rbt3118 bab 2.docx

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

1/17

RBT3118 REKA BENTUK DAN TEKNOLOGI

1

Sinopsis

Tajuk ini mendedahkan tentang bahan kemasan yang digunakan dalam projek

kerja kayu merangkumi bahan kemasan seperti lilin, minyak linsid, syelek, cat,

lekar, varnish, stain dan timber tone. Beberapa alat kelengkapan lain yang turut

dipelajari seperti pelbagai jenis paku, skru, bol dan nat, engsel, tombol penarik,

pendakap, kuku, selak, kunci dan penahan pintu hidraulik.

Hasil Pembelajaran

Pada akhir tajuk ini, anda akan dapat:

1. Membanding beza pelbagai jenis aktiviti dalam empat bidang kegiatan iaitu

Menggambar, Membuat Corak dan Rekaan, Membentuk dan Membuat Binaan

serta Mengenal Kraf Tradisional.

2. Menjana idea dengan menggunakan pelbagai alat, bahan, dan teknik serta

mengaplikasikannya dalam penghasilan mengikut empat bidang kegiatan.

3. Melaksanakan aktiviti penerokaan dan eksperimen untuk meningkatkan

pengamatan dan pertimbangan estetik untuk pengajaran dan pembelajaran setiap

bidang kegiatan.

Kerangka tajuk 2 modul ini

TAJUK 2 Bahan Kemasan dan Alat Kelengkapan

Bahan kemasan dan alat

kelengkapan

Tombolpenarik

Bahankemasan

Jenispaku Jenis

skru

Pendakap

Jenis boldan nat

Kuku

Penahanpintu hidraulik

Kunci

Selak Engsel

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

2/17


2

Kandungan Isi

2.1 Konsep dan pengertian

Kemasan kayu boleh ditakrifkan sebagai melakukan langkah-langkah kerja terakhir

dalam membina sesuatu projek kerja kayu sebelum dipasarkan. Kaedah kemasan yang

betul menentukan kesenian tukang dan kecantikan bendakerja. Untuk menghasilkan

kemasan yang menarik dan bermutu tinggi bendakerja atau projek perlu dirawat supaya

apabila disiapkan dengan kemasan tertentu tidak akan menunjukkan kelemahan dan

kecacatan kayu tersebut. Antara langkah dalam kerja kemasan ialah:

Memilih cat atau kemasan yang sesuai

Merawat kecacatan kayu dengan menyapu dan menyumbat dengan tepung

penyumbat ( filler power)

Mengosok dan melelaskan permukaan kayu dengan kertas las (sand paper) Menyapu warna pada permukaan kayu jika perlu atau membancuh cat dan

mengecat samada menggunakan berus atau semburan

Memberikan pandangan kayu yang lebih kemas dan cantik

Menghilangkan kesan calar atau cacat

Menyediakan lapisan pelindung daripada air atau serangga

Membuatkan projek atau bendakerja kayu lebih tahan lama

2.2 Bahan kemasan

Pemilihan jenis kemasan bergantung kepada kesesuaian produk dan penggunaan

produk yang akan dihasilkan sama ada di dalam atau di luar rumah. Bahan kemasan

boleh didapati dalam pelbagai bentuk antaranya lilin, minyak linsid, syelek atau

Apakah yang anda tahu tentang bahan kemasan dan alatkelengkapan ?

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

3/17


3

sampang syelek, cat, lekar, varnis, stain dan timber tone. Tujuan utama kemasan

dilakukan adalah :

Melindungi permukaan prototaip daripada rosak seperti karat.

Menambah mutu, kualiti nilai estetika dan komersial produk.

Menambah kemampuan daya ketahanan kehausan.

Jadual 1: Jenis kemasan mengikut bahan

JENIS BAHAN JENIS KEMASAN YANG SESUAI

Kayu

Cat minyakSyelek

SampangLekarLilin

Lekar plastikvinil

Keluli Cat minyakCat bitumen

lekar

Lepa simen/gypsium Cat distemperCat air / cat emulasi

Cat minyak

Kemasan Lilin

Terdapat tiga jenis lilin yang digunakan iaitu lilin keras, sederhana dan

lembut.Kemasan yang dilakukan dengan mencairkan lilin dalam turpentine dan

menyapukannya ke permukaan kayu supaya lilin dapat menyerap ke dalam ira

kayu.

Kemudian permukaan kayu dikilatkan dengan menggunakan kain lembut. Jika

warna diperlukan, pewarna dilarutkan di dalam turpentine sebelum dibancuh

dengan lilin atau mengacau serbuk pewarna dalam cecair lilin.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

4/17


4

Rajah 1 : Sebahagian kemasan lilin

Minyak linsid

Minyak Linseedadalah minyak lemak berwarna amber yang diekstrak dari

kotiledon dan kulit bahagian dalam pada tumbuhan flax.

Linseedtelah lama digunakan sebagai minyak pengering dalam cat dan varnish,

selain itu juga digunakan sebagai bahan pembuat beberapa jenis tinta dan

minyak penggumpal.

Rajah 2 : Tumbuhan flax dan contoh minyak linseed

Syelek

Merupakan kemasan yang lazim digunakan pada kayu.

Syelek ialah resin asli yang dihasilkan dari tahi serangga bernama lac bugyang

hidup atas dahan ranting sejenis pokok yang terdapat di Asia Tenggara.

Resin syelek larut di dalam alkohol methylated spirit.

Berfungsi untuk mengilat kayu dinamakan French polishingsecara sembur atau

sapu dengan berus.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

5/17


5

Rajah 3 : Beberapa jenis syelek

Rajah 4 : Kaedah membuat kemasan dengan syelek

Syelek didapati sebagai serpihan yang perlu dilarutkan di dalam alkohol untuk

digunakan atau dibeli secara bancuh siap.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

6/17


6

Syelek yang telah dilarutkan hendaklah disimpan di dalam bekas kaca atau

bekas plastik. Jika disimpan di dalam tin, warna syelek akan menjadi gelap.

Sampang (Varnish)

Sejenis varnish minyak yang menggunakan resin asli (cogo, manila, kauri) atau

resin tiruan (pheonilics, alkyds) dimasak dalam minyak pengering (linseed, tung)

dan dicairkan dalam pelarut seperti turpentine tulen dan spirit supaya mudah

digunakan secara sapu atau sembur.

Sampang khas digunakan pada kayu. Proses pengeringan mengambil masa

selama 12 hingga 24 jam.

Ia mengandungi sifat rintangan cuaca dan tahan air. Oleh itu ia sesuai digunakan

pada kayu untuk pembinaan dalam dan luar.

Rajah 5 : Beberapa jenis varnish

Cat minyak

Cat ini mempunyai pewarna dan cecair minyak linseed.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

7/17


7

Cat minyak menjadi kering melalui proses penyejatan pelarutnya dan

pengoksidaan.

Rajah 6 : Beberapa jenis cat minyak

Dalam proses mengecat, biasanya tiga lapisan cat diperlukan iaitu lapisan asas,

lapisan alas dan lapisan kemasan.

Cat lapisan asas mengandungi cecair minyak linseed, plumbum putih dan

minyak varnish, pewarna serta pelarut yang sesuai seperti turpentine.

Alat-alat untuk mengecat yang sesuai ialah berus dan alat penyembur.

Cat air atau cat emulsi.

Mengandungi pewarna dan cecair resin tiruan dan hendaklah dibancuhkan

dengan air untuk mencairkannya semasa digunakan.

Jenis cat emulsi lateks ialah cat yang diperbuat dengan getah tiruan dan

memerlukan air sebagai agen pencair.

Cat emulsi menghasilkan kemasan yang pudar. Ia sesuai digunakan untuk

mengecat permukaan tembok bata dan konkrit bagi tembok dalam dan tembok

luar.

Pengeringannya ialah melalui sejatan dan resapan.

Cat ini mudah digunakan sama ada disapu dengan berus, digelek dengan

penggelek ataupun disembur.

Cat lapisan (undercoat) tidak diperlukan bagi kerja kemasan yang baru.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

8/17


8

Rajah 7 : Beberapa jenis cat emulsi

Lekar(Lacquer)

Lekar yang biasa digunakan terdiri daripada jenis resin (nitro-cellulose).

Ia merupakan kemasan lutsinar yang cepat kering.

Lekar ini dilarut dengan thinner, boleh disapu atau disembur.

Rajah 8 : Beberapa jenis lacquer

Venier Kayu

Venier kayu merupakan kepingan kayu nipis yang ditampal pada permukaan

kayu.

Ia menyerupai rupa kayu yang asli tetapi ia hanya perlu ditampal pada

permukaan kayu supaya kelihatan seperti urat kayu.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

9/17


9

Terdapat pelbagai jenis venier kayu di pasaran iaitu:

a. Kayu Cengal

b. Kayu Nyatoh

c. Kayu Balau

d. Kayu Meranti

e. Kayu Sepetir

Pewarna kayu (Timb er tone)

Ia digunakan untuk menggelapkan dan mengeluarkan susunan urat kayu dan

menyamakan kayu yang berlainan warna.

Terdapat tiga jenis tona warna yang ada dipasaran:

a) Pewarna minyak digunakan untuk menggilap lilin dan disapu bagi

melarutkan pelumur di dalam turpentin atau petrol.

b) Pewarna spirit mesti dibancuh dengan dengan syelek dan spirit bertujuan

menyamakan permukaan kayu dan mendapatkan kemasan yang sekata.

c) Pewarna air digunakan terus pada permukaan kayu sebelum menyapu laker

(lacquer). Ia boleh disapu dengan menggunakan berus atau kain.

Rajah 9 : Beberapa jenis pewarna kayu

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

10/17


10

2.3 Jenis paku

Paku biasa (common nail) berkepala bulat dan sesuai digunakan dalam

pembinaan yang berat seperti memaku rangka dinding, membuat kotak dan

pembinaan am.

Paku kotak (box nail) serupa dengan paku biasa kecuali toloknya lebih kecil.

Paku kemasan (finishing nail) digunakan untuk kerja-kerja kemasan seperti

memasang pelapisan dinding, kerja perabot atau kerja yang tidak memerlukan

kepala paku kelihatan. Kepalanya berbentuk peluru dan boleh dibenamkan ke

dalam kayu dengan menggunakan pembenam paku.

Paku panel (casing nail) sejenis paku dawai yang halus, kepalanya berbentuk

kon terbalik dan kurang kelihatan bila dipakukan kepada kayu. Saiznya antara

12mm x 20mm hingga 50mm x 16mm sesuai digunakan dalam kerja panel

kerana tidak memecahkan kayu.

Paku venir Paku dawai yang halus sama seperti paku panel dan kadang-

kadang tanpa kepala. Sesuai digunakan untuk memaku kumai dan bahan-bahan

yang nipis.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

11/17


11

Paku payung kepalanya berbentuk seperti payung, digunakan dalam

pemasangan bumbung bergelugur zink dan asbestos bagi menghalang

kebocoran di tempat yang dipakukan.

Paku berkepala dua mempunyai dua kepala, digunakan dalam pembinaan

acuan kayu. Paku ini dipakukan sehingga kepala pertama terbenam dan kepala

kedua timbul untuk memudahkan ia dicabut dengan tukul berkuku.

Paku konkrit diperbuat daripada keluli keras dan boleh dipakukan kepada

konkrit untuk memasang kayu, menggantung barang, memasang pendakap dan

sebagainya.

Paku bergelugur (berangkai) sejenis paku nipis berbentuk segiempat bujur dan

bergelugur yang dibuat daripada keluli. Sesuai digunakan untuk menyambung

beberapa keping papan dan untuk menyambung tanggam.

2.4 Jenis skru

Skru kepala rata (countersunk) diperbuat daripada keluli lembut bergalvani,

tembaga dan loyang bagi mencegah karat, perlu dipasang dengan cermat

kerana mudah patah. Digunakan dalam kerja-kerja yang memerlukan kepala

skru sama rata dengan permukaan kayu seperti untuk pemasangan meja, kerusi,

engsel dan selak.

Skru kepala bulat mempunyai kepala yang bulat dengan bahagian bawahnya

rata. Ia diperbuat daripada keluli, loyang atau tembaga dan digunakan untuk

mengikat bahagian-bahagian kayu dan nampak sebagai hiasan kerana

kepalanya timbul di atas permukaan kayu.
http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=128http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=30http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=31http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=34http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=128http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=30http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=31http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=34http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=128http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=30http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=31http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=34http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=128http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=30http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=31http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=34

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

12/17


12

Skru kepala timbul Cantuman skru kepala rata dan skru kepala bulat. Ia

diperbuat daripada bahan yang sama tetapi lebih kuat daripada skru kepala

bulat. Digunakan untuk mengikat kepingan logam kepada kayu di mana

kekuatan dan kecantikan diutamakan.

Skru kepala segiempat merupakan sejenis skru yang kuat yang diperbuat

daripada keluli. Kepala skru berbentuk segiempat dan perlu diketatkan dengan

menggunakan sepana. Digunakan untuk kerja-kerja kasar seperti dalam

pembinaan jambatan, pemasangan engsel pada pintu pagar, pembinaan koc dan

pasakan mesin.

2.5 Jenis bol dan nat (bol mesin, bolt pedati, bol gerigis)

Bol digunakan bersama nat untuk mengikat dan mengetatkan dua atau lebih

komponen terutama pada bahagian enjin. Terdiri daripada pelbagai jenis

dengan ditentukan oleh bentuk kepalanya.

Bol yang sering digunakan ialah bol kepala segi empat dan segi enam.

Manakala saiz bol ditentukan oleh panjang dan diameter batangnya.

Rajah 10 : Beberapa jenis bol
http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=44http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=44http://www.boltdepot.com/material.aspx?cc=3&cs=44

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

13/17


13

Nat mempunyai ulir dalam dan digunakan bersama bol atau stad.

Saiz nat ditentukan oleh ukuran diameter lubang berulir dan jenis yang mudah

diperolehi seperti nat heksagon, nat kota, nat telinga dan nat segi empat.

Nat segi empat digunakan dengan bol dalam kerja pemasangan umum dan nat

heksagon digunakan dengan bol atau stad dalam kerja pemasangan umum.

Nat telinga digunakan di tempat yang tidak memerlukan tekanan kuat tanpa

menggunakan soket atau sepana. Manakala nat kota digunakan bersama cemat

belah untuk menahan nat terkeluar daripada bol.

2.6 Engsel

Barang logam yang utama untuk pemasangan pintu rumah, perabot dan tingkap

rumah. Terdapat dalam berbagai jenis sesuai dengan penggunaannya.

Engsel muka tumpu - Engsel yang paling biasa digunakan, terdiri daripada dua

keping daun dibentukkan menggelilingi sebatang pin. Diperbuat daripada keluli,

Loyang atau aluminium. Ia digunakan untuk menggantung daun pintu dan daun

tingkap.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

14/17


14

Engsel T Terdiri dari daun segiempat dan engsel panjang antara 150mm

hingga 450mm dengan sendinya mengelilingi sebatang pin. Daunnya dipasang

pada pemidang dan engsel panjang pada daun pintu. Engsel ini sesuai untuk

menggantung pintu yang lebar seperti pintu beroti supaya daun pintu dapat

ditanggung dengan lebih baik.

Engsel cangkuk dan simpai Terdiri daripada plat segiempat bujur, simpainya

sepanjang 50mm hingga 80mm diperbuat daripada keluli yang lebih tebal dan

berat daripada engsel T. Ia digunakan pada pintu berat seperti pintu bengkel dan

pintu garaj.

Engsel spring

Engsel ini membolehkan pintu boleh ditolak dari dalam dan luar.

Ia berfungsi sebagai spring kerana boleh terbuka dan tertutup kembali dengan

sendiri. Terdiri dari dua daun untuk memasang daun pintu dan ditetapkan pada

kerangka pintu atau dinding. Kebiasaannya dipasang pada pintu bar, pintu dalam

pejabat sebagai pemisah terbuka sahaja dan tempat laluan utama ke tempat

yang terhad.

Engsel perabot terdiri dari beberapa jenis seperti but hinge, surface hinge,

butterfly hinge, continuous atau piano hinge, engsel spring dan engsel bulat.

2.7 Tombol penarik

Sejenis penarik yang digunakan pada pintu, tingkap dan laci untuk

memudahkannya dibuka dan ditutup.

Diperbuat daripada bahan seperti plastik, loyang, tembaga, gangsa, nikalam,

besi tuangan, aluminium dan kayu.

Terdapat dalam berbagai bentuk.

Pemasangannya dengan menggunakan skru.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

15/17


15

2.8 Pendakap

Sejenis bahan yang juga dikenali sebagai sandal topang.

Digunakan untuk menyokong almari atau rak papan yang dipasang pada tembok

atau dinding. Diperbuat daripada keluli, plastik atau gangsa.

Dipasang dengan menggunakan skru.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

16/17


16

2.9 Kuku

Terdapat dalam pelbagai rekabentuk.

Digunakan untuk menutup pintu dan tingkap terutama bagi pintu perabot.

Diperbuat daripada keluli, besi, loyang, gangsa dan plastik.

Jenis-jenisnya ialah seperti kuku bebola, kuku bebola kembar, kuku muka almari

dan kuku Perancis.

2.10 Selak

Alat yang diperbuat daripada kayu atau logam. Terdiri dari selak boleh laras,

enkol dan rata.

Dipasang pada pintu atau tingkap supaya tertutup dan hanya dapat dibuka

dengan menggerakkan selak tersebut.

Dibuka dengan menolak tangkai pemegangnya.

2.11 Kunci

Dipasang pada pintu bertujuan agar pintu dapat ditutup dengan selamat dan

hanya boleh dibuka dengan anak kunci tertentu.

Terdapat dalam 2 jenis iaitu Kunci Puting Jenis Pemegang dan Kunci Puting

Jenis Selinder.

7/28/2019 RBT3118 Bab 2.docx

17/17


17

2.12 Penahan pintu hidraulik

Digunakan untuk membolehkan pintu tertutup sendiri setelah dibuka.

Mekanismanya menggunakan system hidraulik.

Dipasang pada bahagian atas pintu di sebelah yang berengsel.

Latihan

1. Senaraikan langkah-langkah pemasangan Kunci PutingJenis Selinder pada pintu.

2. Nyatakan kebaikan Kunci Putting Jenis Selinder dengankunci jenis lain.

rbt3118 bab 2.docx

Documents