essaimen complete sumber logam

8/18/2019 Essaimen Complete Sumber Logam

1/14

1.0 Pengenalan

Sumber merupakan aspek yang sangat penting dalam kehidupan seharian manusia. Ini kerana

sesuatu sumber adalah merupakan barang keperluan yang manusia mengkehendaki untuk melengkapkan, keselesaan, kesenangan dan sebagainya lagi dalam kehidupan manusia.

Peranan dan kepentingan sumber terhadap kehidupan manusia sangat besar. Ini dapat dilihat

melalui , penggunaan sumber yang digunakan dalam pakaian , penginapan , pengangkutan

dan sebagainya . Selain itu juga, sumber sangat penting bagi sesebuah negara sama ada di

negara maju atau membangun kerana sumbangan sesuatu sumber amat penting kepada

pendapatan negara dari segi ekonomi, pertukaran mata wang asing, memberi peluang guna

tenaga yang besar sekaligus dapat meningkatkan hasil eksport dan merupakan sumber

pendapatan sesebuah negara. Ini dapat dilihat di Bangladesh (Mohammad Mamunur

Rashid,2 !." ataupun melihat kepada Malaysia iaitu di mana sumber mineral seperti

petroleum dan bijih timah telah memainkan peranan penting dalam eksport negara di

samping komoditi lain bukan mineral seperti getah , kelapa sawit.

#i samping itu juga, pemilikan sumber juga menjadi penunjuk utama kepada

kekayaan di sesebuah negara . Misalnya negara $imur $engah yang memiliki sumber mineral

bahan api %osil iaitu petroleum dan gas kerana mempunyai simpanan bahan api paling

terbesar di dunia telah menjadikan negara itu terkaya dan mempunyai pengaruh di dunia.

Industri perlombongan sumber mineral memainkan peranan yang penting dalam

pembangunan ekonomi sesebuah negara terutamanya negara yang mempunyai sumber

mineral yang banyak seperti &rab Saudi dan Brunei di mana negara ini kaya dengan hasil

petroleum. 'egara seperti Malaysia, Indonesia, $hailand, Boli ia dan )ongo merupakan

pengeluar bijih timah. 'egara pengeluar emas terbesar di dunia pula ialah &%rika Selatan dan

mengeluarkan juga perak tetapi dalam kuantiti yang sedikit. Indusrti ini juga memberi

sumbangan yang besar kepada negara*negara yang terlibat dalam mengekstrak sumber


2/14

mineral yang terdapat dalam bumi seperti Petroleum, +as asli, Bijih timah, &rang batu, mas

dan sebagainya. Mineral merupakan bahan mentah utama dalam penghasilan produk*produk

berasaskan mineral bagi kegunaan seharian serta penyediaan in%rastruktur dalam pelbagai

sektor swasta mahupun awam.

2.0 Definisi sumber mineral

Sumber mineral ialah sumber bahan mentah yang perlu digali bagi mendapatkannya sama ada

se-ara pengerudian, perlombongan dan sebagainya. Sumber mineral juga adalah sumber atau

bahan yang tidak boleh diperbaharui kerana ia terbentuk dalam jangka waktu yang sangat

panjang iaitu mungkin berjuta*juta tahun. Menurut Rees ( /01", sumber mineral dikenali juga

sebagai sumber stok kerana ia terdapat di dalam perut bumi dan akan mengalami kehabisan

apabila digunakan se-ara kerap dalam jangka masa yang lama. )ontohnya adalah petroleum ,

bijih timah, arang batu, gas asli dan sebagainya .

'amun begitu, sumber*sumber tersebut tidak akan habis jika tidak ada

pengeksploitasian yang berterusan serta berlebihan bagi mendapatkannya. Sumber mineral

juga dikenali sebagai sumber stok kerana jumlah kuantiti %i ikalnya adalah dalam jumlah

yang tetap dan tidak bertambah dengan jelas . Ini bermakna pertambahan jumlah %i ikal

sumber tersebut boleh berlaku melalui masa yang lama, tetapi pada kadar yang amat

perlahan. )ontohnya dapat dilihat melalui Petroleum, bijih timah , emas, arang batu bauksit

, dan sebagainya iaitu dimana pembentukkannya mengambil masa yang amat lama iaitu

berjuta*juta tahun melalui pereputan %osil*%osil %lora dan %auna serta sebagainya.

Menurut Murted a Mohamed ( // ", telah memberi de%inisi mineral sebagai bahan*

bahan asli tidak termasuk tumbuh*tumbuhan dan haiwan adalah sumber mineral dan menurut

beliau lagi, takri% dari sudut geologi pula telah menghadkan mineral hanya kepada bahan


3/14

bukan organik yang mempunyai strukstur tertentu yang wujud dalam kerak bumi. Selain itu,

takri% mineral mengikut &kta Pembangunan Mineral //3 ialah sebarang bahan dalam bentuk

pepejal, -e-air atau gas yang terbentuk se-ara semula jadi atau hasil daripada perlombongan

di daratan atau lautan.

Sumber mineral dapat dibahagikan kepada beberapa jenis -ontohnya mengikut si%at,

penggunaan, -ara mendapatkan dan sebagainya lagi. Sumber mineral ini dapat dibahagikan

kepada tiga jenis iaitu mineral bahan api, mineral logam dan mineral bukan logam. )ontoh

mineral bahan api adalah seperti petroleum, gas asli dan arang batu manakala mineral logam

pula terdiri daripada bijih timah, kuprum, aluminium, emas dan sebagainya. Mineral bukan

logam adalah seperti tanah liat, pasir, gipsim, garam batu dan lain*lain. Sumber mineral

samaada bagi kegunaan bahan api ataupun bukan bahan api merupakan sumber yang tidak

boleh diperbaharui.

4al ini kerana bahan mineral tersebut tidak dapat diadakan, atau diganti semula

selepas habis diekstrak,dieksplotasikan dan di-arigalikan. 5alaupun mineral seperti

petroleum,gas asli dan arang batu mungkin terbentuk semula namun masa yang diperlukan

untuk proses pembentukannya adalah terlalu lama iaitu mengambil masa berjuta*juta tahun

untuk membentuk semula sebagai mineral yang baru. 6leh itu menurut Murted a Mohamad

untuk tempoh beberapa tahun dari sekarang sumber yang telah diekstrak itu dapat dianggap

sebagai tidak boleh dibaharui. 'amun demikian walaupun sumber mineral tidak boleh

dibaharui tetapi ia boleh digunakan semula melalui kaedah mengitar semula mineral tersebut

seperti bijih timah, bijih besi dan kuprum.

Proses pembentukan sumber mineral boleh dibahagikan kepada dua jenis utama, iaitu

proses sur%isial dan proses dalaman. Proses sur%isial melibatkan proses %i ikal dan mekanikal,

proses kimia dan juga biologi yang berlaku di darat dan di lautan. Proses geothermal.proses


4/14

magmatik dan proses*proses lain yang melibatkan tindakan haba dan tekanan di bawah tanah

dikenali sebagai proses dalaman(&bdullah ahmad said, ///"

Se-ara umumnya sumber galian bahan api seperti petroleum , gas asli dan arang batumerupakan sumber yang mudah pupus kerana sumber ini hanya boleh digunakan sekali

sahaja kerana proses kejadiannya yang sangat lama. &kan tetapi bahan galian logam seperti

bijih timah , tembaga , nikel , bauksit dan emas mempunyai keupayaan penggunaan yang

berulang*ulang samaada bentuk yang sama atau bentuk yang berlainan. Ini disebabkan oleh

peluang yang menggunakan sumber asli se-ara meluas dengan perkembangan

teknologi,ekonomi, atau perubahan -itarasa masyarakat sebagai -ontohnya membenarkan sisa

dalam pelbagai bentuk diproses dan ditukarkan kepada jumlah atau sumber yang berguna

kepada manusia ()loke dan Park, /01".


5/14

3.0 Definisi sumber mineral logam

7amus #ewan disi ke 8 menakri%kan logam sebagai unsur*unsur kimia seperti besi,

tembaga, emas, perak dan lain*lain yang berkilau, mulur, membentuk ion positi% dan menjadi

pengalir haba dan elektrik yang baik. 9ogam merupakan bahan yang berasal daripada bijih

yang dilombong dari dalam tanah. Pelbagai jenis logam didapati di negara ini seperti bijih

timah, bijih besi, bijih emas dan sebagainya. :ika dahulu logam hanya sebagai matawang,

namun peredaran masa telah menjadikan logam barang keperluan dapur, senjata dan

barangan hiasan termasuklah -enderahati. Pada masa yang sama masyarakat Melayu telah

pandai men-orakkan sesuatu barangan sehingga barangan tersebut dianggap bermutu dan

bernilai komersial.


6/14

:audal menunjukkan beberapa jenis mineral logam;

9ogam Mineral Rumus

Besi

'ikel

&lumunium

$imah

$embaga

Magneti-

4ematite

Siderit

Pirit

Pentlandit

+arnerit

Bauksit

7asiterit

7alkopirit

Malasit

7uprit

7alkosit


7/14

7asiterit atau bijih timah adalah satu galian timah oksida , Sn62. Se-ara umumnya ia adalah

legap, tetapi ia adalah lut -ahaya dalam kristal*kristal nipis. 7ekilauannya dan antara muka

kristal yang banyak menghasilkan permata yang menarik. 7asiterite adalah bijih timah yang

utama pada masa kini. 7ebanyakan sumber -assiterite hari ini terdapat di mendakan allu ial

atau lombong terbuka yang mengandungi bijiran tahan luluh hawa. Sumber utama -assiterite

terbaik di dapati di lombong bijih di Boli ia, di mana ia didapati dalam urat hidrothermal.

Rwanda memiliki industri lombong -assiterite nas-ent. Pertempuran merebut deposit

-assiterite (terutamanya di 5alikale" adalah pun-a utama kon%lik bergolak di bahagian barat

Republik )ongo #emokratik. Pada masa dahulu sekitar abad ke* /, bijih timah pernah

menjadi bahan eksport mineral yang terbesar bagi negara kita. 7ini, pengeluaran bijih timah

sudah susut. Pada tahun 2 2, hanya terdapat 23 buah lombong bijih timah yang masih akti%

menjalankan kegiatan perlombongan di negara kita. Pengeluaran bijih timah semakin merosot

kerana simpanan bijih timah semakin berkurangan serta banyak lombong ditutup kerana

pengeluaran yang tidak menguntungkan 7awasan perlombongan bijih timah yang popular di

Malaysia ialah 9embah 7intar di Perak, #engkil, 7uala 9angat di Selangor, 7aki Bukit di

Perlis dan 7ota $inggi di :ohor #i Malaysia, bijih timah dilombong dengan menggunakan

kapal korek, pam kelikir dan mendulang. 7apal korek mengorek tanah yang mengandungi

bijih timah serta mengasingkannya daripada bahan*bahan lanar. )ara ini biasanya digunakan

oleh syarikat*syarikat yang besar kerana kos sebuah kapal korek adalah sangat tinggi. Pam

kelikir meman-utkan air pada tebing tanah untuk meme-ahkan tanah tersebut. $anah itu

kemudiannya dihanyutkan ke sebuah kolam. Bahan*bahan dalam kolam disedut dan

dibiarkan mengalir turun ke sebuah palung. Pada palung ada sekatan*sekatan kayu yang

menyekat bijih timah. Bijih timah ini akan dikumpulan dan dibersihkan.

3.1.2 Kegunaan sumber mineral logam (bijih timah)


8/14

Industri bijih timah merupakan satu industri yang tertua di $anah Melayu sejak aman

7esultanan Melayu Melaka. Bijih timah telah menarik minat pedagang*pedagang asing dari

Mediterranean, &rab, India dan )hina. $imah yang dilombong daripada kawasan pedalaman

telah dilebur dan dijadikan timah jongkong lalu dibawa ke hilir sungai untuk diperniagakan.

7ekayaan bijih timah di $anah Melayu dapat dibuktikan melalui seorang pengembara &rab

yang bernama &bu #ula% (abad ke* ". Beliau berkata >di seluruh dunia tidak ada lombong

bijih timah seperti di $anah Melayu?. Pada abad ke* 2 pula, seorang penulis Itali mengulas

bahawa bijih timah di $anah Melayu sangat tulen dan ber-ahaya. Menurut sumber )hina

pula, Melaka dan Pahang ada mengeksport bijih timah. )atatan :.


9/14

timah swasta kepunyaan orang ropah. Mereka menggunakan kapal korek untuk melombong.

Penggunaan kapal korek dapat melombong dengan banyak tetapi kaedah ini memerlukan

belanja yang tinggi. #engan itu, perusahaan bijih timah oleh orang )ina mulai diambil alih

oleh syarikat ropah kerana teknik kapal korek yang dapat melombong dengan -epat dan

akhirnya menjual perusahaan lombong bijih timah mereka kepada syarikat British. Bijih

$imah mendapat permintaan tinggi setelah berlakunya re olusi industri di ropah

terutamanya dalam bidang penghasilan badan kenderaan. 5alaubagaimanapun pada aman

sekarang bijih timah kurang mendapat permintaan berikutan industri pembuatan kenderaan

lebih terdorong menggunakan bahan*bahan lain.

3.2 Sumber mineral logam (bauksit)

Bauksit ialah bijih utama bagi membuat aluminium di dunia. Ia mengandungi sebatian oksida

aluminium dan hidroksida boehmit A*&l6(64" dan gibsit &l(64"8 bersama dengan silika

selain oksida besi dan mineral lempung. Bauksit merupakan sisa*sisa mendapan lempung

yang la im terdapat di kawasan tropika dan subtropika. 'ama bauksit diambil bersempena

dengan sebuah kampung di selatan Peran-is yang dikenali sebagai 9es BauC, tempat bijih ini

mula*mula ditemui pada 02 oleh seorang ahli geologi bernama Pierre Berthier. Pada 0@ ,

ahli kimia dari Peran-is, 4enri Sainte*)laire #e ille menamakan bijih ini bauksit. Bijih

bauksit terjadi di daerah tropika dan subtropika dengan memungkinkan pelapukan sangat

kuat. Bauksit terbentuk daripada batuan sedimen yang mempunyai kadar &l nisbi yang tinggi,

kadar


10/14

Pulau Bintan, 7epulauan Riau, Pulau Bangka, dan 7alimantan serta 7uantan, Malaysia. Pada

2 /, &ustralia ialah pengeluar bauksit terbesar dengan satu pertiga daripada pengeluaran

dunia, diikuti dengan )hina, Bra il, India, dan +uinea. 5alaupun permintaan terhadap

aluminium bertambah dengan -epat, simpanan bijih bauksit yang diketahui -ukup untuk

memenuhi permintaan dunia untuk aluminium selama beberapa abad.Pertambahan dalam

pengitaran semula aluminium, dengan man%aat mengurangkan kos kuasa elektrik dalam

penghasilan aluminium, akan menambahkan simpanan bauksit dunia.

3.2.1 Kegunaan sumber mineral logam (bauksit)

&luminium adalah unsur kimia dalam jadual berkala yang mempunyai simbol &l dan nombor

atom 8. Ia merupakan ahli kumpulan dalam unsur kimia yang bernama logam lemah dan

mempunyai -iri keperakan dan mulur. &luminium dijumpai terutamanya dalam bijih bauksit

dan adalah terkenal kerana daya tahan pengoksidaannya (oleh sebab %enomena pempasi%an"

dan oleh sebab keringanannya. &luminium digunakan dalam banyak industri untuk

menghasilkan berma-am*ma-am keluaran kilang dan adalah sangat penting dalam ekonomi

dunia. 7omponen berstruktur yang diperbuat daripada aluminium dan aloi*aloinya adalah

penting dalam industri aeroangkasa dan juga dalam kenderaan serta bangunan, di mana

keringanan, ketahanan, dan kekuatan adalah diperlukan.Sama ada dikira dari segi kuantiti

atau nilai, penggunaan aluminium mengatasi kesemua logam ke-uali besi, dan ia amatlah

penting dalam hampir semua bahagian dalam ekonomi dunia.

&luminium tulen mempunyai kekuatan tegangan yang rendah, tetapi sedia untuk

membentuk aloi bersama dengan banyak unsur seperti tembaga, ink, magnesium,

mangan dan silikon (-ontohnya, duralumin". Pada masa kini, hampir semua bahan yang


11/14

dianggap aluminium adalah sebenarnya sejenis aloi aluminium. &luminium tulen hanya

ditemui apabila daya tahan kakisan adalah lebih penting daripada kekuatan atau

kekerasan. Sedemikian juga, istilah aloi dalam penggunaan umum masa kini biasanya

membawa maksud aloi aluminium. &pabila digabung se-ara proses termomekanikal, aloi

aluminium menunjukkan peningkatan memberangsangkan dari segi si%at mekanikal. &loi

aluminium membentuk komponen penting dalam pesawat udara dan roket oleh sebab

nisbah kekuatan kepada beratnya. &pabila aluminium mengewap dalam akum

(hampagas" ia membentuk sejenis salutan yang memantul kedua*dua -ahaya tampak dan

in%ramerah. Salutan ini membentuk satu lapisan pelindung yang nipis iaitu aluminium

oksida yang tidak merosot seperti apa yang terjadi pada salutan perak. 9ebih terperin-i,

hampir semua -ermin masa kini diperbuat daripada salutan pemantul nipis aluminium

yang diletakkan di belakang permukaan sekeping ka-a apung. )ermin teleskop juga

disaluti satu lapisan nipis aluminium, tetapi disalut pada bahagian hadapan untuk

mengelakkan pantulan dalaman, sungguhpun tindakan sedemikian akan menyebabkan

permukaan lebih mudah terdedah kepada kerosakan.

3.3 Sumber mineral logam (emas)

mas atau Mas ialah unsur kimia dalam jadual berkala yang mempunyai simbol &u (9.

aurum" dan nombor atom !/. 9ogam ini se-ara asli boleh didapati dalam bentuk ketulan

nuget atau butir ke-il dalam batuan, atau mendapan alu ial. 7adang*kadang ia juga boleh

didapati dalam sebatian emas selalunya dengan tellurium. 9ogam emas adalah padat, lembut,

berkilat, dan logam asli yang paling mudah ditempa dan mulur. mas tulen mempunyai

warna kuning terang dan dianggap menarik dan warna ini kekal tanpa mengalami


12/14

pengoksidaan udara atau air. mas adalah logam yang dibuat syiling dan ber%ungsi sebagai

simbol kekayaan dan penyimpan nilai sepanjang sejarah manusia. Standard emas telah

menyediakan asas untuk dasar kewangan. Ia juga telah dikaitkan dengan pelbagai simbolisme

dan ideologi. Se-ara kimia, emas merupakan logam peralihan. :ika dibandingkan dengan

logam lain, emas tulen se-ara kimianya paling reakti%, mempunyai ketahanan terhadap asid

tetapi kurang berkesan terhadap regia aDua asid -ampuran akua regia yang boleh melarutkan

emas. mas juga larut dalam larutan alkali sianida yang digunakan dalam perlombongan.

mas juga larut dalam raksa (merkuri" dan membentuk sebatian amalgam. mas tidak larut

dalam asid nitrik, yang boleh melarut logam perak dan logam asas dan si%at ini digunakan

untuk mengesahkan kewujudan emas dalam sesuatu benda. mas adalah logam berharga

yang di-ari*-ari untuk syiling, barang kemas dan hasil seni lain sejak aman dahulu lagi.

Sebanyak @1, tan emas telah dilombong dalam sejarah manusia pada tahun 2 /. Ini

lebih kurang sama dengan 1.8 bilion ons troy atau, dari segi isipadu ialah sekitar 0.1 mE.

Penggunaan emas baru di dunia adalah sekitar 1 F sebagai barang kemas, 3 F pelaburan,

dan F dalam industri. 5alaupun digunakan terutamanya sebagai simpanan nilai, emas

mempunyai banyak kegunaan industri moden termasuk pergigian dan elektronik. mas

digunakan kerana daya ketahanan yang baik terhadap pengakisan dan konduktor elektrik

yang sangat bagus.

mas ialah unsur logam yang berwarna kuning berkilauan tetapi boleh juga berwarna

seperti delima atau hitam apabila dibahagi dengan halus. 9arukan koloid emas pula

mempunyai warna berkeamatan tinggi yang biasanya berwarna ungu. 5arna yang terdapat

pada emas adalah disebabkan oleh %rekuensi plasmon emas yang terletak pada julat

penglihatan, mengakibatkan warna merah dan kuning dipantulkan sementara warna biru

diserap. 4anya koloid perak mempunyai interaksi yang sama terhadap -ahaya, tetapi dalam

%rekuensi yang lebih pendek, sehingga menyebabkan warna koloid perak menjadi kuning.


13/14

mas juga merupakan logam yang paling boleh tempa dan dimulurkan. Satu gram emas

boleh ditempa menjadi satu kerajang bersai satu meter panjang dan satu meter lebar atau

auns kepada 8 kakiG. mas biasanya dialoikan dengan logam yang lain untuk

menjadikannya lebih keras. mas merupakan pengalir haba dan elektrik yang baik, dan tidak

dipengaruhi oleh udara dan kebanyakan reagen. Se-ara kimianya, logam emas tidak boleh

diubah oleh haba, kelembapan, dan kebanyakan agen menghakis dan oleh itu ia amat sesuai

digunakan sebagai duit syiling dan barangan kemas. mas tulen mengandungi antara 0F dan

F perak, tetapi biasanya kandungan tersebut lebih tinggi. &loi semula jadi dengan

kandungan perak yang tinggi dipanggil elektrum. &pabila kuantiti perak bertambah,

warnanya menjadi lebih putih dan ketumpatan tentunya berkurangan. &loi dengan kuprum

menghasilkan logam kemerahan, aloi besi berwarna hijau, dan aloi aluminum berwarna ungu.

Barang kemas yang dibuat dengan kombinasi emas yang berwarna dijual di &merika Syarikat

dan dikenali sebagai emas Bla-k 4ills.

3.3.1 Kegunaan sumber mineral logam (emas)

mas tulen adalah terlalu lembut untuk kegunaan biasa, oleh itu logam ini ditambahkan

kekerasannya dengan mengaloikannya bersama perak (argentum", tembaga (kuprum" dan

logam*logam lain. mas dan pelbagai jenis aloi emas biasanya digunakan dalam pembuatan

barangan kemas, duit syiling dan sebagai pertukaran perdagangan dalam banyak negara.

Selain itu, emas boleh mengalirkan elektrik dengan amat baik dan tahan hakisan. Ini

menjadikan emas mun-ul sebagai logam industri penting pada akhir abad ke 2 .


14/14

mas juga digunakan terhadap kegunaan lain selain pehiasan mewah. mas

memainkan beberapa peranan penting dalam pembuatan komputer, alat komunikasi, kapal

angkasa, enjin pesawat jet, kapal terbang, dan hasil pengeluaran yang lain. #aya tahan

terhadap pengoksidaan membolehkan emas digunakan se-ara berleluasa dalam pembuatan

lapisan nipis elektroplat pada permukaan penyambung elektrik untuk memastikan

penyambungan yang baik. Seperti perak, emas boleh membentuk amalgam keras bersama

raksa, dan ini kadang kala digunakan sebagai bahan pengisi gigi. mas koloid (nanopartikel

emas" ialah larutan berwarna berkeamatan tinggi yang kini sedang dikaji di dalam makmal*

makmal untuk kegunaan perubatan dan biologi (kaji hayat". Ia juga merupakan bentuk yang

sering digunakan dalam penge-atan emas pada seramik sebelum seramik dibakar. &sid

kloraurik digunakan dalam %otogra%i untuk memberi ton kepada imej perak. #inatrium

aurothiomalate digunakan dalam rawatan artritis rheumatoid (diberikan se-ara suntikan intra*

otot". Isotop emas &u* /0, (Separuh hayat; 2.! hari" digunakan dalam rawatan barah dan

rawatan lain*lain penyakit. mas digunakan sebagai bahan penyalutan untuk membolehkan

bahan biologi diperhatikan di bawah mikroskop elektron imbasan. Banyak pertandingan dan

penganugerahan, seperti Sukan 6limpik dan 4adiah 'obel, pemenangnya akan meraih pingat

emas (manakala perak diberikan kepada naib johan, dan gangsa kepada yang ketiga."

Memandangkan emas merupakan pemantul pan-aran in%ramerah dan -ahaya tampak yang

baik, logam ini digunakan sebagai lapisan pelindung pada satelit buatan manusia.

4.0 Rumusan

essaimen complete sumber logam

Documents