yeisukelisowanapankite diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau...

57
1 Yeisu Keliso wana Pankite Diyon elana Baaba Houwan Diyon toto apostolo, Sebedi natuna, iya buki ya i leli ge i patuna ekelesiya ali gewi seben elal bolo hi minaa polobins Eisiya elana. Saugena o Loma wali logugui i gasisi panayawi labena o elana, ge toabulilek hi palomwanagil. Kin etegana Kelisitiyani i palomwanagil heiya Sisa Nilo, iya wana sauga logugui baliman 54 i na ana siga baliman 68. Kin etega al ge Kelisitiyani i palomwanagil heiya Domitiyan, iya wana sauga logugui baliman 81 i na ana siga baliman 96. Puna bwabwatana ge Kelisitiyani hi palomwanagil i ola hiwe. Loma hi ba wali kin i ola yabowaine etega inoke gamagalau nihi kululu eliyana. Yaa Kelisitiyani hi towa hi ba, “Keliso iya wama Babala ge iya ya te eliyana naha kululu.” Inoke Loma wali tologugui Kelisitiyani hi pihigelgel-agil ge enuna hi lolil (2:10; 2:13; 3:10; 6:9). Loma Diyon al ge hi padibula taval Patmos elana (1:9). Buki ana toatena hi gewi hi ba kin Domitiyan wana sauga elana te, tabam baliman 95 elana. Diyon iya iyoho Patmos ge ana pankite elana Yeisu bugul enuna i pankite ge ni wasaan. Diyon Kelisitiyani wali wasa i pek Seitani wana palopalomwan toekelesiya elal ni bwatabwata, yaa heliya nihi talmilil gagasisi bwagana ebo yaomal nihi pwawa (12:11). Nuwatu bwabwatana etega heiya nihi palahikan (2:7; 13:10; 14:12). Diyon i pamasal Keliso ni sikalim inoke ana topihigelgel ni pakokovel. Bolo wali pagan nanakina ali lahi ni pek, yaa toabulilek nihi ulutuk panayawi vaval- una ge labulabum vavaluna ana waisi elana (21:7-8).

Upload: phungtu

Post on 02-Jul-2019

231 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

1

Yeisu Keliso wana PankiteDiyon elanaBaaba Houwan

Diyon toto apostolo, Sebedi natuna, iya buki ya i lelige i patuna ekelesiya ali gewi seben elal bolo hi minaapolobins Eisiya elana. Saugenao Lomawali logugui i gasisipanayawi labena o elana, ge toabulilek hi palomwanagil.Kin etegana Kelisitiyani i palomwanagil heiya Sisa Nilo,iya wana sauga logugui baliman 54 i na ana siga baliman68. Kin etega al ge Kelisitiyani i palomwanagil heiyaDomitiyan, iya wana sauga logugui baliman 81 i na anasiga baliman 96. Puna bwabwatana ge Kelisitiyani hipalomwanagil i ola hiwe. Loma hi ba wali kin i olayabowaine etega inoke gamagalau nihi kululu eliyana.Yaa Kelisitiyani hi towa hi ba, “Keliso iya wama Babala geiya ya te eliyana naha kululu.” Inoke Loma wali tologuguiKelisitiyani hi pihigelgel-agil ge enuna hi lolil (2:10; 2:13;3:10; 6:9).

Loma Diyon al ge hi padibula taval Patmos elana (1:9).Buki ana toatena hi gewi hi ba kin Domitiyan wana saugaelana te, tabam baliman 95 elana. Diyon iya iyoho Patmosge ana pankite elana Yeisu bugul enuna i pankite ge niwasaan.

Diyon Kelisitiyani wali wasa i pek Seitani wanapalopalomwan toekelesiya elal ni bwatabwata, yaa heliyanihi talmilil gagasisi bwagana ebo yaomal nihi pwawa(12:11). Nuwatu bwabwatana etega heiya nihi palahikan(2:7; 13:10; 14:12). Diyon i pamasal Keliso ni sikalim inokeana topihigelgel ni pakokovel. Bolo wali pagan nanakinaali lahi ni pek, yaa toabulilek nihi ulutuk panayawi vaval-una ge labulabum vavaluna ana waisi elana (21:7-8).

Page 2: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 1:1 2 PANKITE 1:71 Buki ya Yeisu Keliso wana pankite liwanina. Yehoba

bugul bolo ya i pek eliyana inoke ni pamasal kilau wanatotuwalali eliyala hauna gun abwe sauga kekeisi ni gan.Yaka Keliso wana anelose i patuna i nem nau wanatotuwalali Diyon eliyau ge o pankite elana bugul bolo yai pankiteyau. 2 Inoke bugul gegewena bolo ya kitel nawasaan al eliyamiu. Yehoba wana baaba ge Yeisu Kelisowana pamasal wasana na wasaan. 3 Henala ebo Yehobawana baaba palopisai ana buki ya gamwanaa ni vasiligamagalau elal, Yehoba gamagal o ni muloluan, ge bolobuki ana baaba nihi hago ge nihi henapuan Yehoba nimuloluagil. He nige sauga ni yayapu inoke bugul bolo yanihi masal.

Diyon I Ba Mulolu Ekelesiya Seben elal4NauDiyon, leta ya ya leli ge ya patuna i nowa ekelesiya

seben eliyamiu bolo ku minaa labi Eisiya elana.Ya awanun Yabowaine toto i gan sauga ya, sauga

houhouwena, ge sauga i nenem elal, ni muloluagimiuge wana nuwa laumwal atemiu ni pakalaopop. I ola alYayaluwaBwabwalena, iya i ola yayaluwa seben imiminaaYehoba wana abamisiyo wawasana awonaa, 5 alona geYeisu Keliso nihi muloluagimiu ge wali nuwa laumwalatemiu ni pakalaopop. Yeisu iya Yehoba wana baaba anatowasa sasapona, iya lut al i gamauni, ge iya panayawi anakin ona wali tobwabwatana.

Yeisu iya i nunuwana-agila, wana yaomal elana isokalila ge wala gegi i ul yoho, 6 inoke i telela wanaabalogugui ana gamagalau, kila ta totuwalali bwabwalenawana Yabowaine ge Tamana kaiwena. Yeisu iya ta awawasawasa-an ge ta awa togasisi-an sauga gegewena nigeni momowasi. Ibwe. I ola.7Ku kite! Iya i nenem yaluyalu pwatanaa,yaka gamagalau gegewel mataliya ni nok nihi kite,

Page 3: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 1:8 3 PANKITE 1:14ge bolo valila hi howa ge i yaomal heliya al nihi kite.Gamagalau gegewel panayawiya nihi kahiniya kaiwena. Tunahot! Ibwe. I ola.

8 Yehoba Yabowaine Togasisi Hot, iya i gan sauga ya,sauga houhouwena, ge sauga i nenem elal, i ba, “NauAlepa ge Omega,* nau Abatelipuna ge Abapwamowasi.”

Diyon Yeisu I Kite9 Nau talimiu Diyon, Yeisu eliyana alowau komiu

lomwan ta pwawa toyawe, alowau komiu ala pulowan tapalahikan, ge alowau komiu kila Yeisu wana abaloguguiana gamagalau. Yehoba wana baaba ge Yeisu wana pan-pankiti tutunahotina ya papaatena-an gamagalau elal,inoke toto o kaiwena hi yowanau ge hi teleyau ya mim-inaa taval Patmos elana. 10 Wala Babala wana lan elanaYayaluwa Bwabwalena wana gasisi i aheyau, inoke ananbwabwatana etega ya hagoek ewa i ola bwagigi anana. 11 Iba i ola hiwe, “Bugul bolo nasi abwe nu kitel nu leli lowagilbuki elana, inoke nupatunani nok ekelesiya bolo himinaapanuwa seben elal ge nihi vasili. Panuwa bolo o heliyaEpeso, Simeina, Pegamam, Tayataila, Sadis, Piladelpiya geLeodisiya.”

12 Inoke ya tagena sikal nuwau na kite henala ge i baabaeliyau, yaka odam ginebi abaliya gold ali gewi seben yakitel. 13 Gamwaliyaa, awa etega ya kite “i ola gamagalnatuna,”* holahola yayapona i galoi i na ana siga aenaa, gebabagalina ana nuwalabwalabwa gold elana hi ginoliya ipahavala painan. 14Kokowana i wawakeki i ola apwayowapupunoliya o ebo yaluyaluwakewakekena, gematana i ola* 1:8: Alepa heiya Gilik wali buki matana ana leta houhouwena, ge Omegaheiya ana leta mowamowasena. Kila eliyala leta houhouwena heiya A ge letamowamowasena heiya Z. * 1:13: He i olaolaek Daniyela ana pankiteDaniyela 7:13 elana. He Yeisu bana.

Page 4: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 1:15 4 PANKITE 2:2ginaha memena. 15 Aena i namanamal i ola kopa hi tonnamanamalina ge anana ana hago i ola banata i sani loemhivana butuna. 16 Nimana labi awonaa putum ali gewiseben i pihikagil, ge haveyan kilepana imomona matanalabui i tagilemawanaa. Maninina i namanamal i ola alalatisabwelona.

17 Sauga gamagal o ya kite, inoke ya soguwa aenaaya ola toyaomal etega. Yaka nimana awona i teliyatuwau elana ge i ba, “Bahi lovakun! Nau Abatelipuna geAbapwamowasi. 18Nau Gamagal toto Yawalina Gaganina,valila ya yaomal, he iyaka yawaliu i gan ge ya mihot saugagegewena. Yaomal ge Tuma ali ki ya logugui-an. 19 Hebugul bolo nu kitel, bolo hi gan sauga ya ge bolo abwenihimasal sauga i nenem,wasaliya nu leli lowan. 20Putumseben bolo u kikitel nimwau labeu awowa ge odam ginebiabaliya gold ali gewi seben ali sapu i ola hiwe: putumali gewi seben heliya aneloseyau bolo ekelesiya ali gewiseben ali tomatahikan, ge odam ginebi abaliya gold aligewi seben heliya ekelesiya bolo ali gewi seben.”

2Toekelesiya Epeso wali Wasa

1Yaka gamagal o i baem eliyau i ba, “Leta u leleli ni nokni na panuwa Epeso, ni na anelose elana toto toekelesiyaali tomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Gamagal toto putum seben i pihikagil nimana labenaawonaa, ge i nonopapain odam ginebi abaliya gold aligewi seben gamwaliyaa, wana baaba i ola hiwe. 2Wamipagan iyaka ya atena, wami tuwalali gagasisi alona gewami palahikan. Iyaka ya atena nige kekeisi etegaku yayaliyaya gamagalau nanakil kaiweliya. Heliyahi ba, ‘Ama apostolo,’ yaa age nige hi oola. Walibaaba iyaka ku hile ge ku pwawal age heliya tokakawi.

Page 5: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 2:3 5 PANKITE 2:103 Iyaka ya atena alau kaiwena lomwan ku pwawa, yaa kupalahikan ge nige ku pwepweyata.

4Yaa bugul etega ya awa nanakan eliyamiu, heiya tesauga ya nige ku nunuwana-agau bubun i oola valila.5 Nuku nuwatu ga wami nunuwana toto valila, inokenuku atenawami sogu ana yapuga i ola. Hewamipagannanakina ana en nuku pek, ge wami pagan ni ola totovalila. Ebo nige wami pagan nanakina ana en nukupepek, nasi na nowa eliyamiu, yaka wami odam alonage abana na ahek yoho. 6 Yaa bugul etega ya yaliyaya-an eliyamiu, heiya te boda Nikolaita wali pagan nigenuwamiu i oola, i ola te nau nige nuwau i oola.

7 Ebo tanamiu i gan, inoke hauna gun YayaluwaBwabwalena i baunan ekelesiya seben kaiweliya nukuhago. Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,na talamwagil yawal ana ebwakil toto i talmilila Yehobawana eyowaa enona nihi an.”Toekelesiya Simeina wali Wasa

8 Yaka i baem al eliyau i ba, “Leta u leleli ni nok ni napanuwa Simeina, ni na anelose elana toto toekelesiya alitomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Gamagal toto iya Abatelipuna ge iya al Abap-wamowasi, valila i yaomal ga ge iyaka i lut al yawalina igan, wana baaba i ola hiwe. 9 Wami lomwan ge wamigulagula iyaka ya atena, yaa Yehoba matanaa komiuku gogomwau. Iyaka ya atena te Yudiya gamagaliliyauenuna hi ba panapanak-agimiu. Heliya hi ba, ‘Amaya te Yehoba wana boda,’ yaa nige hi oola, age heliyaSeitani wana totapwalolo. 10 Bahi nuku lolovakunpalopalomwan kaiwena, toto abwe ni masal eliyamiu.Wami wasa na pewa, Seitani abwe ni ba inoke komiuenuna nihi libimiu ge nihi telemiu dela, inoke wami

Page 6: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 2:11 6 PANKITE 2:16

abulilek nihi labose. He nasi lomwanbwabwatana nukupwawa lan ana gewi elulutega, abwepalopalomwanonimowasi. Yaa nuku talmilil gagasisi wami abulilek elana,bwagana ebo yaomal nuku pwawa, inoke nau abwewami palahikan molana na pewa yawal mihomihotina.

11 Ebo tanamiu i gan, inoke hauna gun YayaluwaBwabwalena i baunan ekelesiya seben kaiweliya nukuhago. Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,heliya nige yaomal labuina ana lomwan kekeisi eteganihi pwapwawa.”

Toekelesiya Pegamam wali Wasa12 Yaka i baem al eliyau i ba, “Leta u leleli ni nok ni na

panuwa Pegamam, ni na anelose elana toto toekelesiya alitomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Gamagal toto lohaveyan kilepana matana labuiimomona i minaa eliyana, wana baaba i ola hiwe. 13Yaatena panuwa toto elana ku minaa, panuwa ei Seitanii logugui-an. Yaa komiu iyoho ku mipalalem eliyau.Ge wami abulilek kaiweu nige ku aalahan, bwaganavalila no towasa waiwaisana Antipas hi tagapaaligaapanuwa toto elana kumiminaa, panuwa ei Seitaniwanaabamina i minaa.

14 Yaa bugul enuna ya awa nanakan eliyamiu, heiyate ami boda gamwanaa gamagalau enuna iyoho Belamiwana panpankiti hi toutoulil. Belami Mowabi wali kinBelaki i pankite Isileli ni pagegel aanan toto Mowabihi pakakanunek wali yabowaine elana nihi an, geavaliyau Mowabi ganawal paganina nihi awaawaginol.15 He i ola al te ami boda gamwanaa, boda Nikolaitawali panpankiti iyoho gamagalau enuna hi toutoulil.16 Pagan bolo o ali en nuku pek. Ebo nige ali ennuku pepek, he sauga kekeisi na nowa eliyamiu, inoke

Page 7: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 2:17 7 PANKITE 2:22lohaveyan kilepana toto i tagilem awau elana, eliyanana lohaveyan gamagalau bolo ei elal.

17 Ebo tanamiu i gan, inoke hauna gun YayaluwaBwabwalena i baunan ekelesiya seben kaiweliya nukuhago. Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,aananmanna enuna, iya sauga ya imisumi, abwenapeknihi an. Ge i ola al, pat wakewakekena na pek maisenage maisena elal, pat o tuwanaa alan vavaluna ya leli,alan o nige gamagal etega ni aatena, toto ni ahe ya teni atena.”Toekelesiya Tayataila wali Wasa

18 Yaka i baem al eliyau i ba, “Leta u leleli ni nok ni napanuwa Tayataila, ni na anelose elana toto toekelesiya alitomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Yehoba Natuna, iya matana i ola ginaha memenage aena i namanamal i ola kopa namanamalina, wanabaaba i ola hiwe. 19Wami pagan iyaka ya atena, waminunuwana, wami abulilek, wami tuwalali ge wamipalahikan. Ya atena valilawami pagan iwaisi, yaa saugaya iyaka i waisi hot.

20Yaa bugul etega ya awa nanakan eliyamiu, heiya teyova Yesebel,* iya i ba tage iya Yehoba wana palopita,ku talamwan i minaa eliyamiu. No totuwalali i pankitelpagegel, inoke ganawal paganina hi awaawaginol, geaanan toto hi pakakanunek yabowaine kakakawel elalhi an. 21 Wana sauga ya pek tage wana ganawalpaganina ana enni pek, yaa nige nuwana i oola. 22 Inokeana lahi na pek lomwan ni pwawa ge ni kenukenuwa

* 2:20: Isileli wali kin houhouwena etega alana Ehabi, lagona alana Yesebel.Yesebel iya yova nanakina hot ge pagan nanakil hi gewi Isileli i pankitel. (1Kin 16:31; 18:4 ge 19; 2 Kin 9:22) Tabam yova etega, boda Nikolaita yovana,iyoho Tayataila pagan nanakina i panpankiti-an, inoke alan Yesebel Yeisu itun pwatanek elana.

Page 8: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 2:23 8 PANKITE 3:1wana abakenuwa. I ola al, ebo bolo alonau ganawalpaganina hi awaawaginol nige wana pagan ana en nihipepek, na palomwanagil nabiyan. 23 Natunau al ge nalolil nihi aliga. Yaka toekelesiya gegewel nihi atena naugamagalau ateliya ge wali nuwatu ya hihile, inoke abwemaisena gemaisenamolamiu na pewani ola hauna totoku ginol.

24 Yaa komiu Tayataila ku gewi al nige ku oolakpanpankiti nanakina o elana, ge panpankiti toto heliyahi ba ‘Seitani wana nuwatu limwalimwanina’ nige kutotoulil. He nige ami pulowan etega al na pepewa, iyaite na ba ola hiwe, 25 ‘Panpankiti waiwaisana toto iyakaku ahe nuku matahikan bubun ana siga na sikalim.’

26-27 Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,ge no nuwatu hi awaawaginol i na ana siga saugamowamowasena elana, he logugui ana gasisi toto valilaNam i pem eliyau na pek al elal, inoke heliya waligasisi ni gan labi gegewena gamagaliliyau elal. Walilogugui elal ni gasisi nabi, ge nihi apapanak-agil ni olagamagal ulun i tagagebagebal-an. 28 I ola al mwelulugaputumwina alana kubwana na pek elal.* 29Ebo tanamiui gan, inoke hauna gun Yayaluwa Bwabwalena i baunanekelesiya seben kaiweliya nuku hago.”

3Toekelesiya Sadis wali Wasa

1 Yaka gamagal o i baem al eliyau i ba, “Leta u lelelini nok ni na panuwa Sadis, ni na anelose elana tototoekelesiya ali tomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Gamagal toto putum ali gewi seben i pihikagil geYehoba Yayaluwana i minaa eliyana, Yayaluwana o i

* 2:28: Ana sapu te ta lut al ge lan toto waiwaisana ge mihomihotina tapwawa.

Page 9: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 3:2 9 PANKITE 3:7ola yayaluwa seben, wana baaba i ola hiwe. Wamipagan iyaka ya atena. Wasamiu i ola hiwe, tagekomiu ekelesiya yawalina gaganina, yaa ya atena yay-aluwamiu iyaka i aliga. 2 Besemiu kenu! Nuku lut gepagan waiwaisana nuku pagasisi eliyamiu ge bahi niyayaomal hot, kaiwena iyaka ya pwawamiuwami pagannige ga i sasapu no Yabowaine matanaa. 3 Panpankitiwaiwaisana toto iyaka valila ku hago ge ku ahe nukunuwahikan. Inokenuku toulil, gewami pagannanakinaana en nuku pek. Ebo nuku mimi kenukenu ya ge nigenuku lulut, he nasi na nowa eliyamiu. Nige nuku aatenahauna sauga ge na nowa, yaa no vin eliyamiu ni olatokaoma wali vin. 4 Yaa komiu Sadis gamagaliliyauenuna ami kaliko nige ku papabiki, nige ku aapanak-agimiu gegi paganina elana. Wami pagan i sapu, inokebwaliga kaliko wakewakekena nuku galoi ge alowaukomiu ta notoyawa.

5 Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,kaliko wakewakekena nihi galoi ni ola al to.* Alaliyanige na leleke yoho yawal ana buki gamwanaa, yaa Namalonau ge wana aneloseyau mataliyaa na ba pamasalilna ba, ‘Heliya no gamagalau.’ 6Ebo tanamiu i gan, inokehauna gun Yayaluwa Bwabwalena i baunan ekelesiyaseben kaiweliya nuku hago.”Toekelesiya Piladelpiya wali Wasa

7 Yaka i baem al eliyau i ba, “Leta u leleli ni nok ni napanuwa Piladelpiya, ni na anelose elana toto toekelesiyaali tomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Gamagal toto i bwabwalena ge i baaba tunahot, wanabaaba i ola hiwe. Nau Yelusalema vavaluna ana abaulu-ulutuk ana ki ya logugui-an, i ola te sauga houhouwena

* 3:5: Ana sapu te Yehoba ni awa sapusapu-agil ge nige al wali gegi etega nigagan.

Page 10: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 3:8 10 PANKITE 3:14kin Deibid gamagalau wali ulutuk Yelusalema elana ilogugui-an. Ebo nog na ki pwela, he nige gamagaletega bosowaina ni kaus, ge ebo nog na ki kaus, nigegamagal etega bosowaina ni pwela. 8 Wami paganiyaka ya atena. Ya atena te bwagana nige ku gagasisihot, yaa no panpankiti ku toulil bubun ge alau nigeku aalahan. Inoke nog iyaka ya pwela maninimiwa genige gamagal etega bosowaina ni kaus. 9 He Yudiyagamagaliliyau bolo hi ba ‘Ama ya te Yehoba wanaboda’ yaa hi kakakawi, heliya nige Yehoba wana bodai oola, heliya Seitani wana totapwalolo, abwe na ahelnihi nem eliyamiu ge na ba nihi loepwakoku aemiugabulanaa, yaka abwe nihi atena age ya nunuwana-agimiu. 10Valila ya ba nuku palahikan ge no ba pagasisio iyaka ku toulil, inoke sauga ebo palopalomwan anasauga ni vin ge tomipanayawi gegewel ni labosel, nauabwe na matahikagimiu. 11 Sauga kekeisi na nowaeliyamiu. Panpankiti waiwaisana toto iyaka ku ahenuku matahikan bubun, inoke bahi gamagal etegawami palahikan molana ni aahe yoho eliyamiu.

12 Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,na telel nihi tabwa no Yabowaine wana Limi Bwab-walena ana kokola, inoke sauga gegewenanihimiminaato Yehoba manininaa. Alan eton na leliya elal: noYabowaine alana, wana panuwa alana, ge nau alauvavaluna. He no Yabowaine wana panuwa heiyaYelusalema vavaluna toto abwe ni loem labulabumwaiya eliyana. 13Ebo tanamiu i gan, inoke hauna gun Yay-aluwa Bwabwalena i baunan ekelesiya seben kaiweliyanuku hago.”Toekelesiya Leodisiya wali Wasa

14 Yaka i baem al eliyau i ba, “Leta u leleli ni nok ni napanuwa Leodisiya, ni na anelose elana toto toekelesiya ali

Page 11: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 3:15 11 PANKITE 3:21tomatahikan, ge nu ba nu ola hiwe:

Gamagal toto alana hi ba ‘Emen,’* iya Yehoba wanabaaba ana towasa sasapona ge tutunahotina, ge iyabugul gegewena Yehoba i ginolil wali abamasal, wanabaaba i ola hiwe. 15 Wami pagan iyaka ya atena. Yaatena nige ku tutultul ge nige ku wawaiwai. Nigeku totowaagau, yaa nige tage alona wami yaliyaya geanau ku hago bubun. Binimala nuku tultul o ebo nukuwaiwai. 16 Yaa komiu bwawaiwaimiu ya, nige ku tultulge nige ku waiwai, inoke na koyapuli yohimiu. 17 Kuba, ‘Ama ha gogomwau ge wama bugul hi gewi, nigebugul etega ha kakalaan.’ Yaa age nige ku aatena teku miloloyowan ge gamagalau ateliya i lomwanagimiu.Komiu ku gulagula, matamiu i kai ge ku bokaboka.18 Inokenabapagasisi eliyamiu, gold enowanahot nukupwamolaa eliyau, toto hi ton haba ginaha elana ge mu-musana i mowasi, yaka eliyana abwe nuku gogomwau.Kaliko yayanana nuku pwamolaa eliyau, yaka nukugaloi inoke bobokamiu nuku kaus ge ami puluwawi nimowasi. I ola al, matan ana sawasawal nuku pwamolaaeliyau, yaka nuku holek matamiwa inoke matamiu nimwananal.

19 Bolo ya nunuwana-agil, ya haveyanagil ge ya pa-henapol wali pagan nanakina kaiwena. Inoke paganwaiwaisana nuku logasisi-an ge toto nanakina ana ennuku pek. 20Ku kite! Nau te ya talmilil nog elana ge yapitipiti e. Ebo etega anauni hago genogni pwela eliyau,inoke na ulutuk elana ge alou naha anan toyawa.

21 Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,na talamwagil alowau naha tologugui toyawa ge naha

* 3:14: Ta ba “Emen” o ebo ta ba “Ibwe. I ola.” Yeisu iya toba tunahot ge iyaYehoba wana nuwatu kaiwela i patunahot, inoke bosowaina ta ba iya alana“Emen.”

Page 12: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 3:22 12 PANKITE 4:7minaa no abamisiyo wawasana elana, ni ola nau valilanak ya gasisi luwai ge sauga ya alou Nam ha mitoyawawana abamisiyo wawasana elana. 22 Ebo tanamiu igan, inoke hauna gun Yayaluwa Bwabwalena i baunanekelesiya seben kaiweliya nuku hago.”

4Diyon Yabowaine I Kite wana Abamisiyowa

1 Sauga gamagal o wana baaba i pwamowasi, inokematau ya lihin ge ya kite labulabum ana nog i mwapwela.Yaka anan toto ya hahagohouwan i ola bwagigi anana i ba,“U heemhiwe natiya e, ge na pankitewa hauna gunmulaaabwe ni gan.” 2 Sauga o Yayaluwa wana gasisi i aheyau,inoke abamisiyo wawasana etega ya kite labulabumwa,gamagal etega i misiyowa. 3 Gamagal o ana awa i na-manamal i ola pat diyaspa ge pat keketina alana kaneliyannamanamalina. Yaka liliyal etega ya kite i namanamali ola pat alaalawana alana emelold, gamagal o wanaabamisiyo i howa painan. 4Abamisiyo wawasana ali gewituwenti po al abamisiyo toto o himipainan, ge tonowakaubwabwatal ali gewi tuwenti po kaliko yayanana hi galoige ali hanahana gold hi teliya kokowaliyaa hi misiyowa toabamina bolo o elal. 5 Pipinamal ge gulumwawa butunai nemnem to abamisiyo bwabwatana elana. Abamisiyo oawonaa odam ali gewi seben hi tautau, odam o YehobaYayaluwana, iya i ola yayaluwa seben. 6 Ge bugul etegaal iyoho abamisiyo awonaa ana awa i ola hoga matana ikanakana hot i ola gelasi matana.

I ola al bwasumu esopali ya kitel, mataliya tuwaliyabwalibwaligena i pakalaopop, maniniliyaa ge eliyaa,ge abamisiyo toto gamagal i misiyowa hi mipainan.7 Bwasumu etegana ana awa i ola laiyoni, eluwana anaawa i ola bulumakau, etonina maninina ana awa i ola

Page 13: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 4:8 13 PANKITE 5:2gamagal, ge esopalena ana awa i ola magisubu i youyou.8Hebwasumuesopalimaisena gemaisena opeliya ali gewisikis, ge mataliya tuwaliya bwalibwaligena i pakalaopop, iola al opeliya gabulanaa. Lan ge bulin hi wonawona nigehi veveyaho, hi ba,“Yehoba Yabowaine Togasisi Hot, iya i bwabwalena,i bwabwalena, i bwabwalena,iya i gan sauga houhouwena,sauga ya ge sauga i nenem elal.”

9Sauga ebo bwasumu bolo o awawasawasa, awatauwange ba tobal nihi baunan toto yawalina mihomihotina imisiyo abamisiyo wawasana elana, 10 inoke tonowakaubwabwatal ali toto tuwenti po nihi loepwakokuwamanin-inaa ge nihi tapwalolo elana. Ali hanahana nihi teliyaabamisiyo wawasana awonaa toto gamagal i misiyowa, genihi wonawona nihi ola,11 “Wama Babala ge wama Yabowaine,i bosowaina naha awa wasawasa-agiwa, nahaawatauwagiwa ge wam gasisi naha tobalan,kaiwena bugul gegewena u ginolilinoke wam nuwatu elana hi masal.”

5Sipi Natuna I Na Pepa Yayapona I Ahe

1 Inoke pepa yayapona etega ya kite gamagal toto imisiyo abamisiyo wawasana elana nimana labi awonaa.Pepa o ana leleli i gan labi labui, iyaka hi bili haba inoke hipapi kaus paseben.* 2Yaka anelose gasigasisena etega yakite i baaba anana i bwata nabi i ba, “Henala alana i gan gebosowaina epapap ni kukuleke, pepa ni anal ge ni vasili?”* 5:1: Sauga houhouwena pepa yayapona hi bili ge pap etega alana wekishi ahe hi papi kaus, ge tonbugul wana etotohi ni ginol pap o tuwanaa. Nigebosowaina gamagal bwagabwaga ni pwela, toto alana i gan ya te ni pwela.

Page 14: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 5:3 14 PANKITE 5:93 Yaa nige etega i gagan labulabumwa, panayawiya o eboTuma tage alana i gan ge bosowaina pepa ni anal gegamwana ni kite. 4 Inoke ya kahin nabi hot, kaiwena nigebosowaina gamagal etega nihi pwawa tage alana i gan gebosowaina pepa ni anal ge gamwana ni kite. 5 Yaka abwetonowakau bwabwatal avaliya etega i baem eliyau i ba,“Bahi kahin! U kite, Kin Deibid tubutubunina toto alanabwabwatana, i neem Yuda ana un elana, iya topihigelgelwali gasisi i lake, ge iya wana gasisi i ola bwasumu laiyoni,inoke iya bosowaina te epapap ali gewi seben ni kukulekege pepa ni anal.”

6 Inoke matau ya lipwatanik ge Sipi Natuna etega yakite, ana awa i ola valila hi tagapaaliga ga, i talmililaabamisiyo wawasana labenaa, ge bwasumu bolo esopaliavaliyau ge tonowakau bwabwatal ali gewi tuwenti po himipainan. Sipi Natuna o anahon seben gematana ali gewiseben. Matan o Yehoba Yayaluwana, iya i ola yayaluwaseben, Yehoba i patuna i na panayawi labi gegewenaelal. 7 Inoke Sipi Natuna i na pepa i ahe gamagal toto imisiyowa abamisiyowawasana elana nimana labi awonaa.8 Sauga pepa i ahe, inoke bwasumu bolo esopali avaliyauge tonowakau bwabwatal ali gewi tuwenti po hi loep-wakokuwamanininaa. Tonowakau bwabwatalmaisena gemaisena wali egalagalavenu hapi i gan, ge mwaha goldelana hi ginoliya hi pihikagil, gamwaliyaa, bugul etega hiton bwalenawaiwaisana i kalaopop. Bwalen o i ola Yehobawana gamagalau wali awanun. 9 Yaka wona vavalunaetega hi wonaan Yeisu kaiwena hi ba:“Owa wam gasisi i gan bosowaim pepa nu ahege ana epapap nu kukuleke,kaiwena valila hi tagapaaligawa,ge saliyam elana gamagalau un tomaha ge tomaha,anan tomaha ge tomaha, tuwan tomaha ge tomaha,

Page 15: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 5:10 15 PANKITE 6:2ge panuwa tomaha ge tomahaupwamola pasikalil Yehoba

kaiwena.10Yaka u telel wamabalogugui ana gamagalau bwabwalel,inoke heliya hi totuwalali wala Yabowaine kaiwena,ge heliya abwe panayawi nihi logugui-an.”

11 Inoke matau ya lipwatanik aneloseyau hi gewi yakitel, ali gewi tausan ge tausan, miliyon ge miliyon,abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyautonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hiwona, analiya i bwata ya hago, hi ola,

“Sipi Natuna toto valila hi tagapaaliga ga, iyabosowaina wana waisi ta wonaan, iya Tobwabwatana, iyaTogogomwau, iya Tosiba, iya Togasisi, iya ta awatauwan,ta awa wasawasa-an ge ta tobalan.”

13Yaka bugul yawaliliya gaganil gegewel, labulabumwa,panayawiya, bilibili gamwanaa ge hogaa, bolo o gegewelanaliya ya hago hi wona hi ola,

“Gamagal toto i misiyowa abamisiyo wawasana elana,alona ge Sipi Natuna, ta tobalagil, ta awatauwagil, ta awawasawasa-agil ge ta awa togasisi-agil, sauga gegewenanige ni momowasi.”

14 Yaka bwasumu esopali hi ba, “Ibwe. I ola.” Getonowakau bwabwatal hi loepwakoku ge hi tapwalolo elal.

6Sipi Natuna Pepa ana Epapap I Kukuleke

1 Inoke Sipi Natuna ya kite pepa ana epapap ali gewiseben gamwaliyaa, epapap houwan i kukuleke. Yakabwasumu bolo esopali avaliya etega i baaba anana i bwataya hago i ola gulumwawa butuna, i ba, “U nem!” 2 Saugao elana hosi yayanana etega ya kite i notagil, ge toto iheya pwatanaa egipoyo etega i pihikan. Yehoba asiyala

Page 16: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 6:3 16 PANKITE 6:8

ali hanahana i pek elana inoke i tagil ni na ni lohaveyange panuwa ni gewi ni pakokovel.

3 Inoke Sipi Natuna epapap labuina i kukuleke yakabwasumu bolo esopali aloliya eluwana anana ya hago iba, “U nem!” 4 Inoke hosi tuwana keketina hot etega inotagil, yaka toto i heya pwatanaa Yehoba gasisi i pekelana iya haveyan ni palut panayawiya, ge gamagalaunihi petautaulol-agil. He Yehoba elohaveyan kilepanabwabwatana etega i pek tau o elana.

5 Inoke Sipi Natuna epapap etonina i kukuleke, yakabwasumu bolo esopali avaliya etonina anana ya hago i ba,“U nem!” Sauga o elana hosi bibikena etega ya kite, getoto i heya pwatanaa sikel etega i pihikan. 6 Inoke anangowanina etega ya hago i neem bwasumu bolo esopaligamwaliyaa, ana hago i ola gamagal anana, i baek toto iheya hosi pwatanaa elana i ba, “Witi nu luvi ana pulowankiloglem maisena ya, molana ni ola lan maisena anatuwalali molana, ge bali nu luvi ana pulowan kiloglemeton ya, molana ni ola lan maisena ana tuwalali molana.*Yaa olibe enonona alona ge oine bahi nu aapapanak-agil.”

7 Inoke Sipi Natuna epapap esopalena i kukuleke, yakabwasumu bolo esopali avaliya esopalena anana ya hago iba, “U nem!” 8 Sauga o elana hosi etega ya kite tuwanaana awa i mwaleli. Toto i heya pwatanaa alana Aliga,ge enaa Tuma* iyoho alona hi notoyawa. Inoke Yehobagasisi i pek eliyalil ge bosowaina panayawi gamagaliliyauawalehina ana bwata i ola wan kwota (1/4) nihi lolil.Gamagalau enuna haveyan elana nihi aliga, enuna galebu* 6:6: Witi ge bali Yudiya aliya bwabwatana. Mola bolo ya hi ha hot kaiwenagalebu bwabwatana i masal. Witi ge Bali nu kitel Baaba Ona ali Sapu anaAbaloya elana. * 6:8: Tuma heiya toaliga wali abamina, hi matamatanyatala mowamowasena kaiwena.

Page 17: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 6:9 17 PANKITE 6:17bwabwatana kaiwena, enuna kasiyebwa bwabwatana kai-wena, ge enuna bwasumu bekikil nihi talil ge nihi aliga.

9 Inoke Sipi Natuna epapap nimala panunana ikukuleke, yaka bolo gamagalau hi tagapaaligal kaiwenaYehoba wana baaba hi papaatena-an, yayaluwaliya yakite abapowon punaa. 10 Inoke hi yoga analiya i bwatahi ba, “Babala Mihahaina, owa u bwabwalena ge u baabatunahot, sauga ana yapu ga ni ola yaka abwe panayawigamagaliliyau nu pakotil ge ali lahi nu pek kaiwena hilolima?” 11 Yaka maisena ge maisena holahola yayaponai wawakeki Yehoba i pek elal, inoke i baek elal i ba, “Nukumatamatan sauga kekeisi al ga, ana siga alomiyau getalimiyau wami pan totuwalali, bolo abwe gamagalaunihi lolil ni ola komiu, ami gewi ni olaolaek.”

12 Inoke Sipi Natuna ya kite epapap sikis-ina i kukuleke.Yaka mwaniknik gasigasisena etega i masal. Sabwelu igogou i ola kaliko matana bibikena hot, waikena matanagegewena i ket i ola saliya, 13 ge putum hi lolobabalemlabulabumwa ge hi tala panayawiya, i ola te kalehe enonahi lolobabalem lamwanaa ebo mana gasigasisena ni tulu.14 Labulabum i uluegon i ola ebo mwegan ta bibili, geoya ge taval gegewel hi lamwalamwaniu inoke abaliya himiluwai.

15 Yaka panayawi ana kin ona, tologugui ona, tolo-haveyan wali tobwabwatal, togogomwau, ge bolo alaliyabwabwatal, avaliyau ge gamagalau hi gewigewi, bolototuwalali loloyowanil ge bolo sokasokalil, hi lou hi na hibunsumi pat golinaa ge gabulanaa. 16 Inoke hi yoga nokoya ge pat elal hi ba, “Nuku maguli ge nuku yabomwima,inoke gamagal toto i misiyowa abamisiyo wawasana elanabahi ni kikitema, ge i ola al Sipi Natuna wana huga bahi ninenem eliyama. 17 Nuku yabomwima kaiwena wali lahi

Page 18: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 7:1 18 PANKITE 7:9ana lan bwabwatana iyaka i vin, inoke nige bosowainagamagal etega wali huga ni gasisi luwai.”

7Gamagalau ali Gewi 144,000 ali Etotohi I Gan

1 Toto o enaa aneloseyau esopali ya kitel hi taltalmililpanayawi labena esopali elal, ge panayawi ana manaesopali hi pikausil bahi nihi totowa noek panuwaa, ebohoga pwatanaa, o ebo ebwakil elal. 2 Yaka anelose etegaal ya kite i neem labi nati Yabowaine yawalina gaganinawana logugui ana etotohi i noahe. Inoke i yoga ananai bwata, i yoga nok aneloseyau esopali elal bolo Yehobagasisi i pek panuwa ge hoga nihi apanakil. 3 I ba, “Bahiga panuwa, hoga ge ebwakil nuku aapanakil, nuku mata-matan ga ana siga wala Yabowaine wana etotohi nahateliya wana totuwalali lamwaliyaa.” 4 Yaka ya hago boloali etotohi i gan lamwaliyaa ali gewi wan handeled potipo tausan (144,000), hi neem Isileli ali un gegewel elal.5 Tuwel tausan (12,000) hi neem un Yuda,12,000 hi neem un Lubeni,12,000 hi neem un Gada,6 12,000 hi neem un Aseli,12,000 hi neem un Napitalai,12,000 hi neem un Manasa,7 12,000 hi neem un Simiyon,12,000 hi neem un Libai,12,000 hi neem un Isaka,8 12,000 hi neem un Sebuloni,12,000 hi neem un Yosepa,ge 12,000 hi neem un Beniyamina.

Diyon Boda Bwabwatana I Kitel ali Kaliko I Wawakeki9 Toto o enaa matau ya lihin, yaka boda bwabwatana

hot nige bosowaina ta vasilel ya kitel, hi neem panuwatomaha ge tomaha, un tomaha ge tomaha, tuwan tomaha

Page 19: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 7:10 19 PANKITE 7:16ge tomaha ge anan tomaha ge tomaha elal. Inoke hitalmilil gamagal toto i misiyowa abamisiyo wawasanaelana alona ge Sipi Natuna awoliyaa, holahola yayaponai wawakeki hi galoi, ge wali yaliyaya kaiwena ebwakillalana hi pihikan nimaliyaa. 10Hi yoga analiya i bwata hiba, “Pwamwal i neem wama Yabowaine toto i misiyowaabamisiyo wawasana elana, alona ge Sipi Natuna elal.”

11 Aneloseyau gegewel abamisiyo wawasana getonowakau bwabwatal avaliyau bwasumu esopali himilil painanagil. Yaka aneloseyau hi loepwakoku gehi kululu abamisiyo wawasana awonaa maniniliya i tupabilibiliya, inoke hi tapwalolo Yehoba elana, 12hi ba, “Ibwe.I ola! Wala Yabowaine ta tobalan, ta awa wasawasa-an, taba iya Tosiba, iya Tobwabwatana ge iya Togasisi, ta pataateu owa eliyana ge ta awatauwan, sauga gegewena nigeni momowasi. Ibwe. I ola!”

13Yaka tonowakau bwabwatal avaliya etega i nel elau iba, “Gamagalau bolo ya ali holahola yayapona i wawakeki,tab u atena henalau o ge ga hi neem?”

14 Anana ya lahe ya ba, “Tonowak, nige ya aatena, owate u atena.”

Yaka i baem elau i ba, “Bolo ya hi noem miloloyowanbwabwatana gamwanaa, toto i masala panayawiya. SipiNatuna saliyana elana ali holahola iyaka hi ul i wawakeki.*15 Inoke heliya hi miminaaYehoba wana abamisiyo wawasana awonaa,lan ge bulin hi totuwalalielana wana Limi Bwabwalena gamwanaa;ge gamagal toto i misiyo abamisiyo wawasanaelana avaliya hi mina ge iya i libuagil.16Nige al nihi gagalebu, nige al nihi wawalem, ge* 7:14: Ana sapu heiya te hi abulilek Yeisu wana yaomal eliyana inokeYehoba iyaka i awa sapusapu-agil, nige al wali gegi etega i gagan.

Page 20: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 7:17 20 PANKITE 8:5

sabwelu kalakalasina nige ni lololil,17 kaiwena Sipi Natuna, iya i miminaa luwaluwalaabamisiyo wawasana labenaa,i matahikagil i ola tetomatahikan sipi wana sipi i matahikagil,i nulil hi na hi im wewel toto i bwanabwana pitpitge yawalina gaganina elana.Ge matanunuliyagegewena Yehoba iyaka i abut yoho.”

8Sipi Natuna Epapap Seben-ina I Leke

1 Inoke Sipi Natuna epapap seben-ina i kukuleke, yakanige al butun etega i gagan labulabumwa sauga ana yapui ola auwa awalehina.

Anelose Etega Bugul Bwalena Waiwaisana I Ton2 Inoke aneloseyau ali gewi seben bolo hi talmilila

Yehoba manininaa ya kitel, yaka Yehoba bwagigi ali gewiseben i pek elal.

3Anelose etega almwaha etega gold hi ginoliya i noahe,i nem i talmilila abapowon elana. Bugul bwalena wai-waisana hi gewi Yehoba i pek elana i na i ton Yehobawanagamagalau wali awanun ana etulan, i tona abapowon goldtoto i miminaa abamisiyo wawasana awonaa. 4 Inokebugul bwalena waiwaisana kasona, alona ge Yehoba wanagamagalau wali awanun, hi ha, hi neem anelose nimanaa,toto i talmilila Yehoba awonaa. 5 Yaka anelose mwahai ahe, i na abapowona ge kiyal i usan, inoke i liginlowan panayawiya, yaka gulumwawa butuna, pipinamalge mwaniknik i gan.

Aneloseyau Esopali wali Bwagigi Hi Yu

Page 21: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 8:6 21 PANKITE 8:13

6 Inoke aneloseyau ali gewi seben wali bwagigi ali gewiseben hi lovivina-an ge nihi yu.

7 Inoke anelose etega wana bwagigi i yu, yaka sauga okehe papatina ge ginaha alona saliya hi vikuhu Yehobai ligin lowan panayawiya. Inoke panayawi awalehinaetegana, ana bwata i ola wan ted (1/3) i kalas, yakaebwakilina alona ge mwawin waiwaisana gegewena hikalas.

8-9 Inoke anelose labuina wana bwagigi i yu, yaka buguletegana i ola oya bwabwatana iyoho i tautau i soguekhogaa. Inoke hoga awalehina etega, ana bwata i ola wanted (1/3), i tabwa saliya, motena hi loaliga ge wagana hinak.

10-11 Inoke anelose etonina wana bwagigi i yu, yakaputum bwabwatana i tau i ola wita hi ton i soguemlabulabumwa, i na i tal wewel sanisani ge wewel tubtubhi gewi elal. He putum o alana lelam. Inoke wewelgegewel gamwaliyaa awalehina ana bwata i ola wan ted(1/3), amnaliya i lelelam, ge gamagalau hi gewi wewellelelamwina hi im yaka abwe hi aliga.

12 Inoke anelose esopalena wana bwagigi i yu, yaka sab-welu, waikena ge putumhi nak, inoke sauga enuna nige hiyayana. Inoke lana sauga i yapu nige sabwelu, ge bulinasauga i yapuwaikena geputumnigemwananaliliya. Inokelan ge bulin ali sauga awalehina i gogou, awalehina o anabwata wan ted (1/3).

13 Inoke matau ya lihin, yaka magisubu i youyouwahawawal ali luwaluwala ya kite, ge anana i bwata ya hagoi ba, “Eeu nak geb! Eeu nak geb! Eeu nak geb! Nasigamagalau panayawi nihi nak, sauga toto bwagigi nihikahin, bwagigi bolo aneloseyau eton al abwe nihi yu.”

Page 22: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 9:1 22 PANKITE 9:99

Anelose Nimala Panunana wana Bwagigi I Yu1 Inoke anelose nimala panunana wana bwagigi i yu,

yaka putum toto valila i soguem labulabumwa ge i talapanayawiya ya kite. Inoke Yehoba gol toto milaulauinahot* ana ki i pek putum o elana. 2 Inoke gol o ana hegunai pwela, yaka kasu i ola ginaha bwabwatana kasona iheyanem gamwanaa. Gol toto milaulauina kasona anabalu kaiwena yaka sabwelu i gogou. 3 Inoke sagagai* hitagilem kasu gamwanaa hi lau panayawiya, ge Yehoba italamwan elal wali petal amnana ni ola kapilu. 4 Yehobai lopwalil bahi mwawin o ebo ebwakil o ebo bugul etegasiusiunina nihi aapanak, gamagalau bolo nige Yehobawana etotohi i gagan lamwaliyaa ya te nihi apanakil.5 Yehoba nige i tatalam tage nihi alapaaligal, yaa nihipapalomwan-agil sauga ana yapu ni ola waikena nimalapanuna. Wali palopalomwan lomwanina ni ola ebo kapiluni talila. 6He sauga o elana gamagalau o lomwan kaiwenanihi ba, “Naha yaomal ya,” yaa nige bosowailiya; nuwaliyate nihi aliga, yaa aliga ni lou luwagil.

7 Sagagai bolo o ali awa i ola hosi iyaka hi lovivina-agilhaveyan kaiwena. Bugul etega ana awa i ola hanahanagold elana hi ginoliya hi teliya kokowaliyaa, gemaniniliyaana awa i ola gamagalmaniniliya. 8Kokowaliya pupunonai ola yowau kokowaliya pupunona, ge niniliya i ola laiyonininiliya. 9 Babagaliliya ana eteli kaus i gan, ana awa iola babagalin ana eteli kaus bolo aiyan elana hi ginoliya,* 9:1: Aneloseyau bolo valila Yehoba wana logugui hi pihigelgel-an, heliyayayaluwa bibikel, hi gewi Yehoba i yowanil hi miminaa gol toto milaulauinahot elana, hi matamatan yatala mowamowasena kaiwena. * 9:3: Sagagaibolo ya heliya yayaluwa bibikel, Seitani wana boda. Ta ba “sagagai” o ebo taba “koninib”.

Page 23: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 9:10 23 PANKITE 9:19ge opeliya butuna i ola waga momomol hi gewi butuliyaavaliyau wali hosi hi patalelu nok haveyan kaiwena.10 Uliliya i alapepetal i ola kapilu uliliya. Uliliya i gasisige eliyana bosowailiya gamagalau nihi papalomwan-agilsauga ana yapu ni ola waikena nimala panuna. 11 Walikin i gan i houwaagil, iya gol toto milaulauina hot anaanelose, alana pana Hibilu hi ba Abadon, ge pana Gilik hiba Apoliyon, ali sapu heiya “Toapapanak.”

12Nak houwan iyaka i mowasi; nak labui al iyoho abwenihi nem.

Anelose Sikisina wana Bwagigi I Yu13 Inoke anelose sikis-ina wana bwagigi i yu, yaka anan

etega ya hago i neem abapowon gold buhuna esopali elal,toto i miminaa Yehoba awonaa. 14 I baek anelose sikis-inawana bwagigi gaganina elana i ba, “Aneloseyau esopali usokalil bolo hi yowanil ge hi miminaa wewel bwabwatanaYupeleitis elana.” 15Yaka i na aneloseyau esopali i sokalil,bolo Yehoba i yowanil hi matamatan ana siga sauga hoto, lan o gamwanaa, waikena o ge baliman o. Inoke hi nokhi na panayawi gamagaliliyau awalehina ana bwata i olawan ted (1/3) nihi lolil ge nihi aliga. 16Wali tolohaveyanhi heya hosi pwataliyaa, ge ali gewi wasana ya hago anabwata i ola tu handeled miliyon.

17 O pankite elana hosi ge bolo hi heya pwataliyaaali awa ya kite i ola hiwe. Gamagalau babagaliliya anaeteli kaus i gan, ali awa hi ket, hi bulu ge hi yelo.Hosi kokowaliya ali awa i ola laiyoni kokowaliya, geginaha, kasu ge pat salpa tatauina* i tagilem awaliyaa.18 Panayawi gamagaliliyau awalehina ana bwata i ola wanted (1/3) hi aliga nak eton o kaiweliya, bolo hi tagilemhosi awaliyaa. 19 Awaliya ana gasisi i gan gamagalau nihi* 9:17: Salpa ebo ta ton, waiwaina i bwata nabi ge bwalena i nak hot.

Page 24: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 9:20 24 PANKITE 10:6lolil, ge i ola al uliliya. He uliliya ali awa i ola mwatage kokowaliya i gan, inoke uliliya eliyana gamagalau hipapalomwan-agil.

20 Yaa bwagana nak eton ya hi gan, he gamagalaubolo nak ya nige i lololil nige hi gogoluwa, heliya iyohoya kakanun bolo nimaliya elana hi goginolil nige ali enhi pepek. Nige hi veveyaho tapwatapwalolo yayaluwabibikel elal ge kakanun bolo gold, silba, kopa, pat geebwakil elana hi ginoliya. Bugul bolo o nige bosowailiyagagayawa, nige bosowailiya haguhagu genige bosowailiyanawanawa. 21 I ola al, gamagalau owali taulol, wali kukula,wali ganawal, ge wali kaoma nige ali en hi pepek.

10Anelose Etega Pepa Yayapona Kekeisi I Pihikan

1 Inoke anelose gasigasisena etega al ya kite i laulaui neem labulabumwa. Yaluyalu i palilipainan tuwanaa iola holahola yayapona, liliyal kokowana i howa painan,maninina i namanamal i ola sabwelu, ge aena ana awa i olaginaha i milil i ola kokola. 2 Pepa yayapona kekeisi iyaka imwapwela haba i pihikannimanaa. Aena toto labi awonaai pulihikanek hogaa, ge toto labi gegebanaa i pulihikanekdatuwa, 3 yaka i yoga anana i bwata ana hago i ola laiyoniwana ganlolou. I yoga i mowasi, yaka gulumwawa sebenanana hi lahe hi baaba. 4 Sauga gulumwawa seben hibaaba, inoke nau tage analiya na leleli, yaka anan etega yahago i neem labulabumwa i ba, “Hauna toto gulumwawaseben hi baunan ni minaa ya nuwamwa, bahi nu lelelilowan buki gamwanaa.”

5 Yaka anelose toto ya kite aena i pulihikanek hogaage datuwa, nimana toto labi awonaa i latahin gei huliek labulabumwa, 6 ge i papasila Yehoba alanaelana, iya yawalina mihomihotina, iya labulabum ginebi

Page 25: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 10:7 25 PANKITE 11:3buguliliyau, panayawi ginebi buguliliyau, ge hoga ginebibuguliliyau ali toginol. I papasila ge i ba, “Matamatanana sauga iyaka i mowasi! 7 Sauga anelose seben-inawana bwagigi ni yu, Yehoba wana nuwatumisusumena niginol pwamowasi, i ola valila i pamasal wana totuwalalipalopitau elal.”

8 Inoke anan toto ya hahago i neem labulabumwa,i baem al eliyau i ba, “U nok, u na pepa yayapona uahe, i mwapwela haba ge i miminaa anelose toto aena ipulihikanek hogaa ge datuwa nimanaa.”

9 Inoke ya nok ya na anelose elana ge ya ba pepayayapona kekeisi ni pem. Yaka i baem elau i ba, “U ahe uan. Gamwamwaamnanani luvi ni ola luvi uleya, yaa sauganu tinon ni na tinemwa amnana ni lelelam.” 10 Inoke pepayayapona kekeisi ya ahe ya an. Gamwawa amnana i luvi iola luvi uleya, yaa sauga ya tinon i na tinewa, amnana ilelelam.

11 Inoke Yehoba i baem elau i ba, “Nu palopisai algamagalau hi gewi baliya, un tomaha ge tomaha, tuwantomaha ge tomaha, ge anan tomaha ge tomaha, ge i ola alkin ona baliya.”

11Yehoba wana Towasa Labui Wasaliya

1 Inoke anelose etega suki i pem i ola eluviluvi, ge i baemelau i ba, “Unokuna gaYehobawana Limi Bwabwalena geabapowon ali luvi nu ahe, ge bolo hi tapwatapwalolowa oali gewi al nu ahe. 2 Yaa bakubaku ona bolo hi miminaaLimi Bwabwalena ana gana gamwanaa nu luvi luwagil.Bahi ali luvi nu aahe, kaiwena Yehoba i talamwanek bolonige Yudiya i oola elal nihi ahe. Heliya panuwa bwab-walena, Yelusalema, nihi pulilolowan sauga ana yapu niola waikena ali gewi poti tu. 3 Inoke sauga o no towasa

Page 26: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 11:4 26 PANKITE 11:10

labui na telel, kaliko toto bwasumu pupunona hi ginoliyanihi galoi ge nihi palopisai no baaba nihi baubaunan, lanali gewi wan tausan tu handeled sikisti (1,260).”*

4Towasa labui ya heliya hi ola ebwakil olibe bolo labui*ge odam labui ginebi abaliya hi talmilila panayawi anaBabala manininaa. 5 Ebo gamagal etega ni labose tage niapanakil, ginaha ni tagilem awaliyaa ge ali topihigelgel nitonil. Toto nuwana ni apanakil, he wana yaomal ni olato. 6 Wali gasisi i gan bosowailiya labulabum nihi kausbahi kehe ni lalau wali sauga palopisai gamwanaa. Waligasisi al i gan bosowailiya wewel nihi pil nihi tabwa saliya,ge hauna sauga ebo nuwaliya bosowailiya panayawi nihipalogabola logabola tomaha ge tomaha.

7Yehobawana baaba nihi wasaan haba, inoke bwasumubekikina toto i neem gol toto milaulauina hot elana nilohaveyan elal, ni pakokovel ge ni tagapaaligal, 8 yakatuwaliya ni kenuwa awan alana bwabwatana ana kamwasagamwanaa. Awan o ana ba kakanun alana hi ba Sodomao ebo Itipita,* ge awan o eliyana towasa labui wali Babalagamagalau valila hi lokolosan. 9 Gamagalau tuwan tom-aha ge tomaha, un tomaha ge tomaha, anan tomaha getomaha ge panuwa tomaha ge tomaha nihi nem, inoke laneton ge awalehina tuwaliya aligana nihi gagayawa-an genige nihi tatalam tage tuwaliya nihi yamwi. 10 Panayawiana tomina nuwaliya ni waisi towasa labui wali yaomalkaiwena. Inoke yaliyaya nihi ginol ge mulolu ona nihi* 11:3: Lan ali gewi 1,260 heiya te waikena ali gewi poti tu. * 11:4:Nuwatu i neem Sakalaiya awalehina 4. Yudiya olibe enonona hi ahe waliodam ali wewel, inoke kakanun ya i pankitela towasa labui wali gasisi i neemYayaluwa Bwabwalena elana. * 11:8: Panuwa o alana hi ba Sodomakaiwena gegi paganina iyoho i bwata hot gamwanaa, ge hi ba al Itipitakaiwena Yehoba wana gamagalau iyoho hi papaloloyowan-agil.

Page 27: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 11:11 27 PANKITE 11:18pempewa avaliyau elal, kaiwena palopitau labui valila lahihi pek panayawi ana tomina elal ge lomwan hi pwawa.

11 Lan eton ge awalehina i mowasi, abwe Yehoba yawali yana papanet elal ge yawaliliya i gan, yaka hi milil. Gam-agalau bolo hi kitel hi lovakun nabi. 12 Inoke towasa labuianan bwabwatana etega hi hago i neem labulabumwa, ibaek elal i ba, “Ku heem hiwe natiya e.” Inoke yaluyaluetega gamwanaa, hi haha labulabumwa ge ali topihigelgelhi gagayawa-agil.

13 Inoke sauga o elana mwaniknik bwabwatana etega imasal, yaka panuwa o limena awalehina hi maguli, awale-hina o ana bwata i olawan tent (1/10). Gamagalau ali gewiseben tausan (7,000) hi aliga mwaniknik kaiwena, ge bolohi molu alona wali lovakun bwabwatana labulabum anaYabowaine wana gasisi hi tobalan.

14Nak labuina iyaka i mowasi, nak etonina iyoho saugakekeisi ni nem.

Anelose Seben-ina wana Bwagigi I Yu15 Inoke anelose seben-ina wana bwagigi i yu, yaka

tomilabulabum analiya i bwata ya hago hi ba, “Panayawiana logugui iyaka i minaa Yehoba wala Babala alona gewana Mesaiya elal, ge Yehoba iya ni tologugui saugagegewena nige ni momowasi.”

16 Yaka tonowakau bwabwatal ali gewi tuwenti po,bolo hi miminaa wali abamisiyo wawasana elal Yehobamanininaa, hi loepwakoku ge hi kululu maniniliya i tupabilibiliya, ge hi tapwalolo Yehoba elana, 17hi ba:“Yehoba Yabowaine Togasisi Hot,owa u gan sauga ya ge sauga houhouwena elal,ha ba mulolu eliyamkaiwena wam gasisi iyaka u ahege u tabwa panayawi ana tologugui.18Am topihigelgel hi huga nabi eliyam

Page 28: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 11:19 28 PANKITE 12:5yaa wam huga ana sauga iyaka i nem.Sauga iyaka i vin ge bolo hi aliga nu pakotil,ge bolo panayawi hi apanak nu apanakil.Sauga iyaka i vin ge wamtotuwalali palopitau nu pwamolal,ge wam gamagalau gegewel bolo hi awatauwagiwa,bolo alaliya bwabwatal gebolo alaliya kekeisi, molaliya nu pek.”

19 Yaka Yehoba wana Limi Bwabwalena labulabumwa imwapwela, inoke Bateli ana Dedewaga* ya kite wana LimiBwabwalena gamwanaa. Yaka pipinamal, gulumwawabutuna, mwaniknik ge kehe papatina i masal.

12Mwata Bwabwatana alona ge Yova Baliya

1 Inoke etotohi gegetogana ge bwabwatana etega yakitek labulabum tuwanaa. Yova etega ya kite, ana kalikoi ola sabwelu, waikena i minaa aena gabulanaa, ge anahanahana putum elulutega eluwa i minaa kokowanaa. 2 Iliyan, ge i yowalu wawaya matana lomwanina kaiwena.

3 Inoke etotohi etega al ya kitek labulabum tuwanaa.Mwata bwabwatana keketina etega ya kite, kokowana anagewi seben ge ana hon ana gewi elulutega, ge kokowanamaisena ge maisena ana hanahana i gan. 4 Ulina eliyanaputum awalehina, ana bwata i ola wan ted (1/3), i halapalolobalem labulabumwahi lau hi tala panayawiya. Yakai na i talmilil yova toto wana sauga ab awonaa, ge imatamatan sauga natuna ni masal inoke ni tinon. 5 Yovai ab natuna melutau, ge wawaya ya alona wana gasisi* 11:19: Bateli ana Dedewaga i ola Yehoba i miminaa wana gamagalaugamwaliyaa ana etotohi. Bateli ana Dedewaga nu kite Baaba Ona ali Sapu anaAbaloya elana.

Page 29: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 12:6 29 PANKITE 12:11bwalibwaligena labi gegewena gamagaliliyau ni logugui-agil. Wawaya o aneloseyau hi ahe i ha Yehoba eliyana, iyai miminaa wana abamisiyo wawasana elana. 6 Yova i loui na labi kekevana elana, labi o abamina etega iyoho toYehoba i lovivina-an kaiwena, inoke nihi matahikan lanali gewi wan tausan tu handeled sikisti (1,260).

7 Yaka haveyan i masal labulabumwa. Maikol* alonauge wana aneloseyau hi lohaveyan mwata elana, inokemwata alonau ge wana aneloseyau hi tagalahi. 8 Yaamwata nige i gagasisi, inoke Maikol wana boda mwataalonau ge wana boda hi takel tagilagil labulabumwa.9Yaka mwata bwabwatana alonau ge wana aneloseyau hialilowagil hi lau panayawiya. Iya mwata houhouwena,alana hi ba Debol o ebo Seitani,* ge iya panayawi gam-agaliliyau gegewel i pagegel. 10 Inoke anan bwabwatanaetega ya hago labulabumwa i ba:“Yehoba wana gamagalau iyaka i pwamwalil,wana gasisi iyaka i ahe ge i tologugui,ge wana Mesaiya wanalogugui ana gasisi iyaka i pankitela,kaiwena talilau ali towoliwoli,iya lan ge bulin i wolel wala Yabowaine matanaa,iyaka aneloseyau hi alilowanem labulabumwa.11 Talilau wali gasisi i neemSipi Natuna saliyana elana,heliya wasa waiwaisana hi wasaan gagasisi,ge yawaliliya hi talamwan yoho,inoke toto o eliyana alitopihigelgel Seitani iyaka hi pakokove.* 12:7: Maikol iya aneloseyau wali tohouwa bwabwatana etega, ge iyaboda Isileli ali tomatahikan, iyoho i pamasal Daniyela 12:1 elana. * 12:9:“Debol” pana Gilik, ge “Seitani” pana Hibilu, ali sapu te “Towoliwoli” o ebo“Topihigelgel.”

Page 30: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 12:12 30 PANKITE 13:212 Tomilabulabum ku gewigewi nuku yaliyaya!Yaa hauna nak geb komiu tomipanayawi ge komiubolo ku miminaa hogaa eliyamiu,kaiwena Seitani iyaka i lowa eliyamiu!Iya iyaka i huga nabi,kaiwena i atena wana sauga iyaka i kaubwa.”

13Saugamwata i atena age iyaka hi alipalo panayawiya,inoke i lopetaki nuwana yova ni lib, yova toto i ab natunamelutau. 14 Yaa Yehoba magisubu bwabwatana openalabui i pek yova elana, inoke i you i na abamina totoYehoba i lovivina-an kaiwena labi kekevana elana, ge anabwaga ni yapu mwata elana. Inoke hi matahikan saugaana yapu ni ola baliman eton ge awalehina.* 15 Mwatawewel i koyapuli-an i tagilem gamwanaa i ola wewel isasani, inoke tagewewel o yova ni yale yoho. 16Yaa bilibiliyova i labe, bilibili awana i tanal, inokewewel totomwata ikoyapuli-an i tinon. 17Yakamwata i huga nabi yova elana,ge i nok i na haveyan ni ginol yova tubutubunau gegewelal elal, bolo Yehoba wana logugui hi henapuan ge Yeisuwana panpankiti hi toulil.

18 Inoke mwata i na i talmilil talbwasiya.13

Bwasumu Etega wana Gasisi I Gan ge Bosowaina Ni BaHanaha

1 Inoke bwasumu bekikina etega ya kite i hopitemhogaa. Ana hon ana gewi elulutega ge kokowana anagewi seben. Ana hon maisena ge maisena ana hanahanai gan, ge kokowana maisena ge maisena alan etega hileleliya, alan o Yehoba i ba likalika-an. 2 Bwasumubekikina toto ya kikite o ana awa i ola bwasumu etega* 12:14: Baliman eton ge awalehina, he lan ali gewi 1,260 to, i ola puna 6ana baaba.

Page 31: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 13:3 31 PANKITE 13:10alana lepad,* aena i ola bwasumu beya* aena, ge awanai ola laiyoni awana. Yaka mwata wana logugui anagasisi i talamwan bwasumu bekikina o elana, inoke bwa-sumu o i tabwa kin ge panayawi i logugui-an i ola iya.3 Bwasumu bekikina kokowana etegana popotina i gan,ana awa i ola valila hi gopaaliga ga, yaa abwe ana haveyankilepanamulina imwau al. Inoke panayawi gamagaliliyaugegewel nuwaliya hi ahe ge bwasumu bekikina o hi toulil.4 Gamagalau hi kululuek mwata elana, kaiwena wanalogugui ana gasisi i pek bwasumu bekikina elana. I ola al,hi kululuek bwasumu bekikina elana ge hi ba, “Nige etegai oola te bwasumuya! Nige etega bosowaina ni pakokove!”

5 Yehoba i talam bwasumu bekikina ni ba hanahage Yehoba ni awatautau-an, ge Yehoba i pek elana nilogugui waikena ali gewi poti tu. 6 Awana i pwela geYehoba i ba panapanak-an. I ola al Yehoba alana, wanaabamina ge tomilabulabum gegewel i ba panapanak-agil.7 Yehoba i talam haveyan ni ginol wana gamagalau elalge ni pakokovel, ge Yehoba i talam gamagalau gegewelni logugui-agil, un tomaha ge tomaha, panuwa tomahage tomaha, anan tomaha ge tomaha ge tuwan tomaha getomaha. 8Gamagalau panayawiya nihi kululu eliyana, yaabolo alaliya Yehoba i leli yawal ana buki elanamulaa abwepanayawi i ginol, heliya nige nihi kukululuek bwasumubekikina elana. He buki o Sipi Natuna toto valila hitagapaaliga ga wana buki.

9 Ebo tanamiu i gan, he nuku laegan. 10 Ebo Yehoba italamwanagamagal eteganihi yowan, henasi nihi yowan.Ebo Yehoba i talamwana gamagal etega haveyan kilepanaelana nihi lol, he nasi haveyan kilepana elana nihi lol.* 13:2: Lepad iya bwasumu sosokana, ana awa i ola pusi, yaa ana bwata i olabulumakau natuna. * 13:2: Beya iya bwasumu sosokana. Beya i bwata gei gasisi, ge aena i lotut.

Page 32: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 13:11 32 PANKITE 13:17Inoke toto ya kaiwena Yehoba wana gamagalau alona gewali abulilek nihi palahikan.

Bwasumu Labuina I Totuwalali BwasumuHouwan kaiwena11 Inoke bwasumu bekikina etega al ya kite i heem bili-

bili gamwanaa. Ana hon eluwa i ola sipi natuna ana hon,yaa i baaba i ola mwata wana baaba. 12 Inoke alona bwa-sumu bekikina toto houwan hi mitoyawa, ge bwasumubekikina toto houwan wana logugui ana gasisi gegewenai papanet elana. Inoke panayawi gamagaliliyau gegeweli ba palawakikil ge nihi kululuek bwasumu bekikina totohouwan elana, iya valila i aliga ga, yaa abwe ana haveyankilepana mulina i mwau al. 13Ginol yawiyawi ge abanuwaahi ona i ginolil, ge i ola al gamagalau mataliyaa i baginaha i loem labulabumwa i lau panayawiya. 14 Yehobai talamwan ginol yawiyawi ona ni ginola bwasumu bekik-ina houwan manininaa, inoke eliyana panayawi gama-galiliyau gegewel nuwaliya i gove ge i kakawel. Inokei baek elal i ba, “Bwasumu bekikina toto valila haveyankilepana elana hi gopaaliga ga, yaa sauga ya yawalinai gan, kakanununa nuku pamilil ana awatauwan kai-wena.” 15 Yehoba i talamwan bwasumu bekikina labuinayawal ni yana papanet bwasumu bekikina toto houwankakanununa elana, inoke kakanun o bosowaina ni baaba,ge gamagalau gegewel bolo nige hi kukululuek elanabosowaina ni lopaaligal. 16 Gamagalau gegewel, boloalaliya bwabwatal ge bolo alaliya kekeisi, togogomwauge togulagula, totuwalali loloyowanil ge gamagalau soka-sokalil, bwasumu bekikina labuina i palawakikil ali eto-tohi ni gan, ni minek nimaliya awoliyaa o ebo lamwaliyaa.17 Ebo gamagal etega nige ana etotohi i gagan, nigebosowaina bugul etega ni pwamola o ebo bugul etega nipalian. Etotohi o heiya bwasumu bekikina toto houwanalana o ebo namba toto alana i pamasal.

Page 33: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 13:18 33 PANKITE 14:418 Ebo nuku siba te alan ya nuku pwawa. Ebo etega

nuwana i sapu, inoke bwasumu bekikina alana ana nambani vasili loyaan, kaiwena namba i pamasal tau etega alana.Alana ana namba iya hiwe: 666.*

14Sipi Natuna wana Boda Wona Vavaluna Hi Wonaan

1 Inoke matau ya lipwatanik Sipi Natuna ya kite, italmilila Oya Saiyoni pwatanaa, alonau ge gamagalau boloiya alana ge Tamana alana hi leliya lamwaliyaa, ali gewiwan handeled poti po tausan (144,000). 2 Yaka analiyaya hago i noem labulabumwa i ola banata i sani loemhivana butuna, ge gulumwawa butuna bwabwatana. Heanaliya ana hago i ola hapi ana tololol hapi hi lol anana.3 Heliya hi talmilil awoliya i noek abamisiyo wawasanaelana, bwasumu esopali elal, ge tonowakau bwabwatalelal, ge wona vavaluna etega hi ahe hi wonawona. Wonao nige bosowaina gamagal etega al ni atena ge ni wonaan,iyai te gamagalau ali gewi wan handeled poti po tausan(144,000) bolo Yehoba iyaka i pwamola pasikalil panayawigamagaliliyau gamwaliyaa. 4 Heliya nige hi papabikelganawal paganina elana, yaa hi yanayana. Ebo SipiNatuna ga ni noek heliya nihi toulil. He Yehoba iyaka ipwamola pasikalil panayawi gamagaliliyau gamwaliyaa,* 13:18: Valila pana Hibilu ge pana Gilik nige wali namba i gagan, inokeleta maisena ge maisena hi papatuwalali wali namba kaiwena. Leta “a” i olanamba 1, leta “b” i ola namba 2. Ho hi ginol ola to leta gegewel kaiweliya.Inoke ebo gamagal etega alana ta leli pana Hibilu o ebo pana Gilik elana,bosowaina alana ana leta maisena ge maisena ta tuwalali-an ge abwe leta alinamba ta vasili livaso. Buki ana toatena wali talisi i gewi namba 666 kaiwena,yaa hi gewi hi ba tage Diyon i baaba Sisa Nilo kaiwena. Sisa Nilo iya tauetegana bolo alaliya ana namba 666 gamwaliyaa, ge iya Loma wali kin etegavalila toabulilek i apapanak-agil.

Page 34: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 14:5 34 PANKITE 14:10ge heliya hi tabwa boda houwan Yehoba ge Sipi Natunaelal. 5Nige ba kakawi etega i tatagilem awaliyaa, ge nigeali woliwoli i gagan.

Aneloseyau Eton Wali Wasa6 Inoke anelose etega al ya kite i youyou hawawal ali

luwaluwala, wasa waiwaisana mihomihotina i ahe ge niwasaan gamagalau panayawi panuwa tomaha ge tomaha,un tomaha ge tomaha, anan tomaha ge tomaha, tuwantomaha ge tomaha elal. 7 Inoke i baaba anana i bwatai ba, “Yehoba nuku lovakunan ge alana nuku tobalan,kaiwena sauga iyaka i vin ge gamagalau ni payatalal.Nuku tapwalolo elana, kaiwena iya labulabum, panayawi,hoga ge wewel tubtub ali toginol.”

8 Inoke anelose labuina i you nem toto i houwa enaage i ba, “Babiloni,* panuwa alana bwabwatana, iyaka isamwalekaleka, iyaka i samwalekaleka. Iya wana ganawalpaganina i ola oine gasigasisena gamagalau gegewel hi imge i apanakil.”

9 Yaka anelose etonina i you nem bolo hi houwa eliyaage i yoga anana i bwata i ba, “Bolo hi kululuek bwa-sumu bekikina elana ge kakanununa elana, o ebo anaetotohi ni gan lamwaliyaa o ebo nimaliyaa, 10 Yehobawana huga amnana nihi anbose. Wana huga o i olaoine gasigasisena hot iyaka i hol ana kom elana ge nipek nihi im. Heliya lomwan nihi pwawa ginaha toto* 14:8: Sauga houhouwena panuwa Babiloni gogomwau gegewena ikalaopopwi ge gamagalau wali pagan nanakina kaiwena wasana i bwata.PanuwaBabiloni i samwalekaleka baliman ehila iyaka imowasi te abweDiyonbuki ya i leli. Inoke panuwa etega ana ba kakanun Diyon i ba pwatanekpanuwa Babiloni elana. Buki ana totalisi hi gewi hi ba panuwa Loma bana,heliya Diyon wana sauga elana hi pihigelgel toabulilek elal. Enuna al hi bapanuwa gegewel panayawiya baliya, bolo hi pihigelgel Yehoba elana ge pagannanakina hi awaawaginol.

Page 35: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 14:11 35 PANKITE 14:18pat salpa tatauina elana, aneloseyau bwabwalel ge SipiNatuna mataliyaa. 11Yaka ginaha toto i papalomwan-agilkasona ni haha sauga gegewena nige ni momowasi. Hebolo hi kululuek bwasumu bekikina elana ge kakanununaelana, o ebo alana ana etotohi i gan elal, bulin ge lan nigenihi veveyaho lomwan.” 12 Inoke toto ya kaiwena Yehobawana gamagalau, bolowana logugui hi henapuan ge Yeisuhi abulilek-an, nihi palahikan.

13 Inoke anan etega ya hago i noem labulabumwa iba, “U leleli ni ola hiwe: I telipunaa sauga ya ge ni nokmaninilaa, bolo nihi yaomala Babala wana tuwalali elanaYehoba ni muloluagil.”

Yaka Yayaluwa Bwabwalena i ba, “Ibwe, heliya nihiveyahoem wali logasisi elana, kaiwena wali tuwalalimolana nige ni kakala, iyoho elal.”

Panayawi ana Sauga Lovetomwa14 Inoke matau ya lipwatanik yaluyalu wakewakekena

etega ya kite, ge toto i misiyowa pwatanaa ana awai ola gamagal natuna, ana hanahana gold hi ginoliyai minaa lamwanaa, ge kilepa witi ana etomwatomwa,matana imomona, i pihikan. 15 Yaka anelose etega al itagilem Yehoba wana Limi Bwabwalena elana, ge i yoganok toto i misiyowa yaluyalu pwatanaa anana i bwatai ba, “Panayawi enona iyaka i matuwa. Wam kilepa uahe u tomwa, kaiwena lovetomwa ana sauga iyaka i vin.”16 Yaka toto i misiyowa yaluyalu pwatanaa wana kilepa ipatuwalaliek panayawiya, inoke panayawi ana lovetomwai pwamowasi.

17 Inoke anelose etega al ya kite i tagilem LimiBwabwalena elana labulabumwa, iya al ge kilepaetomwatomwa, matana imomona, i pihikan. 18 Yakaanelose etega al, iya ginaha ana tomatahikan, i neemabapowona, ge i yoga nok alona toto wana kilepa

Page 36: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 14:19 36 PANKITE 15:4matana imomona elana, anana i bwata i ba, “Wam kilepamatana imomona u ahe, oine ana haka u gotomwal geu bugulagiliem panayawi ana oine puna elana, kaiwenaenona iyaka i boisi.” 19 Inoke anelose wana kilepa ipatuwalaliek panayawiya, ge panayawi ana oine enonai gotomwal ge i bugulagil. Yaka i yoho lowagiliek suinaana abapotipoti bwabwatana elana, abapotipoti o iya iola Yehoba wana huga. 20 Yaka oine enona hi poti lowansuina ana abapotipoti elana panuwa tolinaa, inoke saliyai sani tagilem abapotipoti o elana, ana sani ana yapu i olatili handeled kilomita, ge ana milau kelaubwa ni ola tumitas.

15Aneloseyau Seben Logabola Nihi Pwatanim Panayawiya

1 Inoke etotohi bwabwatana ge ana awa gegetogana,etegana al ya kitek labulabumwa: aneloseyau seben lo-gabola ana gewi seben nihi pwatanim panayawi, logabolao Yehoba wana huga mowamowasena.

2 Yaka bugul etega ya kite ana awa i ola hoga matanai kanakana i ola gelasi, alona ge ginaha hi vikuhu. Yakagamagalau bolo bwasumu bekikina hi pakokove, nigehi kukululuek kakanununa elana ge etotohi toto alanaana namba nige i gagan elal, ya kitel hi talmilila hogao labenaa. Inoke hapi toto Yehoba i bugul pek elal hipihikan, 3ge Yehoba wana totuwalali Mosese ana wona geSipi Natuna ana wona hi wonaan hi ba:“Yehoba Yabowaine Togasisi Hot,wam ginol bwabwatal abanuwa ahi.Panuwa gegewel wali Kin owa,wam pagan i sapu ge i tunahot.4Yehoba, gamagalau gegewel nihi lovakunagiwa,ge alam nihi lowasawasa-an,

Page 37: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 15:5 37 PANKITE 16:3kaiwena owa maisem u bwabwalena.Panuwa gegewel nihi nem ge nihi tapwalolo eliyam,kaiwena wam ginol sasapona iyaka hi kite.”

5 Sauga gamagalau o hi wona haba, yaka matau yalipwatanik labulabumwa ge Limi Bwabwalena, iya Petu-patupa Limena, ya kite i mwapwela. 6 Inoke aneloseyauseben bolo logabola ana gewi seben nihi ahe, hi tag-ilem Limi Bwabwalena gamwanaa. Kaliko waiwaisananamanamalina hi galoi, ge ali nuwalabwalabwa gold hipahavala painan babagaliliyaa. 7 Yaka bwasumu boloesopali avaliya etega, mwaha gold ana gewi seben i pekaneloseyau seben elal. Mwaha o gamwaliyaa, Yabowaineyawalina mihomihotina wana huga i kalaopop. 8 InokeYehoba wana gasisi ge wana wasawasa i ola kasu,Limi Bwabwalena i pakalaopop, he nige gamagal etegabosowaina ni ulutuk gamwanaa, ana siga ebo aneloseyauseben wali logabola seben nihi ginol haba.

16Logabola Seben Aneloseyau Hi Ligin Lowan Panayawiya

1 Yaka anan bwabwatana etega ya hago i neem LimiBwabwalena elana, i baek aneloseyau seben elal i ba,“Ku na Yehoba wana huga toto i minaa mwaha sebengamwaliyaa ku ligin lowan panayawiya.”

2 Inoke anelose houwan i na wana mwaha enona i liginlowan bilibiliya, ge gamagalau bolo bwasumu bekikinaana etotohi i gan elal ge hi kululuek kakanununa elana,gegewel bon nanakina ge lomwalomwanina i masal elal.

3 Yaka anelose labuina wana mwaha enona i liginekhogaa, inoke hoga i saliya i ola toaliga saliyana, ge bugulbolo yawaliliya gaganina hi minaa hogaa, gegewel hi aligahaba.

Page 38: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 16:4 38 PANKITE 16:134 Anelose etonina wana mwaha enona i liginek wewel

sanisani ge wewel tubtub elal, inoke hi tabwa saliya.5 Yaka abwe anelose, wewel ali tomatahikan, anana yahago i ba, “Yabowaine Bwabwalena, owa u gan sauga yage sauga houhouwena elal, lahi bolo ya u ginol pasapu.6Tomipanayawiwamgamagalau gewampalopitau hi lolilsaliyaliya i lau, inoke amwahika owa saliya u pek nihiim.” 7 Inoke anan etega ya hago i neem abapowon elanai ba, “Ibwe, Yehoba Yabowaine Togasisi Hot, wam lahi itunahot ge i sapu.”

8 Yaka anelose esopalena wana mwaha enona i lig-inek sabwelu elana. Inoke Yehoba i talam sabwelu niwaiwai nabi ge kalakalasina gamagalau tuwaliya ni ton.9 Kalakalas gamagalau tuwaliya i ton, ge toto o kaiwenaYehoba alana hi ba panapanak-an, iya logabola bolo o ilogugui-agil. He bwagana o, nigewali gegi ana enhi pepekge inoke nihi tobalan.

10 Inoke anelose nimala panunana wana mwaha enonai liginek bwasumu bekikina wana abamisiyo wawasanaelana, yaka wana abalogugui i gogou. Gamagalaumemeliya hi alahikahikanan, lomwan kaiwena, 11 inokeYabowaine labulabumwa alana hi ba panapanak-an, kai-wena hi lomwan ge hi youbonbon. Yaa bwagana o, nigewali gegi ana en hi pepek.

12 Inoke anelose sikis-ina wana mwaha enona i liginekwewel bwabwatana Yupeleitis elana. Yaka wewel i kekepage kamwasa i gan bosowaina labi nati wali kin ona nihinem. 13 Yaka yayaluwa bibikena eton ya kitel ali awa iola pwagali, hi ulutagilem mwata bwabwatana awanaa,bwasumu bekikina awanaa, ge palopita kakakawena** 16:13: Palopita kakakawena heiya bwasumu bekikina labuina, iya i olabwasumu bekikina houwan wana palopita. Pankite 13:11-16 nu kite.

Page 39: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 16:14 39 PANKITE 16:21awanaa. 14 Yayaluwa bibikel o heliya ginol yawiyawi nihiawaawaginol, ge nihi na panayawi ana kin ona aloliyau gewali tolohaveyan nihi bugul papahel. Inoke heliya nihilovivina avaliya Yehoba nihi lohaveyan Yehoba TogasisiHot wana lan bwabwatana elana.*

15 Babala i ba, “Ku kite! No nem ni ola tokaoma walinem! Henala ebo ni silawa ge ana kaliko ni lovivina-annonowe, he nasi waisi ni pwawa, inoke nige ni bokabokage ni pupuluwawi gamagalau mataliyaa.”

16 He yayaluwa bibikel kin gegewel hi bugul papahelpanuwa alana pana Hibilu hi ba Amagedon* elana.

17Yaka anelose seben-ina wana mwaha enona i liginekhawawala. Inoke anan bwabwatana etega ya hago i neemLimi Bwabwalena gamwanaa abamisiyo wawasana elana,i ba, “Iyaka i mowasi.” 18Yaka i pipinamal ge gulumwawabutuna i gangan, ge mwaniknik gasigasisena i masal. Itelipunaa sauga Yehoba gamagalau i telel panayawiya anasiga sauga o, nige sauga etega mwaniknik ololana o i ma-masal, yaa mwaniknik toto o i gasisi nabi hot. 19Babiloni,panuwa alana bwabwatana, i maleli labena eton, ge labigegewena ali awan bwabwatal, hi samwalekaleka. HeYehoba Babiloni, panuwa alana bwabwatana, i nuwahikanya, inoke wana kom gamwanaa oine i kalaopop i pek i im,oine o iya wana huga. 20 Taval gegewel ge oya gegewelhi miyaomal. 21 Kehe kalakalapatina ona ali pulowan iola pipti kiloglem (50 kg) hi soguem hawawala ge hi tala* 16:14: Pankite 19:11,19-21 nu kite. * 16:16: Amagedon ana sapuetega heiya Magido oyana. Magido iya panuwa etega Isileli wali labi elana,ge panuwa o labenaa haveyan bwabwatal hi gewi hi masala, ololana Debolaalona ge Sisela (Toasiyala 5:19) ge Itipita wali kin alona ge Yosaiya (1 Kin23:29-30). Tabam Diyon i ba panuwa hot o bana, o ebo i ba kakanun yahaveyan mowamowasena iya haveyan bwabwatana bana.

Page 40: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 17:1 40 PANKITE 17:7gamagalau pwataliyaa. Inoke gamagalau Yehoba alana hiba panapanak-an mwasiyal o baena, kaiwena i nak hot.

17Yova Toganawal I Misiyowa Bwasumu Pwatanaa

1 Inoke aneloseyau seben bolo mwaha seben hi ahe,aloliya etega i nem i baem eliyau i ba, “U nem ge napankitewa Yehoba yova toganawal hot ga ni lahe ola,iya i minaa wewel hi gewi pwataliyaa. 2 Panayawi anakin ona aloliya ganawal paganina hi awaawaginol, getomipanayawi wana oine hi im kokona-an, oine o i olawana ganawal paganina.”

3 Inoke Yayaluwa Bwabwalena wana gasisi i aheyauge anelose i kalivaiyau ya na labi kekevana elana. Yakayova etega ya kiteya to i misiyowa bwasumu bekikinaetega tuwana keketina pwatanaa. Bwasumu o kokowanaana gewi seben ge ana hon elulutega. Alan tomahatomaha hi leli tuwana gegewena elana, alan bolo oYehobahi ba likalika-an. 4 Yova o, towasawasa wali galogaloi,kaliko matana pepol ge matana keketina, i galoi, getuwana ana isela gold, pat ali awa namanamalina, gekepu molaliya bwabwatana. Kom gold elana hi ginoliyai pihikan, gamwanaa, wana pagan nanakina ge wanaganawal paganina bwaibwaikikinina i kalaopop. 5 Alanetega hi leliya lamwanaa, alan o ana aatena i misumi, i olahiwe: “Babiloni,* panuwa alana bwabwatana, toganawalgegewel ge nak gegewena panayawiya hinaliya.” 6 He yakite yova o Yehoba wana gamagalau ge Yeisu wasana anatowasa saliyaliya i im kokona-an.

Sauga ya gagayawa-an, yaka nuwau ya ahe hoti. 7 Inokeanelose i nel eliyau i ba, “Ga i ola ge nuwam u ahe?* 17:5: Pankite 14:8 ana epwamwananal paiya nu kite.

Page 41: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 17:8 41 PANKITE 17:14Yova alona ge bwasumu bekikina toto i heya pwatanaa,bwasumu o kokowana seben ge ana hon elulutega, aliaatena misusumena na talisian nu hago. 8 Bwasumubekikina toto u kite iya sauga houhouwena i gan, yaasauga ya nige i gagan, ge abwe al ni neem gol totomilaulauina hot gamwanaa. He i nana ana pwamowasikaiwena. Gamagalau panayawiya bwasumu bekikina nihikite inoke nuwaliya nihi ahe ge nihi kululu elana, kaiwenasauga houhouwena i gan, yaa sauga ya nige i gagan, hesauga i nenem ni masal al. Yaa bolo alaliya Yehoba i leliyawal ana buki elana mulaa abwe panayawi i ginol, heliyanige nihi kukululuek bwasumu bekikina o elana.

9 Ebo nuku siba ge wami nuwatu ni sapu te bugulbolo hiwe ali sapu nuku atena. He bwasumu bekikinakokowana ana gewi seben, heliya hi ola oya seben totoyova i misiyowa pwatanaa. Ge kowakowa seben o heliyaal hi ola kin ali gewi seben, 10 nimala panuna iyaka himowasi, he maisena iyoho i logugui, sebeniliya nige ga inenem. Sauga ebo ni nem ge ni talmilil, he wana loguguiana sauga nige ni yayapu. 11Bwasumubekikina toto saugahouhouwena i gan, yaa sauga ya nige i gagan, iya kinbolo ali gewi seben eitiliya to. He i nana ana pwamowasikaiwena.

12 Hon ali gewi elulutega bolo u kitel, heliya hi olabolau ali gewi elulutega, abwe nihi tabwa kin ge avaliyabwasumu bekikina nihi logugui toyawa. Yaa wali loguguiana sauga nige ni yayapu. 13 Kin bolo o wali nuwatunihi pamaisena, inoke wali gasisi ge wali logugui nihitalamwan bwasumu bekikina elana. 14 Inoke avaliya SipiNatuna nihi lohaveyan, yaa Sipi Natuna alonau ge anatototoulil, bolo Yehoba i hilel ge i yogaagil ge hi abulilekgagasisi elana, nihi pakokovel. Kaiwena Sipi Natuna iyababalau wali Babala, ge kinyau wali Kin.”

Page 42: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 17:15 42 PANKITE 18:415 Inoke anelose i baem al eliyau i ba, “Wewel bolo

u kitel yova toganawal i misiyowa pwataliyaa, heliya hiola panuwa tomaha ge tomaha, boda tomaha ge tomaha,tuwan tomaha ge tomaha ge anan tomaha ge tomaha.16 Ge hon bolo u kitel ali gewi elulutega, avaliya gebwasumu bekikina nihi pihigelgel yova toganawal elana.Inoke nihi apapanak-an ge wana bugubugul nihi ahe ego-nan, ge bobokana ya nihi tataluwan. Yaka tuwana nihi anhaba, ge ginaha elana nihi ton yoho. 17He Yehoba kin aligewi elulutegawali nuwatuni logugui-an, inokenihi ginolni ola iya wana nuwatu. Wali nuwatu ni maisena, inokewali logugui nihi talamwan bwasumu bekikina elana, anasiga Yehoba wana baaba ni tabwa tunahot. 18He yova totou kite, iya i ola panuwa alana bwabwatana toto panayawiana kin ona i logugui-agil.”

18Yehoba Panuwa Babiloni Ni Pasamwalekaleka

1Sauga anelosewana baaba i pwamowasi, inoke aneloseetegana al ya kite i loem labulabumwa. Logugui gasi-gasisena i minaa elana, ge wana wasawasa mwananalinapanayawi i yane. 2 Inoke i yoga anana i bwata hot i ba, “Ba-biloni, panuwa alana bwabwatana, iyaka i samwalekaleka,iyaka i samwalekaleka! Iyaka i tabwa yayaluwa bibikelwali panuwa, ge bwasumu wali pagan nanakil bolo hiyouyou wali abamina. 3 Kaiwena wana ganawal paganinai ola oine gasigasisena gamagalau gegewel hi im ge iapanakil. Panayawi ana kin ona aloliya ganawal pa-ganina hi awaawaginol, ge tolobisnes wali gogomwau ibwata hi pwawa, kaiwena bugubugul ali awa waiwaisal iviyeyaagil.”

4 Inoke anan etegana al ya hago i loem labulabumwa iba:

Page 43: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 18:5 43 PANKITE 18:10“Komiu no gamagalau, panuwa ei ku tagil luwai!Bahi wana gegi paganina nuku aahe,inoke bahi ana lahi etega ni nonowa eliyamiu.5Kaiwena wana gegipwatana i pate i na i tupa labulabumwa,ge wana pagan nanakilYehoba i nuwahikan ya, abwe ni lahe.6 Tolohaveyan komiu, wanaginol gamagalau elal nuku ginol lahe eliyana.Hauna toto i ginol, molana nuku lahe pwatanaa al.Iya oine gasigasisena i pek gamagalau hi im,inoke oine gasigasisena hotnuku hol ge nuku pek ni im.7 Totona alana i teli heyan,ge i miminaa abamina waiwaisana elana,he lahena nukupapalomwani nabiyan ge ni kahikahin.Totona i ba,‘Nau kwin ya misiyowano abamisiyo wawasana elana,nau nige abuabul i oola,ge nige sauga etega nakahikahin ni oola abuabul wali pagan.’8 Toto o kaiwena, he inoke lan etega gamwanaaabwe ana logabola nihi masal, ololanakasiyebwa, kahikahin ge galebu bwabwatana.Inoke iya ni kalas ginaha eliyana,kaiwena Yehoba Yabowaine,toto ana lahi i ginol, iya Togasisi Hot.”

9Panayawi ana kin ona, bolo avaliya hi miminaa abam-ina waiwaisana elana ge ganawal paganina hi awaawagi-nol, wana kalas kasona nihi kite, inoke baena nihi kahinnabi. 10 Nihi lovakun eba wana lomwan heliya al nihipwawa, yaka nihi talmililek laha hot ge nihi ba, “Eeu nak

Page 44: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 18:11 44 PANKITE 18:17geb! Eeu nak geb! Babiloni, panuwa alana bwabwatana gepanuwa gasigasisena, sauga kaukaubwana hot gamwanaaam lahi iyaka i vin.”

11 Tolobisnes panayawiya heliya al ge Babiloni baenanihi kahin nabi, kaiwena iyaka nige gamagal etega waligogomwau ni pwapwamola. 12Wali gogomwau hi paliagili ola hiwe: gold, silba, pat ali awawaiwaisal ge kepu; kalikowaiwaisana, kaliko matana pepol, silk ge kaliko matanakeketina; abwakil bwalena waiwaisana, bugubugul boloelepent ana sala elana hi ginoliya, bugubugul bolo abwakilmolana bwabwatana elana hi ginoliya, bolo kopa elanahi ginoliya, bolo aiyan elana hi ginoliya ge bolo patana awa lelemwana elana hi ginoliya; 13 sinamon, enonubwalena waiwaisana, enonu meya ge plenkinsens; oinege olibe enonona; witi ge pwalawa; bulumakau, sipi,hosi ge waga momomol; ge gamagalau totuwalali loloy-owanil. 14 Tolobisnes nihi baek elana nihi ba, “Wasawasabuguliliyau, bolo u nuwanuwatu kaiweliya tage ni ganeliyam, iyaka hi yaomal haba, ge wam gogomwau gewam wasawasa gegewena iyaka hi teli luwagiwa, nigebosowaina al nu ahe pasikalil.”

15 Tolobisnes bolo hi lolopalipali elana ge waligogomwau i bwata hi pwawa, nihi lovakun eba wanalomwan heliya al nihi pwawa. Yaka nihi talmililek lahahot, ge nihi kahin nabi 16 nihi ba, “Eeu nak geb! Eeu nakgeb! Babiloni, panuwa alana bwabwatana, valila kalikowaiwaisana, kaliko matana pepol ge matana keketina ugaloi, ge tuwam ana isela gold, pat ali awa namanamalina,ge kepu molaliya bwabwatana. 17He sauga kaukaubwanahot gamwanaa am lahi i vin, inoke wam wasawasabuguliliyau bolo o hi yaomal haba.”

Waga ali toyabyab gegewel, avaliyau ge bolo hi gaihawagaa, waga ana totuwalali, ge bolo wali mani ana

Page 45: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 18:18 45 PANKITE 18:23abanem hoga ana tuwalali elana, nihi talmililek laha hot.18Wana kalas kasona nihi kite, inoke nihi yoga nabi nihiba, “Tab sauga etega panuwa etega i ola panuwa alanabwabwatana e?” 19 Yaka papakova nihi yoho heheyankokowaliyaa ge nihi kahin nabinabi nihi ba, “Eeu nakgeb! Eeu nak geb! Babiloni, panuwa alana bwabwatana,tonwaga gegewel wali gogomwau i bwata hi pwawaa wamwasawasa elana. He sauga kaukaubwana hot gamwanaawam gogomwau gegewena hi yaomal haba!”20Komiu tomilabulabum, ku yaliyaya!Komiu Yehoba wana gamagalau, alomiyauapostolowau ge palopitau, ku yaliyaya,kaiwena nak toto Babiloni i ginol eliyamiu, lahenaYehoba iyaka i ginol pasikal elana.

21Yaka anelose gasigasisena etega pat bwabwatana i olapwalawa ana ewowowol i ahe i alihinek hogaa, ge i ba:Babiloni, panuwa alanabwabwatana, abwe nihi alipalowa ni ola to,ge nige al gamagalau nihi kikitewa.22Nige al egalagalavenu ololana hapi, igo gebwagigi analiya ni gagan eliyam.Bolo wali aatena gaganina tuwalali tomaha getomaha kaiweliya, nige al nihi miminaa eliyam.Pwalawa ana abawowowol butuna nige algamagalau nihi hahagowa eliyam.23Odam mwananalina nige al ni yayana eliyam,ge toalolon melutauina alona ana kawakawalolu,analiya nige al gamagalau nihi hahagowa eliyam.Am lahi ni ola to, kaiwena valila wam tolobisnesalaliya hi pwabwata panayawiya,ge wam kukula eliyanagamagalau gegewel panayawiya u kakawel.

Page 46: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 18:24 46 PANKITE 19:724 Yehoba ni lahewa, kaiwena wana palopitau ge wana

gamagalau u tagapaaligal,totapwalolo gegewelpanayawiya ali taulol ana lahi ni nowa eliyam.

19Tomilabulabum Yehoba Hi Tobalan

1Toto o enaa, boda bwabwatana analiya i bwata nabi yahagoek labulabumwahi ba, “Yehoba ta tobalan! Pwamwalge wasawasa ge gasisi i minaa wala Yabowaine eliyana,2 kaiwena wana yatala i tunahot ge i sapu. Yehobaiyaka yova gaganawalina hot i payatala ge ana lahi ipek, kaiwena wana ganawal paganina eliyana panayawi iapapanak-an. Yehobawana totuwalali i lolil, inoke lahenai ginol pasikal eliyana.”

3 Yaka hi yoga palabuina al hi ba, “Yehoba ta tobalan!Babiloni i kalas ge kasona ni haha sauga gegewena.”

4 Yaka tonowakau bwabwatal ali gewi tuwenti poaloliyau ge bwasumu esopali hi loepwakoku ge hi tap-walolo Yehoba elana, iya i misiyowa abamisiyo wawasanaelana. Inoke hi yoga hi ba, “Ibwe. I ola. Yehoba tatobalan!”

Yehoba wana Totuwalali Gegewel Yehoba Hi Tobalan5 Inoke anan etega ya hago i neem abamisiyo wawasana

elana i ba, “Komiu Yehoba wana totuwalali gegewemiubolo ku awatauwan, bolo alamiu kekeisi ge alamiu bwab-watana, wala Yehoba nuku tobalan!”

6 Yaka boda bwabwatana hot analiya ya hago i olabanata butuna ge gulumwawa butuna, hi ba, “Yehoba tatobalan! Kaiwena wala Yehoba, iya Yabowaine TogasisiHot, iya i tologugui. 7 Ta yaliyaya, nuwala ni waisi, geYehoba ta awa wasawasaan! Kaiwena Sipi Natuna wanaalolon ana sauga iyaka i vin, ge ana kawakawalolu iyaka

Page 47: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 19:8 47 PANKITE 19:16i lovivina alolon kaiwena. 8 He Yehoba kaliko yayananage namanamalina i pek elana i galoi.” (Kaliko yayanana oana sapu te Yehobawana gamagalauwali ginol sasapona.)

9 Inoke anelose i baem eliyau i ba, “U leleli ni ola hiwe,‘Bolo Yehoba i yogaagil ge hi ulutuk Sipi Natuna wanaalolon hagalena elana, Yehoba i muloluagil.’ ” Inoke i bavevehe al, “Baaba o heliya wasa tutunahotina i neemYehoba elana.”

10 Sauga i ba ola o, inoke ya loepwakokuwa aenaa tagena tapwalolo elana. Yaa i baem eliyau i ba, “Bahiwa! Nautotuwalali ya, ya ola ya te owa alomwau ge wam pan toab-ulilek bolo Yeisu wasana hi wasaan. He nu tapwaloloek teYehoba elana. Kaiwena puna hot ge palopitau hi palopisaiheiya nuwaliya Yeisu wasana nihi wasaan.”

Gamagal Etega I Heya Hosi Yayanana Pwatanaa11 Inoke ya kite labulabum i mwapwela ge hosi

yayanana etega i notagil. Toto i heya pwatanaa alana hiba, “Tosasapona ge Tobaaba Tunahot.” Ebo gamagalauni payatalal o ebo ni lohaveyan, he alona ge wana ginolsasapona. 12 Matana i ola ginaha memena ge hanahanahi gewi i minaa kokowanaa. Alan etega hi leliya tuwanaa,alan o nige gamagal etega i aatena, iyai te iya maisena.13 Ana holahola yayapona i pasasaliya ge alana heiya,“Yehoba wana Baaba.” 14 Tolohaveyan bolo labulabumwahi tatauliulil enaa, heliya kaliko yayanana ge waiwaisanahi galoi ge hi heya hosi yayanal pwataliyaa. 15Elohaveyankilepana matana imomona i tagilem awanaa, inokeeliyana ni lohaveyan ge panuwa gegewel ni pakokovel,ge alona wana gasisi bwalibwaligena ni logugui-agil. Iyaoine enona ni poti lowan suina ana abapotipoti elana,oine suina o i ola Yehoba Togasisi wanahuga bwabwatana.16Ana holahola elana ge nagilina elana alan etega hi leliya

Page 48: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 19:17 48 PANKITE 20:1to, alan o i ola hiwe, “Kinyau wali kin ge babalau waliBabala.”

17 Inoke anelose etega ya kite i talmilila sabwelugamwanaa, ge i yoga nok bwasumu gegewel elal bolohi youyou hawawala, anana i bwaya i ba, “Ku nowanimge ku migogo Yehoba wana hagali bwabwatana kai-wena. 18 Yaka kin, ivan* ana toematana ge tolohaveyanbunumwiliya nuku an, hosi aloliyau ge bolo hi heyapwataliyaa bunumwiliya nuku an, ge gamagalau gegewel,bolo sokasokalil ge bolo loloyowanil, bolo alaliya kekeisige bolo alaliya bwabwatana, bunumwiliya al nuku an.”

19 Inoke bwasumu bekikina ge panayawi ana kinavaliyau wali tolohaveyan ya kitel hi nogogo, ge hihaveyan toto i heya hosi pwatanaa alonau ge wanatolohaveyan elal. 20 Yaa bwasumu bekikina alona gepalopita kakakawena hi libil ge hi yowanil. He palopitakakakawena valila ginol yawiyawi i awaawaginol bwa-sumu bekikina kaiwena, ge eliyana gamagalau i kakawel,bolo bwasumu bekikina ana etotohi i gan elal ge hikululuek kakanununa elana. Inoke bwasumu bekikinaalona ge palopita kakakawena ginebi ge yawaliliya hi yoholowagiliek ginaha ana opop gamwanaa, toto pat salpa*elana i tautau. 21 Inoke toto i heya hosi pwatanaa walitolohaveyan i gopaaligal kilepa eliyana, toto i tagilemawanaa. Yaka bwasumu bolo hi youyou, gegewel hi nembunumwiliya hi anan ana siga ali luvi hi pwawa.

20Seitani Hi Yowan Hikan Baliman Tausan Maisena

1 Inoke anelose etega ya kite i laulau i neem labula-bumwa, gol toto milaulauina hot ana ki i pihikan ge sen* 19:18: Ta ba “ivan” o ebo “haveyan ana boda.” * 19:20: Salpa ebo taton, waiwaina i bwata nabi ge bwalena i nak hot.

Page 49: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 20:2 49 PANKITE 20:8bwabwatana i noahe. 2Yaka i nok i namwata bwabwatanai lib, iya mwata houhouwena, alana hi ba Debol o eboSeitani,* inoke i yowan hikan sauga ana yapu balimantausan maisena. 3 Yaka i alipaloek gol toto milaulauinahot gamwanaa, inoke i kaus ge epapap i teli ana hegunaelana.* Yaka Seitani ni minaa ga o baliman tausanmaisena ge bahi labi gegewena gamagaliliyau ni kakawel.Baliman tausan maisena ni mowasi, yaka abwe nihi sokal,yaa wana sauga nige ni yayapu.

4Yaka abamisiyo wawasana enuna ya kitel. Gamagalaubolo Yeisu wasana ge Yehoba wana baaba hi papaatena-an ge abwe hi tagapaaligal, yayaluwaliya al ya kitel.Heliya nige sauga etega hi kukululuek bwasumu bekikinaalona ge kakanununa elal, ge nige ana etotohi i gaganlamwaliyaa o ebo nimaliyaa. Yaka yawaliliya i gan gehi misiyowa abamisiyo wawasana pwataliyaa, kaiwenaYehoba gasisi i pek elal nihi logugui. Inoke aloliya Kelisohi logugui baliman tausan maisena. 5 He toyaomal walilut houwan te. Yaa toyaomal gegewel al nige hi lulut tosauga o elana, ana siga baliman tausanmaisena nimowasiabwe nihi lut. 6 Toyaomal bolo hi lut houwan Yehoba nipayaliyaya-agil ge ni muloluagil. Heliya yaomal eluwanawana gasisi nige nihi pwapwawa, yaa nihi totuwalalibwabwalena Yehoba ge Keliso kaiweliya. Inoke heliyaaloliya ge Keliso nihi logugui baliman tausan maisena.

Seitani Nihi Alipaloek Ginaha ana Opop gamwanaa7 Baliman tausan maisena ni mowasi, inoke gol mi-

laulauina hot nihi pwela ge Seitani nihi sokal, 8 yaka nitagil ni na panayawi bebena esopali elal gamagalau boda* 20:2: Pankite 12:9 ana epwamwananal paiya nu kite. * 20:3: Epapaptoto hi teli heguna elana ana sapu te nige bosowaina gamagal bwagabwagani na gol o ni pwela.

Page 50: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 20:9 50 PANKITE 20:15

gegewel, heliyaGoggeMagog,* ni kakawel. Inokeni bugulpapahel haveyan kaiwena, ali gewi ni ola hoga gilesana.9 Inoke Seitani alonau gewana tolohaveyan panayawi nihinotomwa nihi na Yehobawana gamagalau wali abaholavi,panuwa toto i nunuwana-an, nihi mipainan. Yaa ginahani loem labulabumwa ge ni ton habal. 10 Yaka Seitani,gamagalau o ali tokakawi, nihi alipaloek ginaha ana opopgamwanaa, toto pat salpa elana i tautau. He bwasumubekikina alona ge palopita kakakawena iyaka valila hiyoho lowagiliek to. Heliya avaliya Seitani bulin ge lanwalilomwan nige ni momowasi.

Yatala Mowamowasena11 Inoke Yabowaine ya kite i misiyowa wana abamisiyo

bwabwatana ge wakewakekena pwatanaa. Yaka manin-inaa, panayawi ge labulabum hi miyaomal, nige al takikitel. 12 Yaka toyaomal ya kitel, bolo valila panayawiyaalaliya bwabwatana ge bolo alaliya kekeisi, hi talmililaabamisiyo wawasana awonaa. Inoke aneloseyau bukiona hi lopwelaan, yaka Yehoba toyaomal i payatalal igolugoluwa wali ginol wasana toto buki hi wasaan. Gebuki etega al hi pwela, buki o yawal ana buki. 13 Hegamagalau bolo hi yaomalek hogaa ge bolo hi miminaaYaomal ge Tuma elana, heliya hi nowanik hi talmil kotkaiwena. Inoke maisena ge maisena Yehoba i payatalal iolawali ginol. 14 Inoke YehobaYaomal ge Tuma i alipaloekginaha ana opop gamwanaa. Ginaha ana opop o heiyayaomal eluwana. 15 Ebo gamagal etega nige alana hipwapwawa yawal ana buki gamwanaa, he hi aalipaloekginaha ana opop gamwanaa.* 20:8: Isikel awalehina 38 ge 39 i liwanan Gog alonau wana boda Magogheliya nihi lohaveyan Yehoba wana boda elal, inoke Yehoba ni lahel. Diyongamagalau gegewel panayawiya bolo Seitani hi toulil i ba papatiniek Gog geMagog elal.

Page 51: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 21:1 51 PANKITE 21:8

21Yelusalema Vavaluna

1 Inoke labulabum vavaluna ge panayawi vavaluna yakitel. Labulabum houhouwena ge panayawi houhouwenaiyaka hi mowasi, ge hoga nige al i gagan. 2 PanuwaBwabwalena, Yelusalema vavaluna, ya kite i laulau i loemlabulabumwa Yehoba eliyana. Iya i ola toalolon meluy-ovana, toto alolon kalikona i galoi ge iyaka i lovivinaalona ana kawakawalolu nihi alolon. 3Anan bwabwatanaetega ya hago i neem abamisiyo wawasana elana, i ba, “Kukite! Yehoba wana abamina iyoho gamagalau elal, iya niminaa gamwaliyaa. Heliya nihi ola iya wana gamagalau,inoke Yehoba totona ni miminaa elal, ge iya ni ola waliYabowaine. 4Matanunuliya gegewena ni abut yoho. Aliganige al ni gagan, nige al kahikahin ge nige al lomwan,kaiwena bugul bebeyaunal iyaka hi mowasi.”

5 Toto i misiyowa abamisiyo wawasana elana i ba, “Kukite! Bugul gegewena ya giginol pavavaluna-agil!” I baal, “Baaba bolo o u leli lowagil, kaiwena hi tunahot gebosowaina gamagalau nihi abulilek-an.”

6 Yaka i baem eliyau i ba, “Iyaka i mowasi. Nau Alepage Omega,* nau Abatelipuna ge Abapwamowasi. Bolo hiwalem na talamwagil nihi imwimwa wewel bwanapitpitelana, toto yawal ana wewel, wewel o nige molana nigagan. 7 Bolo hi palahikan kaiweu ge nak hi gasisi luwai,waisi bolo o gegewena na talamwan elal; ge nau na olawali Yabowaine ge heliya nihi ola natuwau. 8 Bolo hilovakun ge hi sikalek eliyaa, bolo nige hi aabulilek, bolopagan pulupuluwawena hi giginol, totaulol, togaganawal,tokukula, bolo hi kululuek yabowaine kakakawel elal, getolokalokakawi gegewel, bolo ya abaliya ginaha ana opop* 21:6: Pankite 1:8 nu kite.

Page 52: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 21:9 52 PANKITE 21:16toto pat salpa elana i tautau. He ginaha o iya yaomaleluwana.”

9 Aneloseyau seben bolo mwaha seben hi ahe, bolo lo-gabola mowamowasel hi kalaopopwi, aloliya etega i nemi baem elau i ba, “U nem ge tokawakawalolu meluyovana,iya Sipi Natuna lagona, na pankitewa.” 10 Inoke YayaluwaBwabwalena wana gasisi i aheyau ge anelose i kalivaiyauya na oya bwabwatana ge mihahaina pwatanaa. Yakai pankiteyau Panuwa Bwabwalena, Yelusalema, i laulaui loem labulabumwa Yehoba eliyana. 11 Yehoba wanawasawasa panuwa o i panamanamal, ge namanamalina ibwata i ola pat molana bwabwatana diyaspa, toto matanai kanakana i ola gelasi matana. 12 Panuwa o ana ganai bwata ge i miha, ana nog ali gewi elulutega eluwa, geaneloseyau elulutega eluwa heliya nog ali tomatahikan.Isileli ali un elulutega eluwa un bolo omaisena gemaisenaalana hi leleliya nog maisena ge maisena tuwanaa. 13 Hebuhuna nati ana gana ana nog ali gewi eton, buhuna paiana gana ana nog ali gewi eton, buhuna nol ana gana ananog ali gewi eton, ge buhuna mal ana gana ana nog aligewi eton. 14 Pat gasigasisel elulutega eluwa hi ahe ganagunina abana, ge Sipi Natunawana apostolowau elulutegaeluwamaisena gemaisena alana hi leleliya patmaisena gemaisena o tuwanaa.

15Anelose toto i baaba eliyau, wana eluviluvi gold elanahi ginoliya i gan ge panuwa alona ge ana gana ge ana nogali luvi ni ahe. 16 Panuwa bebena gegewena hi olaolaeknige hi hanahanal, ge ana yapu i olaolaek ya te anamagaga. Eluviluvi i ahe panuwa i luvi, ana yapu i ola tuwel

Page 53: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 21:17 53 PANKITE 21:23tausan (12,000) siteidiya,* ge anamagaga ge anamiha i olaya te ana yapu. 17Panuwa ana gana al i luvi, ana balu i olawan handeled poti po (144) kubit.* He anelose eluviluvitoto sauga gegewena gamagalau hi papatuwalali heiya teeliyana ge i luviluviya. 18 Pat diyaspa hi ahe ana ganahi ginoliya, ge gold enona hot, matana i kanakana i olagelasi, hi ahe panuwa gamwana hi taliya. 19 Pat molaliyabwabwatal tomaha ge tomaha hi ahe hi teliek gana guninaana isela. Pat houwan toto gana gunina abana heiya patdiyaspa, eluwana heiya pat sapaya, etonina heiya ageit,esopalena pat alaalawana emelold, 20 nimala panunanaheiya pat onikis, sikis-ina heiya kaneliyan, seben-inaheiya pat kuwot, eit-ina heiya pat belil, naen-ina heiya pattopas, elulutegana heiya pat kalsedoni, leben-ina heiyapat tekuwois, ge elulutega eluwana heiya pat keketinaametis. 21 Panuwa ana nog ali gewi elulutega eluwa heiyakepu, bolo molaliya bwabwatal, ali gewi elulutega eluwa.He nog maisena ge maisena kepu maisena ge maisenaelana hi ginoliya. Gold enona hot, matana i kanakana iola gelasi, hi ahe panuwa ana kamwasa hi ginoliya.

22 Nige limi bwabwalena etega ya kikite panuwagamwanaa, kaiwena Yehoba Yabowaine Togasisi Hotalona ge Sipi Natuna heliya te panuwa o ana limi bwab-walena. 23 Panuwa nige ana sabwelu ge nige ana waikenai gagan ge tagemwananal nihi pek elana, kaiwena Yehobawana wasawasa namanamalina i pwamwananal, ge Sipi* 21:16: Siteidiya heiya bolo houhouwel wali eluviluvi matana etega. He12,000 siteidiya ana yapu kila ta ba 2,400 kilomita o ebo 1,500 mael. Yaatabam namba 12,000 ba kakanun etega. Namba 12 i panuwahikagila Yehobawana hilihili kaiwena, ge namba 1000 i panuwahikagila te panuwa i bwata.* 21:17: Kubit heiya bolo houhouwel wali eluviluvi matana etega. He 144kubit ana yapu kila ta ba 65 mita o ebo 216 pit. Yaa tabam namba 144 bakakanun etega. Namba 144 heiya 12 taimis 12.

Page 54: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 21:24 54 PANKITE 22:5Natuna iya i ola ana odam. 24 Gamagalau labi tomahage tomaha nihi nanawaa panuwa ana mwananal elana,ge panayawi ana kin ona wali wasawasa buguliliyau nihibugul pwatanim elana. 25 Lan bwalibwaligena panuwaana nog nihi mwapwela. Nige sauga etega nihi kakaus,kaiwena panuwa o nige ana bulin. 26 Gamagalau labigegewena wali wasawasa buguliliyau ge wali bugul aliawa waiwaisal nihi bugul pwatanim elana. 27 Yaa bugulnanakina ge bolo pagan pulupuluwawena hi awaawaginolo ebo hi lokalokakawi, nige etega ni uulutuk panuwagamwanaa, iyai te gamagalau bolo alaliya Yehoba i leliyawal ana buki elana, buki o Sipi Natuna wana buki.

221 Yaka anelose wewel sanisani, yawal ana wewel, i

pankiteyau, matana i kanakana i ola gelasi, i sani noemYehoba alona ge Sipi Natuna wali abamisiyo wawasanaelana, 2 ge i sani noek panuwa ana kamwasa bwabwatanaana luwaluwala. Wewel bebena labui, yawal ana ebwakili talmilila, iya waikena maisena ge maisena ni enoenon,inoke baliman maisena gamwanaa ni enon paelulutegaeluwa. Ebwakil lamwana labi gegewena gamagaliliyau ipwamolol. 3 Ge bugul bolo Yehoba i towaagil nige nihigagan.

Yehoba alona ge Sipi Natuna wali abamisiyo wawasananiminaa panuwa o gamwanaa, ge Yehobawana totuwalalinihi tapwatapwalolo eliyana. 4 Maninina nihi kite gealana ni gan lamwaliyaa. 5 Nige al bulin ni gagan, geodammwananalina ge sabwelu mwananalina nige al walituwalali ni gagan, kaiwena Yehoba Yabowaine iya walimwananal. Ge heliya Yehoba wana totuwalali nihi to-logugui sauga gegewena nige ni momowasi.

Liwan ana Ekaukaus

Page 55: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 22:6 55 PANKITE 22:146 Yaka anelose i baem eliyau i ba, “Wasa bolo o hi

tunahot ge bosowaina gamagalau nihi abulilek-an. Ba-bala, iya Yabowaine toto komiu palopitau yayaluwamiu ipapalut ge wana baaba ku baubaunan, nau wana anelosei patunau, inoke na pamasal wana totuwalali eliyamiu genuku atena hauna gun abwe sauga kekeisi ni gan.”

7 Babala i ba, “Ku kite! Sauga kekeisi na sikalim!”Bolo Yehoba wana baaba palopisai ana buki ya

gamwanaa nihi henapuan, Yehoba ni muloluagil.8 Nau Diyon bugul bolo o ya kitel ge baaba o ya hago.

He sauga ya kite ge ya hago haba, yaka ya loepwakokuwaanelose toto bugul o i pankiteyau aenaa, ge tage natapwalolo elana. 9 Yaa i baem elau i ba, “Bahiwa! Nautotuwalali ya, ya ola ya te owa alomwau ge talimwau wampan palopitau, ge gamagalau gegewel bolo buki ya anabaaba hi henapuan. He nu tapwaloloek te Yehoba elana!”

10Yaka i baem elau i ba, “Yehoba wana baaba palopisaiana buki ya gamwanaa bahi nu susume gamagalau elal,kaiwena sauga iyaka i mikelaubwa. 11 Ebo etega gegi iawaawaginol, he ni awaawaginol ya! Ebo etega pagannanakina i awaawaginol, he ni awaawaginol ya! Yaaebo etega pagan sasapona i awaawaginol inoke ni mimiawaawaginol, ge ebo etega i bwabwalena Yehoba elanainoke ni miola to.”

12 Babala i ba, “Ku kite! Sauga kekeisi na sikalim. Mo-lamiu na pwatanim, inoke gamagal maisena ge maisenamolana na pek, na golugoluwa wana ginol elana. 13 NauAlepa ge Omega.* Nau ya houwa ge ya mulaa. NauAbatelipuna ge Abapwamowasi.

14 “Bolo ali holahola hi ul i yanayana, Yehoba ni mu-loluagil. Heliya bosowailiya yawal ana ebwakil enonanihi an, ge bosowailiya nihi ulutuk nog elana nihi na* 22:13: Pankite 1:8 nu kite.

Page 56: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

PANKITE 22:15 56 PANKITE 22:21panuwagamwanaa. 15Yaa bolo paganpulupuluwawenahigiginol, tokukula, togaganawal, totaulol, bolo hi kululuekyabowaine kakakawel elal, ge bolo kakawi paganina hinunuwana-an ge hi awaawaginol, heliya nihi miminaapanuwa tolinaa.

16“Nau Yeisu no anelose ya patuna i nowa ge bugul boloo i wasaan eliyamiu, komiu bolo ku miminaa ekelesiyaelal. Nau Deibid wana boda tubutubunina, ge nau mwelu-luga putumwina kubwana, matana bwabwatana.”*

17 Yayaluwa Bwabwalena alona ge Sipi Natuna anakawakawalolu hi ba, “U nem!”

Komiu gegewemiu bolo wasa ya ku hago nuku ba, “Unem!”

Henala ebo ni walem ge nuwana wewel, he ni nem geyawal ana wewel ni im bwabwage, nige molana i gagan.

Baaba Mowamowasena18 Ya ba pagasisi gamagalau gegewemiu eliyamiu, bolo

Yehoba wana baaba palopisai ana buki ya gamwanaa kuhago. Ebo gamagal etega nuwatu gegetogana eliyana bukiya ana baaba ni paetulan, he Yehoba gamagal o ana lahi nipaetulan al logabola bolo buki ya i baunagil eliyalil. 19 Geebo gamagal etega baaba enuna ni ahe yoho palopisai anabuki ya elana, he Yehoba waisi bolo buki ya i baunagilni ahek yoho eliyana, nige ni tatalam yawal ana ebwakilenona ni an ge ni ulutuk panuwa bwabwalena eliyana.

20 Yeisu, iya bugul bolo o wasaliya i wasaan, i ba i olahiwe: “Tunahot, sauga kekeisi na sikalim.”

Ibwe. I ola! Babala Yeisu, u nem!21 Babala Yeisu wana mulolu ni minaa ku gewigewi

eliyamiu.

* 22:16: Kubwana, matana bwabwatana, ana nuwatu i noek te Yeisu iyasauga kekeisi abwe lan toto waiwaisana ge mihomihotina ni pwatanim.

Page 57: YeisuKelisowanaPankite Diyonelana · abamisiyo wawasana, ge bwasumu esopali avaliyau tonowakau bwabwatal hi milil painanagil. 12 Yaka hi wona,analiyaibwatayahago,hiola,

57Bateli Vavaluna

The New Testament and portions of the Old Testament in theMisima-Paneati Language of Papua New Guinea

Sampela hap Buk Baibel long tokples Misima-Paneati long NiuginiCopyright © 1947, 1997, 2011, 2016, 2018 Wycliffe Bible Translators, Inc.℗ Faith Comes by HearingLanguage: Misima-PaneatiTranslation by: Wycliffe Bible TranslatorsThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2018-07-12PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 13 Jun 2019 from source files dated 11 Jun2019b7b2a6a3-f97e-548c-9f48-59673e55edc5