osteologi psik_2013

81
Osteologi 1.Pendahuluan • Fungsi Klasifikasi tulang • Komposisi • Osteogenesis 2.Osteologi khusus

Upload: wijisti

Post on 13-Apr-2015

155 views

Category:

Documents


16 download

TRANSCRIPT

Page 1: Osteologi psik_2013

Osteologi

1. Pendahuluan

• Fungsi

• Klasifikasi tulang

• Komposisi

• Osteogenesis

2. Osteologi khusus

Page 2: Osteologi psik_2013

Fungsi Tulang

1. Penunjang (Support) Tulang2 ekstremitas inferior, cingulum

pelvicum, columna vertebralis Mandibula pada gigi Tulang lainnya yang menunjang organ dan

jaringan

2. Perlindungan (Protection) Cranium melindungi otak Costae dan sternum melindungi paru-paru

dan jantung Vertebrae melindungai corda spinalis

Page 3: Osteologi psik_2013

Fungsi Tulang (lanjutan)

3. Pergerakan (Movement)

3. Penyimpan mineral dan jaringan lemak (adiposa)

99% kalsium tubuh 85% fosfor Adipose tissue terdapat pada cavum

medullare tulang2 tertentu

4. Hematopoiesis Pembentukan sel darah di cavum medullare

Page 4: Osteologi psik_2013

Klasifikasi Tulang

Berdasarkan: LetakStrukturBentuk

Page 5: Osteologi psik_2013

Berdasarkan letak: Axial skeleton

Membentuk sumbu panjang tubuh.

Tdd: cranium, columna vertebralis, dan costae.

Fungsi: proteksi, support. Appendicular skeleton

Tulang2 ekstremitas sup dan inf beserta cingulumnya (cingulum pectorale dan pelvicum).

Fungsi: lokomosi dan perlindungan thd lingkungan.

Klasifikasi Tulang

Page 6: Osteologi psik_2013

Berdasarkan struktur:

Pars cartilaginosa Perichondrium

Pars ossea Periosteum, tdd:

osteoprogenitor, osteoblast. Endosteum, tdd: osteoblast,

osteoclast. Substantia compacta Substantia spongiosa

(trabecularis)

Klasifikasi Tulang

Page 7: Osteologi psik_2013

Berdasarkan bentuk: Os longum (terutama pada

skeleton appendiculare) Epiphysis:

>> substantia spongiosa Red marrow (tdd jar.

Hematopoetic): SDM, SDP, platelet

Leukemia: >>> SDP Diaphysis

>> substantia compacta Yellow marrow: tdd sel lemak foramen nutriens canalis

nutriens Metaphysis

Klasifikasi Tulang

Page 8: Osteologi psik_2013

Berdasarkan bentuk: Os breve

Cuboid; os carpalia Eksterior: subs compacta; interior: subs spongiosa

Klasifikasi Tulang

Page 9: Osteologi psik_2013

Berdasarkan bentuk: Os planum

Subs compacta << subs spongiosa

Os scapulae, sternum, costae, >> cranium

Os irregulare Bentuk tdk beraturan Os vertebrae, coxae,

sphenoidalem, ethmoidale

Klasifikasi Tulang

Page 10: Osteologi psik_2013

Komposisi Air: 50% Padatan: 50%

Organik 31% (1/3) Tdd serabut kolagen dan materi organik lain

yang disekresi oleh osteoblast Fleksibilitas terhadap stretching dan

twisting. Inorganik 69% (2/3)

Terutama tdd: Calcium phosphate dan calcium hydroxide

Menghasilkan tulang yang keras dan tahan terhadap tekanan.

Page 11: Osteologi psik_2013

Komposisi

Organik Inorganik

Anak-anak 1 1

Dewasa 3 7

Usia lanjut 1 4

Page 12: Osteologi psik_2013

Quiz:

Tulang ini mengalami …………..

a. Demineralisasi

b. Komponen organiknya dihilangkan

Page 13: Osteologi psik_2013

Sebelum mgg-8: terbentuk membrana fibrosa dan kartilago hyalin.

Sesudah mgg-8: terbentuk jaringan tulang, secara: Intramembranous

ossification/Desmalis dari membrana fibrosa

Endochondral ossification dari kartilago hyalin

Osteogenesis (Ossifikasi)

Page 14: Osteologi psik_2013

Pertumbuhan tulang panjang

Page 15: Osteologi psik_2013

Perpanjangan tulang

Epiphyseal plate Kartilago pada epiphyseal

plate membelah cepat Zona proliferasi

Usia 18-25, epiphyseal plates menutup Kartilago berhenti

membelah dan terjadi penulangan

Perpanjangan tulang berhenti pada usia +25 th.

Page 16: Osteologi psik_2013

Faktor pertumbuhan tulang Nutrisi

Kecukupan vitamin dan mineral Kalsium dan fosfor untuk pertumbuhan tulang Vitamin C untuk pembentukan kolagen scurvy Vitamins K dan B12 untuk sintesa protein

Page 17: Osteologi psik_2013

Faktor pertumbuhan tulang Hormon

Pada anak-anak berfungsi sebagai stimulan pembelahan sel

Pituitari ~ Human growth hormone (hGH): > mitosis kondrosit & osteoblas; > sintesa protein (kolagen, kartilago, enzym)

Tiroid Thyrosin: > sintesa protein, > energi Calcitonin: < reabsorbsi Ca dari tulang

Pankreas (insulin): > energi dari glukosa Paratiroid: > reabsorbsi Ca dari tulang Ovarium/testis ~ estrogen/testosteron: penutupan

epifisis & membantu mempertahankan Ca dalam tulang

Page 18: Osteologi psik_2013

Proses penuaan Demineralisasi- kehilangan mineral

(osteoporosis) Pada wanita 40-45 karena turunnya kadar

estrogen; cepat Pada pria, dimulai usia 60; bertahap

Turunnya sintesa protein Hormon pertumbuhan menurun Produksi kolagen menurun; tulang lebih keras dan

mudah fraktur

Page 19: Osteologi psik_2013

Osteologi khusus

• Skeleton axiale

• Cranium

• Truncus

• Skeleton appendiculare

• Aspek klinik

Page 20: Osteologi psik_2013

Jumlah tulang manusia dewasa: 206

Skeleton axiale (80) Cranium (22) hyoid (1), ossicula

auditoria (6) = (29) Truncus:

Ossa costae, sternum (25) Columna vertebralis (26)

Skeleton appendiculare (126) Cingulum ekstrimitas cranialis (4) Ekstrimitas cranialis (60) Cingulum ekstrimitas caudalis (2) Ekstrimitas caudalis (60)

Page 21: Osteologi psik_2013

Cranium Cranium tdd 22

tulang, dibagi menjadi: Neurocranium

(calvaria) Viscerocranium

(sphlachnocranium)

Page 22: Osteologi psik_2013

Neurocranium (8)

Lebih besar; superior-posterior; fungsi melindungi otak

Tidak berpasangan: Frontale,

ethmoidale, sphenoidale, occipitale

Berpasangan: Temporale,

parietale

Page 23: Osteologi psik_2013

Viscerocranium (14)

Lebih kecil; inferior-anterior; membentuk mata, hidung, dan mulut

Tidak berpasangan: mandibula, vomer

Berpasangan: Maxilla, nasale,

lacrimale, palatinum, zygomaticum, concha nasalis inferior

Page 24: Osteologi psik_2013

Frontal bone

Zygomatic bone

Nasal bone

Maxilla

Mandible

Sphenoid bone

parietal bone

Temporal bone

Occipital bone

Page 25: Osteologi psik_2013

Mandibulae Corpus Angulus mandibulae Ramus:

Processus coronoideus Process Condylaris

Page 26: Osteologi psik_2013

CalvariaSuperior Tulang: frontale, parietale (2),

occipitale Sutura:

coronaria, sagittalis Lambdoidea

Facies internaFacies posterior

Page 27: Osteologi psik_2013

Facies interna basis cranii

Terdiri dari 3 fossa: Fossa cranii anterior Fossa cranii media Fossa cranii posterior

Page 28: Osteologi psik_2013

Fossa cranii anterior Dibentuk oleh pars

orbital os frontalis, lamina cribrosa os ethmoidale, ala parva os sphenoidale

Struktur: Sulcus chiasmaticus Lamina cribrosa

Page 29: Osteologi psik_2013

Fossa cranii media Dibentuk oleh

corpus&ala magne os sphenoidale, pars petrosa os temporale

Struktur: Sulcus chiasmaticus sella turcica ~

gld.hypofisis

Page 30: Osteologi psik_2013

Fossa cranii posterior Dibentuk oleh os

occipital pars petrosus os temporal

Struktur: foramen

magnum~… Meatus acusticus

internus

Page 31: Osteologi psik_2013

Basis cranii (facies inferior)

Foramen incisivum Canalis incisivum ~

a.palatina major;n.nasopalatinus

Apertura nasalis posterior (Choane)

Condylus occipitalis Fossa mandibularis Tuberculum articularis

Page 32: Osteologi psik_2013

Facies lateralis cranii

Processus mastoideus

Page 33: Osteologi psik_2013

Facies anterior cranii

Regio frontalis: arcus superciliaris glabella

Page 34: Osteologi psik_2013

Sinus paranasalis Sinus frontalis

Pada os frontalis, profundus arcus supercilia Bermuara pada bagian anterior meatus nasi media

Page 35: Osteologi psik_2013

Sinus maxillaris Sepasang; terbesar; pada corpus os maxilla Bermuara pada meatus nasi media

Page 36: Osteologi psik_2013

Cellulae/sinus ethmoidalis Anterior dan media

~ meatus nasi media

Posterior ~ meatus nasi superior

Sinus sphenoidalis Bermuara pada ~

recessus sphenoethmoidalis

Page 37: Osteologi psik_2013

Fungsi sinus paranasalisFungsi sinus paranasalis

Mengurangi massa cranium Membantu resonansi suara

Page 38: Osteologi psik_2013

Cranium pada neonatus Proporsi (cranium:tulang lainnya):

1/4 (dewasa 1/7) Perbandingan luas wajah:luas

cranium: 1/8 (dewasa ¼) Beberapa tulang masih belum

menyatu Fontanella cranium: membrana

yang terdapat antara tulang-tulang pada pada angulus parietalis Fontanella anterior ―

menutup pada pertengahan tahun ke-2

Fontanella posterior ― menutup pada akhir tahun ke-2

Fontanella mastoidea Fontanella sphenoidale

Page 39: Osteologi psik_2013

Skeleton axiale (truncus) Terdiri dari: costae, sternum, columna

vertebralis (vertebrae, sacrum, vertebrae, sacrum, coccyx)

Vertebrae: *) Pada anak-anak, vertebrae=33, yaitu: Vertebrae cervicalis: 7 Vertebrae thoracalis: 12 Vertebrae lumbalis: 5 Vertebrae sacral: 5 ( sacrum) Vertebrae coccygeal: 3~4 ( coccyx)

Page 40: Osteologi psik_2013

Vertebrae dipisahkan oleh discus intervertebralis

Penamaan vertebrae berdasarkan letaknya

Figure 5.14

Columna vertebralis

Page 41: Osteologi psik_2013

Struktur umum vertebrae1. Corpus vertebrae2. Arcus vertebrae

Pediculus: Incisura vertebrae sup. dan

inf. foramen intervertebralis

Lamina:3. processus (7):

process spinosus (1) process transversus

(2) processus articularis

sup. dan inf. (4)4. foramen vertebralis

Vertebral canal

Page 42: Osteologi psik_2013

Struktur khusus vertebrae

Vertebrae cervicalis Corpus vertebrae: kecil foramen vertebralis: lebih

besar dan segitiga processes spinosus:

C3-C5: pendek & bcabang C6: panjang C7: paling panjang;tdk bcabang

processus transversus: pendek, bcabang, mempunyai foramen transversarius

processus articular: horizontal

Page 43: Osteologi psik_2013

Struktur khusus vertebrae

Atlas (C1) Tidak punya

corpus dan processus spinousus tuberculum

anterior dan posterior

Terdapat: Facies/fovea

articularis superior/inferior

Fovea dentis

Page 44: Osteologi psik_2013

Axis (C2): Mempunyai dens

epistropheus yang facies artikularis anterior-nya berartikulasi dengan fovea dentis pada arcus anterior os atlas

Page 45: Osteologi psik_2013

Vertebrae thoracalis Corpus vertebrae: bentuk hati, fovea costalis

superior dan inferior Foramen vertebralis: lebih kecil dan bulat

Processus spinosus: panjang, arah:oblique-inferior

Processus transversus: fovea costalis transversalis Processus articularis: arah:

coronal

Page 46: Osteologi psik_2013

Vertebrae lumbalis Corpus vertebrae:

besar, bentuk ginjal Foramen vertebralis: lebih besar; segitiga Processus spinosus:

arah: horisontal Processus

transversus: panjang processus articularis:

arah: sagital (+) processus

mammilaris&accesorium

Page 47: Osteologi psik_2013

Sacrum Facies anterior: promontorium,

foramina sacralis anteriora (4 ps)

Facies posterior: crista sacralis

mediana, foramina sacral posterior (4 ps), crista sacralis intermedia, crista sacralis lateralis, hiatus sacralis, cornu sacralis

Pars lateralis: Facies auricularis

Page 48: Osteologi psik_2013

Trans-sacral (epidural) anasthesia

Cornu

palpation

Hiatus sacralis

Page 49: Osteologi psik_2013

Sternum 1. Manubrium sterni 2. Corpus sterni3. Processus

xiphoideus

*) Angulus sternalis: Sudut yang dibentuk oleh

artikulasi antara manubrium dan corpus, yang menghubungkan kartilago costae II di lateralnya; sejajar dengan tepi bawah V.Th.IV di posteriornya.

Page 50: Osteologi psik_2013

Costae (12 pasang)

Struktur umum: Costae 1~7 = costae

vera Costae 8~10 =

costae spuriae Costae 11~12 =

costae (spuriae) fluitantes

Page 51: Osteologi psik_2013

Struktur khusus os costae

Tepi posterior: capitulum costae (facies articularis capituli costae), collum costae, tuberculum costae

Corpus: angulus costae, sulcus costae (~ tepi anterior)

Page 52: Osteologi psik_2013

Stuktur khusus os costae

Costae I: tuberculum musculi scaleni anterior, sulcus arteri/vena subclavia

Costae XI dan XII tidak mempunyai collum costae, tuberculum, dan angulus costae.

Page 53: Osteologi psik_2013

Ekstremitas

Ekstremitas superiorEkstremitas inferior

Page 54: Osteologi psik_2013

Ekstremitas superior

Terdiri dari: Cingulum pectorale:

clavicula, scapula Pars libera ossa membri

superior: Humerus; lengan atas Radius, ulna; lengan

bawah Carpal, metacarpal, dan

phalanges; telapak tangan

Page 55: Osteologi psik_2013

Clavicula

Bentuk “S”: medial 2/3 convex ke

ventral lateral 1/3 convex ke

dorsal Ekstremitas sternalis:

medial Ekstremitas

acromialis: lateral

Page 56: Osteologi psik_2013

Scapula Angulus:

Superior: ~ costae II Inferior: ~ costae VII/spatium

intercostalis VII Lateral: cavitas glenoidalis

Facies: Posterior: spina scapula,

fossa supra-infraspinosus, acromion

Page 57: Osteologi psik_2013

Humerus Epiphysis proximal:

caput humeri, collum anatomicum

Epiphysis distal: Epicondylus lateralis-

medialis, capitulum humeri, trochlea humeri, fossa coronoidea (anterior) – fossa olecranon (posterior), sulcus nervi ulnaris

Page 58: Osteologi psik_2013

Radius Epiphysis proximal: capitulum

radii, fovea capituli radii, circumferentia articularis radii

Epiphysis distal: processus styloideus (lateral)

Epiphysis proximal: olecranon, incisura

semilunaris, incisura radialis Epiphysis distal: processus styloideus,

capitulum ulna

Ulna

Page 59: Osteologi psik_2013

Fx pada epiphysis distal os radius

Page 60: Osteologi psik_2013

Ossa carpi (Carpalia) Deret proximal ― (lateral-medial)

scaphoideum, lunatum, triquetrum and pisiforme

Deret distal ― (lateral-medial) trapezium, trapezoideum, capitatum and hamatum

Ossa metacarpi (Metacarpalia I-V)

Ossa digitorum (Phalanges)

14 tulang

Page 61: Osteologi psik_2013

Ossa Carpi

Page 62: Osteologi psik_2013
Page 63: Osteologi psik_2013

Ekstremitas inferior

Terdiri dari: Cingulum pelvicum: Os

coxae Pars libera:

Femur: tungkai atas patella Tibia; fibula: tungkai

bawah Tarsalia, metatarsalia,

phalanges: telapak kaki

Page 64: Osteologi psik_2013

CoxaeTerdiri dari 3 tulang yang

mengalami fusi: ilium, ischium, pubicumAcetabulum ― dibentuk

oleh corpus os ischium, pubicum, ilium

Incissura acetabuli Fossa acetabuli Facies lunata Foramen obturatorium

Page 65: Osteologi psik_2013

Ilium Corpus membentuk 2/5 superior

acetabulum Ala: crista iliaca, spina

iliaca anterior superior (SIAS), linea arcuata, facies auricularis.

Page 66: Osteologi psik_2013

Ischium incisura ischiadica

minor et major Tuber ischiadicum

Pubicum tuberculum pubicum

Acetabulum ― dibentuk oleh corpus os ischium, pubicum, ilium: facies lunata, fossa acetabuli, incisura acetabuli

Page 67: Osteologi psik_2013

Figure 5.23a

Pelvis

Page 68: Osteologi psik_2013

Perbedaan pelvis pria dan wanita

Page 69: Osteologi psik_2013

Femur Epiphysis proximal: caput

femoris, trochanter major, trochanter minor,

Diaphysis: linea aspera

Epiphysis distal: condylus medialis dan lateralis, facies patellaris

Page 70: Osteologi psik_2013

Fx collum femoris

Page 71: Osteologi psik_2013

Tibia Epiphysis proximal:

condylus medialis dan lateralis, tuberositas tibia

Epiphysis distal: malleolus medialis

Page 72: Osteologi psik_2013

Fibula Epiphysis proximal: capitulum

fibulae

Epiphysis distal: malleolus lateralis

Patella Basis dan apex patellae Facies articularis anterior-

posterior

Page 73: Osteologi psik_2013

Os tarsi (Tarsalia)

Terdiri dari 7 tulang pendek dalam 3 deretan:

Posterior ― talus , calcaneus

Medial ― naviculare Anterior ― cuneiforme

mediale, intermedium, and laterale, cuboideum

Page 74: Osteologi psik_2013

Os metatarsi (Metatarsalia I-V)

Os digitorum (Phalanges)

Surface landmarks: trochlea tali tuberositas calcanei tuberositas os naviculare tuberositas os metatarsal V

Page 75: Osteologi psik_2013

Clinical aspectRadial head dislocationMedial epicondylitisColle’s fxScaphoid fxBoxer fxCarpal Tunner Syndrome (CTS)Bennet’s fx

Page 76: Osteologi psik_2013

Elbow: Radial head dislocation

Page 77: Osteologi psik_2013

Elbow: medial epicondylitis

Page 78: Osteologi psik_2013

Wrist: Colles’ Fracture

Page 79: Osteologi psik_2013

Wrist: Scaphoid Fracture

• fall hyperextended wrist

Page 80: Osteologi psik_2013

Wrist: Carpal Tunnel Syndrome

Page 81: Osteologi psik_2013