Download - Osteologi psik_2013
Osteologi
1. Pendahuluan
• Fungsi
• Klasifikasi tulang
• Komposisi
• Osteogenesis
2. Osteologi khusus
Fungsi Tulang
1. Penunjang (Support) Tulang2 ekstremitas inferior, cingulum
pelvicum, columna vertebralis Mandibula pada gigi Tulang lainnya yang menunjang organ dan
jaringan
2. Perlindungan (Protection) Cranium melindungi otak Costae dan sternum melindungi paru-paru
dan jantung Vertebrae melindungai corda spinalis
Fungsi Tulang (lanjutan)
3. Pergerakan (Movement)
3. Penyimpan mineral dan jaringan lemak (adiposa)
99% kalsium tubuh 85% fosfor Adipose tissue terdapat pada cavum
medullare tulang2 tertentu
4. Hematopoiesis Pembentukan sel darah di cavum medullare
Klasifikasi Tulang
Berdasarkan: LetakStrukturBentuk
Berdasarkan letak: Axial skeleton
Membentuk sumbu panjang tubuh.
Tdd: cranium, columna vertebralis, dan costae.
Fungsi: proteksi, support. Appendicular skeleton
Tulang2 ekstremitas sup dan inf beserta cingulumnya (cingulum pectorale dan pelvicum).
Fungsi: lokomosi dan perlindungan thd lingkungan.
Klasifikasi Tulang
Berdasarkan struktur:
Pars cartilaginosa Perichondrium
Pars ossea Periosteum, tdd:
osteoprogenitor, osteoblast. Endosteum, tdd: osteoblast,
osteoclast. Substantia compacta Substantia spongiosa
(trabecularis)
Klasifikasi Tulang
Berdasarkan bentuk: Os longum (terutama pada
skeleton appendiculare) Epiphysis:
>> substantia spongiosa Red marrow (tdd jar.
Hematopoetic): SDM, SDP, platelet
Leukemia: >>> SDP Diaphysis
>> substantia compacta Yellow marrow: tdd sel lemak foramen nutriens canalis
nutriens Metaphysis
Klasifikasi Tulang
Berdasarkan bentuk: Os breve
Cuboid; os carpalia Eksterior: subs compacta; interior: subs spongiosa
Klasifikasi Tulang
Berdasarkan bentuk: Os planum
Subs compacta << subs spongiosa
Os scapulae, sternum, costae, >> cranium
Os irregulare Bentuk tdk beraturan Os vertebrae, coxae,
sphenoidalem, ethmoidale
Klasifikasi Tulang
Komposisi Air: 50% Padatan: 50%
Organik 31% (1/3) Tdd serabut kolagen dan materi organik lain
yang disekresi oleh osteoblast Fleksibilitas terhadap stretching dan
twisting. Inorganik 69% (2/3)
Terutama tdd: Calcium phosphate dan calcium hydroxide
Menghasilkan tulang yang keras dan tahan terhadap tekanan.
Komposisi
Organik Inorganik
Anak-anak 1 1
Dewasa 3 7
Usia lanjut 1 4
Quiz:
Tulang ini mengalami …………..
a. Demineralisasi
b. Komponen organiknya dihilangkan
Sebelum mgg-8: terbentuk membrana fibrosa dan kartilago hyalin.
Sesudah mgg-8: terbentuk jaringan tulang, secara: Intramembranous
ossification/Desmalis dari membrana fibrosa
Endochondral ossification dari kartilago hyalin
Osteogenesis (Ossifikasi)
Pertumbuhan tulang panjang
Perpanjangan tulang
Epiphyseal plate Kartilago pada epiphyseal
plate membelah cepat Zona proliferasi
Usia 18-25, epiphyseal plates menutup Kartilago berhenti
membelah dan terjadi penulangan
Perpanjangan tulang berhenti pada usia +25 th.
Faktor pertumbuhan tulang Nutrisi
Kecukupan vitamin dan mineral Kalsium dan fosfor untuk pertumbuhan tulang Vitamin C untuk pembentukan kolagen scurvy Vitamins K dan B12 untuk sintesa protein
Faktor pertumbuhan tulang Hormon
Pada anak-anak berfungsi sebagai stimulan pembelahan sel
Pituitari ~ Human growth hormone (hGH): > mitosis kondrosit & osteoblas; > sintesa protein (kolagen, kartilago, enzym)
Tiroid Thyrosin: > sintesa protein, > energi Calcitonin: < reabsorbsi Ca dari tulang
Pankreas (insulin): > energi dari glukosa Paratiroid: > reabsorbsi Ca dari tulang Ovarium/testis ~ estrogen/testosteron: penutupan
epifisis & membantu mempertahankan Ca dalam tulang
Proses penuaan Demineralisasi- kehilangan mineral
(osteoporosis) Pada wanita 40-45 karena turunnya kadar
estrogen; cepat Pada pria, dimulai usia 60; bertahap
Turunnya sintesa protein Hormon pertumbuhan menurun Produksi kolagen menurun; tulang lebih keras dan
mudah fraktur
Osteologi khusus
• Skeleton axiale
• Cranium
• Truncus
• Skeleton appendiculare
• Aspek klinik
Jumlah tulang manusia dewasa: 206
Skeleton axiale (80) Cranium (22) hyoid (1), ossicula
auditoria (6) = (29) Truncus:
Ossa costae, sternum (25) Columna vertebralis (26)
Skeleton appendiculare (126) Cingulum ekstrimitas cranialis (4) Ekstrimitas cranialis (60) Cingulum ekstrimitas caudalis (2) Ekstrimitas caudalis (60)
Cranium Cranium tdd 22
tulang, dibagi menjadi: Neurocranium
(calvaria) Viscerocranium
(sphlachnocranium)
Neurocranium (8)
Lebih besar; superior-posterior; fungsi melindungi otak
Tidak berpasangan: Frontale,
ethmoidale, sphenoidale, occipitale
Berpasangan: Temporale,
parietale
Viscerocranium (14)
Lebih kecil; inferior-anterior; membentuk mata, hidung, dan mulut
Tidak berpasangan: mandibula, vomer
Berpasangan: Maxilla, nasale,
lacrimale, palatinum, zygomaticum, concha nasalis inferior
Frontal bone
Zygomatic bone
Nasal bone
Maxilla
Mandible
Sphenoid bone
parietal bone
Temporal bone
Occipital bone
Mandibulae Corpus Angulus mandibulae Ramus:
Processus coronoideus Process Condylaris
CalvariaSuperior Tulang: frontale, parietale (2),
occipitale Sutura:
coronaria, sagittalis Lambdoidea
Facies internaFacies posterior
Facies interna basis cranii
Terdiri dari 3 fossa: Fossa cranii anterior Fossa cranii media Fossa cranii posterior
Fossa cranii anterior Dibentuk oleh pars
orbital os frontalis, lamina cribrosa os ethmoidale, ala parva os sphenoidale
Struktur: Sulcus chiasmaticus Lamina cribrosa
Fossa cranii media Dibentuk oleh
corpus&ala magne os sphenoidale, pars petrosa os temporale
Struktur: Sulcus chiasmaticus sella turcica ~
gld.hypofisis
Fossa cranii posterior Dibentuk oleh os
occipital pars petrosus os temporal
Struktur: foramen
magnum~… Meatus acusticus
internus
Basis cranii (facies inferior)
Foramen incisivum Canalis incisivum ~
a.palatina major;n.nasopalatinus
Apertura nasalis posterior (Choane)
Condylus occipitalis Fossa mandibularis Tuberculum articularis
Facies lateralis cranii
Processus mastoideus
Facies anterior cranii
Regio frontalis: arcus superciliaris glabella
Sinus paranasalis Sinus frontalis
Pada os frontalis, profundus arcus supercilia Bermuara pada bagian anterior meatus nasi media
Sinus maxillaris Sepasang; terbesar; pada corpus os maxilla Bermuara pada meatus nasi media
Cellulae/sinus ethmoidalis Anterior dan media
~ meatus nasi media
Posterior ~ meatus nasi superior
Sinus sphenoidalis Bermuara pada ~
recessus sphenoethmoidalis
Fungsi sinus paranasalisFungsi sinus paranasalis
Mengurangi massa cranium Membantu resonansi suara
Cranium pada neonatus Proporsi (cranium:tulang lainnya):
1/4 (dewasa 1/7) Perbandingan luas wajah:luas
cranium: 1/8 (dewasa ¼) Beberapa tulang masih belum
menyatu Fontanella cranium: membrana
yang terdapat antara tulang-tulang pada pada angulus parietalis Fontanella anterior ―
menutup pada pertengahan tahun ke-2
Fontanella posterior ― menutup pada akhir tahun ke-2
Fontanella mastoidea Fontanella sphenoidale
Skeleton axiale (truncus) Terdiri dari: costae, sternum, columna
vertebralis (vertebrae, sacrum, vertebrae, sacrum, coccyx)
Vertebrae: *) Pada anak-anak, vertebrae=33, yaitu: Vertebrae cervicalis: 7 Vertebrae thoracalis: 12 Vertebrae lumbalis: 5 Vertebrae sacral: 5 ( sacrum) Vertebrae coccygeal: 3~4 ( coccyx)
Vertebrae dipisahkan oleh discus intervertebralis
Penamaan vertebrae berdasarkan letaknya
Figure 5.14
Columna vertebralis
Struktur umum vertebrae1. Corpus vertebrae2. Arcus vertebrae
Pediculus: Incisura vertebrae sup. dan
inf. foramen intervertebralis
Lamina:3. processus (7):
process spinosus (1) process transversus
(2) processus articularis
sup. dan inf. (4)4. foramen vertebralis
Vertebral canal
Struktur khusus vertebrae
Vertebrae cervicalis Corpus vertebrae: kecil foramen vertebralis: lebih
besar dan segitiga processes spinosus:
C3-C5: pendek & bcabang C6: panjang C7: paling panjang;tdk bcabang
processus transversus: pendek, bcabang, mempunyai foramen transversarius
processus articular: horizontal
Struktur khusus vertebrae
Atlas (C1) Tidak punya
corpus dan processus spinousus tuberculum
anterior dan posterior
Terdapat: Facies/fovea
articularis superior/inferior
Fovea dentis
Axis (C2): Mempunyai dens
epistropheus yang facies artikularis anterior-nya berartikulasi dengan fovea dentis pada arcus anterior os atlas
Vertebrae thoracalis Corpus vertebrae: bentuk hati, fovea costalis
superior dan inferior Foramen vertebralis: lebih kecil dan bulat
Processus spinosus: panjang, arah:oblique-inferior
Processus transversus: fovea costalis transversalis Processus articularis: arah:
coronal
Vertebrae lumbalis Corpus vertebrae:
besar, bentuk ginjal Foramen vertebralis: lebih besar; segitiga Processus spinosus:
arah: horisontal Processus
transversus: panjang processus articularis:
arah: sagital (+) processus
mammilaris&accesorium
Sacrum Facies anterior: promontorium,
foramina sacralis anteriora (4 ps)
Facies posterior: crista sacralis
mediana, foramina sacral posterior (4 ps), crista sacralis intermedia, crista sacralis lateralis, hiatus sacralis, cornu sacralis
Pars lateralis: Facies auricularis
Trans-sacral (epidural) anasthesia
Cornu
palpation
Hiatus sacralis
Sternum 1. Manubrium sterni 2. Corpus sterni3. Processus
xiphoideus
*) Angulus sternalis: Sudut yang dibentuk oleh
artikulasi antara manubrium dan corpus, yang menghubungkan kartilago costae II di lateralnya; sejajar dengan tepi bawah V.Th.IV di posteriornya.
Costae (12 pasang)
Struktur umum: Costae 1~7 = costae
vera Costae 8~10 =
costae spuriae Costae 11~12 =
costae (spuriae) fluitantes
Struktur khusus os costae
Tepi posterior: capitulum costae (facies articularis capituli costae), collum costae, tuberculum costae
Corpus: angulus costae, sulcus costae (~ tepi anterior)
Stuktur khusus os costae
Costae I: tuberculum musculi scaleni anterior, sulcus arteri/vena subclavia
Costae XI dan XII tidak mempunyai collum costae, tuberculum, dan angulus costae.
Ekstremitas
Ekstremitas superiorEkstremitas inferior
Ekstremitas superior
Terdiri dari: Cingulum pectorale:
clavicula, scapula Pars libera ossa membri
superior: Humerus; lengan atas Radius, ulna; lengan
bawah Carpal, metacarpal, dan
phalanges; telapak tangan
Clavicula
Bentuk “S”: medial 2/3 convex ke
ventral lateral 1/3 convex ke
dorsal Ekstremitas sternalis:
medial Ekstremitas
acromialis: lateral
Scapula Angulus:
Superior: ~ costae II Inferior: ~ costae VII/spatium
intercostalis VII Lateral: cavitas glenoidalis
Facies: Posterior: spina scapula,
fossa supra-infraspinosus, acromion
Humerus Epiphysis proximal:
caput humeri, collum anatomicum
Epiphysis distal: Epicondylus lateralis-
medialis, capitulum humeri, trochlea humeri, fossa coronoidea (anterior) – fossa olecranon (posterior), sulcus nervi ulnaris
Radius Epiphysis proximal: capitulum
radii, fovea capituli radii, circumferentia articularis radii
Epiphysis distal: processus styloideus (lateral)
Epiphysis proximal: olecranon, incisura
semilunaris, incisura radialis Epiphysis distal: processus styloideus,
capitulum ulna
Ulna
Fx pada epiphysis distal os radius
Ossa carpi (Carpalia) Deret proximal ― (lateral-medial)
scaphoideum, lunatum, triquetrum and pisiforme
Deret distal ― (lateral-medial) trapezium, trapezoideum, capitatum and hamatum
Ossa metacarpi (Metacarpalia I-V)
Ossa digitorum (Phalanges)
14 tulang
Ossa Carpi
Ekstremitas inferior
Terdiri dari: Cingulum pelvicum: Os
coxae Pars libera:
Femur: tungkai atas patella Tibia; fibula: tungkai
bawah Tarsalia, metatarsalia,
phalanges: telapak kaki
CoxaeTerdiri dari 3 tulang yang
mengalami fusi: ilium, ischium, pubicumAcetabulum ― dibentuk
oleh corpus os ischium, pubicum, ilium
Incissura acetabuli Fossa acetabuli Facies lunata Foramen obturatorium
Ilium Corpus membentuk 2/5 superior
acetabulum Ala: crista iliaca, spina
iliaca anterior superior (SIAS), linea arcuata, facies auricularis.
Ischium incisura ischiadica
minor et major Tuber ischiadicum
Pubicum tuberculum pubicum
Acetabulum ― dibentuk oleh corpus os ischium, pubicum, ilium: facies lunata, fossa acetabuli, incisura acetabuli
Figure 5.23a
Pelvis
Perbedaan pelvis pria dan wanita
Femur Epiphysis proximal: caput
femoris, trochanter major, trochanter minor,
Diaphysis: linea aspera
Epiphysis distal: condylus medialis dan lateralis, facies patellaris
Fx collum femoris
Tibia Epiphysis proximal:
condylus medialis dan lateralis, tuberositas tibia
Epiphysis distal: malleolus medialis
Fibula Epiphysis proximal: capitulum
fibulae
Epiphysis distal: malleolus lateralis
Patella Basis dan apex patellae Facies articularis anterior-
posterior
Os tarsi (Tarsalia)
Terdiri dari 7 tulang pendek dalam 3 deretan:
Posterior ― talus , calcaneus
Medial ― naviculare Anterior ― cuneiforme
mediale, intermedium, and laterale, cuboideum
Os metatarsi (Metatarsalia I-V)
Os digitorum (Phalanges)
Surface landmarks: trochlea tali tuberositas calcanei tuberositas os naviculare tuberositas os metatarsal V
Clinical aspectRadial head dislocationMedial epicondylitisColle’s fxScaphoid fxBoxer fxCarpal Tunner Syndrome (CTS)Bennet’s fx
Elbow: Radial head dislocation
Elbow: medial epicondylitis
Wrist: Colles’ Fracture
Wrist: Scaphoid Fracture
• fall hyperextended wrist
Wrist: Carpal Tunnel Syndrome