rpp3.1.2009 baru

Upload: elham

Post on 22-Jul-2015

1.001 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 1) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

A. Standar KompetensiMampu menyimak, memahami, dan menanggapi wacana lisan jenis pidato.khotbah, lirik (rumpaka) lagu jenis tembang, dan pembacaan cerita pencek (carita pondok).

B. Kompetensi DasarMenyimak pidato khotbah (hutbah)

C. Tujuan PembelajaranSiswa dapat menemukan, menyimpulkan dan menanggapi hal-hal penting dalam pidoto, khotbah

D. Materi Pokok Hutbah/Ceramah E. Metode Pembelajaran

1. 2. 3.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

F. Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1-2 Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi Motivasi 60 Kegiatan

Kegiatan Inti Salah seorang siswa membacakan wacana hutbah /memutar kaset rekaman Bersama-sama menyimak wacana hutbah yang dibacakan/diperdengarkan Bertanya jawab tentang topik hutbah yang disimak Bertanya jawab tentang isi hutbah Dengan bimbingan guru menafsirkan kalimatkalimat kunci dan maksud hutbah Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan isi wacana hutbah Siswa ditugaskan untuk membaca wacana hutbah serta menelaah isinya G. Alat/ Bahan / Sumber Wacana hutbah Buku pegangan Majalah Surat kabar Kaset/VCD

10

H. Penilaian IndikatorDapat menemukan hal-hal penting dalam pidoto, khotbah Dapat menyimpulkan pesan pidato, khotbah, atau ceramah dengan kalimat sederhana Dapat menanggapi pesan pidato khutbah atau ceramah dengan bahasa yang santun.

Teknik Bentuk Instrumen Lisan/ Uraian Sebutkeun hal-hal penting nu Tulisan ku hidep kacangkem tina hutbah! Lisan/ Uraian Tulisan Sebutkeun amanat nu ku hidep kacangkem tina hutbah! Jentrekeun, kumaha pamadegan hidep kana eta eusi hutbah?

Kunci Jawaban

Lisan/ Uraian Tulisan

Mengetahui Kepala Sekolah,

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR Regepkeun hutbah ieu di handap! ( dibaca ku guru atawa ku salasaurang siswa ) FADILAH ELMU HUTBAH KAHIJI Hotib maca hamdalah, sholawat jeung wasiat taqwa. Parahadirin Kaum Muslimin ! Saparantos muji ka hadirat illahi robbi, solawat sareng salam mugia ginulur ka jungjunan urang sadaya nyatana Nabi Muhammad SAW. Katut kulawargana, sahabatna, paratabi-in dugi ka yaumiddin. Salajengna, hotib wasiat hususna ka diri pribadi umumna ka hadirin rohimakumulloh, sumangga urang ronjatkeun kataqwaan ka Alloh swt, margi mung ku taqwa urang tiasa ngahontal kasalametan di dunya sareng aherat. Hadirin Kaum Muslimin Rohimakumulloh. Manusa aya hargana lamun miboga lmu sanajan miskin. Kitu deui manusa jadi terhormat lantaran boga lmu. Lamun teu boga lmu, naon hargana hirup urang, sabab henteu aya bdana jeung sato. Imam Syafii ngadawuh : Hirup manusa atawa hiji pamuda, nyata ku elmu jeung taqwa. Lamun lmu jeung taqwa teu aya dina diri manusa, mangka hirupna moal aya hartina. Kukituna hayu urang tungtut lmu. Sing getol hadir di majlis lmu. Seueur pisan ganjaranana pikeun jalmi nu resep nungtut lmu. Sakumaha dawuhan Kanjeng Nabi Muhammad SAW. Dina haditsna: Diukna anjeun dina majlis lmu sanajan sakeudeung, sanajan teu nyabak kalam-kalam acan, sanajan teu nulis sahurup-hurup acan, maka ta geus leuwih had tibatan ngamedikakeun sarbu budak beulian. Anjeunna og ngadawuh, hiji jalma disebut sial upama dina ta po teu nambahan lmuna. Lamun datang ka kaula hiji po anu teu nambah lmu, mangka kaula nganggap ta po-po sial, henteu aya berekahna. Urang sering miceunan waktu , dipak ngobrol teu puguh, teu dieusian ku lmu. Kumaha bisana urang rk meunang kamajuan. Umat Islam baheula, maju lantaran soson-soson nangan lmu. Saperti Imam Syafii, Imam Ghozali, Ibnu Shina, jeung ra-ra deui. Urang bakal mundur lamun males nangan lmu. Nabi Muhammad SAW tos wasiat ka urang sadaya anu unggelna : Aranjeun kedah diajar lmu, sabab upama tambah lmu, maka bakal tambah sieun ku Alloh swt. Sarta bakal jauh tina masiat-masiat. Jeungna deui ari tolab lmu th kaasup ibadah. Nyakitu deui lamun urang ngajarkeun lmu maka saolah-olah sidekah. Kauntungan sjnna pikeun jalma nu boga lmu nyata sakumaha dawuhan Nabi Muhammad SAW. : Kitu deui unggal barang anu aya di alam dunya ieu, tina barang anu garing jeung anu baseuh mangmntakeun hampura ka jalma anu boga lmu.

Dugi ka sato nu aya di darat jeung di laut ti nu panggedna nepi ka nu pangleutikna, nu galak jeung nu lindeuk, nya kitu deui sakabh mahluk langit mangmntakeun hampura keur jalma-jalma nu tolab lmu. Ku sabab kitu, hayu urang soson-soson diajar lmu satungtung masih knh aya kasempetan, aya keneh para-Ustad, para-Kiyai, para-Guru nu ikhlas ngajarkeun elmu. Mugia urang dipasihan hidayah, taufiq sareng kasumanget enggoning nyiar lmu. Amin. HUTBAH KADUA, Hotib maca hamdalah, sholawat, wasit taqwa diteraskeun ku dua. Pedaran kecap Dina hutbah di luhur loba kecap nu asalna tina basa Arab. Hamdalah Sholawat Wasiat Taqwa Salam Dunya Aherat Kaum : ngucapkeun Alhamdulillahirobbilalamin : ngucapkeun Allohummasholliala muhammad jst. : nepikeun ajakan kana jalan kataqwaan : ngalaksanakeun parntah Alloh sarta ninggalkeun anu dilarang-Na : kasalametan : marcapada tempat hirup urang ayeuna : alam kalanggengan sabada maot : bangsa, umat : nu dipikaasih ku Alloh

Rohimakumulloh masiat elmu tolab Ustad Ikhlas

: pagawan nu dilarang ku Alloh : kanyaho : nangan, nyiar lmu : guru : nu miharep balesan

PEDARAN Hidep tangtu sering ngaregepkeun cermah atawa hutbah. Komo pikeun lalaki mah da wajib ngalaksanakeun ibadah Jumaah. Salah sahiji bagian tina ibadah Jumaah nyata hutbah. Hutbah th nyata pidato atawa biantara anu ditepikeun ku hotib di hareupeun jamaah. Tangtuna urang kudu ngabdakeun antara hutbah jeung biantara. Hutbah mibanda ciri khusus boh ditilik tina eusina, tempatna jeung waktuna. Ditilik tina eusina, hutbah mah husus medar ngeunaan ajakan kana kasalametan dunya jeung ahrat, ngajak ling ka Alloh swt, og ngageuing sangkan teu ngagugu kana pangajak sytan. Sarta dipungkas ku dua atawa pamnta ka Alloh sangkan nyumponan sagala kabutuh manusa. Lamun ditilik tina waktuna, hutbah dilaksanakeun dina waktu-waktu nu tangtu, saperti Jumaah, Idul Fitri, Idul Adha, Sanggeus sholat khusuf/khusuf (gerhana), jeung sabada sholat Istisqo (mnta hujan).

Husus pikeun jamaah nu ngaregepkeun hutbah, aya larangan nyarita atawa nyark nyarita ka nu sjn. Ieu hal nu ngabedakeun antara hutbah jeung biantara. Hal sjnna nu ngabdakeunana nyata dina hal-hal nu kudu ditepikeun ku hotib (struktur hutbah). (Tengetan tabl di handap ! ) HUTBAH HUTBAH KAHIJI - Ngucapkeun salam (diselang ku adzan) - Ngucapkeun hamdalah, sholawat, wasiat taqwa, ayat Quran (Basa Arab) - Medar eusi - Panutup hutbah (Basa Arab) HUTBAH KADUA Bari ngaregepkeun hutbah atawa ceramah, catet ku hidep hal-hal penting tina eusina, jieun kacindekanana. Hal ieu bisa nambah lmu pangaweruh pikeun pibekeleun hidep enggoning hirup di alam dunya sangkan salamet di ahrat. Materi PangdeudeulKECAP SEREPAN

BIANTARA Teu dibagi 2 babak - Ngucapkeun salam (teu diselang ku adzan) - Ngucapkeun hamdalah, sholawat - Medar eusi - Panutup

Dina hutbah kapanggih kecap-kecap hadirat, illahi, robbi, solawat jeung sohabat. Eta kecap tehe asal muasalna tina basa Arab. Sakur kecap dina basa Sunda nu asalna tina basa deungeun disebut kecap serepan. Lantaran geus dipak dina kahirupan sapopo ku urang Sunda, nya urang aku ba jadi milik urang Sunda. Urang pak dina kahirupan sapopo sarta urang mumul minangka milik budaya bangsa tur pikeun kabeungharan kecap dina basa Sunda. Sajaba ti serepan tina basa Arab, loba kecap-kecap din basa Sunda nu asalna tina basa sjnna. Geura titnan contona! 1. Asalna tina basa Arab Contona : ahad, hakim, hukum, hayat, elmu, hak, darajat, imam, waktu, jilid 2. Asalna tina basa Cina Contona : tauco, taog, lotng, locng, kelentng, capcay, mie, cengkh, panggung 3. Asalna tina basa Walanda Contona : semir, selip, emur, baki, bngkl, kartu, kopi, bor, duit, pelesir, selop 4. Asalna tina basa Perancis Contona : presiden, stasion, stadion, halteu 5. Asalna tina basa Potugis Contona : armada, bandra, lantra, jandla, kamja, ronda, kamer 6. Asalna tina basa Inggris Contona : botol, kiper, sukss, gelas, meter, heden, aut, gul, aktif 7. Asalna tina basa Malayu Contona : kork api, karta api, mja makan, lomari makan, rumah sakit, korsi goyang

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWAUJI KOMPETENSI

Sabada hutbah, jawab pananya ieu di handap ! 1. Tuliskeun deui bubuka hutbah kalawan lengkep ! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2. Naon kauntungan pikeun jalma nu boga lmu ? ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. Sebutkeun kauntungan pikeun jalma nu diuk di majlis lmu ! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------4. Sebutkeun kauntungan pikeun jalma nu ngamalkeun lmu ! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------5. Sebutkeun bdana antara hutbah jeung biantara atawa ceramah biasa !

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------6. Tuliskeun ringkesan eusi hutbah ku basa hidep sorangan ! ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------7. Tuliskeun lngkah-lngkah nu kudu dilaksanakeun ku hotib ti mimiti nepi ka ahir hutbah ! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------UJI KOMPETENSI 1. Tuliskeun kecap-kecap basa Arab sjnna nu aya dina naskah hutbah ! ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2. Jntrkeun maksud tina ta kecap-kecap nu ku hidep ditulis dina nomer 1 ! ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------3. Jieun kalimah mak kecap-kecap ieu di handap ! a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. a. b. c. d. e. f. g. h. i. j. a. b. lmu : _____________________________________________________________ imam : _____________________________________________________________ sholat : _____________________________________________________________ ibadah : _____________________________________________________________ salamet: _____________________________________________________________ wasiat : _____________________________________________________________ takwa : _____________________________________________________________ salam : _____________________________________________________________ dunya : _____________________________________________________________ ahrat : _____________________________________________________________ darajat : _________________________________________________________ pelesir : _________________________________________________________ kelentng :

4. Teangan harti/maksud kecap-kecap ieu di handap dina kamus!

_________________________________________________________ halteu : _________________________________________________________ armada :

_________________________________________________________ korsi goyang : aktif : _________________________________________________________ : _________________________________________________________ sknner selip ajaib

_________________________________________________________ : _________________________________________________________ : _________________________________________________________

5. Jieun kalimah tina kecap-kecap ieu di handap ! darajat : _________________________________________________________ pelesir : _________________________________________________________

c. d. e. f. g. h. i. PANCEN

kelentng

:

_________________________________________________________ halteu : _________________________________________________________ armada :

_________________________________________________________ korsi goyang : aktif selip ajaib : _________________________________________________________ : _________________________________________________________ : _________________________________________________________ _________________________________________________________

Regepkeun ceramah tina radio/kast/TV. a. b. c. Judul cermah/hutbah ___________________________________________________ Nu ceramah : ___________________________________________________ : Tingkesan eusi ceramah :

_______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ _______________________________________________________________________________ ___________________

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 2) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

A. Standar KompetensiMampu mengungkapkan pikiran, perasaan, dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis surat, teks pidato, hasil wawancara, menulis berita dan karangan ilmiah.

B. Kompetensi DasarMenulis Surat

C. Tujuan PembelajaranDapat menulis surat dengan bahasa yang santun.

D. Materi Pokok Surat E. Metode Pembelajaran

1. 2. 3.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

F. Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1-2 Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi motivasi Kegiatan Inti Secara seksama siswa meneliti contoh-contoh surat resmi Bersama-sama menyimak penjelasan guru tentang surat resmi Bertanya jawab tentang topik yang dipelajari Bertanya jawab tentang teknik penulisan surat resmi Berlatih menulis sebuah surat resmi Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan materi Postes Kegiatan

60

10

Siswa ditugaskan untuk melanjutkan penulisan surat resmi

G. Alat/ Bahan / Sumber Contoh surat Buku pegangan Majalah Surat kabar

H. Penilaian IndikatorDapat mengidentifikasi struktur surat resmi. Dapat menulis salam surat dengan baik. Dapat menulis pembukaan surat dengan baik. Dapat mengutarakan maksud dengan jelas, singkat, dan tepat. Dapat menulis bagian penutup surat dengan baik. Dapat menulis surat dengan bahasa yang santun. Dapat memperbaiki atau menyempurnakan naskah surat.

Teknik Bentuk Lisan/ tulisan Tulisan Tulisan Tulisan Tulisan Tulisan Tulisan Uraian Unjuk Kerja Unjuk Kerja Unjuk Kerja Unjuk Kerja Unjuk Kerja Unjuk Kerja

Instrumen Sebutkeun babagian tina wangun eta surat! Tulis ku hidep bagian salam tina surat! Tulis ku hidep bagian bubuka tina surat! Tulis ku hidep bagian eusi/maksud tina surat! Tulis ku hidep bagian panutup tina surat! Tulis ku hidep hiji surat anu lengkep kalawan hade! Benerkeun ku hidep surat nu geus ditulis!

Kunci Jawaban Dina lampiran materi Gumantung siswa Gumantung siswa Gumantung siswa Gumantung siswa Gumantung siswa Gumantung siswa

Mengetahui Kepala Sekolah,

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR Tengetan conto surat resmi di handap !ORGANISASI SISWA INTRA SEKOLAH O S I S SMP PLUS AL-MAARIFAlamat: Jl. Desa Nagarakembang No. 11 Kec. Cingambul Telp. (0233) 319530 Majalengka 45466 Cingambul, 10 Juli 2006 Nomer Lampiran Perkawis : 025/OSIS/U/2006 :: ULEMAN GEMPUNGAN Bubuka Titimangsa

Hulu Surat

Kahatur Pangurus OSIS SMPN 1 Cingambul Di Cingambul Sinareng hormat. Mayunan taun ajaran 2006/2007 seueur pisan perkawis nu kedah dibadantenkeun ku sadaya pangurus OSIS utamina sareng tatahar kanggo ngalaksanakeun Masa Oriantasi Siswa (MOS). Gempungan bade dilaksanakeun : Dinten : Jumaah Kaping : 14 Juli 2006 Waktos : tabuh 08.00 dugi ka 10.00 WIB Tempat : Kampus SMP PLUS AL-MAARIF Ku kituna sim kuring ngulem sadaya pangurus supados tiasa ngaluuhan eta gempungan. Kana samukawis perhatosanana sim kuring ngahaturkeun sewu nuhun. Pupuhu, ERMA LASMAWATI Disaluyuan ku Pembina OSIS Drs. M. YUSUF SYAEFUDIN NIP. 132 631 272 Tembusan : Kepala SMP PLUS AL-MAARIF Hormatna, Sekretaris, ANI SRIYANI patali

Eusi

Panutup

PEDARAN

Hidep kungsi maca surat dines? Tangtu ba kungsi, sabab dina kahirupan sapopo boh di sakola, di RT/RW, sok ngayakeun rapat. Conto di luhur th kaasup kana surat dines. Surat dines sok disebut oge surat resmi nyata surat anu eusina patali jeung masalah anu dines atawa resmi boh anu dikaluarkeun instansi pamarentah boh ku instansi sejenna. Malah surat anu ditulis ku hiji jalma bisa digolongkeun kana surat dines upama eusina ngeunaan hal anu dines. Ciri dines henteuna hiji surat teu ngan ditangtukeun ku eusina wungkul, tapi ditangtukeun oge ku wangun surat. Struktur surat dines di luhur th dibagi jadi sababaraha bagian, nyata :

(a) hulu surat, disebut og kop surat anu ngawengku lambang, ngaran organisasi, alamat, nomer telepon, nomor kotak pos, nomer faksimile (mun aya);ORGANISASI SISWA INTRA SEKOLAH O S I S SMP PLUS AL-MAARIF

Alamat: Jl. Ds. Nagarakembang No. 11 Kec. Cingambul Telp. (0233) 319530 Majalengka

(b) bubuka, anu ngawengku nomer surat, tanggal, lampiran, hal, alamat, jeung salam bubuka; Nomer Lampiran Perkawis : 025/OSIS/U/2006 :: ULEMAN GEMPUNGAN

Kahatur Pangurus OSIS SMPN 1 Cingambul Di Cingambul Sinareng hormat. (c) eusi; 1) Bubuka Mayunan taun ajaran 2006/2007 seueur pisan perkawis nu kedah dibadantenkeun ku sadaya pangurus OSIS utamina patali sareng tatahar kanggo ngalaksanakeun Masa Oriantasi Siswa (MOS). 2) Eusi Gempungan bade dilaksanakeun : Dinten : Jumaah Kaping : 14 Juli 2006 Waktos : tabuh 08.00 dugi ka 10.00 WIB Tempat : Kampus SMP PLUS AL-MAARIF Ku kituna sim kuring ngulem sadaya pangurus supados tiasa ngaluuhan eta gempungan. 3) Panutup Kana samukawis perhatosanana sim kuring ngahaturkeun sewu nuhun. (d) panutup, anu ngawengku salam panutup, tanda tangan, ngaran nu nanda tangan surat, kalungguhan, tembusan, jeung inisial. Pupuhu, ERMA LASMAWATI Disaluyuan ku Pembina OSIS Drs. M. YUSUF SYAEFUDIN NIP. 132 631 272 Tembusan : Hormatna, Sekretaris, ANI SRIYANI

Kepala SMP PLUS AL-MAARIF

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWA UJI KOMPETENSI 1 Sabada nitnan conto-conto surat dines di luhur, prak hidep nulis hiji surat dines/resmi anu eusina mangrupa ondangan rapat Pramuka dina raraga tatahar kagiatan Perjusami. Hidep salaku ketua Dwan Kerja Penggalang (DKP). ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 3) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu A. : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

Standar KompetensiMampu mengungkapkan pikiran, perasaan, dan keinginan secara tertulis dalam bentuk menulis surat, teks pidato, hasil wawancara, menulis berita dan karangan ilmiah.

B. C.

Kompetensi DasarMenyimak lirik-lirik (rumpaka) lagu-lagu jenis tembang

Tujuan PembelajaranSiswa dapat memahami ciri-ciri rumpaka tembang dan dapat menganalisis serta menembangkan lirik rumpaka tembang.

D. E.

Materi Pokok Tembang Metode Pembelajaran

1. 2. 3.F.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

Kegiatan Pembelajaran Kegiatan Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi Motivasi Pretes 60 1-2

Pertemuan

Kegiatan Inti Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang tembang Secara seksama siswa menyimak tembang yang dilantunkan Bersama-sama menyimak penuturan temannya tentang tembang yang didengarnya

Dengan bimbingan guru, siswa melantunkan sebuah tembang Dengan bimbingan guru, siswa bertanya jawab sekitar rumpaka tembang 10

Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan materi pelajaran Postes Siswa ditugaskan menghafalkan sebuah tembang untuk dilantunkan di depan temannya G. Alat/ Bahan / Sumber Buku pegangan Tape recorder VCD Player VCD Kaset H. Penilaian Indikator Dapat menganalisis lirik rumpaka tembang. Dapat menembangkan lirik rumpaka tembang. Dapat menceritakan isi rumpaka dalam parafrase. Dapat menanggapi rumpaka lagu dari berbagai aspek. Teknik Bentuk Lisan/ Tulis Lisan Lisan/ Tulis Lisan/ Tulis Uraian Unjuk Kerja Uraian Uraian Instrumen Ditilik tina kecap-kecapna, sebutkeun ciri rumpaka tembang!

Tembangkeun ku hidep eta rumpaka kalawan hade! Caritakeun ku hidep eusi/maksud tina eta tembang kana wangun paraphrase! 1. Dina Naon bedana tembang jeung kawih ? lampiran 2. materi Saha nu mimiti ngabedakeun antara tembang jeung kawih ? 3. Aya sabaraha jumlah pupuh nu kaasup sekar ageung? Sebutkeun! 4. Pupuh naon bae nu sering dipake patokan dina nyusun rumpaka tembang ? 5. Tembangkeun salasahiji pupuh nu ku hidep kacangkem ! 6. Pupuh naon nu ditembangkeun ku hidep? 7. Jentrekeun eusi eta pupuh nu ditembangkeun ku hidep! 8. Tulis patokan nu dipake dina eta pupuh! 9. Kumaha watek eta pupuh ? .,

Kunci Jawaban Dina lampiran materi Gumantung siswa Gumantung siswa

Juli 2009

Mengetahui Kepala Sekolah,

Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR Regepkeun /lenyepan tembang ieu di handap ! 1. Kidung; Payo; Warna-warni; Kunasari Mak patokan pupuh Kinanti SINDANGKASIH Wewengkon nu subur mamur Nagri raharja tur mukti Nu dagang padasarenang Parapatani sarugih Pajabatna suka bungah Harepan pangeusi nagri Sepi paling hasud suwung Towong rampog taya julig Ais pangampih sarenang Rahayat henang ngahening Tiis ceuli hrang mata Tibra sar tingtrim ati Sindang Kasih dipicatur Majalengka sugih mukti Ngudag harepan kabagjan Na mangsa nu bakal dugi Sadayana pada taqwa Ka Gusti Nu Maha Hman 2. Make patokan pupuh Sinom GUNUNG CIREMAI Mun nyawang ka tebh wtan Gunung Ciremai ku asri Ngabedega mungguh gagah 8a 8i 8a

8u 8i 8a 8i 8a 8i

Matak resep nu ningali Tanda Agungna Gusti Alloh anu Maha Luhung Murba sadaya alam Bumi langit sapangeusi Ka manten-Na kedah muji sadayana PEDARAN

8i 7i 8u 7a 8i 12 a

Mikawanoh Tembang Sunda Nurutkeun Haji Hasan Mustapa, istilah tembang sabenerna lain istilah asli Sunda. Istilah nu aya di Sunda mah nyata kawih. Ieu dumasar kana katerangan dina naskah Sunda Siksakanda ng Karesian taun 1518. Istilah tembang th gelar taun 1962, tina ucapan pujangga Sunda nu jenengan M.A. Salmun. Dina musyawarah Tembang Sunda taun 1962, ngahaja ta istilah th ditepikeun pikeun kapentingan para-penyiar Bandung sangkan teu nyieun ngaran sora Sunda nu sakahayang hatena dina mangsa siaran. Dina ta musyawarah oge diputuskeun, yn istilah pikeun seni mamaos nyata Cianjuran, sedengkeun istilah pikeun seni sora nu sarupa jeung mamaos nu asalna ti daerah sejen saperti Sumedang, Cirebon, Garut, Ciawi jeung nu sjnna disebut Tembang Sunda. Tapi dina kahirupan sapopo, istilah tembang Sunda th ngan dipak pikeun Cianjuran Wungkul. Ieu hal lantaran Cianjuran leuwih produktif tur leuwih dipikawanoh ku masyarakat. Sacara umum aya ciri mandiri dina tembang nyata teu miboga birama/metrum/ketukan anu tangtu. Tatang Suryana ntlakeun yen kaendahan jeung irama dina tembang gumantung ka nu nembangkeunanana, boh ksprsi, lotan, panjang pondokna randegan boh eur-eurna. Pon kitu mlodi disusun dina wangun improvisasi. Dina dunya tembang, boh di Jawa Tengah, boh di Bali pon kitu di Sunda, nepi ka kiwari masih tuhu kana patokan pupuh. Lamun juru mamaos nganggit teu mak patokan pupuh disebut minculak bisa og disebut teu nyaho kana aturan. Di Jawa tengah pupuh nu dipak patokan lobana aya 51 pola. R. Satjadibrata ngajntrkeun yn tembang Sunda teh nyata ngalagu nurutkeun aturan pupuh Dumasar kana ta wangenan bisa dicindekkeun yn ciri utama tembang nyata ngalagu mak rumpaka pupuh. Opat pola pupuh nu sok digunakeun dina rumpaka tembang, nyata Kinanti, Sinom, Asmarandana, jeung Dangdanggula sok disingget KSAD atawa sering disebut istilah sekar ageung. 1. Nu mak patokan pupuh Kinanti Contona : Kidung, Payo, Kunosari, Ceurik Rahwana, jsb. 2. Nu mak patokan pupuh Sinom Contona : Liwung, Cirebonan, jsb. 3. Nu mak patokan pupuh Asmarandana Contona : Wani-wani, Papalayon, Udan Liris, jsb. 4. Nu mak patokan pupuh Dangdanggula Contona : Pancaniti, Bayubud, jsb. Pupuh lianna nu jarang digunakeun dina rumpaka tembang, nyata Balakbak, Juru Demung, Durma, Gambuh, Gurisa, Lambang, Maskumambang, Mijil, Ladrang, Pangkur, Pucung, Wirangrong, jeung Magatru. Pupuh nu 13 ieu disebut sekar alit. Watek pupuh nu diberendelkeun di luhur nyata : Asmarandana, watekna silih asih, silih pikacinta, birahi Balakbak, watekna humor, banyol, pikaseurieun Dangdanggula, watekna ngagambarkeun kandahan, suasana nu pikaresepeun Durma, watekna ngagmbarkeun rasa ambek, perang, pabentar Gambuh, watekna tambuh laku, samar polah, bingung teu nyaho nu kudu dipilampah Gurisa, watekna ngagambarkeun pikaseurieun, banyol, humor, lulucon, heuheureuyan Juru Demung, watekna ngagambarkeun rasa kaduhung, hanjakal, ngarasa dosa Kinanti, watekna ngagambarkeun kaayaan prihatin, nalangsa, harepan, nganti-nganti Lambang, watekna humor ( saperti Gurisa/Balakbak) Magatru, watekna mangrupa lulucon pikeun selingan dina suasana sedih Maskumambang, watekna ngagambarkeun suasana sedih, prihatin, cilaka, jempling, kanyeri, sasambat, nalangsa Mijil, watekna susah, sedih, ( saperti Maskumambang)

Pangkur, watekna ngagambarkeun nu aya diperjalanan, napsu, siap perang Pucung, watekna mr atikan, bewara, kagt Sinom, watekna ngagambarkeun suasana gumbira Wirangrong, watekna ngagambarkeun wiwirang, naas, rugi

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWAUJI KOMPETENSI

Sabada ngaregepkeun tur nembangkeun rumpaka tembang, eusian ieu patalkan ! 1. Kumaha watek rumpaka tembang nu kahiji ? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 2. Eusina ntlakeun naon ? Jntrkeun ! __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 3. Watek rumpaka nu kadua kumaha ? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 4. Jntrkeun, eusina ntlakeun ngeunaan naon ? __________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 5. Tembangkeun hiji rumpaka pupuh nu ku hidep kacangking !

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 4) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

A. Standar Kompetensi Mampu membaca, memahami, dan menanggapi wacana tulis bentuk atau jenis cerita drama, karangan bahasan, puisi, dan artikel. B. Kompetensi Dasar Membaca puisi karangan sendiri C. Tujuan Pembelajaran Dapat membaca puisi dengan lafal, volume suara, intonasi, dan mimik yang baik serta dapat berimprovisasi dengan wajar. D. Materi Pokok Puisi E. Metode Pembelajaran

1. 2. 3.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

F. Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1-2 Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi motivasi Kegiatan Inti Kegiatan

60

Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik membaca puisi Dengan bimbingan guru, siswa membacakan puisi karangan sendiri dengan baik Dengan bimbingan guru, siswa menyampaikan latar belakang ditulisnya puisi tersebut Dengan bijak siswa menyampaikan tanggapan tentang puisi temannya Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan materi pelajaran Postes Siswa ditugaskan untuk memperbaiki puisi yang telah ditulis sesuai dengan saran dan kritik dari temannya G. Alat/ Bahan / Sumber Buku pegangan Majalah Surat kabar VCD Kaset VCD/DVD Player Tape Recorder H. Penilaian Indikator Dapat membaca puisi dengan lafal, volume suara, intonasi, dan mimik yang baik. Dapat berimprovisasi dengan wajar. Dapat menceritakan proses kreatif penulisan puisi. Dapat menyempurnakan pembacaan. Teknik Lisan Bentuk Instrumen Unjuk Baca ku hidep eta sajak Kerja kalawan hade! Unjuk Kerja Uraian Baca ku hidep eta sajak kalawan hade! Cing caritakeun, naon alesanana pangna hidep/panyajak nulis eta sajak? Baca ku hidep eta sajak kalawan hade!

10

Kunci Jawaban Gumantung siswa

Lisan Lisan/ Tulisan Lisan

Gumantung siswa Gumantung siswa

Unjuk Kerja

Gumantung siswa

Mengetahui Kepala Sekolah,

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR Ieu di handap puisi karangan babaturan hidep, geura baca ! 1. AL-QURAN Quran firman Pangran Dilungsurkeun sasih Ramadhan Eusina pituduh jeung pangajaran Pikeun ngajak kana kaimanan jeung kasabaran Ayat nu suci tur mulya Jadi saksi umat manusa Di saantero alam marcapada Nu ngagimbung pinuh ku dosa Bukti sareng jangji Pangran Kaunggel dina ayat-ayat Al-Quran Sans jangji nu tacan kaciri Tapi pakta anu ttla nyata Al-Quran salah sahiji cara Sangkan manusa ngajauhan tina dosa Lamun yakin kana eusina Pinasti jadi ahli sawarga ( Nurhalimah, kelas VIII A SMPN 1 Cingambul) Kasang tukang ditulisna ta sajak th nyata hayang mr gambaran ka sakabh umat Islam sangkan yakin kana eusi tur kaagungan Al-Quran. Harepan tumuwuh kareueus jeung karesep kana maca sarta ngamalkeun eusina. 2. GURU Salira ngawulangkeun sagala hal

Salira ngadidik abdi nepi ka ngarti Salira teu kantos ngarep-ngarep imbalan Salira teh pahlawan tanpa tanda jasa Abdi sadar, mindeng nyusahkeun Salira Abdi terang, Salira teh cap ngawulang Abdi ngarasa, Salira henteu putus asa Abdi yakin, Salira ngatik tanpa pamrih Mung ka Gusti abdi neneda Supados ngaganjar kana jasa-jasa Salira. Kasang tukang ditulisna ta sajak th nyata ngagambarkeun rasa rumasa hiji murid nu geus diatik dididik ku guruna kalawan tanpa pamrih. 3. BULAN Mangsa beurang diganti ku peuting Bulan mimiti nembongan datang Cahyana caang gumilang Nyingraykeun pokna peuting Duh, bulan Matak waas disawangna Sinar anjeun hurung mancur Nyaangan jagat buana Duh, bulan Anjeun ndah tanpa tanding Mapaes ngntpna bntang Nu baganti ting kariceup tingkaretip ( Susi Novia, kelas VIII A SMPN 1 Cingambul ) Kasang tukang ditulisna ta sajak th nyata ngagambarkeun pangalamanana dina mangsa peuting keur meujeuhna caang ku bulan purnama.

4.

PANASNA DUNYA Panon anteb neuteup Nangkeup dada bari nyanghareup Ka langit nu angkeub Hat pinuh ku kaceuceub Ceuceub ku nyongkabna dunya Panas ku habna dunya Dunya nu mawa cilaka Matak poho ka baraya Dunya dipak adigung Dunya dipak kumalungkung Loba nu lat ka Maha Agung Tungtungna jadi kaduhung Gering nangtung ngalanglayung Na sanubari nguyungkung Mikiran dunya taya tungtung Antukna kalah ka linglung ( Erma Lasmawati, kelas IX A SMPN 1 Cingambul )

Nu ngarang ieu sajak hayang ngbrhkeun balukar tina dunya. Mun manusa geus kalimpudan ku hawa dunya hirupna pasti sangsara. Dunya kudu disiar, tapi hirup ulah katungkul ku dunya. PEDARAN Di kelas VII atawa VIII hidep oge kungsi diajar ngarang sajak. Geura ilikan deui ta sajak karya hidep th. Sanggeus kapaham eusina, baca ku hidep di hareupeun babaturan. Pasti reueus geura. Maca sajak tangtu bda jeung maca karangan wangun lancaran (prosa) atawa maca karangan wangun drama. Tapi, sacara umum mah sarua, nyata kudu bener ngucapkeunnana, jntr henteuna sora nu dikedalkeun, kendor tarikna sora (lentong), jeung robahna paroman. Sajaba ti ta, sangkan leuwih alus dina maca puisi bisa improvisasi (ditambah ku kratifitas sorangan, upamana mak gaya, gerak, jeung sajabana). MATERI PANGDEUDEUL GAYA BASA Titenan deui sajak di luhur! Dina ta sajak aya kalimah: 1. Bulan mimiti nmbongan deui. 2. panonpo nyingraykeun pokna peuting. Dua conto kalimah di luhur th kaasup kana kalimah nu ditulis ngagunakeun gaya basa Mijalma (personifikasi). Naon sababna? Pangna disebut kitu lantaran dina ta kalimah nu migawe pagawan ( nmbongan jeung nyingraykeun ) th lain jalma, tapi bulan jeung panonpo. Sakur barang anu pagawanana diibaratkeun kana pagawan jalma disebut mijalma. Conto sjnna upamana ba : daun kalapa gugupay, sora suling ngabangingik, jeung sajabana. Dina omongan atawa obrolan sapopo sering kapanggih nu ngagunakeun gaya basa. Di antarana ba aya nu ngagunakeun gaya basa rarahulan, rautan, ngasor, sindir, jeung ra-ra deui. 1. Gaya basa rarahulan, nyata gayabasa anu eusi kalimahna rahul, gedebul, kaleuleuwihi. Padahal kajadian nu sabenerna mah teu kitu-kitu teuing. Contona : a. Saantro eusi jagat bakal surti. b. Manhna ngajerit maratan langit basa bapana maot. 2. Gaya basa rautan, nyata gaya basa nu eusi kalimahna miboga tujuan sangkan nu diajak nyarita teu ngarasa nyeri hat, lantaran kecapna dina ta kalimah geus diraut. Contona : a. Hapunten, putra ibu th kirang dina matematika th. b. Punten, pangnungtunkeun Pun Aki, tos kirang titingalanana. 3. Gaya basa ngasor, nyata gaya basa anu eusina ngalaipkeun diri, handap asor, dp-dp. Ucapanana teu adigung asa aing uyah kidul. Cindekna teu nmbongkeun yn dirina leuwih alus, leuwih beunghar, leuwih pinter, leuwih sagalana batan nu sjn. Contona : a. Ah, saung abdi mah ukur saageung pelok.

b. Abdi mah ngaos th masih diajar alip-alipan knh. 4. Gaya basa sindir, nyata gaya basa nu eusina nepikeun hiji perkara tapi malibir teu togmol. Cukup ku mangrupa sindir og jalma nu diajak nyarita bakal terus rasa, surti kana maksudna. Contona : a. Pantes rk dipikangwa oge da manh mah ged hulu. b. Paingan loba kukupu, sihoreng di dieu th aya malati nu sumedeng mekar..

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWA UJI KOMPETENSI 1 1. Tuliskeun deui ku hidep sajak nu kungsi dijieun ! __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 2. Caritakeun, naon nu jadi kasang tukang / sababna / alesanana pangna hidep nulis ta sajak? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 3. Cing baca di hareup ta sajak karangan hidep th kalawan had ! Teangan hartina/maksudna/sasaruaan kecapna dina kamus ! Tina Sajak 1 1. saantro hartina ________________________________________________________

2. marcapada ________________________________________________________ 3. ngagimbung ________________________________________________________ 4. kaunggel ________________________________________________________ 5. pinasti hartina

hartina hartina hartina ________________________________________________________

Tina sajak 2 6. imbalan hartina 7. ngatik hartina 8. pamrih hartina Tina sajak 3 9. gumilang ________________________________________________________ 10. nyingraykeun hartina ______________________________________________________ 11. disawang ________________________________________________________ 12. mapas hartina ________________________________________________________ hartina hartina ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________

Tina sajak 4 13. kumalungkung hartina _____________________________________________________ 14. sanubari hartina ________________________________________________________ ____________________________________________________ 15. nguyungkung hartina 1. mijalma a. _ b. _ c. _ d. _ e. _ 2. rarahulan ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

Tangan conto kalimah sjnna nu mak gaya basa ieu di handap!

a. _ b. _ c. _ d. _ e. _ 3. rautan a. _ b. _ c. _ d. _ e. _ 4. ngasor a. _ b. _ c. _ d. _ e. _ 5. sindir a. _ b. _ c. _

______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

d. _ e. _

______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 5) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu A. : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

Standar Kompetensi Mampu membaca, memahami, dan menanggapi wacana tulis bentuk atau jenis cerita drama, karangan bahasan, puisi, dan artikel. Kompetensi Dasar Membaca wacana dialog cerita drama Tujuan Pembelajaran Siswa dapat membaca cerita drama dengan lafal, volume suara, dan intonasi berdialog (antartokoh) dengan baik. Materi Pokok Drama Metode Pembelajaran

B. C.

D. E.

1. 2. 3.F.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1-2 Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi Motivasi Kegiatan Inti Siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik membaca naskah drama Tiga orang siswa membacakan penggalan naskah drama yang disediakan oleh guru Bersama-sama menyimak penggalan drama yang dibacakan/diperdengarkan Bertanya jawab tentang topik drama yang disimak Bertanya jawab tentang isi dan unsur-unsur drama Kegiatan

60

Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan isi drama Siswa ditugaskan untuk membuat kelompok sebanyak 4 orang, kemudian selama satu minggu menulis sebuah drama sederhana untuk dibacakan pada pertemuan selanjutnya. G. Alat/ Bahan / Sumber Penggalan naskah drama Buku pegangan Majalah CD/VCD Kaset H. Penilaian Indikator Dapat membaca cerita drama dengan lafal, volume suara, dan intonasi berdialog (antartokoh) dengan baik. Dapat berimprovisasi dalam pembacaan Dapat menanggapi berbagai aspek cerita drama. Teknik Lisan Bentuk Unjuk Kerja Instrumen Baca ku hidep naskah drama kalawan hade!

10

Kunci Jawaban Gumantung siswa

Lisan

Unjuk Kerja

Lisan/ Uraian Tulisan

Dapat menyempurnakan pembacaan. Mengetahui Kepala Sekolah,

Lisan

Unjuk Kerja

Baca sarta ragakeun ku hidep naskah drama kalawan make improvisasi nu hade! 1. Sebutkeun ciri naskah drama ! 2. Sebutkeun unsur-unsur drama ? 3. Naskah drama dibagi tilu bagian, sebutkeun ! 4. Bacakeun hiji kalimah tina eta naskah make lentong anu merenah! Baca deui ku hidep naskah drama kalawan hade!

Gumantung siswa Dina lampiran materi

Gumantung siswa

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR Baca sempalan drama komdi (bobodoran) di handap kalawan bener lentongna, luyu jeung pituduh guru !

HAJATIsuk-isuk Juragan pameget sareng juragan istri karalang-kuriling, teu dak cicing bangun bingung. Juragan Istri : Tah meungpeung teu acan aya tamu, meungpeung rineh, ibu hoyong sasanggem ka Apa! Juragan pameget : Nyarita naon? Rk naon ? Aya naon, Bu? Naon ieu teh, naon ? Juragan Istri : K..k ..k..Bapa, tenang heula..tenang! Yeuh Bapa urang th pan nuju hajat, Cik atuh, Pa.. sing gumbira, sing cnghar! Ieu mah ditingali-tingali ku Ibu ti tatadi ngan baeu..d ba ambek-ambekan! Ku naon, Pa, cik.. ku naon? Aya naon ? Naon atuh Juragan pameget : Tenang atuh, Bu! Rk teu ambek-ambekan kumaha, geus pugur rk hajat, der, suku kacugak ku paku. ? Juragan Istri : Teu kedah ambek-ambekan atuh, Pa,kedahna mah Bapa th ngaraos syukur kacugakna th ku paku, cobi upami kacugakna ku linggis, bad kumaha ?! Juragan pameget : Eu.. kamana wae Ibu mah nyarita th! Juragan Istri : Atuda lepat, Apa mah, tos terang bad hajat, der ieu mah riweuh ngoprk kandang domba! Pakuna pabalatak, pan janten kacugak! Juragan pameget : Ngoman kandang domba soth , pedah panto kandangna rk lsot! Teu dioman mah paur atuh, Bu, kuma lamun keur parasmanan domba laleupas! Pan riweuh, atuh! Mangkaning domba adu wungkul, kuma lamun domba diadu jeung smah? Juragan Istri Juragan Istri : Bapa mah upami diajak nyarios th sok teu puguh, Ibu mah lieur! : A..ya naon deui, Bapa..? gara si Kudin, jelema atah adol, di sadunya g moal aya jelema ceuleupeung

Juragan pameget : Atuda enya, eu..keur mah suku kacugak, jol deui piambekeun sjn! Juragan pameget : Tingal ku Ibu! (nmbongkeun surat ondangan) Tah, surat ondangan! Gara-

siga si Kudin, ka mana deui ayeuna jelemana? Udin!Udin!.. Udin..! (ngagorowok tarik) Juragan Istri Udin Juragan Istri Udin : Pa, teu kedah gogorowokan nyauran Si Udin mah! Lalaunan w! Udin ! (lalaunan) : Kulan ! (tarik) : Nya, saur abdi og! : Bad aya naon, Juragan? ondangan ieu ? Udin : Di Si Tk An, Gan.. rrncangan abdi. (SH)? Pan silaing g nyaho, dwk mah lain sarjana hukum! Era ..deuleu ku batur! Udin : EmmIeu mah kieu, Gan, basa abdi ka Si Tek An, di ditu tos aya jalmi duaan, sami bad ngadaramel serat uleman, tah duanana og, anu garaduh hajatna g ngaranggo SH, kitu! .. Kitu, Gan!.. Tah..eu.. abdi g nurutan w! Jenengan Juragan dipengkerna nganggo SH, da mutan abdi mah, SH th pasti singketan tina Sohibul Hajat! Juragan pameget : Nya! Si ta mah kitu da, dasar jelema celeupeung Si Kudin mah! Juragan Istri : Na.. ari maneh..atuh Kudinaya-aya..wa! R.. Raden Suminta kituh! Juragan Istri : Lah..atuh, Pa, sawios teu nganggo R og, teu aya sahurup mah moal aya pangaruhna! Juragan pameget : (langsung nempas)Is..ceuk saha? Bu, ceuk saha euweuh pangaruhna? Leungit sahurup g bda harti atuh ! Geura w..ucing, leungitkeun hurup G- na, jadi ucin! Jelas beda atuh! Ari ucing mah sato, ari si Ucin mah tukang cukur! Maenya aya Ucin dahar beurit? Teu kira-kira, dimana aya tukang cukur dahar beurit? Udin : Teras, Bandung Gan, teu aya hurup G-na, janten Bandun, Bandun kota kemban, pan ngalaguna ge hoyong seuri, Gan! Juragan pameget : Montong ngabodor, siah! Lieur ka aingna g! Juragan Istri : Geura..w, ucing, upami teu aya hurup G-na janten ucin! Juragan pameget : (nmpas) Eta mah bodoran Bapa, bieu! Asa lalieur aing mah! I. PANGAWERUH DRAMA Drama dina istilah sunda sok disebut sandiwara atawa pintonan anu ngawengku adegan-adegan jeung obrolan antara pamanna. Ulikan dina pangajaran basa jeung sastra Sunda ngeunaan drama teu Juragan pameget : Terus nanaonan, ieu, ngaran dewek suminta, kunaon euy di hareupna teu mak Juragan pameget : Terus nanaonan, di..na surat ondangan, ngaran dwk tukangna mak sha

Juragan pameget : Udin! Silaing dititah nyieun ondangan ku dwk, di mana silaing nyieun

ngutamakeun ngeunaan naskah wungkul, tapi og ngulik kumaha prakprakan mintonkeun drama luyu jeung naskah nu aya. Upama nitnan naskah drama, ku hidep bakal kapanggih aya sababaraha hal nu patali jeung eta eusi naskah. 1. Aya nu disebut prolog, nyata gambaran ti pangarang naskah ngeunaan kaayaan atawa paripolah palaku. Tujuanana sangkan nu maca atawa nu rk merankeun ta drama bisa neuleuman maksudna. Contona: 1) Isuk-isuk Juragan pameget sareng juragan istri karalang-kuriling, teu dak cicing bangun bingung.2) Di tengah imah Si Sabar jeung indungna keur uplek ngobrol ngalr ngidul bari nyanghareupan cai enth nu masih knh ngebul. Lalawuhna kulub sampeu anu kakara meunang nyait tina aseupan. Si Sabar diuk bangun ajrih nyanghareupan indungna anu ngagelendut ba mapatahan ka manehna.

2. Aya nu disebut dialog, nyata obrolan antara hiji palaku jeung palaku sjnna. 3. Aya nu disebut epilog, nyata panutup catur ti pangarang. Contona: Lantaran Si Sabar budak nu solh tur taat kana piwuruk indung, nya ti harita manehna jeung indungna tetep renggenek di karajaan. Indungna dipercaya pikeun mingpin paraemban, atuh Si Sabar diangkat darajatna jadi minantu raja. Maca naskah drama bda jeung maca karya sastra sjnna saperti sajak, carpon atawa dongng. Sammh maca drama kalawan bedas, hidep kudu maca jero hat heula. Gunana pikeun nangtukeun lentong jeung gaya dina maca. Sajaba ti ta og pikeun nitnan bisi aya kecap anyar nu can nyaho hartina. Lentong dina maca naskah drama kacida lengkepna. Upamana ba aya lentong kalimah pananya, lentong kalimah panyeluk, jeung lentong kalimah wawaran. Dina sempalan naskah drama di luhur aya sababaraha conto kalimah wawaran, kalimah panyeluk jeung kalimah pananya. Titnan ku hidep tuluy pok baca sing bedas kalawan bener lentongna ! 1. Udin! Silaing dititah nyieun ondangan ku dwk, di mana silaing nyieun ondangan ieu ? 2. Di Si Tk An, Gan.. rrncangan abdi. 3. Terus nanaonan, di..na surat ondangan, ngaran dwk tukangna mak sha (SH)? Pan silaing g nyaho, dwk mah lain sarjana hukum! Era ..deuleu ku batur! 4. Na.. ari manh..atuh Kudinaya-aya..wa!

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWA II. UJI KOMPETENSI

Sabada nitnan conto sempalan naskah drama di luhur, cing jieun ku hidep naskah drama singket. Sing ngaguluyur saperti conto naskah drama di luhur! Eusina bisa nyaritakeun kajadian di sakola. 1. ..................................................................................................................................................... 2. ..................................................................................................................................................... 3. ..................................................................................................................................................... 4. ..................................................................................................................................................... 5. ..................................................................................................................................................... 6. ..................................................................................................................................................... 7. ..................................................................................................................................................... 8. ..................................................................................................................................................... 9. .................................................................................................................................................... 10. .....................................................................................................................................................

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 6) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu A. : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

Standar Kompetensi Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara lisan dalam bentuk mengemukakan kritik, berpidato, berdiskusi, bermain peran, bercerita tentang cerita pendek, musikalisasi puisi. Kompetensi Dasar Bermain peran berdasarkan naskah drama Tujuan Pembelajaran Siswa dapat mengucapkan kalimat-kalimat dialog dengan lafal, volume suara, dan intonasi yang tepat sesuai dengan perwatakan tokoh dan situasinya.disertai peragaan gerak, mimik, dan improvisasi yang tepat. Materi Pokok Drama Metode Pembelajaran

B. C.

D. E.

1. 2. 3.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasF. Kegiatan Pembelajaran Kegiatan Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi Motivasi Pretes Kegiatan Inti Secara bergantian siswa bermain peran berdasarkan naskah drama yang telah disusunnya secara kelompok Bersama-sama menyimak dengan seksama drama yang sedang Waktu/ Pertemuan 10

Pertemuan

60

diperankan Menanggapi penampilan tiap kelompok Bertanya jawab tentang teknik bermain peran yang baik setelah memperhatikan penampilan tiap kelompok. Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan materi pelajaran Siswa ditugaskan untuk menyimak sinetron / drama pada TV, atau media elektronik serta memperhatikan teknik penjiwaan dalam bermain peran. G. Alat/ Bahan / Sumber Naskah drama Buku pegangan Kaset Media elektronik H. Penilaian Indikator Dapat mengucapkan kalimat-kalimat dialog dengan lafal, volume suara, dan intonasi yang tepat sesuai dengan perwatakan tokoh dan situasinya. Dapat mengucapkan kalimat-kalimat dialog disertai peragaan gerak, mimik, dan improvisasi yang tepat. Dapat memperbaiki dan menyempurnakan permainan peran. Mengetahui Kepala Sekolah,

10

Teknik Bentuk Lisan Unjuk Kerja

Instrumen Ucapkeun ku hidep guneman dina eta naskah drama kalawan bener!

Kunci Jawaban Gumantung siswa

Lisan

Unjuk Kerja

Ucapkeun ku hidep guneman dina eta naskah drama kalawan bener dibarung ku rengkak jeung paroman nu luyu! Ucapkeun deui ku hidep guneman dina eta naskah drama kalawan bener!

Gumantung siswa

Lisan

Unjuk Kerja

Gumantung siswa

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR

KONGKORONG WASIATIII. BABAK 1

Peuting ngagayuh ka subuh. Di jero kamar, Sari keur gulinggasahan. Torojol bapana datang bari ngahudangkeun Sari. Lampu jeung sora kacapi suling pamirig bubuka mawa Sari ka alam impian. Sakabh kajadian dina babak kahiji aya dina alam impian Sari.

Bapa Sari Bapa

: Sariii... sariii.... gugah Nok, ieu Bapa datang! : (hudang, diuk, gigisik kana panon olohok bengong bari neuteup ka bapana) Bapaaa! Leres ieu th Bapa? Apan Bapa mah tos pupus? : Enya, Sari ieu th Bapa! Bapa th geus maot, tapi hayang ngalongok hidep, sabab ningali hidep siga keur nandangan tunggara. Bapa hayang ngabungahkeun hat hidep. Ku naon hidep th, Sari?

Sari Bapa

: Bapa bad ngagumbirakeun abdi? Nya tiasa kitu Bapa nyumponan sadaya kahoyong Sari ? : Enya, Sari, Bapa bakal nyumponan sakabh kahayang hidep. (Bapana ngaluarkeun hiji kongkorong). Ieu kongkorong tarima ku hidep. Ieu kongkorong bisa jadi cukang lantaran pikeun nyumponan sagala kahayang hidep. Upama hidep boga kabutuh pk geura menta kana ieu kongkorong, tangtu bakal laksana sakahayang hidep. (Bapana masrahkeun kongkorong, ku Sari ditampanan kalawan hate nu pinuh ku kabungah).

Sari Bapa Sari

: Hatur nuhun Bapa, Sari bingaaah pisan! : Sari, pirengkeun papatah Bapa! Ieu kongkorong th teu meunang ditmbongkeun ka sasaha , og teu meunang nyaritakeun kaajaiban ieu kongkorong! : Sumuhun, Bapa, Sari bakal ngstokeun kana piwejang ti Bapa!

Bapa

: Pk ayeuna mah geura bobo! Bapa rk mulang deui! (Sari nyimpen kongkorong dina handapeun bantal tuluy sar. Bapana memener simbut Sari bari ngusapan buuk Sari.) Ati-ati nya Sari, kad ulah hilap kana amanat Bapa. Bapa rk miang ayeuna! (reup Sari sar bangun nu tibra pisan. Sora kacapi suling dibarengan ku kongkorongok hayam, sada manuk rct tanda geus isuk. Sari hudang mukakeun jandla kamarna)

Sari

: (Sari nempoan kaayaan di luar) Aduh geus beurang geuning, kudu buru-buru mandi sieun kabeurangan sakola! (Sari balik deui kana dipan, tuluy nilepan simbut. Hatna ujug-ujug inget kana kongkorong wasiat) Ah tadi asa boga kongkorong pamr ti Bapa. Di mana karah, nya ? (Sari nangan kongkorong, rumpu-rampa kana beuheung, kana saku, ras inget asa disimpen handapeun bantal) Ah, asana th di handapeun bantal. (Simbut dialungkeun kana dipan, tuluy ngagsrkeun bantal) Taah, enya geuning ieu kongkorong th! (tuluy dicokot, diulak-ilik, srngh Sari seuri sorangan) Saur Bapa, aing bakal boga naon ba sakur nu dipikahayang! Anh kawas dina dongng ba. Upami leres th aduuuh, bagja pisan! (Kongkorong diantelkeun kana dada) Sugan bener, rk mnta baju aluuus ah! (Sari turun tina dipan, tuluy andiprek di handap bari meureumkeun panonna. Leungeunna namprak kawas keur ngadoa) Hy, kongkorong wasiat, kuring hayang ... (Panto kamar aya nu ngagedor. Sari teu tulus rk mnta baju alus th )

Ema Sari Ema Sari Ema Sari Ema Sari Ema Sari Ema Sari

: Sari... Sariii.., hudang nyai, geus beurang ieu th! Moal solat subuh kitu? : Saur bapa, ulah bbja ka sasaha ngeunaan ieu kongkorong. Ah engk deui ba rk mnta baju alus th ! (Sari nyakuan kongkorong bari api-api nilepan simbut) : (gegedo deui...) Sariii...! (Ema lebet ka kamar) Ah, geuning geus hudang! Ku naon bet teu nmbalan digero-gero th? : (Api-api nilepan simbut, bari arapap-eureupeup) Euh... euh... ah... emh, ta Ma, Sari nuju eu....euh.. bbrs! : Tapi naha atuh teu ngajawab, digegero th! : Teu ku nanaon, Ma, panginten eu..euh... asa teu kapireng. Sareng ieu Sari th nuju mendak kabingah! : Meunang kabungah! Kabungah naon ta? : Leres, Ema, Sari th sakedap deui bakal nampi hadiah acuk sa! : (Beuki heraneun ba) Hadiiiaah! Hadiah ti mana horng ta th? Henteu keur ngalindur mah Sari th? : Henteu Ema, Sari mah teu ngalindur. Leres-leres tos gugah. Tuh tingali! (Sari nyiwit leungeunna) Aduuuh nyeriii...! : Lamun enya geus hudang, cing pok bbja ka Ema! Ti mana bakal meunang baju alus th, Sari ? : Ema wios teu percanten ka Sari! Tapi Sari mah yakin, sakedap deui og Sari bakal gaduh acuk anu sa...pisan!

........................................................................................................................................................... (Disundakeun tina Kalung Ajaib: Sudibyanto 2001)

Drama sok dipentaskeun di luhur panggung. Drama aya nu pondok aya og nu panjang. Nu pondok cukup dijieun sababak, sedengkeun nu panjang mah dibagi jadi sababaraha babak. Ditilik tina warnana, drama aya sababaraha rupa. 1. Drama Tragdi, galur caritana ngagambarkeun katunggaraan, kasedih, kaprihatinan palaku. 2. Drama Komdi, midangkeun lalakon pinuh ku kagumbiraan, karasa hgar, pinuh ku banyol. Upamana ba : Karnadi Bandar Bangkong, Si Kabayan, Ciung Wanara, jeung sajabana. 3. Drama Tragedi Komdi, galur caritana teu ngan wungkul pikasediheun, tapi direumbeuy ku komdi. Upamana ba: lalakon Nyai Dasimah, Lutung Kasarung, jeung sajabana. Ieu di handap aya sempalan drama Kongkorong Wasiat. Ayeuna hidep nyieun kelompok, lobana tiluan. Bagi pancn, masing-masing maca omongan palaku. Tuluy baca jero hat, geus paham kana eusina, bacakeun ku hidep tiluan dumasar kana pancn masing-masing. MATERI PANGDEUDEUL Kecap Rundayan Titenan deui naskah drama di luhur! Dina ta naskah aya kecap ngagayuh, pamirig, digegero, jeung sajabana. Kecap ngagayuh asalna tina kecap gayuh mak rarangkn hareup nga-, kecap pamiring asalna tina kecap pirig mak rarangkn hareup pa-, kecap digegero asalna tina kecap gegero mak rarangkn hareup di-. Sakur kecap nu geus nu geus dirobah ku cara ngararangknan disebut kecap rundayan. Bisi hidep poho, dumasar kana cara ngalarapkeunana, rarangkn dibagi jadi sababarah rupa, nyaeta: 1. Rarangkn hareup 2. Rarangkn tengah 3. Rarangkn tukang 4. Rarangkn barung (B.Ind.: awalan/prefiks) (B.Ind.: sisipan/infiks) (B.Ind.: akhiran/sufiks) (B.Ind.: gabung/konfiks) : di-, ka-, sa-, si-, ti-, ting-, ba-, jsbt. : -um-, -ar-, -in-, -al: -an, -eun, -keun, -na : di-keun, Nasal keun, jsbt.

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWA UJI KOMPETENSI Sangkan leuwih paham kana eusi naskah drama di luhur, jawab sakur pananya di handap! 1. Saha ba palaku dina naskah drama Kongkorong wasiat? __________________________________________________________________________ 2. Tataan latar tempat anu kacarita dina ta naskah drama? __________________________________________________________________________ 3. Wayah kumaha lumangsungna ta kajadian? __________________________________________________________________________ 4. Dibr naon, Sari ku bapana? __________________________________________________________________________ 5. Naon hasiat ta kalung wasiat? __________________________________________________________________________ 6. Naon sababna Sari percaya pisan kana hasiat ta kalung wasiat? __________________________________________________________________________ 7. Amanat naon nu ditepikeun ku bapana Sari? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 8. Naon amanat anu hayang ditepikeun ku pangarang naskah ta drama? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________ 9. Kumaha pamanggih hidep kana kajadian ngeunaan bapana Sari nu geus maot bisa nepungan sarta ngobrol jeung nu hirup knh? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ 10. Kumaha ceuk hukum agama lamun hiji jalma barangpnta ka salian ti Alloh? __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________ Titnan sakur kecap nu aya dina naskah drama Kongkorong Wasiat! Tuluy cirian nu kaasup kana kecap rundayan. Prak ku hidep tuliskeun dina tabl ieu di handap! Dina kolom nu teu aya contona dina naskah, eusian ku hidep ku conto meunang mikir hidep! No. 1. Rarangken ngaKecap rundayan _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ Kecap Asal ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________

2.

ny-

3.

di-

4.

ka-

5.

pi-

6.

-an

7.

-keun

8.

di keun

9.

nasal - keun

10.

-ar-

_____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________ _____________________________

________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________ ________________________

11.

-al-

12.

-um-

13.

-in-

Jieun kalimah tina kecap rundayan ieu di handap! 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. katincak __________________________________________________________________________ dibawa __________________________________________________________________________ sarbu __________________________________________________________________________ tibalik __________________________________________________________________________ marandi __________________________________________________________________________ lalieur __________________________________________________________________________ gumantung __________________________________________________________________________ pamanggih __________________________________________________________________________ dialungkeun __________________________________________________________________________ pangmeulikeun __________________________________________________________________________

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 7) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

A. Standar Kompetensi Mampu mengungkapkan pikiran, perasaan dan keinginan secara lisan dalam bentuk mengemukakan kritik, berpidato, berdiskusi, bermain peran, bercerita tentang cerita pendek, musikalisasi puisi. B. Kompetensi Dasar Mengkritik berbagai karya ( seni atau produk) C. Tujuan Pembelajaran Siswa dapat mengemukakan tanggapan (respon) spontan, kelebihan-kelebihan kualitas sebuah karya seni serta dapat mengemukakan kritik dengan bahasa dan cara-cara yang santun. D. Materi Pokok Kritik E. Metode Pembelajaran

1. 2. 3.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

F. Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1-2 Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi Motivasi Pretes Kegiatan Inti Kegiatan

60

Dengan cermat siswa menyimak penjelasan guru tentang teknik dan tatakrama menyampaikan kritik Secara seksama siswa memperhatikan sebuat karya seni Secara bergantian siswa menyampaikan tanggapan/kritik pada karya seni dengan bahasa yang baik dan santun Dengan bimbingan guru, siswa memperbaiki / menyempurnakan kesalahan dalam menyampaikan kritik Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari Siswa ditugaskan untuk berani mengemukakan berbagai hal dengan baik dan santun Alat/ Bahan / Sumber Penilaian Indikator Dapat mengemukakan tanggapan (respon) spontan atas karya seni. Dapat mengemukakan kelebihan-kelebihan kualitas sebuah karya seni dengan pertimbangan. Dapat mengemukakan kritik dengan bahasa dan cara-cara yang santun Dapat memperbaiki atau menyempurnakan kritik/pendapat dalam diskusi. Mengetahui Kepala Sekolah, Teknik Bentuk Instrumen Kumaha pamadegan hidep dumasar pangajen kana eta karya seni? Naon kaunggulanana dumasar pangajen kana eta karya seni? Lisan/ Uraian Tulisan Lisan/ Uraian Tulisan

10

Kunci Jawaban Gumantung siswa Gumantung siswa

Lisan/ Uraian Tulisan Lisan/ Uraian Tulisan

Kumaha pipokeun hidep lamun nepikeun ajen nu kurang hade kana eta karya seni? Pok tepikeun deui pamadegan hidep dumasar pangajen kana karya seni ku basa nu leuwih hade!

Gumantung siswa Gumantung siswa

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR

PEDARAN NGRITIK KANA KARYA SENISacara timologi (asal-usul kecapna), kritik asalna tina kecap krinein (basa Yunani) anu hartina mr putusan hukum, ngabandingkeun, mr tinimbangan had-gorng, tinimbangan bener-salah. Kecap krinin jadi poko asal muasal kecap krintrion anu hartina dasar tinimbangan, mr putusan. Jalma nu gawna mr tinimbangan jeung mr putusan disebut krites anu hartina hakim. Tina kecap krites nu jadi dadasar kecap kritik nu dipak ku urang ayeuna. Kecap kritik ku urang Sunda sok dipak dina kahirupan sapopo pikeun nyempad, nyawad jeung memener hiji hal nu teu merenah sangkan merenah luyu jeung kakuduanana. Geuning sok aya jalma nu nyarita kieu Da ta silaing mah kabisana th ngan ngritik jeung ngritik ba. Cik atuh prak sorangan kadinyah! Dina ieu hal, kecap kritik bisa disaruakeun jeung nyawad, nyempad, meunteun, mr pangajn (criticism). Prak-prakan ngritik atawa mr pangajn kudu mak tatacara anu merenah. Hadna mah pangajn th ulang ngadedetkeun, tapi dumasar kana rarambu ieu di handap. 1. Kudu obyktif, nyata kritik kudu didadasaran ku bukti atawa pakta-pakta anu otntik (nyata). Teu meunang disumput salindung, ditambah atawa dikurangan. Mun beureum sebutkeun beureum, konng sebutkeun konng. Kitu deui ptotna menyonna hiji perkara sebutkeun kumaha kanyataanana. 2. Kudu konstruktif, nyata kritik kudu mr kasempetan kanu nyieun karya sangkan terus nmbongkeun kamampuhna pikeun ngahasilkeun karya nu leuwih had. Cindekna mr jalan ka nu ngarora sangkan terus nmbongkeun tur ngahasilkeun karya.

3. Kudu zaklek, nyata kritik nu rada peureus ulah nepi ka ngaruag atawa ngabongkar nepi ka akar-akarna, tapi kudu bisa ngadegkeun deui wangunan anyar anu leuwih weweg, leuwih pantes, leuwih kewes. 4. Kudu positif, nyata nembrakeun had-gorngna, punjul-hngkrna hiji hal. Tujuanana sangkan apal kana ajn injen anu hakiki. Lamun hidep ningali kana hiji karya seni nu lian dina widang seni, sastra, atawa karya seni sejenna tangtu bakal mr komntar. Lamun ta karya th alus sebutkeun alus kalawan tepikeun alesanana, pon kitu deui upama gorng tepikeun kakuranganana bari dibarengan ku alesan. Ngan kad, ngritik lain ngajejelh tapi mr pamadegan anu dibarengan ku alesan, malah leuwih alus lamun bari mr jalan kaluarna sangkan ta karya bisa leuwih alus. Sangkan leuwih jntr, tengetan conto ieu di handap! 1. ( ningali gambar pamandangan karya babaturan hidep ) Man, gambar pamandangan th geus alus, tapi ceuk pamanggih kuring mah bakal leuwih alus deui lamun gambar tangkal th teu lalempeng kabh. Beulah knca gambar hiji tangkal anu condong, atawa dahanna ngaroyom saeutik kana sisi balong! 2. ( ningali pintonan drama kelompok babaturan) Ceuk pamanggih kuring aya nu kurang dina prakna minton th. Kahiji, sora kurang tarik, alusna mah rada tarik sabab teu mak sound system; kadua, lamun keur nyarita ulah nukangan panongton, alusna nyanghareup ka tengah bari rada nyrong ka panongton; katilu blokingna ulah satempat ba tapi kudu nyebar sangkan aya pariasi.

LAMPIRAN 2 LEMBAR KERJA SISWA UJI KOMPETENSI 1 Cing ku hidep titnan sababaraha lukisan/gambar, tuluy tepikeun pangajn hidep kalawan dibarengan ku alesan-alesan anu positif. Komntar kana gambar 1 __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ____________________________________________________ Komntar kana gambar 2 __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ __________________________________________________________________________________ ____________________________________________________

UJI KOMPETENSI 2 Tangan dua rupa gambar karya seni lukis, boh tina koran, majalah atawa tabloid. Gambarna nu mak warna ulah nu hitam putih. Gunting tuluy tmplkeun dina kolom ieu di handap! Satuluyna

pk ta gambar th br ajn (peunteun ) sarta br komntar ku cara ngajawab pananya nu geus disadiakeun! GAMBAR 1 GAMBAR 2

1.

Gambar naon nu ditmplkeun ku hidep th? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

2.

Alus atawa gorng ta gambar? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

3.

Naon alesanana pangna hidep nyebutkeun alus? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

4.

Naon alesanana pangna hidep nyebutkeun gorng? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

5.

Naon punjulna tina gambar nu ditmplkeun th? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

6.

Naon kurangna ta gambar nu ditmplkeun th? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

7.

Naon warna anu dominan tina ta gambar? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

8.

Tina wangunna, ta gambar th mangrupa atawa henteu? a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

9.

Bandingkeun antara gambar 1 jeung gambar 2, alus mana? Tulis komntarna! a. _ b. _ ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

RENCANA PELAKSANAAN PEMBELAJARAN ( RPP 8) Mata Pelajaran SMP/MTs. Kelas/Semester Alokasi Waktu : Bahasa Sunda : SMP PLUS AL-MAARIF : IX / 1 : 2 x Pertemuan

A. Standar Kompetensi

Mampu menyimak, memahami, dan menanggapi wacana lisan jenis pidato. khotbah, lirik (rumpaka) lagu jenis tem-bang, dan pembacaan cerita pencek (carita pondok). B. Kompetensi Dasar Menyimak pembacaan cerita pendek C. Tujuan Pembelajaran Siswan dapat memahami dan dapat menceritakan kembali isi cerita pendek dengan singkat (tingkesan) serta dapat menanggapi berbagai aspek cerita pendek/carpon D. Materi Pokok Cerpen/Carpon E. Metode Pembelajaran

1. 2. 3.

Pendekatan : Komunikatif, alamiah Metode : Langsung Teknik : Ceramah, Diskusi, Latihan, Pemberian TugasWaktu/ Pertemuan 10

F. Kegiatan Pembelajaran Pertemuan 1-2 Pendahuluan Memeriksa kesiapan siswa Apersepsi motivasi Kegiatan Inti Dengan cermat siswa menyimak carpon yang dibaca oleh guru atau salah seorang siswa Dengan bimbingan guru siswa menanggapi tentang carpon yang telah dibaca Secara seksama, siswa memperhatikan penjelasan guru tentang unsur-unsur carpon Secara seksama, siswa membaca dalam hati sebuah carpon Dengan bimbingan guru, siswa menanggapi berbagai hal tentang carpon (isi, unsur) Penutup Bersama guru, siswa menyimpulkan materi yang telah dipelajari Siswa ditugaskan untuk mencari sebuah carpon untuk dianalisis G. Alat/ Bahan / Sumber Buku pegangan Buku Kumpulan carpon Surat kabar Contoh carpon Kegiatan

60

10

H. Penilaian Indikator Dapat menceritakan kembali isi cerita pendek dengan singkat (tingkesan) Dapat menanggapi Teknik Bentuk Instrumen Caritakeun/tuliskeun deui kalawan singget eusi carpon nu dibaca ku hidep ! 1. Sebutkeun ciri-ciri carpon ! Lisan/ Uraian Tulisan Lisan/ Uraian Kunci Jawaban Gumantung siswa Dina

berbagai aspek cerita pendek/carpon

Tulisan

2. Tuliskeun unsur-unsur carpon ! 3. Saha palaku utama nu dicaritakeun dina carpon Dompet ? 4. Saha nu manggih dompt th ? 5. Naon sababna pangna indungna nitah mulangkeun ta dompt ? 6. Kumaha sikep hidep lamun manggih dompt nu eusina pinuh ku duit ? 7. Teangan hiji carpon, tulis judulna, saha pangarangna, kumaha ringkesanana!

lampiran materi

Mengetahui Kepala Sekolah,

., Juli 2009 Guru Mata Pelajaran,

________________________ NIP.

__________________________ NIP.

LAMPIRAN 1 BAHAN AJAR Regepkeun Carita Pondok di handap kalawan taliti nu dibaca ku Guru !

DOMPET

Oman umurna kakara tilu welas taun. Unggal balik sakola manhna sok dagang s, ngider ka saban tempat. Keur mah ngeunah sna th, murah deuih, atuh loba jalma boh kolot boh barudak padameuli s Si Oman. Atuh sna bak-bak ba saban pona th. Harita og Oman semu rusuh balik ti sakola th. Hayang geura nepi ka imah. Hayang geura ngiderkeun s deui. Keur jongjon leumpang, ari pk manhna nnjo dompt ngagolr di sisi jalan. Oman ngarandeg, luak-lieuk. Hah, dompt saha ieu ? ceuk Oman. Padu ba miceun dompt th geuning. Boa murag ktah ! Oman nyokot ta dompt bari teu welh luak-lieuk ba bisi aya nu nempoeun. Dompt diasupkeun kana psakna. Geus kitu Oman rurusuhan balik ka imahna. Tepi ka imah, dompt th diasupkeun ku Oman di handapeun kasur. Oman, aya naon siga nu tas manggih kareuwas ? Ah, teu...ma, teu aya nanaon ! tmbal Oman. Sok atuh geura dahar heula, lain rk ngider deui ? Muhun, Ma ! tmbal Oman. Ma, ieu sayur naon ? Oman nanya ka indungna. Eta th sayur bayem ! tmbal indungna pondok. Ma, s teh seueur knh ? Loba, tuh dina kulkas. Aya naon kitu ? Teu ah, teu aya nanaon. tmbal Oman bari nuluykeun daharna. Isukna sanggeus dahar Oman dagang s deui. Bda ti sasari, po harita mah Oman th teu pati jongjon dagangna. Manhna bingung tur hariwang mikiran dompt panimu. Kumaha mun aya jalma nu nyerangkeun basa manhna nyokot ta dompt ? Kuma mun aya nu nyusulan ka imahna ? Basa mulang tas ngiderkeun s, Oman pohara ngagebegna barang nnjo indungna ngasongkeun ta dompt bari mencrong. Ceuk indungna : Man, ari ieu th dompet saha bet aya toheun kasur ? Tmbal Oman : Du...duka, Ma ! Oman nmbal kitu bari ngeleper bakat ku reuwas jeung sieun indungna nanya kitu th. Eta mah dompt Oman, Ma! Ari Oman boga dompt ti mana? Ema mah can pernah nnjo Oman sok mamawa Geus ayeuna mah mending jujur ba ka Ema, ti mana ta dompt th ? Ahirna Oman dak ngaku ka indungna. Aduh gagabah geuning, kumaha mun ta th dompt anu nyulurkeun ! komo deui ieu dompt duitna loba pisan aya dua ratus rbuna ! Omat isukan mah pulangkeun, ari aya alamat nu bogana mah ! Peutingna, Oman anteng ngalamun. dompt !

Eta dompt th kudu dipulangkeun kanu bogana. Oman ngagerentes, Ceuk Ema mah duit nu aya dina ta dompt th tepi ka dua ratus rbu. Beu, lamun boga duit sakitu, Kuring jeung Ema bisa meuli barang jeung bahan-bahan s sangkan leuwih loba atawa Ema bisa muka wawarungan. Keur naon Man, siga nu anteng kitu ngalamun th ? teu kanyahoan bapana nanya bari neuteup ka Oman. Ieu Pa, saur Ema dompt th njing kedah dipasihkeun, abdi th bingung kumaha engk mun tos tepang sareng nu kagunganana ? Ayeuna mah kieu ba atuh, isukan bareng jeung Bapa urang anteurkeun. Alamatna aya ? Aya, Pa dina KTP-na. Tmbal Oman. Isukna, Oman dianteur ku bapana nyusul jalma nu boga dompt luyu jeung alamat nu aya di dinya. Teu lila ta alamat th kapanggih. Sanggeus nepi ka hareupeun panto imahna, Oman ngetrokan panto bari uluk salam. Kulutrak kadng aya nu ngalaan konci. Bray panto muka. Ah saha ta, nya? Sareng bad ka saha ? Abdi pun Oman sareng ieu pun Bapa. Bad nepangan ka Bapa! Mangga atuh lalinggih ! K...k... asa rareuwas, aya pikeresaeun naon ieu th ? Ieu Pa, manawi leres, dupi Bapa kantos kaicalan dompt ? Bapana Oman mangjawabkeun. Oh..sumuhun, na kumaha kitu ? Abdi kamari waktos icalan mendak ieu dompt! ceuk Oman bari ngasongkeun dompt. Alhamdulillahirobbilalamin. Aduh.... hatur nuhun pisan Kas