anatomi klinik sistem cardiovascular ku_10

84
SISTEM CARDIOVASCULAR Nur Hayati Bagian Anatomi FK UMY Medical Education Unit

Upload: hidayati-f-uyun

Post on 05-Dec-2014

95 views

Category:

Documents


18 download

DESCRIPTION

lecture

TRANSCRIPT

Page 1: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

SISTEM CARDIOVASCULAR

Nur Hayati

Bagian Anatomi FK UMY

Medical Education Unit

Page 2: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Masalah klinik

Seorang pria berusia 55 tahun mengemukakan bahwa dia mengalami rasa nyeri yang menjalar pada permukaan dalam lengan kirinya waktu dia berjalan naik tangga atau bila dia latihan fisik.

Terangkan secara anatomi kasus ini!

Page 3: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

TUJUAN

Setelah mengikuti kuliah ini, mahasiswa dapat:• Menjelaskan struktur anatomi jantung• Menjelaskan vaskularisasi dan inervasi otot jantung• Menjelaskan penyusun sistema conductoria• Menjelaskan perbedaan struktur jantung dewasa dan jantung janin• Menjelaskan dasar anatomi nyeri alih pada kematian otot jantung• Menjelaskan tinjauan anatomis masalah klinik jantung• Menjelaskan struktur anatomi pembuluh darah• Menjelaskan perbedaan vena dan arteri• Menjelaskan dan mengidentifikasi arteri • Menjelaskan tinjauan anatomi masalah klinik pada pembuluh darah

Page 4: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Fungsi sirkulasi

Transportasi ke seluruh tubuh:• Panas

• Gas-gas: O2, CO2

• Nutrisi

• Hormon

• antibodi

Membantu memelihara keseimbangan elektrolit dan cairan

Page 5: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Mekanisme kerjaJantung: pompaArteri dan vena: saluran• Arteri: meninggalkan jantung• Vena: menuju jantung

Kapiler: difusi gas, nutrisi, dan sisa metabolisme

Page 6: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Sistem sirkulasi

Sirkulasi besar (sistemik) mensuplai darah ke seluruh tubuh

Sirkulasi khusus:• Sirkulasi kecil (pulmonal) pertukaran gas

• Sirkulasi koroner: a. Coronaria kapiler jantung vena-vena kecil atrium dextrum

• Sirkulasi serebral: Konstan autoregulasi

• Sirkulasi portal: Vena mengalirkan darah dari saluran cerna

Page 7: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Two circulatory paths

Pulmonary

Systemic

Page 8: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 9: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Sistem Sirkulasi

Page 10: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

COR

Topographi: mediastinum

Ukuran: sebesar kepalan tinju (pada individu normal)

Bentuk: konus• Basis: dorsokranial

kanan

• Apex: ventrokaudal kiri

Page 11: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 12: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Facies externa

F. sternocostalis

F. diaphragmatica

F. pulmonalis

sulcus coronarius (A - V)

sulcus interatrialis

sulcus interventricularis

Page 13: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Radiografi jantung normal

Page 14: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Ruangan/rongga

atrium dextrum

ventriculus dexter

atrium sinistrum

ventriculus sinister

Page 15: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Atrium dextrum

Muara dari :• v. cava superior - ostium

VC superior • v. cava inferior - ostium

VC inferior & (valvula VC Inf.)

• sinus coronarius – ostium sinus coronarii (valva sinus cor.)

• vv. cordis minimae - foramina venarum minimarum

Page 16: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Lanjutan atrium dextrum

auricula mm. pectinatiseptum interatriale : • fossa ovalis (janin : foramen ovale)

foramen ovale persisten• limbus fossa ovalis• Foramina venarum minimarum

Page 17: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

VENTRICULUS DEXTEROstium atrioventriculare dext: menghubungkan atrium dext dengan ventriculus dext• dibatasi anulus fibrosus• ditutupi valvula tricuspidalis• chorda tendinea• m.papillaris

Page 18: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

….lanjutan ventriculus dext

interior:• trabeculae carneae• m. papillaris • septum interventricularis:

• pars membranacea• pars muscularis

A. pulmonalis • pangkal : conus arteriosus• ostium trunci pulmonalis - valva trunci pulmonalis

Page 19: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Atrium sinistrum

Muara dr : vv. Pulmonalis (4)

auricula sinistra : mm. Pectinati

Page 20: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Ventriculus sinistrum

Ostium atrioventriculare sinistra: menghubungkan atrium sinistrum dan ventriculus sinister

• dibatasi anulus fibrosus

• ditutupi valvula bicuspidalis/mitralis

Page 21: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

….lanjutan ventriculus sinisterInterior :• trabecula carneae• m. papillaris ant : cuspis anterior• m. papilaris post : cuspis ant & post

aorta • ostium aorta - valva aortae:

• valv. semilunaris dextra• valv. semilunaris sinistra• valv. semilunaris post

• vestibulum aorta• Sinus aorta

Page 22: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 23: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 24: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Lapisan dinding cor

Endocardium: epitel skuamous simpleks

Myocardium: otot jantung

Epicardium: pericardium visceralis jaringan ikat fibrosa

Page 25: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 26: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Epicardium dan pericardium

Epicardium: melipat membentuk pericardium lamina serosapericardium: kantong pembungkus cor gerak cor bebas & terfiksir• lapisan :

• dalam/lamina serosa• lap. luar/lamina fibrosa)

• Di antaranya: cavum percardii• cavum pericardii antara aorta & VC sup: sinus

transversus pericardii• cavum pericardii antara vv. Pulmonalis dx & sn :

sinus obliquus pericardii

Page 27: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 28: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Vascularisasi

Arteri:• a. coronaria cordis dextra:

sulc. Coronarius dorsal kanan sulc. Interventriculare post: r. Interventriculare post

• a. coronaria cordis sinistra:• sulc. IV ant: r. IV ant • sulc. coronarius: r.

circumflexa• arteri terminalis: sumbatan

infark myocard

Page 29: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 30: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

vena: bermuara ke atrium dextra melalui• sinus coronarius (v.cordis

magna, vc media, vc parva , v. ventriculi sinistri & v.obliqua atrii sinistri

• langsung : vv. Cordis minimae

Page 31: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 32: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Systema conductorium

Sistem yg bertugas menjalarkan impuls

terdiri dari :• nodus sinoauricularis

• nodus atrioventriculare

• fasciculus atrioventriculare

impuls : berkala, spontanSA kontr.atrium AV fasc. AV mm. Pectinati & myocard. ventric.

Page 33: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

The Cardiac CycleContraction pattern of the myocardium

• Determined by the conduction system

• Systole = contraction

• Diastole = relaxation

Both atria contract

Both ventricles contract

Atria alternate with ventricles

Page 34: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 35: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 36: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 37: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Heart InnervationHeart receives visceral motor innervation• Sympathetic (speeds up)

• Parasympathetic (slows down) p. 534

Page 38: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Inervasi Simpatis:• Berasal dari medulla spinalis segmen thoracal atas

• Bergabung dengan plexus cardiacus

• Didistribusikan ke:• Nodus sinoauricularis dan nodus atrioventricularis

• Miocardium

• A. coronaria

• Stimuli simpatis: heart rate stroke volume kontraktilitas myocard

• Dilatasi a. coronaria

Page 39: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

…..lanjutan inervasi

Parasimpatis:• Berasal dari n. vagus• Distribusi:

• Nodus sinoauricularis dan nodus atrioventricularis

• miocard

• Stimuli parasimpatis: heart rate stroke volume kontraktilitas myocard• Konstriksi a. coronaria

Page 40: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Bunyi jantung

Bunyi jantung I:• Kontraksi otot atrium dan ventriculus

• Bergetarnya cuspis ketika menutup

• Bergetar chorda tendinea

Bunyi jantung II:• Bergetarnya valvula semilunaris ketika

menutup

Page 41: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Batas jantung

Kanan atas: tepi cranial costa-3 kanan 2 cm dari linea sternalis

Kanan bawah: tepi caudal costa-5 kanan

Kiri atas: SIC II kiri 3 cm dari linea sternalis

Kiri bawah: SIC V kiri lateral linea parasternalis (ictus cordis)

Page 42: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Location of Heart in Thorax

pg 523

Page 43: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Letak valvula dan bunyi jantung

valvula letak bunyi

V tricuspidalis

V mitralis

V semilunaris aorta

V semilunaris pulmonalis

SIC V kanan lin med

SIC III kiri lin med

Perlekatan costa- 2 pd sternum kn lin med

Perlekatan costa-3 pd sternum kiri lin med

SIC V kn lat lin sternalis kn

Ictus cordis

SIC II kn lat lin sternalis kn

SIC II kiri lat lin sternalis kiri

Page 44: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

VASA DARAH BESARaorta:

• aorta ascendens• arcus aortae:

• a. anonyma:• A. carotis communis dextra

• A. carotis communis dextra

• a. carotis communis sinistra

• a. subclavia sinistra

• aorta descendens – aorta abdominalis

Page 45: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

….lanjutan vasa darah besara. pulmonalis:• a. pulmonalis dextra• a. pulmonalis sinistra – lig arteriosum

Botalli (sisa ductus arterosus Botalli) - arcus aorta

V. cava superior :• V. anonyma (brachiocephalica) dextra

• v. subclavia dext• v. jugularis interna dext

• V. anonyma sinistra• v. subclavia sin• v. jugularis interna sin

Page 46: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

GREAT VESSELS•Aorta•IVC, SVC•Pulmonary Trunk•Pulmonary Veins

Page 47: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 48: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 49: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

SIRKULASI DARAH JANIN

Page 50: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 51: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Sirkulasi darah janin

Darah teroksigenasi dalam plasenta v. umbilicalis (hepar) ductus venosus v. cava inferior atrium kanan:• foramen ovale atrium sinistrum

ventriculus sinister aorta seluruh tubuh janin a. umbilicalis plasenta

• ventriculus dexter a. pulmonalis ductus arteriosus aorta

Page 52: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Sirkulasi darah janin

Darah vena: • dari kepala dan lengan v. cava superior

atrium dextrum ventriculus dexter truncus pulmonalis ductus arteriosus Botalli aorta

• Dari abdomen dan membrum inferior v.cava inferior (+ darah vena umbilicalis) atrium dextrum

Darah ke paru-paru sangat sedikit

Page 53: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Fetal Circulation•No circulation to lungs

•Foramen ovale•Ductus arteriosum

•Circulation must go to placenta•Umbilical aa., vv.

Page 54: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Adult remnants of fetal circulation

Adult Fetus

Fossa ovale Foramen ovale

Ligamentum arteriosum Ductus arteriosus

Medial umbilical ligaments Umbilical aa.(within fetus)

Round ligament (ligamentum teres) of liver

Umbilical v.(within fetus)

Ligamentum venosum Ductus venosus

Medial umbilical ligament Umbilical cord (leaving fetus)

Page 55: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Vasa Darah

Page 56: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Vasa sanguineaArteri: • semua pembuluh darah yang membawa darah dari

jantung (meninggalkan jantung)

Vena: • semua pembuluh darah yang membawa darah

menuju jantung• Venula vena vena cava jantung

Kapiler: jalinan pembuluh darah antara arteri dan vena

Page 57: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Walls of Arteries and VeinsTunica externa• Outermost layer

• CT w/elastin and collagen

• Strengthens, Anchors

Tunica media• Middle layer

• Circular Smooth Muscle

• Vaso-constriction/dilation

Tunica intima• Innermost layer

• Endothelium Simple squamous epithelium• Minimize friction

Lumen

Page 58: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 59: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Atherosclerosis

Page 60: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Macam-macam arteri

Arteri besar/a. elastika: • sbg penghantar • misal : aorta, a. brachiocephalica, a. subclavia, a.carotis communis

a. sedang/a. muskuler: • sbg pendistribusi • mis : a. axillaris, a.brachialis, a. radialis, a. intercostalis

arteriola: • arteri yang ke jaringan• Dinding otot polos relatif tebal kontraksi-relaksasi• Mampu vasokonstriksi-vasodilatasi

Page 61: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 62: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Sistem hubungan antar arteri

Jaringan disuplai oleh >1 arteri anastomosis (hubungan silang/kolateral) bila terjadi oklusi/sumbatan pada salah satu arteri tidak masalah

Jaringan arteri tunggal = “end arteri” bila terjadi sumbatan infark jaringan yang bersangkutan

contoh: hepar, ginjal, lien, otak, retina, arteri coronaria

Page 63: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 64: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Systemic Arterial System

Page 65: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Major Arteries of the Trunk

Page 66: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Arteries of the Chest and Upper Extremity

Page 67: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

SKEMA PEREDARANDARAH ARTERI

PERCABANGAN ARTERI.doc

Page 68: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

VeinsVenules• Very small • Contain only tunica

intima and tunica externaMedium-sized veins and large veins• Contain same 3 layers as

arteries• Tunica media thinner • Tuna externa - thickest

layer

Page 69: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 70: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Veins with ValvesSome veins contain valves – prevent blood from flowing backwards

Page 71: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Perbedaan arteri & venaArteri• dinding tebal, elastis

• kosong tdk kolaps

• tekanan tinggi

• berdenyut

• berisi darah O2 >> (kec. A. pulmonalis)

• dari jantung

• terpotong memancar

• tidak mempunyai katub ( kec : aortae & a. pulmonalis)

Vena:• dinding tipis, tdk elastis

• kosong kolaps

• tekanan rendah

• tidak berdenyut

• berisi darah CO2 >> (kec : v. pulmonalis)

• menuju jantung

• terpotong merembes

• mempunyai katub ( vv. Di kaki)

Page 72: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Vena

Tenaga untuk transportasi darah vena:• Tekanan arteri yang berjalan bersama vena

• “pompa otot”

• pernafasan

Letak:• Mengikuti arteri

• Subcutan

pengambilan darah vena: v. mediana cubiti

Page 73: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 74: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Varicose Veins

www.sirweb.org/patPub/varicoseVeinMain.shtml

www.veinhelp.com/varicoseVeins.htm

Page 75: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Systemic Venous System

Page 76: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Venous System of the Trunk and Upper Limb

Page 77: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Vasa limfatika

Cairan limfa

beda dengan darah:

• Air >>

• Protein <

• Sel darah (-), kecuali limfosit

Vasa lymphatica berjalan paralel dengan vena masuk ke aliran vena:

• Ductus thoracicus (ductus lymphaticus sinister) vena brachiocephalica

• Ductus lymphaticus dexter vena subclavia

Di beberapa tempat nodus lymphaticus penyaring biologik terhadap agen infeksi

Page 78: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

CapillariesMicroscopic--one cell layer thickNetwork Bathed in extracellular matrix of areolar tissueEntire goal of C-V system is to get blood into capillaries where diffusion takes place

Page 79: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Capillary Bed

Page 80: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

MASALAH KLINIKPericardium

Pericarditis: peradangan pada pericardium serosum• penimbunan cairan pericardium tamponade jantung

• Eksudat pericardium menjadi kasar gesekan pericardium: pericardial friction rub

Paracentesis: aspirasi cairan pericardium • Caranya: jarum dimasukkan dari sebelah kiri processus

xyphoideus dengan arah craniodorsal dengan sudut 45 derajad.

Page 81: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Jantung

Defek septum atrium: foramen ovale persistenDefek septum ventricel: pars membranosa tidak bersatu dengan pars muscularePaten Ductus Arteriosus: Kegagalan penutupan ductus arteriosus Koarctasio Aorta: Penyempitan kongenital aorta pada tempat melekatnya ligamentum arteriosum. Tanda:• tidak ada atau berkurangnya denyut a. Femoralis• munculnya sirkulasi kolateral, dilatasi a. thoracica, a.

subclavia dan a. intercostalis posterior.

Page 82: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10
Page 83: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Ischemia myocardium

Pasokan darah tidak adekuat ke myocardium Nyeri hebat sekitar pertengahan sternum, sering menyebar ke lengan, pangkal leher dan rahang• Serabut saraf aferen berjalan ke atas menuju sistem saraf pusat melalui rr.

cardiaci truncus sympathicus dan masuk ke medulla spinalis melalui radix posterior 4 n. thoracalis bagian atas. Rasa nyeri dialihkan ke kulit yang dipersarafi oleh nervus spinalis tersebut.

Arteri coronaria: end arteri fungsional penyumbatan salah satu cabang a. coronaria nekrosis otot jantung (infark myocard) kematian mendadakSistem conductorium mendapat vascularisasi dari a. coronaria pula. Penyumbatan arteri yang memperdarahi fasciculus atrioventricularis dapat menyebabkan blok jantung. Pada keadaan ini ventricel tidak mendapat impuls jantung dari atrium, sehingga ventricel berdenyut tidak tergantung pada atrium dengan kecepatan lambat.

Page 84: Anatomi Klinik Sistem Cardiovascular Ku_10

Penyakit katub jantung

Peradangan pinggir cuspis saling melekat penebalan fibrosa hilangnya fleksibilitas dan pengerutan stenosis; insufisiensi jantung kehilangan fungsi sebagai pompa yang efisien

Bising katub jantung: akibat aliran darah yang melewati jantung tidak normal, terjadi turbulensi dan vibrasi yang terdengar sebagai bising.