tik.jk02.013.01

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

1/97

MATERI PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSISEKTOR TEKNOLOGI INFORMASI DAN

KOMUNIKASI

MENGGELAR SISTEM PERKABELANTERSTRUKTUR HORISONTAL

TIK.JK02.013.01

BUKU INFORMASI

DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I.DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DAN PRODUKTIVITAS

Jl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Ja arta Selatan

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

2/97

Materi Pelatihan Berbasis KompetensiSektor Telematika Sub Sektor Jaringan dan Sistem Admin

Kode ModulTIK.JK02.013.01

Judul Modul! Men""elar S#$te% Per abelan Ter$tru tur&or#$ontal

Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! ) dar# /

DAFTAR ISI

DAFTAR ISI .................................................................................................. 2

BAB I ........................................................................................................ 4

PENGANTAR ................................................................................................. 4 1.1 Kon$e0 Da$ar Pelat# an Berba$#$ Ko%0eten$# .................................

1.) Pen2ela$an Modul ..........................................................................

1.).1 De$a#n Modul .......................................................................

1.).) I$# Modul ............................................................................. 5

1.).3 Pela $anaan Modul ............................................................... 5

1.3 Pen"a uan Ko%0eten$# Ter #n# 4R 6 ............................................ /

1. Pen"ert#an*0en"ert#an I$t#la ......................................................... /

BAB II ........................................................................................................ 8 STANDAR KOMPETENSI ............................................................................... 8

).1 Peta Pa et Pelat# an ..................................................................... -

).) Pen"ert#an n#t Standar Ko%0eten$# .............................................. -

).3 n#t Ko%0eten$# 8an" D#0ela2ar# .................................................... ,

).3.1 Judul n#t ............................................................................ ,

).3.) Kode n#t Ko%0eten$# .......................................................... ,

).3.3 De$ r#0$# n#t ...................................................................... ,

).3. Ele%en Ko%0eten$# ............................................................. ,

).3.5 Bata$an (ar#abel ................................................................. 11

).3./ Panduan Pen#la#an .............................................................. 11

).3.7 Ko%0eten$# Kun9# ............................................................... 1)

BAB III ...................................................................................................... 13

STRATEGI DAN METODE PELATIHAN ......................................................... 13

3.1 Strate"# Pelat# an ........................................................................ 13

3.) Metode Pelat# an ......................................................................... 1

BAB IV ...................................................................................................... 15

MATERI UNIT KOMPETENSI ....................................................................... 15

MENGGELAR SISTEM PERKABELAN TERSTRUKTUR HORISONTAL ........... 15

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

3/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 3 dar# /

.1 Tu2uan In$tru $#onal %u% .......................................................... 15

.) Tu2uan In$tru $#onal K u$u$ ......................................................... 15

.3 ra#an S#n" at Tentan" Men""elar S#$te% Per abelan Ter$tru tur&or#$ontal .................................................................................... 15

. Bebera0a Pen"ert#an Dala% n#t Ko%0eten$# In# ........................... 1/

.5 In'or%a$# Ma$#n"*Ma$#n" Ele%en Ko%0eten$# ................................ 1/ .5.1 Meren9ana an on'#"ura$# 0er abelan or#$ontal ................... 1/

.5.) Men"#n$tala$# 0er abelan or#$ontal ...................................... )3

.5.3 Me%buat do u%en ............................................................. 3,

BAB V ...................................................................................................... 44

SUMBER-SUMBER YANG DIPERLUKAN ...................................................... 44

UNTUK PEN APAIAN KOMPETENSI ........................................................... 44

5.1 Su%ber Da8a Manu$#a..................................................................

5.) L#teratur ...................................................................................... 5

5.3 Da'tar Peralatan dan Ba an 8an" d#"una an ................................. 5

DAFTAR PUSTAKA ...................................................................................... 4!

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

4/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! dar# /

BAB I

PENGANTAR

1.1 K"#$%& D'$'( P%)'*+,'# B%( '$+$ K" &%*%#$+

A&'/', &%)'*+,'# %( '$'(/'# /" &%*%#$+Pelat# an berda$ar an o%0eten$# adala 0elat# an 8an"

%e%0er at# an 0en"eta uan: etera%0#lan dan $# a0 8an" d#0erlu an d#te%0at er2a a"ar da0at %ela u an 0e er2aan den"an o%0eten. StandarKo%0eten$# d#2ela$ an ole Kr#ter#a n2u Ker2a.

A&'/', '(*+# ' %# ' + /" &%*%# +*% &'* /%( 'J# a Anda o%0eten dala% 0e er2aan tertentu: Anda %e%#l# # $eluru

etera%0#lan: 0en"eta uan dan $# a0 8an" 0erlu untu d#ta%0#l an$e9ara e'e t#' d#te%0at er2a: $e$ua# den"an $tandar 8an" tela d#$etu2u#.

1.2 P%# %)'$'# M" )

Modul #n# d# on$e0 a"ar da0at d#"una an 0ada 0ro$e$ Pelat# anKonven$#onal;Kla$# al dan Pelat# an Ind#v#dual;Mand#r#.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

5/97





Pelat# an #nd#v#dual;%and#r# adala 0elat# an 8an" d#la $ana anole 0e$erta den"an %ena%ba an un$ur*un$ur;$u%ber*$u%ber 8an" d#0erlu an den"an bantuan dar# 0elat# .

1.2.2 I$+ M" )

B / I# "( '$+Bu u #n'or%a$# #n# adala $u%ber 0elat# an untu 0elat# %au0un0e$erta 0elat# an.

B / K%( 'Bu u er2a #n# aru$ d#"una an ole 0e$erta 0elat# an untu %en9atat$et#a0 0ertan8aan dan e"#atan 0ra t# ba# dala% Pelat# an Kla$# al%au0un Pelat# an Ind#v#dual ; %and#r#.Bu u #n# d#ber# an e0ada 0e$erta 0elat# an dan ber#$# ! Ke"#atan* e"#atan 8an" a an %e%bantu 0e$erta 0elat# an

untu %e%0ela2ar# dan %e%a a%# #n'or%a$#. Ke"#atan 0e%er# $aan 8an" d#"una an untu %e%on#tor0en9a0a#an etera%0#lan 0e$erta 0elat# an.

Ke"#atan 0en#la#an untu %en#la# e%a%0uan 0e$erta 0elat# andala% %ela $ana an 0ra t# er2a.

B / P%#+)'+'#Bu u 0en#la#an #n# d#"una an ole 0elat# untu %en#la# 2a=aban dantan""a0an 0e$erta 0elat# an 0ada Bu u Ker2a dan ber#$# ! Ke"#atan* e"#atan 8an" d#la u an ole 0e$erta 0elat# an

$eba"a# 0ern8ataan etera%0#lan. Metode*%etode 8an" d#$aran an dala% 0ro$e$ 0en#la#an

etera%0#lan 0e$erta 0elat# an. Su%ber*$u%ber 8an" d#"una an ole 0e$erta 0elat# an untu

%en9a0a# etera%0#lan. Se%ua 2a=aban 0ada $et#a0 0ertan8aan 8an" d##$# an 0ada

Bu u Ker2a. Petun2u ba"# 0elat# untu %en#la# $et#a0 e"#atan 0ra t# . atatan 0en9a0a#an etera%0#lan 0e$erta 0elat# an.

1.2.3 P%)'/$'#''# M" )

Pada 0elat# an la$# al: 0elat# a an ! Men8ed#a an Bu u In'or%a$# 8an" da0at d#"una an 0e$erta

0elat# an $eba"a# $u%ber 0elat# an. Men8ed#a an $al#nan Bu u Ker2a e0ada $et#a0 0e$erta

0elat# an.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

6/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! / dar# /

Men""una an Bu u In'or%a$# $eba"a# $u%ber uta%a dala%0en8elen""araan 0elat# an.

Me%a$t# an $et#a0 0e$erta 0elat# an %e%ber# an 2a=aban ;tan""a0an dan %enul#$ an a$#l tu"a$ 0ra t# n8a 0ada Bu uKer2a.

Pada Pelat# an #nd#v#dual ; %and#r#: 0e$erta 0elat# an a an ! Men""una an Bu u In'or%a$# $eba"a# $u%ber uta%a 0elat# an. Men8ele$a# an $et#a0 e"#atan 8an" terda0at 0ada bu u Ker2a. Me%ber# an 2a=aban 0ada Bu u Ker2a. Men"#$# an a$#l tu"a$ 0ra t# 0ada Bu u Ker2a. Me%#l# # tan""a0an*tan""a0an dan a$#l 0en#la#an ole 0elat# .

1.3 P%#6'/ '# K" &%*%#$+ T%(/+#+ 7R

A&'/', P%#6'/ '# K" &%*%#$+ T%(/+#+ 7R%9"6#+*+"# " ((%#*

" &%*%#9J# a Anda tela %e%#l# # 0en"eta uan dan etera%0#lan 8an" d#0erlu anuntu ele%en un#t o%0eten$# tertentu: Anda da0at %en"a2u an0en"a uan o%0eten$# ter #n# 4R 6. Berart# Anda t#da a and#0er$8arat an untu bela2ar e%bal#.

A# ' #6/+# $ ', % +)+/+ &%#6%*', '# '# /%*%(' &+)'#:/'(%#' A# ' *%)', !a. Be er2a dala% $uatu 0e er2aan 8an" %e%erlu an $uatu 0en"eta uan

dan etera%0#lan 8an" $a%a ataub. Ber0art#$#0a$# dala% 0elat# an 8an" %e%0ela2ar# o%0eten$# 8an"

$a%a atau

9. Me%0un8a# 0en"ala%an la#nn8a 8an" %en"a2ar an 0en"eta uan danetera%0#lan 8an" $a%a

1.4 P%#6%(*+'#-&%#6%(*+'# I$*+)',

P(" %$+Pro'e$# adala $uatu b#dan" 0e er2aan 8an" %enuntut $# a0: 0en"eta uan$erta etera%0#lan; ea l#an er2a tertentu 8an" d#0erole dar# 0ro$e$0end#d# an: 0elat# an $erta 0en"ala%an er2a atau 0en"ua$aan $e u%0ulan

o%0eten$# tertentu 8an" d#tuntut ole $uatu 0e er2aan;2abatan.

S*'# '( +$'$+Standard#$a$# adala 0ro$e$ %eru%u$ an: %eneta0 an $erta %enera0 an$uatu $tandar tertentu.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

7/97





P%#+)'+'# ; U + K" &%*%#$+Pen#la#an atau 2# Ko%0eten$# adala 0ro$e$ 0en"u%0ulan bu t# %elalu#0eren9anaan: 0ela $anaan dan 0en#n2auan ulan" 4rev#e=6 0en#la#an $erta

e0utu$an %en"ena# a0a a o%0eten$# $uda ter9a0a# den"an%e%band#n" an bu t#*bu t# 8an" d# u%0ul an ter ada0 $tandar 8an"d#0er$8arat an.

P%)'*+,'#Pelat# an adala 0ro$e$ 0e%bela2aran 8an" d#la $ana an untu %en9a0a#$uatu o%0eten$# tertentu d#%ana %ater#: %etode dan 'a$#l#ta$ 0elat# an$erta l#n" un"an bela2ar 8an" ada ter'o u$ e0ada 0en9a0a#an un2u er2a0ada o%0eten$# 8an" d#0ela2ar#.

K" &%*%#$+ K%( 'Ko%0eten$# Ker2a adala e%a%0uan er2a $et#a0 #nd#v#du 8an" %en9a u0a$0e 0en"eta uan : etera%0#lan dan $# a0 er2a 8an" $e$ua# den"an$tandar 8an" d#teta0 an

P%)'*+,'# B%( '$+$ K" &%*%#$+ K%( 'Pelat# an Berba$#$# Ko%0eten$# Ker2a adala 0elat# an er2a 8an"%en#t# berat an 0ada 0en"ua$aan e%a%0uan er2a 8an" %en9a u00en"eta uan: etera%0#lan dan $# a0 $e$ua# den"an $tandar 8an" d#teta0 andan 0er$8aratan d# te%0at er2a.

S*'# '( K" &%*%#$+ K%( ' N'$+"#') I# "#%$+'Standar Ko%0eten$# Ker2a Na$#onal Indone$#a adala ru%u$an e%a%0uan

er2a 8an" %en9a u0 a$0e 0en"eta uan: etera%0#lan dan ; atau ea l#an$erta $# a0 er2a 8an" relevan den"an 0el $anaan tu"a$ dan $8arat 2abatan8an" d#teta0 an $e$ua# den"an etentuan 0eraturan 0erundan"*undan"an8an" berla u.

S%(*+ +/'$+ K" &%*%#$+ K%( ' Sert#'# a$# o%0eten$# Ker2a adala 0ro$e$ 0e%ber#an $ert#'# at o%0eten$#8an" d#la u an $e9ara $#te%at#$ dan ob8e t#' %elalu# u2# o%0eten$# $e$ua#$tandar o%0eten$# er2a na$#onal Indone$#a: $tandar #nterna$#onal dan ;atau$tandar u$u$.

S%(*+ +/'* K" &%*%#$+ K%( 'Sert#'# at Ko%0eten$# Ker2a adala bu t# tertul#$ 8an" d#terb#t an olele%ba"a $ert#'# a$# 0ro'e$# tera red#ta$# 8an" %eneran" an ba =a $e$eoran"tela %en"ua$a# o%0eten$# er2a tertentu $e$ua# den"an SKKNI.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

8/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! - dar# /

BAB II

STANDAR KOMPETENSI

2.1 P%*' P'/%* P%)'*+,'#

n#t #n# d#du un" ole 0en"eta uan dan etera%0#lan dala% un#t*un#to%0eten$# 8an" ber a#tan den"an !

a. TIK.JK+).+13.+1 Men""elar S#$te% Per abelan Ter$tru tur &or#$ontal

Pen"e%ban"an 0elat# an untu %e%enu # 0er$8aratan dala% un#t #n# 0erlud#la u an den"an at#* at#. ntu 0elat# an 0ra e2uruan u%u%: #n$t#tu$#

aru$ %en8ed#a an 0elat# an 8an" %e%0ert#%ban" an $eran" a#an onte $#ndu$tr# $eutu n8a tan0a b#$a ter ada0 $e tor tertentu. Bata$an var#abel a an%e%bantu dala% al #n#. ntu $e tor tertentu; u$u$: 0elat# an aru$

d#$e$ua# an untu %e%enu # ebutu an $e tor ter$ebut .

2.2 P%#6%(*+'# U#+* S*'# '( K" &%*%#$+

A&'/', S*'# '( K" &%*%#$+Set#a0 Standar Ko%0eten$# %enentu an !a. Pen"eta uan dan etera%0#lan 8an" d#0erlu an untu %en9a0a#

o%0eten$#.b. Standar 8an" d#0erlu an untu %ende%on$tra$# an o%0eten$#.9. Kond#$# d#%ana o%0eten$# d#9a0a#.

A&' '#6 '/'# A# ' &%)' '(+ '(+ U#+* K" &%*%#$+ +#+n#t #n# %e%ber# an #n'or%a$# 8an" d#0erlu an untu Men""elar S#$te%

Per abelan Ter$tru tur &or#$ontal.

B%('&' )' ' U#+* K" &%*%#$+ +#+ '&'* +$%)%$'+/'#Pada $#$te% 0elat# an berda$ar an o%0eten$#: 'o u$n8a ada 0ada0en9a0a#an o%0eten$#: bu an 0ada la%an8a =a tu. Na%un d# ara0 an0elat# an #n# da0at d#la $ana an dala% 2an" a =a tu t#"a $a%0a# tu2u ar#.Pelat# an #n# d#2utu an ba"# $e%ua u$er teruta%a 8an" tu"a$n8a ber a#tan

den"an 0ro"ra%%#n": $e0ert# o0erator: 0ro"ra%%er: $ta'' $u00ort: dan $ta''ad%#n.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

9/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! , dar# /

B%('&' '# '/;/%$% &'*'# '#6 A# ' +)+/+ #* / %#9'&'+/" &%*%#$+J# a Anda belu% %en9a0a# o%0eten$# 0ada u$a a; e$e%0atan 0erta%a:Pelat# Anda a an %en"atur ren9ana 0elat# an den"an Anda. Ren9ana #n#a an %e%ber# an Anda e$e%0atan e%bal# untu %en#n" at an level

o%0eten$# Anda $e$ua# den"an level 8an" d#0erlu an. Ju%la %a $#%u%

u$a a; e$e%0atan 8an" d#$aran an adala 3 4t#"a6 al#.

2.3 U#+* K" &%*%#$+ '#6 D+&%)' '(+

Dala% $#$te% 0elat# an: Standar Ko%0eten$# d# ara0 an %en2ad#0anduan ba"# 0e$erta 0elat# an untu da0at ! %en"#dent#'# a$# an a0a 8an" aru$ d# er2a an 0e$erta 0elat# an. %e%er# $a e%a2uan 0e$erta 0elat# an. %en8a #n an ba =a $e%ua ele%en 4$ub* o%0eten$#6 dan 9r#ter#a un2u

er2a tela d#%a$u an dala% 0elat# an dan 0en#la#an.

2.3.1 J ) U#+*Judul n#t ! Men""elar S#$te% Per abelan Ter$tru tur &or#$ontal

2.3.2 K" % U#+* K" &%*%#$+Kode n#t ! TIK.JK+).+13.+1

2.3.3 D%$/(+&$+ U#+*

n#t o%0eten$# #n# ber a#tan den"an e%a%0uan untu %en"#n$tala$#0er abelan untu 2ar#n"an o%0uter $e9ara ter$tru tur or#$ontal.

2.3.4 E)% %# K" &%*%#$+

ELEMEN KOMPETENSI KRITERIA UNJUK KERJA

+1 Meren9ana anon'#"ura$# 0er abelan

or#$ontal

1.1 Pro$edur #n$tala$# 2ar#n"an 8an" a%an ba# dar#$e"# ele tr#$ %au0un on$tru $# d#$#a0 an.

1.) Kl#en d#%#nta untu %en8ata an tu2uan 0ro8e$e9ara tertul#$.

1.3 D#a"ra% 2alur 0er abelan d#buat.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

10/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 1+ dar# /


1. T#% #n$tala$# d#bentu .

1.5 Jad=al dan urutan 0e er2aan 8an" aru$d#$ele$a# an d#tentu an.

1./ Jad=al 0en"u%0ulan %ater#al dan tool $ebelu%0ro8e d#la $ana an d#tentu an.

+) Men"#n$tala$#0er abelan or#$ontal

).1 Kone tor RJ* 5 d#0a$an" e abel TP.

).) So et RJ* 5 d#0a$an" 0ada d#nd#n" d# =#r#n"9lo$et> %en""una an ota $o et: %enana%$o et RJ* 5 d#nd#n" beton: %enana% $o et RJ*

5 0ada d#nd#n" berla0#$ 0la$ter: %enana%$o et RJ* 5 0ada d#nd#n" a8u.

).3 Peran" at*0eran" at dala% =#r#n" 9lo$et 40at90anel: =#r#n" ub$: br#d"e$: $=#t9 e$: router$6d#0a$an".

). MD? atau ID? d#0a$an" b#la d#0erlu an.

).5 Perutean abel dan 0elabelan d#$#a0 an.

)./ Pelabelan abel d#la u an den"an benar.

).7 Kabel d#"elar den"an benar dan e'#$#en.

).- Pe%oton"an abel aru$ d#la u an den"an ra0#.

+3 Me%buat do u%en 3.1 To0olo"# '#$# 2ar#n"an d#"a%bar an.

3.) To0olo"# lo2# 2ar#n"an d#"a%bar an.

3.3 @utlet dan 2alur abel d#9atat.

3. Peran" at: MA addre$$ dan IP addre$$d#da'tar.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

11/97





2.3.5 B'*'$'# V'(+' %)

1. n#t #n# berla u untu $eluru $e tor te nolo"# #n'or%a$# dano%un# a$#.

). Dala% %ela $ana an un#t o%0eten$# #n# d#du un" den"an

ter$ed#an8a!).1 Peralatan 8an" ter a#t den"an 0ela $anaan . ).) S@P 8an" berla u d# 0eru$a aan.).3 Do u%en $tandar #n$tala$# 0er abelan.

2.3.! P'# '# P%#+)'+'#

1. P%#6%*', '# '# K%*(' &+)'# P%# # '#6ntu %ende%ontra$# an o%0eten$#: %e%erlu an bu t# etera%0#lan

dan 0en"eta uan d# b#dan" ber# ut #n# !1.1 Pen"eta uan da$ar

1.1.1 S#$te% Jar#n"an o%0uter.1.1.) S#$te% @0era$# Jar#n"an.

1.) Ketera%0#lan da$ar1.).1 T#da ada.

2. K"#*%/$ P%#+)'+'#Ko%0eten$# aru$ d#u2# an d# te%0at er2a atau d# te%0at la#n $e9ara0ra te den"an ond#$# er2a $e$ua# den"an eadaan nor%al.

3. A$&%/ P%#*+#6 P%#+)'+'# A$0e 8an" aru$ d#0er at# an !3.1 A$0e 8an" aru$ d#0er at# an.3.) Ke%a%0uan untu %en" on'#"ura$# an 0er abelan $e9ara

or# ontal.3.3 Ke%a%0uan untu %e%a$an" atau %en"#n$tala$# 0er abelan

$e9ara or# ontal.

4. K'+*'# D%#6'# U#+*-U#+* L'+#

.1 n#t #n# d#du un" ole 0en"eta uan dan etera%0#lan dala%un#t o%0eten$# 8an" ber a#tan den"an!.1.1 T#da ada.

.) Pen"e%ban"an 0elat# an untu %e%enu # 0er$8aratan dala%un#t #n# 0erlu d#la u an den"an at#* at#. ntu 0elat# an 0ra*

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

12/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 1) dar# /

e2uruan u%u%: #n$t#tu$# aru$ %en8ed#a an 0elat# an 8an"%e%0ert#%ban" an $eran" a#an onte $ #ndu$tr# $eutu n8atan0a b#$a ter ada0 $e tor tertentu. Bata$an var#abel a an%e%bantu dala% al #n#. ntu $e tor tertentu; u$u$:0elat# an aru$ d#$e$ua# an a"ar da0at %e%enu # ebutu an$e tor ter$ebut.

2.3.< K" &%*%#$+ K #9+

NO KOMPETENSI KUN I DALAM UNIT INI TINGKAT1 Men"u%0ul an: %en"or"an#$#r dan %en"anal#$a #n'or%a$# )) Men" o%un# a$# an #de*#de dan #n'or%a$# 13 Meren9ana an dan %en"or"an#$#r a t#v#ta$*a t#v#ta$ )

Be er2a den"an oran" la#n dan elo%0o 15 Men""una an #de*#de dan te n# %ate%at# a 1/ Me%e9a an %a$ala )7 Men""una an te nolo"# )

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

13/97





BAB III

STRATEGI DAN METODE PELATIHAN

3.1 S*('*%6+ P%)'*+,'#

Bela2ar dala% $uatu $#$te% Berda$ar an Ko%0eten$# berbeda den"an 8an"$edan" d#a2ar anC d# ela$ ole Pelat# . Pada $#$te% #n# Anda a anbertan""un" 2a=ab ter ada0 bela2ar Anda $end#r#: art#n8a ba =a Anda 0erlu%eren9ana an bela2ar Anda den"an Pelat# dan e%ud#an %ela $ana ann8aden"an te un $e$ua# den"an ren9ana 8an" tela d#buat.

P%($+'&'#;&%(%#9'#''#a. Me%ba9a ba an;%ater# 8an" tela d##dent#'# a$# dala% $et#a0 ta a0

bela2ar den"an tu2uan %enda0at an t#n2auan u%u% %en"ena# #$# 0ro$e$

bela2ar Anda.b. Me%buat 9atatan ter ada0 a0a 8an" tela d#ba9a.9. Me%# #r an ba"a#%ana 0en"eta uan baru 8an" d#0erole ber ubun"an

den"an 0en"eta uan dan 0en"ala%an 8an" tela Anda %#l# #d. Meren9ana an a0l# a$# 0ra t# 0en"eta uan dan etera%0#lan Anda.

P%( )''# '(+ &("$%$ &% %)' '('#a. Men9oba %en"er2a an $eluru 0ertan8aan dan tu"a$ 0ra t# 8an"

terda0at 0ada ta a0 bela2ar.b. Merev#$# dan %en#n2au %ater# bela2ar a"ar da0at %en""abun" an

0en"eta uan Anda.

P%#6' '*'# *%(,' '& * 6'$ &('/*+/a. Men"a%at# etera%0#lan 0ra t# 8an" d#de%on$tra$# an ole Pelat# atau

oran" 8an" tela ber0en"ala%an la#nn8a.b. Men"a2u an 0ertan8aan e0ada Pelat# tentan" on$e0 $ul#t 8an" Anda

te%u an.

I &)% %#*'$+a. Menera0 an 0elat# an er2a 8an" a%an.b. Men"a%at# #nd#9ator e%a2uan 0er$onal %elalu# e"#atan 0ra t# .9. Me%0ra t# an etera%0#lan baru 8an" tela Anda 0erole .

P%#+)'+'#Mela $ana an tu"a$ 0en#la#an untu 0en8ele$a#an bela2ar Anda.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

14/97





3.2 M%*" % P%)'*+,'#

Terda0at t#"a 0r#n$#0 %etode bela2ar 8an" da0at d#"una an. Dala%bebera0a a$u$: o%b#na$# %etode bela2ar %un" #n da0at d#"una an.

B%)' '( $%9'(' '# +(+

Bela2ar $e9ara %and#r# %e%bole an Anda untu bela2ar $e9ara #nd#v#dual:$e$ua# den"an e9e0atan bela2arn8a %a$#n"*%a$#n". Me$ #0un 0ro$e$ bela2ard#la $ana an $e9ara beba$: Anda d#$aran an untu %ene%u# Pelat# $et#a0$aat untu %en" on'#r%a$# an e%a2uan dan %en"ata$# e$ul#tan bela2ar.

B%)' '( B%(/%)" &"/Bela2ar ber elo%0o %e%un" #n an 0e$erta untu dat#n" ber$a%a $e9arateratur dan ber0art#$#0a$# dala% $e$# bela2ar ber elo%0o . alau0un 0ro$e$bela2ar %e%#l# # 0r#n$#0 $e$ua# den"an e9e0atan bela2ar %a$#n"*%a$#n": $e$#

elo%0o %e%ber# an #ntera $# antar 0e$erta: Pelat# dan 0a ar;a l# dar#te%0at er2a.

B%)' '( *%($*( /* (Bela2ar ter$tru tur %el#0ut# $e$# 0erte%uan ela$ $e9ara 'or%al 8an"d#la $ana an ole Pelat# atau a l# la#nn8a. Se$# bela2ar #n# u%u%n8a%en9a u0 to0#9 tertentu.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

15/97





BAB IV

MATERI UNIT KOMPETENSI

MENGGELAR SISTEM PERKABELAN TERSTRUKTUR HORISONTAL

4.1 T '# I#$*( /$+"#') U

S#$=a da0at %eren9ana an on'#"ura$# 0er abelan or#$ontal.

S#$=a da0at %en"#n$tala$# 0er abelan or#$ontal.

S#$=a da0at %e%buat do u%en.

4.2 T '# I#$*( /$+"#') K, $ $

S#$=a da0at %en8#a0 an 0ro$edur #n$tala$#.

S#$=a da0at %e%buat d#a"ra% 2alur 0er abelan.

S#$=a da0at %e%a$an" one tor RJ* 5 e abel TP.

S#$=a da0at %e%oton" abel den"an ra0# .

S#$=a da0at %en""a%bar an to0olo"# '#$# 2ar#n"an.

S#$=a da0at %en""a%bar an to0olo"# lo"#9 2ar#n"an.

4.3 U('+'# S+#6/'* T%#*'#6 M%#66%)'( S+$*% P%(/' %)'# T%($*( /* (H"(+$"#*')

ntu %e%a$an" $ebua 2ar#n"an 0ada $ebua "edun" atau0er antoran: d#butu an ea l#an ter$end#r#. @le arena #tu 0ada bu u#n'or%a$# #n# a an d#2ela$ an ba"a#%ana 9ara %e%a$an" atau %en"urut an

abel $e9ara te0at: te0at: dan e'#$#en.Dala% %e%a$an" atau %en"#n$tala$# $ebua $#$te% 2ar#n"an

o%0uter: $ebelu%n8a aru$la d#la u an $ebua $urve8 terleb# da ulu.Surve8 ter$ebut %el#0ut# tentan" 0eleta an abel: to0olo"# 2ar#n"an: dantu2uan dar# $#$te% 2ar#n"an #tu d#buat: $erta bud"et 8an" #ra* #ra a an d#

eluar an ole l#en untu %e%a$an" $#$te% 2ar#n"an ter$ebut.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

16/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 1/ dar# /

4.4 B% %('&' P%#6%(*+'# D')' U#+* K" &%*%#$+ I#+B% %('&' &%#6%(*+'# '#6 +&%(6 #'/'# + ')' #+* /" &%*%#$++#+: '+* =

1. J'(+#6'# adala $ebua $#$te% 8an" terd#r# ata$ o%0uter dan0eran" at 2ar#n"ann8a 8an" be er2a ber$a%a $a%a untu %en9a0a#

$uatu tu2uan 8an" $a%a.). T"&")"6+ adala ba"#an 8an" %en2ela$ an ubun"an antar o%0uter

8an" d#ban"un berda$ar an e"unaan: eterbata$an re$our9e$ daneterbata$an b#a8a: berart# to0olo"# to0olo"# 2ar#n"an 8an" ada b#$a

d#$e$ua# an den"an eadaan d# la0an"an3. >+(+#6 9)"$%* %eru0a an lo a$#: b#a$an8a $uatu ota '#$# d#%ana

0er abelan 0ada lanta# tertentu d# ent# an: u%u%n8a dala% $uatu ota0er abelan.

4.5 I# "( '$+ M'$+#6-M'$+#6 E)% %# K" &%*%#$+

4.5.1 M%(%#9'#'/'# /"# +6 ('$+ &%(/' %)'# ,"(+$"#*')

16 Pen"eta uan Ker2a

Sub bab #n# a an %en2ela$ an %en"ena# 0eren9anaan on'#"ura$#0er abelan or#$ontal: dar# $e"# 0ro$edur #n$tala$# 2ar#n"an: tu2uand#ban"unn8a $8$te% ter$ebut:d#a"ra% alur 0er abelann8a: $erta 2ad=al

2ad=al 8an" ber ubun"an den"an 0ro$e$ $8$te% 0er abelan or#$ontal.

)6 Ketra%0#lan Ker2a

P("$% ( +#$*')'$+ '(+#6'# '#6 ' '# '+/ '(+ $%6+ %)%/*(+$' & # /"#$*( /$+ +$+'&/'#

Jar#n"an o%0uter adala $ebua $#$te% 8an" terd#r# ata$ o%0uterdan 0eran" at 2ar#n"an la#nn8a 8an" be er2a ber$a%a $a%a untu%en9a0a# $uatu tu2uan 8an" $a%a. A"ar da0at %en9a0a# tu2uan 8an" $a%a:$et#a0 ba"#an dar# 2ar#n"an o%0uter %e%#nta dan %e%ber# an la8anan 4$erv#9e 6. P# a 8an" %e%#nta la8anan ter$ebut l#en dan 8an" %e%ber# anla8anan d#$ebut 0ela8an 4 $erver 6.

ntu %ela u an 0ro$edur #n$tala$# 2ar#n"an: %a a #ta aru$%en8#a0 an 0eralatan 8an" d#butu an: $e0ert# !

1. Ko%0a$ dan 0eta to0o"ra'#

). 0en""ar#$ dan bu$ur dera2at

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

17/97





3. 0en$#l: 0en" a0u$ dan alat tul#$

. GPS: alt#%eter: l#no%eter

5. a9a 0antul dan tero0on"

/. Rad#o o%un# a$# 4 &T 6

7. @r#no9o P ard: 0#"ta#l dan P I ; ISA ada0ter

-. %ult#%eter: S R: 9able te$ter: $older: t#%a : tan" 0oton" bel

,. Perlatan 0an2at: arne$$: 9arab#ner: =ebb#n": 9o=$ ta#l: 0ulle8

1+. Kun9# 0a$: un9# r#n": un9# #n""r#$: tan": oben" $et: t#e ra0: #$olator"el: TBA: un#bell

11. Kabel 0o=er roll: abel TP $tra#" t dan 9ro$$: 9r#%0#n" tool$:one tor RJ 5

1). So't=are AP %ana"er: or#no9o 9l#ent: dr#ver dan AP t#l#t8 0lanet:'#r%=are dan o0erat#n" $8$te% 4NT: )K: ,-;ME:L#nuF:?reeBSD ut#l#t8n8a 6

Sela#n #tu #ta 2u"a aru$ %ela u an $urve8 lo a$# terleb# da ulu:den"an $urve8 lo a$# #ta da0at %en"eta u# bebera0a #n'or%a$# $e0ert# !

1. Menentu an oord#nat leta edudu an $tat#on: 2ara udara ter ada0BTS den"an GPS dan o%0a$ 0ada 0eta

). Per at# an dan tanda# t#t# 0oten$#al 0en" alan" 4 ob$tru9ture 6$e0an2an" 0at

3. tun" S@M: 0at dan a9e$$or#e$ lo$$: EIRP: 're nel one: et#n""#anantena

. 0er at# an 0o$#$# ter ada0 $tat#on la#n: e%un" #nan 0oten$# #dden$tat#on: over $ oot dan te$t no#$e $erta #nter'eren$#

5. Tentu an 0o$#$# #deal to=er: eleva$#: 0an2an" abel dan alternat#'$eanda#n8a ada e$ul#tan dala% #n$tala$#

/. Ren9ana an $e2u%la alternat#' %etode #n$tala$#: 0e%#nda an 0o$#$#dan alat.

Sela#n al al d#ata$ 2u"a %a$# ada bebera0a 0ro$edur #ntala$# 2ar#n"an 8an" d#"una an untu %en8#a0 an on$tru $#.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

18/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 1- dar# /

K)+%# + +#*' #* / %# '*'/'# * '# &(" %/ $%9'(' *%(* )+$

A"ar 0e er2a da0at %en"er2a an $uatu 0e er2aan den"an ba# danbenar: alan" a $eba# n8a 2# a l#en terleb# da ulu %enul#$ an tu2uan uta%adar# d#ada an 0ro8e ter$ebut. D#buat d#ata$ erta$ ba# #tu d#tul#$ tan"an%au0un d# et# : $e #n""a #ta da0at %e%buat ren9ana terleb# da ulu $erta

%ela u #an d#$ u$# ter ada0 0ro8e ter$ebut 8an" a an d# er2a an.Den"an d#tul#$n8a terleb# da ulu tu2uan dar# 0ro8e ter$ebut: %a a#ta da0at %e%ber# an "a%baran "a%baran atau ren9ana 8an"

ber ubun"an $erta %endu un" 0ro8e ter$ebut. Ke%ud#an $# l#en da0at%el# atn8a dan %e%ber# an o%entar: a0a a $etu2u atau t#da . ontoTu2uan Pe%a$an"an S#$te% Jar#n"an Pada PT. A0ora Indu$%a !

TTT TTTTTTU 1. ntu %e%uda an 0en""una o%0uter dala% %entran$'er data*data

0e er2aan.). A"ar 0ara 0en""una o%0uter da0at $ ar#n" atau berba"# 0en""unaan

0r#nter $e9ara ber$a%a*$a%a. Se #n""a 0en""unaan 0r#nter da0at d#

%a $#%al an.3. A"ar 0en"a=a$an 0en""unaan o%0uter da0at d#0antau $e9ara real*t#%e.

. A"ar 0en""unaan #nternet da0at d#bata$#: $e #n""a an8a $eba"#anoran" 8an" b#$a %en"a $e$ #nternet.

D+'6(' ') ( &%(/' %)'# + '*

Setela #ta %en"eta u# tu2uan dar# d#buat n8a 0ro8e ter$ebut: %a a#ta da0at %enentu an a9uan dar# a$#l d#$ u$#: 8a#tu beru0a d#a"ra%

"a%baran 2alur 0er abelan 8an" a an d#buat.M#$aln8a #ta a an %e%buat 2alur: K#ta a an %en""una an or# ontal

$ub$8$te% 8an" %en9an" u0 #n$tala$# 0ada $uatu lanta# tertentu $ede%# #anru0a $e #n""a #n$tala$# or# ontal 0ada $uatu lanta# t#da $al#n" ter"antun"den"an #n$tala$# or# ontal 0ada lanta# 8an" la#n. Ber# ut #n# %eru0a an $ala$atu 9onto $8$te% abel or# ontal :

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

19/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 1, dar# /

G' '( 1 S $*% /' %) ,"(+?"#*') 7E)% %# K" &%*%#$+ 1

T+ +#$*')'$+ + %#* /

ntu %en"er2a an $uatu 0ro8e atau on$tru $#: %a a #ta%e%butu an $ebua t#% 8an" o%0a : 8an" terd#r# dar# bebera0a SDM8an" %e%#l# # tu"a$ %a$#n" %a$#n" 8an" berbeda: 8an" 2# a d#"abun" an%a a a an %e%ban"un $ebua 0ro8e den"an tu2uan 8an" $a%a: $e #n""aSDM SDM ter$ebut $al#n" %e%bantu $atu $a%a la#n.

Pada ba"#an #n$tala$#: %a a ba"#an net=or atau 2ar#n"an la 8an"leb# 0a a% %en"ena# alur alur $erta ta a0an ta a0an 8an" d# er2a an:$erta %en"ert# 2u"a %en"eta u# ba a8a ba a8a dan $uda terb#a$a den"an#n$tala$#.

Sedan" an untu ba"#an 0e%a$an"an abel: ba"#an 9abl#n" adalaoran" 8an" te0at. Karena %ere a tu"a$n8a adala %e%a$an" abel 0adad#nd#n" atau 0ada lan"#t*lan"#t antor.

B#a$an8a untu 0ro8e atau ontru $# 8an" be$ar #ta %e%butu an $a%0a# / SDM untu ba"#an #n$tala$#: teta0# 2# a 8an" d#buat an8a 0ro8e

e9#l 8an" %e%un" #n an #ta %en""una an ) $a%0a# 3 SDM ba"#an #n$tala$#$a2a.

J' @') '# ( *'# &%/%( ''# '#6 ,'( $ +$%)%$'+/'# +*%#* /'#

ntu %ela u an $uatu 0e er2aan: a"ar da0at ber2alan den"an ba#dan lan9ar: %a a $eba# n8a d#buat terleb# da ulu 2ad=al 2ad=al %en"ena#0e er2aan ter$ebut 8an" a an d# er2aan ta a0 de%# ta a0.

Set#a0 0e er2aan 8an" $uda d#tentu an 2ad=aln8a: $eba# n8a da0atd#$ele$a# an 0ada =a tu 8an" tela d#tentu an: a"ar 0e er2aan la#n 8an"

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

20/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! )+ dar# /

$uda d#tentu an 2u"a =a tun8a t#da ter"an""u d# arena an adan8a0en"unduran =a tu 8an" d#a #bat an 0e er2aan 0erta%a belu% $ele$a# te0at=a tu.

Se%ua 0e er2aan ter$ebut d#0#$a an dan d#2ad=al an berda$ar anurutan dar# 0e er2aan ter$ebut.

T' %) 1 "#*", P%# ' @')'# 7E)% %# K" &%*%#$+ 1

H'(+ T+ T+ ' )+#6 T+ E#6+#%%( S &%( +$"(&ar# e 1 Mela u an $urve8

d#te%0at0e%a$an"an

2ar#n"an

Mela u an $urve8d#te%0at0e%a$an"an

2ar#n"an

Mela u an $urve8d#te%0at0e%a$an"an

2ar#n"an&ar# e ) Mula# %enar#

abel berda$ar ana$#l $urve8

$ebelu%n8a.

Me%bantu t#%9abl#n" dala%%en"atur0enar# an abel

dar# t#t# *t#t# 8an"tela d# tentu an.

Me%ber# an tu"a$*tu"a$ e0ada t#%8an" la#n: atau%e%antau

0e er2aan t#% 8an"la#n.&ar# e 3 Me%a$an" abel

8an" tela d# tar# :e 0eran" at 8an"

d#"una an.

Mela u an$ett#n"an 2ar#n"an$e$ua# den"an a$#l$urve8.

Me%antau atau%en"a=a$# t#%la#n. Atau %e%buatla0oran 0e er2aan.

&ar# e Mela u an 0elabeln0ada t#a0*t#a0

abel

Mela u an te$t#n" 2ar#n"an.

Me%ber# an a$#lla0oran 0e er2aan

e0ada u$er.

J' @') &%#6 & )'# '*%(+') '# *"") $% %) &(" %/+)'/$'#'/'# +*%#* /'#

Dala% %en"er2a an 0ro8e 0ro8e %a a #ta %e%butu anbebera0a %ater#al atau tool 8an" %endu un" 0e er2aan ter$ebut. Toolter$ebut aru$ $uda ter u%0ul 0ada =a tu 8an" tela d#tentu an: 8a #n anba =a $e%ua tool 8an" a an d#"una an $uda ter u%0ul atau ter$ed#a$e%uan8a. Ber# ut #n# %eru0a an $ala $atu 9onto tool 8an" d#butu an:$e0ert# !

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

21/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! )1 dar# /

G' '( 2 P%*' T"&"6(' + 7 E)% %# K" &%*%#$+ 1

Peta to0o"ra'# d#$#n# d# %a $ud an untu %en"eta u# dena lo a$#0e%a$an"an 2ar#n"an. Atau leb# te0atn8a 8a#tu to0olo"# 2ar#n"an 8an" a and# 0a$an" d# te%0at ter$ebut.

G' '( 3 (+ & T"") 7 E)% %# K" &%*%#$+ 1

Alat 8an" d#"una an untu %ela u an 0e%a$an"n e0ala RJ 5 eabel TP. Dan alat #n# 2u"a d#"una an untu %e%oton" abel 2ar#n"an.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

22/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! )) dar# /

G' '( 4 K' %) T%$*%( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 1

Kabel te$ter d#"una an untu %ela u an 0en"u2#an ter ada0 abel8an" tela d# $a%bun" an e e0ala RJ 5. a0a a urutan 0e%a$an"an abel$uda benar atau belu%.

G' '( 5 M )*+ %*%( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 1

Mult#%eter d#"una an untu %en"eta u# uat atau t#da $#n8al l#$tr#

0ada abel TP: alat #n# da0at %en"u ur e uatan $#n8al 0ada abel. J# aabel 8an" d#tar# terlalu 0an2an": %a a e%un" #nan $#n8al l#$tr# n8a a ane9#l: $e #n""a 0en"er#%an data a an la%bat. @le arena #tula : 2# a

d# eta u# ba =a $#n8al l#$tr# tela e9#l den"an %en""una an alat #n#: %a ad# "una an re0eater untu %en"uat an $#n8al 0ada abel TP.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

23/97





G' '( ! HT 7 E)% %# K" &%*%#$+ 1

&T d#"una an untu ber o%un# a$# d# antara oran"*oran" 8an"

be er2a dala% %e%a$an" 2aron"an. onto n8a: et# a $eoran" t#% en"#neer%ela u an te$t#n" d# te%0at $erver: %a a t#% $atu la"# b#$a ber o%un# a$#den"an &T.

36 S# a0 Ker2a

1. Men8#a0 an 0ro$edur #n$tala$# 2ar#n"an 8an" a%an ba# dar# $e"# ele tr#$%au0un on$tru $#.

). Me%#nta l#en untu %en8ata an tu2uan 0ro8e $e9ara tertul#$.3. Me%buat d#a"ra% 2alur 0er abelan.

. Menentu an 2ad=al dan urutan 0e er2aan 8an" aru$ d#$ele$a# an.

4.5.2 M%#6+#$*')'$+ &%(/' %)'# ,"(+$"#*')


Pada $ub bab #n# #ta a an %e%ba a$ %en"ena# 0ro$edur dala%%en"#n$tal 0er abelan or#$ontal. Dar# $e"# one tor: abel: $erta 0erutean

abel abeln8a.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

24/97






K"#%/*"( RJ-45 +&'$'#6 /% /' %) UTP

Kabel TP $ebetuln8a ada bebera0a ate"or# 8a#tu ate"or# 1 7 8an"$er#n" d#"una an untu LAN b#a$an8a ate"or# 5 atau $er#n" d#$ebut 9at*5.Ber# ut #n# e"unaan dar# abel ate"or# 1*7 !

at 1 ! $ebelu%n8a d#0a a# untu P@ST 4 Pla#n @ld Tele0 one Serv#9e 6tele0 one dan ISDN

at ) ! d#0a a# untu to en r#n" net=or den"an b= %b0$ at 3 ! d#0a a# untu data net=or den"an 're uen$# u0 to 1/ M dan

leb# 0o0uler untu 0e%a a#an 1+ %b0$ at ! ?reHuen$# u0 to )+ M dan $er#n" d#0a a# untu 1/%b0$ to en

r#n" net=or at 5 ! ?reHuen$# u0 to 1++ M dan b#a$a d#0a a# untu net=or

den"an e9e0atan 1++ Mb0$ teta0 e%un" #nan t#da 9o9o untu"#"ab8te et ernet net=or .

at 5e !?reHuen$# dan e9e0atan $a%a den"an 9at 5 teta0# leb#$u00ort "#"ab8te et ernet net=or

at /a ! abel %a$a de0an untu e9e0atan u0 to 1+Gb0$ at 7 ! d# de$#"n untu be er2a 0ada 'reHuen$# u0 to /++M

A an teta0# #ta a an leb# 'o u$ 0ada Kone tor RJ 5. Setela anda%en"eta u# 2en#$ 2en#$ abel one tor RJ* 5 b#ar t#da 0u$#n" : %a a"a%bar dan ber# ut #n# a an %e%0erl# at an one tor RJ* 5!

G' '( < K"#%/*"( RJ-45 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

25/97





Su$unan abel %enurut =arna 0ada 0o$#$# $tr#" t dan 0o$#$# 9ro$$ 2u"a%eru0a an $ala $atu lan" a lan" a dala% #n$tala$# one tor RJ* 5.Setela anda %en"eta u# alat alat 8an" d#0erlu an untu 0e%a$an"an

abel TP e RJ* 5 $o et: $e aran" ada #$t#la dala% $tr#" t dan 9ro$$overdala% 9abl#n". Dar# - abel 4 0a#r 6 TP abel: 8an" ter0a a# $ebetuln8a

an8a abel 4 ) 0a#r 6. Dua abel untu T atau tran$'er data dan dua abel

untu R atau %ener#%a data. alau0un an8a e%0at abel 8an" ter0a a#:#ta t#da bole $e%baran"an %en"a%b#l abel %ana $a2a 8an" a an d#0a a#.Kabel 8an" d#0a a# aru$la dua 0a#r atau dua 0a$an". Tanda abel $atu0a$an" adala abel ter$ebut $al#n" %el#l#t dan %e%#l# # =arna ; $tr#0e 8an"$a%a. Manurut $tandar TIA ; EIA 5/- B 0a$an"an abel 8an" d#0a a#adala 0a$an"an oran"e oran"e 0ut# dan #2au #2au 0ut# . Se%entara0#n 8an" d#0a a# dela0an 0#n 8an" d#%#l# # ole RJ* 5 8an" ter0a a# adala0#n no%or 1*)*3*/ $e%entara no%or *5*7*- t#da ter0a a# untu tran$'erdan re9#eve data.

G' '( 8 P"$+$+ S*(+6,* 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

G' '( C P"$+$+ ("$$" %( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

26/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! )/ dar# /

Lan" a *lan" a 0e%a$an"an abel TP e e0ala RJ 5 adala$eba"a# ber# ut !

1. Pa$t# an abel tela 9u u0 0an2an" untu d# ubun" an e 0eran" at 2ar#n"an.

). Setela #tu: u0a$ ul#t luar abel TP. Pa$t# an t#da %e%oton" abelba"#an dala% TP.

3. Ku0a$ #ra* #ra $e0an2an" 3*5 9%.

. Setela #tu: urut an abel TP ter$ebut: lentur an den"an 9ara%e%#$a an l#l#tan abel: dan urut an $e$ua# den"an ebutu an.M#$aln8a untu abel $tr#" t: %a a urutan abeln8a adala : Put# *oran8e: oran8e: 0ut# * #2au: b#ru: 0ut# *b#ru: #2au: 0ut# *9o lat: 9o lat.Dan be"#tu 2u"a d# u2un" abel TP. Sedan" an 0ada abel 9ro$$: d#u2un" abel $atun8a la"# urutann8a 8a#tu 0ut#* #2au: #2au: 0ut# *oran8e: b#ru: 0ut# *b#ru: oran8e: 0ut# *9o lat: 9o lat.

5. Setela abel d# urut an dan d# lentur an: %a a lan" a $elan2utn8aadala %e%oton" u2un" dar# abel* abel ter$ebut: a"ar $a%a ratau2un"n8a.

/. Setela d#rata an u2un" abel* abel ter$erbut: 0a$an" an e e0alaRJ 5. 0a$t# an e0ala RJ 5 terbal# .

7. Dan $etela d#tan9a0 an e RJ 5: 0a$t# an untu %enan9a0 an abel*abel ter$ebut den"an uat.

-. Setela #tu "una an r#%0 tool untu %ene an e0ala RJ 5 8an" telad#tan9a0 an e abel ter$ebut. Pa$t# an %ene an 9r#%0 tool ter$ebutden"an uat.

,. Setela #tu la u an te$t#n" den"an %en""una an abel te$ter. olo d#abel te$ter: dan d#u2u2" abel $atu la"# 2u"a d# 9olo an.

1+. N8ala an abel te$ter ter$ebut. J# a %en""una an abel $tr#" t: %a ad# t#a0 la%0u 0ada abel te$ter a an %en8ala $e%ua. Sedan" an 2# a%an""una an abel 9ro$$: %a a d# u2un" $atu la"#: urutan 8an"%en8ala adala 1*3: )*/: 3*1: * : 5*5: /*): 7*7: -*-.

r#%0 tool adala alat untu %e%a$an" abel TP e one tor RJ* 5.Bentu n8a $e0ert# "a%bar 8an" $uda d#2ela$ an 0ada $ub bab 1: den"an

bentu %a9a% %a9a% ada 8an" be$ar den"an 'un"$# 8an" ban8a : $e0ert#b#$a %e%oton" abel: %en"u0a$ dan la#n la#n. Ada 2u"a 8an" an8ad#0eruntu an untu 9r#%0 RJ* 5 : $e0ert# "a%bar ber# ut #n i :

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

27/97





G' '( 10 (+ & *"") ,'# ' +&%( #* //'# #* / 9(+ &* RJ-45 7 E)% %#K" &%*%#$+ 2

Ke%ud#an $u0a8a anda 8a #n ba =a 0e%a$an"an abel e one tor

$uda benar atau belu% :anda 2u"a %e%#l# # 9able te$ter 8an" $e0ert# 0ada$ub bab 1. Perbedaan antara dua te$ter ter$ebut adala 8an" $atu %e%a a#$atu led untu $atu 0a#r $e%entara 8an" $atu la"# untu $atu abel. ntu0e%ula leb# %uda untu %e%e0r"una an 8an" t80e $atu led 0er abel

arena anda t#da d#buat 0u$#n". Ke%ud#an te$ter 8an" leb# e9#l adalare%ote 9able te$ter 8an" d#0a a# a0ab#la abel 8an" d# te$t 0an2an" dan

edua u2un" n8a t#da berde atan 4 M#$aln8a ada d#ruan"an 8an" berbeda 6.ara 0en""unaann8a adala den"an %e%a$an" u2un" abel 8an" $atu e T

d# 9able te$ter 8an" be$ar e%ud#an $et auto: e%ud#an d# u2un" 8an" la#n#ta 0a$an" re%ote 9able te$ter. Setela #tu anda 9u u0 %el# at re%ote 9able

te$ter $a2a. A0ab#la %en8ala berart# ter one $# den"an ba# dan benar$e%entara a0ab#la %at# berart# abel ter0utu$.

S"/%* RJ-45 +&'$'#6 &' ' +# +#6 + @+(+#6 9)"$%* %#66 #'/'#/"*'/ $"/%*: %#'#' $"/%* RJ-45 +# +#6 %*"#: %#'#' $"/%*RJ-45 &' ' +# +#6 %()'&+$ &)'$*%(: %#'#' $"/%* RJ-45 &' '

+# +#6 /'

ntu leb# 2ela$ n8a ba"a#%ana %e%a$an" $o et RJ* 5 %a a l# atla"a%bar d#a"ra% ber# ut #n# !

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

28/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! )- dar# /

G' '( 11 D+'6(' &% '$'#6'# $"/%* RJ-45 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

Ga%bar ber# ut #n# %eneran" an %en"ena# 0e%a$an"an $o et RJ* 50ada d#nd#n" d# =#r#n" 9lo$et !

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

29/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! ), dar# /

G' '( 12 S"/%* RJ-45 + @+(+#6 9)"$%* &' ' +# +#6 /' 7 E)% %#K" &%*%#$+ 2

D#nd#n" outlet den"an ena% $o et RJ* 5. So et d# one $# an ataud# ubun" an e 0a0an d# =#r#n" 9lo$et d#%ana da0at d# #du0 an ataud#%at# an dan da0at untu %enda0at an Lo9al Area Net=or $ 4 LAN 6.

G' '( 13 S"/%* RJ-45 &' ' D+# +#6 &)'$*%( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

G' '( 14 S"/%* RJ-45 &' ' +# +#6 %*"# 7 E)% %# K" %&*%#$+ 2

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

30/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 3+ dar# /

P%('#6/'*-&%('#6/'* ')' @+(+#6 9)"$%* 7&'*9, &'#%): @+(+#6 , $:(+ 6%$: $@+*9,%$: (" *%($ +&'$'#6

#r#n" 9lo$et %eru0a an $uatu te%0at 8an" b#a$an8a %eru0a an$uatu ota d#%ana 0er abelan 0ada lanta# tertentu d# ent# an: u%u%n8a

dala% $uatu ota 0er abelan. #r#n" 9lo$et terd#r# dar# bebera0a 0eran" at 0eran" at $e0ert# 0at9 0anel: =#r#n" ub$: br#d"e$: $=#t9 e$: dan router.

Pat9 0anel %eru0a an te%0at abel untu one $#. Jen#$ abel 8an"0ende a an d#%a$u an e $#$# de0an: $ela%a 8an" ba"#an bela an" a an%en" ubun" an abel leb# 0an2an".

G' '( 15 P'*9, &'#%) 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

#r#n" ub %eru0a an $e u%0ulan $=#t9 8an" $al#n" ber ubun"an:terd#r# dar# %odul %odul untu one $# e $=#t9 e $ternal d# dala% $ebua

one $# 8an" %ele at.

G' '( 1! >+(+#6 H 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

Br#d"e$ %eru0a an 0en" ubun" 2ar#n"an $e0ert# re0eater:%en" ubun" an $e"%en 2ar#n"an 0ada 0 8$#9al la8er. Br#d"e$ bee r2a

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

31/97





den"an %en""una an 2e%batan 8an" 2alan dar# $atu 2ar#n"an e 2ar#n"an8an" la#nn8a.

G' '( 1< B(+ 6% 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

G' '( 18 "#*", P%#66 #''# B(+ 6% 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

S=#t9 %eru0a an 0eran" at 2ar#n"an 8an" bee r2a d#la0#$an data l#n :%#r#0 den"an br#d"e$: ber'un"$# %en" ubun" an ban8a $e"%en LAN edala% $atu 2ar#n"an 8an" leb# be$ar.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

32/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 3) dar# /

G' '( 1C S@+*9, 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

G' '( 20 S@+*9, 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

Router %eru0a an $ebua dev#9e 8an" ber'un"$# untu %eneru$ an0a et 0a et dar# $ebua net=or e net=or 8an" la#nn8a 4 ba# LAN eLAN atau LAN e AN 6 $e #n""a o$t o$t 8an" ada 0ada $ebua net=orb#a$ ber o%un# a$# den"an o$t o$t 8an" ada 0ada net=or 8an" la#n.Router %en" ubun" an net=or net=or ter$ebut 0ada net=or la8er dar#%odel @SI: $e #n""a $e9ara te n#$ router adala la8er 3 "ate=a8. Sela#n #tu

2u"a router da0at %enan" a0 dan %el# at a t#v#ta$ tra'# dala% 2ar#n"an:

$e #n""a %e%uda an #ta untu %en" lar#'# a$# an tra'# dan %e%buan"0a et 0a et 8an" t#da d#0erlu an .

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

33/97





G' '( 21 R" *%( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

G' '( 22 R" *%( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

MDF '*' IDF +&'$'#6 +)' +&%() /'#

MD? 4 Ma#n D#$tr#but#on ?ra%e 6 adala $ebua te%0at ter%#na$# abel

8an" %en" ubun" an abel $aluran 0elan""an dar# $entral tele0on dan 2ar#n"an abel 8an" %enu2u e ter%#nal 0elan""an. B#la $ebua $entraltele0on %e%#l# # 1+++ 0elan""an: %a a 0ada MD? n8a a an terda0at 1+++0a$an" abel te%ba"a 8an" ter0a$an" 0ada $lot MD? n8a: d#%ana $et#a00a$an" abel te%ba"a #n# a an %e=a #l# $atu no%or 0elan""an. Dan 1+++0a$an" abel 8an" ter0a$an" d# $lot MD? #n# a an d# 9ro$$ 9onne9t den"an

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

34/97





1+++ 0a$an" abel la#n 8an" bera$al dar# $aluran 0elan""an 8an" %enu2u e0e$a=at ter%#nal 0elan""an. Jad# b#la $eoran" 0elan""an #n"#n a"ar no%ortele0onn8a d#"ant# den"an no%or la#n: %a a 0ro$e$ 0eruba an no%or #n#da0at den"an %uda d#la u an den"an %eruba one $# $aluran 0elan""and# MD? n8a . MD? b#a$an8a d#leta an 0ada $atu "edun" 8an" $a%a den"an$entral tele0onn8a.

ID? 4 Inter%ed#ate D#$tr#but#on ?ra%e 6 %eru0a an 2u"a $ebua0eran" at 9ro$$ 9onne9t abel $aluran 0elan""an: den"an u uran 8an" leb#

e9#l dar# MD?. Se9ara 0 #$# ID? berbentu ota ota 4 b#a$an8a =arna#ta% 6 8an" ter0a$an" 0ada t#an" t#an" tele0on.

G' '( 23 MDF '# IDF 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

G' '( 24 D+'6(' MDF IDF 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

35/97





P%( *%'# /' %) '# &%)' %)'# +$+'&/'#

ntu %en8ele$a# an 0ro8e ter$ebut: #ta aru$la %en"eta u#%en"ena# 0erutean abel dan %en8#a0 an label 8an" d#butu an. K#ta aru$%en"eta u# 2alurn8a abel 8an" a an d#le=at# dan e%ud#an #ta 0un aru$%e%buat label 0ada $et#a0 0ena%aan abel 8an" a an d#buat a"ar%e%uda an dala% al 0en"ontrolan dan dan %on#tor#n" 2ar#n"an abel.

P%)' %)'# /' %) +)'/ /'# %#6'# %#'(

Ele%en 0ent#n" la#n dala% 0ro8e #n# adala 0ena%aan 4 label#n" 6.Ber# label $e%uan8a: ter%a$u edua u2un" abel. Label ter$ebut t#da an8a%el#0ut# na%a abel: teta0# 2u"a d# %ana u2un" 8an" la#n berada dan0en""unaan abel: %#$aln8a untu $uara : data atau v#deo. J# a $uatu $aatter2ad# %a$ala : label $e0ert# #n# b#$a leb# ber ar"a d#band#n" an 9atatan0e%a$an"an abel arena label berada ber$a%a den"an un#t dan t#da

ter$#%0an dala% la9# d# $uatu te%0at. Ber$a%a den"an label abel:0e%ber#an label %a$#n" %a$#n" 0ort 0ada ub: $=#t9 atau router ber# utlo a$# : e0erluan dan t#t# one $# a an $an"at %e%0er%uda $e #n""a%a$ala b#$a d#ata$# den"an 9e0at dan e'#$#en.

Se%ua o%0onen la#n 8an" d# ubun" an e 2ar#n"an aru$ d#ber# label$e0ert# lo a$# dan e0erluan %ere a. Den"an label $e%a9a% #n#: $e%ua

o%0onen b#$a d#9ar# dan e0erluan %ere a 0ada 2ar#n"an b#$a d# eta u#den"an %uda . Pen""unaan label ber$a%a do u%enta$# 2ar#n"an a an%e%ber# "a%baran len" a0 tentan" 2ar#n"an dan ubun"ann8a.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

36/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 3/ dar# /

G' '( 25 "#*", P%#' ''# )' %) &' ' "/ %#*'$+ '(+#6'# 7 E)% %#K" &%*%#$+ 2

G' '( 2! P%#' ''# /' %) 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

37/97





K' %) +6%)'( %#6'# %#'( '# % +$+%#

Kabel abel 8an" a an d#"una an d#"elar den"an benar a"ar #tada0at %uda %ela u an 0ro$e$ 0ada abel ter$ebut: ntu %e%#l# abel:e%0at 2en#$ abel 2ar#n"an 8an" u%u% d#"una an $aat #n# 8a#tu !

K' %) 9"' +')Terd#r# ata$ dua abel 8an" d#$elubun"# ole dua t#n" at #$ola$#.T#n" at #$ola$# 0erta%a adala 8an" 0al#n" de at den"an a=at ondu torte%ba"a. T#n" at 0erta%a #n# d#l#ndun"# ole $erabut ondu tor 8an"%enutu0 ba"#an ata$n8a 8an" %el#ndun"# dar# 0en"aru ele tro%a"net# .Sedan" an ba"#an #nt# 8an" d#"una an untu tran$'er data adala ba"#anten"a n8a 8an" $elan2utn8a d#tutu0 atau d#l#ndun"# den"an 0la$t# $eba"a#0el#ndun" a #r untu %en" #ndar# dar# "ore$an abel. Bebera0a 2en#$ abel9oaF#al leb# be$ar dar# 0ada 8an" la#n. Ma #n be$ar abel: %a #n be$ar

a0a$#ta$ datan8a: leb# 2au 2ara 2an" auann8a dan t#da be"#tu $en$#t#'ter ada0 #nter'eren$# l#$tr# .

G' '( 2< K' %) "' +') 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

K' %) U#$,+%) % T@+$*% P'+( 7 UTP Kabel t=#$ted 0a#r ter2ad# dar# dua abel 8an" d#0utar ena% al# 0er

#n9 # untu %e%ber# an 0erl#ndun"an er ada0 #nter'eren$# l#$tr# d#ta%baden"an #%0eden$#: atau ta anan l#$tr# 8an" on$#$ten. Na%a 8an" u%u%d#"una an untu a=at #n# adala IBM 2en#$ ; ate"or# 3. Se9ara $#n" at abel

TP adala %ura dan %uda d#0a$an": dan b#$a be er2a untu 2ar#n"an$ ala e9#l.

G' '( 28 K' %) UTP 7E)% %# K" &%*%#$+ 2

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

38/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 3- dar# /

K' %) S,+%) % T@+$*% P'+( 7 STP Kabel STP $a%a den"an abel TP: teta0# a=atn8a leb# be$ar dan

d#$elubun"# den"an la0#$an 0el#ndun" #$ola$# untu %en9e"a 0an""uan#nter'eren$#. Jen#$ abel STP 8an" 0al#n" u%u% d#"una an 0ada LAN #alaIBM 2en#$ ; ate"or# 1.

G' '( 2C K' %) STP 7E)% %# K" &%*%#$+ 2

K' %) $%('* "&*+/ 7 + %( "&*+/ Kabel $erat o0t# %en"#r#% data $eba"a# 0ul$a 9a a8a %elalu# abel

$erat o0t# . Kabel $erat o0t# %e%0un8a# euntun"an 8an" %enon2old#band#n" an den"an $e%ua 0#l# an abel te%ba"a. Kabel $erat o0t#

%e%ber# an e9e0atan tran$%#$# data ter9e0at dan leb# rel#able: arena 2aran" ter2ad# e #lan"an data 8an" d#$ebab an ole #nter'eren$# l#$tr# . Kabel$erat o0t# 2u"a $an"at t#0#$ dan 'le $#bel $e #n""a leb# %uda d#0#nda andar# 0ada abel te%ba"a 8an" berat.

G' '( 30 K' %) "&*+9') 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

P% "*"#6'# /' %) ,'( $ +)'/ /'# %#6'# ('&+

2un" u2un" abel 8an" t#da rata d#0oton" den"an 0e%oton" abel, ba"#an 8an" an8a %e%#l# # $atu bua 0#$au dan $atu ba"#an la"# datar0ada 9r#%0 tool adala 0e%oton" abel 6 $a%0a# ra0# : 0a$t# an $ebelu%

abel d#%a$u an e dala% RJ* 5: abel abel ter$u$un $e$ua# $u$unan dandala% eadaan 8an" rata dan ra0# . Karena et#da ra0#an d#$#n# da0at

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

39/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! 3, dar# /

%en"a #bat an 0#n RJ* 5 t#da da0at %ene%bu$ abel abel TP ter$ebut:$e #n""a 2alur 0un ter"an""u 4 $ala $atu a$0e 0en8ebab e"a"alan9ra%0#n" 6. B#a$an8a #ta %e%oton" abel den"an %en""una an 9r#%0 tool ;9r#%0#n" tool adala alat untu %e%a$an" abel TP e one tor RJ* 5 ; RJ*11 ter"antun" ebutu an. Bentu n8a %a9a% %a9a% ada 8an" be$arden"an 'un"$# 8an" ban8a : $e0ert# b#$a %e%oton" abel: %en"u0a$ dan la#n

$eba"a#n8a. Ada 2u"a 8an" an8a d#0eruntu an untu 9r#%0 RJ* 5 atau RJ*11 $a2a. onto "a%barn8a $e0ert# #n# !

G' '( 31 (+ & *"") 7 E)% %# K" &%*%#$+ 2

36 S# a0 Ker2a

1. Me%a$an" one tor RJ* 5 e abel TP.

). Men8#a0 an 0erutean abel dan 0elabelan.

3. Mela u an 0elabelan abel den"an benar.

. Men""elar abel den"an benar dan e'#$#en.

5. Mela u an 0e%oton"an abel den"an ra0#.

4.5.3 M% '* "/ %#


Pada $ub bab #n# #ta a an bela2ar ba"a#%ana 9aran8a %e%buatdo u%enta$# dar# a$#l 0ro8e 8an" $uda d#buat. A"ar %e%uda an #tadala% al %e%on#tor#n" ber2alann8a 0ro8e ter$ebut.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

40/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! + dar# /


T"&")"6+ +$+/ '(+#6'# +6' '(/'#

n$ur 8an" %enentu an 2en#$ $uatu LAN atau AN adala !

To0olo"# Med#a tran$%#$# Te n# Med#u% A99e$$ ontrol

To0olo"# %enun2u 0ada $uatu 9ara d#%ana end $8$te% atau $tat#on8an" d# ubun" an e 2ar#n"an $al#n" d# #nter one $# an. Ban8a berba"a#%a9a% 2en#$ to0olo"#: a an teta0# 0ada al #n# #ta %en""una an to0olo"#$tar.

S*'( : $et#a0 $tat#on ter one $# lan"$un" e 9entral node: Ada dua0ende atan ter ada0 o0era$# 8an" da0at d#la u an ole 9entral node !

Bero0era$# 0ada %odel broad9a$t: dala% al #n# $e9ara '#$# adala$tar: na%un $e9ara lo"# a adala bu$.

G' '( 32 $,'(% % + , 7 E)% %# K" &%*%#$+ 3

Bert#nda $eba"a# 'ra%e $=#t9 #n" . ?ra%e 8an" d#ter#%a 9entral nodea an d# bu''er ole 9entral node dan a an d# #r#% 0ada tu2uann8a.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

41/97





G' '( 33 LAN S@+*9, 7 E)% %# K" &%*%#$+ 3

Ban8a berba"a# 2en#$ 9ara dar# 0en" ubun"an =or $tat#on: ID? danMD?: d#b=a #n# ada bebera0a d#a"ra% 8an" %en2ela$ an %et od %et od8an" ber ubun"an: den"an to0ol"# '#$# $tar 8an" $an"at ber ubun"anden"an 2ar#n"an et ernet.

\

G' '( 34 T"&")"6+ $*'( 7 E)% %# K" &%*%#$+ 3

T"&")"6+ )" +/ '(+#6'# +6' '(/'#

Ko%0onen o%0onen 8an" d#"una an d# dala% 2ar#n"an b#$an8aterd#r# dar# ub: LAN $=#t9 : re0eater: br#d"e: router. Suatu ub adala0eralatan 8an" %en" ubun" an ter%#nal ter%#nal 0e%a a# d#%ana $et#a0ter%#nal d# ubun" an den"a abel ter$end#r# $e #n""a %e%bentu to0oo"#'#$# $tar na%un da0at bero0era$# berda$ar an to0olo"# lo"#9 bu$ atau r#n".

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

42/97





G' '( 35 T"&")"6+ B $ 7 E)% %# K" &%*%#$+ 3

Men""una an abel tun""al dan $e%ua o%0uter ter ubun"den"ann8a.

O *)%* '# ') ( /' %) +9'*'*

ntu %e%dua an #ta dala% al %e%on#tor#n" dan %ela u an0en"e9e an ter ada0 abel abel ter$ebut atau 0un 2ar#n"an: %a a$eba# n8a $et#a0 alur 2alur abel 8an" tela d#buat d#9atat $e$ua# den"an0e%ber#an label 8an" tela d#la u an.

G' '( 3! A) ( /' %) 7 E)% %# K" &%*%#$+ 3

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

43/97





P%('#6/'*: MA ' (%$$ '# IP ' (%$$ + ' *'(

Setela $e%ua 8an" d# er2a an $uda ber2alan den"an $e%e$t#n8a:%a a $eba"a# do=n$trea% #ta aru$ %enda'tar an MA addre$$ dar#0eran" at net=or #ta dan IP $tat#9 $trea% #ta 4 %#$aln8a tel o%net ; GPRS

dan la#n la#n 6: 0ada $o't=are 9l#ent 8an" d#$erta an 0ada $aat #ta%ela u an 0enda'taran. Setela $e%ua d# on'#"ura$# an %a a $et#a0u0$trea% 8an" #ta reHue$t a an d#ta%0un" d# ISP one =a8 baru $etela #tud#ber# an re$0on$e e0ada #ta %elalu# 0eran" at D(B den"an e9e0atan8an" luar b#a$a 4 u0 to )Mb0$ atau leb# 6.

T' %) 2 "#*", P%# ' *'('# P%('#6/'* 7E)% %# K" &%*%#$+ 3

P%('#6/'* MA ' (%$$ IP ' (%$$P 1 Mon#tor ! 15 #n9

Pro9e$$or ! P

Me%or8 ! 51)%b&ardd#$ ! +"b

++*1D*,)*/5*+,*+A 1,).1/-.) 5.)1

P 2 Mon#tor ! 15 #n9Pro9e$$or ! PMe%or8 ! 1 Gb&ardd#$ ! + "b

+1*1E*,)*/5*+3*+R 1,).1/-.) 5.))

P 3 Mon#tor ! 15 #n9Pro9e$$or ! PMe%or8 ! 1 Gb&ardd#$ ! + "b

+1*)t*3 *55*+3*1< 1,).1/-.) 5.)3

Mon#tor ! 15 #n9Pro9e$$or ! PMe%or8 ! )5/ Mb&ardd#$ ! + Gb

5/*) *, *7)*) */P 1,).1/-.) 5.)

Den"an %ela u an 0enda'taran $e0ert# #n#: %a a 2# a d#te%u an $uatu%a$ala : net=or ad%#n da0at den"an %uda %en9ar# P 8an" ber%a$ala .

36 S# a0 Ker2a

1. Men""a%bar an to0olo"# '#$# 2ar#n"an.

). Men""a%bar an to0olo"# lo"#9 2ar#n"an.

3. Menda'tar an Peran" at: MA Addre$$ dan IP Addre$$

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

44/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! dar# /

BAB V

SUMBER-SUMBER YANG DIPERLUKAN

UNTUK PEN APAIAN KOMPETENSI

5.1 S %( D' ' M'# $+'

Dala% 0ro$e$ 0en9a0a#an o%0eten$# $u%ber 8an" da0at d#andal anadala $u%ber da8a %anu$#a. Su%ber da8a %anu$#a 8an" d#%a $ud d#$#n#adala oran"*oran" 8an" da0at %endu un" 0ro$e$ 0en9a0a#an o%0eten$#8an" d#%a $ud: antara la#n!

o P% + +#6Pe%b#%b#n" Anda %eru0a an oran" 8an" da0at d#andal an

arena bel#au %e%#l# # 0en"ala%an. Peran Pe%b#%b#n" adala untu !

a. Me%bantu Anda untu %eren9ana an 0ro$e$ bela2ar.b. Me%b#%b#n" Anda %elalu# tu"a$*tu"a$ 0elat# an 8an" d#2ela$ andala% ta a0 bela2ar.

9. Me%bantu Anda untu %e%a a%# on$e0 dan 0ra t# baru danuntu %en2a=ab 0ertan8aan Anda %en"ena# 0ro$e$ bela2ar Anda.

d. Me%bantu Anda untu %enentu an dan %en"a $e$ $u%berta%ba an la#n 8an" Anda 0erlu an untu bela2ar Anda.

e. Men"or"an#$#r e"#atan bela2ar elo%0o 2# a d#0erlu an.'. Meren9ana an $eoran" a l# dar# te%0at er2a untu %e%bantu 2# a

d#0erlu an.

o P%#+)'+Pen#la# Anda %ela $ana an 0ro"ra% 0elat# an ter$tru tur untu

0en#la#an d# te%0at er2a. Pen#la# a an!a. Mela $ana an 0en#la#an a0ab#la Anda tela $#a0 dan %eren9ana an

0ro$e$ bela2ar dan 0en#la#an $elan2utn8a den"an Anda.b. Men2ela$ an e0ada Anda %en"ena# ba"#an 8an" 0erlu untu

d#0erba# # dan %erund#n" an ren9ana 0elat# an $elan2utn8a den"an Anda.

9. Men9atat 0en9a0a#an ; 0erole an Anda.

o T% '# /%( ';$%$' ' &%$%(*' &%)'*+,'#Te%an er2a Anda;$e$a%a 0e$erta 0elat# an 2u"a %eru0a an

$u%ber du un"an dan bantuan. Anda 2u"a da0at %end#$ u$# an 0ro$e$bela2ar den"an %ere a. Pende atan #n# a an %en2ad# $uatu 8an"ber ar"a dala% %e%ban"un $e%an"at t#% dala% l#n" un"anbela2ar; er2a Anda dan da0at %en#n" at an 0en"ala%an bela2ar Anda.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

45/97





5.2 L+*%('* (

D#$a%0#n" den"an bela2ar den"an oran"*oran" $e0ert# 8an"d#$ebut an d#ata$: Anda tentu 0erlu 2u"a teru$ %ena%ba =a=a$an dan0en"eta uan Anda dar# $u%ber*$u%ber ba9aan $e0ert# bu u*bu u 8an"ber a#tan den"an o%0eten$# 8an" Anda 0#l# : 2urnal*2urnal: %a2ala : dan$eba"a#n8a.

L#teratur dala% al #n# tentu bu an $a2a %ater#al beru0a ba9aan ataubu u %ela#n an ter%a$u 0ula %ater#al*%ater#al la#nn8a 8an" %en2ad#0endu un" 0ro$e$ 0e%bela2aran et# a 0e$erta 0elat# an $edan"%en""una an Pedo%an Bela2ar #n#. M#$aln8a re a%an dala% bentu a$et:v#de0: dan $eba"a#n8a.

Bu u re'eren$#: le%bar er2a: tu"a$*tu"a$ er2a 2u"a da0at d#"una andala% 0ro$e$ 0en9a0a#an o%0eten$#. Pe$erta bole %en9ar# dan%en""una an $u%ber*$u%ber alternat#' la#n 8an" leb# ba# atau $eba"a#

0endu un" ta%ba an atau 2# a tern8ata $u%ber*$u%ber 8an"d#re o%enda$# an dala% 0edo%an bela2ar #n# t#da ter$ed#a;t#da ada.

ntu re'eren$# %en"ena# %ater#*%ater# 8an" da0at d#"una an: Andada0at %el# at dar# Da'tar Pu$ta a 8an" terla%0#r d# ala%an tera #r %odul #n#

5.3 D' *'( P%(')'*'# '# B','# '#6 +6 #'/'#

1. Judul;Na%a Pelat# an ! Men""elar S#$te% Per abelan Ter$tru tur&or#$ontal

). Kode Pro"ra% Pelat# an ! TIK.JK+).+13.+1

N@

NITK@MPETENSI K@DE NIT

DA?TARPERALATAN DA?TAR BA&AN

KETERANGA N

1. Men""elarS#$te%Per abelanTer$tru tur&or#$ontal

TIK.JK+).+13.+1

* Peralatan 2ar#n"an * Kabel* So et RJ* 5* Bu u #n'or%a$#Men""elar S#$te%Per abelanTer$tru tur&or#$ontal

* Re'eren$# Da'tarPu$ta a

*

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

46/97




Bu u In'or%a$# (er$#! )5*+,*)++- &ala%an! / dar# /

DAFTAR PUSTAKA

eb$#te !

tt0!;;)+,.-5.175.1+ ;$ear9 H 9a9 e!&?od-RIL J!===.l00.un$.a9.#d;=eb;%oodle;%oodledata; /;%oddata;a$$#"n%ent;);)) ;M31+/+ ).0d' 0e%oton" abel 2ar#n"an l #d 9t 9ln 9d ) "l #d

9l#ent '#re'oF*a tt0!;;)+,.-5.175.1+ ;$ear9 H 9a9 e!o E,Sb1 @P

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

47/97

MATERI PELATIHAN BERBASIS KOMPETENSISEKTOR TEKNOLOGI INFORMASI DAN

KOMUNIKASI

MENGGELAR SISTEM PERKABELANTERSTRUKTUR HORISONTAL

TIK.JK02.013.01

BUKU KERJA

DEPARTEMEN TENAGA KERJA DAN TRANSMIGRASI R.I.DIREKTORAT JENDERAL PEMBINAAN PELATIHAN DAN PRODUKTIVITAS

Jl. Jend. Gatot Subroto Kav.51 Lt.7.B Ja arta Selatan

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

48/97

Mater! Pelat!"an Berba#!# Ko$%eten#!Se tor Tele$at! a Sub Se tor Jar!n&an dan S!#te$ Ad$!n


Judul Modul' Men&&elar S!#te$ Per abelan Ter#tru tur(or!#ontal

Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' 1 dar! 17

DAFTAR ISI

DAFTAR ISI .................................................................................................... 1 BAB I ............................................................................................................ 2

STANDAR KOMPETENSI ................................................................................. 2 1.1 0n!t Ko$%eten#! an& D!%ela)ar!................................................................... + 1.1.1 Kode dan Judul 0n!t .......................................................................... + 1.1.+ De# r!%#! 0n!t .................................................................................... + 1.1.2 Ele$en Ko$%eten#! ........................................................................... + 1.1.3 Bata#an *ar!abel ............................................................................... 3 1.1.5 Panduan Pen!la!an ............................................................................. 3 1.1.4 Ko$%eten#! Kun ! .............................................................................. 5

BAB II ............................................................................................................ 6 TAHAPAN BELAJAR ........................................................................................ 6

+.1 Lan& a",lan& a" 6 Ta"a%an Bela)ar.............................................................. 4

+.+ Ind! ator Ker)a ............................................................................................ 4

BAB III ......................................................................................................... 15 TUGAS TEORI, UNJUK KERJA DAN SIKAP KERJA ........................................ 15

2.1 Tu&a# Tertul!# .......................................................................................... 15 2.+ Tu&a# 0n)u Ker)a .................................................................................... +3 2.2 Tu&a# S! a% Ker)a Ser! A 8 .................................................................... +5 2.3 Da9tar :e 0n)u Ker)a .............................................................................. +/

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

49/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' + dar! 17

BAB I

STANDAR KOMPETENSI

1.1 Uni K!"#$ $n%i &'n( Di#$)'*'+i

Dala$ #!#te$ %elat!"an; Standar Ko$%eten#! d!"ara% an $en)ad!%anduan ba&! %e#erta %elat!"an untu da%at 'a. Men&!dent!9! a#! an a%a

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

50/97






%ro

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

51/97





1.1./ B' '%'n V'+i' $)

1. 0n!t !n! berla u untu #eluru" #e tor te nolo&! !n9or$a#! dano$un! a#!.

+. Dala$ $ela #ana an un!t o$%eten#! !n! d!du un& den&an ter#ed!an

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

52/97





tan%a b!#a ter"ada% #e tor tertentu. Bata#an var!abel a an$e$bantu dala$ "al !n!. 0ntu #e tor tertentu6 "u#u#;%elat!"an "aru# d!#e#ua! an a&ar da%at $e$enu"! ebutu"an#e tor ter#ebut.

1.1.6 K!"#$ $n%i K-n i

NO KOMPETENSI KUN4I DALAM UNIT INI TINGKAT1 Men&u$%ul an; $en&or&an!#!r dan $en&anal!#a !n9or$a#! +

+ Men& o$un! a#! an !de,!de dan !n9or$a#! 1

2 Meren ana an dan $en&or&an!#!r a t!v!ta#,a t!v!ta# +

3 Be er)a den&an oran& la!n dan elo$%o 1

5 Men&&una an !de,!de dan te n! $ate$at! a 1

4 Me$e a" an $a#ala" +

7 Men&&una an te nolo&! +

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

53/97





BAB II

TAHAPAN BELAJAR

2.1 L'n( ' )'n( ' T' '#'n B$)'*'+

Pen

. S! a% Ker)a 6 Att!tude A99e t!9 8.

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

54/97





1. Pada u$u$n

Ta"a%an#! a% 'Part!#!%a#!

Internet

Re9eren#!dar!da9tar%u#ta a

S@PStandar

@%era#!onalPro#edur8

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

55/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' / dar! 17

K U K In i ' !+ K$+*' T' '#'n B$)'*'+ S-" $+

+ Kl!en d!$!ntauntu$en

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

56/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' dar! 17

K U K In i ' !+ K$+*' T' '#'n B$)'*'+ S-" $+

Pro#edur8

5 Jad=al danurutan %e er)aan

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

57/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' 1- dar! 17

K U K In i ' !+ K$+*' T' '#'n B$)'*'+ S-" $+

1.2 (aru# b!#a$e$a#t! an

one tor RJ,35 tela"

ter%a#an& e abel0TP.

Ta"a%an#! a% '

Part!#!%a#!

S@PStandar


+ So et RJ,35d!%a#an& %adad!nd!n& d! =!r!n&

lo#et>$en&&una an

ota #o et;$enana$ #o etRJ,35 d!nd!n&beton; $enana$#o et RJ,35%ada d!nd!n&berla%!# %la#ter;$enana$ #o etRJ,35 %adad!nd!n& a

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

58/97

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

59/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' 1+ dar! 17

K U K In i ' !+ K$+*' T' '#'n B$)'*'+ S-" $+

$ela u an %elabelanabel den&an benar. Ta"a%an

#! a% 'Part!#!%a#!

S@PStandar

@%era#!on

alPro#edur87 Kabel d!&elar

den&an benardan e9!#!en

7.1 Da%at$en&eta"u! ara$en&&elar abelden&an benar dane9!#!en.

7.+ Ma$%u$en&&elar abelden&an benar.

7.2 (aru# b!#a$en&&elar abelden&an e9!#!en.

Ta"a%anbela)ar '%e$a"a$an

Ta"a%anberlat!" '%er#e%#!


Internet


S@PStandar


/ Pe$oton&anabel "aru#

d!la u anden&an ra%!

/.1 Da%at$en&eta"u! ara$e$oton& abelden&an ra%!.

/.+ Ma$%u$e$oton& abel.

/.2 (aru# b!#a$e$oton& abelden&an ra%!.




Internet


S@PStandar


03 M$" -' ! -"$n

1 To%olo&! 9!#! )ar!n&and!&a$bar an

1.1 Da%at$en&eta"u! to%olo&!9!#! )ar!n&an.

1.+ Ma$%u$en&&a$barto%olo&! 9!#!



Internet

Re9eren#!dar!da9tar

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

60/97





K U K In i ' !+ K$+*' T' '#'n B$)'*'+ S-" $+

)ar!n&an.

1.2 (aru# b!#a$e$a#t! an to%olo&!

9!#! )ar!n&an tela"d!&a$bar an.

Ta"a%an

#! a% 'Part!#!%a#!

%u#ta a

S@P

Standar@%era#!onalPro#edur8

+ To%olo&! lo)! )ar!n&and!&a$bar an

+.1 Da%at$en&eta"u! to%olo&!lo&! )ar!n&an.

+.+ Ma$%u$en&&a$bar anto%olo&! lo&!

)ar!n&an.

+.2 (aru# b!#a$e$a#t! an to%olo&!lo&! )ar!n&an tela"d!&a$bar an.




Internet


S@PStandar


2 @utlet dan )alurabel d! atat

2.1 Da%at$en&!dent!9! a#!outlet dan )alur

abel.

2.+ Ma$%u $en atatoutlet.

2.2 (aru# b!#a$en atat )alur abel.




Internet


S@PStandar


3 Peran& at; MA:addre## dan IPaddre## d!da9tar

3.1 Da%at$en&!dent!9! a#!%eran& at; MA:addre## dan IPaddre##.

3.+ Ma$%u



Internet

Re9eren#!dar!da9tar

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

61/97





K U K In i ' !+ K$+*' T' '#'n B$)'*'+ S-" $+

$enda9tar%eran& at; MA:addre## dan IPaddre##.

3.2 (aru# b!#a$e$a#t! an%eran& at; MA:addre## dan IPaddre## tela"d!da9tar.

Ta"a%an

#! a% 'Part!#!%a#!

%u#ta a

S@P

Standar@%era#!onalPro#edur8

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

62/97





BAB III

TUGAS TEORI, UNJUK KERJA DAN SIKAP KERJA

TUGAS TEORI , UNJUK KERJA DAN SIKAP KERJA

Berla u untu #et!a% ele$en o$%eten#! dan r!ter!a un)u er)a dala$level 0n!t Ko$%eten#! TIK.JK-+.-12.-1; Men&&elar S!#te$ Per abelan Ter#tru tur(or!#ontal dan )u$la" n!la! t!n& at &rada#! o$%eten#! un !

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

63/97





. Soal #ul!t.K!#!, !#! #oal dan )u$la" #oal d!beda an %ada #et!a% level un!t

o$%eten#!.2.+.+. Bentu tu&a# tertul!# adala" @b

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

64/97





3. Alat

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

65/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' 1/ dar! 17

d. IT #u%%ort

1-. Tu&a#n

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

66/97





13. G$abar d!#a$%!n& adala" )e!n one tor ' K0K2.18

a. Kone tor BN:b. Kone tor RJ,11

. Kone tor RJ,35d. Kone tor :oaF!al

15. &a$bar do#a$%!n& adala" alat

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

67/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' +- dar! 17

. Sebua" te$%at ter$!na#! abel

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

68/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' +1 dar! 17

. S"!eld to %a!rd. Ja=aban #ala" #e$ua

+5. &a$bar d!#a$%!n& adala" )en!# dar! abel'K0K 2.+8

a. 0TPb. :oaF!al

. ?!ber @%t!d. Ja=aban a dan b benar #e$ua

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

69/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' ++ dar! 17

L$" '+ P$"$+i %''n P$%$+ ' -n - T-('% T$+ -)i% 9 S$+i A :

Se$ua e#ala"an "aru# d!%erba! ! terleb!" da"ulu; #ebelu$ d!tandatan&an!.

N!. U+'i'n P$+ 'n;''n T-('% T$+ -)i% S$+i A.

B$n'+ S')'

1.+.2.3.5.4.7./.

.

1-.11.1+.12.13.15.14.17.1/.1 .+-.

+1+++2+3+5

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

70/97





A#' ' #$+ 'n;''n N!.1 %'"#'i N!.25 S$+i A,$)' i *'8' $n('n $n'+ =

K$ $+'n('n

Total =a tu+5 $en!t.

1. Na$a Pe#erta %elat!"an '

Tanda tan&an Pe#erta '

+. Na$a Pen!la! '

Tanda tan&an Pen!la! '

4' ' 'n P$ni)'i

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

71/97





3.2 T-('% Un*- K$+*'9 S$+i A :.

a. Sele#a! an #e$ua tu&a# un)u er)a #e#ua! !n#tru #! un)u er)a $a#!n&,$a#!n& #e#ua! !n#tru #! er)a den&an bata#an %ada !nd! ator er)a dan

$en&a u %ada #tandar r!ter!a $a#!n&,$a#!n&; #er! A.b. a tu ter#ed!a +5 $en!t; )u$la" #oal + In#tru #! Ker)a.

T-('% 1 M$" $+i 'n !n ! #$n*' 8')'n #$"'%'n('n ' $) *'+in('n

a. a tu ' 15 $en!t.

b. Alat ' Alat Tul!#.

. Ba"an ' Bu u atatan.

d. Ind! ator Ker)a ' Ma$%u $e$ber! an onto" %en)ad=alan%e$a#an&an abel )ar!n&an

e. Standar Kr!ter!a ' Ter)a=ab den&an benar.

9. In#tru #! Ker)a ' Ber! an onto" %en)ad=alan %e$a#an&an abel )ar!n&anH K0K 1.58

T-('% 2 M$n*$)'% 'n #$+ $ ''n MDF 'n IDF

a. a tu ' 1- $en!t.

b. Alat ' Alat tul!#.

. Ba"an ' Bu u atatan.

d. Ind! ator Ker)a ' Ma$%u $en)ela# an %erbedaan MD? dan ID?

e. Standar Kr!ter!a ' Se#ua! Bu u !n9or$a#!.

9. In#tru #! Ker)a ' Jela# an %erbedaan MD? dan ID?H K0K +.38

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

72/97





L$" '+ P$"$+i %''n P$%$+ ' -n - T-('% Un*- K$+*' 9 S$+i A :


N!. U+'i'n P$+ 'n;''n T-('% Un*- K$+*',%$+i A

B$n'+ S')'

1.+.

A#' ' #$+ 'n;''n N!.1 %'"#'i N!.2, S$+i A $)'i *'8' $n('n $n'+ =

K$ $+'n('n

Total =a tu+5 $en!t.



+. Na$a Pen!la! '


4' ' 'n P$ni)'i

3.3 T-('% Si '# K$+*' 9 S$+i A :

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

73/97





'. Sele#a! an #e$ua tu&a# #! a% er)a #e#ua! !n#tru #! #! a% er)a $a#!n&,$a#!n& #e#ua! !n#tru #! er)a den&an bata#an %ada !nd! ator er)a dan$en&a u %ada #tandar r!ter!a $a#!n&,$a#!n&; #er! A.

. a tu ter#ed!a 3- $en!t; )u$la" #oal + In#tru #! S! a% Ker)a.

T-('% 1 M$"'%'n( RJ /5 $ ' $) UTP

a. a tu ' +5 $en!t.

b. Alat ' RJ 35; :r!$%t Tool; dan Kabel Te#ter.

. Ba"an ' Kabel 0TP

d. Ind! ator Ker)a ' Ma$%u $e$a#an& RJ 35 e abel 0TP

e. Standar Kr!ter!a ' RJ 35 tela" ter%a#an& den&an ba! dan benar eabel 0TP.

9. In#tru #! S! a% ' Pa#an& anla" RJ 35 e abel 0TPH K0K +.18

T-('% 2 M$n*$)'% 'n / ' $) *'+in('n ;'n( -"-" i(-n' 'n

a. a tu ' 15 $en!t.

b. Alat ' Alat tul!#.

. Ba"an ' bu u atatan.

d. Ind! ator Ker)a ' Ma$%u $en)ela# an 3 abel )ar!n&an

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

74/97






N!. U+'i'n P$+ 'n;''n T-('% Si '# K$+*',S$+i A.

B$n'+ S')'

1.+.

A#' ' #$+ 'n;''n N!.1 %'"#'i N!.2, S$+i A $)'i *'8' $n('n $n'+ =

K$ $+'n('n

Total =a tu3- $en!t.



+. Na$a Pen!la! '


4' ' 'n P$ni)'i

B- - - - +$7$+$n%i -n - #$)' i 'n ;'n( $)' i+$ !"$n '%i 'n

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

75/97




Bu u Ker)a *er#!' +5,- ,+--/ (ala$an' +/ dar! 17

A. D' ' B- - P$n - -n( T$!+i

, L!"at %ada Modul Bu u In9or$a#! Men&&elar S!#te$ Per abelan Ter#tru tur(or!#ontal.

B. >$ %i $ &'n( D'#' Di -n*-n(i

"tt%'66+- ./5.175.1-36#ear " a "e'(?od/RIL(! J'===.l%%.un#.a .!d6=eb6$oodle6$oodledata6346$oddata6a##!&n$ent6+6++36M21-4-3+.%d9 %e$oton& abel )ar!n&an "l !d t ln d + &l !d

l!ent 9!re9oF,a "tt%'66+- ./5.175.1-36#ear " a "e'o E Sb1 @P J'===.$alan

& ab.&o.!d6 ab$alan&6&aler!,t!6ModulO+5+- or #"o%O+5+-e0KMO+5+-+--7.%d9 %e$oton& abel )ar!n&an "l !d t ln d +4 &l !d l!ent 9!re9oF,a

"tt%'66!$a&e#.&oo&le. o.!d6!$&re# !$&url "tt%'66!44.%"otobu et. o$6albu$#6"+5+6o%re % 6balt"a or6 r!$%tool.&!9 !$&re9url "tt%'66 u#u$o15-/.$ult!%l

7/25/2019 TIK.JK02.013.01

76/97


Kode Modu

tik.jk02.013.01

Documents