piston
Embed Size (px)
TRANSCRIPT

Piston Jarak toleransi antara dinding silinder dengan dinding torak:
Bagian atas piston AD1 = 0,009. D ……………………(Maleev, V.L, 1986, Hal.423)
= 0,009.19,15 cm= 17,23 cm (172,3 mm).
Bagian bawah Piston AD2 = (0,0018 ÷ 0,0025). D …………….(Maleev, V.L, 1986, Hal.423)
= (0,0018 ÷ 0,0025) 19,15 cm= (0,0344 ÷ 0,0478)= 0,037 cm (0,37 mm). ……..(diambil)
Dari ukuran toleransi diatas, maka ukuran piston dapat dicari: Diameter kepala piston (D1)
D1 = D-0,47 ………………… (Maleev, V.L,1986, Hal.425 )= 19,15 cm (191,5 mm)-0,47 = 18,68 cm
Diameter bagian bawah piston (D2) D2 = D1-0.10 ...........................(Maleev, V.L, 1985, Hal.501)D2 = 18,68-0.10 cm = 18,58 cm (185,8 mm).
Tebal kepala piston (t1)
t1 = 0,43. D ........................(Maleev, V.L,1985, Hal.499)
Dimana: D = Diameter Silinder = 7,54 in
P = Tekanan maksimum pembakaran = 1200 Psi
= Tekanan/tegangan ijin = 9400 Psi.
Maka:
t1 = 0,43.7,54
= 1,16 in = 2,95 cm (29,5 mm).
Lebar alur ring piston (t)
t = (0,029 ÷ 0,033).D ................(Petrovsky, N 1968, Hal.501)
= (0,029 ÷ 0,033)19,15 cm
= (0,56 ÷ 0,63 cm = 0,60 cm = 0,24 in (60 mm). ......(diambil)
Dalam alur ring piston (b)
b = (t +1/64) in ..........................(Maleev, V.L 1945, Hal.501)
= (0,24+0.0156) in

= 0,26 in = 0,66 cm ( 66 mm). Tebal dinding piston bagian atas (t2)
t2 = (0,24 + 0,03 D + b).in .................(Maleev, V.L,1945, Hal,501)= (0,18 + 0,03.7,54 + 0,40) in= 0,81 in = 2,1 cm (21 mm).
Tebal dinding piston bagian bawah (t3)
t3 = ( 0,25 ÷ 0,35 )t2 …………………….(Maleev V.L 1945, Hal.501)
= ( 0,25 ÷ 0,35 ) 2,1 cm
= 0,52 ÷ 0,73)
= 0,60 cm (60 mm). ……….(diambil).
Panjang piston (L)
L = (0,9 ÷ 1,3). D …………..(Khovakh, M.ed 1979, Hal.439)
= (0,9 ÷ 1,3) 19,15 cm
= (17,23 ÷ 24,89)
= 18 cm (180 mm). .........(diambil).
Jarak pena piston dengan kepala piston (K)
K = (0,55 ÷ 0,85). D .......................(Khovakh, M.ed 1979, Hal.439)
= (0,55 ÷ 0,85) 19,15 cm
= (0,53 ÷16,28)
= 10,60 cm (106 mm). ..........(diambil).
Diameter kedudukan pena piston (do)
do = (0,34 ÷ 0,38). D ..............................(Khovakh,M.ed 1979, Hal.439)
= ( 0,34 ÷ 0,38 )19,15 cm
= (6,51 ÷ 7,28)
= 6,80 cm (680 mm). ...........(diambil).
Pemeriksaan tegangan pada piston

Tegangan yang timbul akibat tekanan gas maksimum adalah:
.......................(Maleev,V.L,1985, Hal.520)
Dimana: t = tebal piston = 2,95 cm
D = diameter = 18,68 cm (186,8 mm) = 7,35 in
P = Tekanan gas maksimum = 1200 Psi
Maka =
= 266,5514 Psi.
Ring piston
Lebar ring piston (b)
= (0,029 ÷ 0,038). D ............................(Petrovsky,N 1968, Hal.105)
= (0,029 ÷ 0,038)19,15 cm.
= (0,55 ÷ 0,73)
= 0,60 cm (60 mm). .......(ditentukan).
Tebal ring piston (t)
= (0,7 ÷ 1,0). b ...........................(Petrovsky, N 1968, Hal.105)
= ( 0,7 ÷ 1,0) 0,60 cm
= ( 0,42 ÷ 0,60)
= 0,52 cm (52 mm) ........(ditentukan)
Jarak kedua ujung ring piston dalam keadaan bebas (c)
c = (3,5 ÷ 4,0). b ......................(Maleev, V.L,1945, Hal.112)
= (3,5 ÷ 4,0) 0,60 cm
= (2,1÷ 2,4)
= 2,1 cm (21mm) ……….(ditentukan).
Jarak kedua ujung ring piston dalam keadaan terpasang (c )
C1 = (0,002 ÷ 0,004). D …………………..(Maleev, V.L,1945, Hal.117)
= (0,002 ÷ 0,004)19,15 cm

= (0,038 ÷ 0,077)
= 0,038 cm ( 0,38 mm). …….(ditentukan).
Jumlah ring piston (i)
i = D/19,15/10.0,52.t ………………………(Maleev,V.L, 1945 Hal.117)
= 3,68i = 4. .....(ditentukan).
Pemeriksaan terhadap kekuatan ring piston
Pemeriksaan terhadap tegangan lengkung
Mb D2 /2.b. PSP ............................(Maleev, V.L,1985, Hal.123)
Dimana: D = Diameter = 191,5 mm
b = lebar ring piston = 6 mm.
Psp = tekanan spesifik permukaan ring piston dengan dinding silinder
= (3,5 ÷ 6) Psi ..............................(Maleev,V.L,1985, Hal.506)
= (0,246 ÷ 0,421) kg/cm2 = 0,4 kg/cm2 (ditentukan)
Maka:
Mb = (19,15)2/ 2.0,60.0,4
= 764,005 kg.cm.
Pena piston
Panjang pena piston (Lp)
Lp = ( 0,8). D .............................(Khovakh, M 1979, Hal.431)
= 0,8.19,15 cm
= 15,32 cm (153,2 mm).
Diameter luar pena piston (do)
do = (0,34 ÷ 0,38). D
= (6,51 ÷ 7,28)19,15 cm
= 6,60 cm ( 66 mm) ......(ditentukan). Diameter dalam pena piston (d1)
d1 = (0,52 ÷ 0,58). do .............................(Khovakh, M 1979, Hal.43)

= (0,52 ÷ 0,58) 6,60 cm = (3,43 ÷ 3,83)= 3,43 cm (34,3 mm). .........(ditentukan).
Connecting Rod (Batang Torak)Dengan ketentuan sebagai berikut:
Tenale Strenght = 165000 Psi Faktor keamanan = 8 Tegangan ijin = 165000/8 = 1453,46 kg/cm2
Ukuran connecting rod Ukuran bagian atas 1. Diameter kedudukan pena piston (Do) = 6,6 cm (66 mm).2. Lebar kepala (1k1) = cm /mm
1k1 = 0,4. D = 0,4.6,60 cm
= 2,6 cm (26 mm). ........(Khovakh, M 1979, Hal.439)
3. Tebal lapisan metal (t1)
= (0,08 ÷ 0,085). do ..............................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (0,08 ÷ 0,085) 6,60 cm
= (0,53 ÷ 0,56)
= 0,53 cm (53 mm). ...........(ditentukan)
4. Diameter bagian dalam (dk1)
dk1 = (do + 2).t1 ..........................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (6,60 + 2)0,53 cm
= 7,7 cm (77 mm). ..........(ditentukan)
5. Diameter bagian luar (dk2)
dk2 = (1,2 ÷ 1,3) dk1 ............................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (1,2 ÷ 1,3) 7,7 cm
= (9,24 ÷ 10)
= 9,5 cm (95 mm). ............(ditentukan).
Ukuran bagian bawah

1. Diameter bagian dalam (dk)
dk = (0,5 ÷ 0,65). D ...............................(Khovakh, M 1978, Hal.487)
= (0,5 ÷ 0,65) 19,15 cm
= (9,57 ÷ 12,45)
= 10 cm (100 mm). .........(ditentukan)
2. Tebal lapisan metal (t11)
t11 = (0,03 ÷ 0,05). dk ...................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (0,03 ÷ 0,05) 10 cm
= (0,3 ÷ 0,5)
= 0,4 cm (40 mm). .........(ditentukan)
3. Diameter bagian dalam (dkd)
dkd = dk+2.t11 .............................(Khovakh, M 1979, Hal.487)
= 10+2 (0,4)
= 10,8 cm (108 mm). ........(ditentukan)
4. Diameter bagian luar (dL)
dL = (1,2 ÷ 1,3) dkd ..............................(Khovakh,M 1979, Hal.487)
= (1,2 ÷ 1,3) 10,8 cm
= (12,96 ÷ 14,04)
= 13 cm (130 mm). ...........(ditentukan)
5. Lebar kepala (Lk)
Lk = (0,4 ÷ 0,6).D .................................(Khovakh,M 1979, Hal.470)
= 0,4 ÷ 0,6)19,15 cm
= (7,66 ÷ 11,49)
= 8 cm (80 mm). ...........(ditentukan)
6. Panjang Connecting Rod (L)

L = 4.r ..................................(Maleev, V.L, 1945, Hal.517)
Dimana: r = Radius Crank Pin = 4
L = 4 x 4 = 16 cm (160 mm).
Ukuran-ukuran profil
b1 =(0,12 ÷ 0,15). D ...........................(Khovakh, M 1979, Hal,469)
= (0,12 ÷ 0,15) 19,15 cm
= (2,30 ÷ 2,87)
= 2,30 cm (30 mm). ..........(ditentukan)
b2 = (0,2÷0,37) D .........................(Khovakh, M 1979, Hal.488)
= (0,2÷0,37) 19,15 cm
= (3,83 ÷7,08)
= 4 cm (40 mm). ...........(ditentukan
h3 = 0,06. D .....................................(Khovakh,M 1979, Hal.488)
= 0,06.19,15 cm
= 1,15 cm (150 mm). ..........(ditentukan)
h2 = (0,35 ÷ 0,45). D ...........................(Khovakh,M 1979, Hal.469)
= (0,35 ÷ 0,45) 19,15 cm
= (6,70 ÷ 8,62)
= 7 cm (70 mm). ..............(ditentukan)
h1 = h2 ÷ 2h3 ..............(Khovakh, M 1979, Hal.469)
= 7 ÷ 2 (1,15)
= 4,7 cm (47 mm). ........(ditentukan)Poros engkol
Diameter batang penggerak (Crank pin) = 10 cm (100 mm)(dk)
Lebar crank pin = 8 cm (80 mm).(Ik)

Diameter Crank jurnal (dm).
dm =(0,62 ÷ 0,75) D ......................(Khovakh, M 1979Hal.487)
= (0,62 ÷ 0,75) 19,15 cm
= (11,87 ÷14,36)
= 12 cm (120 mm). ..........(ditentukan)
Panjang Crank jurnal (Lm)
Lm = (0,45 ÷ 0,60). dm .........................(Khovakh, M 1979, Hal.487)
= (0,45 ÷ 0,60) 12 cm
= (5,4 ÷ 7,2)
= 6 cm (60 mm). ...........(ditentukan)
Tebal keping engkol (h)
h = (0,20 ÷ 0,22). D .......................(Stolk,j & kross,c.1951, Hal.503)
= (0,20 ÷ 0,22) 19,15 cm
= (3,83 ÷ 4,21)
= 4 cm (40 mm). ...........(ditentukan)
Lebar keping engkol (b)
b = 0,75. D ..............................(Stolk,j & kross,c:1951, Hal.503)
= 0,75.19,15 cm
= 14,36 cm (143,6 mm). ............................(ditentukan)
Jarak kedua tumpuan (Lt)
Lt = lk+2.Lm+2. h ....................(Stolk,j & Kross,c;1951, Hal.503)
= 8+2 (6)+2 (4)
= 28 cm (280 mm)................(ditentukan).

UKURAN-UKURAN UTAMA PADA MOTOR BAKAR
D
I
S
U
S
U
N
OLEH
ADETIA NUGRAHA
509121001
PENDIDIKAN TEKNIK MESIN
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS NEGERI MEDAN
2011

Piston Jarak toleransi antara dinding silinder dengan dinding torak:
Bagian atas piston AD1 = 0,009. D ……………………(Maleev, V.L, 1986, Hal.423)
= 0,009.19,15 cm= 17,23 cm (172,3 mm).
Bagian bawah Piston AD2 = (0,0018 ÷ 0,0025). D …………….(Maleev, V.L, 1986, Hal.423)
= (0,0018 ÷ 0,0025) 19,15 cm= (0,0344 ÷ 0,0478)= 0,037 cm (0,37 mm). ……..(diambil)
Dari ukuran toleransi diatas, maka ukuran piston dapat dicari: Diameter kepala piston (D1)
D1 = D-0,47 ………………… (Maleev, V.L,1986, Hal.425 )= 19,15 cm (191,5 mm)-0,47 = 18,68 cm
Diameter bagian bawah piston (D2) D2 = D1-0.10 ...........................(Maleev, V.L, 1985, Hal.501)D2 = 18,68-0.10 cm = 18,58 cm (185,8 mm).
Tebal kepala piston (t1)
t1 = 0,43. D ........................(Maleev, V.L,1985, Hal.499)
Dimana: D = Diameter Silinder = 7,54 in
P = Tekanan maksimum pembakaran = 1200 Psi
= Tekanan/tegangan ijin = 9400 Psi.
Maka:
t1 = 0,43.7,54
= 1,16 in = 2,95 cm (29,5 mm).
Lebar alur ring piston (t)
t = (0,029 ÷ 0,033).D ................(Petrovsky, N 1968, Hal.501)
= (0,029 ÷ 0,033)19,15 cm
= (0,56 ÷ 0,63 cm = 0,60 cm = 0,24 in (60 mm). ......(diambil)
Dalam alur ring piston (b)
b = (t +1/64) in ..........................(Maleev, V.L 1945, Hal.501)

= (0,24+0.0156) in
= 0,26 in = 0,66 cm ( 66 mm). Tebal dinding piston bagian atas (t2)
t2 = (0,24 + 0,03 D + b).in .................(Maleev, V.L,1945, Hal,501)= (0,18 + 0,03.7,54 + 0,40) in= 0,81 in = 2,1 cm (21 mm).
Tebal dinding piston bagian bawah (t3)
t3 = ( 0,25 ÷ 0,35 )t2 …………………….(Maleev V.L 1945, Hal.501)
= ( 0,25 ÷ 0,35 ) 2,1 cm
= 0,52 ÷ 0,73)
= 0,60 cm (60 mm). ……….(diambil).
Panjang piston (L)
L = (0,9 ÷ 1,3). D …………..(Khovakh, M.ed 1979, Hal.439)
= (0,9 ÷ 1,3) 19,15 cm
= (17,23 ÷ 24,89)
= 18 cm (180 mm). .........(diambil).
Jarak pena piston dengan kepala piston (K)
K = (0,55 ÷ 0,85). D .......................(Khovakh, M.ed 1979, Hal.439)
= (0,55 ÷ 0,85) 19,15 cm
= (0,53 ÷16,28)
= 10,60 cm (106 mm). ..........(diambil).
Diameter kedudukan pena piston (do)
do = (0,34 ÷ 0,38). D ..............................(Khovakh,M.ed 1979, Hal.439)
= ( 0,34 ÷ 0,38 )19,15 cm
= (6,51 ÷ 7,28)
= 6,80 cm (680 mm). ...........(diambil).

Pemeriksaan tegangan pada piston
Tegangan yang timbul akibat tekanan gas maksimum adalah:
.......................(Maleev,V.L,1985, Hal.520)
Dimana: t = tebal piston = 2,95 cm
D = diameter = 18,68 cm (186,8 mm) = 7,35 in
P = Tekanan gas maksimum = 1200 Psi
Maka =
= 266,5514 Psi.
Ring piston
Lebar ring piston (b)
= (0,029 ÷ 0,038). D ............................(Petrovsky,N 1968, Hal.105)
= (0,029 ÷ 0,038)19,15 cm.
= (0,55 ÷ 0,73)
= 0,60 cm (60 mm). .......(ditentukan).
Tebal ring piston (t)
= (0,7 ÷ 1,0). b ...........................(Petrovsky, N 1968, Hal.105)
= ( 0,7 ÷ 1,0) 0,60 cm
= ( 0,42 ÷ 0,60)
= 0,52 cm (52 mm) ........(ditentukan)
Jarak kedua ujung ring piston dalam keadaan bebas (c)
c = (3,5 ÷ 4,0). b ......................(Maleev, V.L,1945, Hal.112)
= (3,5 ÷ 4,0) 0,60 cm
= (2,1÷ 2,4)
= 2,1 cm (21mm) ……….(ditentukan).
Jarak kedua ujung ring piston dalam keadaan terpasang (c )
C1 = (0,002 ÷ 0,004). D …………………..(Maleev, V.L,1945, Hal.117)

= (0,002 ÷ 0,004)19,15 cm
= (0,038 ÷ 0,077)
= 0,038 cm ( 0,38 mm). …….(ditentukan).
Jumlah ring piston (i)
i = D/19,15/10.0,52.t ………………………(Maleev,V.L, 1945 Hal.117)
= 3,68i = 4. .....(ditentukan).
Pemeriksaan terhadap kekuatan ring piston
Pemeriksaan terhadap tegangan lengkung
Mb D2 /2.b. PSP ............................(Maleev, V.L,1985, Hal.123)
Dimana: D = Diameter = 191,5 mm
b = lebar ring piston = 6 mm.
Psp = tekanan spesifik permukaan ring piston dengan dinding silinder
= (3,5 ÷ 6) Psi ..............................(Maleev,V.L,1985, Hal.506)
= (0,246 ÷ 0,421) kg/cm2 = 0,4 kg/cm2 (ditentukan)
Maka:
Mb = (19,15)2/ 2.0,60.0,4
= 764,005 kg.cm.
Pena piston
Panjang pena piston (Lp)
Lp = ( 0,8). D .............................(Khovakh, M 1979, Hal.431)
= 0,8.19,15 cm
= 15,32 cm (153,2 mm).
Diameter luar pena piston (do)
do = (0,34 ÷ 0,38). D
= (6,51 ÷ 7,28)19,15 cm
= 6,60 cm ( 66 mm) ......(ditentukan).

Diameter dalam pena piston (d1)d1 = (0,52 ÷ 0,58). do .............................(Khovakh, M 1979, Hal.43)
= (0,52 ÷ 0,58) 6,60 cm = (3,43 ÷ 3,83)= 3,43 cm (34,3 mm). .........(ditentukan).
Connecting Rod (Batang Torak)Dengan ketentuan sebagai berikut:
Tenale Strenght = 165000 Psi Faktor keamanan = 8 Tegangan ijin = 165000/8 = 1453,46 kg/cm2
Ukuran connecting rod Ukuran bagian atas 6. Diameter kedudukan pena piston (Do) = 6,6 cm (66 mm).7. Lebar kepala (1k1) = cm /mm
1k1 = 0,4. D = 0,4.6,60 cm
= 2,6 cm (26 mm). ........(Khovakh, M 1979, Hal.439)
8. Tebal lapisan metal (t1)
= (0,08 ÷ 0,085). do ..............................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (0,08 ÷ 0,085) 6,60 cm
= (0,53 ÷ 0,56)
= 0,53 cm (53 mm). ...........(ditentukan)
9. Diameter bagian dalam (dk1)
dk1 = (do + 2).t1 ..........................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (6,60 + 2)0,53 cm
= 7,7 cm (77 mm). ..........(ditentukan)
10. Diameter bagian luar (dk2)
dk2 = (1,2 ÷ 1,3) dk1 ............................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (1,2 ÷ 1,3) 7,7 cm
= (9,24 ÷ 10)
= 9,5 cm (95 mm). ............(ditentukan).

Ukuran bagian bawah
7. Diameter bagian dalam (dk)
dk = (0,5 ÷ 0,65). D ...............................(Khovakh, M 1978, Hal.487)
= (0,5 ÷ 0,65) 19,15 cm
= (9,57 ÷ 12,45)
= 10 cm (100 mm). .........(ditentukan)
8. Tebal lapisan metal (t11)
t11 = (0,03 ÷ 0,05). dk ...................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (0,03 ÷ 0,05) 10 cm
= (0,3 ÷ 0,5)
= 0,4 cm (40 mm). .........(ditentukan)
9. Diameter bagian dalam (dkd)
dkd = dk+2.t11 .............................(Khovakh, M 1979, Hal.487)
= 10+2 (0,4)
= 10,8 cm (108 mm). ........(ditentukan)
10. Diameter bagian luar (dL)
dL = (1,2 ÷ 1,3) dkd ..............................(Khovakh,M 1979, Hal.487)
= (1,2 ÷ 1,3) 10,8 cm
= (12,96 ÷ 14,04)
= 13 cm (130 mm). ...........(ditentukan)
11. Lebar kepala (Lk)
Lk = (0,4 ÷ 0,6).D .................................(Khovakh,M 1979, Hal.470)
= 0,4 ÷ 0,6)19,15 cm
= (7,66 ÷ 11,49)
= 8 cm (80 mm). ...........(ditentukan)

12. Panjang Connecting Rod (L)
L = 4.r ..................................(Maleev, V.L, 1945, Hal.517)
Dimana: r = Radius Crank Pin = 4
L = 4 x 4 = 16 cm (160 mm).
Ukuran-ukuran profil
b1 =(0,12 ÷ 0,15). D ...........................(Khovakh, M 1979, Hal,469)
= (0,12 ÷ 0,15) 19,15 cm
= (2,30 ÷ 2,87)
= 2,30 cm (30 mm). ..........(ditentukan)
b2 = (0,2÷0,37) D .........................(Khovakh, M 1979, Hal.488)
= (0,2÷0,37) 19,15 cm
= (3,83 ÷7,08)
= 4 cm (40 mm). ...........(ditentukan
h3 = 0,06. D .....................................(Khovakh,M 1979, Hal.488)
= 0,06.19,15 cm
= 1,15 cm (150 mm). ..........(ditentukan)
h2 = (0,35 ÷ 0,45). D ...........................(Khovakh,M 1979, Hal.469)
= (0,35 ÷ 0,45) 19,15 cm
= (6,70 ÷ 8,62)
= 7 cm (70 mm). ..............(ditentukan)
h1 = h2 ÷ 2h3 ..............(Khovakh, M 1979, Hal.469)
= 7 ÷ 2 (1,15)
= 4,7 cm (47 mm). ........(ditentukan)Poros engkol
Diameter batang penggerak (Crank pin) = 10 cm (100 mm)(dk)

Lebar crank pin = 8 cm (80 mm).(Ik)
Diameter Crank jurnal (dm).
dm =(0,62 ÷ 0,75) D ......................(Khovakh, M 1979Hal.487)
= (0,62 ÷ 0,75) 19,15 cm
= (11,87 ÷14,36)
= 12 cm (120 mm). ..........(ditentukan)
Panjang Crank jurnal (Lm)
Lm = (0,45 ÷ 0,60). dm .........................(Khovakh, M 1979, Hal.487)
= (0,45 ÷ 0,60) 12 cm
= (5,4 ÷ 7,2)
= 6 cm (60 mm). ...........(ditentukan)
Tebal keping engkol (h)
h = (0,20 ÷ 0,22). D .......................(Stolk,j & kross,c.1951, Hal.503)
= (0,20 ÷ 0,22) 19,15 cm
= (3,83 ÷ 4,21)
= 4 cm (40 mm). ...........(ditentukan)
Lebar keping engkol (b)
b = 0,75. D ..............................(Stolk,j & kross,c:1951, Hal.503)
= 0,75.19,15 cm
= 14,36 cm (143,6 mm). ............................(ditentukan)
Jarak kedua tumpuan (Lt)
Lt = lk+2.Lm+2. h ....................(Stolk,j & Kross,c;1951, Hal.503)
= 8+2 (6)+2 (4)
= 28 cm (280 mm)................(ditentukan).

UKURAN-UKURAN UTAMA PADA MOTOR BAKAR
D
I
S
U
S
U
N
OLEH
KIKI PRATAMA RGG
509121026
PENDIDIKAN TEKNIK MESIN
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS NEGERI MEDAN
2011
Piston

Jarak toleransi antara dinding silinder dengan dinding torak: Bagian atas piston
AD1 = 0,009. D ……………………(Maleev, V.L, 1986, Hal.423)= 0,009.19,15 cm= 17,23 cm (172,3 mm).
Bagian bawah Piston AD2 = (0,0018 ÷ 0,0025). D …………….(Maleev, V.L, 1986, Hal.423)
= (0,0018 ÷ 0,0025) 19,15 cm= (0,0344 ÷ 0,0478)= 0,037 cm (0,37 mm). ……..(diambil)
Dari ukuran toleransi diatas, maka ukuran piston dapat dicari: Diameter kepala piston (D1)
D1 = D-0,47 ………………… (Maleev, V.L,1986, Hal.425 )= 19,15 cm (191,5 mm)-0,47 = 18,68 cm
Diameter bagian bawah piston (D2) D2 = D1-0.10 ...........................(Maleev, V.L, 1985, Hal.501)D2 = 18,68-0.10 cm = 18,58 cm (185,8 mm).
Tebal kepala piston (t1)
t1 = 0,43. D ........................(Maleev, V.L,1985, Hal.499)
Dimana: D = Diameter Silinder = 7,54 in
P = Tekanan maksimum pembakaran = 1200 Psi
= Tekanan/tegangan ijin = 9400 Psi.
Maka:
t1 = 0,43.7,54
= 1,16 in = 2,95 cm (29,5 mm).
Lebar alur ring piston (t)
t = (0,029 ÷ 0,033).D ................(Petrovsky, N 1968, Hal.501)
= (0,029 ÷ 0,033)19,15 cm
= (0,56 ÷ 0,63 cm = 0,60 cm = 0,24 in (60 mm). ......(diambil)
Dalam alur ring piston (b)
b = (t +1/64) in ..........................(Maleev, V.L 1945, Hal.501)
= (0,24+0.0156) in

= 0,26 in = 0,66 cm ( 66 mm). Tebal dinding piston bagian atas (t2)
t2 = (0,24 + 0,03 D + b).in .................(Maleev, V.L,1945, Hal,501)= (0,18 + 0,03.7,54 + 0,40) in= 0,81 in = 2,1 cm (21 mm).
Tebal dinding piston bagian bawah (t3)
t3 = ( 0,25 ÷ 0,35 )t2 …………………….(Maleev V.L 1945, Hal.501)
= ( 0,25 ÷ 0,35 ) 2,1 cm
= 0,52 ÷ 0,73)
= 0,60 cm (60 mm). ……….(diambil).
Panjang piston (L)
L = (0,9 ÷ 1,3). D …………..(Khovakh, M.ed 1979, Hal.439)
= (0,9 ÷ 1,3) 19,15 cm
= (17,23 ÷ 24,89)
= 18 cm (180 mm). .........(diambil).
Jarak pena piston dengan kepala piston (K)
K = (0,55 ÷ 0,85). D .......................(Khovakh, M.ed 1979, Hal.439)
= (0,55 ÷ 0,85) 19,15 cm
= (0,53 ÷16,28)
= 10,60 cm (106 mm). ..........(diambil).
Diameter kedudukan pena piston (do)
do = (0,34 ÷ 0,38). D ..............................(Khovakh,M.ed 1979, Hal.439)
= ( 0,34 ÷ 0,38 )19,15 cm
= (6,51 ÷ 7,28)
= 6,80 cm (680 mm). ...........(diambil).
Pemeriksaan tegangan pada piston

Tegangan yang timbul akibat tekanan gas maksimum adalah:
.......................(Maleev,V.L,1985, Hal.520)
Dimana: t = tebal piston = 2,95 cm
D = diameter = 18,68 cm (186,8 mm) = 7,35 in
P = Tekanan gas maksimum = 1200 Psi
Maka =
= 266,5514 Psi.
Ring piston
Lebar ring piston (b)
= (0,029 ÷ 0,038). D ............................(Petrovsky,N 1968, Hal.105)
= (0,029 ÷ 0,038)19,15 cm.
= (0,55 ÷ 0,73)
= 0,60 cm (60 mm). .......(ditentukan).
Tebal ring piston (t)
= (0,7 ÷ 1,0). b ...........................(Petrovsky, N 1968, Hal.105)
= ( 0,7 ÷ 1,0) 0,60 cm
= ( 0,42 ÷ 0,60)
= 0,52 cm (52 mm) ........(ditentukan)
Jarak kedua ujung ring piston dalam keadaan bebas (c)
c = (3,5 ÷ 4,0). b ......................(Maleev, V.L,1945, Hal.112)
= (3,5 ÷ 4,0) 0,60 cm
= (2,1÷ 2,4)
= 2,1 cm (21mm) ……….(ditentukan).
Jarak kedua ujung ring piston dalam keadaan terpasang (c )
C1 = (0,002 ÷ 0,004). D …………………..(Maleev, V.L,1945, Hal.117)
= (0,002 ÷ 0,004)19,15 cm

= (0,038 ÷ 0,077)
= 0,038 cm ( 0,38 mm). …….(ditentukan).
Jumlah ring piston (i)
i = D/19,15/10.0,52.t ………………………(Maleev,V.L, 1945 Hal.117)
= 3,68i = 4. .....(ditentukan).
Pemeriksaan terhadap kekuatan ring piston
Pemeriksaan terhadap tegangan lengkung
Mb D2 /2.b. PSP ............................(Maleev, V.L,1985, Hal.123)
Dimana: D = Diameter = 191,5 mm
b = lebar ring piston = 6 mm.
Psp = tekanan spesifik permukaan ring piston dengan dinding silinder
= (3,5 ÷ 6) Psi ..............................(Maleev,V.L,1985, Hal.506)
= (0,246 ÷ 0,421) kg/cm2 = 0,4 kg/cm2 (ditentukan)
Maka:
Mb = (19,15)2/ 2.0,60.0,4
= 764,005 kg.cm.
Pena piston
Panjang pena piston (Lp)
Lp = ( 0,8). D .............................(Khovakh, M 1979, Hal.431)
= 0,8.19,15 cm
= 15,32 cm (153,2 mm).
Diameter luar pena piston (do)
do = (0,34 ÷ 0,38). D
= (6,51 ÷ 7,28)19,15 cm
= 6,60 cm ( 66 mm) ......(ditentukan). Diameter dalam pena piston (d1)
d1 = (0,52 ÷ 0,58). do .............................(Khovakh, M 1979, Hal.43)

= (0,52 ÷ 0,58) 6,60 cm = (3,43 ÷ 3,83)= 3,43 cm (34,3 mm). .........(ditentukan).
Connecting Rod (Batang Torak)Dengan ketentuan sebagai berikut:
Tenale Strenght = 165000 Psi Faktor keamanan = 8 Tegangan ijin = 165000/8 = 1453,46 kg/cm2
Ukuran connecting rod Ukuran bagian atas 11. Diameter kedudukan pena piston (Do) = 6,6 cm (66 mm).12. Lebar kepala (1k1) = cm /mm
1k1 = 0,4. D = 0,4.6,60 cm
= 2,6 cm (26 mm). ........(Khovakh, M 1979, Hal.439)
13. Tebal lapisan metal (t1)
= (0,08 ÷ 0,085). do ..............................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (0,08 ÷ 0,085) 6,60 cm
= (0,53 ÷ 0,56)
= 0,53 cm (53 mm). ...........(ditentukan)
14. Diameter bagian dalam (dk1)
dk1 = (do + 2).t1 ..........................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (6,60 + 2)0,53 cm
= 7,7 cm (77 mm). ..........(ditentukan)
15. Diameter bagian luar (dk2)
dk2 = (1,2 ÷ 1,3) dk1 ............................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (1,2 ÷ 1,3) 7,7 cm
= (9,24 ÷ 10)
= 9,5 cm (95 mm). ............(ditentukan).
Ukuran bagian bawah

13. Diameter bagian dalam (dk)
dk = (0,5 ÷ 0,65). D ...............................(Khovakh, M 1978, Hal.487)
= (0,5 ÷ 0,65) 19,15 cm
= (9,57 ÷ 12,45)
= 10 cm (100 mm). .........(ditentukan)
14. Tebal lapisan metal (t11)
t11 = (0,03 ÷ 0,05). dk ...................(Khovakh, M 1979, Hal.467)
= (0,03 ÷ 0,05) 10 cm
= (0,3 ÷ 0,5)
= 0,4 cm (40 mm). .........(ditentukan)
15. Diameter bagian dalam (dkd)
dkd = dk+2.t11 .............................(Khovakh, M 1979, Hal.487)
= 10+2 (0,4)
= 10,8 cm (108 mm). ........(ditentukan)
16. Diameter bagian luar (dL)
dL = (1,2 ÷ 1,3) dkd ..............................(Khovakh,M 1979, Hal.487)
= (1,2 ÷ 1,3) 10,8 cm
= (12,96 ÷ 14,04)
= 13 cm (130 mm). ...........(ditentukan)
17. Lebar kepala (Lk)
Lk = (0,4 ÷ 0,6).D .................................(Khovakh,M 1979, Hal.470)
= 0,4 ÷ 0,6)19,15 cm
= (7,66 ÷ 11,49)
= 8 cm (80 mm). ...........(ditentukan)
18. Panjang Connecting Rod (L)

L = 4.r ..................................(Maleev, V.L, 1945, Hal.517)
Dimana: r = Radius Crank Pin = 4
L = 4 x 4 = 16 cm (160 mm).
Ukuran-ukuran profil
b1 =(0,12 ÷ 0,15). D ...........................(Khovakh, M 1979, Hal,469)
= (0,12 ÷ 0,15) 19,15 cm
= (2,30 ÷ 2,87)
= 2,30 cm (30 mm). ..........(ditentukan)
b2 = (0,2÷0,37) D .........................(Khovakh, M 1979, Hal.488)
= (0,2÷0,37) 19,15 cm
= (3,83 ÷7,08)
= 4 cm (40 mm). ...........(ditentukan
h3 = 0,06. D .....................................(Khovakh,M 1979, Hal.488)
= 0,06.19,15 cm
= 1,15 cm (150 mm). ..........(ditentukan)
h2 = (0,35 ÷ 0,45). D ...........................(Khovakh,M 1979, Hal.469)
= (0,35 ÷ 0,45) 19,15 cm
= (6,70 ÷ 8,62)
= 7 cm (70 mm). ..............(ditentukan)
h1 = h2 ÷ 2h3 ..............(Khovakh, M 1979, Hal.469)
= 7 ÷ 2 (1,15)
= 4,7 cm (47 mm). ........(ditentukan)Poros engkol
Diameter batang penggerak (Crank pin) = 10 cm (100 mm)(dk)
Lebar crank pin = 8 cm (80 mm).(Ik)

Diameter Crank jurnal (dm).
dm =(0,62 ÷ 0,75) D ......................(Khovakh, M 1979Hal.487)
= (0,62 ÷ 0,75) 19,15 cm
= (11,87 ÷14,36)
= 12 cm (120 mm). ..........(ditentukan)
Panjang Crank jurnal (Lm)
Lm = (0,45 ÷ 0,60). dm .........................(Khovakh, M 1979, Hal.487)
= (0,45 ÷ 0,60) 12 cm
= (5,4 ÷ 7,2)
= 6 cm (60 mm). ...........(ditentukan)
Tebal keping engkol (h)
h = (0,20 ÷ 0,22). D .......................(Stolk,j & kross,c.1951, Hal.503)
= (0,20 ÷ 0,22) 19,15 cm
= (3,83 ÷ 4,21)
= 4 cm (40 mm). ...........(ditentukan)
Lebar keping engkol (b)
b = 0,75. D ..............................(Stolk,j & kross,c:1951, Hal.503)
= 0,75.19,15 cm
= 14,36 cm (143,6 mm). ............................(ditentukan)
Jarak kedua tumpuan (Lt)
Lt = lk+2.Lm+2. h ....................(Stolk,j & Kross,c;1951, Hal.503)
= 8+2 (6)+2 (4)
= 28 cm (280 mm)................(ditentukan).

UKURAN-UKURAN UTAMA PADA MOTOR BAKAR
D
I
S
U
S
U
N
OLEH
JOHAN PURBA
509121023
PENDIDIKAN TEKNIK MESIN
FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS NEGERI MEDAN
2011