september 26, 2015 [kamus bahasa indonesia-minang] filepercapakan sehari-hari di minangkabau...
TRANSCRIPT
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 1 of 23
Prolog: Bahasa Minang (Baso Minang)
Seperti yang kita ketahui, Indonesia kaya akan budaya, salah satunya Minangkabau. Dalam
percapakan sehari-hari di Minangkabau (Sumatera Barat) digunakan Bahasa Minang. Namun,
bahasa ini juga sangat beraneka ragam, tergantung daerah masing-masing, seperti pepatah
Minang yang mengatakan; Lain luhak, lain ikannyo (lain lubuk, lain ikannya): lain daerah, lain
bahasanya.
Dewasa ini, Bahasa Minang sudah mengalami banyak adaptasi, terutama dengan Bahasa
Indonesia yang menjadi bahasa persatuan di Indonesia. Hal ini juga bisa terjadi karena budaya
orang Minang yang suka merantau atau penyerapan bahasa-bahasa dari daerah lain yang berasal
dari para pendatang. Namun, uniknya Minangkabau, sekalipun merantau dengan sangat jauh dan
dikenal sebagai urang awak (sebutan untuk sesama orang Minang atau panggilan untuk orang
Minang di wilayah rantau tertentu), bahkan hingga keluar negeri sekalipun, biasanya saat
bertemu masih menggunakan Bahasa Minang, walaupun hanya terkesan untuk membuka
percakapan saja.
Berikut sebagian kecil Bahasa Minang yang bisa menjadi panduan buat Anda jika sewaktu-
waktu ingin berkunjung ke wilayah Minangkabau atau buat sanak (saudara) dirantau yang telah
lupa dan ingin merecalled (mengingat) kembali bahasa Minang untuk kata-kata tertentu yang
mungkin saja sudah lupa karena tidak pernah berinteraksi lagi dengan menggunakannya.
Kata Panggilan/Sapaan (Sapoan)
Abang
Adek / Adik
Anak
Bapak
Bibi
Datuk
Tante
Ibu / Bunda
Kakak
Kakek
Kamu / Anda
Uda
Adiak
Paja
Apak, Abak
Mak Uwo, Makwo, Makdang, Makngah, Makcik
Datuak
Etek
Bundo, Amak, Amai, One,Mandeh, Mande
Uni, Uniang (Pariaman), Unang
Inyiak, Atuak, Niniak
Ang, Kau, Diang (Pasaman), Akau, Gau
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 2 of 23
Nenek
Nenek buyut
Om
Pendekar
Saudara
Saya
Enek
Anduang
Mamak, Pak Adang, Pak Angah, Pakcik, Pak Etek
Pandeka
Dunsanak, Ampuang
Ambo, Awak, Aden, Waden, Denai
Angka (Angko)
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
20
30
100
1.000
10.000
100.000
1.000.000
¼
½
Satu
Dua
Tiga
Empat
Lima
Enam
Tujuh
Delapan
Sembilan
Sepuluh
Sebelas
Dua belas
Dua puluh
Tiga puluh
Seratus
Saribu
Sepuluh ribu
Seratus ribu
Sajuta
Seperempat
Setengah
Ciek
Duo
Tigo
Ampek
Limo
Anam
Tujuah
Lapan
Sambilan
Sapuluah
Sabaleh
Duo baleh
Duo puluah
Tigo puluah
Saratuih, saratuh (Payakumbuh)
Saribu
Sapuluah ribu
Saratuih ribu
Sajuta
Saparampek
Satangah
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 3 of 23
Hari (Ari)
Minggu
Senin
Selasa
Rabu
Kamis
Jum’at
Sabtu
Akaik
Sanayan
Salasa
Rabaa /Raba_a/
Kamih
Jumahaik
Sabtu, pakan (Palembayan)
Keterangan Waktu (Wakatu)
Besok
Hari
Kemaren
Kemaren lusa
Minggu lalu
Nanti
Pukul
Sekarang
Bisuak
Ari
Patang
Patang ciek lai
Minggu nangko
Beko, nancik
Pukua
Kini
Anatomi (Badan)
Betis
Bibir
Dada
Dahi
Hati
Hidung
Ibu Jari
Lambung
Lengan
Limpa
Lutut
Batih
Bibia
Dado
Kaniang
Ati
Iduang
Ampu
Lambuang
Langan
Limpo
Lutuik
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 4 of 23
Jenggot
Kelingking
Kepala
Ketiak
Kulit
Mata
Mulut
Paha
Pantat / ekor
Perut
Pinggul
Punggung
Pusar
Rambut
Tahi lalat
Telapak kaki
Telunjuk
Telinga
Tengorak
Tumit
Wajah
Jangguik
Kalingkiang
Kapalo
Katiak
Kulik, jangek
Mato
Muluik
Pao /Pawo/
Ikua
Paruik
Pinggua
Pungguang
Pusek
Rambuik, abuak
Cilalek
Tapak kaki
Tunjuak, talunjuak
Talingo
Tangkurak
Tumik
Muko
Nama Binatang
Anjing
Babi hutan
Belalang
Beruang
Berang-berang
Buaya
Bunglon
Burung
Anjiang
Kandiak
Bilalang
Biruang
Barang
Buayo
Bingkaruang
Buruang
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 5 of 23
Cacing
Capung
Cicak
Harimau
Itik
Kambing
Kancil
Katak / kodok
Kelabang
Kelelawar
Kera
Kerbau
Kucing
Kupu-kupu
Laba-laba
Lalat
Lebah
Monyet
Nyamuk
Rusa
Sapi
Semut
Ular
Ulat
Caciang
Sipatuang
Cacak
Arimau
Itiak
Kambiang
Kancia
Koncek, kangkuang
Kalipasan
Kalelawa
Karo
Kabau
Kuciang
Ramo-ramo
Lawah
Langau
Labah, pinyangek
Baruak
Rangik
Ruso
Bantiang, Jawi
Samuik
Ula
Ulek
Bama Buah (Namo Buah)
Belimbing
Delima
Jambu biji
Jambu air
Jeruk
Balimbiang
Dalimo
Piraweh
Jambak
Limau
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 6 of 23
Kelapa
Nenas
Pepaya
Semangka
Sirsak
Karambia
Naneh
Batiak (Palembayan), kalikih (Bukittinggi), sampelo (Padang),
kates (Sawahlunto)
Cumangko
Durian bulando
Warna
Merah
Merah hati
Kuning
Putih
Hitam
Hijau
Biru
Coklat
Orange
Sirah
Merah ati
Kuniang
Putiah
Itam
Ijau
Ijau, biru
Cokelaik
Oren, oranye
Sayur (Sayua)
Buncis
Daun ubi
Kangkung
Nangka
Pakis
Terong
Buncih
Pucuak ubi
Kangkuang
Cubadak
Sayua paku
Taruang
Bumbu/Bahan Masakan
Bawang merah
Bawang putih
Daun kunyit
Daun sup
Bawang sirah
Bawang putiah
Daun kunyik
Bawang perai
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 7 of 23
Jahe
Kemiri
Ketumbar
Kulit manis
Kunyit
Lengkuas
Seledri
Tomat
Sipadeh
Cegek, dama
Katumba
Kulik manih
Kunyik
Langkueh
Saladari
Tomaik
Kalimat Tanya (Kalimaik Tanyo)
Apa
Bagaimana
Berapa
Dimana
Kapan
Siapa
A
Baa
Bara
Dima
Bilo
Sia
Partikel yang sering digunakan
Do
E
Go
Lah
Miang / men / samiang
Nyeh
No
Nah
Nyo
O
Oop
Se
Yo
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 8 of 23
Lainnya
A
Ada
Adat
Aduh
Agama
Agung
Air
Air minum
Air terjun
Akar
Alas
Alir
Ambil
Amping
Angka
Angkat
Anting
Aren / enau
Asap
Atap
Atas
Awal
Ado, lai
Adaik
Onde
Agamo
Aguang
Aia, aie
Aia putiah, aia kawa
Aia tajun
Aka
Aleh
Alia
Ambiak
Ampiang
Angko
Angkek
Subang
Anau
Asok
Atok
Ateh
Jolong, patamo
B
Bagus
Bahasa
Bahaya
Baik
Bakar
Bantal
Ancak
Bahaso, baso
Bahayo, baayo
Elok, segeh, baiak
Baka
Banta
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 9 of 23
Basi
Batas
Batuk
Bau
Baut
Bawah
Biar
Biarkan
Biarkan saja
Biji
Bisa
Bisik
Belajar
Belakang
Belanja
Beli
Benam
Benang
Benar
Bengkak
Bentuk
Berani
Beras
Berat
Bercanda
Berdagang
Berdiri
Berfoto
Bergerak
Berisik
Berpacaran
Rasan
Bateh
Batuak, kuhua
Baun
Bauik
Baruah, bawah
Bia
Bialah, biaan /biya_an/
Biaan se lah, biaan miang lah
Bijo
Talok (kekuatan), talakik (waktu/kecepatan)
Bisiak
Baraja
Balakang
Balanjo
Bali
Banam
Banang
Bana
Bangkak
Bantuak, cando
Bagak
Bareh
Barek
Bagarah
Manggaleh
Tagak
Bakodak, bapoto
Manggarayok
Maeboh
Bacewek
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 10 of 23
Bersih
Besar
Bertamu
Bertemu
Betul
Bodoh
Boleh
Bos
Botol
Bulu mata
Bujuk
Buka
Bukit
Bulat
Buncit
Bunga
Bungkus
Buru-buru
Busuk
Barasiah, segeh
Gadang
Bekunjuang
Basobok, batamu
Batua
Andia, pandia, oneng
Buliah
Boih
Boto
Bulu mato
Umbuak
Bukak
Bukik
Bulek
Buncik
Bungo
Bungkuih
Takaja
Busuak
C
Cabai
Cahaya
Cakar
Cair
Campur
Cangkul
Cantik
Capek
Celana
Cepat
Lado
Cahayo
Kakeh, guriah
Caia
Campua
Cangkua
Rancak, elok, ancak, kamek
Panek, litak
Sarawa
Capek, lakeh, bagageh
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 11 of 23
Cerita
Cinta
Coba
Coklat
Carito, cito
Cinto
Cubo
Cokelaik
D
Dapur
Dengan
Dengar
Depan
Dinding
Diupahkan
Dosa
Duduk
Dapua
Jo, samo
Danga
Muko
Dindiang
Disarayoan
Doso
Duduak
E
Emas
Ember
Embun
Enak
Ameh
Embe
Ambun
Lamak, sero, badaso
F
Foto Poto, gambar
G
Gali
Gatal
Gaya
Gelang
Gelar
Gelas
Kali
Gata
Lagak, mode
Galang
Gala
Galeh
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 12 of 23
Gempa
Gemuk
Gerendel
Gergaji
Gigit
Gores
Gubuk
Gula
Gula aren
Gula tebu
Guling
Gundar
Gunung
Gampo
Gapuak
Garende
Garagaji
Gigik
Guriah
Gubuak
Gulo
Saka anau
Saka tabu
Guliang
Gunda, bros, boroih
Gunuang
H
Habis
Haji
Hambar
Hambat
Hampa
Hampir
Hangat
Hangus
Hantu
Hari raya
Harum / wangi
Hemat
Hempas
Hilalang
Hilir
Hitung
Abih
Aji
Amba
Ambek
Ampo, pana
Ampia
Angek
Anguih
Antu
Ari rayo
Arum
Imaik
Ampeh
Ilalang
Ilia
Ituang
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 13 of 23
Hujan Ujan
I
Idul Adha
Ikat
Ikat rambut
Ikut
Indah
Ingat
Ingin
Ingus
Ini
Intip
Ari rayo aji, ari rayo gadang, ari rayo kurban
Kabek, ikek, pauik
Kabek rambuik, ikek abuak
Sato
Rancak, ancak, elok
Ingek, takana
Nio, nyio
Salemo
Iko
Cigok
J
Jagung
Jaja
Jarum penjahit
Jatuh
Jauh
Jahat
Jelek
Jemput
Jenjang
Jerawat
Jijik
Jualan
Juga
Jaguang
Jojo
Pinjaik
Jatuah, balambin, lareh
Jauah
Jaek /jayek/, jahaik
Buruak
Jampuik, jampuik
Janjang
Jirawek
Jajok, jagan
Manggaleh
Juo
K
Kabar Kaba
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 14 of 23
Kaca
Kaca mata
Kali
Kalimat
Kalung
Kamar
Kampung
Kanan
Kantong kresek
Kapal
Karcis
Karung
Kata
Ke
Kecil
Kedai
Kedip
Keluar
Kehendak
Kemoceng
Kena
Kerak
Keras
Keringat
Kertas
Kerupuk
Kerupuk kulit
Kerupuk melinjo
Kira
Kiri
Kolam
Kaco
Kaco mato, reben
Banda
Kalimaik
Kaluang, lukuah
Biliak
Kampuang
Suok /Suwok/
Asoi
Kapa
Kuricih
Karuang
Kato, kecek
Ka
Kaciak, ketek
Kadai
Kijok
Kalua
Kandak
Bulu ayam
Kanai
Karak
Kareh
Paluah, karingek
Karateh
Karupuak
Karupuak janget
Karupuak baguak, karupuak ampiang
Sangko
Kida
Tabek
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 15 of 23
Kom
Kondangan
Kopiah
Kosong
Kumpul
Kuat
Kubur
Kurap
Kursi
Kurus
Cumbasuah (kom kecil tempat cuci tangan), embe
Baralek
Kupiah /Kupiyah/
Ampo
Kumpua
Kuwaik
Kubua
Kurok
Kurisi
Kuruih
L
Lambat
Lampu dinding
Langit
Lanjut
Lapar
Lapat
Lapuk
Lauk
Laut
Leher
Lemah
Lemari
Lemas / lesu
Lepas
Lewat
Liar
Lihat
Lipat
Lipstik
Lambek
Lampu togok
Langik
Taruih
Litak, lapa
Lapek
Lapuak
Samba
Lauik
Lihia
Lamah
Lamari, bofet
Lameh, letoy
Lapeh
Lalu, lewat
Lia
Liek /liyek/, caliak
Lipek
Lip, gincu
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 16 of 23
Lobang
Lompat
Luas
Lucu
Lulus
Lupa
Lumpuh
Lumpur
Lurus
Lusuh
Lubang
Lompek
Lapang, luweh
Lawak
Luluih
Lupo
Lumpuah
Luluak
Luruih
Lusuah
M
Mahal
Makan bersama
Malas
Mangkuk
Manis
Marah
Masuk
Memasak
Memasak dengan api kecil
Memasak nasi
Menangis
Mampus
Matahari
Mau
Melayat
Membeli
Membesuk
Menangis
Menawar
Maha
Basalanjuang, makan basamo, makan bajamba
Maleh
Mangkuak
Manih
Berang, bangih
Masuak
Mamasak, manjarangan
Unyai
Batanak, manjarangan nasi
Manangih
Jangkang, mati
Matoari
Nio, nyio
Manjanguak
Mambali
Manjanguak
Manangih, maratok
Maago
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 17 of 23
Mendung
Menganga
Menggelinding
Meninggal
Menjalar
Menulis
Mesin
Mesjid
Miring
Mobil
Muda
Mudik
Mukena
Galok
Mangango
Manggulindiang
Maningga
Manjala
Manulih
Masin
Musajik
Miriang
Oto
Mudo
Mudiak
Tilakuang
N
Naik
Nama
Napas
Niru
Naiak
Namo
Angok
Tampian /Tampiyan/
O
Obat
Ongkos
Orang
Otak
Ubek
Ongkoih
Urang
Utak, banak, aka
P
Pacar
Pagar
Pahala
Pahat
Cewek
Paga
Pahalo, paalo
Paek
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 18 of 23
Pahit
Panas
Pandai / pintar
Panekuk
Parang
Pasar
Payah
Payung
Pecah
Pecah belah
Pegang
Pelit
Peluk
Pendekar
Pematang
Pendek
Penghapus
Pensil
Pergi
Perhitungan
Pesan
Petir
Pilih
Piring
Pistol
Pohon
Preman
Puas
Pucat
Pupuk
Pusing
Paik /Payik/
Angek, paneh
Santiang, cadiak
Pinukuik
Ladiang
Pasa, pakan
Jariah
Payuang
Pacah
Pacah balah
Pagang, pacik
Pilik
Paguik
Pandeka
Pamatang
Singkek (baju), sandek (benda), ateng (badan), pendek
Palupuih, pangapuih
Pituluik
Pai
Paretongan
Pasan
Patuih
Piliah
Piriang, cipia (Palembayan hilir)
Badia
Batang kayu
Pareman
Puweh
Pucek
Pupuak
Paniang, pusiang
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 19 of 23
Putus Putuih
Q
R
Ramai
Rantang
Rapat
Rapi
Ransel
Rasa
Rebus
Rendah
Rendam
Renyah
Ribut
Rimba
Rindu / kangen
Rok
Ronda
Rumput
Runcing
Rusak
Rami
Sia
Rapek
Segeh
Tas pungguang
Raso
Abuih
Randah, ateng
Randam
Badaruak, rapuah
Ribuik, mamakak
Rimbo
Taragak
Orok
Rumpuik
Rundo
Runciang
Soak, rusak
S
Sabit
Sajadah
Sakit
Sama
Sambil
Sabik
Lapiak sumbayang
Sakik
Samo, jo
Sambia
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 20 of 23
Sambung
Sampah
Sandal
Sandal jepit
Sangat
Sapa
Sapi
Sapu tangan
Sarang laba-laba
Sayur
Seberang
Sedang
Segan
Sehat
Sekolah
Selamat
Selendang
Selimut
Semak
Semena-mena
Sempit
Senang
Sepak
Sepatu
Sepeda motor
Seperti
Seprai
Sesak
Sesuai
Setrika
Shalat
Sambuang
Sarok
Tarompa
Tarompa japang
Bana
Sapo
Bantiang, jawi
Deta
Auik lawah
Sayua
Subarang
Sadang
Sagan
Sihaik, segeh
Sakola, sikola
Salamaik
Salendang, tikuluak
Salimuik
Samak
Lanteh angan
Sampik
Sanang
Sipak
Sipatu
Onda, kereta
Sarupo, bantuak, mirip, kayak
Aleh kasua
Sasak
Sasuai, suai
Tareka
Sumbayang
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 21 of 23
Simpang
Snack /snek/
Sombong
Suap
Sudah
Sujud
Suka
Sulit / susah
Sungai
Surga
Suruh
Ampang
Minum kopi
Ongeh
Suok
Alah
Sujuik
Suko
Payah, jariah
Batang aia
Surugo
Suruah
T
Tabing
Tabungan
Takut
Tanggal
Tangis
Tanya
Tas
Tawar
Tebas
Televisi / TV
Tempat
Tempat tidur
Tenang
Tebak / terka
Terbakar
Terbangun
Tergelincir
Terhempas
Tabiang
Kuceyo, kaceyo
Takuik
Tangga, lapeh
Tangih, ratok
Tanyo
Taih, kampia
Tawa, pada, amba; ago
Tabeh
Tipi
Tampek
Dipan
Tanang
Takok
Tabaka
Tasintak
Tagulincia, takuliciak
Taampeh
September 26, 2015 [KAMUS BAHASA INDONESIA-MINANG]
Olha Chayo’s notes | Part 1 22 of 23
Terjatuh
Terkejut
Terkelupas
Telungkup
Termos
Tersinggung
Tertawa
Tertidur
Terus
Tidak
Tidur
Tikar
Tinggal
Tongkat
Tua
Tudung
Tulis
Tutup
Tajatuah, tajungkang, tagarubuih, tajarambauk, tatingadah
Takajuik
Takalupeh
Talungkuik
Taromoih
Tasingguang, tasuruik
Galak
Takalok, talalok
Taruih
Indak, indo (Pasaman), ndak
Lalok, tidua
Lapiak
Tingga
Tungkek
Tuo, gaek
Tuduang
Tulih
Saok /sawok/
U
Uang / duit
Ubi kayu
Ubi rambat
Udara
Untung
Upah
Urat
Usaha
Pitih, piti.
Ubi
Pelo
Udaro
Untuang, labo
Sarayo, upah
Urek
Usao /usawo/, paadok /pa_adok/, pancarian
V
Ventilasi Bandua