penyutradaraan aktor anakkc.umn.ac.id/1875/1/halaman awal.pdf · yang terjadi apabila dalam...

Team project ©2017 Dony Pratidana S. Hum | Bima Agus Setyawan S. IIP

Hak cipta dan penggunaan kembali:

Lisensi ini mengizinkan setiap orang untuk menggubah, memperbaiki, dan membuat ciptaan turunan bukan untuk kepentingan komersial, selama anda mencantumkan nama penulis dan melisensikan ciptaan turunan dengan syarat yang serupa dengan ciptaan asli.

Copyright and reuse:

This license lets you remix, tweak, and build upon work non-commercially, as long as you credit the origin creator and license it on your new creations under the identical terms.

i

PENYUTRADARAAN AKTOR ANAK

DALAM FILM PENDEK

TANGAN BAIK

Laporan Tugas Akhir

Ditulis sebagai syarat untuk memperoleh gelar Sarjana Seni (S.Sn)

Nama : Kirana Dewi

NIM : 09120210291

Fakultas : Seni & Desain

Program Studi : Desain Komunikasi Visual

UNIVERSITAS MULTIMEDIA NUSANTARA

TANGERANG

2013

Penyutradaraan Aktor Anak..., Kirana Dewi, FSD UMN, 2013

i

KATA PENGANTAR

“Ngarahin anak-anak itu susah loh”, itu adalah kata-kata yang penulis dengar dari beberapa

orang terdekat setelah mengetahui bahwa penulis akan menyutradarai sebuah film pendek

untuk Tugas Akhir berjudul Tangan Baik dan menggunakan anak-anak sebagai aktornya.

Sejujurnya penulis bukan tipe orang penyuka anak kecil tetapi karena komentar orang-orang

terdekat tentang penyutradaraan anak yang sering dikatakan susah itu membuat penulis

tertantang untuk membahas apa yang menjadi tugas penulis dalam film Tugas Akhir ini.

Buku-buku dan makalah tentang penyutradaraan anak masih sangat sedikit padahal

topik ini adalah topik yang menarik bagi mereka yang ingin membuat sebuah film dengan

menggunakan aktor anak di dalamnya. Pengalaman pribadi saat melakukan proses produksi,

penulis merasa sedikit kehilangan pegangan karena sedikitnya topik yang membahas tentang

penyutradaraan anak. Apalagi dalam film pendek yang penulis buat, tokoh protagonisnya

adalah anak kidal. Sangat sulit didapatkan bahasan tentang anak dan kidal.

Saat proses produksi film pendek Tangan Baik, penulis banyak belajar dari

pengalaman orang bagaimana cara mendekati, mengarahkan anak-anak yang masih TK.

Banyak hal positif yang didapat saat menyutradarai anak-anak, menjadi lebih sabar dan

rendah hati itu beberapa poin positif. Bagi yang ingin membuat sebuah film dengan aktor

anak-anak di dalamnya semoga dengan membaca pengalaman penulis menyutradarai anak-

anak dalam bentuk laporan Tugas Akhir ini dapat membantu anda untuk membuat film yang

lebih baik lagi.

Sebelum menutup Kata Pengantar ini, penulis ingin berterima kasih kepada

pembimbing Tugas Akhir Ina Riyanto yang telah membimbing saya selama enam bulan ini.

Tak lupa juga pada Lucky Kuswandi yang ikut membantu dalam proses penulisan Laporan


ii

Tugas Akhir. Serta seluruh kru film pendek Tangan Baik tak terkecuali, terima kasih atas

teamwork yang baik. Terima kasih juga untuk Ibu Francine, Ibu Dewi dan Ibu Pipit dari TK

Anugerah, Binong yang sudah membagikan pengalamannya kepada saya. Terakhir tetapi

bukan yang paling terakhir, terimakasih pada Tuhan YME dan keluarga.

Atas perhatiannya terima kasih dan selamat membaca.

Tangerang, 11 Januari 2013

Kirana Dewi


iii

ABSTRAKSI

Penulisan laporan Tugas Akhir ini merupakan syarat kelulusan jenjang S1 program studi

Desain Komunikasi Visual pada Universitas Multimedia Nusantara. Laporan ini berjudul

“Penyutradaraan Aktor Anak dalam Film Pendek Tangan Baik”. Film yang membahas cerita

tentang anak kidal ini menggunakan anak-anak sebagai sebagai tokoh protagonis.

Penggunaan aktor yang masih anak-anak membuat penulisan laporan Tugas Akhir ingin

membahas bagaimana cara mengarahkan aktor anak. Sedikitnya topik yang membahas seluk

beluk tentang penyutradaraan anak juga menjadi salah satu motivasi.

Laporan Tugas Akhir ini menggunakan metodologi deskriptif kualitatif dan

fenomenologi. Penulis bertindak sebagai sutradara dalam pembuatan film pendek Tangan

Baik. Di dalam laporan tugas akhir ini juga akan dibahas bagaimana cara untuk mengarahkan

aktor anak yang masih berumur 4 hingga 6 tahun. Proses casting, reading, reherseal, dan

directing juga akan dibahas sebagai rumusan masalah dalam laporan Tugas Akhir ini.

Hasil dari penelitian yang dilakukan penulis dikumpulkan menjadi satu dalam bentuk

laporan penulisan Tugas Akhir. Penemuan dalam penulisan Tugas Akhir yaitu apa akibat

yang terjadi apabila dalam prosesnya penulis melakukan kesalahan saat mengcasting karena

faktor singkatnya waktu yang akan berimbas pada tahap-tahap selanjutnya. Pemilihan aktor

atau casting aktor menjadi faktor yang sangat berpengaruh pada penyutradaraan film pendek

Tangan Baik ini.

Sehingga dapat disimpulkan bahwa penyutradaraan aktor anak dalam film pendek

Tangan Baik, casting dan reading menjadi tahap yang akan mempengaruhi teknik

pengarahan aktor anak.

Kata Kunci: casting, reading, penyutradaraan, anak-anak, kidal


iv

ABSTRACT

This Final Assignment writing report is a graduation requirement for Visual Communication

Design course at the University of Multimedia Nusantara. This report entitled "Directing a

Child Actor in the short film "Good Hand"”. A short film that tells a story about a left handed

kid as the protagonist character. The difficulty found in directing children is the reason for

this topic to be chosen.

This report writing use descriptive qualitative and phenomenology methodology.

Writer also acted as a director in this movie. In this final report writer will also discussed

how to direct 4-6 years old children as actors. Casting, reading, rehearsal, and directing will

also be discussed as a topic in this final report.

Result from the writer's research will be summarized in one as a Final Assignment

Report. Problem founded was the consequences if in the process, writer made some mistakes

in the casting phase regarding the factor of the limited time that would impact the next

phases. The casting phase become the most important factor in directing "Good Hand" short

film.

So it can be concluded that in directing child actor in "Good Hand" short film,

casting and reading are the phases that would affect the technique in directing a child actor.

Keywords: casting, reading, directing, kids, lefty


v

LEMBAR PERNYATAAN

Dengan ini saya menyatakan bahwa Laporan Tugas Akhir yang berjudul “Penyutradaraan

Aktor Anak dalam Film Pendek Tangan Baik” ini adalah karya ilmiah saya sendiri. Bukan

plagiat dari karya ilmiah orang lain atau lembaga lain, dan semua karya ilmiah orang lain atau

lembaga lain yang dirujuk dalam Laporan Tugas Akhir ini telah disebutkan sumber

kutipannya serta dicantumkan di Daftar Pustaka.

Tangerang, 14 Febuari 2013

Kirana Dewi


vi

DAFTAR ISI

HALAMAN PENGESAHAN TUGAS AKHIR

KATA PENGANTAR................................................................................................................i

ABSTRAKSI............................................................................................................................iii

ABSTRACT................................................................................................................................iv

LEMBAR PERNYATAAN.......................................................................................................v

DAFTAR ISI.............................................................................................................................vi

DAFTAR GAMBAR.................................................................................................................x

BAB I PENDAHULUAN.........................................................................................................1

1.1. Latar Belakang........................................................................................................1

1.2. Rumusan Masalah...................................................................................................2

1.3. Batasan Masalah......................................................................................................3

1.4. Tujuan Tugas Akhir................................................................................................3

1.5. Manfaat Tugas Akhir..............................................................................................3

1.6. Metodologi..............................................................................................................3

BAB II TELAAH LITERATUR..............................................................................................4

2.1. Definisi Film...........................................................................................................4

2.2. Film Pendek.............................................................................................................4

2.3. Hierarki Kru dalam Film.........................................................................................4

2.3.1. Produser....................................................................................................5

2.3.2. Scriptwriter...............................................................................................6

2.3.3. Sutradara...................................................................................................6

2.3.4. Asisten Sutradara......................................................................................7

2.3.5. Casting Director & Talent Coordinator..................................................8

2.3.6. Art Diirector.............................................................................................8

2.4. Sutradara..................................................................................................................9

2.4.1.Definisi Sutradara......................................................................................9

2.4.2.Tugas Sutradara.......................................................................................10

2.5.Tahap Produksi Film..............................................................................................11

2.5.1.Pra Produksi............................................................................................11


vii

2.5.1.1.Interpretasi Skenario.........................................................................11

2.5.1.2. Pemilihan Kru...................................................................................11

2.5.1.3. Casting..............................................................................................11

2.5.1.4. Latihan/Reherseal..............................................................................12

2.5.1.5. Hunting..............................................................................................12

2.5.1.6. Perencanaan shot & blocking............................................................12

2.5.1.7. Praproduksi Final..............................................................................13

2.5.2. Produksi..................................................................................................14

2.5.3. Paska Produksi.......................................................................................15

2.6. Casting..................................................................................................................15

2.7. Casting untuk Anak...............................................................................................16

2.8. Reading..................................................................................................................18

2.9. Reherseal...............................................................................................................18

2.10.Mengarahkan Aktor Anak....................................................................................19

2.11.Psikologis Anak 4-6 tahun...................................................................................22

2.11.1. Ciri Fisik...............................................................................................22

2.11.2. Ciri Sosial.............................................................................................22

2.11.3. Ciri Emosional......................................................................................23

2.11.4. Ciri Kognitif.........................................................................................23

2.12. Kidal....................................................................................................................23

BAB III METODOLOGI........................................................................................................25

3.1. Gambaran Umum Project.....................................................................................25

3.1.1. Sinopsis..................................................................................................25

3.1.2. Jadwal Kerja...........................................................................................26

3.1.3. Posisi Penulis..........................................................................................26

3.2. Tahapan yang Dilakukan.......................................................................................27

3.2.1. Pra-Produksi...........................................................................................27

3.2.2. Produksi..................................................................................................27

3.2.3. Paska Produksi.......................................................................................27

3.3. Sumber..................................................................................................................28

3.4. Temuan..................................................................................................................31


viii

BAB IV ANALISIS................................................................................................................33

4.1. Proses Casting.......................................................................................................33

4.1.1. Casting Pertama.....................................................................................34

4.1.1.1. Proses Casting/Cara Casting.............................................................35

4.1.1.2. Peserta Casting..................................................................................39

1.) Kiki.................................................................................................39

2.) Rere.................................................................................................41

4.1.2. Casting Kedua........................................................................................43

4.1.2.1. Proses Casting/Cara Casting.............................................................43

4.1.2.2. Peserta Casting..................................................................................45

1.) Kiki.................................................................................................46

2.) Rere.................................................................................................49

3.) Teddy..............................................................................................50

4.2. Reading..................................................................................................................53

4.3. Reherseal...............................................................................................................56

4.4. Pengarahan Aktor Anak........................................................................................57

4.4.1. Shooting Pertama....................................................................................58

4.4.1.1. Scene 1 ..............................................................................................60

4.4.1.2. Scene 3...............................................................................................61

4.4.1.3. Scene 11.............................................................................................63

4.4.1.4. Scene 12.............................................................................................64

4.4.2. Shooting Kedua – Rumah.......................................................................66

4.4.2.1. Scene 10.............................................................................................69

4.4.2.2. Scene Terakhir...................................................................................72

4.4.2.3. Scene 6...............................................................................................74

BAB V KESIMPULAN & SARAN.......................................................................................77

5.1. Kesimpulan............................................................................................................77

5.2. Saran......................................................................................................................79

DAFTAR PUSTAKA..............................................................................................................80

LAMPIRAN A: Crew & Cast..................................................................................................84

LAMPIRAN B: Peserta Casting I............................................................................................85


ix

LAMPIRAN C : Peserta Casting II..........................................................................................86

LAMPIRAN D : Casts ........................................................................................................ .....88

LAMPIRAN E : Call Sheet 1................................................................................................... 89

LAMPIRAN F : Call Sheet 2 .......... .........................................................................................90

LAMPIRAN G : Call Sheet 3 .................................................................................................. 91

LAMPIRAN H : Call Sheet 4 .................................................................................................. 92

LAMPIRAN I : Timeline ....................................................................................................... 93

LAMPIRAN J : Naskah .......................................................................................................... 94

LAMPIRAN K : Kartu Konsultasi TA ................................................................................... 95


x

DAFTAR GAMBAR

Gambar 2.1. Skema Produksi.....................................................................................................5

Gambar 2.2. Hierarki Kru...........................................................................................................6

Gambar 2.3. Stanley Kubrick...................................................................................................10

Gambar 2.4. Skema Pra Produksi.............................................................................................13

Gambar 2.5. Skema Produksi...................................................................................................14

Gambar 2.6. Skema Paska Produksi.........................................................................................15

Gambar 2.7. Christopher Columbus (Director).......................................................................20

Gambar 2.8. Anak Usia 4-6 Tahun, TK...................................................................................21

Gambar 2.9. Otak Kiri-Kanan..................................................................................................24

Gambar 3.1. The 4th Portrait....................................................................................................28

Gambar 3.2. Bi Xiao Hai..........................................................................................................29

Gambar 3.3. Scene-scene dari The 4th Portrait........................................................................29

Gambar 3.4. Shot Film Pendek Tangan Baik...........................................................................30

Gambar 3.5. Rina Hatakeyama.................................................................................................30

Gambar 3.6. Cut scene Graveyard of Fireflies.........................................................................31

Gambar 4.1. Poster Casting Film Pendek Tangan Baik...........................................................34

Gambar 4.2. Proses Reading Tio..............................................................................................54

Gambar 4.3. Proses Reading Tiona sebagai Rere....................................................................55

Gambar 4.4. Proses Reherseal..................................................................................................57

Gambar 4.5. Scene 1.................................................................................................................61

Gambar 4.6. Scene 3.................................................................................................................63

Gambar 4.7. Scene 11...............................................................................................................64

Gambar 4.8. Scene 12...............................................................................................................65

Gambar 4.9. Scene 10...............................................................................................................70

Gambar 4.10.

Gambar 4.10. a. Scene 10 sebelum retake....................................................................72

Gambar 4.10. b. Scene 10 sesudah retake....................................................................72

Gambar 4.11. Scene Bermain...................................................................................................73


xi

Gambar 4.12. Scene 6...............................................................................................................74

Tabel 3.1. Jadwal Produksi......................................................................................................26


penyutradaraan aktor anakkc.umn.ac.id/1875/1/halaman awal.pdf · yang terjadi apabila dalam...

Documents