alkitab bahasa bali 1990 (mzm-mal) - selamat...
TRANSCRIPT
Alkitab Bahasa Bali
Bahasa Sehari-hari 1990
Mazmur s.d. Maleakhi
KIDUNG
CAKEPAN SANE KAPING PISAN(Kidung 1--41)
Indik bagia sane suja
1 1 Bagia anake sane nenten ngidepang pituturjadmane dursila, sane nenten nuladlaksanan jadmane madosa, wiadin sruronring jadmane sane tan paguna ring ayunIda Sang Hyang Widi Wasa,
2 nanging ipun molih kaliangan sajeroningnglaksanayang pidabdab Ida Sang HyangWidi Wasa, saha ipun mlajahin pidabdabepunika rahina wengi.
3Anake punika waluya sakadi taru sane men kring sisin tukade sane mawoh ngamasa,sane daun-daunnyane nenten layu. Ipunlabda karya ring saluiring laksananipune.
4Nanging jadmane sane dursila nenten kadiasapunika. Ipun tan bina sakadi gumpangsane kampehang antuk angin.
KIDUNG 1.5–2.4 2
5 Jadmane madosa jaga kasisipang antuk IdaSang Hyang Widi Wasa, tur ipun pacangkanehang saking kaula druen Idane.
6 Jadmane sane patut tansah katantan miwahkasayubin antuk Ida Sang Hyang WidiWasa, nanging pamargin jadmane dursilangungsi ka pa loka.
Sang prabu seselikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
2 1 Punapi awinanipun bangsa-bangsanepunika ngrincikang pembrontakan?Punapi awinannya rakyate pada ngardikomplotan sane tan paguna?
2 Pararatunnyane pada brontak,parapamrentahnyane pada makansraya nglawan Ida Sang Hyang Widi Wasamiwah nglawan sang prabu seselikanIdane.
3 Sapuniki baosipune: “Jalanja bebasangdeweke uli reh-rehannyane. Jalanjatungkasin prentahne!”
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ica sakingsingasanan Idane sane ring suargan, turngewerin rerincikanipune sane nambetpunika.
KIDUNG 2.5–12 3
5 Sasampune punika Ida nglemekin ipun antukpiduka tur nengkejutang ipun antukbebendun Idane.
6 Ida ngandika sapuniki: “Di Sion, di gunungUlune ane suci, Ulun suba ngamanggehangsang prabu druen Ulune.”
7 Ida sang prabu ngandika sapuniki: “Gelahelakar nuturang paundukan ane subakawarah-warahang baan Ida Sang HyangWidi Wasa. Ida ngandika teken gelahekene: ‘Kita ene putran Ulun, didinane janiUlun dadi ajin kitane.
8 Tunasja pedas Ulun lakar maicayang tekenkita bangsa-bangsane makejang. Guminemakejang dadi gelah kitane.
9 Kita lakar ngenyagang bangsa-bangsane entoaji gada besi. Kita lakar ngenyagang iabuka payuk tanahe.’ ”
10 Ih sawatek pararatu, jani padingehangjapicekete ene! Ih parapamrentah digumine, incepangja paplajahane ene.
11As bak ja teken Ida Sang HyangWidi Wasaaji keneh ane jejeh ngetor.
12 Jejeh tur nungkulja teken Ida. Yen tusing ketopidukan Idane lakar enggal matangi, tur
KIDUNG 3.1–6 4
jerone lakar ma tan pasangkan. Bagiaanake ane ngula pasayuban sig Idane.
Pangastawan ritatkala semengbuat nunas pitulungan
3 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa. Ti angakeh pisan maderbe meseh. Kalintangakeh jadmane sane nglawan ang.
2 Ipun pada maosang ang kadi asapuniki:“Ida Sang Hyang Widi Wasa tusing lakarmapaica pitulungan teken ia.”
3Nanging Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyang Widi Wasa, setata dados tamiang
ange sajeroning baya. Palungguh IRatumapaica kamenangan ring ang, turPalungguh IRatu ngawinang ang malihwanen.
4 Ti ang masesambatan nunas tulung ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur Ida naginginpinunas ange saking bukit Idane sanesuci.
5 Ti ang mabahan raris pules, tur Ida SangHyangWidi Wasa nyayubin awengi mepek.
6 Ti ang nenten ajerih ring meseh sanepanyiuan akehipun, sane ngiter angsaking sabilang samping.
KIDUNG 3.7–4.3 5
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinang, ledang Palungguh IRatu rauh
ngrahayuang ang! Palungguh IRatunyisipang meseh-meseh angemakasami, tur manggayang ipun tanpadaya buat mlegendahang ang.
8 Kamenangane punika, saking Ida SangHyang Widi Wasa rauhnya. Dumadak Idangamertanin kaulan Idane.
Pangastawan rikala wengi,buat nunas pitulungan
4 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sanedados pa ndih ange, saurinja angrikala ang ngastawa. Rikala angkatempuh antuk kamewehan, PalungguhIRatu mapaica pitulungan ring ang.Sane mangkin suecaninja ang turpirengangja pangastawan ange.
2 Ih jero, buin makapidan makelonne jeronenganistayang ang? Buin amunapamakelonne jerone leket teken paundukanane tan paguna, muah ninu n paundukanane palsu?
3 Ingetangja mungguing Ida Sang Hyang WidiWasa suba nyelik anake patut makadadi
KIDUNG 4.4–8 6
druen Idane, tur Ida mirengang pinunasange, dikalane ang nunas ica teken Ida.
4 Pada jejeh ngetorja jerone tur suudja ngaedosa. Melahangja minehin paundukaneene, dikalan jerone masare di pasareanjerone.
5Aturangja aturan ane patut di ayun Ida SangHyang Widi Wasa, tur suksrahja jeroneteken Ida.
6Akeh anake sane ngastawa asapuniki: “DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa, icenja angmerta langkungan ring puniki. Cingak tursuecaninja ang!”
7Nanging kaliangan sane sampun paicayangPalungguh IRatu ring ang, punikalangkungan ring sane naenin puponin ipunrikala ipun mupu gandum miwah anggur.
8 Rikala ang masare, ang pules sahasutrep . Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, wantah Palungguh IRatu sanengrahayuang ang saha sampurna.
KIDUNG 5.1–6 7
Pangastawan buat nunas pasayuban
5 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pirengjaatur ange, tur pirengangja sesambatan
ange.2Duh Ratu, Widi miwah ratun ange,
pirengja pinunas ican ange, buat nunaspitulungan.
Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angngastawa ring ayun Palungguh IRatu.
3 Palungguh IRatu mireng atur angerikalaning semeng. Rikala endag suryane
ang ngunggahang pangastawanange, tur ang nyantosang pawuwus
Palungguh IRatu.
4 Palungguh IRatu boyaja Widi sane seneng ringlaksana sane tan patut. Palungguh IRatunenten nglugrain wenten kadursilan ringayun Palungguh IRatu.
5 Palungguh IRatu nenten ledang ring paliatjadmane sane sumbung. Palungguh IRatubendu ring sakancan jadmane sane jaat.
6 Palungguh IRatu nyirnayang sakancanjadmane sane bobab, tur mrastayangjadmane sane angkara miwah pekel.
KIDUNG 5.7–11 8
7Nanging malantaran sih pasuecan PalungguhIRatu sane kalintang ageng, ang kalugrangranjing ring Perhyangan PalungguhIRatune. Ti ang kalugra mabak ringPerhyangan Agung Palungguh IRatu sanesuci, tur saking subak sumungkem ringayun Palungguh IRatu.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, akeh pisanang maderbe meseh. Tuntunja ang
nglaksanayang pakarsan Palungguh IRatu.Dadosangja mangda gantar antuk angnuut margin Palungguh IRatune.
9 Baos meseh ange nenten wenten sanenyandang gega. Ipun wantah mamanahngrusak kewanten. Baosipune wiaklengut tur manis, nanging bek madagingpangindrajala sane ngawinang padem.
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sisipangjaipun. Dumadak rerincikanipune punikangawinang ipun uug. Entungangja ipunsaking ayun Palungguh IRatu, riantukdosanipune pamantuka ring ayunPalungguh IRatu.
11Nanging sakancan jadmane sane muponinrahayu ring ayun Palungguh IRatu, samijaga liang. Ipun setata pacang makidung
KIDUNG 5.12–6.4 9
riantuk liangipune. Sayubinja jadmanesane as bak ring ayun PalungguhIRatu. Santukan malantaran PalungguhIRatu ipun pada molih bagia.
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu ngamertanin jadmane sane sa nutring Palungguh IRatu. Sih pasuecanPalungguh IRatu nyayubin ipun waluyasakadi tamenge.
Pangastawan buat nunas pitulunganrikalaning katempuh antuk kamewehan
6 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja Palungguh IRatu duka turnukain ang. Sampunangja PalungguhIRatu nyisipang ang sajeroning pidukanPalungguh IRatu.
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angkalintang leleh, welasinja ang. Icenja
ang kakuatan, bayun ange sampuntelas pisan,
3 tur sikian ange sampun kalintang meweh.Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa malihmakapidanke suenipun Palungguh IRatungandeg pitulungan Palungguh IRatunering ang?
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu rauh ngrahayuang
KIDUNG 6.5–10 10
ang. Luputangja ang saking sangpa malantaran sih pasuecan PalungguhIRatune.
5 Ring pa loka nenten wenten anak sane elingring Palungguh IRatu, samaliha tan wentenanak sane mrasidayang muji PalungguhIRatu irika.
6 Ti ang kalintang leleh malantaran kaduhkitan.Nyabran wengi pedeman ange besegantuk ling ange, tur galeng angebelus antuk yeh mata.
7 Ti ang nenten mrasidayang ngeton, matanange beseh ulihan ngeling, ulihan
meseh-meseh ange.
8 Ih Jadma ane dursila, johangja iban jeroneuli sig ange. Ida Sang Hyang Widi Wasamireng ling ange.
9 Ida mirengang sesambatan ange buatnunas pitulungan, tur Ida jaga naginginpangastawan ange.
10Meseh-meseh ange jaga ngrasayangkimud tan sipi ulihan ipun kaon. Ipunbingung tan pasangkan, mawinan ipunraris ajerih kapilayu.
KIDUNG 7.1–6 11
Pangastawan buat nunas kadilan
7 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, ang tangkil ring ayun
Palungguh IRatu buat nunas pasayuban.Luputang tur rahayuangja ang sakingsakancan jadmane sane nguber ang.
2 Yen nenten kadi asapunika, ipun waluya sakadisingane malaibang ang, tur nentenwenten anak sane ngluputang ang. Irikaipun jaga mokeng-mokeng ang.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, yening ang sampun malaksana
iwang ring anak lianan, tur yening angsampun nilas sawitran ange, wiadin
ang sampun madalem anake sane tanpakrana ngiwangang ang, yening angsampun nglaksanayang sinalih tunggalpaindikane puniki, 4 (7:3)
5 banggayangja meseh-meseh ange ngubertur ngejuk ang, banggayang ang tanmangkihan ring tanahe.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, durusangmargiang pidukan Palungguh IRatu!Rarisang mapas brang n meseh ange.
KIDUNG 7.7–13 12
Matangi tur icenja ang pitulungan.Palungguh IRatu ngarsayang kadilan.
7Duaning punika punduhangja bangsa-bangsane sami ring ayun Palungguh IRatu,tur tahja ipun makasami saking luur.
8 Palungguh IRatu maraga hakim pabuatbangsa-bangsane makasami. Duh RatuSang HyangWidi Wasa, tepasin tur iloninja
ang. Palungguh IRatu wikan mungguingang nenten iwang.
9 Palungguh IRatu maraga Widi sane adil, tursane nepasin pepineh miwah pakitan
ange. Puputangja kajaatan jadmanedursila, tur pikolihinja jadmane sane becik.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa dados pasayubanange. Ida ngrahayuang anake sane as
bak ring Ida.11 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga hakim
sane adil tur setata nyisipang jadmanesane jaat.
12 Yening ipun nenten nyak ngesehinsolahipune, Ida Sang Hyang Widi Wasajaga nyangih pedang Idane. Ida mentangpanah Idane, tur sedia jaga ka wakang.
13 Ida ngambil sanjatan Idane sane ngawinangpadem, tur ma sang panah Idane sanengendih murub.
KIDUNG 7.14–8.2 13
14 Indayangja cingakin, kadi asapunapijadmane dursila ngrincikang kajaatan.Ipun ngrincikang kamewehan turnglaksanayang panglingga caya,
15 nanging ipun newek sane keni jeet sanepasang ipun pabuat anak os.
16 Kadi asapunika ipun kukum antukkajaatanipune niri, tur kasengkalen antukkaangkara murkanipune newek.
17 Ti ang matur panyuksma ring Ida SangHyang Widi Wasa, malantaran kadilanIdane. Ti ang makidung muji Ida SangHyang Widi Wasa, Sane Maha Luur.
Kaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasamiwah kawentenan manusane
8 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange. Kagungan Palungguh IRatu
kanten ring jagate makasami. Pujian buatPalungguh IRatu kantos rauh ka langite.
2 Pujian punika kakidungang antuk alit-alitmiwah rare-rarene. Palungguh IRaturahajeng tur luput saking sakancanmeseh-meseh IRatune. Palungguh IRatumuputang sakancan jadmane sanenglawan Palungguh IRatu.
KIDUNG 8.3–9 14
3 Yen ang nulengek ka akasane sane sampunkardi Palungguh IRatu miwah nlektekangbulan miwah bintang-bintang sanesampun genahang Palungguh IRatu ringgenahnyane suang-suang,
4 sapasirake manusa punika, kantos PalungguhIRatu makayunin ipun? Boyake ipunwantah manusa pada sane pa ninginPalungguh IRatu?
5 Yadiastu Palungguh IRatu ngardi ipun soranakidik ring kawentenan Palungguh IRatu,Palungguh IRatu mayasin ipun antukkaluihan miwah kamulian.
6 Palungguh IRatu ngamanggehang ipun buatngereh sawatek sane sampun kardiPalungguh IRatu. Saluiring sane kardiPalungguh IRatu punika sampun augangPalungguh IRatu ring reh-rehan ipune,minakadinipun:
7 Biri-biri miwah banteng, kadi asapunika talersatone sane galak-galak,
8 sarwa paksi miwah mina, makamiwahsakancan sane urip ring segarane.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, kagungan Palungguh IRatune
kanten ring jagate makasami.
KIDUNG 9.1–6 15
Atur panyuksma ring Ida Sang HyangWidi Wasa santukan kadilan Idane
9 1Duh Ratu Sang HyangWidiWasa, ang jagamuji Palungguh IRatu antuk sagulukingmanah ange. Ti ang jaga nyritayangsakancan paindikan sane luih-luih sanesampun kardi Palungguh IRatu.
2Duaning sih pasuecan Palungguh IRatu, angjaga makidung saha suka rena. Ti ang jagamakidung muji Palungguh IRatu, duh WidiSane Maha Wisesa.
3Wau Palungguh IRatu kanten, meseh-mesehange sampun pada ajerih tur kapilayu.
Ipun pada bah tur padem.4 Palungguh IRatu adil miwah jujur sajeroning
tetepasan Palungguh IRatune, turPalungguh IRatu sampun ngilonin ang.
5 Palungguh IRatu sampun nyisipang jadmanesane tan pawidi, tur nyirnayang jadmanedursila. Ipun jaga nenten kelingang malih.
6Meseh-meseh ange sirna buat salami-laminipun. Palungguh IRatu sampunnyirnayang kota-kotanipune, turipun sampun nenten kelingang buatsalami-laminipun.
KIDUNG 9.7–12 16
7Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa madegratu ngantos salami-laminipun. Idasampun ngadegang singasanan Idane buatmapaica tetepasan.
8 Ida mrentah jagate antuk kadilan. Ida nepasinbangsa-bangsane saha adil.
9 Ida Sang Hyang Widi Wasa dados pasayubanpabuat jadmane sane kala-ala, tur dadosgenah sutrep rikalaning katempuh antukkamewehan.
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, jadmanesane uning ring Palungguh IRatu, ipunjaga pracaya ring Palungguh IRatu.Palungguh IRatu nentenja jaga ngutangsawatek anake sane rauh tangkil ring ayunPalungguh IRatu.
11Makidung tur pujija Ida Sang Hyang WidiWasa, sane mrentah ring Sion. Critayangjaring sawatek bangsane sakancan paindikansane sampun kardi Ida.
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa eling ringparaanake sane nandang sangsara. Idanenten lali ring sesambatanipune, tur Idanyisipang anake sane ngiwangang ipun.
KIDUNG 9.13–18 17
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, suecaninjaang. Cingakja sangsaran ange sane
kakardi antuk meseh-meseh ange. DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa, luputangja
ang saking pa ,14mangda ang mrasidayang majujuk ring
arepan rakyat Yerusaleme, tur nyritayangring ipun sakancan paindikan sanengawinang ang muji Palungguh IRatu.Ti ang jaga masuka rena, santukanPalungguh IRatu sampun ngrahayuang
ang.15 Jadmane sane tan pawidi sampun nyongcong
bangbang tur ipun ulung ka bangbangepunika. Ipun kajeet antuk jee pune niri.
16 Ida Sang HyangWidiWasa sampun nyinahangragan Idane malantaran tetepasan Idanesane adil, tur jadmane dursila sampunkajeet antuk laksananipune niri.
17 Pa ne punika makadados pikolih sakancanjadmane dursila miwah buat sakancanjadmane sane nulak Ida Sang Hyang WidiWasa.
18 Jadmane sane kakirangan nentenja jagasetata kalemenahang. Pangajap-ajapjadmane sane was nenten jaga kapucehsalami-laminipun.
KIDUNG 9.19–10.4 18
19Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu rauh. Sampunangjabanggayanga jadmane nglawan PalungguhIRatu. Baktaja jadmane sane tan pawidika ajeng Palungguh IRatu, tur bakangjatetepasan ring ipun.
20Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, dadosangjamangda ipun ajerih, dadosangja mangdaipun uning, mungguing ipun wantahmanusa pada.
Pangastawan buat nunas kadilan
10 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,punapike awinannya Palungguh IRatukalintang doh? Punapike awinannyaPalungguh IRatu nyingidang raga,rikalaning ang katempuh antukkamewehan?
2 Jadmane dursila punika kalintang sumbungtur ngala-ala anake was- was. Jukja ipunantuk jeet sane sampun kardi ipun punika.
3 Jadmane dursila punika nyumbungangpepinehipune sane jaat. Jadmane sanemomo nemah tur nulak Ida Sang HyangWidi Wasa.
4 Jadmane dursila nenten lingu ring IdaSang Hyang Widi Wasa, sajeroning
KIDUNG 10.5–10 19
kasumbunganipune, ipun ngadenmungguing Ida Sang Hyang Widi Wasanenten wenten.
5 Jadmane dursila sida karya ring saluiringpaindikan. Ipun nenten mrasidayangngresep ring tetepasan Ida SangHyang Widi Wasa. Ipun nganistayangmeseh-mesehipune.
6 Ipun mabaos ring padewekanipune sapuniki:“Idewek tusing lakar taen pocol. Ideweklakar tusing taen kena kakewehan.”
7 Baosipune ngemu temah, bobab miwahpangala-ala. Ipun lancang ngucapang baossane brang miwah jaat.
8 Ipun mengkeb ring desa-desa, buat nyadangtur ngamademang jadmane sane tanpadosa. Ipun ngin p anake sane tanpadaya.
9 Ipun nyadang ring pengkebanipune waluyasakadi singane. Ipun nyadang jadmanesane was. Ipun ngejuk anake was- waspunika antuk jeet, raris paid ipun.
10Anake sane tan padaya punika bah turkacakcak. Ipun kakaonang antuk kawirosanjadmane sane nyapa kadi aku.
KIDUNG 10.11–15 20
11 Jadmane dursila mabaos ring manahipunesapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasatusing lingu. Ida suba sirep tur tusing lakarnyingak idewek.”
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sisipangjajadmane dursila punika. Elingangjajadmane sane nandang sangsara.
13Napi awinannya jadmane dursilanganistayang Ida Sang Hyang Widi Wasa,tur mabaos sapuniki: “Ida lakar tusingnyisipang idewek.”
14Nanging Palungguh IRatu ngaksi. PalungguhIRatu uning ring kamewehan miwahkasangsaran, tur setata sedia mapaicapitulungan. Jadmane sane tan padayangaturang sikiannyane ring ayunPalungguh IRatu. Palungguh IRatu sampunsetata mapaica pitulungan ring anake sanekakirangan.
15 Sirnayangja kakuatan jadmane sane dursilamiwah jaat punika, sisipangja ipunmalantaran kiwangan sane sampunlaksanayang ipun ngantos ipun nentenmalih nglaksanayang paindikan sane kadisapunika.
KIDUNG 10.16–11.3 21
16 Ida Sang Hyang Widi Wasa jumeneng Ratusalami-laminipun. Anake sane nyungsungWidi lianan jaga sirna saking tanahipune.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu jaga mirengang pangastawanjadmane sane nista. Palungguh IRatu jagamapaica kaprawiran ring ipun.
18 Palungguh IRatu jaga mirengang sesambatanjadmane sane kala-ala miwah anakeubuh-ubuh. Palungguh IRatu jaganepasin tur ngilonin ipun sajeroningkabecikanipune, mangda manusanenenten malih ngaduk-aduk.
Suksrah ring Ida Sang Hyang Widi Wasa
11 1 Ti ang pracaya ring Ida Sang HyangWidi Wasa mangda ang rahayu.Ambate nambet ragane sane mabaosring ang sapuniki: “Kemaja makeber kagunung-gununge buka kedise.
2 Sawireh jlemane dursila suba mentang turma sang panah, buat lakar manah anakeane patut di tongose ane peteng dedet.
3Anake ane patut tusing lakar nyidayangngudiang-ngudiang, yen saluiringpaundukane suba nyag ajur.”
KIDUNG 11.4–12.2 22
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa malingga ringPerhyangan Idane sane suci. SingasananIdane wenten ring suargan. Ida macingakring jadmane sami yadian ring dijajagenahipune, tur Ida wikan ring sakancanlaksananipune.
5 Ida mintonin jadmane sane patut miwah sanecorah. Ida bendu pisan ring jadmane sanetungkas ring pidabdab.
6 Ida nedunang baa ngendih miwah werirangsane ngendih murub ring anake corah. Idanyisipang ipun antuk angin sane panesbaeng.
7 Ida Sang HyangWidi Wasamaraga adil tur asihsueca ring laksanane sane patut. Anakesane malaksana patut jaga muponin uripring ayun Idane.
Pangastawan buat nunas pitulungan
12 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, icenjaang pitulungan. Nenten wenten kantun
jadma sane patut, tur nenten wentenmalih kakeniang jadma sane jujur.
2 Ipun sareng sami sampun pada saling bobabinsareng mpalnyane. Ipun pada saling apussareng mpalnyane antuk baos nyunyurmanis.
KIDUNG 12.3–8 23
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,bungkemangja bungut anake sane demennglelunyuh punika! Ngepangja bungutanake sane sumbung, sane mabaos kadiasapuniki:
4 “Aji raos iraga nyidayang maan apaja anekenehang iraga. Iraga lakar ngorahangapaja ane dotang iraga, tur tusing adaanak ane nombahang iraga.”
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda kadiasapuniki: “Nanging ane jani Ulunlakar tumurun sawireh anake ane waspada kala-ala muah anake kasangsaranpada masesambatan. Ulun maicayangkarahayuan ane edotanga teken ia.”
6 Janjin Ida Sang Hyang Widi Wasa patut pisanandelang. Janjine punika waluya sakadiperak sane murni sane kasepuh kantosping pitu ring prapene.
7 Ring dija-dija kewanten wenten jadma corah,tur ipun pada muji paindikan sane jaat.Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, raksaja
ang mangda ang setata rahajeng, tursayubinja ang saking jadmane sane kadiasapunika. 8 (12:7)
KIDUNG 13.1–4 24
Pangastawan buat nunas pitulungan
13 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,malih makapidanke suenipun PalungguhIRatu pacang lali ring ang? Punapikesalami-laminipun? Malih makapidankesuenipun Palungguh IRatu pacangnyingidang ragan Palungguh IRatu ring
ang?2Malih makapidanke suenipun ang
patut nandang kamewehan? Malihmakapidanke suenipun manah angekaliput antuk kaduhkitan siang latri? Malihmakapidanke suenipun meseh-meseh
ange pacang unggul ring ang?
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, cingakja ang, tur daginginja
pinunas ange. Waliangja malihkakuatan ange. Sampunangja angbanggayanga padem.
4 Sampunangja lugraina meseh-meseh angemabaos mungguing ipun sampunngaonang ang. Sampunangja icena ipunmarasa bingar ngeton kasinangkaonan
ange.
KIDUNG 13.5–14.3 25
5 Ti ang andel pisan ring suecan PalungguhIRatu sane tan papegatan. Ti ang jagabungah ring manah santukan PalungguhIRatu pacang ngrahayuang ang.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang jagangaturang kidung ring ayun PalungguhIRatu, santukan Palungguh IRatu sampunkalintang sueca ring ang.
Kadursilanipun imanusa(Kid. 53)
14 1 Jadmane sane nambet pada mabaoskadi asapuniki: “Tusingja ada Widi!” Ipunmakasami jadma dursila, ipun sampunnglaksanayang paindikan-paindikan sanekalintang kaon.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyingaksakancan manusane saking suargan. Idamapakayunan ngaksi punapike wentenjadma sane wicaksana, sane as bakring Ida.
3Nanging ipun sareng sami sampun malaksanaiwang, ipun makasami pada mambek jaat.Ring pantaranipune nenten wenten sanemalaksana patut, yadian angan adirikonenten wenten.
KIDUNG 14.4–15.1 26
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa mataken kadiasapuniki: “Tusingke ia pada nawang?Apake sakancan jlemane ane corah tusingngelah pepineh? Ia pada muponin idupulihan ngrampok kaulan Ulune, buina iatusing ngastawa teken Ulun.”
5Nanging benjangan ipun jaga rumasa resres,santukan Ida Sang Hyang Widi Wasangiangin jadmane sane as bak ring Ida.
6 Jadmane dursila ngusakang jadmane sanealap asor, nanging Ida Sang Hyang WidiWasa dados pasayubannyane.
7 Ti ang ngajap-ajap dumadak kamenanganwong Israele punika pacang rauh sakingSion. Ambate jaga liangipun bangsaIsraele, rikala Ida Sang Hyang Widi Wasangawinang ipun pada muponin gemuhlanduh malih.
Paindikan sane karsayang antukIda Sang Hyang Widi Wasa
15 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sapasirake sane kalugra ngranjingka Perhyangan Palungguh IRatune?Sapasirake sane kalugra mabak ring Sion,
KIDUNG 15.2–5 27
ring gunung Palungguh IRatu sane sucipunika?
2 Inggih punika jadmane sane tansahsairing ring Ida Sang Hyang Widi Wasaring saluiring paindikan miwah setatanglaksanayang paindikan sane patut, turbaosnyane setata patut miwah nekeng a .
3 Ipun nenten misunayang anak, tur nentenmalaksana iwang ring sawitrannyane,samaliha nenten ngadu-ada ngeniangindik pisaga-pisaganipune.
4 Ipun nganistayang jadmane sane katulakantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa, nangingmuji anake sane as bak ring Ida SangHyang Widi Wasa. Ipun setata tuon ringjanjinipune, yadian malantaran punikaipun ngemasin pocol.
5 Ipun maselangang jinah tur nenten mamerihputran jinahe punika, samaliha nentennyak nrima tetombokan buat ngamesehinanake sane tan padosa.
Sapasiraja sane nglaksanayang paindikan-paindikan sane kadi asapunika, ipun jagasetata sutrep rahayu.
KIDUNG 16.1–5 28
Pangastawan buat nyuksrahang raga
16 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sayubinja ang. Wantah Palungguh IRatusane andelang ang buat ngrahayuang
ang.2 Ti ang matur ring Ida Sang Hyang Widi
Wasa sapuniki: “Palungguh IRatu Widinange. Saluiring paindikan sane becik
sane derbeang ang, punika makasamipaican Palungguh IRatu.”
3Ambate beciknya kaulan Ida Sang Hyang WidiWasa sane sa a tuu. Mugi-mugi ipunmuponin kaliangan sane kalintang ageng.
4 Jadmane sane gegison ngula widi-widi sanelianan, ipun ngrauhang pakewuh pabuatdewekipune niri. Ti ang nenten jagasareng-sareng masidikara ngajak ipun.Ti ang nenten nyungsung widinipune.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, wantahPalungguh IRatu dados kawitan ange,tur Palungguh IRatu mapaica ring angsakancan sane buatang ang. Urip
ange ring benjang pungkur wenten ringtangan Palungguh IRatu.
KIDUNG 16.6–11 29
6Ambate luih paican Palungguh IRatu ringang. Ambate becik paican Palungguh
IRatune punika.
7 Ti ang muji Ida Sang Hyang Widi Wasa,santukan Ida nuntun ang, tur rikalaningwengi, tungtung a n ange ma nget
ang.8 Ti ang tansah rumasa mungguing Ida Sang
Hyang Widi Wasa tan lad ngianginang. Ida setata nampek, tur nenten
wenten paindikan sane ngawinang angtengkejut.
9Duaning punika manah ange kalintangsuksma tur liang, tur ang rumasakalintang sutrep rahayu.
10 Santukan Palungguh IRatu nyayubin angsaking kakuasan sang pa ne, samalihajadmane sane suecanin Palungguh IRatu,nenten jaga kutang Palungguh IRatu ringpa lokane.
11 Palungguh IRatu matujuhin ang margisane ngungsi urip. Ring ajeng PalungguhIRatu ang kabekin antuk kaliangan, turngawinang liang salami-laminipun.
KIDUNG 17.1–5 30
Pangastawan buat jadmane tan padosa
17 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengangja pinunas ange buat nunaskadilan. Rengayangja pinunas ican angebuat nunas pitulungan. Pirengangjapangastawan ange sane saking nulusinga .
2 Palungguh IRatu jaga mapaica tetepasan turnyuecanin ang, santukan PalungguhIRatu wikan ring paindikan sane patut.
3 Palungguh IRatu wikan ring manah ange.Palungguh IRatu sampun ngrauhin angrikala wengi. Palungguh IRatu sampunmintonin sikian ange. Tur PalungguhIRatu nenten manggihin pepineh sanecorah ring sikian ange.
4 Ti ang nenten maosang paindikan-paindikansane corah, sakadi sane kalaksanayangantuk jadmane osan. Ti ang sampunninu n sapa tah Palungguh IRatu miwahnenten ninu n pamargin jadmane sanengambekang kawirosan.
5 Ti ang setata sampun mamargi ring marginPalungguh IRatune miwah nentensimpang saking margine punika.
KIDUNG 17.6–12 31
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angngastawa ring ayun Palungguh IRatusantukan Palungguh IRatu ledang nyaurin
ang. Duaning punika cingakja ang turpirengangja atur ange.
7 Sinahangja sih pasuecan Palungguh IRatunesane luih punika ring ang, turrahayuangja ang. Ring sisin PalungguhIRatune ang rumasa aman sakingmeseh-meseh ange.
8 Sayubinja ang, sakadi Palungguh IRatunyayubin pangaksian Palungguh IRatune.Engkebangja ang ring sor kampidPalungguh IRatune,
9 saking gegebug jadmane sane dursila.Meseh-meseh sane ama -ma ngiter
ang.10 Ipun pada nenten rumasa kangen, tur
baosipune kalintang sumbung.11 Sane mangkin ipun sampun pada ngiter
ang, yadian kijaja ang matolihan.Ipun ngrereh sela jaga nuludang angmangda labuh.
12 Ipun pada nyadang ang tan binasakadi singane sane mamanah jagamokeng-mokeng ang.
KIDUNG 17.13–18.1 32
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, gelisangjaPalungguh IRatu rauh. Lawanja meseh-meseh ange tur kaonangja ipun.Rahayuangja ang saking jadmanedursila, antuk pedang Palungguh IRatune.
14 Luputangja ang saking jadmane sanepada muponin sapakitanipun ringmasane mangkin. Sisipangja ipun antukkasangsaran sane sampun cawisangPalungguh IRatu pabuat ipun. Dumadakjaindike punika jangkep pabuat pianak-pianakipune miwah sisannyane pabuatcucu-cucunipune.
15Nanging ang jaga kapanggih ringPalungguh IRatu, santukan ang sampunnenten malaksana iwang, tur rikala angenten, teja wedanan Palungguh IRatungebekin ang antuk kaliangan.
Kidung kamenangan Ida Sang Prabu Daud(2Sam. 22:1-51)
18 1Duh Ratu Sang HyangWidiWasa, ambateas bak n ange ring Palungguh IRatu.Palungguh IRatu makadados pa ndih
ange.
KIDUNG 18.2–8 33
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa dadospasayuban ange. Ida dados benteng
ange sane kukuh bakuh. Widin angedados pasayuban ange, tur ngiring Ida
ang raharja. Ida nyayubin ang waluyasakadi tameng. Ida nindihin ang turngrahayuang ang.
3 Ti ang nunas ica ring Ida tur Ida ngluputangang saking meseh-meseh ange.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
4Wisian pa ne sampun ngiter ang. Ombakkali sengarane nglikub ang.
5Wisian pa ne sampun ngiter ang, tursetrane sampun masang jeet pabuat
ang.6 Sajeroning kamewehan ange, ang nunas
ica ring Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ti angnunas tulung ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Saking Perhyangan Idane Idamirengatur ange. Ida mirengang atur angebuat nunas pitulungan.
7 Pre wine ngetor tur magejeran. Dasargununge pada genjong magejeran,santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa duka.
8Anduse malepuk medal saking irungIdane, geni ngendih murub miwah baa
KIDUNG 18.9–15 34
angarab-arab medal saking cangkemIdane.
9 Ida nyibak langite tumuli Ida tumurunkadulurin antuk mega sane peteng dedetring sor cokor Idane.
10 Ida makeber ngindang nglinggihin malaekat.Ida nglelana ring ambarane, anglayangring duur kampid angine.
11 Ida ngaput ragan Idane antuk peteng dedet.Guleme sane tebel sane bek ngemu toyangliput Ida.
12 Sabeh es miwah kelepan genine medal sakingkilape sane ring ajeng Idane, tur nyibakguleme sane peteng dedet.
13 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa makuugsaking langite, tur sabdan Ida Sane MahaLuur raris kapiragi.
14 Ida niwakang panah idane tur ngawinangmeseh-meseh Idane pada sambeh. Idangulah meseh-meseh Idane antuk kelepankilape.
15Dasar segarane makebat tur dasar jagatemabukak rikala Palungguh IRatu nukainmeseh-meseh druene, miwah ngelurring ipun sajeroning pidukan PalungguhIRatune.
KIDUNG 18.16–23 35
16 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyujuh sakingluur, tur ngambil saha ning ngang angsaking toyane sane dalem.
17 Ida ngluputang ang saking meseh angesane mawisesa miwah saking sakancanjadmane sane ge ng ring ang. Meseh
ange kalintang kuat yan bandingangring ang.
18 Rikala ang sajeroning kamewehan, ipunpada ngebug ang, nanging Ida SangHyang Widi Wasa nyayubin ang.
19 Ida nulungin ang medal saking bayane,Ida ngrahayuang ang santukan Ida sihsueca ring ang.
20 Ida Sang Hyang Widi Wasa mikolihin ang,santukan ang nglaksanayang paindikansane patut. Ida ngamertanin ang,santukan ang tan paiwang.
21 Ti ang sampun ninu n pidabdab Ida SangHyang Widi Wasa. Ti ang sampun nentennilas Widin ange.
22 Ti ang sampun nelebang sakancan pidabdabIdane. Ti ang sampun sa nut ringsapa tah Idane.
23 Ida wikan mungguing ang tan paiwang, turang sampun ngedohang dewek ange
saking laksanane sane iwang.
KIDUNG 18.24–30 36
24 Ida mikolihin ang santukan angnglaksanayang paindikan sane patut, turIda wikan, mungguing ang tan paiwang.
25Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sa a tuu ring jadmane sane asbak ring Palungguh IRatu, samaliha asunglugraha ring jadmane sane tan paceda.
26 Palungguh IRatu suci marep ring jadmanesane suci, nanging mameseh ring jadmanesane dursila.
27 Palungguh IRatu ngrahayuang jadmanesane alap asor, nanging Palungguh IRatungasorang jadmane sane sumbung.
28Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu mapaica galang ring ang.Palungguh IRatu ngicalang kapetengan
ange.29 Palungguh IRatu mapaica kakuatan ring
ang buat ngebug meseh-mesehange miwah kawisesan buat ngaonang
bentengipune.
30Ambate sampurna pakardin Ida Sang HyangWidi Wasa! Ambate tuon sabdan Idane!Ida punika waluya sakadi tameng pabuat
KIDUNG 18.31–38 37
sakancan anake sane ngula pasayubanring Ida.
31 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga Widi. Idakewanten sane dados benteng iragane.
32 Ida punika Widi sane ngawinang ang kuat.Ida sane ngawinang pamargin angerahayu.
33 Ida ngawinang buntut ange gancangwaluya sakadi kidang, tur Ida ngrahayuang
ang ring gunung-gununge.34 Ida ngurukang ang mayuda, mangda
ang mrasidayang migunayang panahsane pinih kuat.
35Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sayubin turrahayuangja ang. Pamiaran PalungguhIRatune ngawinang ang dados ageng,tur kawisesan Palungguh IRatune sampunngrahayuang ang.
36 Palungguh IRatu sampun ngluputang angsaking tawanan, samaliha ang nentennaenin labuh.
37 Ti ang nguber meseh-meseh ange tumulingejuk ipun, tur ang nenten marariansadurung ipun sirnayang ang.
38 Ti ang nglempag ipun kantos bah, tur ipunnenten mrasidayang bangun malih. Ipunbah kaon ring arepan ange.
KIDUNG 18.39–45 38
39 Palungguh IRatu mapaica kakuatan ringang buat mayuda, tur mapaica
kamenangan nglawan meseh-mesehange.
40 Palungguh IRatu ngawinang meseh-mesehange jerih kapilayu saking arepanange. Ti ang nyirnayang jadmane sane
ge ng ring ang.41 Ipun pada jerit-jerit katulung-tulung, nanging
nenten wenten anak sane nulungin ipun.Ipun pada nunas ica ring Ida Sang HyangWidi Wasa, nanging Ida nenten masaur.
42 Ti ang nekdekang ipun kantos ipun sakadiabu, sane kampehang antuk angin. Ti angnyekjek ipun waluya sakadi endute ringmargine.
43 Palungguh IRatu ngrahayuang ang sakingjadmane sane dura cara, tur nadosang
ang pamrentah bangsa-bangsa. Jadmasane nenten uningin ang, sane mangkindados panjak ange.
44Wong sunantarane pada sumuyud ringarepan ange. Rikalaning ipun miragibaos ange, ipun raris sa nut.
45 Kawanenanipune ical, tur ipun pada rauhsaking benteng-bentengipune sinambijejeh ngetor.
KIDUNG 18.46–50 39
46 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika nyeneng,pujija pa ndih ange. Jarwakangjakagungan Ida Sang Hyang Widi Wasa sanengrahayuang ang.
47 Ida mapaica kamenangan ring ang marepring meseh-meseh ange. Ida nyerahangbangsa-bangsane ring reh-rehan ange,
48 tur ngluputang ang saking meseh-mesehange.
Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu mapaica kamenangan ring angmarep ring meseh-meseh ange, turnyayubin ang saking jadmane sanemambek wirosa.
49 Punika awinannya ang muji PalungguhIRatu ring pantaran bangsa-bangsane.Ti ang makidung muji Palungguh IRatu.
50 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaicakamenangan ageng ring ida sang prabudruen Idane. Ida nyinahang sih pasuecanIdane sane tan rered-rered ring anakesane sampun selik Ida, ring Ida Sang PrabuDaud miwah katurunan idane kantossalami-laminipun.
KIDUNG 19.1–6 40
Kaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasasajeroning pakardin Idane
19 1Ambate galang langite nyinahangkaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasa!Ambate terangnya ipun nyinahangpakardin Idane.
2Nyabran rahina, rahinane nyritayang indikepunika ring rahina sane sapanglanturipun.Nyabran wengi indike punika kawawaninnyritayang ring wengi sane pacang rauh.
3Nenten wenten baos wiadin kruna sanekagunayang, tur nenten wenten suarasane kapiragi.
4Nanging suarannyane sumebar ka sakuubjagate, tur kapiragi kantos rauh ringtanggun gumine. Ida Sang Hyang WidiWasa makarya genah pabuat sang suryaring langite.
5 Ipun endag pasemengan waluya sakadipanganten sane bagia, wiadin sakadiolahragawan sane bintak jaga malomba.
6 Suryane mamargi ngawit saking tanggunlangite sane asiki, tumuli nglintangngungsi tanggunnyane sane lianan.Nenten wenten sane kasaruan sakingpanesipune.
KIDUNG 19.7–11 41
Pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa7 Pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa punika
sampurna. Pidabdabe punika maicayangkakuatan sane anyar. Titah- tah IdaSang Hyang Widi Wasa punika patutpisan kagega. Titahe punika maicayangkawicaksanaan ring jadmane sanenambet.
8 Pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa punikapatut, tur anake sane sa nut ringpidabdabe punika muponin bagia. TitahIda Sang Hyang Widi Wasa punika adil, turIda maicayang pangresepan ring pepinehmanusane.
9Mabak ring Ida Sang Hyang Widi Wasapunika becik. Indike punika jaga nglanturkantos salami-laminipun. Tetepasan IdaSang Hyang Widi Wasa punika adil, turtetepasane punika setata jujur.
10 Indike punika bangetan kadotang bandingangring mas sane pinih becik. Indike punikamanisan ring madune sane murni.
11 Pidabdab-pidabdabe ngawinang angkaula druene molih pangresepan. Ti angmolih pikolih malantaran ang sa nutring pidabdabe punika. Duh Ratu Sang
KIDUNG 19.12–20.3 42
Hyang Widi Wasa, dohangja ang sakingkiwangan-kiwangan sane tan kanten.
12Nenten wenten anak sane mrasidayangmanggihin kiwanganipune newek.
13 Kadi asapunika taler rahayuangja angsaking dosa-dosa sane nyelapang.Sampunangja icena dosane punika ngereh
ang, mangda ang prasida sampurnatur bebas saking kajaatan dosane.
14Dumadak baos miwah pepineh angemantuk ring pakayunan PalungguhIRatu. Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pasayuban miwah juru panebus ange.
Pangastawan buat nunas kamenangan
20 1Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasanyaurin semeton, rikalaning semetonkatempuh antuk kamewehan. DumadakWidin Yakube nyayubin semeton.
2Dumadak Ida mapaica pitulungan ringsemeton saking Perhyangan Agung Idane,tur mapaica pitulungan ring semetonsaking Gunung Sion.
3Dumadak Ida ledang nrima sakancan bantensemetone, tur ledang ring kayun marepring sakancan aturan semetone.
KIDUNG 20.4–8 43
4Dumadak Ida mapaica ring semeton, napijasane dotang semeton tur ngawinangsakancan rencanan semetone sida karya.
5 Sasampune punika iraga jaga masuryak-suryakmasuka rena riantuk kamenangansemetone, tur ngluihang kamenangansemetone malantaran muji Widin iragane.Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasanagingin sakancan pinunas semetone.
6 Sane mangkin ang uning mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa mapaicakamenangan ring ida sang prabu seselikanIdane. Ida nyaurin ida sang prabusaking suargan Idane sane suci, turmalantaran kawisesan Idane, Ida mapaicakamenangan sane ageng ring ida sangprabu.
7Wenten anak sane andel ring kretaperangnyane miwah sane lianan andelring kuda-kudanipune, nanging iraga andelring kawisesan Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin iragane.
8 Jadmane sane kadi asapunika jaga katanjungtur labuh, nanging iraga jaga bangun turmajujuk saha kukuh bakuh.
KIDUNG 20.9–21.5 44
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, icenja idasang prabu kamenangan, tur saurinja
ang rikalaning ang mapinunas ringPalungguh IRatu.
Kapujian santukan sampun molih kamenangan
21 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sang prabu rumasa gargita ring kayun,santukan Palungguh IRatu sampunmapaica kakuatan ring ida. Ida kalintangmasuka rena, santukan Palungguh IRatungawinang ida molih ring rana.
2 Palungguh IRatu sampun maicayang ring idapaindikan sane ap ida, Palungguh IRatusampun nagingin pinunas idane.
3 Palungguh IRatu ngrauhin ida, saha kadulurinantuk merta sane ageng ring ida, sahanyalukin prabun idane gelungan mas.
4 Ida nunas yusa panjang, tur Palungguh IRatunagingin pinunas idane saha mapaica uriplanggeng ring ida.
5 Kaluihan idane kalintang ageng malantaranpitulungan Palungguh IRatu. PalungguhIRatu sampun mapaica kabinawan miwahkagungan ring ida.
KIDUNG 21.6–12 45
6Mertan Palungguh IRatune tan mari rauh ringida ngantos salami-laminipun miwah tejawedanan Palungguh IRatu ngebekin idaantuk kaliangan.
7 Ida sang prabu wantah andel ring Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Wisesasamaliha malantaran sih suecan Ida SangHyang Widi Wasa sane nenten rered-reredida jaga setata muponin sutrep .
8 Ida sang prabu jaga nawan meseh-mesehidane sami. Ida jaga nawan asing-asinganak sane ge ng ring ida.
9 Rikala ida medal, ida jaga nyirnayangmeseh-meseh idane, waluya sakadi genisane ngendih murub.
Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nyirnayangipun antuk pidukan Idane, tur genine jagangeseng ipun.
10 Katurunannyane tan wenten sane jagakantun urip. Ida sang prabu jagangamademang ipun makasami.
11 Ipun pada makarya rencana, tur mapigumanjaga nglawan ida, nanging ipun nentenjaga sida karya.
12 Ida jaga nibakang panah idane ring ipun turngawinang ipun jerih kapilayu.
KIDUNG 21.13–22.5 46
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang mujiPalungguh IRatu malantaran kawisesanPalungguh IRatu sane kalintang ageng!Ti ang jaga makidung tur muji kawisesanPalungguh IRatu.
Sesambatan miwah kidung puji-pujian
22 1Duh Ratu Widin ange, punapikeawinanipun Palungguh IRatu nilar ang?Ti ang sampun jerit-jerit masesambatannunas pitulungan, nanging pitulunganepunika taler nenten naenin rauh.
2Duh Ratu Widin ang, rikalaning rahinaang nunas ica ring Palungguh IRatu,
nanging Palungguh IRatu nenten masaur.Rikala wengi ang nunas ica, nangingtaler nenten rumasa degdeg ring manah.
3Nanging wantah Palungguh IRatu sane maragaSane Maha Suci, sane kapuji antuk wongIsraele.
4 Leluur ange pada andel pisan ringPalungguh IRatu. Ipun pada pracaya ringPalungguh IRatu, tur Palungguh IRatungrahayuang ipun.
5 Ipun pada nunas ica ring Palungguh IRatu, turipun nenten pocol.
KIDUNG 22.6–12 47
6Nanging ang puniki sampun boya manusa.Ti ang sakadi asu sane katemberangmiwah kanistayang antuk anake sami.
7 Sakancan jadmane sane manggihin angsami pada minjulin ang. Ipun padanyelepang layah tur pada kitak-kituk.
8 Sapuniki baosipune: “Jerone suksrah ring IdaSang Hyang Widi Wasa, napi awinannyaIda nenten ngrahayuang jerone? YeningIda Sang Hyang Widi Wasa ledang ringjerone, napi awinannya Ida nentennulungin jerone?”
9 Palungguh IRatu sane sampun ngawinangang lekad saha rahayu, tur rikalaang kantun rare, Palungguh IRatu sane
ma ningin ang saha rahayu.10 Ti ang sampun suksrah ring Palungguh
IRatu ngawit saking ang wau lekad,tur wantah Palungguh IRatu sane setatadados Widin ange.
11 Sampunangja Palungguh IRatu doh malinggihsaking ang! Kamewehan punikasampun nampek, tur nenten wenten anaksane nulungin ang.
12Akeh pisan meseh-mesehe sane ngiterang, waluya sakadi banteng jagiran.
KIDUNG 22.13–18 48
Ipun sami pada ngilehin ang, waluyasakadi banteng-banteng jagiran sane galaksane saking jagat Basan.
13 Ipun pada nyebakang bungu pune waluyasakadi singane, tur gerem-gerem jaganyarap ang.
14 Kakuatan ange sampun ical, sirna sakaditoyane ngkeb ring tanahe. Tulang-tulang
ange sami pada aas. A n ange nyagwaluya sakadi liline sane maleleh.
15 Kekolongan ange tuh sakadi abune, turlayah ange madeket ring langit-langitbungut ange. Palungguh IRatumanggayang ang padem ring buke.
16Grombolan jadmane corah pada ngiterang, waluya sakadi grombolan asune,
ipun pada maranin ang tur mesbes limaba s ange.
17 Sakancan tulang ange sami pada ngenah,meseh-meseh ange sami padanganengneng tur mabalih ang.
18 Ipun pada ngundi panganggen ange,tur ngadum pangangge punika ringpantaranipune.
KIDUNG 22.19–25 49
19Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja dohmalinggih saking ang.Gelisangja rauh ngluputang ang!
20 Luputangja ang saking pedange.Luputangja urip ange saking asu-asunepunika.
21 Luputangja ang saking singa-singanepunika. Ti ang nenten maderbepitulungan ring arepan banteng-bantengjagirane punika.
22 Ti ang jaga nuturang sakancan pakardinPalungguh IRatu ring rakyat ange.Ti ang jaga muji Palungguh IRatu ringpasangkepanipune, kadi asapuniki:
23 “Pujija Ida, ih parakaulan Ida Sang HyangWidi Wasa! Pujija Ida, ih parakaturunanYakube! Bak ninja Ida, ih parabangsaIsraele!
24 Ida nenten nglemenahang anake was- was,tur Ida nglinguang kasangsaranipune. Idanentenja ngedohang raga saking ipun,nanging Ida jaga masaur rikalaning ipunnunas pitulungan.”
25 Ring pasangkepan sane ageng, angjaga muji Palungguh IRatu, malantaransakancan pakardin Palungguh IRatune.
KIDUNG 22.26–31 50
Tur ang jaga naur sesangin angering arepan jadmane sane mabak ringPalungguh IRatu.
26 Jadmane was- was jaga mangan nginumsakita karepipune. Jadmane sane nangkilring Ida Sang Hyang Widi Wasa jagamuji Ida. Dumadak mangda ipun wibuhsalami-laminipun!
27 Sakancan bangsane jaga eling ring IdaSang Hyang Widi Wasa. Saking sakancantanggun gumine ipun jaga pada rauhtangkil ring Ida. Sakancan suku bangsanejaga mabak ring Ida.
28 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika jumenengnata, tur Ida mrentah bangsa-bangsane.
29 Sakancan jadmane sumbung sami jagasumuyud ring Ida. Sakancan sanemangkihan sami jaga sumuyud ring ajengIdane.
30 Katurunan jadmane sane jaga rauh, sami jagangancanin Ida. Jadmane jaga maosangindik Ida Sang Hyang Widi Wasa ringkaturunan jadmane sane jaga rauh.
31 Rakyate sane durung lekad korahin kadiasapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasangrahayuang kaulan Idane.”
KIDUNG 23.1–6 51
Ida Sang Hyang Widi Wasadados pangangon iragane
23 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa dadospangangon ange. Ti ang nenten jaganaenin kakirangan.
2 Ida ngicen ang mararian ring tegale sanepadangne lumlum miwah nuntun angngungsi ka kalebutan toyane sane s turening.
3 Ida mapaica kakuatan anyar ring ang. Idanuntun ang ring margine sane patut,sakadi sane sampun janjiang Ida.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, yadiastuang mamargi nglintangin genah
sane peteng dedet, ang nentenpacang ajerih, santukan Palungguh IRatungiangin ang. Teteken miwah gegamanPalungguh IRatu nyayubin ang.
5 Palungguh IRatu nyawisang pangan kinumpabuat ang, ring genah sane prasidakakantenang antuk meseh-meseh angesami. Palungguh IRatu nyapa angwaluya sakadi tamiu sane agung, turngebekin gelas ange ngantos maliah.
6 Ti ang uning, mungguing kabecikan miwahsih pasuecan Palungguh IRatu jaga
KIDUNG 24.1–5 52
ngiangin ang sapanjang urip ange,tur wisman Palungguh IRatune jaga dadospadunungan ange sakantun angeurip.
Sang Prabu Sane Linuih
24 1 Buana miwah sadagingipun makasamipunika druen Ida Sang Hyang Widi Wasa.Mrecapada miwah saananing sane uripirika taler druen Idane.
2 Ida ngardi buana punika ring duur toyanesane ring sor pre wine, tur dasarnyanekapasang ring sawang samudrane.
3 Sapasirake sane wenang mamargi ngungsiGunung Ida Sang Hyang Widi Wasa?Sapasirake sane kalugra ngranjing ringPerhyangan Agung Idane sane suci?
4Wantah jadmane sane suci laksana miwahpepinehipune, sane nenten nyumbaharca-arca, wiadin nenten lompang ringpasubaya.
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngamertaninipun tur ngrahayuang ipun. Ida Sang HyangWidi Wasa jaga nyinahang mungguingipun tan paiwang.
KIDUNG 24.6–25.1 53
6 Kadi asapunika indik jadmane sane rauhtangkil ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,sane tangkil ring ajengWidin Dane Yakube.
7 Linggahangja ngampakang gapurane,ampakangja lawang-lawange sanepurwaka santukan Ida Sang Prabu SaneLinuih jaga ngranjing.
8 Sapasirake Sang Prabu Sane Linuih punika?Ida punika Sang Hyang Widi Wasa, sanekuat tur wisesa, Sang Hyang Widi sanejaya ring rana.
9 Linggahangja ngampakang gapurane,ampakangja lawang-lawange sanepurwaka santukan Ida Sang Prabu SaneLinuih jaga ngranjing.
10 Sapasirake Sang Prabu Sane Linuih punika?Ida punika Sang Hyang Widi Wasa sanemenang. Ida punika Sang Prabu SaneAgung.
Pangastawan buat nunastuntunan miwah pasayuban
25 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,wantah ring ayun Palungguh IRatu angngaturang pangastawan ang.
KIDUNG 25.2–6 54
2Duh Ratu, Widin ange, wantah ringPalungguh IRatu ang suksrah.Luputangja ang saking nandangkimud malantaran kaon ring payudan.Sampunangja lugraina meseh-meseh
ange gargita ngatonang ang.3 Jadmane sane pracaya ring Palungguh IRatu
nenten wenten jaga kaon ring payudannanging indike punika jaga nibeninjadmane sane digelis brontak nglawanPalungguh IRatu.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, urukjaang indik margin Palungguh IRatune.
Icenja ang uning ring margi-marginepunika.
5Urukja ang malaksana sa nut ringkapatutan Palungguh IRatu, santukanPalungguh IRatu sane dados Widin
ange, sane ngrahayuang ang. Ti angtansah pracaya ring Palungguh IRatu.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa ledangPalungguh IRatu eling ring kabecikanmiwah ring sih pasuecan PalungguhIRatune sane tan rered-rered, sanesampun sinahang Palungguh IRatu sakingnguni.
KIDUNG 25.7–12 55
7Ampurayangja dosa miwah kiwangan angeduk ang kantun wimuda. Duh RatuSang Hyang Widi Wasa elingangja
ang sajeroning kabecikan miwah sihpasuecan Palungguh IRatune sane nentenrered-rered.
8 Santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa punikamaraga patut miwah becik, Ida ngurukjadmane dosa indik margi sane patut tuutipun.
9 Ida nuntun jadmane sane alap asor ringmargine sane patut, tur Ida ngurukangipun sane dados pakarsan Idane.
10 Saking sa a tuu miwah sih pasuecanIda nuntun sakancan jadmane sanemasayuban ring Ida miwah sa nut ringsapa tah Idane.
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,manggehangja prajanjian PalungguhIRatune, tur ampurayangja dosa-dosan
ange, santukan dosa-dosan angekalintang akeh.
12 Jadmane sane sa nut ring Ida Sang HyangWidi Wasa, pacang mlajah saking Ida,indik margi sane patut tuut ipun.
KIDUNG 25.13–20 56
13 Ipun tansah jaga muponin gemuh landuh,tur pianak-pianakipune jaga nerbeanggumine.
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika dadossawitran anake sane sa nut ring Ida, turIda ngamanggehang pasubayan Idane ringipun.
15 Ti ang tan mari nulengek nunas tulungring Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur Idangluputang ang saking baya.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, cingakjaang, tur suecaninja ang santukanang nglis ng tur lemet.
17 Tulungja ang sajeroning kaberekanange, tur luputangja ang saking
sakancan kamewehan ange.18 Pakayuninja kamewehan miwah kasangsaran
ange, tur ampurayangja sakancandosa-dosan ange.
19 Indayangja aksi, ambate akehnya angmaderbe meseh. Indayangja aksi, ambatebangetnya ipun ge ng ring ang.
20 Sayubin tur luputangja ang, mangdasampunang ang kaon. Ti ang tangkilpraya nunas karahayuan ring PalungguhIRatu.
KIDUNG 25.21–26.5 57
21Dumadakja kabecikan miwah kajujuranange ma ningin ang, santukanang pracaya ring Palungguh IRatu.
22Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, luputangjaIsrael kaula druene saking sakancankamewehannyane?
Pangastawan anake sane malaksana ayu
26 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sinahangja mungguing ang tan paiwangsantukan ang nglaksanayang paindikansane patut, tur saking saguluking manah
ang pracaya ring Palungguh IRatu.2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pintonin
tur ujija ang. Tepasinja manah miwahpepineh ange.
3 Sih pasuecan Palungguh IRatu sane tanrered-rered punika dados panuntun
ange, tur kasa a tuonan PalungguhIRatune tansah nuntun ang.
4 Ti ang nentenja sruron ring jadmane sane tanpaguna. Ti ang nenten magubugan ngajakanak sane mapi-mapi.
5 Ti ang ge ng ring sakancan jadmane sanecorah tur ang ngedohang dewek sakingjadmane dursila.
KIDUNG 26.6–11 58
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmasehin liman ange, buat muk angmungguing ang tan paiwang, tur angmapeed ngilehin pamorboran aturanPalungguh IRatune.
7 Ti ang ngaturang kidung atur panyuksma, turnyritayang sakancan pakardin PalungguhIRatune sane becik-becik.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angtresna bak ring wisma linggih PalungguhIRatune, inggih punika wisma linggihkaluihan Palungguh IRatune.
9 Sampunangja ang sirnayanga sinarenganring jadmane madosa. Dohangja angsaking pala karman jadmane saneama -ma ,
10 inggih punika jadmane sane tan marimalaksana corah tur sane setata sedianampi tetombokan.
11Mungguing ang puniki, ang tan maringlaksanayang paindikan sane patut.Ledang Palungguh IRatu asung sueca ring
ang tur rahayuangja ang.
KIDUNG 26.12–27.4 59
12 Ti ang luput saking saananing baya. Ti angmuji Ida Sang Hyang Widi Wasa ringarepan pauman kaulan Idane.
Pangastawan puji-pujian
27 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika dadosgalang miwah karahayuan ange. Ti angnenten ajerih ring sapasira jua. Ida SangHyang Widi Wasa nyayubin ang sakingsakancaning baya, tur ang nenten jaganaenin ajerih.
2 Yening jadmane dursila ngebug turmamanah ngamademang ang, ipunkatanjung tur labuh.
3 Yadianja upami sawatek wadua balane ngiterang, ang nenten pacang ajerih.
Yadianja upami meseh-mesehe punikangebug ang, ang jaga pageh pracayaring Ida Sang Hyang Widi Wasa.
4Wenten pinunas ange asiki ring Ida SangHyang Widi Wasa. Wantah asiki kewantensane dotang ang, inggih punika pagehmagenah ring purin Ida Sang Hyang WidiWasa sakantun ang urip, buat muponinsakancan kabecikan Idane miwah nunastantanan Idane.
KIDUNG 27.5–9 60
5 Ring sajeroning kamewehan, Ida jaganawengin ang. Ida jaga miara angsaha rahayu ring Perhyangan AgungIdane, tur Ida ngluputang ang ring duurgunung batune sane tegeh.
6 Punika awinannyane ang jaga molihkamenangan marep ring meseh-meseh
ange sane ngiter ang. Maduluransuryak kaliangan ang jaga ngaturangaturan ange ring Perhyangan AgungIdane. Ti ang jaga makidung, tur muji IdaSang Hyang Widi Wasa.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pirengjaatur ange, rikala ang matur ringPalungguh IRatu. Suecanin tur saurinja
ang!8 Rikala Palungguh IRatu ngandika: “Maija
sumbah Ulun,” ang masaur sapuniki:“Inggih Ratu Sang Hyang Widi Wasa,
ang nyadia tangkil.9 Sampunangja Palungguh IRatu nyingidang
raga ring ang!”
Sampunangja Palungguh IRatu duka ring ang,tur sampunangja Palungguh IRatu nilarkaula druene. Palungguh IRatu sampundados panulung ange. Sampunangja
KIDUNG 27.10–28.1 61
nilar miwah ngutang ang. Duh RatuSang Widi Wasa, juru rahayun ange.
10 Yadianja meme bapan ange ngutangang, nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa
jaga ma ningin ang.
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, urukjaang ngamargiang paindikan sane
arsayang Palungguh IRatu, tur tuntunjaang sapanjang margi sane rahayu,
santukan ang akeh maderbe meseh.12 Sampunang IRatu ngentungang ang ring
meseh-meseh ange sane ngebug angantuk bobab miwah kawirosan.
13 Ti ang uning mungguing ang jaga ngetonkabecikan Ida Sang Hyang Widi Wasasantukan ange urip ring mrecapada.
14 Pracayaja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.Pracayaja, tur sampunangja nentenmaderbe pangajap-ajap. Pracayaja ring IdaSang Hyang Widi Wasa!
Pangastawan buat nunas pitulungan
28 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa sanedados pa ndih ange, ang nunas icaring Palungguh IRatu. Pirengja pinunas
ange! Yening Palungguh IRatu nenten
KIDUNG 28.2–6 62
nyaurin ang, janten ang jaga wentenring pantaran jadmane sane mamargingungsi ka pa loka.
2 Pirengangja pinunas ange, rikala angmasesambatan nunas tulung nyakupangliman ange marep ring PerhyanganAgung Palungguh IRatu.
3 Sampunangja ang sisipanga sinarengan ringjadmane sane dursila miwah ring jadmanesane malaksana corah, jadmane sanebaosnyane nyunyur manis nanging ipunngadut angkara murka ring manahipune.
4 Sisipangja ipun malantaran paindikansane sampun laksanayang ipun, miwahmalantaran kacorahan sane sampunsruronin ipun. Sisipangja ipun malantaransakancan laksananipune, tur paicayangjaring ipun paindikan sane sampunkacawisang buat ipun.
5 Ipun sampun nenten nglinguang paindikansane sampun kamargiang miwah kakardiantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa.Punika awinannya Ida jaga nyisipang, turnyirnayang ipun salami-laminnya.
6 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, santukanIda sampun mireng sesambatan angebuat nunas pitulungan.
KIDUNG 28.7–29.3 63
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyayubin miwahnindihin ang, mawinan ang pracayaring Ida. Ida mapaica pitulungan ring
ang, tur ngawinang ang liang. Ti angmakidung muji Ida saha bungah.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyayubin kaulanIdane. Ida nindihin tur ngrahayuang sangprabu seselikan Idane.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, luputangjakaula druene, tur mertaninja jadmapadruen Palungguh IRatune. LedangPalungguh IRatu ngangonang, turma ningin ipun salami-laminnya.
Ida Sang Hyang Widi Wasamasabda sajeroning angin ribut
29 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ihsakancan wadua balan suargane. Pujijakaluihan miwah kawisesan Idane.
2 Pujija parab Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneLuih, tur sumungkemja ring ajeng Ida SaneMaha Suci, rikalaning Ida nyinahang raga.
3 Sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa kapiragiring segarane. Ida Sang Hyang Widi WasaSane Luih masabda makuug, tur sabdanIdane matangguran ring samudrane.
KIDUNG 29.4–11 64
4 Sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa punikakalintang luih tur mawisesa.
5 Sabdan Idane mungkatang wit aras sanewenten ring Libanon.
6 Ida ngawinang gunung-gunung Libanonepunika makecog sakadi godel, turngawinang Gunung Siryon kecas-kecossakadi panak bantenge.
7 Sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa ngawinangkilape makelepan.
8 Sabdan Idane ngawinang tegal melakangemagejeran. Ida ngejerang tegal melakangesane ring Kades.
9 Sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa ngejerangwit aane, tur ngaasang daunnyanerikalaning sakancan anake sane ringPerhyangan Agung Idane pada masuryakasapuniki: “Luihangja Ida Sang Hyang WidiWasa.”
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa mrentah toyanesane dalem, tur jumeneng nata buatsalami-laminipun.
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica kakuatanring kaulan Idane, tur ngamertanin ipunantuk sutrep .
KIDUNG 30.1–5 65
Pangastawan buat ngaturang panyuksma
30 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang muji Palungguh IRatu, santukan
Palungguh IRatu sampun ngrahayuangang, tur nenten nglugrainmeseh-mesehange liang ngeton kakaonan ange.
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, ang masesambatan nunas
tulung ring Palungguh IRatu, tur PalungguhIRatu ngwarasang ang.
3 Palungguh IRatu ngluputang ang sakingpa . Rikala ang mamargi ngungsi paloka, Palungguh IRatu nguripang ang.
4Makidungja ngluihang Ida Sang Hyang WidiWasa, ih sakancan kaulan Idane sane sa atuu! Elingangja sakancan sane sampunkalaksanayang antuk Ida Sane Maha Suci,tur aturangja panyuksma ring Ida!
5 Pidukan Idane mamargi wantah ajebos,nanging kabecikan idane sapanjang umur.Rikalaning wengi toyan panyingakanemembah, nanging rikala semengkagentosin antuk kaliangan.
KIDUNG 30.6–11 66
6 Ti ang rumasa sutrep tur mabaos ringmanah kadi asapuniki: “Idewek tusingjalakar kalah.”
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu kalintang becik ring ang.Palungguh IRatu nyayubin ang waluyasakadi benteng sane ring gunung. Nangingyen Palungguh IRatu nyingidang raga,kenginan ang raris ajerih tan sipi.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmasesambatan nunas tulung ring ayunPalungguh IRatu.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,napike pikenohipun pabuat IRatu yen
ang padem tur ngungsi pa loka?Punapike jadmane sane sampun pademmrasidayang muji Palungguh IRatu?Mrasidayangke ipun nglumbrahangkabecikan pasuecan Palungguh IRatunesane nenten uah-uah punika?
10Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, pirengangjaatur ange, tur suecaninja ang! DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa, tulungja
ang!
11 Palungguh IRatu sampun ngentosinkasedihan ange antuk solah sane
KIDUNG 30.12–31.3 67
ngliangin. Palungguh IRatu sampunngaonang kaduhkitan ange, tur ngiter
ang antuk kaliangan.12Duaning punika ang nenten jaga mendep.
Ti ang jaga makidung muji PalungguhIRatu. Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu dados Widin ange.Ti ang jaga ngaturang panyuksma ringPalungguh IRatu salami-laminipun.
Pangastawan indik suksrah ringIda Sang Hyang Widi Wasa
31 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angpedek tangkil ring ayun Palungguh IRatubuat nunas pasayuban. Sampunang pisan
ang banggayanga kakaonang antukimeseh. Palungguh IRatu maraga Widisane adil. Ti ang ngastawa, luputangja
ang!2 Pirengangja pinunas ange! Sane mangkin
ledang Palungguh IRatu ngrahayuangang. Ledang Palungguh IRatu
makadados genah pasayuban miwahbenteng ange, buat ngluputang ang.
3 Palungguh IRatumakadados genah pasayubanmiwah benteng ange. Duaning punika
KIDUNG 31.4–9 68
tuntun tur aterangja ang sakadi sanesampun janjiang Palungguh IRatu.
4 Luputangja ang saking jeet sane sampunkapasang pabuat ang. Samalihalempasangja ang saking bebaya.
5 Ti ang nyuksrahang dewek ring PalungguhIRatu. Palungguh IRatu jaga ngrahayuang
ang. Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu maraga Widi sane sa atuu.
6 Palungguh IRatu bendu ring jadmane sanenyungsung widi sane palsu, nanging angsuksrah ring Palungguh IRatu.
7 Ti ang jaga marasa liang tur bungah ringmanah, malantaran sih pasuecanPalungguh IRatu sane nenten rered-rered.Palungguh IRatu nyingak kasangsaran
ange, tur wikan ring kamewehanange.
8 Palungguh IRatu nenten nglugrain meseh-meseh ange ngejuk ang. PalungguhIRatu sampun mapaica kabebasan ring
ang buat mamargi kijaja sapakitanange.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, suecaninjaang, santukan ang sajeroning
KIDUNG 31.10–14 69
kamewehan. Matan ange kuyu pisan,malantaran bes sue ang ngeling, tur
ang sampun kalintang lesu.10 Ti ang kalintang lesu duaning nandang
kaduhkitan, tur ling ange nyutetangtuuh ange. Ti ang kalintang lemetmalantaran sakancan kamewehan
ange, kantos tulang-tulang angengrigis.
11 Sakancan meseh-meseh miwah pisaga-pisagan ange, sami pada nganistayang
ang. Jadmane sane uning ring angsami pada ajerih ring ang. Yening ipunmanggihin ang ring margine, ipun samipada malaib ninggal ang.
12 Sakancan jadmane sampun pada lali ringang, waluya ang sampun padem.
Ti ang tan bina sakadi barang sanesampun kakutang.
13 Ti ang miragi meseh-meseh ange padamakisi-kisi, tur takut miwah resres nglikub
ang. Ipun pada ngrincikang daya marepring ang, tur sruron jaga ngamademang
ang.
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsuksrah wantah ring ayun Palungguh IRatu
KIDUNG 31.15–19 70
kewanten. Palungguh IRatu makadadosWidin ange.
15 Ti ang tansah wenten sajeroning pamiaranPalungguh IRatu. Luputangja ang sakingmeseh-meseh ange miwah sakingjadmane sane nyangsaren ang.
16 Cingakja kaulan Palungguh IRatu antuk sihkapiolasan. Luputangja ang sajeroningsih pasuecan Palungguh IRatu sane nentenrered-rered.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmasesambatan ring ayun PalungguhIRatu. Sampunangja banggayanga angnandang kimud. Dumadak jadmanedursila nandang kimud tur tedun ka paloka bungkem tan pasuara.
18Dadosangja jadmane sane bobab, sanesumbung tur ngagu miwah sane mabaosnganistayang anake sane patut, mangdaipun kolok.
19Ambate luihnya paindikan-paindikansane becik sane cawisang PalungguhIRatu pabuat jadmane sane ngluihangPalungguh IRatu! Jadmane sami sampunpada uning indik kabecikan PalungguhIRatune, tur tan kadi-kadi antuk Palungguh
KIDUNG 31.20–24 71
IRatu nyayubin jadmane sane suksrah ringPalungguh IRatu.
20 Palungguh IRatu nyingidang tur ngrahayuangipun ring ayun Palungguh IRatu, sakingrerincikan manusane. Palungguh IRatunyingidang ipun ring genah pasayubansane sutrep saking meseh-meseh saneminjulin ipun.
21 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa! Ambateluih sih pasuecan Idane sane kasinahangring ang, rikalaning ang kakurung turkagebug antuk satru.
22 Ti ang sampun kalintang ajerih, turnyengguh dewek ange sampunkasabatang saking ayun Idane. NangingIda mirengang sesambatan ange rikala
ang ngastawa nunas tulung ring Ida.
23 Ih sakancan anak sane sa a tuu, tresnabak ja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa. IdaSang Hyang Widi Wasa nyayubin jadmanesane sa a tuu, nanging Ida nyisipangjadmane sane sumbung sakadi patu pun.
24 Pada kukuh tur pagehja ragane sareng sami,ih sawatek anake sane ngajap-ajap IdaSang Hyang Widi Wasa.
KIDUNG 32.1–6 72
Pangangken dosa miwah pangampura
32 1 Bagia anake sane dosa-dosannyanekampurayang, sane kiwangannyanekaksamayang.
2 Bagia jadmane sane nenten kadalih mapakardiiwang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasamiwah sane nenten nglaksanayangsakancan paindikan sane bobab.
3 Yening ang nenten ngangkenin dosa-dosanange, ang lesu malantaran ngeling
arahina mepek.4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, siang
latri Palungguh IRatu nyisipang ang.Kakuatan ange sampun telas pisansakadi damuhe sirna malantaran kebusring masan panese.
5 Irika ang ngangkenin dosa-dosan angering Palungguh IRatu, tur ang nyadiajaga ngangkenin dosa-dosan angepunika ring ayun Palungguh IRatu,tur Palungguh IRatu ngampurayangdosa-dosan ange.
6Duaning punika sakancan kaulan PalungguhIRatu sane subak , patut ngastawa
KIDUNG 32.7–11 73
ring Palungguh IRatu sakantun ipunmrasidayang tangkil ring Palungguh IRatumangda rikala wenten blabar kamewehanageng rauh nempuh, kamewehan punikanenten jaga nibenin ipun.
7 Palungguh IRatu dados genah pasingidanange. Palungguh IRatu jaga
ngrahayuang ang saking kamewehan.Ti ang makidung gelur-gelur ngeniangring karahayuan paican Palungguh IRatu,santukan Palungguh IRatu nyayubin
ang.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda kadiasapuniki: “Ulun lakar matujuhin kitamargane ane patut tuut kita. Ulun lakarmrentah tur matuturin kita.
9 Edaja kita belog buka jarane wiadin bukabagale ane kaprentah aji camok muahpadangal, apanga ia nyak nuutang.”
10 Jadmane sane dursila patut nandangsangsara, nanging anake sane pracayaring Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangkasayubin antuk sih pasuecan Idane sanenenten rered-rered.
11 Parasemeton sane patut, pada girang turmasuka renaja, malantaran paindikan sane
KIDUNG 33.1–5 74
sampun kakardi antuk Ida Sang HyangWidi Wasa. Semeton sane as bak ringIda, pada masuryakja, masuka rena!
Kidung puji-pujian
33 1 Sawatek semeton sane patut, padamasuryakja masuka rena malantaranpaindikan sane sampun kakardi antukIda Sang Hyang Widi Wasa. Pujija Ida, ihparasemeton sane as bak ring Ida.
2Aturangja panyuksma ring Ida Sang HyangWidi Wasa antuk rebab, tur makidungjapabuat Ida kadulurin antuk suarangambus.
3 Kidungangja kidung sane anyar pabuat Ida,tur suarayangja rebabe mangda becik turmasuryakja saha liang.
4 Sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa sujapatut, tur sakancan pakaryan Idanenyandang kandelang.
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa asih sueca ringpaindikan sane patut miwah adil. Sihpasuecan Idane sane tan rered-reredngebekin jagate.
KIDUNG 33.6–12 75
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardi akasaneantuk tah Idane, tur surya, candra miwahbintang-bintang antuk sabdan Idane.
7 Ida munduhang toyan segarane ring genaheasiki, tur Ida ngancing sawang samudranering genah panyimpenannya.
8 Ih sawatek sane wenten ring jagate, padaajerihja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa!Luihangja Ida, ih parajadma ring jagatesami!
9 Rikala Ida masabda, jagate raris wenten,tur malantaran tah Idane raris metusaananing sane wenten.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngurungangtetujon bangsa-bangsane, tur Ida ngandegipun mangda nenten mrasidayangnglaksanayang rencananipune.
11Nanging rencanan Idane mamargi salami-laminipun, tur tetujon Idane kasidansakayang-kayang.
12 Bagia bangsane sane Widinnyane punikaIda Sang Hyang Widi Wasa miwah bagiarakyate sane sampun kaselik dados druenIdane.
KIDUNG 33.13–20 76
13 Ida Sang Hyang Widi Wasa macingak sakingsuargan tur ngaksi sakancan manusane.
14 Saking singasanan Idane Ida macingak ringsakancan sane urip ring mrecapada.
15 Ida nabdab sakancan pepinehipune, turwikan ring sakancan laksananipune.
16 Ida sang prabu nenten molih kamenanganmalantaran kawisesan wadua balanidane sane wisesa miwah prajuritenentenja molih ring rana malantarankasitenganipune.
17 Kuda perange punika tan paguna buat ngulakamenangan miwah kasitenganipune saneageng nenten mrasidayang ngrahayuang.
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyaga jadmanesane as bak ring Ida, inggih punikasakancan jadmane sane suksrah ring sihpasuecan Idane sane nenten rered-rered.
19 Ida ngluputang ipun saking baya pa miwahma ningin uripipune rikalaning masansayah.
20 Iraga ngajap-ajap Ida Sang Hyang Widi Wasa,santukan Ida punika pasayuban miwahpitulungan iragane.
KIDUNG 33.21–34.4 77
21 Iraga marasa bungah ring manah malantaranIda, tur iraga suksrah ring parab Idanesane suci.
22Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, dumadakjasih pasuecan Palungguh IRatu sanenenten rered-rered punika wenten ring
ang, sakadi pangajap-ajap ange ringPalungguh IRatu.
Muji kabecikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
34 1 Ti ang tan mari jaga matur panyuksmaring Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur angnenten jaga wus-wusan muji Ida.
2 Ti ang jaga muji Ida, malantaran paindikansane sampun kardi Ida. Dumadak sakancanjadmane sane ka ndes miragiang tur padagirang ring manah.
3Ngiringja sareng-sareng ring angnglumbrahang kagungan Ida Sang HyangWidi Wasa. Ngiringja iraga sareng-sarengmuji parab Idane.
4 Ti ang ngastawa ring Ida Sang Hyang WidiWasa, tur Ida nyaurin pangastawan
ange, Ida mebasang ang sakingsakancan katakutan ange.
KIDUNG 34.5–11 78
5 Jadmane sane ka ndes pada nulengek ringIda, tur ipun pada liang. Ipun nenten jaganaenin kakadoang.
6Anake sane nenten maderbe patulunganpada nunas ica ring Ida, tur Ida naginginpinunasnyane. Ida ngluputang ipun sakingsakancan kamewehanipune.
7Malaekat Idane ngebag anake sane as bakring Ida, tur ngluputang ipun saking baya.
8 Indayangja resepang tur telebang, ambatebecikne Ida Sang Hyang Widi Wasa. Bagiaanake sane muponin sutrep ngiring Ida.
9 Ih sakancan kaulan Idane, nu nja Ida SangHyang Widi Wasa. Anake sane sa nut ringIda jaga muponin sakancan sane buatangipun.
10 Yadiastun singa-singane pada nglelanasantukan ipun layah katunan teda,nanging anake sane as bak ring IdaSang Hyang Widi Wasa nenten pacangkakirangan punapa-punapi.
11Duh paratruna-trunan ange, mrikijapiragiang baos ange. Tiang jaga ngajahinsemeton ngluihang Ida Sang Hyang WidiWasa.
KIDUNG 34.12–19 79
12 Punapike semeton meled panjang umur sahamuponin bagia?
13Duaning punika sampunang pisan semetonmaosang paindikan sane corah miwahsane bobab.
14 Kutangja paindikan sane corah turlaksanayangja paindikan sane becik.Usahayangja ngula dame sakingsaguluking kayun semetone.
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngebagjadmane sane patut tur mirengangsesambatannyane.
16Nanging Ida jaga nglawan anake sanemalaksana corah, mangda yen ipunpadem, digelis ipun kalaliang.
17 Jadmane sane patut mapinunas ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur Ida naginginpinunasipune. Ida ngluputang ipun sakingsakancan kamewehanipune.
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa tansah nampekring anake sane sampun tan padaya, turIda ngrahayuang anake sane sampun telaspangajap-ajapipune.
19 Jadmane sane becik akeh nandangkamewehan, nanging Ida Sang Hyang Widi
KIDUNG 34.20–35.4 80
Wasa ngluputang ipun saking kamewehanpunika.
20 Ida Sang Hyang Widi Wasa ma ningin ipunsaha sampurna, punika awinan nentenwenten tulangipune lung angan asiki.
21 Kacorahane punika jaga ngamademangjadmane sane dursila, tur jadmane sanege ng ring anake sane patut, ipun pacangkasisipang.
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngrahayuangkaulan Idane. Anake sane tangkilnunas pasayuban ring Ida, ipun jagakarahayuang.
Pangastawan buat nunas pitulungan
35 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa lawanjajadmane sane nglawan ang, turyudainja jadmane sane nyia n ang.
2Ambilja tameng miwah kawaca besi druene,tur rarisangja rauh ngluputang ang.
3Amengangja tumbak miwah kapak druenenglawan jadmane sane nguber ang.Nikayangja ring ang mungguingPalungguh IRatu jaga ngrahayuang ang.
4Dumadakja jadmane sane mamanahngamademang ang kaon, tur nandang
KIDUNG 35.5–10 81
kimud. Dumadakja jadmane sanemapiguman jaga nglawan ang padamabalik tur paling.
5Dumadakja ipun sakadi gumpang saneampehang angin, rikala malaekat Ida SangHyang Widi Wasa nguber ipun.
6Dumadak marginipune peteng dedet tur belig,rikala malaekat Ida Sang Hyang Widi Wasanglempag ipun.
7 Tan pakrana ipun masang jeet pabuat ang,tur makarya bangbang dalem buat ngejuk
ang.8Nanging kasinangkaonan jaga nibenin ipun,
sadurung ipun tangeh ring indike punika.Ipun jaga kajeet antuk jee pune niri, turlabuh ring kasinangkaonanipune!
9 Irika ang jaga rumasa liang malantaranIda Sang Hyang Widi Wasa, ang jagarumasa bagia santukan Ida ngrahayuang
ang.10 Saking saguluking manah ang jaga matur
ring Ida Sang Hyang Widi Wasa sapuniki:“Tan wenten sane nyamenin PalungguhIRatu. Palungguh IRatu nyayubin jadmanesane was saking sane nindes.”
KIDUNG 35.11–17 82
11 Jadmane sane corah pada dados saksinglawan ang, tur nalih angnglaksanayang kajaatan sane nentenuningin ang.
12 Ipun ngwales kabecikan ange antukkacorahan, tur ang kaliput antuk manahsane putus asa.
13Nanging rikala ipun katempuh antuk pinakit,ang ngrangsuk pangangge kaduhkitanange, tur ngenta dewek ange. Ti ang
sumungkem ngastawa,14 tan bina sakadi ang ngastawa buat
salah tunggal mpal wiadin nyamanange muani. Ti ang mamargi milehan
sajeroning nandang duhkita sakadi anaknandang duhkita malantaran ka nggalpadem antuk memenipune.
15Nanging yening ang katempuh antukkamewehan, ipun sareng sami padaliang, sarwi mapunduh ngiter tur minjulin
ang. Wong sunantara pada nglempagang tur tan mari ngebug ang.
16 Sakadi anake sane minjulin anak perot, ipunnelik ring ang duaning rumasa ge ng.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, malihamunapike suenipun Palungguh IRatu jaga
KIDUNG 35.18–22 83
wantah macingak kewanten. Luputangjaang saking gegebugipune. Luputangja
urip ang saking singa-singane punika!18 Irika ang jaga matur panyuksma ring ayun
Palungguh IRatu sajeroning parumankaulan Palungguh IRatune. Ti ang jagamuji Palungguh IRatu ring arepanipunesareng sami.
19 Sampunangja lugraina meseh-mesehange inggih punika jadmane sane
bobab-bobab punika rumasa liangring manah ngeton kakaonan ange.Sampunangja banggayanga jadmane sanetan pakrana ge ng ring ang punika,kenyir-kenyir sajeroning kaliangan ngetonkasedihan ange.
20 Ipun nenten mabaos nganggen rasapasawitran, nanging ipun munduhangsakancan paindikan sane bobab ngeniangindik jadmane sane demen ngula dame.
21 Ipun nalih ang, sarwi masuryak sapuniki:“Tiang suba nepukin unduk anelaksanayang jerone.”
22Nanging Palungguh IRatu sampun ngaksipaindikane puniki duh Ratu Sang HyangWidi Wasa. Sampunangja Palungguh
KIDUNG 35.23–27 84
IRatu meneng, duh Ratu Panembahan.Sampunangja Palungguh IRatu kantunngedoh saking ang.
23Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangjamatangi tur ndihinja ang. Rarisangmatangi duh Ratu Widin ange, turbelaninja wicaran ange.
24Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu maraga adil. Duaning punikasinahangja mungguing ang tanpaiwang. Sampunang banggayangameseh-meseh ang rumasa liangmanggihin ang.
25 Sampunangja banggayanga ipun mabaos ringpantaranipune kadi asapuniki: “Iraga subamasmi ia! Tuah ento ane edotang iraga!”
26Dumadakja jadmane sane rumasa liangngeton kasangsaran ange, mangda ipunkaon pisan tur pada bingung. Dumadakjadmane sane mamanah dados becikanring ang mangda kaliput antuk kimudmiwah kacemeran.
27Dumadak jadmane sane mamanahmanggihin ang kapatutang, padamasuryak kagirangan tur mawali-walimabaos kadi asapuniki: “Ambate agungne
KIDUNG 35.28–36.5 85
Ida Sang Hyang Widi Wasa! Ida ledangnyingak kaulan Idane sane labda karya.”
28 Irika ang jaga nglumbrahang kadilanPalungguh IRatune, tur ang jaga mujiPalungguh IRatu sapanjang rahina.
Indik kadursilan manusane
36 1Dosane mabaos ring jadmane dursilasajeroning tungtung manahipune. Ipunnulak Ida Sang Hyang Widi Wasa, turnenten subak ring Ida.
2 Santukan bes tegeh antuk ipun mitaenangdewekipune, pitaenang ipun Ida SangHyang Widi Wasa jaga nenten nyingakmiwah nyisipang dosanipune.
3 Baosipune dursila tur bek madaging bobab.Ipun nenten kantun nglaksanayangpaindikan sane wicaksana miwah becik,tur ipun nenten nulak paindikan-paindikansane corah.
4 Ipun ngrencanayang kajaatan ringpedemanipune. Ipun nenten naeninmalaksana ayu, tur ipun nenten naeninnulak paindikan-paindikan sane corah.
Indik kabecikan Ida Sang Hyang Widi Wasa5Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, sih pasuecan
Palungguh IRatu sane nenten rered-rered
KIDUNG 36.6–10 86
punika nganteg ka suargan. Kasa aanPalungguh IRatune maliah-liah ngantosrauh ring akasane.
6 Kapatutan Palungguh IRatune nyeleg waluyasakadi gununge. Kadilan PalungguhIRatune waluya sakadi sawang segarane.Manusane miwah sarwa satone wentensajeroning pamiaran Palungguh IRatu.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ambateluih sih pasuecan Palungguh IRatu sanenenten rered-rered punika! Ti angmolih pasayuban ring sor lawat kampidPalungguh IRatune.
8 Ti ang mapesta antuk pangan kinum sanecawisang Palungguh IRatu ngantosmaliah-liah. Palungguh IRatu nglugrain
ang nginum saking tukad kabecikanPalungguh IRatune.
9 Palungguh IRatu makadados empul sarwasane urip, tur malantaran galangPalungguh IRatune ang prasida ngetongalang.
10 Lanturangja nyuecanin jadmane sane uningring Palungguh IRatu, samaliha ledangangmapakardi ayu marep ring jadmane sanepatut.
KIDUNG 36.11–37.4 87
11 Sampunangja banggayanga jadmane sanesumbung nyengkalen ang, wiadinjadmane sane dursila ngawinang angjerih kapilayu.
12 Cingakinja genah jadmane sane mapakardicorah punika labuh. Irika ipun bah turnenten mrasidayang bangun.
Karma palan jadmane sane dursilamiwah jadmane sane becik
37 1 Sampunangja rumasa meweh ringjadmane sane dursila. Sampunangja iri aring jadmane sane malaksana iwang.
2 Ipun digelis pacang sirna waluya sakadipadange sane tuh. Ipun jaga padem sakaditetanduran sane layu.
3 Pracayaja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa turrarisang malaksana ayu. Uripja ring jagatesaha muponin sutrep .
4Ula ja bagian semeton sajeroning Ida SangHyang Widi Wasa, janten Ida pacangmaicayang ring semeton paindikan saneedotang semeton.
KIDUNG 37.5–11 88
5Aturangja ragan semetone ring Ida SangHyang Widi Wasa. Pracayaja ring Idajanten Ida jaga nulungin semeton.
6 Ida jaga ngawinang kapatutan semetonemasinar sakadi suryane rikalaning tengaitepet.
7 Sabar tur jantosja Ida Sang Hyang Widi Wasa.Sampunangja meweh mikayunin anakesane gemuh, wiadin mikayunin anake sanesida karya sajeroning rencananipune sanecorah.
8 Sampunangja meweh ring kayun wiadin duka,santukan indike punika wantah nuntunngungsi kamewehan.
9Anake sane pracaya ring Ida Sang Hyang WidiWasa, ipun jaga nerbeang jagate nangingjadmane sane dursila jaga katundungsaking irika.
10 Jadmane sane dursila digelis pacang sirna.Semeton dados ngrereh ipun, nangingipun nenten jaga keniang semeton.
11 Jadmane sane alap asor ipun jaga nerbeangjagat, tur muponin kawiryan miwahsutrep .
KIDUNG 37.12–18 89
12 Jadmane dursila sampun pada igumjaga nglawan jadmane sane becik, turmandreng ipun maduluran antuk manahge ng.
13Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa ica ngaksijadmane dursila, santukan Ida wikanmungguing ipun digelis jaga kasirnayang.
14 Jadmane dursila pada ngaud pedangmiwah mentang panahipune buat jagamademang anake sane was miwahkakirangan miwah buat munggal anakesane malaksana patut.
15Nanging ipun jaga kapademang antukpedangipune niri, tur panahipune jagalung.
16 Paindikan sane alit sane kaderbeang antukjadmane sane becik, punika langkunganajinipun ring kasugihan sakancan jadmanedursila,
17 santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa jagamancut kasitengan jadmane dursila,nanging nyayubin anake sane patut.
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ma ningin anakesane sa nut ring Ida, tur jagate jaga dadospaderbeanipune kantos salami-laminipun.
KIDUNG 37.19–25 90
19 Ipun nenten jaga ka benin sangsara rikalawenten masa sane kaon. Rikalaning masansayah ipun tansah cukup pangan kinum.
20Nanging jadmane dursila jaga padem.Meseh-meseh Ida Sang Hyang Widi Wasajaga sirna waluya sakadi sekare. Ipunpacang sirna sakadi anduse.
21 Jadmane dursila demen nyilih tur nentennaenin ngwaliang, nanging anake sanebecik ipun demen makidihang.
22Anake sane kamertanin antuk Ida Sang HyangWidi Wasa, ipun jaga nerbeang jagate,nanging jadmane sane katemah antuk Idajaga katundung saking irika.
23 Ida Sang Hyang Widi Wasa nuntun jadmanering margi sane patut tuut ipun, tur Idanyayubin anake sane ledangin Ida.
24 Yening ipun labuh, ipun nenten jaga kantosbah, santukan Ida Sang Hyang Widi Wasajaga nyaga ipun.
25 Sane mangkin ang sampun tua, angsampun urip sue pisan nanging angdurung naenin manggihin anak sanepatut kakutang antuk Ida Sang Hyang
KIDUNG 37.26–32 91
Widi Wasa, wiadin pianak-pianakipunengagendong ngidih daar.
26 Sapanjang masa ipun lila makidihangmiwah maselangang ring anak lian turpianak-pianakipune sami dados merta.
27Mabalikja saking paindikan sane corah turlaksanayangja paindikan sane ayu, jantenkaturunan semetone jaga tan mari uripring jagate.
28 Santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa asihsueca ring paindikan sane patut tur Idanenten ngutang kaulan Idane sane sa atuu. Ida nyayubin ipun salami-laminipun,nanging sentanan jadmane sane dursilajaga tundung Ida.
29Anake sane patut jaga nerbeang jagatetur muponin urip irika kantos salami-laminipun.
30 Baos jadmane sane patut punika wicaksana,tur ipun setata jujur.
31 Ipun ngagem pidabdab Widinipune ringmanahipune, tur nenten naenin ma larsaking irika.
32 Jadmane sane dursila nyadang anake sanepatut tur mamanah ngamademang ipun.
KIDUNG 37.33–37 92
33Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa,nenten jaga ngutang ipun ring kakuasanmeseh-mesehipune, wiadin manggayangipun kasisipang rikalaning ipun ring ajengpangadilane.
34Gantungangja pangajap-ajap semetone ringIda Sang Hyang Widi Wasa, tur nu njatah- tah Idane. Ida pacang ngajiang
semeton malantaran mapaica tanahring semeton, tur semeton jaga ngetonjadmane dursila katundung saking irika.
35 Ti ang naenin manggihin jadmane dursilasane nyapa kadi aku. Ipun nyeleg ringpantaran sakancan jadmane lianan waluyasakadi wit taru arase ring Libanon.
36Nanging pungkuran rikala ang nglintangirika, ipun nenten kantun irika. Ti angngrereh ipun, nanging ipun nentenkeniang ang.
37 Tlektekangja jadmane sane polos, turtureksainja jadmane sane patut. Anakesane sutrep rahayu pada maderbekaturunan,
KIDUNG 37.38–38.4 93
38 nanging jadmane sane madosa kabasmikerta makasami tur katurunanipune samikakaonang.
39 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngrahayuangjadmane sane patut, tur nyayubin ipunrikalaning masa kamewehan.
40 Ida nulungin tur ngluputang ipun. Idangrahayuang ipun saking jadmane dursilasantukan ipun rauh maranin Ida buatnunas pasayuban.
Pangastawan anake sane nandang sangsara
38 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja ang sisipanga sajeroningpidukan Palungguh IRatune.
2 Palungguh IRatu sampun natunin angantuk panah druene, tur Palungguh IRatusampun nglempag ang kantos bah.
3 Santukan malantaran pidukan PalungguhIRatune, ang nandang pinakit raatpisan. Dewek ange makaukud nandangpinakit malantaran dosa-dosan ange.
4 Ti ang kalebu sajeroning blabar dosa-dosanange. Dosa-dosane punika waluya
sakadi tetegenan sane kalintang abotpabuat ang.
KIDUNG 38.5–12 94
5 Santukan kanambetan ange, tatu-tatunange mambu tur berek.
6 Ti ang ngantos bungkut tur ang kanyagang.Ti ang nandang sedih sapanjang rahina.
7 Ti ang kaborbor antuk panes bara, tur angtambis-tambis padem.
8 Ti ang kalintang leleh tur dekdek remuk.Manah ange meweh pisan, tur angdaah-duuh nandang sakit.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu wikan ring paindikan sane edotang
ang. Palungguh IRatu mireng sakancanduuhan ange.
10Ulun a n ange nrutug, bayun angesampun telas, tur matan ange sampuntan pacaya.
11 Timpal- mpal miwah pisaga-pisaganange nenten nyak malih nganampekinang ulihan tatu-tatun ange. Yadian
kulawargan ange taler ngedoh sakingang.
12 Jadmane sane mamanah ngamademangang masang jeet pabuat ang,
tur anake sane mamanah nyelekangang, ipun ngancam jaga nglabuhang
KIDUNG 38.13–19 95
ang. Samaliha ipun nenten wus-wusanmapiguman nglawan ang.
13 Ti ang waluya sakadi anak bongol, nentenmrasidayang miragi, tur sakadi anak kolok,nenten mrasidayang mabaos.
14 Ti ang waluya sakadi anak sane nentenmrasidayang masaur, santukan ipunnenten mrasidayang miragi.
15Nanging ang pracaya ring PalungguhIRatu duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Ratu Panembahan miwah Widin ange,Palungguh IRatu sane jaga nyaurin ang.
16 Sampunangja banggayanga meseh-mesehange rumasa liang ngeton kamewehanange. Sampunangja banggayanga ipun
nyumbungang dewek malantaran labuhange.
17 Ti ang tambis-tambis labuh tur ang tanmari nandang pinakit.
18 Ti ang ngangkenin dosa-dosan ange.Dosa-dosane punika nglikub ang antukkasumangsayan.
19Meseh-meseh ange pada seger-seger tursiteng-siteng. Akeh pisan wenten anaksane pada ge ng tan pakrana ring ang.
KIDUNG 38.20–39.3 96
20 Jadmane sane ngwales pakardi saneayu antuk kacorahan pada nglawan
ang, santukan ang mapakibeh jagamalaksana sane patut.
21Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja ang kutanga. Duh RatuWidin ang, sampunangja PalungguhIRatu ngedoh saking ang!
22Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, jururahayun ange, sane mangkin tulunginja
ang.
Pangangken anake sane nandang sangsara
39 1 Ti ang mabaos sapuniki: “Ti ang jagatangar ring paindikan sane laksanayang
ang, tur ang nenten manggayangbungut ange ngardi dosa. Ti angnenten jaga mabaos punapa-punapi rikalajadmane corah nampek ring ang.”
2 Ti ang jagamendep tur nentenmabaos anganabuku yadiastun ngeniang paindikanesane becik! Nanging kasangsaran angesumingkin mangetang,
3 tur ang sampun kakaonang antukkasumangsayane. Sumingkin angmapineh, ang dados sayan meweh,kantos wetu pitaken kadi asapuniki:
KIDUNG 39.4–9 97
4 “Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, malihamunapi suenipun ang jaga urip? Malihpidanke ang jaga padem? Nikayangjaring ang malih pidanke urip angepacang puput.”
5Ambate cutetne Palungguh IRatu ngardi uripange. Ring ayun Palungguh IRatu,
tuuh ange nenten wenten pituasipun.Suja nipun sakancan manusane sane uriptan bina sakadi ampehan angine,
6 tur tan bina sakadi lawate. Saluiring sanelaksanayang ipun nenten wentenpikenohipun. Ipun munduhang kasugihan,nanging ipun nenten uning sapasirakesane jaga namiang punika.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, duaningpunika punapike sane nyandang ajap-ajap
ang? Ti ang ngaturang pangajap-ajapange ring ayun Palungguh IRatu.
8 Rahayuangja ang saking sakancandosa-dosan ange, tur sampunangjabanggayanga jadmane nambet ngedekin
ang.9 Ti ang jaga mendep. Ti ang nenten jaga
mabaos angan abuku, santukan Palungguh
KIDUNG 39.10–40.1 98
IRatu ngraga sane ngawinang angnandang sangsara sakadi sapuniki.
10 Sampunangja ang malih sisipanga! Ti angtambis-tambis padem malantaran lempagPalungguh IRatu.
11 Palungguh IRatu nyisipang dosan manusaneantuk pidukan Palungguh IRatune, turwaluya sakadi ngetnget Palungguh IRatunyirnayang sakancan paindikan sanetresnain ipun. Suja nipun, manusanepunika tan bina sakadi angine.
12Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, pirengangjapangastawan ange, tur pirengangjasesambatan ange. Rarisangja rauhnulungin ang rikalaning ang ngeling.Sakadi leluur ange, ang dados tamiunPalungguh IRatu wantah ajebos pisan.
13 Banggayangja ang iriki newek mangdaang prasida muponin bagia akidik,
sadurunge ang makaon tur angnenten kantun malih.
Kidung pujian
40 1 Ti ang saking sabar nyantosangpitulungan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida tumuli mirengang pinunas ange turmirengang sesambatan ange.
KIDUNG 40.2–6 99
2 Ida ning ngang ang saking bangbangbayane tur ang medal saking kawahesane ngawinang padem. Ida ngenahang
ang saha rahayu ring duur batu kaangetur ngawinang ang luput.
3 Ida nguruk ang makidung sane anyar,kidung puji-pujian buat Widin iragane.Akeh jadmane sane manggihin paindikanepuniki polih pakeling tur pracaya ring IdaSang Hyang Widi Wasa.
4 Bagia anake sane pracaya ring Ida Sang HyangWidi Wasa, sane nenten mabalik nyumbaharca, wiadin nenten sruron ring anakesane nyungsung widi sane palsu.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, Palungguh IRatu sampun akeh
pisan mapakardi pabuat ang. Nentenwenten anak nyamenin Palungguh IRatu!Palungguh IRatu sampun ngardi rencanasane becik-becik pabuat ang. Ti angnenten mrasidayang ngetang punikamakasami, santukan geboganipunekalangkung akeh.
6 Palungguh IRatu nenten ngarsayang aturanwewalungan miwah aturan sane os.Palungguh IRatu nenten ngarsayang
KIDUNG 40.7–10 100
aturan wewalungan sane maborbor ringpamorboran aturane, wiadin aturanpabuat panyupat dosa. Nanging PalungguhIRatu sampun mapaica kuping ring angbuat miragiang sabdan Palungguh IRatu.
7Duaning punika ang raris matur kadiasapuniki: “Inggih ang kaula druene.Titah- tah Palungguh IRatu ring angwenten sinurat ring Cakepan PidabdabTorate.
8Duh RatuWidin ange, ambate sarat angejaga nglaksanayang pakarsan PalungguhIRatune! Ti ang ngincepang paurukanPalungguh IRatu ring manah ange.”
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sajeroningparuman sakancan kaulan PalungguhIRatu, ang nuturang or rahayu,mungguing Palungguh IRatu ngrahayuang
ang sareng sami. Palungguh IRatuwikan mungguing ang nenten jagawusan nuturang indike punika.
10 Ti ang nenten nyepel or karahayuanepunika pabuat ang newek. Ti angtansah maosang indik kasa aan miwahpitulungan Palungguh IRatune. Sajeroningparuman sakancan kaulan PalungguhIRatune ang tansah nuturang ngeniang
KIDUNG 40.11–14 101
indik kasa aan miwah pasuecanPalungguh IRatu sane nenten rered-reredpunika.
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, anguning mungguing Palungguh IRatu tanmari jaga nyinahang sih pasuecan ring
ang. Sih pasuecan miwah kasa aanPalungguh IRatu tansah jaga ngawinang
ang muponin sutrep rahayu.
Pangastawan buat nunas pitulungan(Kid. 70)
12 Ti ang kiter antuk kamewehan akeh pisan,kalintang akeh kantos nenten sidaketang. Dosa-dosan ange sampunnguber ang, tur ang sampun nentenmrasidayang malih ngeton. Dosa-dosanepunika akehan ring bok ange sane ringtendas ange, tur kawanenan angesampun sirna.
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, luputangjaang! Tulunginja ang sane mangkin!
14Dumadakja jadmane sane mamanahngamademang ang mangda kaon turbingung. Dumadakja jadmane sane liangngeton kamewehan ange, mangdapada mabalik tur nandang kimud.
KIDUNG 40.15–41.2 102
15Dumadakja jadmane sane minjulinang pada katengkejutang antuk
kakaonanipune.
16Dumadakja sakancan jadmane sanenangkil ring ayun Palungguh IRatu padaliang tur masuka rena. Dumadakjasakancan jadmane sane nganyuksmayangkarahayuan paican Palungguh IRatupunika setata jagi mabaos sapuniki:“Ambate agungne Ida Sang Hyang WidiWasa.”
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angpuniki lemet tur was, nanging PalungguhIRatu sampun nenten nglaliang ang.Palungguh IRatu maraga juru rahayumiwah Widin ange. Gelisangja nulungin
ang!
Pangastawan anake sane sakit
41 1 Bagia anake sane priha n ring anakesane was. Ida Sang HyangWidi Wasa jaganulungin ipun rikalaning ipun katempuhantuk kamewehan.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nyayubinipun tur ma ningin uripipune. Ida jagangawinang ipun nemu bagia ring jagate.
KIDUNG 41.3–8 103
Ida nenten jaga nilar ipun sajeroningkakuasan meseh-mesehipune.
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nulungin ipunrikalaning ipun gelem, tur Ida pacangngwarasang ipun.
4 Ti ang mabaos sapuniki: “Duh Ratu SangHyang Widi Wasa, ang sampunmadosa pamantuka ring Palungguh IRatu.Suecaninja ang tur segerangja ang!”
5Meseh-meseh ange pada maosangpaindikan sane kaon marep ring ang.Ipun pada ngedotang mangda angpadem tur nenten kelingang malih.
6 Jadmane sane rauh nelokin ang punika saminenten nyandang gugu. Ipun munduhangor -or sane ngeniang indik ange, tursasampune punika ipun raris makaon sahamerberang indike punika milehan.
7 Sakancan jadmane sane ge ng ring angpada makisi-kisi ngajak mpalipunengeniang indik ange. Ipun padangrencanayang paindikan sane jaat marepring ang.
8 Ipun pada mabaos sapuniki: “Ia gelem sangetpesan. Ia tusing lakar nyidayang buinbangun uli pedemannyane.”
KIDUNG 41.9–13 104
9 Yadian sawitran ange sane pinih raket, sanepaling pracayain ang, sane ajak angmadaar dados apiring, ipun taler sampunmabalik nglawan ang.
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, suecaninjaang tur segerangja ang. Ti ang jaga
ngwales meseh-meseh ange.11 Ipun nenten jagamenang nglawan ang, tur
ang jaga uning, mungguing PalungguhIRatu ledang ring ang.
12 Palungguh IRatu jaga nulungin angsantukan ang nglaksanayangpaindikan sane patut. PalungguhIRatu jaga ngamanggehang angring ayun Palungguh IRatu ngantossalami-laminipun.
13 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widinwong Israele! Pujija Ida sane mangkinngantos salami-laminipun! Amin! Amin!
KIDUNG 42.1–4 105
CAKEPAN SANE KAPING KALIH(Kidung 42-72)
Pangastawan anak sane ring paselongan
42 1 Sakadi manjangan sane ngedotang tukadsane toyannyane membah, kadi asapunikameled ange ring Palungguh IRatu, duhRatu Sang Hyang Widi Wasa.
2 Ti ang bedak ngetel ring Palungguh IRatu,duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa sanejumeneng langgeng. Malih pidanke angmrasidayang tangkil miwah ngaturangbak ring ayun Palungguh IRatu?
3 Siang latri ang ngeling, tur wantah yehmata sane dados tetedan ange.Nyabran rahina meseh-meseh angemataken ring ang sapuniki: “DijakeWidin jerone?”
4Manah ange dekdek renyuh, yening angeling ring masa sane sampun langkung,rikala ang sinarengan ring anake akehmamargi ngungsi Perhyangan Ida SangHyang Widi Wasa, sinambi nuntun ipunrikalaning ipun pada marerod. Irika anakeakeh pada rumasa bagia, makidung miwah
KIDUNG 42.5–8 106
masuryak-suryak muji Ida Sang HyangWidi Wasa.
5Napi awinannya ang kalintang sedih? Napiawinannya ang kalangkung meweh?Ti ang jaga ngajap-ajap ring Ida SangHyang Widi Wasa juru rahayu miwahWidin ange, tur ang mamanah jagamuji Ida malih apisan.
6Manah ange dekdek renyuh iriki ringpaselongan. Punika awinannya angmalikang manah ange ka ayun Idane.Ida sampun ngwentenang ombakkaduhkitan nglancah jiwan ange.Kaributane ngrudug nibenin angtan bina sakadi blabare, sakadi toyangrojogane tedun ka Tukad Yordane sakingGunung Hermon miwah Gunung Misar.7 (42:6)
8Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasanyinahang sih pasuecan Idane sanenenten rered-rered punika sakantunnerahina, mangda rikalaning wengi angmrasidayang makidung, ngunggahangpangastawan ring Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin urip ange.
KIDUNG 42.9–43.2 107
9 Ti ang matur sapuniki ring Ida Sang HyangWidi Wasa pa ndih ange: “Napiawinannya Palungguh IRatu sampunnglaliang ang? Napi awinannya angtan rered-rered nandang sangsaramalantaran kawirosan meseh-meseh
ange?”10Manah ange dekdek renyuh santukan ipun
tansah nganistayang ang malantaranipun tansah mataken ring ang sapuniki:“Dija Widin jerone?”
11 Punapi gunanipun ang kalintang duhkita?Punapi gunanipun ang kalangkungmeweh? Ti ang jaga tansah ngajap-ajapIda Sang Hyang Widi Wasa juru rahayumiwahWidin ange tur ang malih jagamuji Ida.
Pangastawan anake sane ring paselongan(Lanturan Kid. 42)
43 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sinahangja mungguing ang puniki tanpaiwang, tur belaninja wicaran angemarep ring jadmane sane tan pawidi.
2 Palungguh IRatu sane dados pasayubanange. Punapi awinannya Palungguh
IRatu nilar ang? Punapi awinannya
KIDUNG 43.3–5 108
ang tan rered-rered nandang sangsaramalantaran kawirosan meseh-meseh
ange?
3 Paicayangja galang miwah kapatutanPalungguh IRatune, mangda galang miwahkapatutane punika nuntun ang turngajak ang mawali ka Sion, bukitPalungguh IRatu sane suci, miwah kaPerhyangan Agung Palungguh IRatune,genah Palungguh IRatu malinggih.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, irika angjaga ngungsi pamorboran aturan druenPalungguh IRatune. Palungguh IRatu sanedados wit kaliangan ange. Ti ang jaganabuh rebab ange tur makidung mujiPalungguh IRatu, duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, Widin ange.
5 Punapi gunanipun ang kalintang sedih?Punapi gunanipun ang kalangkungmeweh? Ti ang jaga tansah ngajap-ajapIda Sang Hyang Widi Wasa juru rahayumiwahWidin ange tur ang malih jagamuji Ida.
KIDUNG 44.1–3 109
Pangastawan buat nunas pasayuban
44 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsampun miragi antuk kuping angenewek. Leluur-leluur ange sampunnuturang ring ang ngeniang paindikansane ageng sane sampun kardi PalungguhIRatu, rikala ipun kantun pada urip dukenguni.
2 Palungguh IRatu sampun ngulahbangsa-bangsa sane tan pawidi, turngamanggehang kaulan Palungguh IRaturing panegaranipune. Palungguh IRatusampun nyisipang bangsa-bangsa sanelianan tur ngawinang kaula druenemuponin gemuh landuh.
3 Kaulan Palungguh IRatu nentenja ngaonangtur ngaug jagate puniki malantaranpedang ipune. Ipun nentenja molihkamenangan malantaran kawisesanipune.Punika makasami malantaran kawisesanmiwah kaluihan Palungguh IRatu santukanPalungguh IRatu ngiangin ipun. Indikepunika makadados cihna mungguingPalungguh IRatu asih sueca ring ipun.
KIDUNG 44.4–11 110
4 Palungguh IRatu makadados Ratu miwahWidin ange. Palungguh IRatu mapaicakamenangan ring kaulan Palungguh IRatu,
5 tur malantaran kawisesan Palungguh IRatuang ngaonang meseh-meseh ange.
6 Ti ang nenten andel ring panah ange,wiadin ring pedang ange buatngrahayuang ang.
7Nanging Palungguh IRatu sampun ngluputangang saking meseh-meseh ange,
tur ngaonang jadmane sane ge ng ringang.
8 Ti ang setata jaga muji Palungguh IRatu, turngaturang panyuksma ring ayun PalungguhIRatu ngantos salami-laminipun.
9Nanging sane mangkin Palungguh IRatusampun nulak ang tur manggayang
ang kakaonang. Palungguh IRatunenten kantun mamargi nyarengin waduabalan ange.
10 Palungguh IRatu ngawinang ang jerihkapilayu saking arepan meseh-meseh
ange, tur ipun pada nyarah paderbenange.
11 Palungguh IRatu manggayang angkatampah waluya sakadi biri-birine.
KIDUNG 44.12–17 111
Palungguh IRatu nyambragang ang ringjagat sunantarane.
12 Palungguh IRatu ngadol kaulan PalungguhIRatune antuk pangarga sane murah, turPalungguh IRatu mikayunin mungguingipun tan paji.
13 Pisaga-pisagan ange ngeton paindikansane sampun kardi Palungguh IRatu ring
ang, tur ipun pada ngewerin sahangedekin ang.
14 Palungguh IRatu sampun nadosang angdados paindikan sane ngawinang anakepada seneb ring pantaran parabangsanesami, tur ipun pada kitak-kituk sahanemah misuh ang.
15 Ti ang setata kanistayang. Ti ang kakaputantuk kimud,
16malantaran miragi bebinjulan miwahpangewer meseh-meseh miwah jadmanesane ge ng ring ang.
17 Sakancan paindikan punika sampun nibeninang, yadiastun ang sampun nenten
lali ring Palungguh IRatu, wiadin lompangring pasubaya sane sampun kardiPalungguh IRatu ring ang.
KIDUNG 44.18–24 112
18 Subak n ange ring Palungguh IRatunenten naenin rered, tur ang nentennaenin tempal ring sapa tah PalungguhIRatu,
19 yadiastuko Palungguh IRatu sampunmanggayang ang tan padaya ringpantaran sato-satone galak. PalungguhIRatu nilar ang ring genah sanekalintang peteng dedet.
20 Yening ang wusan nyungsung Widinange, raris ngastawa ring widi sane
osan,21 Palungguh IRatu sampun janten nyingak
indike punika, santukan Palungguh IRatuwikan ring manah ange sane singid.
22Nanging malantaran pakarsan PalungguhIRatu, nyabran rahina ang rumasakapademang waluya sakadi biri-birinesane jaga katampah.
23Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangjamatangi! Punapi awinannya PalungguhIRatu sirep? Rarisangja matangi!Sampunangja Palungguh IRatu nulak
ang ngantos salami-laminipun.24 Punapi awinannya Palungguh IRatu
nyingidang raga marep ring ang?
KIDUNG 44.25–45.4 113
Sampunangja lali ring kasangsaran miwahkamewehan ange!
25 Ti ang bah kakaonang ring buke tur angnyag maguyang ring tanahe.
26 Rarisangja rauh nulungin ang malantaransih pasuecan Palungguh IRatune sanenenten rered-rered.
Kidung pabuncingan agung
45 1Manah ange kabekin antuk kruna-kruna sane becik, rikala ang ngawikidunge puniki pabuat ida sang prabu.Bungut ange bek antuk sloka waluyasakadi sang pangawi sane pradnyan.
2 Palungguh iratu anak sane pinih bagusring pantaran manusane, palungguh iratuanak sane pascad mabaos. Ida Sang HyangWidi Wasa tan mari ngamertanin iratu.
3Duh ratu sang prabu sane maha wisesa,rarisang sunglit pedang druene. Palungguhiratu maraga agung tur luih.
4 Rarisang lumampah sajeroning kaluihan buatmolih kamenangan, nindihin kapatutanmiwah kadilan. Kakuatan palungguh iratu
KIDUNG 45.5–9 114
jaga ngawinang iratu molih kamenangansane ageng.
5Muncuk panah iratune lanying pisan.Muncuk panahe punika nuek ulun a nmeseh-meseh iratune. Parabangsane padabah malingeb ring buk padan palungguhiratu.
6 Kaprabon sane kapaicayang antuk Ida SangHyang Widi Wasa ring iratu jaga langgengngantos salami-laminipun. Palungguhiratu jaga mrentah kaulan iratune sahaadil.
7 Palungguh iratu ledang ring paindikan sanepatut tur bendu ring paindikan sane corah.Punika awinannya Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin iratune, sampun nyelik iratu,tur sampun mriokang kaliangan sanemaweweh-weweh ring iratu, bandingangring sang prabu sane lianan.
8Ambun wewangen mur miwah cendananglikub busanan palungguh iratu. Suarantetabuhane ngawinang kayun iratunegargita ring puri sane kapayasin antukdanta.
9 Ring pantaran istri-istrine sane ring puriniratune, wenten putri-putrin sang prabu,tur ring tengen singasanan iratune ngadeg
KIDUNG 45.10–16 115
sang pramesuari, sane ngrangsuk busanamas-masan sarwa mule.
10Duh ratu sang pramesuari, pirengangjaatur ange, tur laliangja kaula miwahparasemeton iratune.
11 Kaayuan iratune jaga ngawinang sang prabukasemaran ring iratu. Ida makadadosgus n iratune, duaning punika iratu patutsairing ring ida.
12 Rakyate ring Tirus jaga ngaturang aturan ringiratu, tur jadmane sane sugih-sugih jagamamanah ngalap pakayunan iratune.
13 Ida sang pramesuari wenten ring puri. Idakalintang ayu apekik. Busanan idanekakardi antuk benang mas.
14 Sajeroning ngrangsuk busana manca warna,ida katuntun ka ajeng ida sang prabu,kairing antuk parapanyeroan idane.Parapanyeroane punika taler katurang ringida sang prabu.
15Antuk pakayunan sane bingar tur bungahsang pramesuari miwah parapanyeroanidane raris ngranjing ka purin ida sangprabu.
16Duh ratu, ratun ange, dumadak iratuakeh madue putra lanang buat ngentosin
KIDUNG 45.17–46.5 116
paraleluur iratune madeg ratu, tur iratujaga nadosang ida mrentah sakuub jagatesami.
17 Kidung ange jaga ngluihang palungguhiratu turun-temurun, tur jadmanemakasami jaga ngluihang palungguh iratusalami-laminipun.
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyarengin iraga
46 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa dadospasayuban miwah kakuatan iragane. Idasetata nulungin iraga sajeroning iraganemu kakewehan.
2Duaning punika iraga nenten jaga ajerih,yadiastun jagate puniki magejeran miwahgunung-gununge pada maclempung kasawang samudrane,
3 yadiastun segarane jaga makuug tur ngrubedamiwah bukit-bukite pada magejeran antukkawirosannyane.
4Wenten tukad membah sane mamuatkaliangan ngungsi kotan Ida Sang HyangWidi Wasa, ka purin Ida Sane Maha LuurSane Suci.
5 Ida Sang HyangWidi Wasa wenten ring kotanepunika, tur kotane punika nenten naenin
KIDUNG 46.6–11 117
pacang sirna. Pasemengan pisan Ida jagarauh mapaica pitulungan.
6 Parabangsane pada jejeh ngetor, tur sakancankaprabone pada magejeran. Ida SangHyang Widi Wasa makuug tur pre winejaga nyag ajur.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Wisesanyarengin. Widin Dane Yakub dadospasayuban iragane.
8Mrikija cingakin paindikan sane sampunkakardi antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa.Cingakinja paindikan sane kalintangngangobin sane sampun kardi Ida ringmrecapada.
9 Ida ngrarianang sakancan yudane ring sakuubjagate sami. Ida ngelung sakancan panahemiwah nyirnayang sakancan tumbake,saha nunjel tamenge sami.
10 Ida ngandika sapuniki: “Suudja masiat,iba pada nawang mungguing Ulun eneWidi, ane ngwengku parabangsane muahmurbeng rat.”
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasanyarengin iraga. Widin Dane Yakube dadospasayuban iragane.
KIDUNG 47.1–7 118
Pamrentah sane agung
47 1Duh parabangsa, pada andup-andupangja tangane saha masuka rena!Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa antukkidung sane jangih!
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurpatut kajerihin. Ida maraga sang ratuagung, sane mrentah sakuub jagate sami.
3 Ida mapaica kamenangan ring iraga marepring bangsa-bangsane sami. Ida sanengawinang iraga mrentah parabangsanesami.
4 Ida nyelik genah pabuat iragane magumana.Iraga puniki kaulan idane sanekasumbungang miwah sane tresnain Ida.
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa munggah kasingasanan Idane. Rikala Ida Sang HyangWidi Wasa munggah, irika wenten suryakanak mabungah-bungah miwah suarantrompet.
6 Rarisangja makidung muji Ida Sang HyangWidi Wasa. Makidungja muji ratuniragane.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa, maraga ratu sanengwengku jagate makasami. Pujija Idaantuk kidung!
KIDUNG 47.8–48.5 119
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa malinggih ringsingasanan Idane sane suci. Ida nitahbangsa-bangsane sami.
9 Parapamrentah bangsa-bangsane padapaum sareng kaulan Widin Abrahame.Kawisesan Idane maweweh-weweh,langkungan ring sakancan wadua balane.Ida nitah maduluran kagungan.
Sion, kotan Ida Sang Hyang Widi Wasa
48 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika mahaagung, tur patut kapuji saha kaluihangring kotan Widin iragane, ring bukit Idanesane suci.
2 Sion, Gunung Ida Sang Hyang Widi Wasapunika tegeh tur becik pisan. Kotan SangPrabu Sane Agung, sane makta kalianganpabuat sakuub jagate sami.
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nyinahangmungguing wenten sutrep ring ayunIdane ring tengahing kotane punika.
4 Pararatune pada paum tur rauh ngebugGunung Sione.
5Nanging rikala ida sareng sami pada nyingakgununge punika, ida pada rumasa angob.Ida pada rumasa ajerih raris kapilayu.
KIDUNG 48.6–11 120
6 Irika ida sareng sami pada kaliput antuk rasaajerih miwah karesresan, waluya sakadianak istri sane jaga ngembasang rare,
7 tan bina sakadi kapal sane kapungsang-pangsing antuk angin ribut saneageng.
8 Iraga sampun miragi paindikan sane sampunkakardi antuk Ida Sang Hyang WidiWasa, tur sane mangkin iraga sampunngeton paindikane punika ring kotanIda Sang Hyang Widi Wasa, Widiniragane Sane Maha Wisesa. Ida pacangngamanggehang kotane punika sutrepkantos salami-laminipun.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ring tengahPerhyangan Agung Palungguh IRatune
ang minehin sih pasuecan PalungguhIRatu sane nenten rered-rered punika.
10 Palungguh IRatu kapuji antuk parabangsanesami, tur kabinawan Palungguh IRatunglikub mrecapadane sami. PalungguhIRatu nitah antuk kadilan.
11 Banggayangja rakyat Sione pada masukarena! Palungguh IRatu mapaica tetepasansane adil. Banggayangja mangda wentenkabungahan ring kota-kotan Yehudane!
KIDUNG 48.12–49.5 121
12 Ih parakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa,pada mamargija ngilehin Sione turwilangja menara-menarannyane.
13 Pada tlektekangja tembok-temboknyanemiwah pintoninja benteng-bentengnyane,mangda semeton mrasidayang nuturangring katurunan sane jaga rauh, kadiasapuniki:
14 “Ida Sang Hyang Widi Wasa punikadados Widin iragane sane langgengsalami-laminipun. Ida jaga nuntun iragasapanjang masa sane jaga rauh.”
Kenambetan jadmane sanengandelang kasugihanipune
49 1 Inggih ida dane sareng sami, rarisangjapirengang. Parabangsa makasami, ringdija jua magenah rarisangja pirengang,
2 agung alit sareng sami, yadian sugih wiadinwas.
3 Ti ang teleb minehin indik sane dalem, turang jaga maosang indik sane wicaksana.
4 Ti ang jaga minehin sloka-slokane, turnartayang pitegesipun rikalaning angnyuarayang rebab.
5 Ti ang nenten ajerih sajeroning masa sanebaya, rikalaning ang kiter antuk satru,
KIDUNG 49.6–12 122
6miwah kiter antuk jadmane corah-corahsane ngandelang kasugihanipune, miwahnyumbungang arta branan ipune saneakeh.
7Nenten wenten anak sane mrasidayangngrahayuang dewekipune niri. Ipunnenten mrasidayang naur pangarganuripipune ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,
8 santukan pangargan uripipune kalintangageng. Yadian amunapija akehnya ipunmrasidayang naur, punika nenten jagacukup,
9 buat ngedohang ipun saking pa , wiadinmanggayang ipun urip salami-laminnya.
10Asing-asing anak mrasidayang manggihinmungguing jadmane sane wicaksanataler jaga padem, pateh sakadi jadmanesane nambet miwah jugul apunggung.Ipun makasami pada matamiangkasugihanipune ring katurunannyane.
11 Kuburanipune makadados umahipune kantossalami-laminipun, tur irika ipun magenahsakayang-kayang, yadiastu ipun pecakmaderbe tanah niri.
12 Kagungan manusane nenten mrasidayangngluputang ipun saking pa . Ipun pasjaga padem sakadi satone.
KIDUNG 49.13–19 123
13 Indayangja aksi, kadi asapunika panadosipunjadmane sane ngandelang dewekipuneniri, miwah pamuput jadmane sanerumasa andel ring arta brananipune.
14 Ipun pada kapas ang jaga padem waluyasakadi biri-birine, tur sang pa dadospangangonipune. Jadmane sane patut jagamenang nglawan ipun, tur bangkenipunedigelis berek ring pa loka, doh sakingumahipune suang-suang.
15Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa jagangluputang ang. Ida jaga ngrahayuang
ang saking kawisesan pa ne.
16 Sampunangja bingung yening wenten anaksane dados sugih, yadian kasugihanipunesayan mawuwuh-wuwuh.
17 Rikala ipun padem, ipun nenten jagamrasidayang makta kasugihane punika.Kasugihanipune nenten jaga nyarenginipun ka bangbange.
18 Yadiastunja jadmane rumasa lega sajeroninguripnyane puniki, tur muponin kapujianmalantaran ipun labda karya,
19 ipun pada padem sareng-sareng ringparaleluuripune ring genahe sane petengdedet kantos salami-laminipun.
KIDUNG 49.20–50.6 124
20 Kagungan manusane nenten mrasidayangngluputang ipun saking pa ne. Ipun jagatetep padem sakadi satone.
Pangubak sane patut
50 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Sane MahaWisesa, masabda. Ida ngesengin sakuubjagate makasami saking tanggu kanginrauh tanggu kauh.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa masinar sakingSion, kota sane wiak asri pisan.
3Widin iragane rauh tur Ida nentenja menengkewanten. Ida kariinin antuk geni ngendihmurub miwah kiter antuk angin ribut.
4 Ida ngesengin akasa miwah pre winemakadados saksi, buat nyaksinin Idanepasin kaulan Idane.
5 Ida ngandika sapuniki: “Punduhangja kaulanUlune ane sa a tuu di ayun Ulune, nahento anak ane ngae prajanjian ngajak Ulunmalantaran ngaturang aturan.”
6Akasane nglumbrahang mungguing Ida SangHyang Widi Wasa punika maraga adil, turIda maraga hakim.
KIDUNG 50.7–15 125
7 “Ih kaulan Ulun, padingehangja Ulun lakarmasabda. Ulun lakar nyaksiang teken kita.Ih Israel Ulun ene Widi, Widin kitane.
8Ulun tusing nglemekin kita uli krana aturankitane muah aturan maborbor ane setataaturang kita teken Ulun.
9Ulun tusing merluang sampi uli umah kitane,wiadin kambing uli ingon-ingon kitane.
10 Sawatek burone ane di alase muah panyiuaningon-ingon ane di bukit-bukite, entoduen Ulune.
11 Sakancan kedise ane di alase muah sawatekane idup di pategalane ento makejangduen Ulune.
12 Yening Ulun marasa lue, Ulun tusingjangorahang teken kita sawireh gumi muahsaisinne makejang ento duen Ulune.
13Apake Ulun ngrayunang be sampi wiadinnginum ge h kambing?
14Aturangja aturan panyuksman kitane tekenIda Sang Hyang Widi Wasa, muah bayahjasakancan sesangin kitane teken Ida SangMaha Wisesa.
15Nunas icaja teken Ulun dikalan tekakakewehane. Ulun lakar ngluputang kita,tur kita lakar muji Ulun.”
KIDUNG 50.16–22 126
16Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaring jadmane dursila, kadi asapuniki: “Apakranane kita ngrambang pituduh-pituduhUlune? Apa kranane kita ngraosangPrajanjian Ulune?
17 Kita tusing nyak nampi panglemek Ulune, turkita tulak teken pituduh-pituduh Ulune.
18 Kita dadi sawitran sakancan malinge anetepukin kita muah kita sruron tekensakancan anake ane mamitra.
19 Kita setata ngraosang paundukan anecorah, tur tusing suud-suud ngraosangpaundukan ane bobab.
20 Kita nalih nyaman kitane padidi muahngalih-alihin kapelihannyane.
21Ulun meneng dogen yadiastu kita subanglaksanayang sakancan paundukaneento. Ento awanane kita ngaden Ulunpatuh buka kita. Nanging ane jani Ulunnglemekin kita muah nyinahang undukeento teken kita.
22 Ih anak ane tuara lingu teken Ulun,resepangja ene. Yen tusing keto Ulun lakarnyirnayang kita, tur tusing ada anak lakarngluputang kita.
KIDUNG 50.23–51.4 127
23Aturan panyuksmane ento makadadi aturanane ngluihang Ulun, tur Ulun pedas lakarngrahayuang sakancan anake ane asbak teken Ulun.”
Pangastawan buat nunas pangampura
51 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,suecaninja ang, malantaran sihpasuecan Palungguh IRatu sane nentenrered-rered. Masrana sih pasuecanPalungguh IRatu sane ageng, ampuhangjadosa-dosan ange!
2Anyudangja sakancan kacorahan ange,tur dadosangja ang suci saking dosan
ange!
3 Ti ang marasa ring kiwangan-kiwanganange, tur ang setata rumasa ring
dosa-dosan ange.4 Ti ang sampun madosa pamantuka ring
Palungguh IRatu, inggih wantah ringPalungguh IRatu kewanten, tur angsampun nglaksanayang paindikan sanekabaos corah antuk Palungguh IRatu.Duaning punika Palungguh IRatu nepasin
ang, tur Palungguh IRatu adil sajeroningnyisipang ang.
KIDUNG 51.5–12 128
5 Ti ang sampun madewek corah ngawit sakingwau lekad. Ngawit saking wau lekad angsampun kabekin antuk dosa.
6 Palungguh IRatu ngarsayang kajujuran miwahkapatutan. Bekinja manah ange antukkawicaksanaan Palungguh IRatune.
7 Kaonangja dosan ange, sinah ang jagasuci. Umbahja ang sinah ang jagapu han bandingang ring saljune.
8 Lugrainja ang miragi suara kaliangan miwahkabungahan, yadiastu Palungguh IRatusampun ngelung tur ngenyagang ang,
ang jaga malih rumasa bagia.9 Peremangja pangaksian Palungguh IRatune
marep ring dosa-dosan ange, turampuhangja sakancan kacorahan ange.
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangjamakarya manah sane anyar ring dewek
ange, tur daginginja roh sane anyarsane tansah as bak .
11 Sampunangja ang entunganga saking ayunPalungguh IRatu. Sampunangja ambilaRoh Palungguh IRatu sane suci sakingpadewekan ange.
12 Icenja ang malih kaliangan sane rauhsaking karahayuan paican Palungguh
KIDUNG 51.13–18 129
IRatu, tur dadosangja mangda angdemen as bak ring Palungguh IRatu.
13 Sasampune punika ang jaga ngurukangpituduh-pituduh Palungguh IRatu ringparajadmane sane madosa, tur ipun jagamabalik tangkil ka ayun Palungguh IRatu.
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, agemjaurip ang, tur rahayuangja ang, sinah
ang saking liang jagi nglumbrahangkadilan Palungguh IRatu.
15Duh Ratu Sang Panembahan, tulunginjaang mabaos, sinah ang jaga muji
Palungguh IRatu.
16 Palungguh IRatu nenten ngarsayang aturan.Yadianja ang ngaturang aturan,Palungguh IRatu nenten ledang ringaturan sane maborbor.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, aturanange punika wantah manah sane alap
asor. Palungguh IRatu nenten jaga nulakmanah sane alap asor miwah sane rumasapariselsel.
18Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, suecaninjaGunung Sione tur tulunginja ipun,
KIDUNG 51.19–52.4 130
wangunja malih tembok-tembok kotaYerusaleme.
19 Irika Palungguh IRatu jagi rumasa ledangring kayun malantaran aturan sanepatut miwah antuk aturan ange sanemaborbor. Samaliha makudang-kudangbanteng jaga katurang ring pamorboranaturan Palungguh IRatune.
Tetepasan miwah pasuecanIda Sang Hyang Widi Wasa
52 1Duh anak sane mawisesa, napiawinannya ragane nyumbungang ragamalantaran kacorahan ragane? Sihpasuecan Ida Sang Hyang Widi Wasapunika langgeng.
2 Ragane makarya rerincikan buat nguuganganak akeh, tur ragane waluya sakadi lematpangurisan sane mangan. Ragane setatangardi paindikan sane bobab.
3 Ragane bangetan tresna ring kacorahanimbangang ring paindikan sane becikmiwah bangetan leket ring paindikan sanepalsu bandingang ring paindikan sanesuja .
4 Ragane seneng nyaki n antuk bebaosan, ihanak sane bobab.
KIDUNG 52.5–9 131
5 Punika awinannya Ida Sang Hyang Widi Wasamapakayun jaga nguugang ragane kantossalami-laminipun. Ida jaga mancut raganetur nyabatang ragane saking purin ragane.Ida jaga ngingsirang ragane saking jagatanake urip.
6 Jadmane sane patut jaga ngeton indike punikatur pada ajerih. Sapangrarisipun, ipun jagangedekin ragane, sarwi mabaos sapuniki:
7 “Cingakinja, puniki jadmane sane nentenngandelang Ida Sang Hyang Widi Wasabuat karahayuannyane. Ipun wantahandel ring kasugihanipune sane akeh, turngula karahayuan malantaran malaksanadursila.”
8Nanging ang waluya sakadi wit saitun sanemen k ring purin Ida Sang Hyang WidiWasa tur ang pracaya ring sih pasuecanIdane sane nenten rered-rered ngantossalami-laminipun.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsetata jaga matur panyuksma ring ayunPalungguh IRatu, malantaran paindikansane sampun kardi Palungguh IRatu.Ring arepan parakaulan Palungguh IRatu,
ang jaga nglumbrahang, mungguingPalungguh IRatu maraga becik.
KIDUNG 53.1–5 132
Kadursilan manusane(Kid. 14)
53 1 Jadmane nambet pada mabaos sapuniki:“Tusingja ada Widi.” Ipun makasamicorah, tur ipun pada nglaksanayangpaindikan-paindikan sane kaon. Anganadiriko nenten wenten sane malaksanapatut.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa macingak ringimanusa saking suargan. Ida mapakayunanngaksi punapike wenten anak sanewicaksana, sane nyungsung Ida.
3Nanging ipun makasami sampun mabalik.Ipun makasami pateh pada kaon. Ringpantaranipune adiriko nenten wentensane malaksana patut.
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa mataken, sapuniki:“Tusingke ia nawang? Apake jadmaneane malaksana corah ento tusing nawangapa-apaan? Ia pada idup ulihan ngrampokkaulan Ulune tur ia pada tusing taenngastawa teken Ulun.”
5Nanging ipun jaga rumasa karesresan, inggihpunika karesresan sane durung naenin
KIDUNG 53.6–54.3 133
rasayang ipun, santukan Ida Sang HyangWidiWasa jaga nyambehang tulang-tulangmeseh-meseh kaulan Idane. Ida SangHyang Widi Wasa nulak ipun makasami.Malantaran kadi asapunika, wong Israelejaga ngaonang ipun saha basmi kerta.
6 Sapunapike jaga antuk ang ngastawa,mangda kamenangane punika ngrauhinwong Israele saking Sion. Ambate liangnyabangsa Israele, rikala Ida Sang HyangWidi Wasa malih nglugrain ipun muponingemuh landuh.
Pangastawan buat nunaspasayuban marep ring imeseh
54 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,rahayuangja ang antuk kakuasanPalungguh IRatu. Bebasangja ang antukkawisesan Palungguh IRatu!
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pirengangjapangastawan ange. Pirengangja atur
ange!3 Parajadmane sane sumbung pada rauh
nglurug ang. Jadmane sane angkaramurka miwah sane nenten lingu ring IdaSang Hyang Widi Wasa pada mamanahngamademang ang.
KIDUNG 54.4–55.2 134
4Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa punikadados panulung ange. Ida SangPanembahan dados pa ndih ange.
5Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasanyisipang meseh-meseh ange antukkacorahanipune newek. Ida jaganyirnayang ipun, santukan Ida maragasa a tuu.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsaking liang jaga ngaturang aturanring ayun Palungguh IRatu. Ti angjaga ngaturang panyuksma ring ayunPalungguh IRatu, santukan PalungguhIRatu maraga becik.
7 Palungguh IRatu sampun ngluputang angsaking sakancan kamewehan ange,tur ang sampun ngeton meseh-meseh
ange pada kaon.
Pangastawan anake saneka las antuk sawitrannyane
55 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengangja pangastawan-pangastawan
ange. Sampunangja Palungguh IRatunenten lingu ring pinunas ange.
2 Pirengangja atur ange tur saurinja ang,santukan ang sampun kalintang kuru
KIDUNG 55.3–9 135
malantaran kamewehan-kamewehanange.
3 Ti ang rumasa karesresan malantaran solahmeseh-meseh ange marep ring ang,tur ang kanyagang antuk jadmanedursila sane nindes ang. Ipun makasamingawinang ang nemu kamewehan,tur ipun pada brang miwah ge ng ring
ang.
4 Ti ang rumasa karesresan pisan, turkadurgaman sang pa ne neteh ang.
5 Ti ang kaliput antuk rasa ajerih tur jejehngetor miwah ang katangkeb antukkatakutan.
6 Ti ang meled maderbe kampid sakadi paksidarane, tur ang mamanah makeberngula genah masandekan.
7 Ti ang mamanah makeber doh pisan, turngwangun pondok ring tegal melakange.
8 Ti ang meled mangda digelis ang molihpasayuban saking angin baret miwahangin ribute.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, adukangjabebaosan meseh-meseh ange!
Ti ang ngeton wenten kawirosan miwahkaributan ring kota,
KIDUNG 55.10–16 136
10 sane ngiter kota punika siang latri, sahangebekin kotane punika antuk kajaatanmiwah kamewehan.
11 Ring sakuub kotane punika wentenkarusakan. Margi-margine bek antukkawirosan miwah panglingga caya.
12 Yening wenten meseh sane nganistayangang, ang mrasidayang naanang
indike punika. Yening wenten satru sanenyumbungang dewek marep ring ang,
ang mrasidayang nyingidang deweksaking arepanipune.
13Nanging ragane puniki, mpal miwahsawitran ange sane raket.
14 Iraga sampun pada paras-paros sajeroningbebaosan miwah sareng-sareng mabakring Perhyangan Agung.
15Dumadakja meseh-meseh ange padapadem sadurung panemayannyane.Dumadak mangda ipun idup-idup tedunka pa loka! Ring pumahanipune wentenkajaatan miwah ring manahipune wentenkacorahan.
16Nanging ang nunas pitulungan ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur Ida jagangrahayuang ang.
KIDUNG 55.17–22 137
17 Rikala semeng, tengai miwah wenginepinunas miwah sesambatan angemunggah ring ayun Idane, tur Ida jagaledang mireng atur ange.
18 Ida jaga makta ang mawali saha rahayusaking payudan ange nglawanmeseh-meseh sane kalintang akeh.
19 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane nitah sakinggenahe sane langgeng jaga mirengang atur
ange tur jaga ngaonang ipun, santukanipun nenten nyak ngesehin pepinehipune,samaliha ipun nenten ajerih ring Ida.
20 Kan n ange sane riin, ipun nyengkalensawitrannyane, tur lompang ringjanjinipune.
21 Baosipune manisan ring madu, nangingmanah ipune tansah sengit tur masatru.Baosipune nyunyur sakadi gula drawa,nangingke nuek sakadi pedang sanemangan.
22Aturangja kamewehan semetone ringIda Sang Hyang Widi Wasa, sinah Idajaga nindihin semeton. Ida nenten jaganaenin manggayang jadmane sane jujurkakaonang.
KIDUNG 55.23–56.4 138
23Nanging Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyang Widi Wasa, Palungguh IRatu jagamakta jadmane sane ama -ma miwahbobab ngungsi kuburipune, sadurung ipunpolih muponin uripipune angan atenga.Nanging ang puniki, ang jaga suksrahring Palungguh IRatu.
Pangastawan buat suksrah ringIda Sang Hyang Widi Wasa
56 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,suecaninja ang, santukan angkagebug tur tansah kasangsaren antukmeseh-meseh ange.
2Arahina mepek meseh-meseh ange nglurugang. Akeh pisan jadmane sane mayuda
nglawan ang.3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Wisesa, yening ang rumasa ajerih,ang suksrah ring Palungguh IRatu.
4 Ti ang suksrah ring Ida Sang Hyang WidiWasa tur ang nenten rumasa ajerih.Ti ang muji Ida malantaran janji sanesampun janjiang Ida. Punapike saneprasida kalaksanayang antuk manusanemarep ring ang?
KIDUNG 56.5–11 139
5 Sapanjang rahina meseh-meseh angengardi kamewehan pabuat ang. Ipuntan mari ngrincikang asapunapi jagiantukipun nyaki n ang.
6 Ipun pada mapunduh ring genahe sanesingid, tur nlektekang saananinglaksanan ange, saha ngajap-ajap jagangamademang ang.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sisipangjaipun, malantaran kacorahanipune.Kaonangja jadmane punika antuk pidukanPalungguh IRatu.
8 Palungguh IRatu wikan kadi asapunapi mewehange. Palungguh IRatu eling ring yeh
matan ange. Boyake punika sampunsinurat ring cakepan druene?
9 Rikala ang nunas ica ring Palungguh IRatu,meseh-meseh ange pacang padamakirig. Ti ang uning mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa makadados kan n
ange.10 Inggih punika Ida Sang Hyang Widi Wasa,
sane janjin Idane puji-puji ang.11 Ti ang suksrah ring Ida, tur ang nenten
pacang ajerih. Napike sane prasidakalaksanayang antuk manusane marepring ang?
KIDUNG 56.12–57.3 140
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angjaga naur sesangin ange ring PalungguhIRatu. Ti ang jaga ngaturang aturanpanyuksman ange ring PalungguhIRatu.
13 Santukan Palungguh IRatu sampunngluputang ang saking pa , tur miara
ang mangda ang nenten kaon.Duaning punika ang mamargi ring ayunIda Sang Hyang Widi Wasa, sajeroningsinar kauripane.
Pangastawan buat nunas pitulungan
57 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,suecaninja ang. Suecaninja ang,santukan ang tangkil misadia nunaskarahayuan ring Palungguh IRatu.Ti ang molih pasayuban ring sor kampidPalungguh IRatune kantos angin ributesane ageng punika nglintang.
2 Ti ang nunas ica ring Ida Sang HyangWidi Wasa, Sane Maha Luur, Widi sanemaicayang saluiring kabuatan ange.
3 Ida jaga nyaurin ang saking suargan sahangrahayuang ang. Ida jaga ngaonangsakancan anake sane nindes ang. IdaSang Hyang Widi Wasa jaga nyinahang
KIDUNG 57.4–8 141
pasuecan Idane sane nenten rered-reredmiwah kasa aan Idane ring ang.
4 Ti ang kiter antuk meseh, sane sakadisinga-singa sane nyarap jadma. Giginipunewaluya sakadi tumbak miwah panah, turlayah ipune waluya sakadi pedang sanemangan.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sinahangjakagungan Palungguh IRatune ring akasanemiwah kaluihan Palungguh IRatune ringsakuubing jagate.
6Meseh-meseh ange sampun masang jaringjaga ngejuk ang, tur ang kaliputantuk kamewehan. Ipun pada makaryabangbang ring mambahan ange,nanging ipun newek sane ulung ringbangbange punika.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsayuak pracaya, tur ang jaga makidungmiwah muji Palungguh IRatu.
8 Ih jiwan ange, bangunja! Ih rebab miwahkendang pada bangunja! Santukan angjaga nundun matan aine.
KIDUNG 57.9–58.3 142
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang jagangaturang panyuksma ring PalungguhIRatu ring pantaran bangsa-bangsane.Ti ang jaga muji Palungguh IRatu ringpantaran rakyate.
10 Sih pasuecan Palungguh IRatu sane nentenrered-rered punika kantos rauh kasuargan, tur kasa aan Palungguh IRatunekantos rauh ring akasane.
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sinahangjakagungan Palungguh IRatune ringambarane miwah kaluihan PalungguhIRatune ring sakuubing jagate.
Pangastawan mangda Ida Sang Hyang WidiWasa nyisipang jadmane dursila
58 1Duh parapamrentah, punapike raganenaenin mapaica tetepasan sane adil?Punapike ragane wiak adil nepasinjadmane sami?
2Nenten pisan kadi asapunika! Ragane wantahmikayunin paindikan sane corah, saneprasida laksanayang ragane, tur raganengamargiang kawiryan ring jagate.
3 Jadmane corah malaksana iwang sapanjanguripipune. Ipun tansah mabaos bobabngawit saking ipun wau lekad.
KIDUNG 58.4–10 143
4 Ipun bek ngemu upas waluya sakadi ula,tur ipun nekep kupingipune sakadi ulakobrane sane bongol,
5 sane nenten nyak miragiang suaran pawangulane, wiadin kidung tukang sulape sanedueg.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, lungja giginsingane sane galak punika.
7Dumadak mangda ipun sirna sakadi toyanesane membah raris nyat. Dumadakmangda ipun nyag sakadi padange sanering lubukane.
8Dumadak mangda ipun sakadi kakule sanenyilem ring endute, dumadak mangdaipun sakadi rare sane padem wau lekad,kantos ipun nenten naenin manggihingalang.
9 Sadurung ipun uning ring indike punika,ipun karit sakadi padang tur sajeroningpidukan Idane sane angarab-arab, IdaSang Hyang Widi Wasa jaga ngampuhangipun rikalaning ipun pada kantun urip.
10 Jadmane sane patut jaga pada marasaliang rikalaning ipun manggihin jadmanesane madosa kasisipang. Ipun pada jaga
KIDUNG 58.11–59.5 144
masehin buntu pune antuk ge h jadmanedursila.
11 Rakyate jaga mabaos sapuniki: “Jadmanepatut wiak molih upah. Sawiak pisanwenten Widi sane nepasin jagate.”
Pangastawan buat nunas kaluputan
59 1Duh Ratu Widin ange, luputangjaang saking meseh-meseh ange.
Sayubinja ang saking jadmane sanenglawan ang!
2 Rahayuangja ang saking jadmane sanecorah, tur luputangja ang sakingjadmane sane ama -ma !
3 Indayangja suryanin, ipun pada ngantosangjaga ngamademang ang. Jadmaneangkara murka pada mapunduh jaganglawan ang. Indike punika boyajamalantaran dosa wiadin kiwangan sanesampun laksanayang ang.
4Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, boyajamalantaran kiwangan ange ngantosipun pada gegison ngungsi genahipunenyadang ang.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widi SaneMaha Wisesa, rarisangja matangi, tur
KIDUNG 59.6–10 145
tulunginja ang. Palungguh IRatu ngragamakadados Widin Israele. Rarisangjamatangi tur sisipangja jadmane sane tanpawidi punika. Sampunangja PalungguhIRatu nyinahang sih pasuecan ringjadmane sane dura cara.
6 Ipun pada mawali rikalaning wengi, tur ipunpada aung-aung sakadi asune rikala ipunmilehan ring kota.
7 Pirengangja baosnyane sane nganistayangtur ngancam. Layahipune sakadi pedangring bungu pune, yadiastu ipun uningmungguing nenten wenten anak sanemiragiang suaranipune.
8Nanging Palungguh IRatu ica nyingak ipun, duhRatu Sang Hyang Widi Wasa! PalungguhIRatu nganistayang sakancan jadmanesane tan pawidi punika.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angandel pisan ring kakuatan PalungguhIRatu. Palungguh IRatu dados pasayuban
ange.10Widin ange sueca ring ang tur Ida
ledang ngrauhin ang. Ida jaga nglugrainang ngeton meseh-meseh ange
kakaonang.
KIDUNG 59.11–15 146
11Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, sampunangPalungguh IRatu ngamademang ipunmangda sampunang bangsan angelali. Duh Ratu Panembahan pasayuban
ange, sambehangja ipun antukkawisesan Palungguh IRatune, turkaonangja ipun.
12 Bibihipune bek ngemu dosa tur baosipune makasami bek madaging dosa.Dumadak mangda ipun kejuk malantarankasumbungan ipune! Santukan ipundemen nemah misuh miwah mobab,
13 sirnayangja ipun antuk pidukan PalungguhIRatune. Sirnayangja ipun kantos basmikerta. Sasampune punika sakancan anakejaga uning, mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa sane mrentah ring Israel,tur pamrentahan Idane nguub jagatemakasami.
14Meseh-meseh ange pada mawalirikalaning wengi, tur ipun aung-aungsakadi asune rikala ipun milehan ring kota.
15 Ipun waluya sakadi asune sane nglelanamilehan ngrereh teda, tur ipun gereng-gereng yening ipun nenten jangkep polihtetedan.
KIDUNG 59.16–60.3 147
16Nanging ang jaga makidung ngeniangindik kakuatan Palungguh IRatu. Nyabransemeng ang jaga makidung gelar-gelurngeniang indik sih pasuecan PalungguhIRatune sane nenten rered-reredpunika. Palungguh IRatu sampun dadospasayuban ange rikalaning ang nemukamewehan.
17 Ti ang jaga muji Palungguh IRatu, duhRatu pa ndih ange. Genah pasayuban
ange punika Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widi sane asih sueca ring ang.
Pangastawan buat nunas kabebasan
60 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu sampun nulak turngaonang ang. Palungguh IRatusampun duka ring ang. Nanging sanemangkin ledang Palungguh IRatu mawaliring ang.
2 Palungguh IRatu sampun ngawinang jagatemagejeran, tur Palungguh IRatu nyibakjagate punika. Sane mangkin warasangjatatun ipune, santukan ipun sampunsagsag.
3 Palungguh IRatu sampun ngawinang kaulanPalungguh IRatu nandang sangsara banget
KIDUNG 60.4–9 148
pisan. Ti ang mamargi srayang-sruyungmilehan sakadi rikala ang punyah.
4 Palungguh IRatu sampun mapakeling ringjadmane sane ajerih ring Palungguh IRatu,mangda ipun prasida luput saking pasisip.
5 Luputangja ang antuk kawisesan PalungguhIRatune. Daginginja pinunas ange,mangda kaula sasayangan PalungguhIRatune prasida rahayu.
6 Saking genah Idane sane suci, Ida Sang HyangWidi Wasa sampun masabda sapuniki:“Sajeroning kamenangan, Ulun lakarngadum kota Sikeme, tur ngadumangLebak Sukote teken kaulan Ulune.
7Gilead ento gelah Ulun aketo masihManasene. Epraim dadi tetopong Ulunetur Yehuda dadi tungked kagungan Ulune.
8Nanging Moab lakar anggon Ulun dadipabasehan Ulune, tur Edom lakar daditongos ngentungang sandal Ulune,makadadi tanda mungguing ia dadiduen Ulune. Apake wong Pilis nengaden ibanne nyidayang menang turmasuryak-suryak nglawan Ulun?”
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sapasirakejaga ngajak ang ka kota sane maserung
KIDUNG 60.10–61.3 149
antuk benteng? Sapasirake sane jaganuntun ang ka Edom?
10 Punapike sawiak Palungguh IRatu nulakang? Punapike Palungguh IRatu nenten
jaga sareng-sareng mamargi medalnyarengin wadua balan ange?
11 Tulunginja ang nglawan mesehe punika.Pitulungan manusane nenten wentenpikenohipun.
12 Yening Ida Sang Hyang Widi Wasa ngabihang, ang jaga menang. Ida sane jaga
ngaonang meseh-meseh ange.
Pangastawan buat nunas pasayuban
61 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengja sesambatan miwah pangastawan
ange!2 Sajeroning ang rumasa putus asa miwah
doh saking cecanggahan ange, angnunas ica ring Palungguh IRatu.
Baktaja ang ka genah pasayuban sanesutrep ,
3 santukan Palungguh IRatu sane dadospasayuban miwah kakuatan ange buatngarepin meseh-meseh ange.
KIDUNG 61.4–8 150
4 Lugrainja ang masayuban ring linggihPalungguh IRatune sane suci salaminurip ange. Lugrainja ang muponinrahajeng ring kampid Palungguh IRatune.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun mireng janjin angesamaliha Palungguh IRatu sampunmaicayang ring ang punapi sane patutdados pikolih jadmane sane ngluihangPalungguh IRatu.
6Wewehinja yusan ida sang prabu malihmakudang-kudang warsa, tur lugrainja idangraris nyeneng.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, dumadakmangda ida langgeng mrentah ring ayunPalungguh IRatu. Sayubinja ida antuksih pasuecan miwah kasa an PalungguhIRatune sane nenten rered-rered.
8Duaning punika ang tansah jaga makidungmuji Palungguh IRatu, makadados aturan
ange nyabran rahina sakadi sanesampun janjiang ang.
KIDUNG 62.1–6 151
Rumasa sutrep sajeroning pasayubanIda Sang Hyang Widi Wasa
62 1 Saking sabar ang nyantosang IdaSang Hyang Widi Wasa buat ngrahayuang
ang. Ti ang wantah nyleleg ring Idangraga.
2 Ida ngraga sane nyayubin miwah ngrahayuangang. Ida sane makadados pa ndihange, tur ang nenten jaga naenin
kaon.
3Malih amunapike suenipun jerone sareng samijaga nglawan anake sane kakuatanipunenenten lebihan bandingang ring pagehanesane uug?
4 Jerone wantah mamanah jaga nyurudangipun saking genahipune sane luih. Jeroneseneng ring paindikan sane bobab. Jeronemaucap-ucap nunasang merta, nangingring tengah pakayunan jerone, jeronenemah anake punika.
5 Ti ang nyleleg wantah ring Ida Sang HyangWidi Wasa ngraga. Ti ang wantahngajap-ajap ring Ida kewanten.
6 Ida ngraga sane nyayubin miwah ngrahayuangang. Ida sane makadados pa ndih
KIDUNG 62.7–11 152
ange, tur ang nenten pacang naeninkaon.
7 Karahayuan miwah kaluihan angegumantung ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Ida makadados pasayuban angesane kukuh. Ida dados genah angemasayuban.
8 Ih bangsan ange, suksrahja ring Ida SangHyang Widi Wasa salami-laminipun.Aturangja sakancan kamewehansemetone ring Ida, santukan Ida dadospasayuban iragane.
9Manusanemakasamiwaluya sakadi angkihaneakeplisan. Agung miwah alit sami patehtan paguna. Indayangja genahang ipunring panimbangane, sinah nenten wentenbobo pun. Ipun inganan bandingang ringangine.
10 Sampunangja semeton ngandelangkawirosan, tur sampunangja ngajap-ajap molihing gae ulihan ngrampok.Yadiastun kasugihan semetone sayanmaweweh-weweh, sampunangja semetongumantung ring kasugihane punika.
11 Langkungan ring apisan ang sampunmiragi Ida Sang Hyang Widi Wasa
KIDUNG 62.12–63.4 153
masabda, mungguing kawisesane punikadruen Idane.
12 Samaliha sih pasuecan Idane nentenrered-rered. Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, ledang Palungguh IRatu ngragamapaica pikolih ring jadmane sami, manutlaksananipune suang-suang.
Ngape-ape Ida Sang Hyang Widi Wasa
63 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu dados Widin angetur ang tansah ngape-ape PalungguhIRatu. Dewek ange makaukud tansahngape-ape Palungguh IRatu, tur jiwan
ange bedak ngetel ring PalungguhIRatu, waluya sakadi tanahe sane tuhmempugan miwah kirangan toya.
2 Lugrainja ang ngeton Palungguh IRaturing linggih Palungguh IRatune sane suci.Icenja ang ngeton kawisesan miwahkaluihan Palungguh IRatune sane agung.
3 Sih pasuecan Palungguh IRatu sane nentenrered-rered punika becikan nimbang ringuripe puniki, duaning punika ang jagamuji Palungguh IRatu.
4 Sakantun ange urip, ang jaga tansahngaturang panyuksma ring Palungguh
KIDUNG 63.5–11 154
IRatu. Ti ang jaga nyakupang limangastawa ring Palungguh IRatu.
5 Jiwan ange jaga masuka-sukan turkapurnayang miwah ang jagangidungang kidung kaliangan mujiPalungguh IRatu.
6 Rikalaning ang masare ring pedemanange, ang eling ring Palungguh IRatu.
Awengi mepek ang minehin PalungguhIRatu.
7 Santukan Palungguh IRatu setata dadospanulung ange. Ring sor kampidPalungguh IRatune ang makidungmaliang-liang.
8 Ti ang nglan ng ring Palungguh IRatu, turtangan Palungguh IRatune ngambel angsaha rahayu.
9 Jadmane sane mamanah ngamademangang jaga tedun ka lokan anake padem.
10 Ipun jaga kapademang ring payudan, turbangkenipune jaga kateda antuk asu alase.
11 Ida sang prabu masuka rena, santukanIda Sang Hyang Widi Wasa mapaicakamenangan ring ida. Anake sane majanjisajeroning parab Ida Sang Hyang Widi
KIDUNG 64.1–6 155
Wasa jaga muji Ida, nanging bungutjadmane bobab jaga bungkem.
Pangastawan buat nunas pasayuban
64 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengja pangastawan ange, santukan
ang sajeroning kamewehan. Luputangjaurip ange, santukan ang ajerih ringmeseh-meseh ange.
2 Sayubinja ang saking komplotan jadmanedursila miwah saking kaributan jadmanesane corah.
3 Ipun pada nyangih layahipune waluya sakadipedang miwah ma sang baos saneangkara murka waluya sakadi panah.
4 Ipun digelis pada nyebar kabobabanipunesaha nenten rumasa kimud. Ipunnyirnayang anake sane patut antuk pisunasane silib.
5 Ipun pada saling angsok ngajak mpalipunesajeroning rerincikanipune sane corah.Ipun ngrencanayang genah ipune jagamasang jeet. Sapuniki baosipune:“Tusingja ada anak nyidayang nepukinjeete ento.”
6 Ipun pada makarya rencana sane corah,sarwi mabaos sapuniki: “Iraga subangrencanayang kajaatan ane sampurna.”
KIDUNG 64.7–65.2 156
A miwah pepineh manusane punikanenten keni antuk nyugjugin.
7Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa niwakangpanah Idane ring ipun sareng sami, tur tandumade ipun raris pada matatu.
8 Ida jaga nyirnayang ipun malantaranbaosipune punika. Sakancan jadmanesanemanggihin ipun sami pada kitak-kituk.
9 Ipun makasami pada ajerih, tur ipun padamineh-minehin paindikan sane sampunkakardi antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa,tumuli nglumbrahang sakancan pakardinIdane.
10 Sakancan jadmane sane patut sami pacangmasuka rena, malantaran paindikan sanesampun kakardi antuk Ida Sang HyangWidi Wasa. Ipun jaga molih sutrep ringayun Idane. Sakancan jadmane sane patutsami jaga muji Ida.
Pujian miwah panyuksma
65 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, patutpisan pabuat ang muji Palungguh IRaturing Sion, saha naur sesangin ange ringPalungguh IRatu.
2 Santukan Palungguh IRatu ledang naginginsakancan pangastawane. Saking milehan
KIDUNG 65.3–6 157
parabangsane jaga rauh tangkil ring ayunPalungguh IRatu,
3 ulihan dosa-dosanipune. Kiwangan angesane ngawinang ang kaon, nangingPalungguh IRatu ledang ngampurayangkiwangan-kiwangane punika.
4 Bagia pisan jadmane sane selik PalungguhIRatu, sane bakta Palungguh IRatu kagenah Palungguh IRatune sane suci buatmuponin urip. Ti ang jaga kapurnayangantuk saluiring paindikan sane becik sanewenten ring purin Palungguh IRatu, inggihpunika merta saking Perhyangan AgungPalungguh IRatune sane suci.
5 Palungguh IRatu nagingin pinunas angemalantaran Palungguh IRatu mapaicakamenangan ring ang, samalihaPalungguh IRatu ngardi paindikan-paindikan sane ngangobin buatngrahayuang ang. Jadmane ring sakuubjagate miwah sane ring pulo-pulone sanedoh, sami pada pracaya ring PalungguhIRatu.
6 Palungguh IRatu ngenahang gunung-gunungering genahnyane malantaran kakuatanPalungguh IRatu, saha nyinahang kakuatanPalungguh IRatu sane maha wisesa.
KIDUNG 65.7–10 158
7 Palungguh IRatu negdegang kuugan-kuugansegara miwah grudugan ombake.Palungguh IRatu negdegang kaributanparabangsane.
8 Sakancan jadmane ring jagate sami padaangob tur karesresan ngantenangpaindikan-paindikan sane agengsane kardi Palungguh IRatu. PakardinPalungguh IRatune ngawinang wentensuryak kabungahan saking tanggun jagateasiki ngantos rauh ka tanggunipune sanelianan.
9 Palungguh IRatu nyinahang sih pasuecanPalungguh IRatune ring jagate malantaranPalungguh IRatu nedunang sabeh.Palungguh IRatu ngawinang tanahe punikagemuh landuh. Palungguh IRatu ngebekintukad-tukade antuk toya, tur PalungguhIRatu maicayang gandum ring jagate. Kadiasapunika Palungguh IRatu mapakardi ringjagate, inggih punika:
10 Palungguh IRatu mapaica sabeh sanecukup ring pategalane sane sampunkatenggala, saha ngemem ipun antuktoya. Palungguh IRatu ngenyagangtanahe punika antuk tris san toya saha
KIDUNG 65.11–66.3 159
ngawinang en k-en kan sane muda padamen k.
11Ambate becik pamupon sane kadakang antukkabecikan Palungguh IRatune punika.Kijaja Palungguh IRatu lunga, irika samipada gemuh landuh.
12 Tegal pangonane bek madaging ingon-ingontur sampih bukite bek kalikub antukkaliangan.
13 Pategalane sami bek antuk biri-biri miwahlebake bek madaging gandum. Saananingsane wenten sami pada masuryak miwahmakidung maliang-liang.
Kidung puji-pujian miwah panyuksma
66 1 Ih parabangsa makasami, pujija IdaSang Hyang Widi Wasa antuk suryakmaliang-liang!
2Makidungja muji kaluihan parab Idane turaturangja puji-pujian sane luih ring Ida!
3Maturja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,sapuniki: “Ambate becikipun paindikan-paindikan sane kardi Palungguh IRatu!Kawisesan Palungguh IRatune kalintangageng, kantos meseh-meseh PalungguhIRatune sumungkem saha ajerih ring ayunPalungguh IRatu.
KIDUNG 66.4–10 160
4 Saananing mrecapadane pada sumuyudnyumbah Palungguh IRatu, tur ipun padamakidung muji Palungguh IRatu. Ipunpada makidung muji parab PalungguhIRatu.”
5Mrikija cingak sane sampun kakardi antukIda Sang Hyang Widi Wasa, inggih punikapakardin Idane sane becik ring pantaranmanusane.
6 Ida ngubah segarane dados daatan sane tuh,tur paraleluur iragane pada mamarginglintang ring tukade. Malantaranpaindikane sane sampun kardi ida punikairaga masuka rena.
7 Ida mrentah salami-laminipun malantaranantuk kawisesan Idane miwah tansahmacingak ring bangsa-bangsane sami. Idanenten nglugrain wenten pembrontakansane nglawan Ida.
8 Ih parabangsa sami. Pujija Widin ange turpada aturangja puji-pujian ragane ring Ida!
9 Ida sampun ma ningin iraga ngantos iragaurip tur Ida nenten manggayang iragalabuh.
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun nguji ang. Sakadi perake
KIDUNG 66.11–16 161
kauji antuk geni, kadi asapunika talerPalungguh IRatu sampun nguji ang.
11 Palungguh IRatu sampun manggayang angkeni jeet, tur ngenahang tetegenan saneabot ring baong ange.
12 Palungguh IRatu manggayang meseh-mesehange pada nyekjek ang, tur ang
mamargi nglintangin geni miwah blabar,nanging sane mangkin Palungguh IRatusampun makta ang ring genahe sanerahayu.
13 Ti ang jaga ngaturang aturan maborbor ringPerhyangan Palungguh IRatu tur angjaga naur sesangin ange ring PalungguhIRatu.
14 Ti ang jaga ngaturang ring Palungguh IRatupaindikan sane sampun sesangiang angrikalaning ang sajeroning nandangkamewehan.
15 Ti ang jaga ngaturang biri-biri buat kaborborring pamorboran aturane. Ti ang jagangaturang aturan banteng miwahkambing, tur andusnyane jaga malepukmunggah ka akasane.
16 Ih sakancan anake sane ngluihang Ida SangHyang Widi Wasa, mrikija pirengang,
KIDUNG 66.17–67.2 162
ang jaga nartayang ring raganepaindikan-paindikan sane sampun kardiIda buat ang!
17 Ti ang masesambatan nunas pitulungan ringIda, tur ang muji Ida antuk kidung.
18 Yening ang nenten lingu ring dosa-dosanange, Ida Sang Hyang Widi Wasa janten
nenten mirengang pinunas ange.19Nanging sawiak nipun Ida Sang Hyang Widi
Wasa sampun mirengang pangastawanange, tur Ida sampun nagingin pinunasange.
20 Ti ang muji Ida Sang Hyang Widi Wasa,santukan Ida nenten nulak pangastawan
ange, wiadin ngedohang sih pasuecanIdane sane nenten rered-rered punikasaking ang.
Kidung panyuksma
67 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,suecanin tur mertaninja ang.Suryaninja ang antuk sih pasuecanPalungguh IRatu,
2mangda jagate makasami prasida uningring pakarsan Palungguh IRatune, turbangsa-bangsane pada uning ringkarahayuan paican Palungguh IRatune.
KIDUNG 67.3–68.1 163
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, dumadakbangsa-bangsane pada muji PalungguhIRatu! Dumadak sakancan bangsane mujiPalungguh IRatu.
4Dumadak bangsa-bangsane pada masukarena tur makidung saha liang, santukanPalungguh IRatu nepasin bangsa-bangsanepunika antuk kadilan, tur nuntun ipun ringmrecapada.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, dumadakbangsa-bangsane pada muji PalungguhIRatu. Dumadak bangsa-bangsanemakasami muji Palungguh IRatu!
6 Tanahe sampun ngwetuang pamuponnyane.Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin iraganesampun ngamertanin iraga.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngamertanin iraga. Dumadak bangsa-bangsa ring jagate makasami padangluihang Ida.
Kidung kamenangan nasional
68 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa matangitur nyambehang meseh-meseh Idane.
KIDUNG 68.2–6 164
Jadmane sane ge ng ring Ida sami padakaon tur jerih kapilayu.
2 Sakadi anduse malepuk raris sirna, kadiasapuniki Ida ngampehang ipun. Sakadililine nyag ring arepan genine, kadiasapunika taler jadmane dursila winasaring ajeng Ida Sang Hyang Widi Wasa.
3Nanging jadmane sane patut pada liangmiwah masuka rena ring ayun Idane.Ipun pada bagia miwah masuryak-suryakkabatek antuk liangipune.
4Makidungja buat Ida Sang Hyang Widi Wasa,makidungja muji parab Idane. Cawisangjamargine pabuat Ida mamargi ring duurambune. Parab Idane punika Ida SangHyang Widi Wasa. Pada liangja ring ayunIdane!
5 Ida Sang HyangWidiWasa sane jumeneng ringPerhyangan Agung Idane. Ida ma ninginanake ubuh miwah nyayubin anakebalu-balu.
6 Ida mapaica umah ring anake sane nglis ngbuat dados genahipune, tur mebasanganake mapangkeng buat muponinkaliangan sajeroning kabebasan. Nanging
KIDUNG 68.7–13 165
soroh pembrontake jaga kagenahang ringtanahe sane suung.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rikalaPalungguh IRatu nuntun kaula druene,tur rikala Palungguh IRatu mamarginglintangin tegal melakange,
8 jagate magejeran tur akasane nedunangsabeh, santukan Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin Gunung Sinaine miwahWidinIsraele rauh.
9 Palungguh IRatu nedunang sabeh bales pisanmiwah mecikang malih tanah druene sanesampun berag.
10 Irika kaulan Palungguh IRatune padangwangun cecanggahanipune. Malantarankabecikan Palungguh IRatu, PalungguhIRatu nyawisang kabuatan jadmane sanewas- was.
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica pituduh,mawinan akeh paraistri pada mamuat orkadi asapuniki:
12 “Pararatu miwah wadua balan idane padajerih kapilayu.” Paraistri sane jumah padangedum jejarahan, inggih punika:
13 pepindan paksi darane sane malapis antukperak miwah kampid-kampidnyane
KIDUNG 68.14–18 166
kakaput antuk mas sane ngreneb. (Napiawinannya makudang-kudang diri sakingpantaran ragane kantun pada ngoyongring badan biri-birine daweg rahinapayudane punika!)
14 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa nyambehang pararatune ringGunung Salmon, Ida nedunang salju irika.
15Ambate wisesan Gunung Basane, gunungsane mamuncuk akeh.
16Napi awinannyane saking muncuk-muncukragane sane mawisesa punika raganenganistayang gunung sane kaselikantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa buatdados linggih Idane? Ida Sang HyangWidi Wasa jaga malinggih irika ngantossalami-laminipune.
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa rauh saking Sinaingranjing ka genah Idane sane suci, kairingantuk panyiu-nyiuan kretan Idane sanemawisesa.
18 Ida munggah ka genah sane luur, saha maktatawanan akeh pisan. Ida nrima aturansaking jadmane sane brontak. Ida SangHyang Widi Wasa jaga malinggih irika.
KIDUNG 68.19–25 167
19 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, sane negentetegenan iragane nyabran rahina. Idapunika Widi sane ngrahayuang iraga.
20Widin iragane punikaWidi sane ngrahayuang.Ida punika Ida Sang Hyang Widi Wasa.Widin iragane sane ngluputang iragasaking sang pa .
21 Ida Sang Hyang Widi Wasa janten pacangngencak tenggek meseh-meseh Idane,inggih punika tenggek jadmane sanekukuh malaksana dosa.
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun masabdasapuniki: “Ulun lakar ngaba musuh-musuhkitane malipetan uli Basan. Ulun lakarngaba ia malipetan uli di sawang pasihe,
23 apanga kita nyidayang maceleban sigge hnyane muah cicing-cicing kitanenyidayang nginem ge hnyane sakitakarepnyane.”
24Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,kamenangan Palungguh IRatu sampunkapanggihin antuk jadmane sami, inggihpunika peedan Ida Sang Hyang Widi Wasaratun ange ka genah Idane sane suci.
25 Juru kidunge mamargi ring ajeng, turjuru tabuhe magenah ring ungkur, ring
KIDUNG 68.26–30 168
tengah-tengahnyane paradaane sanenabuh rebab.
26 “Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa sajeroningpauman kaulan Idane. Ih parakaturunanDane Yakub, pujija Ida Sang Hyang WidiWasa!”
27 Suku Benyamin suku sane pinih alitamamargi pinih riin, wusan punika rarisparapamimpin Yehudane kasarengin antukrombongan danene, raris kairing antukparapamimpin Sebulon miwah Naptaline.
28Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sinahangjakawisesan Palungguh IRatune, inggihpunika kawisesan sane sampun gunayangPalungguh IRatu pabuat ang,
29 saking Perhyangan Agung Palungguh IRatunering Yerusalem, ring genah pararatunengaturang aturan ring ayun PalungguhIRatu.
30Dukainja jagat Mesire, inggih punika sato alassane ring ambengane punika. Dukainjabangsa-bangsane, sane ngangonangbanteng miwah godel-godelnyane,ngantos ipun sareng sami padasumungkem tur ngaturang perak ipunering ayun Palungguh IRatu. Sambehangja
KIDUNG 68.31–69.1 169
bangsa-bangsane sane demen ngardiyuda.
31 Parautusane pacang rauh saking Mesir, turwong Sudane pacang nyakupang limanipune ngastawa ring Ida Sang Hyang WidiWasa.
32Duh parakaprabon jagate sami, makidungjamuji Ida Sang Hyang Widi Wasa. Pujija IdaSang Panembahan.
33 Pujija Ida sane mamargi ring ambarane, ringlangite sane nguni. Piragiangja sabdanIdane, Ida masabda antuk kerug sanemawisesa.
34 Lumbrahangja kawisesan Ida Sang HyangWidi Wasa, duaning kagungan Idanenguub wong Israele, tur kawisesan Idanenguub langit.
35Ambate luih Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin Israele, rikala Ida rauh saking linggihIdane sane suci. Ida mapaica kakuatanmiwah kawisesan ring kaulan Idane. PujijaIda Sang Hyang Widi Wasa!
Sesambatan buat nunas pitulungan
69 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,rahayuangja ang. Toyane sampunnglancah baong ange.
KIDUNG 69.2–6 170
2 Ti ang kalebu ring endute sane dalem, turnenten wenten genah ang menjekan.Ti ang kelem ring toyane sane dalem, turombake ageng nganyudang ang.
3 Ti ang ngantos lesu masesambatannunas tulung, tur kekolongan angengantos tuh. Ti ang sampun mengbengmatan ange, ngajap-ajap pitulunganPalungguh IRatu.
4 Jadmane sane tan pakrana ge ng ringang akehan geboganipune ring bok
sane wenten ring tendas ange.Meseh-meseh ange misunayang ang.Ipun sami pada siteng tur mamanahngamademang ang. Ipun maksa angngwaliang barang-barang sane nentenpaling ang.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, dosa-dosanange nenten kasaruan ring ayun
Palungguh IRatu. Palungguh IRatu wikanring kanambetan ange.
6 Sampunangja ang banggayanga ngawinangkimud anake sane pracaya ring PalungguhIRatu, duh Ratu Sang Hyang Widi WasaSane Maha Wisesa. Sampunangja angbanggayanga ngawinang kimud anake
KIDUNG 69.7–13 171
sane nyungsung Palungguh IRatu, duhRatu Widin Israele!
7 Ti ang sampun kanistayang malantaranPalungguh IRatu, samaliha ang kaliputantuk kimud.
8 Ti ang satmaka dados wong pendonanring pantaran nyama-nyamaan ange,waluya sakadi wong sunantara marep ringkulawargan ange.
9 Subak n ange pamantuka ring PerhyanganAgung Palungguh IRatu morbor angwaluya sakadi geni. Kanistan sanekatuekang ring Palungguh IRatu punikasami nibenin ang.
10 Ti ang ngasorang dewek malantaranmapuasa, tur rakyate pada nganistayang
ang.11 Ti ang nyaluk pangangge sane muk ang
mungguing ang nandang duhkita,nanging ipun pada ngedekin ang.
12 Ipun pada maosang ang ring margi-margine, tur jadmane sane demenmamunyah pada makidung ngeniang indik
ange.
13Nanging ang puniki, ang jaga ngastawaring Palungguh IRatu, duh Ratu Sang
KIDUNG 69.14–17 172
Hyang Widi Wasa. Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, saurinja ang ring masasane sampun selik Palungguh IRatu.Saurinja ang malantaran sih pasuecanPalungguh IRatune sane ageng, santukanPalungguh IRatu ngamanggehang janjinPalungguh IRatu buat ngrahayuang ang.
14 Rahayuangja ang saking endut genahang kalebu. Luputangja ang saking
meseh-meseh ange, tur rahayuangjaang saking toyane sane dalem.
15 Sampunangja icena blabare nglancah ang.Sampunangja ang banggayanga anyudring genahe sane dalem, wiadin kaleburing bangbang pa ne.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, saurinjaang malantaran kabecikan sih
pasuecan Palungguh IRatune sane nentenrered-rered. Malantaran sih kapiolasanPalungguh IRatune sane ageng, ledangjamawali ring ang.
17 Sampunangja Palungguh IRatu nyingidangraga saking kaula druene. Saurinja angsane mangkin, duaning ang sajeroningkamewehan sane ageng.
KIDUNG 69.18–24 173
18 Rauhinja ang tur rahayuangja ang.Luputangja ang saking meseh-meseh
ange.
19 Palungguh IRatu wikan ring indik angekabinjulin miwah kanistayang turnenten kajiang. Palungguh IRatu nyingakmeseh-meseh ange makasami.
20 Bebinjulane punika sampun ngenyagangmanah ange, tur ang rumasaputus asa. Ti ang sampun ngajap-ajappitulungan nanging nenten wentenpunapa-punapi. Ti ang ngajap-ajappanglipur nanging nenten molihpunapa-punapi.
21 Rikalaning ang seduk, ipun nguehin angracun. Rikalaning ang rumasa bedak,ipun nguehin ang cuka.
22Dumadakja panamiun ipune ngawinang ipunnyag. Dumadak papestanipune sane sucingawinang ipun uug.
23 Lempagja ipun mangda ipun buta.Dadosangja mangda tundun ipune tansahgemba.
24 Briokangja pidukan Palungguh IRatune ringipun, tur banggayangja pidukan PalungguhIRatune nibenin ipun.
KIDUNG 69.25–31 174
25 Banggayangja kemah ipune suung.Dumadakja nenten wenten anak anganadiri sane nongos ring kemahipune.
26 Ipun pada nyangsaren jadmane sane sampunsisipang Palungguh IRatu. Ipun padamaosang indik kasangsaran jadmane sanesampun saki n Palungguh IRatu.
27 Suratangja sakancan dosa-dosanipune.Sampunangja ipun icena bagian sajeroningkarahayuan paican Palungguh IRatunepunika.
28Dumadak mangda wastan ipune kusap sakingcakepan uripe. Dumadak mangda ipunnenten sareng munggah ring cacakankaulan Palungguh IRatune.
29Nanging ang sajeroning nandang pinakitmiwah putus asa. Ratu Sang Hyang WidiWasa, ng ngang tur rahayuangja ang.
30 Ti ang jaga muji Ida Sang Hyang Widi Wasaantuk kidung. Ti ang jaga nglumbrahangkagungan Idane malantaran ngaturangpanyuksma ring Ida.
31 Indike punika jagi ngawinang ledangpakayunan Ida Sang Hyang Widi Wasa,langkungan ring aturan banteng ring ayun
KIDUNG 69.32–70.1 175
Idane miwah langkungan ring aturanbanteng sane mokoh.
32 Rikala jadmane sane ka ndes ngetonindike punika, ipun jaga pada rumasaliang. Jadmane sane as bak ring IdaSang Hyang Widi Wasa jaga pada molihpikukuhing manah.
33 Ida Sang Hyang Widi Wasa mireng pinunasjadmane sane kakirangan tur Ida nentenlali ring kaulan Idane sane wenten ringpangkeng.
34 Ih akasa miwah pre wi, segara miwahsakancan gumatap-gumi pe sane wentenirika, pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa.
35 Ida jaga ngrahayuang kota Yerusalememiwah jaga ngwangun malih kota-kotanYehudane.
36 Katurunan parekan-parekan Idane jagangwarisin tanahe punika, tur jadmanesane as bak ring Ida jaga jenekmagenah irika.
Pangastawan buat nunas pitulungan(Kid. 40:13-17)
70 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,rahayuangja ang! Duh Ratu Sang
KIDUNG 70.2–5 176
Hyang Widi Wasa, tulunginja ang sanemangkin!
2Dumadakja jadmane sane mamanahngamademang ang pada kakaonangtur bingung. Dumadakja jadmane sanerumasa bagia ulihan ang nandangkamewehan, mabalik dados rumasakimud.
3Dumadakja jadmane sane ngewerin angpada katengkejutang antuk kakaonanipune.
4Dumadakja sakancan jadmane sane rauhtangkil ring ayun Palungguh IRatu padaliang masuka rena. Dumadak sakancananake sane nganyuksmayang paicanPalungguh IRatu punika, tansah mabaosasapuniki: “Ambate agungne Ida SangHyang Widi Wasa.”
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tulungjaang digelis. Duh Ratu Sang Hyang Widi
Wasa, gelisinja ngrauhin ang, duaningang puniki lemet tur nenten maderbe
panulung.
KIDUNG 71.1–6 177
Pangastawan anak lingsir
71 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang rauh nunas pasayuban ring
ayun Palungguh IRatu. Sampunangjabanggayanga ang kantos kakaonang!
2 Santukan Palungguh IRatu maraga adil,tulungin tur luputangja ang.Pirengangja atur ange, tur rahayuangja
ang!3Dadosja genah pasayuban ange sane kukuh
miwah benteng sane kukuh bakuh buatnyayubin ang. Palungguh IRatu dadospasayuban miwah benteng ange.
4Duh Ratu Widin ange, luputangja angsaking jadmane dursila miwah sakingkawisesan jadmane sane wirosa miwahcorah.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angwantah ngajap-ajap Palungguh IRatu.Ti ang sampun suksrah ring PalungguhIRatu ngawit saking ang kantunwimuda.
6 Ti ang sampun nyuksrahang urip ange ringayun Palungguh IRatu. Palungguh IRatusampun nyayubin ang ngawit saking
KIDUNG 71.7–12 178
ang wau lekad. Ti ang setata jaga mujiPalungguh IRatu.
7Urip ange sampun dados conto pabuatanake akeh, santukan Palungguh IRatusampun dados pa ndih ange sanekukuh bakuh.
8Arahina mepek ang muji Palungguh IRatutur nglumbrahang kaluihan PalungguhIRatune.
9 Sane mangkin sasampune ang tua,sampunangja ang tulaka. SampunangjaPalungguh IRatu nilar ang sasampune
ang tan pabayu.10Meseh-meseh ange mamanah jaga
ngamademang ang. Ipun padamabebaosan miwah mapiguman jaganglawan ang.
11 Ipun pada mabaos sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa suba ngutang ia. Jalan janikepung tur juk ia, sinah tusing ada anakane lakar ngluputang ia.”
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja Palungguh IRatu ngedohsaking ang. Duh Widin ange,tulunginja ang digelis!
KIDUNG 71.13–18 179
13Dumadakja jadmane sane nyengkalenang pada kakaonang tur kasirnayang.
Dumadakja jadmane sane mamanahnyaki n ang pada nandang kimudmiwah kanistan.
14 Ti ang jaga tansah ngajap-ajap PalungguhIRatu, ang jaga muji Palungguh IRatumawan -wan .
15 Ti ang jaga nuturang kabecikan PalungguhIRatune tur arahina mepek ang jagamaosang karahayuan paican PalungguhIRatune, yadiastun indike punikanglangkungin pangresepan ange.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, WidiSang Murbengrat, ang jaga mujikawisesan Palungguh IRatune. Ti angjaga nglumbrahang kabecikan PalungguhIRatune kewanten.
17 Palungguh IRatu sampun nguruk angngawit saking ang kantun muda, tur
ang tetep nuturang indik pamarginPalungguh IRatune sane ngangobin.
18 Sane mangkin sasampun ange tua turbok ange sampun uban, duh RatuSang Hyang Widi Wasa, sampunangjaPalungguh IRatu nilar ang. Sarenginja
ang risedek ang nglumbrahang
KIDUNG 71.19–23 180
kakuatan miwah kawisesan PalungguhIRatu, ring katurunan jadmane sanepacang rauh.
19Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, kadilanPalungguh IRatune rauh ka langite.Palungguh IRatu sampun ngardipaindikan-paindikan sane ageng. Nentenwenten anak sane nyamenin PalungguhIRatu.
20 Palungguh IRatu sampun niwakangkamewehan miwah kasangsaran ring
ang, nanging Palungguh IRatu jagangwaliang kakuatan ange. PalungguhIRatu jaga ngraksa ang mangda angnenten labuh ka bangbang pa ne.
21 Palungguh IRatu jaga nadosang angagungan ring sane sampun-sampun.Palungguh IRatu jaga malih nglipurang
ang.
22 Saking wiak ang jaga muji PalungguhIRatu antuk suaran rebab. Duh RatuSane Maha Sucin Israele, ang jaganyuarayang kidung antuk rebab pabuatPalungguh IRatu.
23 Ti ang jaga masuryak-suryak malantaranbungah ring manah rikalaning angmatetabuhan muji Palungguh IRatu. Antuk
KIDUNG 71.24–72.5 181
bayu sabda idep ange, ang jagamakidung, santukan Palungguh IRatusampun ngrahayuang ang.
24Arahina mepek ang jaga maosang indikkadilan Palungguh IRatune, santukanjadmane sane mamanah nyengkalen
ang sampun kakaonang tur kanistayang.
Pangastawan pabuat ida sang prabu
72 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, urukjaida sang prabu ngamargiang tetepasanmanut pidabdab Palungguh IRatu.Paicayangja ring ida kadilan PalungguhIRatune ngraga,
2mangda Ida nitah kaulan Palungguh IRatunemiwah jadmane sane ka ndes antukkadilan.
3Dumadak jagate muponin gemuh landuhmiwah kerta raharja.
4Dumadak ida sang prabu saking jujur nepasinanake sane was. Dumadak ida nulunginanake sane katunan, tur ngaonang anakesane nindes ipun.
5Dumadak ida tansah dirga yusa sakantunsurya miwah candrane masunaranturun-temurun.
KIDUNG 72.6–12 182
6Dumadak ida sang prabu waluya sakadisabehe sane tumiba ring tegal pangonanewiadin sakadi sabehe bales nibeninpre wine.
7Dumadakja sapanyeneng idane kadilane sayansumebar, tur dumadakja kerta raharjanglantur sakantun candrane masunaran.
8Dumadak pamrentahan idane ngawit sakingsegarane sane asiki rauh ring tepinsegarane sane lianan, saking Tukad Epraterauh ka tanggun jagate.
9 Bangsa-bangsane sane saking tegal melakangejaga pada rauh sumungkem ring ayunidane, tur meseh-meseh idane pada ngebmalingeb.
10 Pararatune saking jagat Spanyol miwahsaking pulo-pulone jaga pada rauh maktaaturan ring ida, tur pararatune sakingtanah Arab miwah E opia jaga pada rauhngaturang upe ring ida.
11 Sakancan pararatune jaga sumungkem ringajeng idane, tur sakancan bangsane jagangancangin ida.
12 Ida ngluputang jadmane sane was sanenunas ica ring ida miwah jadmane sane
KIDUNG 72.13–17 183
kakirangan miwah anake sane nentenkalinguang.
13 Ida sih kapiolas ring jadmane sane lemet turwas. Ida ngrahayuang urip jadmane sane
kakirangan.14 Ida ngluputang ipun saking panindesan
miwah kawirosan. Uripnyane kalintangmaji ring ajeng idane.
15Dumadak ida sang prabu dirga yusa.Dumadak Ida katurin mas saking Arab.Dumadakja pangastawane tansah jagakunggahang pabuat ida. Dumadak mertanIda Sang Hyang Widi Wasa tumiba ring idanyabran rahina.
16Dumadakja cukup wenten gandum ringjagate. Dumadakja bukit-bukite kabekinantuk tetanduran gandum, sane nedengmawoh sakadi gandume ring Libanon.Dumadakja kotane bek madaging jadma,sakadi tegale bek madaging padang.
17Dumadakja parab ida sang prabu langgengsalami-laminipun. Dumadak kabinawanIdane tan rered-rered sakantun wentensurya. Dumadak sakancan bangsane padaangayu bagia sajeroning parab idane, turipun pada muji ida.
KIDUNG 72.18–73.3 184
18 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin Israele! Ida ngraga sane ngardipaindikan-paindikan sane ngangobinpuniki.
19 Pujija parab Idane sane luih ngantossalami-laminipun! Dumadak kaluihanIdane ngebekin jagate sami. Amin! Amin!
20 Punika pamuput pangastawan-pangastawanIda Sang Prabu Daud, okan Dane Isai.
CAKEPAN SANE KAPING TIGA(Kidung 73--89)
Kadilan Ida Sang Hyang Widi Wasa
73 1 Suja nipun Ida Sang Hyang WidiWasa kalintang becik marep ring anakesane polos miwah ring anake sane ningmanahnyane.
2Nanging kapracayan ange sampundasdasan sirna miwah pangegan angesampun tambis-tambis ical.
3 Santukan ang sampun iri a ring jadmanesane sumbung, rikala ang manggihinjadmane sane dursila sami pada sidakarya.
KIDUNG 73.4–12 185
4 Ipun pada nenten ngrasayang sakit, tur ipunpada siteng saha seger oger.
5 Ipun pada nenten nandang sangsara sakadijadmane sane lianan. Ipun nentennandang kamewehan sakadi sanekatandangin antuk anake lianan.
6Duaning punika ipun pada makalungkasumbungan miwah majubah kawirosan.
7Manahipune ngwetuang kacorahan miwahpepinehipune bek antuk rencana-rencanasane jaat.
8 Ipun pada ngewerin tur nemah misuh anaklianan. Ipun pada sumbung tur makaryarencana buat jaga nindes anak lianan.
9 Ipun pada nemah-misuh Ida Sang Hyang WidiWasa sane ring suargan, tur ngwedalangprentah sane nyapa kadi aku marep ringjadmane ring mrecapada,
10mangda parakaulan Ida Sang Hyang WidiWasa mabalik ring ipun, tur saking saratngugu saananing sane baosang ipun.
11 Ipun pada mabaos sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa tusing lakar uning, tur SaneMaha Luur tusingja lakar nyingak.”
12 Kadi asapunika kawentenanipun jadmanedursila. Ipun sampun maderbe tur setatamalih dot mangda polih akehan ringpunika.
KIDUNG 73.13–20 186
13Dadosipun tan paguna yening angngamanggehang kasucian miwah nentensruron ring paindikan sane madosa.
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun nyangsaren ang arahinamepek. Nyabran semeng Palungguh IRatusampun nyisipang ang.
15 Yening ang sampun mabaos kadiasapunika, dadosipun ang sampunnenten malaksana sakadi salah tunggalkaulan Palungguh IRatu.
16 Ti ang ngindayang mineh-minehin paindikanpunika makasami, nanging paindikanpunika kalintang sengkil pabuat ang,
17 kantos ang ngranjing ka Perhyangan AgungPalungguh IRatu. Irika raris ang prasidangresep ring paindikan sane jaga nibeninjadmane dursila.
18 Palungguh IRatu jaga ngenahang ipun ringgenahe sane belig, saha ngawinang ipunlabuh tur benyah.
19 Ipun digelis pacang sirna, tur ulung ringgenahe sane madurgama.
20 Ipun waluya sakadi ipiane sane rikalaningsemeng. Ipun sirna rikalaning Palungguh
KIDUNG 73.21–27 187
IRatu matangi, duh Ratu SangPanembahan.
21 Rikala manah ange rumasa nyag miwahpepineh ange dekdek renyuh,
22 kenginan ang dados nambet waluya sakadisato, tur nenten uning ring PalungguhIRatu.
23Nanging ang setata nampek ringPalungguh IRatu tur Palungguh IRatungambil liman ange.
24 Palungguh IRatu nuntun ang antuk tahPalungguh IRatu, tur ring pamupu punPalungguh IRatu ledang nrima angsajeroning kaluihan.
25 Sajawining Palungguh IRatu, tan wentenmalih sane derbeang ang ring suargan.Sasukat ange nyungsung PalungguhIRatu, tan wenten malih sane edotang
ang ring mrecapada.26 Yadiastun manah miwah dewek ange
sayan lemet, nanging Ida Sang Hyang WidiWasa makadados kakuatan ange. Idangraga sane setata perluang ang.
27 Jadmane sane nilar Palungguh IRatu sinahipun pacang winasa. Palungguh IRatu jaga
KIDUNG 73.28–74.3 188
nyirnayang jadmane sane nenten sa a tuuring Palungguh IRatu.
28Nanging pabuat ang puniki, ang jagatansah nampek ring Ida Sang Hyang WidiWasa, buat ngula pasayuban ring IdaSang Hyang Widi Wasa sane murbengrat,tur nglumbrahang sakancan sane sampunkardi Ida.
Pangastawan nunas karahayuan buat panegara
74 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,punapi awinannya Palungguh IRatunilar ang kadi asapuniki? Punapikesalami-laminipun Palungguh IRatu jagaduka ring kaula druene?
2 Elingangja kaulan Palungguh IRatune, sanesampun selik Palungguh IRatu sakingnguni, sane sampun medalang PalungguhIRatu saking genah ipune dados panjak,buat dados bangsa druen Palungguh IRatungraga. Elingangja Gunung Sione, sanepecak dados linggih Palungguh IRatune.
3 Rarisangja mamargi ring genahe sane basmikerta punika. Meseh-meseh angesampun nyirnayang sakancan sane wentenring Perhyangan Agunge.
KIDUNG 74.4–10 189
4Meseh-meseh Palungguh IRatu sampunmasuryak-suryak sajeroning kamenanganring Perhyangan Agung PalungguhIRatune. Ipun sampun nancebangbenderanipune irika makadados cihnakamenangannyane.
5 Pakantenane ipun sakadi tukang ponggolesane ngebah taru antuk kandik,
6 ipun pada ngrusak ukir-ukirane antuk kandikmiwah palu.
7 Ipun nguugang tur nunjel Perhyangan AgungPalungguh IRatune. Ipun pada ngletehingenah panyungsungan Palungguh IRatune.
8 Ipun mamanah ngenyagang ang, tur ipunnunjel sakancan genahe sane suci ringpanegara punika.
9 Pralambang-pralambang ange sane sucimakasami ical. Nenten wenten nabi sanekantun irika miwah nenten wenten anaksane uning amunapike jaga suenipunindike kadi asapunika.
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, malihamunapike suenipun meseh-meseh
ange jaga ngedekin Palungguh IRatu?Punapike salami-laminnya ipun jaganganistayang parab Palungguh IRatune?
KIDUNG 74.11–16 190
11 Punapike awinannya Palungguh IRatunenten kayun nulungin ang? Punapikeawinannya Palungguh IRatu meneng turmasidakep kewanten?
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sane dados ratun ange sakingpangawit, tur Palungguh IRatu sampunpingkuda-kuda ngrahayuang ang.
13Antuk kakuatan Palungguh IRatune sanemawisesa, Palungguh IRatu nyibaksegarane tur ngenyagang tenggek satosegarane sane ageng-ageng.
14 Palungguh IRatu ngenyagang tenggeksato segarane sane mawasta Lewiatantur maicayang bangkenipune dadostetedan sato-sato sane wenten ring tegalmelakange.
15 Palungguh IRatu sane ngawinang kalebutanmiwah toyan tukade membah. PalungguhIRatu sane ngenyatang tukade sanelinggah-linggah.
16 Palungguh IRatu ngardi rahina miwahwengi, tur Palungguh IRatu ngenahangsurya miwah candrane ring genahipunesuang-suang.
KIDUNG 74.17–22 191
17 Palungguh IRatu netepang tanggun jagate,tur Palungguh IRatu makarya masanendang miwah masan sabeh.
18Nanging elingangja duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, mungguing meseh-mesehdruene ngedekin Palungguh IRatu,tur jadmane sane tan pawidi punikanganistayang Palungguh IRatu.
19 Sampunangja Palungguh IRatu ngentungangkaula druene sane tan padaya punika ringmeseh-meseh ipune sane angkara murka.Sampunangja Palungguh IRatu lali ringkaula druene sane kasangsaran!
20 Elingangja prajanjian sane sampun kardiPalungguh IRatu ring ang. Ring sabilangbucun jagate sane peteng dedet bekwenten kawirosan.
21 Sampunangja banggayanga jadmanesane ka ndes ngantos nandang kimud.Banggayangja jadmane sane was- wasmiwah sane kakirangan pada mujiPalungguh IRatu.
22Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangjamatangi, tur ndihinja wicara druene!Elingangja mungguing jadmane sane tan
KIDUNG 74.23–75.5 192
pawidi punika ngedekin Palungguh IRatuarahina mepek.
23 Sampunangja Palungguh IRatu lali ring suryakkabraman an meseh-meseh druenemiwah kaributan sane tan papegatan sanekardi ipun.
Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga hakim
75 1 Ti ang ngaturang panyuksma ring ayunPalungguh IRatu, duh Ratu Sang HyangWidi Wasa. Ti ang ngaturang panyuksmaring ayun Palungguh IRatu! Ti angnglumbrahang indik kagungan PalungguhIRatune, tur nuturang paindikan-paindikansane luih sane sampun kardi PalungguhIRatu.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdasapuniki: “Ulun suba ngamas ang dinatetepasane tur Ulun lakar nepasin sahaadil.
3 Yadiastunja sawatek ane mangkihan padajejeh ngetor tur gumine magejeran, Ulunlakar ngukuhang dasarnyane.
4Ulun ngorahin jadmane dursila apang eda iamrekak.
5Ulun ngorahin ia, apanga ia suud sumbung.”
KIDUNG 75.6–76.2 193
6 Tetepasane punika rauhnya boya sakingkangin wiadin kauh, taler boya sakingkaler miwah kelod.
7Wantah Ida Sang Hyang Widi Wasa sanemaraga hakim, sane ngukum makudang-kudang anak miwah mebasang sanelianan.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngambel gelasring tangan Idane, tur gelase punika bekmadaging anggur pidukan Idane sanetan sipi. Ida mriokang anggure punikatur kinum antuk sakancan jadmane sanedursila. Ipun pada nginum anggure punikakantos tan magantulan angan aketelan.
9Nanging ang nenten jaga wusan maosangindik Widin Dane Yakub, wiadin makidungngluihang Ida.
10 Ida jaga ngenyagang kawisesan jadmanedursila, nanging kawisesan jadmane sanepatut jaga tansah maweweh-weweh.
Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang Pamenang
76 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunkabinawa ring Yehuda, tur parab Idanekaluihang ring Israel.
2 Ida madue Perhyangan ring Yerusalem, tur Idamalinggih ring Gunung Sion.
KIDUNG 76.3–8 194
3 Irika Ida ngelung panah, tameng miwahpedang mesehe makamiwah sanjatanipune makasami.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ambateluih Palungguh IRatu, tur ambate agungPalungguh IRatu, rikala PalungguhIRatu mawali saking gunung-gununggenah Palungguh IRatune ngaonangmeseh-meseh Palungguh IRatune.
5 Prajurit-prajuri pune sane sura dira samisampun kajarah, tur sane mangkinipun pada pules tur padem. Sakancankakuatan miwah karirihanipune sampuntan paguna.
6Duh Ratu Widin Yakube, rikala PalungguhIRatu nukain ipun, sawatek kuda miwahsane nunggang sami pada padem.
7Nanging Palungguh Ratu Sang Hyang WidiWasa, IRatu kajerihin antuk jadmanemakasami. Rikalaning Palungguh IRatuduka, nenten wenten jadmane sanemrasidayang majujuk ring ayun PalungguhIRatu.
8 Palungguh IRatu ngwarah-warahangtetepasan Palungguh IRatune saking
KIDUNG 76.9–77.1 195
suargan. Jagate sami pada ajerih tur padatan purun masuara,
9 rikalaning Palungguh IRatu matangi jagangwarah-warahang tetepasan, buatngrahayuang jadmane sane ka ndes ringmrecapada.
10 Pedih manusane wantah ngawinangPalungguh IRatu sayan kaluihang.Jadmane sane kantun urip saking payudanjaga ngamanggehang rerainan PalungguhIRatune.
11 Taurja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin semetone, sakancan sanesampun sesangiang semeton ring Ida. Ihparabangsa-bangsa sane nampek, padamaturanja ring Ida. Ida Sang Hyang WidiWasa ngawinang jadmane pada ajerih ringIda.
12 Ida ngasorang pararatune sane sumbung-sumbung tur ngawinang pararatune saneagung-agung rumasa karesresan.
Kaliangan sajeroning masa kamewehan
77 1 Ti ang masesambatan gelur-gelurpamantuka ring Ida Sang Hyang Widi
KIDUNG 77.2–7 196
Wasa. Ti ang masesambatan gelur-gelurtur Ida mirengang sesambatan ange.
2 Sajeroning masa kamewehan, angngastawa ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Awengi mepek ang nyakupanglima ngastawa, nanging ang nentenmrasidayang molih panglipur.
3 Yening ang eling ring Ida Sang HyangWidi Wasa, ang rumasa engsek ringmanah. Rikala ang nunggalang ideptur ngranasika, ang rumasa resres ringmanah.
4 Ida manggayang ang magadang awengimepek. Ti ang rumasa kalintang sebetring manah, santukan ang nentenmrasidayang mabaos.
5 Ti ang mineh-minehin rahina-rahina sanesampun langkung tur eling ring taun-taunsane nguni-nguni.
6 Ring wengi punika ang mapineh-pinehsaha teleb, tur ang nunggalang idep turngranasika, raris wetu pitaken ring manah
ange sapuniki:7 “Punapike Ida Sang Hyang Widi Wasa setata
jagi nulak ang? Punapike Ida nentennaen malih jaga nyuecanin ang?
KIDUNG 77.8–13 197
8 Punapike Ida sampun wusan asih sueca ringang? Punapike janjin Idane nenten
kantun manggeh?9 Punapike Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun
lali ring sih pasuecan Idane? Punapike sihkapiolas Idane sampun kagentosin antukpiduka?”
10 Irika tumuli ang mabaos sapuniki:“Puniki paindikan sane banget nuekmanah ange, inggih punika yening IdaSang Hyang Widi Wasa nenten kantunmawisesa.”
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angjaga ngelingang pakaryan-pakaryanPalungguh IRatune sane ageng-ageng,tur ang malih jaga ngeling-elingangkatawahan-katawahan sane sampun kardiPalungguh IRatu duke nguni.
12 Ti ang jaga minehin sakancan sane sampunkardi Palungguh IRatu. Ti ang jaganelebang pisan minehin sakancanpakardin Palungguh IRatune sanemawisesa.
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sakancansane kardi Palungguh IRatu punika suci.
KIDUNG 77.14–20 198
Nenten wenten Widi sane agung sakadiPalungguh IRatu.
14 Palungguh IRatu punika Widi sane ngardikatawahan-katawahan. Palungguh IRatunyinahang kawisesan Palungguh IRatunering pantaran parabangsane.
15Antuk kakuatan Palungguh IRatune,Palungguh IRatu ngrahayuang kauladruene, inggih punika katurunan DaneYakub miwah katurunan Dane Yusup.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, yen toyanengeton Palungguh IRatu, ipun sami padaajerih, tur sawang segarane taler jejehngetor.
17Guleme pada nyriokang sabeh, tur kerugkrebeke makerug saking langite miwahta te makelep nyatur arah.
18 Kerugan krebek Palungguh IRatune makerugtur makuug, tur kelepan ta te ngalanginjagate miwah pre wine ngetor magejeran.
19 Palungguh IRatu mamargi nglintang ring duurombake. Palungguh IRatu nglintang ringsegarane sane dalem, nanging tampakcokor Palungguh IRatune nenten kanten.
20Malantaran Dane Musa miwah Dane Harun,Palungguh IRatu nuntun kaula druenesakadi pangangon.
KIDUNG 78.1–6 199
Ida Sang Hyang Widi Wasa miwah kaulan Idane
78 1Duh bangsan ange, pirengangjapaurukan ange, tur linguangja baosange.
2 Tiang jaga ngunayang baos sane wicaksana,miwah jaga nerangang pepingitan sanesaking nguni-nguni.
3 Paindikan sane sampun piragi miwah uninginiraga, inggih punika paindikan sanesampun katuturang antuk wong tuaniragane ring iraga.
4 Iraga nenten jaga ngengkebang indike punikaring pianak-pianak iragane. Iraga taler jaganuturang ring katurunan sane jaga rauh,indik kawisesan Ida Sang Hyang Widi Wasamiwah pakaryan-pakaryan Idane saneageng, saha paindikan-paindikan sane luihsane sampun kardi Ida.
5 Ida sampun mapaica pidabdab ring bangsaIsrael miwah pituduh-pituduh ringkaturunan Dane Yakub. Ida nitahang leluuriragane mangda ngurukang pidabdab-pidabdab Idane ring pianak-pianaknyane,
6mangda katurunan sane jaga rauhmrasidayang mlajahin pidabdab-pidabdabe punika, tur sapanglanturnyane,
KIDUNG 78.7–13 200
ipun patut nuturang ring pianak-pianaknyane.
7Mangda malantaran sakadi asapunika ipuntaler suksrah ring Ida Sang Hyang WidiWasa, tur nenten lali ring paindikan sanesampun kardi Ida, nanging tansah sairingring pituduh-pituduh Idane.
8Mangda sampunang ipun sakadi leluurnyane,inggih punika bangsa sane sampunbrontak miwah tungkas, tur nenten naeninseken suksrah ring Ida Sang Hyang WidiWasa miwah nenten sa a tuu ring Ida.
9 Suku Epraim, sane masanjata panah, samipada ajerih kapilayu ring payudan.
10 Ipun nenten ngamanggehang prajanjianipunering Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur ipunnenten nyak ninu n pidabdab Idane.
11 Ipun lali ring paindikan sane sampun kardiIda, inggih punika katawahan sane sampunpanggihin ipun.
12 Ring ajeng paraleluurnyane, Ida Sang HyangWidi Wasa ngardi katawahan-katawahan,ring tegal Soane ring tanah Mesir.
13 Ida nyibak segarane tur ngajak ipunnglintangin segarane punika. Idangawinang toyan segarane nyeleg sakaditembok.
KIDUNG 78.14–20 201
14 Rikalaning rahina Ida nuntun ipun antukambun, tur rikalaning wengi antukcayaning geni.
15 Ring tegal melakange Ida nyibak bukitbatu, tur mapaica toya maliah-liah ringipun sareng sami sakadi toyan sawangsegarane.
16 Ida ngawinang wenten tlabah medal sakinggunung batune, tur ngawinang wententoya membah sakadi tukad.
17Nangingke ipun ngraris ngardi dosapamantuka ring Ida Sang Hyang WidiWasa, tur ring tegal melakange ipunbrontak nglawan Ida Sane Maha Luur.
18 Ipun nyelapang mintonin Ida Sang HyangWidi Wasa, malantaran ipun nunas pangankinum sane dotang ipun.
19 Ipun mabaos marep ring Ida Sang HyangWidiWasa asapuniki: “Apake Ida Sang HyangWidi Wasa nyidayang mapaica pangankinum di tegal melakange?
20 Saja tuah Ida manteg bukit batu, laut pesuyeh membah suluk pesan, nanging apakeIda nyidayang masih ngicen iraga romuah be?”
KIDUNG 78.21–28 202
21Duaning punika Ida Sang Hyang Widi Wasatumuli duka pisan duk Ida mirengangbaosnyane kadi asapunika. Ida ngesengkaulan Idane antuk geni, tur pidukan Idanering ipun sayan ngagengang,
22 santukan ipun nenten pracaya ring Ida,tur nenten pracaya mungguing Ida jagangrahayuang ipun.
23Nanging Ida raris ngandika ring langitebaduur, tur mrentahang mangda ipunngampakang jelananipune.
24 Ida mapaica ring ipun sareng sami gandumsaking suargan, malantaran Ida nedunangmanna buat dados panganipune.
25Duaning punika ipun nunas ajeng-ajenganmalaekat, tur Ida Sang Hyang Widi Wasangicen ipun sakancan sane dotang ipun.
26 Ida taler sane ngawinang angine bedanginmampeh tur antuk kawisesan Idane Idangawinang angine sane bedelod talerpada mampeh.
27 Ida mapaica paksi ring kaulan Idane, saneakehipun sakadi biase ring segarane.
28 Paksi-paksine punika ulung ringpakemahannyane, ring kiwa tengenkemah-kemahipune.
KIDUNG 78.29–36 203
29 Irika rakyate tumuli pada nunas tur wareg.Ida Sang Hyang Widi Wasa maicayang ringipun napija sane dotang ipun.
30Nanging ipun durung taler lega ring sanedotang ipun. Yadiastun ipun sedekmadaar,
31 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris duka ringipun, tur ngamademang jadmanipunesane pinih siteng-siteng miwahtruna-truna sane pinih becik ring Israel.
32 Yadiastunja kadi asapunika, rakyate kantuntaler ngardi dosa. Yadian ipun sampunngeton katawahan-katawahan Idane, ipuntaler nenten pracaya ring Ida.
33 Punika awinanipun Ida raris muputangtuuhipune waluya sakadi angkihanakeplisan miwah uripipune kapuputangantuk bencana sane tan pasangkan.
34 Rikala Ida ngamademang makudang-kudangdiri saking pantaran ipune, sane liananraris mawali tangkil ring Ida, tur ipun rariskapok saha ngastawa saking nekeng aring Ida.
35 Ipun raris eling mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa dados pasayubanipune miwahSane Maha Wisesa dados panulung ipune.
36Nanging baos ipune makasami bobab. Sanebaosang ipun nenten wenten sane jujur.
KIDUNG 78.37–44 204
37 Ipun nenten subak ring Ida, tur ipun nentensa a ring janjin ipune ring Ida.
38Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa sih suecaring kaulan Idane. Ida ngampurayangdosanipune tur nenten nyirnayang ipun.Sering pisan Ida ngandeg pidukan Idanetur nanggehang bendun Idane.
39 Ida eling mungguing ipun wantah manusapada, waluya sakadi angin sane mampehraris ical.
40 Sering pisan ipun brontak nglawan Ida ringtegal melakange, tur sering pisan ipunngawinang Ida sungsut.
41Mawali-wali ipun mintonin Ida Sang HyangWidi Wasa, tur ngawinang sungkanpakayunan Widin Israele sane suci.
42 Ipun lali ring kawisesan Idane saneagung miwah ring rahina daweg ipunekaluputang saking meseh-mesehipune,
43miwah daweg Idane nyinahang pakardinIdane sane mawisesa miwah katawahan-katawahan sane kardi Ida ring tegal Soanering jagat Mesire.
44 Ida ngubah toyan tukade dados rah, ngantoswong Mesire nenten maderbe toya buatkinum.
KIDUNG 78.45–52 205
45 Ida nedunang buyung ring pantaranipune,sane nyaki n ipun miwah godogan sanengusakang tanahipune.
46 Ida nedunang balang buat neda upon-upon tanahipune miwah ngrusakpategalanipune.
47 Ida ngamademang punyan angguripuneantuk sabeh batu miwah wit aanipuneantuk damuh es.
48 Ida ngamademang bantengipune antuksabeh batu miwah ingon-ingonipuneantuk kilap.
49 Ida ngawinang ipun ka ben kakewehan saneageng malantaran Ida mriokang bebendumiwah piduka sane tan kadi-kadi, sanerauhnya tan bina sakadi utusan sangpa ne.
50 Ida nenten nanggehang bebendun Idane,wiadin madalem uripipune, nanging Idangamademang ipun antuk grubug.
51 Ida ngamademang pianakipune muani sanepinih kelih, ring sawatek kulawargan wongMesire.
52 Sasampune punika Ida raris nuntun kaulanIdane medal, waluya sakadi pangangon,tur nuntun ipun nglintangin tegalmelakange.
KIDUNG 78.53–59 206
53 Ida nuntun ipun saha rahayu, tur ipunpada nenten ajerih. Nanging segaranerauh nglancah tur ngelemang meseh-mesehipune.
54 Ida ngajak ipun ka tanah Idane sane suci, kagunung-gununge sane sampun kaonangIda.
55 Ida ngulah jadma uedan ring arepan kaulanIdane, tur Ida ngadum tanahipun ringpantaran suku-suku bangsa Israele, sahamaicayang pumahan ring kaulan Idane.
56Nanging ipun brontak nglawan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Wisesa, turmintonin Ida. Ipun nenten sa nut ringpituduh-pituduh Idane.
57Nanging ipun brontak miwah nentensubak pateh sakadi leluuripune, nentennyandang gega sakadi panah sanebengkok.
58 Ipun ngawinang Ida duka malantarangenah pangubak nipune sane cemer,tur malantaran arca-arcanipune, ipunngawinang Ida bendu.
59 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka pisan,rikala Ida nyingak indike punika. Punikaawinannya Ida nulak kaulan Idanemakasami.
KIDUNG 78.60–68 207
60 Ida nilar kemah Idane ring Silo, pecak genahIdane malinggih ring pantaran iragane.
61 Ida nglugrain meseh-meseh iragane nyarahPe Prajanjiane, sane makadadospralambang kawisesan miwah kaluihanIdane.
62 Ida duka pisan ring kaulan Idane, turmanggayang ipun kapademang antukmeseh-mesehipune.
63 Truna-trunane pada kapademang ringpayudan, kantos truni-truninnyane anganadiriko nenten wenten sane nganten.
64 Parapanditane seda antuk kawirosan turbalu-baluan danene nenten kalugrainmapangenan.
65 Pamupu pun, Ida Sang Hyang Widi Wasararis matangi sakadi anak sane waumatangi saking sirep. Ida waluya anaksane siteng sane wau punyah malantarannginem anggur.
66 Ida ngebug meseh-meseh Idane, turngaonang ipun kantos nandang kimudsalami-laminnya.
67Nanging Ida nulak katurunan Dane Yusup, turIda nenten milih suku Epraim.
68 Ida tumuli nyelik suku Yehuda miwah GunungSion, sane sayangang Ida pisan.
KIDUNG 78.69–79.3 208
69 Irika Ida ngwangun Perhyangan Agung Idanewaluya sakadi purin Idane ring suargan.Ida ngrajegang Perhyangan Agung Idanewaluya sakadi mrecapadane, kukuh bakuhsalami-laminipun.
70 Ida nyelik parekan Idane Daud, tur Idangambil dane saking tegal pangonane,
71 ring genah danene ngangonang ingon-ingondanene, tur Ida nadosang dane ratunwong Israele, pangangon kaulan Ida SangHyang Widi Wasa.
72Dane Daud ma ningin ipun antuk pakayunansane nulus, tur nuntun ipun antukkawidagdan.
Pangastawan buat karahayuan bangsa
79 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,bangsa-bangsane sane lianan sampunanglurug jagat druene. Ipun sampunngletehin Perhyangan IRatune sane sucitur manggayang kota Yerusaleme uugmaglaturan.
2 Ipun manggayang sawan kaula druene dadostetedan paksi guak miwah paraparekandruene dados tetedan sato galak.
3 Ipun ngecorang rah kaulan Palungguh IRatuwaluya sakadi ngecorang toya, rahe
KIDUNG 79.4–9 209
punika membah sakadi toya nglancah kotaYerusalem, tur nenten wenten jadma sanekantun urip buat mendem sawane punika.
4 Bangsa-bangsane ring kiwa tengen angepada minjulin ang, tur ipun padangedekin miwah ngewerin ang.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, punapikePalungguh IRatu jaga duka ring angngantos salami-laminipun? Punapikepidukan Palungguh IRatune jaga nglanturngeseng sakadi geni?
6 Tiwakangja pidukan Palungguh IRatunering bangsa-bangsa sane nentennyungsung Palungguh IRatu miwah ringbangsa-bangsa sane nenten ngastawa ringPalungguh IRatu,
7 santukan ipun sampun ngamademangkaulan Palungguh IRatu, tur ipun sampunnguugang panegara druene.
8 Sampunangja ang sisipanga malantarandosa-dosan leluur ange. Sane mangkinsuecaninja ang, santukan pangajap-ajap
ange sami sampun telas.9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tulunginja
ang, tur rahayuangja ang. Luputangjaang tur ampurayangja dosa-dosan
KIDUNG 79.10–13 210
ange, malantaran kaluihan PalungguhIRatune ngraga.
10 Punapi awinannya bangsa-bangsanepunika mataken ring ang, sapuniki:“Dijake Widin jerone?” Lugrainja angngeton Palungguh IRatu nyisipangbangsa-bangsane punika, santukan ipunsampun ngecorang ge h paraparekanPalungguh IRatune.
11 Pirengangja geluran jadmane sanemapangkeng, tur malantaran kawisesanPalungguh IRatu sane ageng, bebasangjajadmane sane kadanda pa .
12Duh Ratu Sang Panembahan, walesangja ringbangsa-bangsane punika kantos kel pingpitu, malantaran panyacad sane sampunucapang ipun pamantuka ring PalungguhIRatu.
13 Sasampun punika, ang kaulan PalungguhIRatu, inggih punika biri-biri ingon-ingondruene, jaga ngaturang panyuksma ringayun Palungguh IRatu salami-laminipun,tur muji Palungguh IRatu sapanjang masasane jaga rauh.
KIDUNG 80.1–5 211
Pangastawan buat nunaskarahajengan bangsa Israele
80 1Duh Ratu Sang Pangangon wong Israele,pirengangja atur ange! Duh RatuSang Pamimpin ingon-ingon druene,pirengangja pinunas ange! MalinggihjaPalungguh IRatu ring singasana druenesane ring duur kampid malaekate.
2 Sinahangja ragan Palungguh IRatune ringsuku-suku Epraime, Benyamin miwahManase! Sinahangja kakuatan PalungguhIRatune ring ang tur gelisangja rauhngrahayuang ang.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, waliangjaang! Sinahangja sih pasuecan
Palungguh IRatu ring ang, sinah angjaga rahayu.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Wisesa, malih amunapikesuenipun Palungguh IRatu jaga dukaring pangastawan parakaulan PalungguhIRatu?
5 Palungguh IRatu sampun mapaica kaduhkitanmakadados tetedan ange, miwah
KIDUNG 80.6–11 212
yeh mata agelas ageng makadadosinum-inuman ange.
6 Palungguh IRatu manggayang bangsa-bangsane sane ring kiwa tengen angepada nglurug panegaran ange, turmeseh-meseh ange pada minjulin
ang.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, waliangja ang! Sinahangja sihpasuecan Palungguh IRatune ring ang,sinah ang jaga rahayu!
8 Palungguh IRatu sampun makta wit anggurmedal saking Mesir. Palungguh IRatusampun ngaonang bangsa-bangsa sanelianan tur Palungguh IRatu nandur witanggure punika ring tanahipune.
9 Palungguh IRatu mresihin genah wit anggurepunika men k. Akah-akahipun tumbuhdalem, tur wi pun ngrempayak kantosnglikub tanahe makasami.
10Wit anggure punika ngrembun naonin bukit-bukite punika, tur carang-carangnyanenaonin wit aras sane ageng-ageng.
11 Carang-carangipune malipah ngantos rauhring Segara Tengah miwah ngantos rauhring Tukad Eprate.
KIDUNG 80.12–18 213
12 Punapi awinannya Palungguh IRatu nguugpagehan sane nyerung ipun? Sanemangkin asing-asing anak sane nglintangirika mrasidayang mamaling wohipune.
13 Bawi-bawi alase pada nyekjek ipun, tursato-sato alase pada neda ipun.
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, mawalija ring ang! Cingakja
ang saking suargan, tur gelisangja rauhngrahayuang kaula druene!
15 Rauh tur rahayuangja wit anggur sane tandurPalungguh IRatu punika, wit sane mudasane sampun tumbuhang Palungguh IRatungantos ageng tur kuat.
16Meseh-meseh ange sampun nunjel witanggure punika tur nyepeg ipun. Cingakmiwah dukainja meseh-meseh angepunika tur sirnayangja ipun.
17 Pa ningin miwah sayubinja kaula seselikanPalungguh IRatu, bangsa sane sampundadosang Palungguh IRatu kukuh bakuh.
18 Ti ang nenten jaga naenin malih nilarPalungguh IRatu. Banggayangja angurip, janten ang jaga muji PalungguhIRatu.
KIDUNG 80.19–81.7 214
19Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, waliangja ang. Sinahangja sihpasuecan Palungguh IRatune ring ang,sinah ang jaga rahayu.
Kidung buat marerainan
81 1Masuryakja saha muji Ida SangHyang Widi Wasa pa ndih iragane, turmakidungja ngluihangWidin Dane Yakube.
2 Tabuhja tetabuhan miwah tepakja rebanane,tur tembangangja tembang sane becikantuk rebab miwah suling.
3 Suarayangja trompet buat marerainan,rikalaning sasih tanggal apisan miwahrikalaning sasih purnama.
4 Puniki pidabdab sane manggeh ring Israel,inggih punika pituduh saking Widin DaneYakube.
5 Ida maicayang pidabdab punika ring bangsaIsrael, rikalaning Ida nglurug jagat Mesire.
Tiang miragi wenten satunggaling suara sanetan uningin ang masuara sapuniki:
6 “Ulun nyuangin tetegenan kitane uli baongkitane. Ulun nglugrain kita nuunang batuane tegen kita.
7Dikalan kita nandang kewuh, kitamasesambatan teken Ulun, tur Ulun
KIDUNG 81.8–14 215
ngrahayuang kita. Uli tongos Ulune aneilid di tengah angin ribute, Ulun nyau nkita. Ulun mintonin kita sig yeh kalebutanedi Meriba.
8 Ih kaulan Ulune, padingehangja piteket Ulune.Ih Israel, Ulun dot pesan apang kita nyakmadingehang sabdan Ulune.
9 Kita tusing pesan dadi nyungsung Widi anelenan.
10Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa, Widinkitane ane nantan kita pesu uli tanahMesir. Enggangangja bibih kitane. Ulunlakar madaarin kita.
11Nanging kaulan Ulune tuara nyakmadingehang sabdan Ulune tur Israeltusing nyak sa nut teken Ulun.
12 Ento awanane Ulun nepinin ia nyalanangkenehne ane bengkung, muahnglaksanayang sapakitannyane.
13Ulun dot pesan apanga kaulan Ulune nyakmadingehang Ulun. Ulun dot pesanapanga ia nyak as bak teken Ulun.
14Ulun dienggal lakar ngalahang musuh-musuhnyane muah nyirnayang sakancansatrunnyane.
KIDUNG 81.15–82.5 216
15Anake ane gedeg teken Ulun, lakar padasumungkem tur jejeh di ajeng Ulune.Ukumannyane lakar kajalanang kansalawas-lawasne.
16Nanging Ulun lakar madaarin kita aji gandumane paling melahamuah lakar ngwaregangkita aji madu alas.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa dadospamrentah sane pinih agung
82 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa mimpinparuman ring suargan, tur Ida maicayangkaputusan Idane sajeroning parumanparadewatane kadi asapuniki:
2 “Kita patut suud nibakang tetepasan anetuara adil. Kita patut suud ngilonin anakeane dursila.
3 Tindihinja hak anake ane was muah anakeubuh-ubuh. Adilja kita marep tekenanake ane katunan muah teken anak anenglis ng.
4 Luputangja ia uli kawisesan anake ane corah.
5 Kita tusing pesan nawang apa, tur kita belogpesan! Kita jaat pesan, tur kadilane subailang uli di gumine.
KIDUNG 82.6–83.3 217
6Ulun masabda kene: ‘Kita ene paradewata,kita ajak makejang paraputran Ida SaneMaha Luur.’
7Nanging kita lakar ma patuh buka manusane.Umur kitane tuara langgeng patuh bukaumur asing-asing sang pangeran anelenan.”
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangjarauh, tur prentahja jagate. Sawatekbangsa-bangsane punika druen PalungguhIRatu.
Pangastawan buat ngaonangmeseh-meseh Israele
83 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja Palungguh IRatu menengkewanten. Sampunangja Palungguh IRatumeneng, tur sampunangja PalungguhIRatu nenten lingu.
2 Indayangja aksi! Meseh-meseh PalungguhIRatune sami pada iur miwah jadmanesane ge ng ring Palungguh IRatu samipada brontak.
3 Ipun pada ngrencanayang pangindrajalamarep ring kaulan Palungguh IRatune.Ipun pada mapacukan nglawan anak sanesayubin Palungguh IRatu.
KIDUNG 83.4–11 218
4 Sapuniki baosipune: “Maija! Jalanja iraganguugang bangsannyane, apanga Israelkengsapin kan salawas-lawasne.”
5 Ipun sareng sami pada sararem ringrencananipune saha makan srayanglawan Palungguh IRatu, inggih punika:
6Wong Edom miwah wong Ismael, wong Moabmiwah wong Hagar,
7wong Gebal, Amon miwah Amalek, wongPilis n miwah jadmane sane ring Tirus.
8 Kadi asapunika taler wong Asure sampunpada makan sraya ring ipun, tur dadoskan sraya sane kukuh bakuh nyarenginparakaturunan Dane Lot.
9Margiangja marep ring ipun sakadi sanesampun margiang Palungguh IRatu marepring wong Midiane miwah Sang SenapaSisera lan ring Sang Prabu Yabin dawegring Tukad Kisone.
10 Palungguh IRatu ngaonang ida dane ringEndor tur sawan ida danene dadoslelemekan ring tanahe.
11Margiangja ring parapamimpinipune sakadisane sampun margiang Palungguh IRatumarep ring Sang Prabu Oreb miwah Seeb.Kaonangja sakancan pamrentahipune,
KIDUNG 83.12–18 219
sakadi sane sampun margiang PalungguhIRatu marep ring Sang Prabu Sebah miwahSang Prabu Salmuna,
12 sane mabaos sapuniki: “Iraga lakar ngrampastanah duen Ida Sang Hyang Widi Wasapabuat dadi gelah iragane.”
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sambehangja ipun sakadi abunemiwah sakadi gumpange sane makeberampehang angin.
14 Sakadi genine ngeseng alase, sakadi geninengarab-arab muunang bukite,
15 uberja ipun antuk angin ribut druene,tur tengkejutangja ipun antuk anginPalungguh IRatu sane baret.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tampeljamuan ipune antuk kimud, tur kardijamangda ipun ngresep ring kawisesanPalungguh IRatu.
17Dumadakja ipun kakaonang turkatengkejutang ngantos salami-laminipun. Dumadakja ipun padem sahanandang kimud tan kadi-kadi.
18Dumadak ipun uning mungguing wantahPalungguh IRatu ngraga sane maragaWidi miwah pamrentah sane agung sanengwengku mrecapadane sami.
KIDUNG 84.1–5 220
Ngape-ape purin Ida Sang Hyang Widi Wasa
84 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Wisesa, ambate meled manah
ange ring Perhyangan Agung PalungguhIRatune.
2 Ti ang meled pisan mangda ang prasidairika! Ti ang meled mangda angwenten ring Perhyangan Agung Ida SangHyang Widi Wasa. Antuk bayu sabda idep
ange, ang makidung saha bungahmuji Ida Sang Hyang Widi Wasa sanejumeneng langgeng.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Wisesa, Ratun ange miwahWidin ange! Yadiastuja paksi peritesampun makarya sebun miwah paksisesapine sampun makarya umahipune,nanging ipun taler pada ma ninginpanak-panakipune ring sisin genahpamorboran aturan druene.
4Ambate bagian anake sane magenah ringPerhyangan Agung Palungguh IRatune, turtan mari makidung muji Palungguh IRatu.
5Ambate bagian jadmane sane kakuatanipunesaking Palungguh IRatu rauhnya, sane
KIDUNG 84.6–11 221
tansah meled mapeed ngaturang bak kaGunung Sion.
6 Rikalaning ipun nglintang ring Lebak Bakane,lebake punika dados genah toya empul,tur sabehe sane pangawit ring masansabehe, ngebekin lebake punika antuktlaga.
7 Rikalaning ipun mamargi, ipun dados sayansiteng, tur ipun jaga pada ngeton Widinparadewatane ring Sion.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, pirengangja pangastawan ange.Duh Ratu Widin Yakube, pirengangja!
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, mertaninjaratun ange, sang prabu sane sampunselik Palungguh IRatu.
10Arahina magenah ring Perhyangan AgungPalungguh IRatune, punika becikan yenimbangang ring siu rahina magenahring genahe sane lianan. Becikan angmajujuk ring gapuran purin Widin ange,imbangang ang magenah ring umahjadmane sane dursila.
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika dadospasayuban miwah ratun iragane saneluih. Ida ngamertanin iraga antuk sih
KIDUNG 84.12–85.5 222
kapiolasan miwah kaluihan. Ida nentennulak sakancan paindikan sane becikmarep ring anake sane malaksana patut.
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, ambate bagianipun jadmane sanepracaya ring Palungguh IRatu!
Pangastawan pabuat karahajengan bangsane
85 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu sampun sih sueca ringjagat druene, tur Palungguh IRatu sampunngawinang wong Israele malih gemuhlanduh.
2 Palungguh IRatu sampun ngampurayangdosa-dosan kaulan Palungguh IRatune,tur ngaksamayang sakatahing kiwanganipune.
3 Palungguh IRatu sampun wusan duka ringipun, tur sampun ngurungang pidukanPalungguh IRatune sane ngendih murub.
4Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, juru rahayunange, waliangja kawentenan ange
sakadi ja mula tur wusanja PalungguhIRatu duka ring ang!
5 Punapike Palungguh IRatu jaga duka ngantossalami-laminipun ring ang? Punapike
KIDUNG 85.6–11 223
pidukan Palungguh IRatune nenten jagarered?
6Dadosangja mangda ang malih siteng,tur ang parakaula druene jaga mujiPalungguh IRatu.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sinahangjaring ang sih pasuecan PalungguhIRatune sane nenten rered-rered, turpaicayangja ring ang pitulungan sanengawinang ang rahayu.
8 Ti ang jaga miragiang paindikan sanekapangandikayang antuk Ida Sang HyangWidi Wasa. Ida nyanjiang dame ring
ang kaulan Idane, yening ang nentenmawali nglaksanayang paindikan sanenambet.
9 Suja nipun Ida sampun sayaga jagangrahayuang jadmane sane ngluihang Ida,tur teja wedanan Idane sane ngawinangrahayu punika jaga manggeh wenten ringpanegaran iragane.
10 Sih kapitresnane miwah kasa ane jagamatemu, tur kadilan miwah damene jagasaling gelut.
11 Subak ne jaga tumbuh ring jagate, turkadilan Ida Sang Hyang Widi Wasa jagamacingak saking suargan.
KIDUNG 85.12–86.4 224
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngawinangiraga gemuh landuh, tur tanah iraganejaga muponin pamupon sane katah.
13 Kadilane jaga mamargi ring ajeng Ida SangHyang Widi Wasa, tur nyawisang margipabuat Ida.
Pangastawan buat nunas pitulungan
86 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengangja pinunas ange, tur saurinja
ang, santukan nenten wenten anaksane nulungin ang, samaliha anglemet.
2 Luputangja ang saking sang pa , santukanang subak ring Palungguh IRatu.
Luputangja ang, santukan ang punikiparekan Palungguh IRatu, tur ang andelring Palungguh IRatu.
3 Palungguh IRatu sane dados Widin ange,duaning punika suecaninja ang, angngastawa ring Palungguh IRatu arahinamepek.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, lugrainjaparekan druene kaliangan, santukanpangastawan ange munggah ka ayunPalungguh IRatu.
KIDUNG 86.5–10 225
5 Palungguh IRatu sueca ring ang turngampurayang ang, tur bek antukpasuecan sane nenten rered-rered pabuatsakancan anake sane ngastawa ringPalungguh IRatu.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pirengangjapangastawan ange. Pirengangjasesambatan ange nunas pitulungan.
7 Ti ang mapinunas ring Palungguh IRaturikalaning masa kamewehan, santukanPalungguh IRatu nagingin pangastawan
ange.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tan wentenWidi sane nyamenin Palungguh IRatu.Nenten wenten Widi sane mrasidayangngardi paindikan sakadi sane sampunkardi Palungguh IRatu.
9 Sakancan bangsane sane sampun kardiPalungguh IRatu, jaga pada rauhsumungkem ring ayun Palungguh IRatune.Ipun jaga muji kagungan PalungguhIRatune.
10 Palungguh IRatu mawisesa tur ngardipaindikan-paindikan sane ngangobin, turwantah Palungguh IRatu kewanten sanemaraga Widi.
KIDUNG 86.11–15 226
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa nikayangjaring ang napi sane patut laksanayang
ang, tur ang jaga sa nut ringPalungguh IRatu saking sa a tuu. Urukja
ang ngancangin Palungguh IRatu sakingmanah nguleng as bak .
12 Ti ang jaga muji Palungguh IRatu antuksaguluking manah ange, duh Ratu SangHyang Widi Wasa, Widin ange. Ti angjaga nglumbrahang kagungan PalungguhIRatune ngantos salami-laminipun.
13Ambate ageng sih pasuecan PalungguhIRatune sane nenten rered-rered punikatumiba ring ang! Palungguh IRatusampun ngrahayuang ang sakingbangbang pa ne.
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, jadmanesane ngagu mamanah nglawan ang turgrombolan jadmane sane angkara sampunngindayang ngamademang ang, inggihpunika jadmane sane nenten lingu ringPalungguh IRatu.
15Nanging duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu maraga Widi sane asunglugraha miwah sih sueca, sane tansahsabar, tur tansah kapiolasan miwah sa atuu.
KIDUNG 86.16–87.4 227
16 Cingakja ang tur suecaninja ang.Kuatangja ang tur luputangja ang,santukan ang ngancangin PalungguhIRatu sakadi sane sampun kalaksanayangantuk memen ange.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, lugrainjaang buk ngeniang indik-indik
kabecikan Palungguh IRatu. Jadmanesane ge ng ring ang jaga nandangkimud, rikalaning ipun ngeton mungguingPalungguh IRatu sampun mapaicakaliangan miwah pitulungan ring ang.
Puji-pujian pabuat kota Yerusaleme
87 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngwangunkotan Idane ring duur bukite sane suci.
2 Ida asih sueca ring kota Yerusalem langkungannimbang ring genah-genahe sane lianan
ring Israel.3 Ih kotan Ida Sang Hyang Widi Wasa,
padingehangja sakancan paundukan ibaneane melah, ane nikayang Ida kene:
4 “Di kalane Ulun naptarang bangsa-bangsa anesa nut teken Ulun, Ulun lakar nyuratangmasih didaptare ento gumi Mesir muahgumi Babele. Di pantaran jlemane anenongos di kota Yerusalem, Ulun masih
KIDUNG 87.5–88.3 228
lakar metek bangsa Pilis n, Tirus muahSudan.”
5 Indik Sione jaga kabaosang mungguingsakancan bangsane jaga maug irika, turIda Sane Maha Wisesa jaga ngawinangipun kukuh bakuh.
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nyuratangdaptar bangsa-bangsane, tur ngaugangipun makasami dados penduduk kotaYerusalem.
7 Ipun sareng sami pada masolah tur makidung,sapuniki: “Ring Sion genah wit sakancanmertan iragane.”
Sesambatan buat nunas pitulungan
88 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widimiwah juru rahayun ange, arahina
ang masesambatan, tur rikalaningwengi ang tangkil ring ayun PalungguhIRatu.
2 Pirengangja pangastawan ange, turpirengangja sesambatan ange nunaspitulungan!
3 Kalintang akeh kamewehan sane nempuhdewek ange, kantos ang tambis-tambis padem.
KIDUNG 88.4–9 229
4 Ti ang tan bina sakadi jadmane sane lianansane makire padem, tur kakuatan angesami sampun ical.
5 Ti ang kentungang ring pantaran jadmanepadem. Ti ang waluya sakadi sawa sanering bangbang setrane, inggih punikajadma sane sampun laliang PalungguhIRatu, sane tan patut molih pitulungansaking Palungguh IRatu.
6 Palungguh IRatu sampun nyabatang angka tengah bangbang setrane sane dalem,ring bangbang sane pinih peteng dedettur pinih dalem.
7 Pidukan Palungguh IRatune berat pisan netehang, tur ang kanyagang ring sor
ombak pidukane punika.
8 Palungguh IRatu sampun ngawinang mpal-mpal ange pada ngutang ang, tur
ngawinang ipun marasa seneb ring ang.Ti ang kakurung tur nenten mrasidayangngluputang dewek,
9 tur matan ange kuyu nandang sangsara.Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, nyabranrahina ang nunas ica, tur nyakupanglima ngastawa ring Palungguh IRatu.
KIDUNG 88.10–15 230
10 Punapike Palungguh IRatu nyinahangkatawahan pabuat jadmane sane padem?Punapike ipun jaga urip tur muji PalungguhIRatu?
11 Punapike sih pasuecan Palungguh IRatu sanenenten rered-rered punika kabaosangring bangbang setrane, wiadin punapikekasa an Palungguh IRatune kabaosangring genah karusakane?
12 Punapike katawahan Palungguh IRatunekanten ring genahe sane peteng dedet,wiadin punapike kabecikan PalungguhIRatune kanten ring jagate sane sampunkalaliang?
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmasesambatan nunas tulung ringPalungguh IRatu, tur nyabran semeng
ang ngastawa ring Palungguh IRatu.14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, punapi
awinannya Palungguh IRatu nulak ang?Punapike awinannya Palungguh IRatungedoh saking ang?
15Ngawit saking ang kantun wimuda,ang sampun nandang sangsara tur
tambis-tambis padem. Ti ang lelehtan pabayu malantaran antuk pidukanPalungguh IRatune.
KIDUNG 88.16–89.3 231
16 Pidukan Palungguh IRatu sane bangetpunika ngenyagang ang, tur panglurugPalungguh IRatune sane tan sipi punikanguugang ang.
17 Sapanjang rahina pidukane punika ngiterang sakadi blabar, tur pidukane punika
ngiter ang saking milehan.18 Palungguh IRatu sampun ngawinang sawitran
ange sane pinih raket ring angngutang ang, tur wantah peteng dedetekewanten sane dados mpal ange.
Kidung rikalaning bangsanekatempuh antuk kamewehan
89 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angjaga tan mari ngidungang sih pasuecanPalungguh IRatu sane tan rered-rered, turjaga nglumbrahang kasa an PalungguhIRatune kantos salami-laminipun.
2 Ti ang uning mungguing sih pasuecanPalungguh IRatu punika jaga nglanturngantos salami-laminipun miwah kasa anPalungguh IRatu kukuh bakuh waluyasakadi langite.
3 Palungguh IRatu masabda asapuniki: “Ulunsuba ngae prajanjian ngajak manusaneane selik Ulun, tur Ulun suba majanjiteken Daud parekan Ulune kene:
KIDUNG 89.4–10 232
4 ‘Katurunan kitane lakar setata madeg ratu.Ulun lakar ma ningin katurunan kitanekan salawas-lawasne.’ ”
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, akasanengidungang paindikan-paindikan sanebecik sane sampun kardi Palungguh IRatu,tur ipun ngidungang kasa an PalungguhIRatune.
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tan wentenanak sane nyamenin Palungguh IRaturing suargan. Sawatek sane murip ringsuargan nenten wenten sane pateh sakadiPalungguh IRatu.
7 Palungguh IRatu kaluihang ring parumanparasucine, tur ipun makasami padakagaok ring Palungguh IRatu.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widi SaneMaha Wisesa, nenten wenten anak sanemawisesa sakadi Palungguh IRatu. DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa, ring saluiringpaindikan Palungguh IRatu sa a tuu.
9 Palungguh IRatu nitah segarane sanemawisesa, samaliha Palungguh IRatunedunang ombakipune sane ngrubeda.
10 Palungguh IRatu nyakcak sato segaranesane ageng sane mawasta Rahab tur
KIDUNG 89.11–16 233
ngamademang ipun, samaliha antukkakuatan IRatune sane mawisesaPalungguh IRatu ngaonang meseh-mesehdruene.
11Akasane punika druen Palungguh IRatu, kadiasapunika taler pre wine. PalungguhIRatu ngardi jagate miwah sadagingipunsami.
12 Palungguh IRatu sane ngwentenang kalermiwah kelod. Gunung Tabor miwahGunung Hermone makidung saha bungahmuji Palungguh IRatu.
13Ambate ageng kawisesan Palungguh IRatune!Ambate ageng kakuatan PalungguhIRatune!
14 Kaprabon Palungguh IRatune kadasarin antukkapatutan, kadilan tur sih pasuecanmiwahkasa an tansah sinah ring sakancanpakardin Palungguh IRatu.
15Ambate bagian rakyate sane ngaturang bakring Palungguh IRatu masrana kidung,inggih punika anake sane urip sajeroninggalang sih pasuecan Palungguh IRatune.
16Malantaran Palungguh IRatu, ipun padamasuka rena arahina mepek, tur ipunpada muji Palungguh IRatu malantarankabecikan Palungguh IRatune.
KIDUNG 89.17–23 234
17 Palungguh IRatu mapaica kamenangan saneageng ring ang, tur sajeroning sihpasuecan Palungguh IRatune, PalungguhIRatu ngawinang ang menang.
18Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sane nyelik sesuunan ange.Palungguh IRatu Widin Israele sane suci,sane mapaica sang prabu ring ang.
Janjin Ida Sang Hyang Widi Wasaring Ida Sang Prabu Daud
19 Sane dumun masrana wahyu PalungguhIRatu masabda ring parekan druene sanesa a tuu, sapuniki: “Ulun suba mapaicapitulungan teken prajurite ane kabinawa,tur Ulun suba mapaica singasana tekenanak ane selik Ulun uli pantaran rakyate.
20Ulun suba ngamanggehang parekan UluneDaud dadi raja malantaran nyriokin ia ajilengis ane suci.
21 Kakuatan Ulune lakar setata marengin ia, turkawisesan Ulune lakar ngawanang ia kuat.
22Musuh-musuhne tusing lakar taen menangnglawan ia, tur anake dursila tusing lakarnyidayang ngalahang ia.
23Ulun lakar ngenyagang musuh-musuhne, turngama ang sakancan anake ane ge ngteken ia.
KIDUNG 89.24–32 235
24Ulun lakar asih sueca tur sa a teken ia. Ulunlakar ngawanang apang ia setata menang.
25Ulun lakar ngamanggehangpamrentahannyane uli di SegaraTengahe ngan neked di Tukad Eprate.
26 Ia lakar matur teken Ulun kene: ‘PalungguhIRatu makadados Aji miwah Widin
ange, samaliha Palungguh IRatu dadospasayuban miwah juru rahayun ange.’
27Ulun lakar nadiang ia putran Ulune anepaling keliha, ane paling agung di pantaransawatek pararatune.
28Ulun lakar setata ngamanggehang janjinUlune teken ia, tur prajanjian Ulune tekenia lakar nglantur ngan salawas-lawasne.
29 Katurunannyane lakar kukuh bakuh bukalangite, tur katurunannyane lakar setatamadeg ratu.
30Nanging yening katurunannyane tungkasteken pidabdab Ulune, buina tusingmalaksana sa nut teken tah- tah Ulune,
31 yening ia tusing lingu teken pituduh-pituduhUlune, buina tusing nyak ngagemtah- tah Ulune,
32 ditu Ulun lakar nyisipang ia uli krana dosa-dosannyane, tur Ulun lakar ngranayang ianandang sangsara ulihan kapelihannyane.
KIDUNG 89.33–39 236
33Nanging Ulun lakar tusing suud asih suecateken Daud, wiadin lompang teken janjinUlune ngajak ia.
34Ulun tusing lakar muungang prajanjian Uluneteken ia, wiadin muungang salah tunggalprajanjian ane suba gae Ulun ngajak ia.
35 Yen Ulun suba majanji masrana parab Uluneane suci, Ulun tusing lakar linyok tekenDaud.
36 Ia lakar setata ngelah katurunan, tur Ulunlakar nyayubin pamrentahannyane sanunmatan aine masinar.
37 Pamrentahannyane lakar langgeng waluyabuka bulane, ane dadi saksi ane sa a tuudi langite.”
Sesambatan malantarankakaonan ida sang prabu
38Nanging Palungguh IRatu duka ring sangprabu seselikan Palungguh IRatune turPalungguh IRatu sampun ngutang sahanulak ida.
39 Palungguh IRatu sampun ngurungangprajanjian Palungguh IRatu ring parekandruene, tur ngentungang gelungan idanering endute.
KIDUNG 89.40–46 237
40 Palungguh IRatu sampun nguugang tembok-tembok kotan idane, tur manggayangbenteng idane sajeroning karusakan.
41 Sakancan anake sane nglintang irikasami pada mandung druen idane, turpisaga-pisagan idane makasami padangedekin ida.
42 Palungguh IRatu sampun mapaicakamenangan ring meseh-meseh idane, turPalungguh IRatu sampun ngawinang ipunpada liang.
43 Palungguh IRatu sampun ngawinang sanjatanidane tan paguna, tur manggayang idakakaonang ring payudan.
44 Palungguh IRatu sampun ngentungangteteken kaprabon idane, tur nyabatangsingasanan idane ka tanahe.
45 Palungguh IRatu sampun ngawinang idalingsir sadurung masannyane, tur ngliputida antuk kimud.
Pangastawan buat nunas kabebasan46Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, punapike
ngantos salaminipun Palungguh IRatujaga nyingidang raga? Malih amunapikesuenipun pidukan Palungguh IRatune jagamurub sakadi geni?
KIDUNG 89.47–52 238
47 Elingangja, ambate cutet tuuh ange.Elingangja mungguing Palungguh IRatungardi ang sareng sami puniki dadosmanusa pada.
48 Sapasirake sane mrasidayang urip turnenten jaga padem? Sapunapike antukamanusane nyaga sikianipune, mangdasampunang padem?
49Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ring dijakebuk n sih pasuecan Palungguh IRatunesane nguni? Ring dijake janji sane kardiPalungguh IRatu sareng ring Sang PrabuDaud?
50 Sampunangja lali, indik ange parekanPalungguh IRatune kabinjulin miwah indik
ange negen sakancan temah jadmanesane tan pawidi.
51Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, meseh-meseh druene minjulin sang prabuseselikan Palungguh IRatune! Ipun padaminjulin ida, ring saparilampah Idane.
52 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa,salami-laminipun! Amin! Amin!
KIDUNG 90.1–6 239
CAKEPAN SANE KAPING PAT(Kidung 90--106)
Indik Ida Sang Hyang Widi Wasa miwah manusa
90 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu tansah dados genahpasayuban ange.
2 Sadurung Palungguh IRatu ngardi bukit-bukit, wiadin ngrupayang jagate,Palungguh IRatu mula maraga Widi sanelanggeng, tur jaga jumeneng Widi kantossalami-laminipun.
3 Palungguh IRatu ngandikayang manusanemawali ring kawi pune. Palungguh IRatungwaliang ipun dados buk.
4 Siu taun pabuat Palungguh IRatu pateh sakadiarahina, wiadin sakadi rahinane dibi sanewau pisan lintang, tur waluya sakadiasirepan rikalaning wengi.
5 Palungguh IRatu nganyudang ang waluyasakadi blabar. Pamargin urip angewaluya sakadi ipian. Ti ang waluya sakadipadang sane men k rikalaning semeng,
6miwah sane makepikan tur masekar, nangingraris tuh miwah padem rikalaning sore.
KIDUNG 90.7–12 240
7 Ti ang kasirnayang antuk pidukan PalungguhIRatune, tur ang katengkejutang antukbebendun Palungguh IRatune.
8 Palungguh IRatu ngenahang dosa-dosanange ring ajeng Palungguh IRatune, tur
dosa-dosan ange sane silib taler tankasaruan ring ajeng Palungguh IRatune.
9Urip ange kacutetang antuk pidukanPalungguh IRatune. Ipun sirna sakadi baosanake sane makisi-kisi.
10 Tuuh ange wantah pitung dasa warsakewanten. Yening ang siteng ngantosmatuuh wulung dasa warsa, tuuh angepunika wantah numbuhang kamewehanmiwah kaduhkitan. Samaliha uripe punikagelis pisan nglintang, tur ang raris sirna.
11 Sapasirake sane sampun ngrasayangkawisesan pidukan Palungguh IRatune?Sapasirake sane uning ring indikkaresresan sane karauhang antuk pidukanPalungguh IRatune punika?
12Urukangja ang ngeniang indik cutet uripange, mangda ang prasida dados
wicaksana.
KIDUNG 90.13–17 241
13Malih amunapike suenipun pidukanPalungguh IRatune jaga mamargi? DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa, paicayangjasih kapiolasan ring parekan-parekandruene.
14 Bekinja ang nyabran semeng antuk sihpasuecan Palungguh IRatune sane nentenrered-rered, mangda ang mrasidayangmakidung tur liang sapanjang urip ange.
15 Sane mangkin icenja ang kaliangan, saneakehipun pateh sakadi kasedihan sanesampun paicayang Palungguh Ratu ring
ang rikala masan ange nandangsangsara.
16 Lugrainja ang parekan Palungguh IRatunengeton pakaryan Palungguh IRatune sanemawisesa, tur lugrainja katurunan angengeton kawisesan Palungguh IRatu saneluih punika.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, dumadakja mertan Palungguh
IRatu wenten ring ang. Lugrainjamangda ang prasida labda karya ringsakancan pakaryan ange.
KIDUNG 91.1–6 242
Ida Sang Hyang Widi Wasa pasayuban iragane
91 1 Sapasiraja sane tangkil nunas karahayuanring Ida Sang Hyang Widi Wasa, sapasirajakantun ring sor pasayuban Ida Sang MahaWisesa,
2 ipun jaga matur ring Ida sapuniki: “PalungguhIRatu makadados pa ndih miwahpasayuban ange. Palungguh IRatudados Widin ange, tur ang suksrahring ayun Palungguh IRatu.”
3 Ida jaga ngrahayuang semeton sakingsakancan bayane sane singid miwahsaking sakancan pinakite sane ngawinangpadem.
4 Ida jaga nangkeb semeton antuk kampidIdane, tur semeton jaga rahajengsajeroning pamiaran Idane. Kasa an Idanejaga nyayubin miwah nindihin semeton.
5 Semeton nenten nyandang ajerih ring bayarikalaning wengi, wiadin ring gegebugmesehe sane tan pararapan rikalaningrahina.
6 Semeton nenten nyandang ajerih ring grubugsane nibenin rikalaning wengi wiadinring jadma dursila sane ngamademangrikalaning rahina.
KIDUNG 91.7–14 243
7 Yadiastun siu jadmane bah padem ringsamping semetone, alaksa ring kiwatengen semetone, nanging semeton tanjaga ka benin baya.
8 Semeton jaga ngeton miwah nyingak indikjadmane dursila kasisipang.
9 Semeton sampun ngadegang Ida Sang HyangWidi Wasa dados pa ndih semetone,tur Sane Maha Luur dados pasayubansemetone.
10 Punika awinannya nenten wenten bencanasane nibenin semeton, tur nenten wentenkawirosan sane jaga rauh nempuhpumahan semetone.
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngandikayangmalaekat-malaekat Idane nyaga semeton,buat nyayubin semeton saparilampahsemetone.
12 Paramalaekate punika jaga nuntun semetonantuk tangannyane mangda cokorsemetone nenten katanjung ring batune.
13 Semeton jaga nyekjek singa miwah ula inggihpunika singa sane galak-galak miwah ulasane sandi.
14 Ida Sang HyangWidi Wasamasabda sapuniki:“Ulun lakar ngrahayuang anake ane as
KIDUNG 91.15–92.4 244
bak teken Ulun muah lakar nyayubinanake ane nawang mungguing Ulunmaraga Sang Hyang Widi Wasa.
15 Yen ia matur teken Ulun, Ulun lakar nyau nia. Yening ia katempuh baan kakewehan,Ulun lakar ngiangin ia, tur Ulun lakarngluputang muah ngajiang ia.
16Ulun lakar maicain ia umur panjang, tur Ulunlakar ngrahayuang ia.”
Kidung puji-pujian
92 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ambate beciknya ngaturang panyuksmatur makidung ngluihang Palungguh IRatu,duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Luur.
2Ambate beciknya nyabran semengnglumbrahang sih pasuecan PalungguhIRatune sane nenten rered-rered miwahnyabran wengi nglumbrahang kasa anPalungguh IRatune,
3masrana antuk tetabuhan miwah rebabmiwah antuk gegambelan miwah kecapi.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pakaryanPalungguh IRatu sane mawisesangawinang ang suka rena. Ti angmakidung saha bungah malantaran
KIDUNG 92.5–10 245
paindikan sane sampun kardi PalungguhIRatu.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ambateageng pakaryan Palungguh IRatunepunika, tur ambate dalem pakayunanPalungguh IRatune!
6 Paindikan-paindikan punika nenten prasidakuningin antuk jadmane nambet, turnenten prasida karesepang antuk jadmanebelog.
7Menawita jadmane dursila jaga men k sakadipadang, tur jadmane sane malaksanaiwang jaga muponin gemuh landuh,nanging ipun jaga kasirnayang kantosbasmi kerta.
8 Santukan Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyangWidi Wasa, IRatu maraga maha luursalami-laminipun.
9 Ti ang uning mungguing meseh-mesehPalungguh IRatune pacang padem, tursakancan jadmane dursila pacang kaon.
10 Palungguh IRatu sampun nadosang angsiteng waluya sakadi banteng alasane.Palungguh IRatu sampun ngamertanin
ang antuk kaliangan.
KIDUNG 92.11–93.2 246
11 Ti ang sampun ngeton kakaonan meseh-meseh ange, tur miragi sesambatanjadmane dursila.
12 Jadmane sane patut jaga tumbuh lanuswaluya sakadi wit korma, tur ipun jagatumbuh sakadi wit arase ring Libanon.
13 Ipun waluya sakadi taru sane katandur ringPerhyangan Linggih Ida Sang Hyang WidiWasa, sane tumbuh lanus ring PerhyanganAgung Widin iragane.
14 Ipun tansah kantun mawoh, taler rikalaningipun sampun tua, tur setata kantungadang lumlum tur kuat.
15 Indike punika nyinahang, mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa punika adil turpasayuban ange nenten naenin iwang.
Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga Sang Prabu
93 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa punikamaraga Sang Prabu. Ida mabusanakaluihan miwah kakuatan. Jagate sampunkagenahang saha kukuh bakuh ringgenahnyane, tur nenten mrasidayangmakisid.
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,singasanan Palungguh IRatune sampunkamanggehang saking pangawit, tur
KIDUNG 93.3–94.2 247
Palungguh IRatu sampun wentensadurung kala masane ngawi n.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sawangsamudrane ngunggahang suarannyane.Ipun makuug ngamedalang suarannyane.
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa mrentah ringsuarga sane maha luur agengan ringkuugan segarane, tur kawisesan Idaneagengan ring ombak segarane.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pidabdab Palungguh IRatune langgeng,tur Perhyangan Agung PalungguhIRatune sawiak suci pisan kantossalami-laminipun.
Ida Sang Hyang Widi Wasa maragaHakim pabuat jadmane sami
94 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu maraga Widi sanenyisipang. Sinahangja pidukan PalungguhIRatune!
2 Palungguh IRatu dados Hakim pabuatmanusane makasami. Rarisangja matangi,tur paicayangja ring jadmane sanesumbung punika paindikan sane sampunkacawisang pabuat ipun!
KIDUNG 94.3–9 248
3Malih amunapike suennya jadmane dursilajaga masuka rena? Duh Ratu SangPanembahan, malih amunapike suenipun?
4Malih amunapike suennya jadmane corahjaga sumbung tur nyumbungang indikkacorahanipune?
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ipunngenyagang kaulan Palungguh IRatu, turipun nindes jadmane sane dados druenPalungguh IRatune.
6 Ipun ngamademang parabebalu miwah anaksane ubuh-ubuh, tur ipun ngamademangwong sunantara sane magenah ringpanegaran ange.
7 Ipun pada mabaos sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa tusingja lakar nyingakin iraga,tur Widin Israele tusingja lakar nawang.”
8Duh bangsan ange, punapi awinannyasemeton dados nambet kadi asapunika?Malih pidanke semeton jaga mlajah?
9 Yening Ida Sang Hyang Widi Wasa sane ngardikuping iragane, nentenke Ida mrasidayangmireng? Yening Ida sane ngardi mataniragane, nentenke Ida mrasidayangnyingak?
KIDUNG 94.10–16 249
10 Yening Ida sane nguasain bangsa-bangsanepunika, punapike Ida nenten jaganyisipang ipun? Yening Ida sane dadosgurun manusane makasami, punapike Idanenten kantun madue pangweruhan?
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa uning ring napisane pinehin ipun. Ida uning indik tanpagunan te mbanganipune.
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa ambatebagian anake sane tah Palungguh IRatu,inggih punika sane uruk Palungguh IRatungeniang indik pidabdab druene!
13 Palungguh IRatu ngicen ipun marariansaking masa kamewehan, kantos wentenbangbang sane jaga mencanen jadmanedursila punika.
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa nenten jagangutang kaulan Idane, Ida nenten jaganulak anake sane dados druen Idane.
15 Kadilan jaga malih kapanggih ring pangadilan,tur sakancan jadmane sane adil jaganyruronin paindikane punika.
16 Sapasirake sane ngruangin ang nglawanjadmane dursila? Sapasirake jaga nindihin
ang nglawan jadmane sane malaksanacorah?
KIDUNG 94.17–95.1 250
17 Yening Ida Sang Hyang Widi Wasa nentennulungin ang, janten ang digelismamargi ka pa loka.
18 Ti ang mabaos sapuniki: “Ti ang labuh!”Nanging sih pasuecan Palungguh IRatunesane nenten rered-rered punika ning ng
ang, duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa.19 Rikalaning ang marasa sumangsaya miwah
meweh, Palungguh IRatu nglipur angtur nadosang ang liang.
20 Palungguh IRatu nenten ngiangin hakim-hakim sane pekel, sane matutangpaindikan sane tan adil,
21 sane saigum nglawan anake sane patut, turniwakang danda pa ring jadmane sanetan paiwang.
22Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa nindihinang, tur Widin ange nyayubin ang.
23 Ida jaga nyisipang ipun malantarankadursilanipune, tur nyirnayang ipunmalantaran dosa-dosanipune. Ida SangHyang Widi Wasa, Widin iragane jaganyirnayang ipun.
Kidung puji-pujian
95 1Ngiringja muji Ida Sang Hyang WidiWasa. Ngiringja iraga makidung saha
KIDUNG 95.2–8 251
bungah pabuat Ida Sang HyangWidi Wasa,sane nyayubin iraga!
2Ngiringja iraga tangkil ring ajeng Idanemaduluran ngaturang panyuksma, turmasuka renaja ngidungang kidungpuji-pujian.
3 Santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa maragaWidi sane maha wisesa, Sang Prabu sanemawisesa sane ngereh paradewane sami.
4 Ida mrentah sakuub jagate sami, saking guanesane pinih dalem ngantos rauh ka bukitesane pinih tegeh.
5 Ida nitah segarane sane kardi Ida, kadiasapunika taler pre wine sane wangunIda punika.
6Ngiringja iraga sumungkem tur nyumbah Ida.Ngiringja nengkluk ring ajeng Ida SangHyang Widi Wasa, sane ngardi iraga!
7 Ida punika Widin iragane, tur iraga punikikaula sane pa ningin Ida, ingon-ingonsane piara Ida.
8 Ring rahinane mangkin pirengangja indiksane nikayang Ida, sapuniki: “Edaja kitabengkung buka leluur kitane dugase diMeriba, tur buka dugase ia enu di tegalmelakange di Masa.
KIDUNG 95.9–96.4 252
9Ditu ia mintonin tur nyoba Ulun, yadiastu iasuba nepukin paundukan ane suba kardiUlun pabuat ia.
10 Petang dasa ban makelonne Ulun senebteken bangsane ene. Ulun masabda kene:‘Ambate tuara subak n bangsane ene! Iatempal teken tah- tah Ulune.’
11Ulun duka tur masumpah kene: ‘Kita tusingtaen ngaug gumi ane lakar paicayang Ulunbuat dadi tongos parerenan kitane.’ ”
Ida Sang Hyang Widi Wasa maragaSang Prabu sane maha luur
(1Bab. 16:23-33)
96 1 Kidungangja kidung sane anyarpamantuka ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Ih jagate sami pada makidungjamuji Ida Sang Hyang Widi Wasa.
2Makidungja pamantuka ring Ida Sang HyangWidi Wasa, tur pujija Ida. Nyabran rahinalumbrahangja or rahayune, mungguingIda sampun ngrahayuang iraga.
3 Lumbrahangja kaluihan Idane ring bangsa-bangsane sami miwah pakaryan Idanesane mawisesa ring jagate makasami.
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga agung turpatut puji saha luurang pisan. Ida patut
KIDUNG 96.5–10 253
kaluihang langkungan ring paradewanesami.
5 Paradewan bangsa-bangsane sane liananpunika wantah arca kewanten. NangingIda Sang Hyang Widi Wasa sane ngardiakasane.
6 Kagungan miwah kaluihane ngiter Ida, turkawisesan miwah kabecikane ngebekinPerhyangan Agung Idane.
7 Ih sakancan bangsane ring mrecapada, pujijaIda Sang Hyang Widi Wasa, tur pujijakaluihan miwah kawisesan Idane.
8 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa sane luih.Aturangja aturane tur ngranjingja ringPerhyangan Agung Idane.
9 Sumungkemja ring ayun Sane Maha Suci,rikalaning Ida makantenang raga. Ihsakuub mrecapadane, pada ngetorja ringajeng Idane.
10 Baosangja ring sakancan bangsane, sapuniki:“Ida Sang HyangWidi Wasa punika maragaSang Prabu. Jagate sampun kagenahangsaha kukuh bakuh ring genahnyane turnenten mrasidayang makisid. Ida jaganepasin bangsa-bangsane antuk kadilan.”
KIDUNG 96.11–97.5 254
11 Pada girangja ih pre wi miwah akasane. Padapagelurja, segara miwah sadagingnyasami.
12 Pada girangja, ih tegal miwah sadagingnyanesami. Pada masuryakja ih taru-tarune ringalase tur masuryak mabungah-bungahja,
13 rikala Ida Sang Hyang Widi Wasa rauhjaga nitah mrecapada. Ida jaga mrentahjadmane ring jagate antuk kadilan miwahkajujuran.
Ida Sang Hyang Widi Wasa punikaPamrentah sane maha luur
97 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa punikamaraga Sang Prabu! Pada girangja ihmrecapada! Ih sakancan pulo sane ringsegarane, pada masuka renaja!
2Mega miwah peteng dedete ngiter Ida, tur Idamrentah antuk kapatutan miwah kadilan.
3Geni mamargi ring ajeng Idane, tur ngesengmeseh-meseh sane wenten ring kiwatengen Idane.
4 Kilap Idane ngalangin jagate, tur pre winepada magejeran ngeton kilape punika.
5 Bukit-bukite pada enceh sakadi liline ringajeng Ida Sang Hyang Widi Wasa, di ajengWidin jagate sami.
KIDUNG 97.6–12 255
6Akasane nglumbrahang kadilan Idane, turbangsa-bangsane sami ngeton kaluihanIdane.
7Asing-asing anak sane nyumbah arcapada nandang kimud, tur sakancandewa-dewane pada sumungkem ringajeng Ida Sang Hyang Widi Wasa.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rakyatering Sion pada masuka rena, tur kota-kotane ring Yehuda pada maliang-liang,malantaran tetepasan Palungguh IRatune.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, Palungguh IRatu sane nitahjagate makasami. Palungguh IRatu bangetagungan ring sakancan dewane sami.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa asih sueca ringjadmane sane ge ng ring kacorahan.Ida nyayubin urip kaulan Idane, turIda ngluputang ipun saking kawisesanjadmane dursila.
11Galange masinar ring duur jadmane saneadil, tur kaliangan wenten ring jadmanesane becik.
12 Ih semeton sareng sami sane masolah adil.Semeton patut masuka rena, malantaranpaindikan sane sampun kakardi antukIda Sang Hyang Widi Wasa. Elingangja
KIDUNG 98.1–4 256
paindikan sane sampun kakardi antukIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Suci, turaturangja panyuksma ring Ida.
Ida Sang Hyang Widi Wasa Pamrentah jagate
98 1 Kidungangja kidung sane anyarpamantuka ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Ida sampun ngardi paindikan sanengangobin! Malantaran kawisesan Idanemiwah kakuatan Idane sane suci Idasampun molih kamenangan.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa, ngwarah-warahang kamenangan Idane. Idangawinang kawisesan Idane sanengrahayuang punika kuningin antukparabangsane.
3 Ida ngamanggehang prajanjian Idane ringbangsa Israel masrana kasa an miwahsih sueca sane tan rered-rered ringipun. Sakancan bangsane, ring dijajagenahipune, sampun ngeton kamenanganWidin iragane.
4 Ih jagate makasami makidungja saha liangpamantuka ring Ida Sang Hyang WidiWasa, pujija Ida antuk kidung miwahsuryak kabungahan.
KIDUNG 98.5–99.2 257
5Makidungja puji-pujian pamantuka ring IdaSang Hyang Widi Wasa. Suarayangjakecapine.
6Upinja trompet miwah sungune, turmasuryakja saha liang katur ring Ida SangHyang Widi Wasa, ratun iragane.
7 Pada makuugja, ih segara miwah sadagingnyasami. Pada makidungja ih buana miwahsawatek sane urip irika!
8 Pada masuryakja, ih sakancan tukade. Ihsawatek bukite pada makidungja sahaliang sinarengan ring ayun Ida Sang HyangWidi Wasa.
9 Santukan Ida rauh buat nitah buanane, turIda jaga nitah jadmane ring jagate antukkadilan miwah kajujuran.
Ida Sang Hyang Widi Wasa punikaSang Prabu sane maha luur
99 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa punikamaraga Sang Prabu. Bangsa-bangsanepada jejeh ngetor. Ida malinggih ringsingasanan Idane ring duur kampidmalaekate tur jagate magejeran.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga mahawisesa ring Sion, tur Ida ngwengkusakancan bangsa-bangsane sami.
KIDUNG 99.3–8 258
3 Sakancan jadmane jaga muji parab Idane saneagung tur luih. Duaning Ida maraga suci.
4Duh Ratu Sang Prabu Sane Maha Wisesa.Palungguh IRatu seneng ring paindikansane patut. Palungguh IRatu ngadegangkadilan ring Israel, tur Palungguh IRatusampun makta kadilan miwah kajujuran.
5 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widiniragane. Nyumbahja ring ajeng singasananIdane!
6DaneMusamiwah Harun dados pandita druenIdane, tur Dane Samuel satunggalinganak sane ngastawa ring Ida. Dane padamapinunas ring Ida Sang Hyang WidiWasa, tur Ida nagingin pinunas danene.
7 Ida ngandika ring dane saking sesaka ambune,tur dane pada sa nut ring pidabdabmiwah pituduh-pituduh sane paicayangIda ring dane.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, Palungguh IRatu nagingin
pinunas kaulan Palungguh IRatune.Palungguh IRatu nyinahang ring danemungguing Palungguh IRatu punikaWidi sane ledang mapaica pangampura,
KIDUNG 99.9–100.4 259
yadiastu Palungguh IRatu nyisipang ipunmalantaran dosa-dosanipune.
9 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widiniragane, tur mabak ja ring bukit Idanesane suci! Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin iragane maraga suci.
Kidung puji-pujian
100 1 Pada makidungja katur ring Ida SangHyang Widi Wasa! Ih jagate makasami!
2 Bak ninja Ida Sang Hyang Widi Wasamaduluran manah liang. Mrikija tangkilring ayun Idane antuk kidung kaliangan.
3 Sampunangja lali mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa punika maraga Widi. Idasane ngardi iraga tur iraga druen Idane.Iraga dados kaulan Idane. Iraga dadosingon-ingon Idane.
4Ngranjingja ring gapuran Perhyangan Agungekaduluran antuk atur panyuksma.Ngranjingja ka natar Perhyangan Agungemaduluran puji-pujian. Aturangjapanyuksma ring Ida tur pujija Ida.
KIDUNG 100.5–101.5 260
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga patut. Sihpasuecan Idane langgeng tur kasa anIdane ngantos salami-laminipun.
Sesangin ida sang prabu
101 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang makidung ngeniang indik
kasa an miwah kadilan, tur angngidungang paindikane punika pabuatPalungguh IRatu.
2 Tingkah solah ange nenten pacang wentencedanipun. Malih pidanke PalungguhIRatu ngrauhin ang?
Ti ang jaga urip tan pateleteh ring cecanggahanange,
3 tur nenten jaga sruron ring kadursilan.Ti ang ge ng ring solah jadmane sanelempas saking ayun Ida Sang Hyang WidiWasa. Nenten wenten sane nyandanglaksanayang ang sareng-sareng ringipun.
4 Ti ang nenten pacang ngambekang manahsane nenten jujur, tur nenten pacangmasidikara ngajak kadursilan.
5 Ti ang jaga ngaonang jadmane sanemakisi-kisi maosang paindikan sane duracara marep ring mpalnyane. Ti ang
KIDUNG 101.6–102.2 261
nenten jaga sruron ring jadmane sanesumbung miwah ngagu.
6 Ti ang jaga makan ring jadmane sane sa atuu ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, turjaga manggayang ipun madununganring cecanggahan ange. Inggih punikajadmane sane sawiak jujur. Ipun jagakenken ang ngayahin dewek ange.
7Nenten jaga wenten jadma bobab sanemadunungan ring cecanggahan ange,tur nenten wenten jadma mapi-mapi sanejaga kantun ring arepan ange.
8Nyabran rahina ang jaga nyirnayang jadmasane dursila saking jagat ange. Ti angjaga nundung sawatek jadmane sanedursila, saking kota druen Ida Sang HyangWidi Wasa.
Pangastawananak truna sanenandang pakewuh
102 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengangja pangastawan ange, tur
pirengangja panulamen ange.2 Yening ang katempuh antuk kakewuhan,
sampunangja Palungguh IRatu nilarang! Pirengangja atur ange tur
daginginja digelis pinunas ange.
KIDUNG 102.3–11 262
3Urip ange sirna waluya sakadi andus,tur dewek ange ngendih waluya genimurub.
4 Ti ang kakaonang waluya sakadi padangesane tuh, tur ang nenten wentenmanah jagi nunas pangan kinum.
5 Ti ang gelur-gelur daah-duuh. Ti ang tanbina sakadi kulit lan tulang kewanten.
6 Ti ang tan bina sakadi paksine sane rengasring tegal melakange, sakadi paksi clepukring genahe sane uug.
7 Ti ang mabahan nanging nenten dadospules. Ti ang waluya sakadi paksine ngesilpadewekan ring neb umahe.
8Arahina mepek meseh-meseh angenganistayang ang. Jadmane sanenganistayang ang ipun nemah misuhnganggen wastan ange.
9Malantaran piduka miwah bebendunPalungguh IRatune, kenginan buk sanedados tetedan ange, tur toya saneinem ang madukan sareng yeh matan
ange. Palungguh IRatu ngambil ang,tur ngentungang ang malih. 10 (102:9)
11 Tuuh ange waluya sakadi lawate rikalaningsore. Ti ang tan bina sakadi padang sanetuh.
KIDUNG 102.12–18 263
12Nanging Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyang Widi Wasa, Palungguh IRatumaraga Sang Nata Ratu salami-laminipun.Sakancan katurunan manusane jagangelingang Palungguh IRatu.
13 Palungguh IRatu jaga matangi tur mapaica sihsueca ring Sion. Sampun rauh panemayanPalungguh IRatu kawelas arsan ring ipun.Puniki dauh sane becik.
14 Parakaulan Palungguh IRatu pada tresnaring ipun, yadiastun ipun sampun rusak.Kaulan Palungguh IRatu pada madalemipun yadiastu ipun sampun uug.
15 Parabangsane jaga ajerih ring Ida Sang HyangWidi Wasa. Sawatek pararatune ringjagate taler jaga ajerih ring kawisesanIdane.
16 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasa malihngwangun Sion punika, Ida jaga nyinahangkagungan Idane.
17 Ida jaga mirengang kaulan Idane sanetan lingu ring Ida, tur jaga mirengangpangastawan ipune.
18 Suratangja pabuat katurunan sane jaga rauh,saluiring paindikan sane sampun kakardiantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa, mangda
KIDUNG 102.19–24 264
jadmane sane durung embas jaga mujiIda.
19 Ida Sang Hyang Widi Wasa macingak sakinggenah sane suci sane wenten ring luur. Idamacingak saking suargan ka mrecapada.
20 Ida mirengang panulamen jadmane sanemapangkeng, tur mebasang jadmane saneka benin danda pa .
21Duaning punika parab Idane jaga kacritayangring Sion, tur Ida jaga kaluihang ringYerusalem,
22 rikala parabangsane miwah parakaprabonepada rauh mapunduh tur mabak ring IdaSang Hyang Widi Wasa.
23 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nadosangang tan pabayu rikala ang kantun
wimuda. Ida sampun nyutetang tuuhange.
24Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja ngambil ang, sadurunge
ang tua.
Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sane nyeneng kantos salami-laminipun.
KIDUNG 102.25–103.3 265
25 Sane nguni Palungguh IRatu ngardi pre wi,tur antuk tangan Palungguh IRatune,Palungguh IRatu ngardi akasa.
26Akasa miwah pre wine jaga sirna, nangingPalungguh IRatu jaga kantun. Ipunmakasami jaga buuk sakadi panganggene.Palungguh IRatu jaga ngentungang ipunsakadi ngutang pangangge tur ipun jagasirna.
27Nanging Palungguh IRatu kantun tetepmanggeh nenten uah-uah, tur yusanPalungguh IRatune nenten wentenwatesipun.
28 Pianak-pianak ange urip kerta raharja, tursajeroning pasayuban Palungguh IRatunekaturunanipune jaga pada sutrep .
Sih pasuecan Ida Sang Hyang Widi Wasa
103 1 Ih jiwan ange, pujija Ida Sang HyangWidi Wasa! Pujija parab Idane sane
suci, ih sawatek sane wenten ring dewekange!
2 Ih jiwan ange, pujija Ida Sang Hyang WidiWasa tur sampunangja lali ring kabecikanIdane!
3 Ida ngampurayang sakancan dosan angetur ngwarasang saananing pinakit ange.
KIDUNG 103.4–11 266
4 Ida nenten nglugrain ang ngranjing kabangbang setrane, tur Ida ngamertanin
ang antuk kapiolasan miwah sih sueca.5 Ida ngebekin dewek ange antuk paindikan
sane becik, kantos ang tetep kantuntruna tur siteng sakadi paksi garudane.
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa nibakangtetepasan sane adil marep ring jadmanesane katangges tur Ida ngenahang ipunring tegaknyane.
7 Ida nyinahang rencanan Idane ring DaneMusa, tur nglugrain bangsa Israel ngetonpakardin Idane Sane Maha Wisesa.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa kalintang suecamiwah asih, Ida nenten gelis duka tur Idabek antuk kapiolasan.
9 Ida nenten tetep duka wiadin bendusalami-laminipun.
10 Ida nenten nyisipang iraga manut ringlaksanan iragane, wiadin ngwalesangring iraga manut ring dosa-dosan miwahkiwangan iragane.
11 Sakadi tegeh akasane saking pre wine, kadiasapunika ageng sih pasuecan Idane ringanake sane ngluihang Ida.
KIDUNG 103.12–19 267
12 Sakadi doh kangine ring kauhe, kadiasapunika dohipun ida ngaonangdosa-dosan iragane saking iraga.
13 Sakadi sayangipun irerama marep ringpianaknyane, kadi asapunika sayangIda Sang Hyang Widi Wasa marep ringjadmane sane ngluihang Ida.
14 Ida wikan sira suja nne iraga puniki. Ida elingmungguing iraga puniki buk.
15 Suja nipun, tuuh iragane waluya sakadipadang. Iraga men k tur makedapansakadi en kan sekar ring alase,
16 tumuli wenten angin ngampehang ipun, rarisipun ical, tur nenten wenten malih anaksane manggihin ipun.
17Mungguing pabuat jadmane sane ngluihangIda Sang Hyang Widi Wasa, sih pasuecanIdane manggeh salami-laminipun,samaliha kabecikan idane tan papegatanturun-temurun
18 pabuat jadmane sane ngamanggehangprajanjian Idane tur sane sa a tuu ninu nsapituduh Idane.
19 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngwangunsingasanan Idane ring suargan. Idangwengku saananing sane wenten.
KIDUNG 103.20–104.3 268
20 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa ihparamalaekat sane kuat tur mawisesasane mirengang saha nglaksanayang tahIdane.
21 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ihsawatek sane wisesa ring suargan miwahparakaulan Idane sane nglaksanayangsapakarsan Idane.
22 Ih sawatek gumatap-gumi pe ring saluiringgenah sane kereh antuk Ida, pujija IdaSang Hyang Widi Wasa. Ih jiwan ange,pujija Ida Sang Panembahan.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa
104 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ihjiwan ange. Duh Ratu Sang Hyang
Widi Wasa, Widin ange, PalungguhIRatu sawiak kalintang agung. PalungguhIRatu kabusanain antuk kagungan miwahkaluihan.
2 Palungguh IRatu kalikub antuk galang.Palungguh IRatu ngebatang langite sakadianake ngebatang tenda.
3 Palungguh IRatu ngwangun puri ring toyanesane ring langite. Megane anggenPalungguh IRatu kreta palinggihan, turkampid angine anggen Palungguh IRatumamargi.
KIDUNG 104.4–10 269
4Angine anggen Palungguh IRatu utusan,miwah kelepan ta te anggen PalungguhIRatu parekan.
5 Jagate sampun genahang Palungguh IRatusaha kukuh bakuh ring duur dasaripune,tur ipun nenten jaga naenin magingsir.
6 Segarane genahang Palungguh IRatu ring duurjagate, waluya sakadi sapatutnyane turtoyane nglancah gunung-gunung.
7 Yening toyane punika dukain Palungguh IRatu,ipun raris kapilayu. Rikala ipun miragigeluran sabdan Palungguh IRatune, ipunpada masriut makaon.
8 Ipun tumuli nglancah gunung-gunung, rarisngliab lebahe, ka genah sane sampunkardi Palungguh IRatu pabuat ipun.
9 Palungguh IRatu mas kayang watesipune,mangda ipun nenten mrasidayangnglintang, tur mangda ipun nentenmrasidayang malih nglancah daatane.
10 Palungguh IRatu sane ngwentenangtoya kalebutan ring lebah-lebahemiwah tukad-tukade milir ring selaganbukit-bukite.
KIDUNG 104.11–18 270
11 Ipun nyediang toya pabuat sato-sato alase,tur irika keledae alasane pada ngicalangbedakipune.
12 Ring taru-taru sane men k ring tukadepunika, sawatek paksine pada masebunmiwah masuara.
13 Palungguh IRatu nedunang sabeh sakingambarane, tumiba ring bukit-bukite,tur pre wine kabekin antuk mertanPalungguh IRatune.
14 Palungguh IRatu numbuhang padang pabuatingon-ingone miwah palawija buatkagunayang antuk imanusa, mangda ipunmrasidayang mupuang gandum,
15mupuang anggur, sane ngawinang ipun liangmiwahminyak saitun sane ngawinang ipunbungah, ping kalih ro sane ngawinangipun polih kakuatan.
16Wit taru arase sane ring Libanon, taru druenIda Sang Hyang Widi Wasa sane tandur Idangraga pepek polih sabeh.
17 Irika paksine pada masebun. Paksi cangakemasebun ring taru sanobare.
18 Kambing alasane magenah ring gunung-gununge sane tegeh miwah lubake padamengkeb ring bukit-bukit batu kaange.
KIDUNG 104.19–26 271
19 Palungguh IRatu ngardi candra, buatnyinahang sasihe miwah suryane uningring masanipune jaga surup.
20 Palungguh IRatu ngardi wengi, tur sajeroningpeteng dedet punika sawatek sato alasepada medal.
21 Singane sane kantun muda pada gerem-gerem ngula tetedan sane sampunkacawisang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa.
22 Yening suryane sampun endag, ipun padamawali tur medem ring guanipunesuang-suang.
23 Irika jadmane pada medal buat ngarappakaryanipune, tur ipun nglantur makaryakantos sore.
24Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa! Akeh pisanpakardin Palungguh IRatune. PalungguhIRatu kalintang-lintang wicaksanasajeroning ngardi punika makasami. Jagatebek antuk pakardin Palungguh IRatune.
25 Irika wenten segara sane linggah tur jimbargenah gumatap-gumi pe sane tan keniwilangin akehipune, wenten sane agengwenten sane alit.
26 Ring segarane punika kapale pada malayarmiwah ring sawang segarane pada
KIDUNG 104.27–31 272
pasliwer Lewiatan, inggih punika satoageng sane sampun kardi PalungguhIRatu.
27Makasami punika wantah ngandelangPalungguh IRatu mangda ipun polih mertarikalaning ipun mamuatang tetedan.
28 Palungguh IRatu ngicen ipun tetedan, turipun raris pada nunas. Palungguh IRatunyawisang tetedan pabuat ipun, tur ipunpada betek.
29 Yening Palungguh IRatu nenten lingu ringipun, ipun sami pada ajerih. YeningPalungguh IRatu mancut angkihanipune,ipun raris padem, tur mawali dados buk,santukan kawi pune saking buk.
30Nanging yening Palungguh IRatu mapaicaangkihan ring ipun, kenginan ipunprasida urip malih. Palungguh IRatu sanenganyarang pre wine.
31Dumadak kaluihan Ida Sang Hyang WidiWasa langgeng kantos salami-laminipun.Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasaledang ring kayun, malantaran saluiringsane sampun kardi Ida.
KIDUNG 104.32–105.1 273
32 Ida mandreng pre wine, tur ipun rarismagejeran. Ida ngusud gunung-gunungetur ipun raris ngamedalang andus.
33 Ti ang jaga makidung ngluihang IdaSang Hyang Widi Wasa, salamin urip
ange. Salamin urip ange, ang jagamakidung muji Widin ange.
34Dumadak Ida ledang ring kayun, malantarankakidungan ange, santukan kaliangan
ange wantah saking Ida rauhnya.35Dumadak jadmane madosa kasirnayang
saking mrecapada. Dumadak nentenwenten malih jadma dursila.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih jiwanange! Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Ida Sang Hyang Widi Wasamiwah parakaulan Idane
(1Bab. 16:8-22)
105 1 Pada ngaturang panyuksmaja ringIda Sang Hyang Widi Wasa. Critayangja
kagungan Idane, tur tuturangja ringparabangsane sami saluiring paindikansane sampun kardi Ida.
KIDUNG 105.2–9 274
2 Pada makidungja muji Ida Sang Hyang WidiWasa, dartayangja saluiring pakardinIdane sane tawah-tawah.
3 Pada liangja, santukan iraga puniki dadosdruen Idane. Sakancan jadmane sanengas bak ring Ida patut pada masukarena.
4Nangkil tur nunas tulungja ring Ida SangHyang Widi Wasa, tur ngas ja ring Idatan papegatan.
5 Semeton katurunan Dane Abraham, parekanIdane. Semeton katurunan DaneYakub, anak seselikan Idane. Elingangjakatawahan-katawahan sane sampunkasinahang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa miwah tetepasan sane sampunbakang Ida. 6 (105:5)
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika, Widiniragane. Titah Idane punika pabuatsadaging jagate makasami.
8 Ida jaga ngamanggehang prajanjian Idanengantos salami-laminipun. Prajanjian Idapunika pabuat panyiuan turunan.
9 Ida jaga ngamanggehang pasubaya sanesampun kardi Ida sareng Dane Abrahammiwah prajanjian Idane ring Dane Ishak.
KIDUNG 105.10–17 275
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardi prajanjiansareng Dane Yakub, prajanjian sane pacangmanggeh ngantos salami-laminipun.
11 Ida ngandika sapuniki: “Ulun lakar maicayangtanah Kanaane teken kita. Tanahe entolakar dadi gelah kitane.”
12 Kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa punikawantah akidik cacakanipune, samalihadados wong pendonan ring tanah Kanaan.
13 Ipun ngumbara saking gumine sane asiki kagumine sane lianan, saking kaprabon saneasiki ka kaprabon sane lianan.
14Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa nentennglugrain anake jaga nyangsaren kaulanIdane, tur buat nyayubin kaulan Idane Idamiteke n pararatune sami, kadi asapuniki:
15 “Eda pesan mlegendahang parekan seselikanUlune, tur eda pesan nundik paranabinUlune.”
16 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngadakang sayahageng ring jagat kaulan Idane punika turngambil bekelnyane makasami.
17Nanging Ida ngutus anak adiri ngriinin ipun,inggih punika dane Yusup, anak sanesampun kadol dados panjak.
KIDUNG 105.18–25 276
18 Cokor danene kategul antuk ante miwahkantan danene kante antuk ante besi,
19 kantos saluiring sane sampun ramalangdane sawiak prasida kasidan. Sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa sane muk angmungguing dane patut.
20 Sapanglanturipun, sang prabu ring Mesirsampun mebasang dane. Pamrentahbangsane punika sane mebasang dane.
21 Ida maicayang pamrentahan idane ring DaneYusup, tur ngamanggehang dane dadospamrentah buat jagat idane makasami.
22 Ida maicayang wewenang ngamongparaprakanggen idane, tur kakuasan buatmrentahang parabaudandan idane.
23 Sasampune punika Dane Yakub raris lunga kaMesir, tur jenek irika.
24 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica oka akehpisan ring parakaulan idane, tur nadosangipun sitengan ring meseh-mesehipune.
25 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngawinang wongMesire pada ge ng ring kaulan Idane, turngawinang ipun nibakang pangindrajalaring kaulan Idane.
KIDUNG 105.26–35 277
26 Sasampune punika Ida raris ngutus DaneMusa, parekan Idane miwah Dane Harunsane sampun selik Ida.
27 Sang kalih nyinahang pakardin Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Wisesa, turngardi katawahan-katawahan ring tanahMesir.
28 Ida Sang Hyang Widi Wasa nedunang petengdedet ring jagate irika, nanging wongMesire nenten ngiringang pituduh Idane.
29 Tukad-tukade ringMesir ubah Ida toyanipunekadadosan rah, tur Ida ngamademangsawatek ulame sane wenten irika.
30 Jagat Mesire sami kabekin antuk katak.Kantos rauh ka purin ida sang prabu samibek antuk katak.
31 Ida Sang HyangWidiWasa tumuli mapituduh,raris wenten buyung miwah legu ngriungnglikub jagatnyane makasami.
32Makadados gentos sabehe sane biasa,Ida nedunang ujan es miwah kilap ringtegalnyane.
33 Ida ngrusak wit anggur miwah wit aanipun,tur mungkatang sawatek wit tarune.
34 Ida masabda, raris wenten balang rauh,nenten keni wilangin katahipun.
35 Sawatek sane ring tegale sami teda ipun, tursakancan pamuponnyane sami teda ipun.
KIDUNG 105.36–43 278
36 Ida ngamademang sakancan pianakmuani sane pinih kelih saking sawatekkulawargan wong Mesire.
37 Sasampune punika Ida raris nuntun bangsaIsraele rarud saking irika. Bangsane punikapada makta mas miwah perak, tur ipunsareng sami pada seger tur siteng-siteng.
38Wong Mesire pada ajerih ring ipun, tur padaliang rikala ipun makaon saking irika.
39 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyayubin kaulanIdane antuk mega, tur mapaica geni rikalawengi, buat nyuluhin ipun.
40 Ipun sareng sami pada mapinunas, tur Idamapaica paksi puuh. Ida mapaica ajengansaking suarga mangda ipun sareng samiprasida wareg.
41 Ida mungkah gunung batu, tumuli wententoya muncrat tur membah ring tegalmelakange, waluya sakadi tukad.
42 Ida eling ring prajanjian Idane sane suci ringDane Abraham, parekan Idane.
43Duaning punika Ida nuntun kaulan Idanerarud saking Mesir, mawinan ipunsareng sami pada makidung miwahmasuryak-suryak saha liang.
KIDUNG 105.44–106.3 279
44 Ida mapaica tanah druen bangsane lian ringipun, tur nglugrain ipun pada ngambilpategalanipune dados druenipunesuang-suang,
45mangda kaulan Idane pada sa nut ringpidabdab Idane, tur ngamanggehangpituduh-pituduh Idane makasami.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Sih pasuecan Ida Sang HyangWidi Wasa ring kaulan Idane
106 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Pada ngaturang panyuksmaja ringIda Sang Hyang Widi Wasa santukanIda kalintang becik. Sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
2 Sapasirake sane mrasidayang nyritayangsakancan paindikan sane ageng-agengsane sampun kardi Ida? Sapasirake sanemrasidayang tegep muji Ida?
3 Bagia sakancan anake sane sa nut ringpituduh-pituduh Idane, sane setatanglaksanayang paindikan-paindikan sanepatut.
KIDUNG 106.4–9 280
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa elingangjataler ang, rikalaning Palungguh IRatumapaica pitulungan ring kaula druene.Etangja taler ang rikalaning PalungguhIRatu ngrahayuang ipun.
5 Lugrainja ang ngeton gemuh landuhsane kapuponin antuk kaulan PalungguhIRatune, tur sareng muponin kalianganbangsa druene, ring sakancan kabungahankaula druen Palungguh IRatu.
6 Ti ang sareng sami sampun madosa, sakadisane sampun kalaksanayang antuk leluur
ange. Ti ang sampun malaksana dursilatur corah.
7 Leluur ange ring Mesir nenten ngresepring pakardin Ida Sang Hyang Widi Wasasane tawah-tawah. Ipun lali mungguingsampun ping kuda-kuda Ida nyinahang sihpasuecan Idane ring ipun, tur ipun padabrontak ring Segara Teberau pamantukaring Ida Sang Maha Kuasa.
8Nanging Ida ngrahayuang ipun sakadi sanesampun janjiang Ida, mangda sinahkawisesan Idane sane agung.
9 Ida ngrauhang prentah ring Segara Teberaupunika, tur segarane tumuli nyat. Ida
KIDUNG 106.10–16 281
nuntun kaulan Idane nglintang ring dasarsegarane sane tuh.
10 Ida ngluputang ipun saking sakancan anaksane ge ng ring ipun. Ida ngrahayuangipun saking sakancan meseh-mesehipune.
11Nanging meseh-mesehipune sami kalancahantuk toya, tur angan adiriko nentenwenten sane kantun urip.
12Duaning punika kaulan Idane raris ngegaring prajanjian-prajanjian Idane tur padamakidung muji-muji Ida.
13Nanging ipun digelis lali ring paindikansane sampun kardi Ida tur nenten nyaknyantosang pituduh Idane.
14 Ring tegal melakange ipun pada kaliput antukindriannyane, sarwi mintonin Ida SangHyang Widi Wasa.
15 Irika Ida nagingin pinunasipune, nangingIda taler ngrauhang grubug ageng ringpantaranipune.
16 Ring tegal melakange puniki ipun pada iri aring Dane Musa miwah ring Dane Harun,parekan Ida Sang Hyang Widi Wasa sanesuci.
KIDUNG 106.17–24 282
17Duaning punika, pre wine raris engkagtur nguluh Datan miwah Abiram tumulikapendem sakulawargannyane.
18Geni tedun nilap paraanake sane nyarenginipun, tur ngeseng sakancan jadmane sanedursila.
19 Ipun pada ngardi arca banteng mas ring Sinai,tumuli pada nyumbah arcane punika.
20 Ipun nyilurin kaluihan Ida Sang Hyang WidiWasa antuk arca banteng, buron saneneda padang.
21 Ipun lali ring Ida Sang Hyang Widi Wasa sanesampun ngrahayuang ipun antuk pakardinIdane sane mawisesa ring Mesir.
22Ambate luih paindikan sane kardi Ida irika!Kalintang ngangobin pisan pakardin Idanering Segara Teberau.
23 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasangandikayang jaga nyirnayang kaulanIdane, irika Dane Musa, parekan seselikanIdane, raris nangkil ring ajeng Ida SangHyang Widi Wasa, buat nambakin pidukanIdane mangda sampunang Ida kantosnyirnayang kaulan Idane.
24 Sapanglanturipun, ipun raris nulak tanahsane ngliangin punika, santukan ipun
KIDUNG 106.25–30 283
nenten ngega ring janjin Ida Sang HyangWidi Wasa.
25 Ipun pada negak ring kemahipune sarwingrengkeng, tur nenten nyak miragiangsabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
26 Punika awinannya Ida duka ring ipun,mungguing Ida jaga ngamademang ipunring tegal melakange,
27 tur jaga nyambehang katurunanipune ringpantaran bangsa-bangsane sane nentennyungsung Widi, saha manggayang ipunpadem ring gumin anak os.
28 Sapanglanturipun ring Peor parakaulanIda Sang Hyang Widi Wasa pada sruronnyumbah Dewa Baal, tur nunas surudansane pecak katur ring dewa sane nentenmangkihan.
29 Ipun pada nanginin pidukan Ida Sang HyangWidi Wasa, malantaran laksananipunepunika, mawanan grubuge ageng nibeninipun.
30Nanging Dane Pinehas raris ngadeg turngukum jadmane sane iwang, duaningpunika pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasararis purna.
KIDUNG 106.31–38 284
31 Pakardin danene sane becik punika kelingangrauh mangkin tur jaga kelingang ringmasa-masa sane jaga rauh.
32 Ring toya kalebutane ring Meriba kaulanIdane ngawinang Ida duka, tur Dane Musakeni pakewuh ulihan ipun sareng sami.
33 Ipun sareng sami ngawinang Dane Musakalintang duka, ngantos dane tanjangkayan ngwedalang pangandika.
34 Ipun sareng sami, nenten ngamademangjadmane sane nenten nyungsung Widi,sakadi pituduh Ida Sang Hyang Widi Wasaring ipun.
35Nanging ipun pada saling juang ngajakjadmane punika, tur ninu n tatakramanipune.
36 Kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa padanyungsung arca, tur paindikane punikangawinang kakaonanipun.
37 Ipun pada ngaturang pianak-pianakipunemuani miwah luh, makadados aturan ringarcane ring Kanaan.
38 Ipun pada ngamademang rarene sane tanpaiwang punika, tur tanahe irika kaletehinantuk sawannyane.
KIDUNG 106.39–46 285
39 Ipun sareng sami ngawinang deweknyanecemer, malantaran laksanannyane punikatur sampun nenten sa a tuu ring Ida SangHyang Widi Wasa.
40 Punika awinan Ida Sang Hyang Widi Wasamenggah piduka ring kaulan Idane, turnenten seneng malih ring ipun.
41 Ipun kaserahang ring kakuasan bangsasane nenten nyungsung Widi, turmeseh-mesehipune pada mrentah ipun.
42 Ipun pada kajajah antuk meseh-mesehipune,tur ipun pada nungkul ring meseh-mesehipune.
43 Ping kuda-kuda Ida Sang Hyang Widi Wasamebasang kaulan Idane, nanging ipunadenan mambek dura cara nglawan Ida,tur sayan dalem kalebu ring dosane.
44Nanging, Ida Sang Hyang Widi Wasa tansahmirengang pinunasnyane, rikalaning ipunmasesambatan, tur Ida nglinguang ipun.
45 Pabuat kabecikanipune, Ida eling ring janjinIdane, tur malantaran sih pasuecan Idanesane kalangkung ageng Ida kawelas arsan.
46 Ida ngawinang sakancan bangsane sanenindes ipun marasa kangen ring ipun.
KIDUNG 106.47–107.2 286
47Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, luputangja ang tur baktajaang mawali saking pantaran bangsa-
bangsane punika, mangda angmrasidayang ngaturang panyuksma turmuji parab Palungguh IRatu sane suci.
48 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidinIsraele! Pujija Ida sane mangkin ngantossalawas-lawasipun! Ngiringja iraga sarengsami pada mabaos Amin!
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
CAKEPAN SANE KAPING LIMA(Kidung 107--150)
Puji-pujian pabuat Ida Sang HyangWidi Wasa duaning kabecikan Idane
107 1 Pujija Ida Sang Hyang WidiWasa, santukan Ida kalintang
becik. Sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
2Duh parasemeton sane sampun karahayuang,wali-walininja atur pamujin semetonepamantuka ring Ida Sang Hyang Widi
KIDUNG 107.3–9 287
Wasa. Ida sampun ngluputang semetonsaking arepan meseh semetone.
3 Ida sampun makta semeton mawali sakingjagat sunantara, saking kangin miwahkauh, saking kaler miwah kelod.
4Wenten sane ngumbara ring tegal melakange,tur ipun nenten mrasidayang manggihinmargi jagi ka kota, buat genah ipunemagumana.
5 Ipun sami pada bedak layah, tur ipun sampuntan maderbe pangajap-ajap malih.
6 Rikalaning ipun katempuh antuk kakewehan,ipun pada masesambatan ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur Idaledang ngrahayuang ipun sakingkamewehanipune.
7 Ida nantan ipun ring margine sane beneng,sane ngungsi kota genahipune jagamagumana.
8 Ipun patut pada ngaturang panyuksma ringIda Sang Hyang Widi Wasa, santukan sihsuecan Idane sane langgeng, tur duaningpaindikan sane luih-luih sane sampunkardi Ida pabuat ipun.
9Anake sane bedak sampun icen Idanginum kantos waneh, tur anake sane
KIDUNG 107.10–15 288
seduk sampun kicen tetedan antukpaindikan-paindikan sane becik.
10Wenten anak sane magenah ring genahesane remrem miwah peteng dedet.Wenten katawan, kasangsarain, kategulantuk ante,
11 santukan ipun sampun nglawan pituduh IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Wisesamiwah nulak sapa tah Idane.
12 Ipun pada rumasa leleh, santukan pakaryansane kalintang abot. Ipun nylempoh, turnenten wenten sane mamanah nulunginipun.
13 Raris sajeroning nandang pakewuh, ipuntumuli nunas ica ring Ida Sang Hyang WidiWasa, tur Ida ledang ngluputang ipunsaking kamewehanipune.
14 Ida nantan ipun medal saking genahipunesane remrem miwah peteng dedet, sahanastas antenipune ngantos pegat-pegat.
15 Ipun patut pada ngaturang panyuksma ringIda Sang Hyang Widi Wasa santukan sihpasuecan Idane sane langgeng, samalihapabuat paindikan-paindikan sane luih-luihsane sampun kardi Ida pabuat ipun.
KIDUNG 107.16–22 289
16 Ida nyibak jelanan gapurane sanemalakar antuk temaga tur ngenyagangpalang-palang sane malakar antuk besi.
17Wenten anak sane kalintang nambet. Ipunnandang pakewuhmalantaran dosanipunemiwah malantaran laksanan ipune sanedursila.
18 Ipun sampun nenten mrasidayang ngeledpangan kinum, tur ipun sampuntambis-tambis padem.
19 Kenginan sajeroning ipun nandangpakewuh, ipun pada masesambatannunas ica ring Ida Sang Hyang WidiWasa, tur Ida ngrahayuang ipun sakingkamewehanipune.
20 Ida nyegerang ipunmalantaran sabdan Idane,tur ngluputang ipun saking bangbangsetrane.
21 Ipun patut ngaturang panyuksma ringIda Sang Hyang Widi Wasa, sawetningpasuecan Idane sane langgeng miwahduaning paindikan-paindikan sane luihsane sampun kardi Ida pabuat ipun.
22 Ipun patut matur panyuksma malantaranngaturang aturan miwah masranamakidung kaliangan, ipun patut nyritayangsaananing sane sampun kardi Ida.
KIDUNG 107.23–30 290
23Wenten anak sane malayar nganggen kapalbuat ngula pangupa jiwanipune ringsegarane.
24 Ipun pada ngeton pakardin Ida SangHyang Widi Wasa, pakardin Idane sanengangobin ring segarane.
25 Ida masabda, mawinan angin barete ngawi nmampeh, sane ngawinang toyan segaranemaombakan.
26 Kapal-kapale tumuli kasabatang kaambarane, wusan punika rariskacemplungang ka toyane sane dalem.Sajeroning bencana sane kadi asapunika,manusane nenten madue pangajap-ajapmalih.
27 Ipun pada katanjung tur srayang-sruyungsakadi jadmane punyah. Sakancankaririhanipune sampun tan paguna.
28 Kenginan sajeroning ipun katempuhkamewehan punika ipun masesambatannunas ica ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,tur Ida ledang ngrahayuang ipun sakingsaananing kamewehanipune.
29 Ida raris ngandika mangda angin baretepunika endek miwah ombak segaranemangda degdeg.
30 Ipun sami pada liang, santukan ombaksegarane sampun degdeg, tur Ida makta
KIDUNG 107.31–37 291
ipun saha rahayu ngungsi palabuhan saneula ipun.
31 Ipun patut ngaturang panyuksma ring IdaSang Hyang Widi Wasa, santukan sihpasuecan Idane sane langgeng, duaningpaindikan sane luih sane sampun kardi Idapabuat ipun.
32 Ipun patut nglumbrahang kagungan Idanering arepan pasangkepan rakyate miwahngluihang Ida ring ajeng parumanparapamimpin rakyate.
33 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngawinangtukad-tukade pada tuh latuh, tur nyampettoya kalebutane.
34 Ida ngawinang tanahe sane gemuh landuhdados tegal melakang, malantarankadursilan jadmane sane magenah irika!
35 Ida ngubah tegal melakange dados tlagamiwah tanahe sane tuh dados toyakalebutan sane nglebus.
36 Ida nglugrain jadmane sane nandang sedukmagenah irika, tur ipun ngwangun kotamakadados genahipune magumana.
37 Ipun nyambeh bibit ring tegale miwahnandur wit anggur, tumuli molih pamupusane maliah-liah.
KIDUNG 107.38–43 292
38 Ida ngamertanin kaulan Idane, tur ipun padamaderbe pianak akeh. Ida ma ninginingon-ingonipune, mangda nenten tuna.
39 Rikala kaulan Idane kakaonang turkanistayang antuk penjajah sane nyapakadi aku miwah antuk kasangsaran,
40 Ida tumuli nganistayang jadmane sanenyajah ipun punika, tur ngawinang ipunngumbara ring tegal melakange sanedurung naenin entap ipun.
41Nanging Ida ngluputang jadmane sane wassaking kasangsaran ipune tur ngawinangkulawarganipune sayan ngakehang sakadipapunduhan biri-birine.
42 Jadmane sane patut sami pada liang rikalangeton indike punika, nanging jadmanesane dursila sami pada bungkem.
43Dumadak jadmane sane wicaksana padaminehin paindikane punika. Dumadakipun pada ngangkenin sih pasuecan IdaSang Hyang Widi Wasa sane langgengpunika.
KIDUNG 108.1–6 293
Pangastawan buat nunaspitulungan nglawan musuh
(Kid. 57:7-11; 60:5-12)
108 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,manah ange telas pisan. Ti ang
mamanah makidung tur ngluihangPalungguh IRatu! Ih jiwan ange,bangunja!
2 Ih suling muah rebab ange pada bangunja!Tiang lakar nundun matan ai.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angpraya ngaturang panyuksma ringayun Palungguh IRatu, ring pantaranparabangsane. Ti ang praya mujiPalungguh IRatu ring pantaran rakyatesami.
4 Sih pasuecan Palungguh IRatu sane nentenrered-rered punika tegehipun rauh kasuargan, tur kasa an Palungguh IRaturauh ka akasane.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sinahangjakagungan Palungguh IRatu ring akasanemiwah kaluihan Palungguh IRatu ringsakuub jagate sami.
6 Luputangja ang antuk kawisesan PalungguhIRatune, tur daginginja pinunas ange,
KIDUNG 108.7–12 294
mangdane kaula sane sayangangPalungguh IRatu punika prasida luput.
7 Saking linggih Idane sane suci, Ida Sang HyangWidi Wasa sampun masabda sapuniki:“Ulun lakar ngadumang kota Sikem muahLebak Sukote teken kaulan Ulune.
8 Kota Gilead muah Manase dadi duen Ulune.Epraim dadi tetopong Ulune muah Yehudadadi teteken muah ciri kaprabon Ulune.
9Nanging Moab lakar anggon Ulun wadahpabasehan, tur Ulun lakar ngentungangsandal Ulune sig Edome makaciri ia dadigelah Ulune. Ulun lakar masuryak-suryak,sawireh Ulun menang nglawan Pilis n.”
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sapasirakejaga ngajak ang ngranjing ka kota sanekiter antuk benteng? Sapasirake jaganandan ang ngranjing ka Edom?
11 Punapike sawiak Palungguh IRatu sampunnilar ang? Boyake Palungguh IRatu jaganyarengin wadua balan ange mamargika payudan?
12 Tulungja ang nglawan meseh ange,santukan pitulungan manusane nentenwenten pikenohipun.
KIDUNG 108.13–109.6 295
13 Yening Ida Sang Hyang Widi Wasa nyarenginang, ang jaga menang. Ida pacang
ngaonang meseh-meseh ange.
Sesambatan anake sanekatempuh antuk kakewehan
109 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang muji Palungguh IRatu.
Sampunangja Palungguh IRatu menengkewanten.
2 Jadmane dursila miwah jadmane bobabsampun nyia n ang. Ipun sampunmisunayang ang.
3 Samaliha ipun maosang indik-indik sane tanpatut ngeniang indik ange, tur tanpakrana ipun nyia n ang.
4 Ipun nglawan ang yadiastun angnresnain ipun tur sampun ngastawayangipun.
5 Ipun ngwales kabecikan ange antukkadursilan miwah tresnan ange kawalesantuk angkara murka.
6 Ledang Palungguh IRatu ngamanggehanghakim sane tan adil jaga nepasin meseh
ange, tur banggayang mesehipunenalih ipun.
KIDUNG 109.7–14 296
7Dumadak ipun katepasin, tur kabaos iwangsamaliha dumadak pangastawannyanedados kiwangannyane.
8Dumadak ipun gelis padem, tur dumadakpakaryanipune kambil antuk anak lianan.
9Dumadak pianak-pianakipune dados anakubuh miwah somahipune dados anakbalu.
10Dumadak pianakipune ngumbaradados gegendong saparan-paran.Dumadak ipun katundung saking genahpadunungannyane sane sampun uug.
11Dumadak anake sane mutangangring ipun pada ngambil sakancanpaderbeanipune samaliha dumadaksakancan pamuponipune kajarah antukanak osan.
12Dumadak mangda nenten wenten anaksane madalem ipun, wiadin ma ninginpianakipune sane ubuh, sane nggalinipun.
13Dumadak mangda katurunanipunepadem makasami samaliha dumadakwastanipune nenten pacang kasambatring katurunan sane jaga rauh.
14Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasa elingring kadursilan leluuripune, tur nenten
KIDUNG 109.15–20 297
naenin ngampurayang dosa-dosanmemenipune.
15Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasa tansaheling ring dosa-dosanipune samalihadumadak ipun newek nenten kelingangmalih.
16 Jadmane punika nenten naenin mamanahnresnain anak os. Ipun tansahnyangsarain miwah ngamademang anakwas, anak sane kakirangan miwah anak
sane nenten maderbe pitulungan.17 Ipun demen nemah anak. Duaning punika
dumadak ipun keni temah! Ipun tandemen ngamertanin anak, duaning punikadumadak nenten wenten anak sanengamertanin ipun.
18 Ipun sampun biasa nemah misuh sakadi ipunnyaluk panganggenyane. Duaning punikadumadak temahnyane nyrekcek kadi toyanyusup sikiannyane, tur sakadi minyaknyusup tulang-tulangipune.
19Dumadak temahnyane ngaput ipun sakadikawaca, tur setata nglilit ipun sakadisabuk!
20Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ukumjameseh-meseh ange kadi asapunika,
KIDUNG 109.21–28 298
inggih punika anake sane mamanahdursila ring ang.
21Nanging duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Widin ang, tulungja ang anutring janjin Palungguh IRatune samalihaluputangja ang malantaran kabecikansih pasuecan Palungguh IRatu.
22 Ti ang sangsara tur nista. A n angematatu raat pisan.
23 Ti ang tan bina sakadi lawate rikala sore,sane gelis ical. Ti ang kampehang anginsakadi balange.
24 Lulud ange lemet duaning kakiranganteda, tur sikian ange berag tegreg,kantun ikulit ngaput itulang.
25 Ritatkala ang kapanggih ring anakos, ipun ngedekin ang. Ipun pada
ngadesem ring ang.
26Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, tulunginja ang malantaran sih
pasuecan Palungguh IRatu sane nentenrered-rered, tur rahayuangja ang.
27 Banggayang mangda meseh-meseh angeuning, mungguing wantah PalungguhIRatu sane ngrahayuang ang.
28 Banggayang ipun nemah ang, nangingPalungguh IRatu sane jaga ngamertanin
KIDUNG 109.29–110.3 299
ang. Dumadak sangsaran angengawinang ipun kaon, nanging dumadak
ang parekan Palungguh IRatune jagamasuka rena.
29Dumadakmeseh-meseh ange jaga kakaputantuk kimud, tur dumadak kimudipunepunika sakadi panganggenipune.
30 Ti ang jaga masuryak ngaturang panyuksmaring Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ti angjaga muji Ida ring pasangkepan rakyate.
31 Santukan Ida nindihin jadmane sane was,tur ngluputang ipun saking jadmane sanejaga ngepet pa nipune.
Ida Sang Hyang Widi Wasa miwahsang prabu seselikan Idane
110 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ratun ange, sapuniki: “Maija
cening negak dini di tengawan Ajine,kan musuh-musuh ceninge dadiang Ajipajekjekan ba s ceninge.”
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga maicayangkakuasan kaprabon iratune saking Sion.Ida masabda kadi asapuniki: “Prentahjamusuh-musuh ceninge makejang!”
3 Rikala iratu ngebug meseh-meseh iratune,kaula druene jaga pada ngiring saking
KIDUNG 110.4–111.1 300
suka lila. Sakadi damuhe rikalaning ngedaslemah, kadi asapunika paratruna-trunanejaga pada rauh tangkil ring iratu ringbukit-bukite sane suci.
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngardiprajanjian sane suci, tur Ida nenten jagangurungang prajanjian Idane punika.Janjin Idane sapuniki: “Cening lakar madegpandita salawas-lawase manut sorohanMalkisedeke.”
5 Ida Sang HyangWidi Wasa wenten ring tengeniratune. Yening Ida menggah, Ida jagangaonang pararatune sami.
6 Ida jaga nibakang tetepasan ring bangsa-bangsane sami, tur jaga ngebekinranangganane antuk sawa. Ida pacangngaonang pararatune sane ring jagatesami.
7 Ida sang prabu jaga nginum toya sakingtukade sane wenten ring sisin margine, turida jaga molih kakuatan malih, saha jagamolih ring rana.
Pujian pamantuka ring IdaSang Hyang Widi Wasa
111 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
KIDUNG 111.2–7 301
Ti ang jaga ngaturang panyuksmaring Ida Sang Hyang Widi Wasa, sakingsaguluking manah ange ring paumanparakaulan Idane.
2Ambate luih paindikane sane kakardi antukIda Sang Hyang Widi Wasa. Sakancananake sane marasa liang ring paindikanepunika sami pada mamanah ngresepangpaindikane punika.
3 Sakancan sane kardi Ida punika luihagung pisan. Kadilan Idane langgengsalami-laminipun.
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenmanggayang iraga lali ring pakardi-pakardin Idane sane ngangobin. Idakalintang sih sueca miwah asung lugraha.
5 Ida mapaica pangan kinum ring anake sanengluihang Ida, tur Ida nenten naenin laliring prajanjian Idane.
6 Ida sampun nyinahang kawisesan Idane ringkaulan Idane, malantaran Ida maicayangjagat wong sunantarane ring ipun.
7 Ring saluiring pakardin Idane, Ida maraga sa atuu turing adil. Sakancan pituduh Idanenyandang kapiandel.
KIDUNG 111.8–112.3 302
8 Pituduh-pituduhe punika langgengsalami-laminipun, tur pituduhe punikakapaicayang sajeroning kapatutan miwahkadilan.
9 Ida mebasang kaulan Idane, tur Ida ngardiprajanjian sane langgeng ring ipun. Idamaraga suci tur maha wisesa.
10Margi buat ngula kawicaksanane, punikangluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida mapaica tetepasan sane patutring sakancan anake sane sairing ringpituduh-pituduh Idane. Ida patut kapujisalami-laminipun.
Bagia anake sane patut
112 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Bagia anake sane ngluihang Ida SangHyang Widi Wasa, sane saking liangngamargiang sapa tah Idane.
2 Pianak-pianak jadmane sane patut jagamawisesa ring jagate, tur katurunannyanepacang molih merta.
3 Kulawargannyane wibuh, tur ipun jaga gemuhlanduh salami-laminipun.
KIDUNG 112.4–113.1 303
4 Ring sajeroning peteng dedet, jaga wentengalang masinar pabuat anake sane patut,sane kapiolasan, panyayang miwah adil.
5 Bagia anake sane mutangang, sane sakingjujur ngamargiang pakaryannyane.
6Anake sane patut jaga tansah sida karya, turipun setata jaga kelingang.
7 Ipun nenten jaga ajerih nrima or sane kaon.Pangegan ipune kukuh bakuh tur ipunpracaya ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.
8 Ipun nenten sangsaya wiadin ajerih. Ipunpracaya jaga manggihin meseh-mesehipune kaon.
9 Ipun mapadana ring anake sane kakirangan,tur kapiolasan ipune nenten rered-rered.Ipun jaga mawisesa tur kajiang.
10 Rikala jadmane sane dursila ngetonpaindikane puniki, ipun sami padapedih. Ipun pedih angarab-arab, rarissirna. Pangajap-ajap ipune sirna kantossalami-laminipun.
Puji-pujian buat kabecikanIda Sang Hyang Widi Wasa
113 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
KIDUNG 113.2–9 304
Ih paraparekan Ida Sang Hyang WidiWasa, pujija parab Idane!
2 Parab Idane pacang kapuji, sane mangkinkantos salami-laminipun.
3 Pujija parab Ida Sang Hyang Widi Wasa, sakingkangin rauh kauh!
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa nitah sakancanbangsa-bangsane makasami, tur kaluihanIdane ngungkulin akasane makasami.
5 Tan wenten anak sane nyamenin Ida SangHyang Widi Wasa, Widin iragane. Idamalinggih ring genahe sane pinih tegeh.
6Nanging Ida ledang macingakan tedun buatngaksi akasa miwah pre wine.
7 Ida mangunang anake was- was sakingbuke, tur Ida ning ngang anake sanekakirangan saking kasangsaranipune.
8 Ida nadosang ipun kan n pararatune, inggihpunika pararatun kaulan Idane.
9 Ida ngajiang paraistrine sane bengkung ringpumahannyane, tur Ida ngawinang ipunbagia malantaran Ida mapaica pianak ringipun.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
KIDUNG 114.1–7 305
Kidung Rerainan Paskah
114 1 Rikala rakyat Israele nilar Mesir, rikalakaturunan Dane Yakub nilar jagat
sunantarane punika,2 Yehuda dados kaula sane suci pabuat Ida Sang
Hyang Widi Wasa, tur Israel dados druenIdane ngraga.
3 Rikala Segara Gelagah ngeton, ipun tumulimalaib, tur Tukad Yordane nyat.
4Gunung-gununge pada kecag-kecog waluyasakadi kambing, tur bukit-bukitecebar-cebur waluya sakadi godelbiri-birine.
5 Ih pasih, apa ane ngranayang iba malaib?Muah iba Tukad Yordan ngudiang dadi ibanyat?
6 Iba gunung-gunung, ngudiang iba dadikecag-kecog buka kambinge, tur ibabukit-bukit, ngudiang iba cebar-ceburbuka godel biri-birine?
7 Ih pre wi, jejeh ngetorja dikala Ida SangHyang Widi Wasa rauh, tur jejeh ngetorjadi ayun Widin Yakube.
KIDUNG 114.8–115.7 306
8 Ida ane ngubah bukit batune dadi tlaga muahngubah batu kaange ane katos dadi yehkalebutan ane membah.
Wantah asiki Widi sane suja
115 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,wantah pabuat Palungguh IRatu
kewanten pujiane patut katurang, boyajapabuat ang, santukan sih pasuecanmiwah kasa an Palungguh IRatune nentennaenin rered.
2 Punapi awinanipun bangsa-bangsapada mataken ring ang, sapuniki:“Dijake Widin jerone?”
3Widin ange ring suargan. Ida ngamargiangnapija sane arsayang Ida.
4Dewa-dewanipune kakardi antuk perak miwahmas, karupayang antuk liman manusane.
5 Ipun maderbe bungut, nanging nentenmrasidayangmabaos. Ipunmaderbemata,nanging nenten mrasidayang ngeton.
6 Ipun maderbe kuping nanging nentenmrasidayang ningeh, tur maderbe cunguhnanging nenten mrasidayang ngadek.
7 Ipun maderbe lima, nanging nentenmrasidayang ngusud miwah maderbebuntut nanging nenten mrasidayang
KIDUNG 115.8–13 307
majalan. Samaliha ipun nentenmrasidayang masuara.
8Dumadak sawatek anake sane ngardi miwahpracaya ring arcane punika jaga patehsakadi arca sane sampun kardi ipunpunika.
9 Ih semeton rakyat Israel, pracayaja ring IdaSang Hyang Widi Wasa. Ida mapaicapitulungan miwah nyayubin semeton.
10Duh parapanditan Ida Sang Hyang WidiWasa, pracayaja ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Ida mapaica pitulungan miwahnyayubin semeton.
11 Ih sawatek anake sane as bak ring Ida,pracayaja ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida mapaica pitulungan miwah nyayubinsemeton.
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa eling ringiraga, tur jaga ngamertanin iraga. Idajaga ngamertanin rakyat Israele miwahsakancan panditan Ida Sang Hyang WidiWasa.
13 Ida jaga ngamertanin sakancan anake sanenglinguang Ida. Agung alit sami padakamertanin.
KIDUNG 115.14–116.2 308
14Dumadak Ida Sang HyangWidi Wasa mapaicapianak ring semeton, inggih punikasemeton miwah katurunan semetone.
15Dumadak semeton kamertanin antuk IdaSang Hyang Widi Wasa, sane ngardi akasamiwah pre wi.
16Akasane punika druen Ida Sang Hyang WidiWasa ngraga, nanging Ida maicayangpre wi ring imanusa.
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa nenten kaluihangantuk jadmane sane padem miwah antukjadmane sane ngungsi ka sunia loka.
18Nanging iraga, sane kantun urip, jagangaturang panyuksma ring Ida, sanemangkin kantos rauh salami-laminipun.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Anake sane kaluputang saking pa ,muji Ida Sang Hyang Widi Wasa
116 1 Ti ang as bak ring Ida SangHyang Widi Wasa, santukan Ida
mirengang atur ange, tur Ida mirengangpinunas-pinunas ange.
2 Ida mirengang atur ange sabilang angmapinunas ring Ida.
KIDUNG 116.3–9 309
3 Baya pa ne ngiter ang, tur kadurgamanbangbang setrane nganampekin ang.Ti ang kaliput antuk katakutan miwahmanah inguh.
4 Irika ang raris mapinunas ring Ida SangHyang Widi Wasa, sapuniki: “Duh RatuSang Hyang Widi Wasa, ang mapinunasring Palungguh IRatu, ledang PalungguhIRatu ngrahayuang ang.”
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa kalintang sihsueca tur adil, Widin iragane kalintang sihkapiolasan.
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyayubin anakesane nglis ng. Rikala ang katempuhbencana, Ida ngrahayuang ang.
7 Entegangja kenehe, ih jiwan ange, sawirehIda Sang Hyang Widi Wasa suba kalintangsueca teken ang.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngluputang angsaking pa ne. Ida nyadsadin yeh matan
ange tur ngluputang ang sakingkakaonan ange.
9Duaning punika ang mamargi ring ayun IdaSang Hyang Widi Wasa, ring jagat jadmanesane urip.
KIDUNG 116.10–17 310
10 Ti ang tetep kantun pracaya, yadiastunang rikalaning mabaos kadi asapuniki:
“Ti ang kanyagang pisan.”11 Taler rikalaning ang sajeroning katakutan
tur mabaos sapuniki: “Tan wenten anaksane nyandang gugu.”
12Napi sane patut aturang ang pamantukaring Ida Sang Hyang Widi Wasa pabuatsaluiring kabecikan Idane ring ang?
13 Ti ang jaga ngaturang anggur ring IdaSang Hyang Widi Wasa, buat maturpanyuksma ring Ida, santukan Ida sampunngrahayuang ang.
14 Ring pantaran pauman kaulan Idane, angjaga naur sesangin ange ring Ida.
15Ambate sungkan pakayunan Ida Sang HyangWidi Wasa, yening wenten salah tunggilkaulan Idane padem.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angpuniki parekan Palungguh IRatu. Ti angnyadia ngancangin Palungguh IRatu,sakadi sane sampun kalaksanayang antukmemen ange. Palungguh IRatu sampunngluputang ang saking sang pa .
17 Ti ang jaga ngaturang panyuksma ringPalungguh IRatu miwah ngunggahang
KIDUNG 116.18–118.1 311
pangastawan ange ring ayun PalungguhIRatu.
18 Sajeroning paruman sawatek kaulanPalungguh IRatune, ring genahe sane suciring Perhyangan Agung Palungguh IRatunering Yerusalem, ang jaga naur sesangin
ange ring ayun Palungguh IRatune.19 (116:18)
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Puji-pujian pabuat Ida Sang Hyang Widi Wasa
117 1 Ih sakancan bangsa-bangsane sami,pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa! Ih
sawatek rakyate sami, pujija Ida!2 Sih pasuecan Idane ring iraga kalintang
kukuh bakuh, tur kasa an Idane langgengsalami-laminipun.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Atur panyuksma, santukanIda mapaica kamenangan
118 1Aturangja panyuksma ring Ida SangHyang Widi Wasa, santukan Ida
kalintang sueca, tur sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
KIDUNG 118.2–8 312
2Ngiringja rakyat Israele makasami padamabaos kadi asapuniki: “Sih pasuecanIdane langgeng salami-laminipun.”
3Ngiringja parapanditan Ida Sang HyangWidi Wasa makasami pada mabaos kadiasapuniki: “Sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.”
4Ngiringja sawatek anake sane as bakring Ida, makasami pada mabaos kadiasapuniki: “Sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.”
5 Ring sajeroning ang katempuh antukkamewehan, ang mapinunas ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur Ida naginginpinunas ange saha mebasang ang.
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngiangin ang,ang nenten pacang ajerih. Napike sane
jaga sida kalaksanayang antuk anakemarep ring ang?
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica pitulungring ang, tur ang jaga ngetonmeseh-meseh ange kaon.
8 Becikan suksrah ring Ida Sang Hyang WidiWasa, bandingang ring jaga ngandelangmanusane.
KIDUNG 118.9–15 313
9 Becikan suksrah ring Ida Sang Hyang WidiWasa, bandingang ring jaga ngandelangparapamimpin manusane.
10 Katah meseh-meseh sane ngiter ang,nanging ipun sirnayang ang antukkawisesan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
11 Ipun ngiter ang, nanging ipun sirnayangang antuk kawisesan Ida Sang Hyang
Widi Wasa.12 Ipun pagriung ngrebut ang sakadi nyawan,
nanging ang nyirnayang ipun. Ipungelis puun sakadi genine nilap punyanketket. Ti ang nyirnayang ipun masranakawisesan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
13 Ti ang kasia n banget pisan kantostambis-tambis kaon, nanging Ida SangHyang Widi Wasa mapaica pitulungan ring
ang.14 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica
kawisesan miwah kasitengan ring ang,tur Ida sampun ngluputang ang.
15 Piragiangja suryak kamenangan ringkemah-kemah kaulan Ida Sang Hyang WidiWasa, kadi asapuniki: “Kawisesan Ida SangHyangWidi Wasa sane sampun ngawinangpunika makasami.
KIDUNG 118.16–21 314
16 Kawisesan Idane sane sampun ngawinangiraga menang, inggih punika kawisesanIdane sane luih ring rananggana.”
17 Ti ang nenten jaga padem, nanging angjaga urip, tur jaga nglumbrahang paindikansane sampun kakardi antuk Ida SangHyang Widi Wasa.
18 Ida sampun nyisipang ang banget pisan,nanging Ida nenten manggayang angpadem.
19Ampakinja ang korin Perhyangan Agunge.Ti ang jaga ngranjing tur ngaturangpanyuksma ring Ida Sang Hyang WidiWasa.
20 Puniki kori agung Ida Sang Panembahan, turwantah jadmane sane patut kewantensane kalugra ngranjing.
21Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang mujiPalungguh IRatu, santukan PalungguhIRatu nagingin pinunas ange, turPalungguh IRatu sampun mapaicakamenangan ring ang.
KIDUNG 118.22–28 315
22 Batune sane kakutang antuk tukang batune,sane kanggep tan paguna, sane mangkinmabalik dados batu sane maha utama.
23 Paindikane punika sampun kakardi antukIda Sang Hyang Widi Wasa. Punika yuakngangobin pabuat iraga.
24 Rahinane puniki, rahina kamenanganIda Sang Hyang Widi Wasa. Ngiringjamaliang-liang, tur ngluihang rahinanepuniki.
25Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, luputangjaang. Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,
lugrainja ang mangda ang prasidalabda karya.
26Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasangamertanin anake sane rauh sajeroningparab Idane. Ti ang jaga ngamertaninsemeton saking Perhyangan Agung IdaSang Hyang Widi Wasa.
27 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika maragaWidi, tur Ida sampun kalintang suecaring ang. Pada agemja carang tarune,ngiringja kawi n upacarane samalihangiringja iraga mamargi ngilehinpamorboran aturane.
28 Palungguh IRatu Widin ange, tur angngaturang panyuksma ring Palungguh
KIDUNG 118.29–119.5 316
IRatu. Ti ang jaga nglumbrahangkagungan Palungguh IRatune.
29Matur panyuksmaja ring Ida Sang HyangWidi Wasa, santukan Ida maraga sihsueca. Sih pasuecan Idane langgengsalawas-lawasnya.
Pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa
119 1 Bagia sakancan anake sane uripnirmala sane laksanannyane sa nut
ring pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa.2 Bagia sakancan anake sane sairing ring
pituduh-pituduh Idane, sane ngiring Idasaking saguluking a .
3 Ipun nenten naenin malaksana iwang, turipun mamargi ring margin Ida Sang HyangWidi Wasa.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun maicayang pidabdabPalungguh IRatu ring ang, turngandikayang mangda ang saking sa atuu ninu n pidabdabe punika.
5 Sasida-sidan antuk ang mapakibeh,mangda ang prasida sa a tuu,sajeroning pituduh-pituduh PalungguhIRatune punika.
KIDUNG 119.6–12 317
6 Yening ang nglinguang pituduh-pituduhPalungguh IRatune makasami, kenginan
ang nenten jaga nemu kimud.7 Yening ang minehin tetepasan Palungguh
IRatu sane adil, ang jagamuji PalungguhIRatu antuk manah sane nirmala.
8 Ti ang jaga sairing ring pidabdab PalungguhIRatune, duaning punika sampunangjaPalungguh IRatu nilar ang.
Indik ninu n pidabdab IdaSang Hyang Widi Wasa
9 Sapunapike antuka anake truna mangdauripipune tetep kantun suci nirmala?Wantah malantaran ninu n pituduh-pituduh Palungguh IRatu.
10 Ti ang nyadia ngancangin PalungguhIRatu antuk saguluking manah ange.Gambelja ang mangda sampunang
ang kantos tempal ring pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
11 Ti ang nampa nyuun pidabdab PalungguhIRatune, mangda ang nenten ngardidosa pamantuka ring Palungguh IRatu.
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmuji Palungguh IRatu. Patujuhinja angmargin Palungguh IRatune.
KIDUNG 119.13–20 318
13Antuk suara sane santer ang ngwali-walinin sakancan pidabdabe sane sampunpaicayang Palungguh IRatu.
14 Ti ang demen ninu n pituduh-pituduhPalungguh IRatune langkungan ringmaderbe kasugihan sane akeh.
15 Ti ang mlajahin pituduh-pituduh PalungguhIRatune, tur ang ngamargiang paurukanPalungguh IRatune.
16 Ti ang suka rena ring pidabdab PalungguhIRatu, tur pituduh-pituduh PalungguhIRatune nenten jaga laliang ang.
Kaliangan sajeroning pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
17 Suecaninja ang, parekan Palungguh IRatu,mangda ang prasida urip tur ninu npaurukan Palungguh IRatune.
18 Kedatangja matan ange, mangda angmrasidayang ngeton kasuja an kaluihanpidabdab Palungguh IRatune.
19 Ti ang iriki ring mrecapada wantah abosboskewanten. Sampunangja singidangapituduh-pituduh Palungguh IRatune ring
ang.20Manah ange yuak kalintang meled,
mangda ang tansah uning ringtetepasan-tetepasan Palungguh IRatune.
KIDUNG 119.21–27 319
21 Palungguh IRatu nglemekin jadmane sanesumbung. Sengkala jadmane sane tempalring pituduh-pituduh Palungguh IRatune.
22 Luputangja ang saking panyacad miwahtemah pisuhipune, santukan angngamanggehang pidabdab PalungguhIRatune.
23 Parapamrentahe paum mapiguman, tursaigum jaga nglawan ang. Nanging
ang jaga nelebang paurukan PalungguhIRatune.
24 Pituduh-pituduh Palungguh IRatunengawinang ang bungah ring manah, turpituduh-pituduhe punika minakadi dadosjuru pitutur ange.
Kaputusan buat jaga ninu n pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
25 Ti ang kakaonang kantos maguyang ringbuke. Bangunangja ang manut sakadijanjin Palungguh IRatune.
26 Ti ang ngangkenin saananing paindikansane sampun laksanayang ang,tur Palungguh IRatu nyaurin ang.Patujuhinja ang margin PalungguhIRatune.
27 Tulunginja ang mangda angmrasidayang ngresep ring pidabdab
KIDUNG 119.28–33 320
Palungguh IRatune. Ti ang jaga minehinsaha teleb paurukan-paurukan PalungguhIRatune sane luih.
28 Ti ang kaliput antuk kaduhkitan. Kuatangjaang, manut sakadi janjin Palungguh
IRatune.29 Piaraja ang mangda sampunang ang
ngungsi margine sane iwang tur urukjaang indik pidabdab Palungguh IRatune
sajeroning pasuecan Palungguh IRatune.30 Ti ang sampun sedia jaga ngiringang
Palungguh IRatu, tur ang sampunngamanahin saha teleb tetepasanPalungguh IRatune.
31Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsampun ngiringang pituduh-pituduhPalungguh IRatune. Sampunangja angicena manggihin kimud.
32 Ti ang meled pisan jaga nuu n pituduh-pituduh Palungguh IRatune punika,santukan Palungguh IRatu jaga ngwewehinpangresepan ange.
Pangastawan mangda prasida ngresep33Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, urukja
ang piteges pidabdab PalungguhIRatune tur ang pacang ninu npidabdabe punika nyabran rahina.
KIDUNG 119.34–40 321
34 Terangangja pidabdab Palungguh IRatunepunika ring ang, tur ang jaga ninu npidabdabe punika. Ti ang jaga ngagempidabdabe punika antuk sagulukingmanah ange.
35Dadosangja ang sa nut ring pituduh-pituduh Palungguh IRatune, santukansajeroning pituduh-pituduhe punika
ang molih kaliangan.36 Icenja ang manah sane meled buat ninu n
pidabdab Palungguh IRatune, langkunganring meled molih kasugihan.
37Gambelja ang, mangda sampunang angnglinguang paindikan sane tan paguna.Suecaninja ang, manut sakadi janjinPalungguh IRatune.
38 Pagehangja ngagem prajanjian PalungguhIRatune ring ang, parekan PalungguhIRatune, inggih punika prajanjian sanekardi Palungguh IRatu ring jadmane sanesa nut ring Palungguh IRatu.
39 Luputangja ang saking panyacad saneajerihin ang. Ambate luih tetepasanPalungguh IRatune.
40 Ti ang mamanah ninu n pituduh-pituduhPalungguh IRatune. Icenja ang uripsane anyar, santukan Palungguh IRatumaraga adil.
KIDUNG 119.41–47 322
Andel ring pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa41Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sinahangja
ring ang agenging sih pasuecanPalungguh IRatu. Rahayuangja angsa nut ring prajanjian Palungguh IRatune.
42Malantaran punika ang mrasidayangnyaurin jadmane sane nyacad ang,santukan ang andel ring sabdanPalungguh IRatune.
43 Lugrainja ang mangda ang setatamaosang kasuja an, santukan pangajap-ajap ange wenten sajeroning tetepasanPalungguh IRatune.
44 Ti ang jaga setata ninu n pidabdabPalungguh IRatune kantos salami-laminipun.
45 Ti ang mamanah urip sajeroning kabebasansane sampurna, santukan ang misadianinu n paurukan-paurukan PalungguhIRatune.
46 Ti ang jaga nguningayang pituduh-pituduhPalungguh IRatune ring pararatune, tur
ang nenten jaga kimud.47 Ti ang marasa liang sajeroning ninu n
pituduh-pituduh Palungguh IRatune,santukan ang tresna ring pituduh-pituduhe punika.
KIDUNG 119.48–54 323
48 Ti ang ngajiang tur tresna ring pituduh-pituduh Palungguh IRatune, tur angjaga minehin saha teleb pituduh-pituduhPalungguh IRatune punika.
Indik pracaya ring pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
49 Elingangja prajanjian Palungguh IRatunering ang, parekan Palungguh IRatune.Indike punika ngawinang ang maderbepangajap-ajap.
50 Yadiastu sajeroning kamewehan, angrumasa bungah, santukan prajanjianPalungguh IRatune ngawinang ang urip.
51 Jadmane sane sumbung tan mari nemahmisuh ang, nanging ang nentenma lar saking pidabdab PalungguhIRatune.
52Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angeling ring tetepasan-tetepasan PalungguhIRatune sane riin, tur punika sanengawinang ang rumasa bungah.
53 Rikala ang ngeton jadmane dursilamamurug pidabdab Palungguh IRatune,
ang gedeg pisan.54 Sakantun ange urip ajebos iriki ring jagate,
ang jaga ngawi kidung ngeniang indikpidabdab Palungguh IRatune.
KIDUNG 119.55–60 324
55Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rikalawengi ang eling ring Palungguh IRaturaris ang mineh-minehin pidabdabPalungguh IRatune.
56 Ti ang rumasa kalintang bagia sajeroningninu n pituduh-pituduh PalungguhIRatune.
Kasa an marep ring pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
57Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, wantahPalungguh IRatu sane dados dagingpangap n ange. Ti ang majanji jaganglaksanayang pidabdab-pidabdabPalungguh IRatune.
58 Ti ang mapinunas ring Palungguh IRatuantuk saguluking manah, mangdaPalungguh IRatu kawelas arsan ring angsakadi sane sampun janjiang PalungguhIRatu.
59 Ti ang sampun minehin pamarginange, tur ang majanji jaga ninu n
pituduh-pituduh Palungguh IRatune.60 Pramangkin ang jaga nglaksanayang
pituduh-pituduh Palungguh IRatunepunika.
KIDUNG 119.61–67 325
61 Jadmane dursila sampun masang jeet pabuatang, nanging ang nenten lali ring
pidabdab Palungguh IRatune.62 Rikalaning tengah wengi ang bangun, tur
ang muji Palungguh IRatu, duaningtetepasan Palungguh IRatune sane adil.
63 Ti ang dados sawitran sakancan anakesane ngancangin Palungguh IRatu, turdados sawitran sakancan anake sanenglaksanayang pidabdab PalungguhIRatune.
64Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,mrecapadane kabekin antuk sih pasuecanPalungguh IRatune sane nenten rered-rered. Urukja ang pituduh-pituduhPalungguh IRatune punika.
Pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa65Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Palungguh
IRatu sampun ngamanggehang janjinPalungguh IRatune. Palungguh IRatukalintang sueca ring ang parekanPalungguh IRatune.
66 Icenja ang kawicaksanan miwahpangweruhan, santukan ang pracayaring pituduh-pituduh Palungguh IRatune.
67 Sadurung Palungguh IRatu nyisipang ang,ang biasa malaksana iwang, nanging
KIDUNG 119.68–73 326
sane mangkin ang ninu n sabdanPalungguh IRatune.
68Ambate ageng sueca lan panugrahanPalungguh IRatune. Urukja angpituduh-pituduh Palungguh IRatune.
69 Jadmane sane sumbung sampun maosangpaindikan sane bobab ngeniang indik
ange, nanging ang ninu n tah- tahPalungguh IRatune antuk sagulukingmanah ange.
70 Jadmane punika nenten ngresep nangingang muponin kaliangan sajeroning
pidabdab Palungguh IRatune.71Ukuman ange punika dados paindikan
sane becik pabuat ang, santukanpaindikane punika ngawinang angmlajahin pituduh-pituduh PalungguhIRatune.
72 Pidabdab sane paicayang Palungguh IRatupunika pabuat ang, pikenohipunlangkungan ring sakancan jinahe sanewenten ring jagate.
Kadilan pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa73 Palungguh IRatu ngardi ang, tur Palungguh
IRatu sampun ngrahayuang ang. Icenjaang pangresepan, mangda ang
KIDUNG 119.74–79 327
prasida mlajahin pidabdab-pidabdabPalungguh IRatune.
74 Jadmane sane ngluihang Palungguh IRatujaga rumasa liang, rikalaning ipun ngeton
ang, santukan ang pracaya ring janjinPalungguh IRatune.
75Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tetepasanPalungguh IRatune sawiak adil. Samalihayening Palungguh IRatu nyisipang ang,punika malantaran Palungguh IRatu sa atuu.
76 Icenja mangda sih pasuecan PalungguhIRatune sane nenten rered-rered punikanglipurang ang, sakadi sane sampunjanjiang Palungguh IRatu ring ang,parekan Palungguh IRatune.
77 Suecaninja ang mangda ang urip,santukan ang manggih kaliangansajeroning pidabdab Palungguh IRatune.
78Dumadak jadmane sane sumbung jagamolih kimud, santukan ipun sampunnglingga caya jaga nalih ang. Nangingpabuat ang, ang jaga teleb minehintah- tah Palungguh IRatune.
79Dumadak jadmane sane ngluihang PalungguhIRatu pada rauh ring ang, inggih punikajadma sane uning ring pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
KIDUNG 119.80–85 328
80Dumadak ang mrasidayang ngamargiangpituduh-pituduh Palungguh IRatune sahasampurna, mangda sampunang angnandang kimud.
Pangastawan mangda molih kabebasan81Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang
sampun kaleson nyantosang PalungguhIRatu buat jaga ngrahayuang ang.Ti ang kapiandel ring sabdan PalungguhIRatune.
82Matan ange sampun kuyu nyantosangpaindikan sane janjiang Palungguh IRatu.Ti ang raris mataken, malih pidankePalungguh IRatu jaga mapaica pitulunganring ang?
83 Ti ang sampun tan paguna sakadi klukuhwadah anggure sane sampun kakutang.Nangingke ang nenten naenin lali ringpituduh-pituduh Palungguh IRatune.
84Malih amunapike suenipun ang patutnyantosang? Malih pidanke PalungguhIRatu jaga nyisipang jadmane sanenyangsaren ang?
85 Jadmane sumbung sane nenten ninu npidabdab Palungguh IRatune, ipunsampun ngardi bangbang buat jagamencanen ang.
KIDUNG 119.86–91 329
86 Pituduh-pituduh Palungguh IRatunepunika makasami patut pisan kagega.Jadmane pada nyangsaren ang antukpangindrajala, duaning punika icenja
ang pitulungan.87 Ipun tambis-tambis sida karya jaga
ngamademang ang, nanging angnenten nglemenahang pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
88Malantaran sih pasuecan Palungguh IRatunesane nenten rered-rered, tur PalungguhIRatu nyuecanin ang, kantos angprasida ninu n pidabdab-pidabdabPalungguh IRatune.
Pracaya ring pidabdab Ida SangHyangWidiWasa89Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sabdan
Palungguh IRatune punika pageh salami-laminipun. Sabdane punika langgengwenten ring suargan.
90 Kasa an Palungguh IRatune langgengsalami-laminipun. Palungguh IRatusampun ngenahang jagate puniki ringgenahnyane, tur ipun kantun tetep rauhmangkin.
91Makasami kantun kantos rauh mangkinmalantaran pituduh Palungguh IRatune,
KIDUNG 119.92–97 330
santukan ipun makasami punika dadosparekan Palungguh IRatune.
92 Yening pidabdab Palungguh IRatu punikasampun nenten dados pukuh kaliangan
ange, meh ang sampun pademmalantaran kasangsaran ange.
93 Ti ang nenten jaga naenin nglemenahangtah- tah Palungguh IRatune, santukan
malantaran punika Palungguh IRatusampun miara urip ange.
94 Ti ang puniki druen Palungguh IRatune.Luputangja ang! Ti ang sampunmapakibeh jaga ninu n pituduh-pituduhPalungguh IRatu.
95 Jadmane dursila sampun nyantosang nyadiajaga ngamademang ang, nanging angjaga teleb minehin pidabdab-pidabdabPalungguh IRatune.
96 Ti ang sampunmlajahin mungguing saluiringpaindikan punika wenten watesipun.Nanging pituduh Palungguh IRatunepunika sampurna.
Tresna ring pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa97Ambate tresnan ange ring pidabdab
Palungguh IRatu punika. Arahina mepekang mineh-minehin pidabdabe punika.
KIDUNG 119.98–104 331
98 Pituduh Palungguh IRatu punika setatanyarengin ang. Indike punikangawinang ang wicaksana imbangangring meseh-meseh ange.
99 Ti ang ngresep langkungan ring sakancangurun ange, santukan ang telebminehin tah- tah Palungguh IRatune.
100 Kawicaksanan ange langkungan ringanake lingsir-lingsir, santukan angninu n pituduh-pituduh PalungguhIRatune.
101 Ti ang sampun ngedohang sakancanlaksanane dursila, santukan angmamanah ninu n sabdan PalungguhIRatune.
102 Ti ang sampun nenten nglemenahangtah- tah Palungguh IRatune, santukan
Palungguh IRatu ngraga sane dados gurunange.
103Ambate manis rasan tah- tah PalungguhIRatu punika. Indike punika manisan ringmadune.
104 Ti ang molih kawicaksanan saking pidabdabPalungguh IRatu punika, duaning punika
ang ge ng ring sakancan laksananesane corah.
KIDUNG 119.105–111 332
Galang saking pidabdab IdaSang Hyang Widi Wasa
105 Sabdan Palungguh IRatune minakadi suluhbuat nuntun ang, samaliha makadadosgalang pabuat margin ange.
106 Ti ang jaga ngagem sumpah ange, buatninu n tah- tah Palungguh IRatune saneadil.
107Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,kasangsaran ange sawiak kalintangabot. Lugrainja ang kantun urip, sakadijanjin Palungguh IRatune.
108Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu nrima atur panyuksman
ange, tur urukja ang pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
109 Ti ang setata nyadia nyerahang uripange, tur ang nenten lali ring
pidabdab Palungguh IRatune.110 Jadmane dursila masang jeet pabuat
ang, nanging ang tan tempal ringpituduh-pituduh Palungguh IRatune.
111 Pituduh-pituduh Palungguh IRatune punikadados paderbean ange sane langgeng.Pituduh-pituduhe punika dados kalianganmanah ange.
KIDUNG 119.112–118 333
112 Ti ang sampun ngamas ang jaga ninu npidabdab-pidabdab Palungguh IRatune,kantos rauh panemayan ange pacangpadem.
Karahajengan sajeroning pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
113 Ti ang ge ng ring jadmane sane nentensaking saguluking manah as bak ringPalungguh IRatu. Nanging ang tresnaring pidabdab Palungguh IRatune.
114 Palungguh IRatu makadados pa ndihmiwah pasayuban ange. Ti ang wantahngajap-ajap prajanjian Palungguh IRatune.
115 Ih jadmane ane kakaput baan dosa, johangjaibane uli sig icange. Icang lakar ninu npituduh Widin icange.
116 Icenja ang kakuatan, sakadi janjinPalungguh IRatune, mangda ang tetepurip. Sampunangja ang kadoangasajeroning pangajap-ajap ange.
117Gambelja ang mangda ang rahajeng,tur ang pacang setata nglinguangpituduh-pituduh Palungguh IRatune.
118 Palungguh IRatu nulak sawatek jadmanesane tempal ring pidabdab PalungguhIRatune. Rencananipun sane bobab punikatan paguna.
KIDUNG 119.119–125 334
119 Sakancan jadmane sane dursila kaonangPalungguh IRatu tan bina sakadi lulune,duaning punika ang tresna ringpituduh-pituduh Palungguh IRatune.
120 Ti ang rumasa ajerih ring Palungguh IRatu.Ti ang kalintang ajerih ring tetepasanPalungguh IRatune.
Sa nut ring pidabdab Ida Sang HyangWidiWasa121 Ti ang sampun nglaksanayang napi sane
patut miwah sane becik. Sampunangjaang serahanga ring meseh-mesehange.
122 Ledang Palungguh IRatu majanji, mungguingPalungguh IRatu jaga mapaica pitulunganring parekan Palungguh IRatune.Sampunangja icena jadmane sanesumbung jaga ngereh ang.
123Matan ange kantos kuyu ngajap-ajappitulungan saking Palungguh IRatu, inggihpunika indik kabebasan sane sampunjanjiang Palungguh IRatu.
124 Titahja ang manut sih pasuecanPalungguh IRatune sane nenten rered-rered, tur urukja ang pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
125 Ti ang puniki parekan Palungguh IRatu.Icenja ang pangresepan, mangda ang
KIDUNG 119.126–131 335
uning ring paurukan-paurukan PalungguhIRatune.
126Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, punikisampun panemayan Palungguh IRatunejaga ngamargiang pakarsan PalungguhIRatune, santukan jadmane sampun padatempal ring pidabdab Palungguh IRatune.
127 Ti ang tresna ring pidabdab PalungguhIRatune langkungan ring tresnan angering mas, langkungan ring mase sane pinihbecika.
128Duaning punika ang sairing ring sakancantah Palungguh IRatu, tur ang ge ng
ring sawatek pamargine sane iwang.
Meled ninu n pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
129 Paurukan Palungguh IRatune kalintang luih.Ti ang sa nut ring paurukane punikasaking saguluking manah ange.
130 Katerangan ngeniang indik paurukan-paurukan Palungguh IRatu punikangawinang jadmane sane nambet dadoswicaksana.
131 Bungut ange sebakang ang santukankameledan ange ring pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
KIDUNG 119.132–139 336
132 Cingakja ang tur suecaninja ang, sakadisane sampun margiang Palungguh IRatumarep ring sakancan jadmane sane asbak ring Palungguh IRatu.
133 Sampunangja ang icena labuh, sakadisane sampun janjiang Palungguh IRatutur sampunangja icena ang kakaonangantuk kadursilane.
134 Luputangja ang saking jadmanesane nindes ang, mangda angprasida nglaksanayang pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
135Mertaninja ang malantaran PalungguhIRatu nyinahang teja wedanan PalungguhIRatune, tur urukja ang pidabdabPalungguh IRatune.
136 Yeh matan ange membah sakadi tukad,santukan rakyate nenten nglaksanayangpidabdab Palungguh IRatune.
Kadilan pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa137Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Palungguh
IRatu maraga wicaksana, tur pidabdabPalungguh IRatu punika adil.
138 Pidabdab sane sampun margiang PalungguhIRatu punika sawiak adil tur patut.
139 Tangkah ange kebus santukan pedihbasang ange duaning meseh-
KIDUNG 119.140–146 337
meseh ange nenten nglinguangpituduh-pituduh Palungguh IRatune.
140Ambate pas janjin Palungguh IRatune.Ambate tresnan ange ring janjinepunika.
141 Ti ang puniki tan paguna miwah nista,nanging ang nenten nglemenahangpaurukan Palungguh IRatune.
142 Kadilan Palungguh IRatune jaga manggehsalami-laminipun, tur pidabdab PalungguhIRatune setata patut.
143 Ti ang kalikub antuk kamewehan miwahkaresresan, nanging pituduh-pituduhPalungguh IRatune ngawinang ang sukarena.
144 Titah Palungguh IRatune setata adil. Icenjaang pangresepan, mangda ang tetep
urip.
Pangastawan mangda polih kabebasan145 Ti ang nunas ica ring Palungguh IRatu saking
saguluking manah ange. Duh Ratu SangHyang Widi Wasa saurinja ang janten
ang jaga ninu n pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
146 Ti ang nunas ica ring Palungguh IRatu.Luputangja ang, malantaran punika
KIDUNG 119.147–152 338
ang jaga ngamanggehang pidabdabPalungguh IRatune.
147 Sadurung suryane endag, angmasesambatan nunas tulung ringPalungguh IRatu. Pangajap-ajap angewantah ring janjin Palungguh IRatune.
148Awengi mepek ang nenten dados pulesbuat minehin tur nelebang tah- tahPalungguh IRatune.
149Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,malantaran sih pasuecan PalungguhIRatune sane nenten rered-rered punika,pirengangja pinunas ange. Sinahangjapasuecan Palungguh IRatune, sayubinjaurip ange.
150 Jadmane sane nyapa kadi aku, sanenyangsaren ang sampun sayannganampekin ang, inggih punika jadmasane nenten naenin ngamanggehangpidabdab Palungguh IRatune.
151Nanging, duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu nampek ring ang tursakancan pituduh-pituduh PalungguhIRatune punika kukuh bakuh.
152 Sane nguni ang sampun uning ringtah- tah Palungguh IRatune. Palungguh
IRatu ngamanggehang tah- tahe punikakantos salami-laminipun.
KIDUNG 119.153–159 339
Pinunas mangda kicen pitulungan153 Cingakja kasangsaran ange, tur
rahayuangja ang santukan angtan nglemenahang pidabdab PalungguhIRatune.
154 Tindihinja wicaran ange, tur bebasangjaang. Rahayuangja ang sakadi sane
sampun janjiang Palungguh IRatu.155 Jadmane sane dursila nenten karahayuang,
santukan ipun nenten nglaksanayangpidabdab Palungguh IRatu.
156Nanging, duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sih kawelas arsan Palungguh IRatunekalintang ageng. Sinahangja kawelasarsan Palungguh IRatune, tur rahayuangja
ang.157 Ti ang katah pisan maderbe meseh miwah
jadmane sane nindes ang, nangingang nenten lenga nglaksanayang
pidabdab Palungguh IRatune.158 Rikala ang ngeton jadmane sane dura
cara, ang rumasa kalintang senebring manah, santukan ipun nentenngamanggehang pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
159Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, indayangjaaksi tresnan ange ring tah- tah
KIDUNG 119.160–165 340
Palungguh IRatune punika. Sih pasuecanPalungguh IRatune nenten naeninmasalin. Duaning punika rahayuangja
ang.160Unteng pidabdab Palungguh IRatu punika,
inggih punika kasuja an, tur sakancantetepasan Palungguh IRatune sane adilpunika langgeng salami-laminipun.
Indike as bak ring pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa
161 Jadmane sane makuasa tan pakrana jagangebug ang, nanging ang ngluihangpidabdab Palungguh IRatune.
162Ambate liang manah ange, santukanjanjin Palungguh IRatune, sakadi liangjadmane sane muponin arta brana sanekatah.
163 Ti ang kalintang ge ng ring paindikan sanekalintang bobab, nanging ang tresnaring pidabdab Palungguh IRatune.
164Arahina ping pitu ang ngaturangpanyuksma, pabuat tetepasan PalungguhIRatune sane adil.
165 Jadmane ane tresna ring pidabdabPalungguh IRatune, ipun muponin sutrepsane sampurna, tur tan wenten indik sanengawinang ipun sengkala.
KIDUNG 119.166–172 341
166Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang nyantosang Palungguh IRatu,
buat ngrahayuang ang, tur angnglaksanayang sapituduh PalungguhIRatune.
167 Ti ang ninu n paurukan-paurukanPalungguh IRatune, tur ang tresnaring paindikan punika saking sagulukingmanah.
168 Ti ang ninu n tah- tah miwah pituduhPalungguh IRatune. Palungguh IRatungaksi saluiring sane laksanayang ang.
Pangastawan buat nunas pitulungan169Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,
dumadak sesambatan ange buat nunaspitulungan rauh ring ayun PalungguhIRatune. Icenja ang pangresepan sakadisane sampun janjiang Palungguh IRatu.
170 Pirengangja pangastawan ange, turrahayuangja ang manut ring janjinPalungguh IRatune.
171 Ti ang jaga setata muji Palungguh IRatu,santukan Palungguh IRatu ngurukang
ang pidabdab Palungguh IRatune.172 Ti ang jaga makidung ngeniang indik
pidabdab Palungguh IRatune, santukan
KIDUNG 119.173–120.1 342
pituduh-pituduh Palungguh IRatu punikaadil.
173 Palungguh IRatu tansah sedia mapaicapitulungan ring ang, santukan angngiringang pituduh-pituduh PalungguhIRatune.
174Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ambatemeled ange ring pitulungan PalungguhIRatu sane pacang ngrahayuang ang.Ti ang molih kaliangan sajeroningpidabdab-pidabdab Palungguh IRatupunika.
175 Icenja ang urip mangdane angprasida muji Palungguh IRatu. Dumadakjatah- tah Palungguh Iratune nulunginang.
176 Ti ang ngumbara milehan waluya sakadibiri-biri sane ical. Duaning punika ledangPalungguh IRatu rauh ngruruh ang,parekan Palungguh IRatune, santukan
ang nenten nglemenahang pidabdabPalungguh IRatune.
Pangastawan buat nunas pitulungan
120 1 Rikala ang sajeroning kakewehan,ang nunas ica ring Ida Sang Hyang
Widi Wasa, tur Ida nagingin pinunasange.
KIDUNG 120.2–121.3 343
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, luputangjaang saking jadmane sane bobab-bobab
miwah jadmane sane demen nguluk-uluk.
3 Ih cai jlema ane bobab apake ane lakarka bakang teken cai baan Ida Sang HyangWidi Wasa? Kenkenke abetne Ida lakarnyisipang cai?
4Aji panah prajurite ane lanying-lanying, tur ajibaa ane ngendih murub.
5Nongos di pantaran caine patuh jelekne tekennongos di kota Mesek, wiadin di pantaranwong Kedare.
6 Ti ang sampun sue pisan magubugan ringjadmane sane ge ng ring dame.
7 Rikalaning ang maosang indik dame, ipunmaosang indik perang.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pasayuban iragane
121 1 Ti ang nganengneng gunung-gununge, saking dijake jaga rauh
pitulungan ang?2 Pitulungan ange jaga rauh saking Ida Sang
Hyang Widi Wasa, sane ngardi akasamiwah pre wi.
3 Ida nenten manggayang semeton labuh.Panyayub semetone nenten naenin arip.
KIDUNG 121.4–122.3 344
4 Panyayub Israele nenten naenin arip wiadinsirep.
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngebagsemeton. Ida wenten ring sampingsemeton buat jaga nyayubin semeton.
6 Rikalaning rahina, panes suryane nentenngawinang semeton kebus, kadi asapunikataler sinar bulane rikalaning wengi.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nyayubinsemeton saking saananing bencana.Ida jaga miara semeton mangda setatarahajeng.
8 Ida jaga nyayubin semeton rikalaning semetonlunga wiadin budal, sane mangkin ngantossalami-laminipun.
Puji-pujian pabuat kota Yerusaleme
122 1 Ti ang rumasa liang ring manah,rikalaning anake pada mabaos ringang sapuniki: “Ngiringja iraga lunga ka
Perhyangan Ida Sang Hyang Widi Wasa.”2 Tur sane mangkin ang wenten iriki, majujuk
ring jeroan gapuran kota Yerusaleme.
3 Yerusalem punika kota sane kawangun sahabecik tur asri.
KIDUNG 122.4–123.1 345
4 Sakancan suku bangsane pada rauh mriki,inggih punika suku bangsa Israele, jagangaturang panyuksma ring Ida Sang HyangWidi Wasa, sa nut ring pituduh Idane.
5 Irika pararatun Israele pada malinggih ringsingasanan idane, buat mapaica tetepasanring kaulan idane.
6Astawayangja mangda kota Yerusalememuponin dame: “Dumadakja paraanakesane tresna ring kota Yerusaleme punikamuponin gemuh landuh.
7Dumadakja wenten dame ring tengah kotanemiwah karahajengan ring purin pararatunesane wenten ring Yerusaleme.”
8 Pabuat kadang warga miwah sawitranange, ang jaga mabaos ring kota
Yerusaleme kadi asapuniki: “Dumadakjaragane muponin dame.”
9 Pabuat Perhyangan Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin iragane, ang ngastawadumadakja ragane muponin gemuhlanduh.
Pangastawan buat nunas sih pasuecan
123 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang nulengek ka ayun Palungguh
KIDUNG 123.2–124.2 346
IRatune, ang nulengek ka suargan, kagenah Palungguh IRatune jumeneng nata.
2 Sakadi iparekan nyagerang gus nnyanemiwah sakadi ipanyeroan nyagerangpamekelnyane, kadi asapunika angtansah nulengek ka ayun Palungguh IRatu,duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widin
ange, ngantos Palungguh IRatu ledangngetelang sih kapiolas ring ang.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, suecaninjaang, suecaninja ang. Ti ang sampun
kalintang banget pisan kanistayang.4 Ti ang sampun sue pisan kabinjulin antuk
jadmane sane sugih miwah katemah pisuhantuk jadmane sane demen nindes tursumbung.
Ida Sang Hyang Widi Wasa dadospasayuban parakaulan Idane
124 1 Sapunapike panados ipun, yening IdaSang Hyang Widi Wasa nenten wenten
ring samping iragane? Inggih semetonwong Israel indayang saurin.
2 “Yening Ida Sang Hyang Widi Wasasampun nenten wenten ring samping
KIDUNG 124.3–125.2 347
iragane, rikalaning meseh-meseh iraganengebug iraga,
3 Pedas ipun sampun nguluh iraga idup-idupsajeroning kabraman an ipune saneangarab-arab,
4 kenginan blabare sampun nganyudang irga,tur toyane jaga nglikub iraga.
5 Samaliha embahan toyane sane suluk sampunngawinang iraga kalebu.”
6Ngiringja iraga ngaturang panyuksma ringIda Sang Hyang Widi Wasa, sane nentennglugrain meseh-meseh irgane nyirnayangiraga.
7 Iraga sampun luput sakadi paksine sane luputsaking jeet juru borose, tur jeete punikatastas, mawinan iraga prasida bebas.
8 Pitulungan iragane punika rauhnya saking IdaSang Hyang Widi Wasa, sane ngardi akasamiwah pre wi.
Sutrep pabuat parakaulanIda Sang Hyang Widi Wasa
125 1Anake sane pracaya ring Ida SangHyang Widi Wasa, waluya sakadi
Gunung Sione, sane nenten naeninmagejeran, tur nenten naenin magingsir.
2 Sakadi gunung-gununge ngiter kotaYerusaleme, inggih kadi asapunika taler
KIDUNG 125.3–126.2 348
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyerunginkaulan Idane sane mangkin miwahsalami-laminipun.
3 Jadmane sane dursila nentenja setatanguasain tanah anake patut. Pradenekadi asapunika, menawi anake sane patutpunika malaksana dursila.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, bakangjapaindikan sane becik ring jadmanesane malaksana ayu, inggih punika ringjadmane sane ninu n pituduh-pituduhPalungguh IRatune.
5Nanging rikalaning Palungguh IRatu nyisipangjadmane sane dursila, sisipangja jadmanesane nilar margin Palungguh IRatune.
Dumadakja wenten dame ring Israel.
Pangastawan pabuat nunas kabebasan
126 1 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasanantan iraga mawali ka Yerusalem,
indike punika waluya sakadi ipiane.2 Sapunapi jaga kedek lan kidung iragane
masuka rena, yening bangsa-bangsanesane osan pacang maosang indik iragane,sapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasangardi paindikan sane ageng pabuat ipun.”
KIDUNG 126.3–127.2 349
3 Suja nipun Ida sampun ngardi paindikan-paindikan sane ageng pabuat iraga.Ambate liang manah iragane.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, baktajaang mawali ka panegaran ange,
sakadi sabehe ngembahin tukad sane tuh.5 Lugrainja jadmane sane ngeling rikalaning
ipun nyambehang bibit, jaga munduhangpamupu antuk manah sane liang.
6 Jadmane sane ngeling rikalaning ipun medalmakta bibit, jaga mawali saha makidungkabatek antuk liang manahipune,rikalaning ipun makta pamupon ipune.
Muji kabecikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
127 1 Yening boya Ida Sang Hyang WidiWasa sane ngwangun umah, sinah
pakaryan undagine punika tan paguna.Yening boya Ida Sang Hyang Widi Wasasane nyayubin kotane punika, sinah tanpaguna prajurite magebagan.
2 Suja nipun tan paguna iraga tuyuh makaryangula pangupa jiwa, malantaran bangunpalimunan tur pules rikalaning sampunkaliwat wengi, santukan Ida Sang Hyang
KIDUNG 127.3–128.3 350
Widi Wasa mapaica ring anake sanesuecanin Ida, yadiastun ipun kantun pules.
3 Rare-rare punika paican Ida Sang Hyang WidiWasa. Ipun punika merta sane nyekala.
4Oka-okane sane lanang, sane kaderbe antukanake, rikalaning sampun pada truna,waluya sakadi panah sane kagambel antukprajurite.
5 Bagia pisan anake sanemaderbe panah-panahsane kadi asapunika. Ipun nenten jaganaenin kakaonang rikala kacundukring meseh-mesehipune ring ajengpangadilane.
Pikolih anake sane sairing ringIda Sang Hyang Widi Wasa
128 1 Bagia pisan anake sane sairing ringIda Sang Hyang Widi Wasa, sane urip
malantaran pituduh-pituduh Idane.2 Pakaryan semetone jaga mapikolih pabuat
kaperluan-kaperluan semetone; semetonjaga bagia miwah gemuh landuh.
3 Rabin semetone waluya sakadi punyananggure sane mabuah nged ring jeroansemetone, tur paraokan semetone tan
KIDUNG 128.4–129.2 351
bina sakadi wit saitun sane muda-mudangilehan mejan semetone.
4Anake muani sane sairing ring Ida Sang HyangWidi Wasa, suja nipun jaga kamertaninkadi asapunika.
5Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasangamertanin semeton saking Sion.Dumadak semeton jaga manggihin kotaYerusalem gemuh landuh sapanjang umursemetone.
6Dumadak semeton dirga yusa, kantos prasidangaksi putu-putun semetone!
Dumadakja wenten dame ring Israel.
Pangastawan, buat nglawanmeseh-meseh Israele
129 1Duh Israel, tuturangja ring angsareng sami kadi asapunapi meseh-
meseh semetone sampun nyangsarensemeton, ngawit saking semeton kantunwimuda.
2 “Ngawit saking ang kantun truna,meseh-meseh ange sampun nyapakadi aku nyangsarain ang, nanging ipunnenten prasida ngreh ang.
KIDUNG 129.3–130.1 352
3 Ipun sampun nues tur natunin tundun angedalem pisan, samaliha tatune punikawaluya sakadi tampak tenggalane ringpategalane.
4Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa sanemaraga adil, sampun mebasang angkantos ang nenten prasida dadospanjak.”
5Dumadak sakancan jadmane sane ge ng ringSion, jaga kakaonang tur jerih kapilayu.
6Dumadak ipun makasami sakadi padangesane men k ring duur neb umahe sanetuh sadurung ipun mrasidayang tumbuh.
7 Tan wenten anak sane jaga munduhang ipunwiadin jaga mesel-mesel tur ngambil ipun.
8 Jadmane sane nglintang irika tan wenten sanejaga mabaos ring ipun sapuniki: “DumadakIda Sang Hyang Widi Wasa ngamertaninsemeton! Tiang ngamertanin semetonsajeroning parab Ida Sang Hyang WidiWasa.”
Pangastawan buat nunas pitulungan
130 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,saking tungtung manah ange sane
dekdek renyuh, ang nunas ica ringPalungguh IRatu.
KIDUNG 130.2–131.1 353
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pirengangjapinunas ange. Pirengangja pinunas
ange buat nunas pitulungan!3 Yening Palungguh IRatu jaga ngelingang
dosa-dosan ange, sapasirake sanemrasidayang luput saking pasisip?
4Nanging Palungguh IRatu ngampurayangang, mangda ang wiak angob ring
Palungguh IRatu.
5 Ti ang sarat pisan nyantosang pitulungan IdaSang Hyang Widi Wasa, duaning angngega ring sabdan Idane.
6 Ti ang nyantosang Ida Sang HyangWidi Wasa,saratan ring pajagaane sane nyantosanggalang kangine.
7 Ih Israel, pracayaja ring Ida Sang Hyang WidiWasa! Santukan sih pasuecan Idanenenten rered-rered, tur Ida setata ledangngrahayuang.
8 Ida jaga ngrahayuang Israel kaulan Idanesaking sakancan dosa-dosannyane.
Pangastawan indik suksrah ringIda Sang Hyang Widi Wasa
131 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang sampun ngutang kasumbungan
KIDUNG 131.2–132.5 354
ange, tur ang sampun nilarkagungan ange. Ti ang nenten ngulapaindikan-paindikan sane ageng-agengwiadin paindikan-paindikan sane kalintangmeweh pabuat ang.
2Nanging ang rumasa rena tur sutrep .Sakadi rare lelep masare ring pabinanmemenipune, kadi asapunika taler manah
ange degdeg ring dewek ange.3Duh semeton bangsa Israel, pracayaja ring
Ida Sang Hyang Widi Wasa, sane mangkinmiwah salami-laminipun.
Puji-pujian pabuat Perhyangan Agunge
132 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,sampunangja Palungguh IRatu lali ring
Sang Prabu Daud miwah ring sakancankamewehan sane sampun rasayang ida.
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, elingangjapaindikan sane sampun janjiang ida,inggih punika sesangi sane katurang ringayun Palungguh IRatu, Widin Dane YakubSane Maha Wisesa, kadi asapuniki:
3 “Ti ang nenten jaga budal wiadin masare.4 Ti ang nenten jaga mararian wiadin pules.5 Sadurung ang nyawisang palinggih pabuat
Ida Sang Hyang Widi Wasa, inggih punika
KIDUNG 132.6–10 355
Perhyangan Widin Dane Yakube SaneMaha Wisesa.”
6 Ring Betlehem ang miragi indik PePrajanjiane punika, tur pe ne punikakeniang ang ring pategalan Yearime.
7 Ti ang raris mabaos sapuniki: “Ngiringja iragangungsi Perhyangan Ida Sang Hyang WidiWasa. Ngiringja iraga mabak ring ajengsingasanan Idane.”
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu rauh ring PerhyanganAgunge kadi asapunika taler PePrajanjiane punika, sane pinaka dadoscihna kawisesan Palungguh IRatune.Ledang Palungguh IRatu malinggih irikangantos salami-laminipun.
9Mangda parapandita druene setatanglaksanayang paindikan sane patut, turkaula druene masuryak-suryak masukarena.
10 Palungguh IRatu ngardi prajanjian ringparekan druene Sang Prabu Daud. DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa, sampunangjatulaka sang prabu seselikan PalungguhIRatune.
KIDUNG 132.11–16 356
11 Palungguh IRatu sampun ngardi prajanjiansane suci ring Sang Prabu Daud, inggihpunika prajanjian sane nenten jagaurungang Palungguh IRatu, sane kadiasapuniki: “Ulun lakar ngadegang pianakkitane adiri dadi ratu, tur ia lakar mrentahnylediinin kita.
12 Yening pianak-pianak kitane ngamanggehangprajanjian ulune muah pituduh anepaicayang Ulun teken ia, pianak-pianaknyane masih lakar dadi ratu kansalawas-lawasne.”
13 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nyelikGunung Sion tur Ida mapakayun jaganadosang ipun genah Perhyangan Idane.Sapuniki pangandikan Idane:
14 “Ditu tongos Ulune lakar malinggih salawas-lawasne, tur ditu masih tongos Ulune lakarmrentah.
15Ulun mapakayun nyujukang sakancan aneperluanga baan Sion. Ditu Ulun lakarmurnayang idep rakyate ane lacur ajidedaaran.
16 Sakancan ane kalaksanayang baanparapanditannyane, lakar mertaninUlun muah rakyate lakar makidung turmasuryak-suryak masuka rena.
KIDUNG 132.17–134.1 357
17Ditu Ulun lakar ngadegang katurunan Daudeadiri dadi ratu ane agung. Ditu Ulun lakarngamanggehang pamrentahan sang prabuseselikan Ulune.
18Musuh-musuhnyane lakar tangkeb Ulunbaan kimud, nanging kaprabonnyane lakargemuh landuh muah tumbuh subur.”
Puji-pujian indik kapitresnanring pantaran parasemeton
133 1Ambate becik tur liangipun,parakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sane saguluk sajeroning pasemetonan.2 Indike punika waluya sakadi minyak wangi
sane utama, sane kasriokang ring prabunDane Harun, tumuli maliah ka jenggotdanene, ngraris ngetel ka kantan jubahdanene.
3 Indike punika tan bina sakadi damuhering Gunung Hermon, sane ngetel ringbukit-bukit Sione. Ring genahe punika IdaSang Hyang Widi Wasa sampun nyanjiangmertan Idane, inggih punika urip langgengsalami-laminipun.
Arah-arah buat muji Ida Sang Hyang Widi Wasa
134 1Mrikija, pujija Ida Sang HyangWidi Wasa, ih sakancan parekan
KIDUNG 134.2–135.6 358
Idane, sakancan anak sane ngancanginPerhyangan Agung Idane rikalaning wengi.
2 Cakupangja tangan semetone sajeroningngastawa ring Perhyangan Agunge turpujija Ida Sang Hyang Widi Wasa.
3Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasa sanengardi akasa miwah pre wi, ngamertaninsemeton saking Gunung Sion.
Kidung pamuji
135 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!Pujija parab Idane, ih paraparekan Ida
Sang Hyang Widi Wasa,2 sane wenten ring Perhyangan Idane inggih
punika ring Perhyangan Agung Widiniragane.
3 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, santukanIda kalintang sih kapiolasan. Pujija parabIdane santukan Ida maraga sih sueca.
4 Ida nyelik Dane Yakub wiadin bangsa Israelbuat dados druen Idane.
5 Ti ang uning mungguingWidin iragane punikakalintang luih, agungan ring sakancanparadewane.
6 Ida ngardi napija sane arsayang Ida, ringsuargan miwah ring mrecapada, ringsegarane miwah ring sawang samudrane.
KIDUNG 135.7–14 359
7 Ida ngrauhang gulem tebel maduluranangin baret saking tanggun jagate. Idangwentenang kilap sane ngawinangsabehe bales, tur Ida ngwedalang anginsaking genah panyimpenan angin Idane.
8 Ring Mesir Ida ngamademang sakancanpianak sane pinih kelih, inggih punikapianak manusa miwah panak burone.
9 Irika Ida nyinahang praciri miwah katawahan-katawahan, buat nyisipang sang prabumiwah prakanggen Idane.
10 Ida nyirnayang bangsa-bangsa akeh miwahnyedayang pararatu sane mawisesa,luiripun:
11 Sihon, prabun bangsa Amorine, Og, prabunering Basan miwah pararatune ring Kanaan.
12 Jagat pararatune punika paicayang Ida ringbangsa Israel kaulan Idane.
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu setata kalumbrahang mungguingPalungguh IRatu Widi, tur sawatekkaturunan jadmane jaga eling ringPalungguh IRatu.
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nindihinkaulan Idane, tur Ida jaga nyayangangparaparekan Idane.
KIDUNG 135.15–21 360
15Dewa-dewan parabangsane malakar antukperak miwah mas tur ipun karupayangantuk tangan manusa.
16 Ipun maderbe bungut, nanging nentenmrasidayang mabaos, tur maderbe mata,nanging nenten mrasidayang ngeton.
17 Ipun maderbe kuping, nanging nentenmrasidayang ningeh, tur ipun taler nentenmrasidayang mangkihan.
18Dumadakja sakancan jadmane sane ngardiipun tur pracaya ring ipun dados patehsakadi arca sane sampun kardi ipunpunika.
19 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih rakyatIsrael! Pujija Ida, ih parapanditan Ida SangHyang Widi Wasa!
20 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih wongLewi! Pujija Ida, ih sawatek anake saneas bak ring Ida!
21 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa ringPerhyangan Idane ring Sion, ring kotaYerusalem.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
KIDUNG 136.1–7 361
Kidung buat ngaturang panyuksma
136 1Aturangja panyuksma ring Ida SangHyang Widi Wasa, santukan Ida
kalintang becik, tur sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
2Aturangja panyuksma ring Sane MahaAgung ring pantaran paradewane,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
3Aturangja panyuksma ring Ida SaneMaha Wisesa ring pantaran sakancanpanembahane, duaning sih pasuecanIdane langgeng salami-laminipun.
4 Ida ngraga sane ngardi katawahan-katawahansane ageng, tur sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
5Malantaran kawicaksanan Idane, Ida ngardiakasa, tur sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
6 Ida ngardi pre wi tur kagenahang ring duurtoyane sane dalem, duaning sih pasuecanIdane langgeng salami-laminipun.
7 Ida ngardi surya miwah candra, duaningsih pasuecan Idane langgeng salami-laminipun.
KIDUNG 136.8–15 362
8 Suryane punika buat nitah rahinane,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
9 Candra miwah bintang-bintange punika nitahwengine, duaning sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
10 Ida ngamademang pianak muani wongMesire sane pinih kelih, duaning sihpasuecan Idane langgeng salami-laminipun.
11 Ida nantan wong Israele rarud saking Mesir,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
12 Ida nuntu antuk tangan Idane sane kukuhbakuh tur mawisesa, duaning sih pasuecanIdane langgeng salami-laminipun.
13 Ida nyibak Segara Gelagahe, duaningsih pasuecan Idane langgeng salami-laminipun.
14 Ida nantan kaulan Idane nglintangin SegaraGelagahe punika, duaning sih pasuecanIdane langgeng salami-laminipun.
15Nanging ratun Mesire miwah waduabalannyane makasami anyudang Ida ringsegarane punika, duaning sih pasuecanIdane langgeng salami-laminipun.
KIDUNG 136.16–23 363
16 Ida nantan kaulan Idane nglintangin tegalmelakange, duaning sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
17 Ida nyedayang pararatu sane mawisesa,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
18 Ida nyedayang pararatu sane kabinawa,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
19 Ida nyedayang Sang Prabu Sihon, ratun wongAmorine, duaning sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
20 Ida nyedayang Sang Prabu Og, ratune ringBasan, duaning sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
21 Panegara-panegaran pararatune punikapaicayang Ida ring parakaulan Idane,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
22 Tanah-tanahe punika paicayang Idaring wong Israele parekan Idane,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
23 Ida nenten lali ring iraga rikalaning iragakakaonang antuk meseh, duaningsih pasuecan Idane langgeng salami-laminipun.
KIDUNG 136.24–137.5 364
24 Ida mebasang iraga saking meseh-mesehiragane, duaning sih pasuecan Idanelanggeng salami-laminipun.
25 Ida mapaica teda ring sawatek sane murip,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
26Aturangja panyuksma ring Ida Sang HyangWidi Wasa sane malingga ring suargan,duaning sih pasuecan Idane langgengsalami-laminipun.
Sesambatan wong Israele ring paselongan
137 1 Ti ang negak ring sisin-sisin tukadering Babel. Irika ang ngeling
rikalaning ang eling ring Sion.2 Ti ang ngantungang rebab-rebab ange ring
carang-carang tarune sane wenten irika.3 Jadmane sane nawan ang ngenken ang
makidung, ipun ngenken ang nglipuripun, sapuniki baosipune: “Kidungangjabuat idewek kidung unduk Sione.”
4 Sapunapi antuk ang ngidungang kidungpabuat Ida Sang Hyang Widi Wasa ringjagat sunantarane.
5Oduh Yerusalem dumadak mangda angnenten naenin malih mrasidayang
KIDUNG 137.6–138.1 365
nyuarayang rebab, yening ang engsapring ragane.
6Dumadak mangda ang nenten naeninmrasidayang makidung, yening angnenten eling ring ragane, yening raganenenten dadosang ang kabungahan
ange sane pinih ageng!
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, elingangjapaindikan sane kalaksanayang antukwong Edome, rikalaning kota Yerusalemekakaonang. Elingangja baosipune sanekadi asapuniki: “Uugangja apang kanasah teken tanahe.”
8 Ih Babel, iba bakal kuugang. Bagia anake anengwales teken iba paundukan ane subalaksanayang iba teken kai,
9 ane nyuang rare-raren ibane tur man gangrare-rarene ento di batu kaange.
Pangastawan buat ngaturang panyuksma
138 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang ngaturang panyuksma ring
ayun Palungguh IRatune antuk sagulukingmanah ange. Ti ang makidung mujiPalungguh IRatu ring ajeng dewane.
KIDUNG 138.2–6 366
2 Ti ang sumungkem marep ring PerhyanganAgung druen Palungguh IRatune, tur mujiparab Palungguh IRatune, santukan sihpasuecan lan kasa an Palungguh IRatunesane nenten rered-rered, tur PalungguhIRatu sampun nyinahang mungguingparab miwah pituduh-pituduh PalungguhIRatune suja maha luur.
3 Palungguh IRatu nagingin pinunas ange,rikalaning ang nunas ica ring PalungguhIRatu, tur masrana kakuatan PalungguhIRatune, Palungguh IRatu nguatang ang.
4 Sawatek pararatune ring jagate jaga mujiPalungguh IRatu, duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, santukan ida sampun padamireng janjin Palungguh IRatune.
5 Ida jaga makidung ngeniang indik sanesampun kardi Palungguh IRatu miwahindik kaluihan Palungguh IRatune saneageng.
6 Yadiastu Palungguh IRatu malingga kalintangtegeh ring luur, nanging PalungguhIRatu nglinguang jadmane sane nista,tur jadmane sane sumbung nentenmrasidayang makelid saking ayunPalungguh IRatune.
KIDUNG 138.7–139.3 367
7 Rikalaning ang kiter antuk kamewehan,Palungguh IRatu ledang ngrahayuang
ang. Palungguh IRatu nglawanmeseh-meseh ange sane mamedih,tur ngrahayuang ang antuk kawisesanPalungguh IRatune.
8 Palungguh IRatu nglaksanayang saluiringsane sampun janjiang Palungguh IRatu.Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sihpasuecan Palungguh IRatune langgengsalami-laminipun. Puputangja pakaryansane sampun kawi n Palungguh IRatu.
Ida Sang Hyang Widi Wasa maha wikan
139 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu sampun nureksainang, tur Palungguh IRatu wikan ringang.
2 Palungguh IRatu wikan ring saluiring laksananange, saking doh Palungguh IRatu
sampun wikan ring sakancan dagingmanah ange.
3 Palungguh IRatu nyingak ang, rikalaningang makarya wiadin mararian, tur
Palungguh IRatu wikan ring sakancanpamargin ange.
KIDUNG 139.4–11 368
4 Sadurung ang mabaos, Palungguh IRatusampun wikan ring paindikan sane jagabaosang ang.
5 Palungguh IRatu ngiter ang sabilangsamping, tur Palungguh IRatu nyayubin
ang antuk kawisesan PalungguhIRatune.
6 Kaweruhan Palungguh IRatu ngeniangindik ange kalintang dalem pisan.Indike punika nglangkungin pangresepan
ange.7 Kijake ang malaib, buat jaga makelid saking
ayun Palungguh IRatu? Kijake jaga lakunang ngedohang dewek ang saking
ayun Palungguh IRatune?8 Yening ang munggah ka langite, Palungguh
IRatu wenten irika. Yening ang tedun kapa loka, Palungguh IRatu taler wentenirika.
9 Yening ang makeber nglintang ring wateskangine, wiadin magenah ring genahesane pinih doh bedauh,
10 Palungguh IRatu wenten irika jaga nantanang, tur mapaica pitulungan ringang.
11 Ti ang jaga ngedih ring peteng dedetemangda ipun ngengkebang ang, wiadin
KIDUNG 139.12–16 369
ring sang galang sane ngiter angmangda magentos dados peteng,
12 nanging yadiastu peteng dedet, indike punikanentenja peteng pabuat Palungguh IRatumiwah wengine dados galang pateh sakadirahinane Peteng dedet miwah galangepateh pabuat Palungguh IRatu.
13 Palungguh IRatu ngreka ang, turPalungguh IRatu ngenahang ang ringgarba wasan memen ange.
14 Ti ang muji Palungguh IRatu, santukanPalungguh IRatu sane patut kajerihin.Sakancan pakardin Palungguh IRatupunika tawah tur kalintang luih. Ti anguning ring indike punika antuk sagulukingmanah ange.
15 Rikala tulang-tulang ange karupayang turkadabdab saha becik ring garba wasanmemen ange miwah rikalaning angsayan ngagengang ring genahe sane pingitpunika, Palungguh IRatu wikan mungguing
ang wenten irika.16 Palungguh IRatu nyingak ang sadurung
ang lekad. Tuuh ange sampunkasuratang ring cakepan druene,sadurunge ang kareka.
KIDUNG 139.17–22 370
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ambatemewehnya rasayang ang pikayunanPalungguh IRatune. Ambate akehnyapakayunan Palungguh IRatune punika!
18 Yening ang ngetang pakayunan PalungguhIRatune punika, sinah katahnyalangkungan ring akeh biase. Rikala angeling ring dewek, taler ang kantunngiring Palungguh IRatu.
19Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pangajap-ajap ange mangda Palungguh IRatuledang ngamademang jadmane sanedursila. Ti ang ngajap-ajap mangdajadmane sane nyapa kadi aku nilarin
ang.20 Ipun maosang paindikan sane tan patut
ngeniang indik Palungguh IRatune. Ipunmaosang paindikan-paindikan jaat marepring parab Palungguh IRatune.
21Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angkalintang ge ng ring sakancan jadmanesane ge ng ring Palungguh IRatu. Ambateantuk ang nganistayang parajadmanesane nglawan Palungguh IRatu .
22 Ti ang kalintang ge ng pisan ring ipun. Ipundadosang itang meseh-meseh ange.
KIDUNG 139.23–140.5 371
23Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, tureksainjaang tur wikaninja manah ange.
Pintoninja ang, tur cingakja pepinehange.
24 Indayangja tureksain, punapike wentenpaindikan sane dura cara ring dewek
ange, tur tantanja ang ring marginesane langgeng.
Pangastawan buat nunas pasayuban
140 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,luputangja ang saking jadmane sane
dursila. Luputangja ang saking jadmanenyapa kadi aku.
2 Ipun setata ngrincikang paindikan-paindikansane dursila, tur setata ipun ngardi ieg.
3 Layahipune waluya sakadi ula sndi tur baosipune tan bina sakadi upas ula polenge.
4Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sayubinjaang saking kakuasaan jadmane dursila.
Luputangja ang saking jadmane sanenyapa kadi aku, sane sigum jaga nyelekang
ang.5 Jadmane sane sumbung masang jeet pabuat
ang. Ipun sampun masang santeb, tursapanjang margi ipun sampun masangjeet buat ngejuk ang.
KIDUNG 140.6–11 372
6 Ti ang matur ring Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “Palungguh IRatu punika Widin
ange.” Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, pirengangja pinunas ican ange,buat nunas pitulungan.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, pa ndih ange sane kukuh
bakuh. Palungguh IRatu sampun nyayubinang ring payudan.
8Duh Ratu Sang HyangWidiWasa sampunangjadagingina paindikane sane kadotangantuk jadmane sane dursila. Sampunangjalugraina paiguman ipune sida karya.
9 Sampunangja icena meseh-meseh angemenang. Dadosangja sakancanrencananipune marep ring ang mangdamawali nibenin ipun.
10Dumadak mangda ipun katepen antukbaa sane ngendih murub, tur dumadakmangda ipun kentungang ka bangbangetur nenten mrasidayang malih medalsaking irika.
11Dumadak sakancan anake sane saking bobabnalih mpalnyane nenten jaga sida karya.Dumadak mangda jadmane sane nyapakadi aku kuber tur kasirnayang antukkajaatannyane.
KIDUNG 140.12–141.4 373
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, anguning mungguing Palungguh IRatuma ndih ring wicaran jadmane sanewas- was miwah mapaica kadilan ring
jadmane sane kakirangan.13 Suja nipun jadmane sane patut jaga muji
Palungguh IRatu, tur ipun jaga urip ringayun palungguh IRatu.
Pangastawan rikalaning sore
141 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang nunas ica ring ayun Palungguh
IRatu. Sane mangkin icenja angpitulungan! Pirengangja pinunas ange,rikalaning ang nunas ica ring PalungguhIRatu.
2 Trimaja pangastawan ange minakadidados asep menyan miwah liman angesane cakupang ang minakadi aturanrikalaning sore.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu mapaica pajagaan ringbungut ange miwah pajagaan ringobag-obagan bibih ange.
4 Raksaja ang, mangda sampunang angdot ngamargiang paindikan sane iwangmiwah mangda sampunang ang
KIDUNG 141.5–9 374
sruron ring jadmane sane mambek corahsajeroning kadursilannyane. Dumadakmangda ang nenten naenin nyarenginipun mapesta.
5 Banggayang jadmane sane patut nyisipang turnulak ang sajeroning sih kapiolasan,nanging ang nenten jaga naenin nampiupah saking jadmane dursila santukan
ang tan mari ngastawa nglawanlaksana-laksananipune sane dursila.
6 Rikalaning parapamrentahipune kentungangsaking abing batu kaange, irika rakyatejaga ngawiak ang mungguing baos
ange punika suja patut.7 Sakadi tarune sane kasibak miwah karecah
dados alit-alit, kadi asapunika talertulang-tulangipune mabrarakan ring sisinbangbange.
8Nanging ang pageh pracaya ring PalungguhIRatu, duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Widin ange. Ti ang ngula pasayubanring ayun Palungguh IRatu; sampunangja
ang banggayanga padem.9 Sayubinja ang saking jeete sane sampun
pasang ipun pabuat ang, saking santebjadmane sane malaksana dursila.
KIDUNG 141.10–142.5 375
10Dumadak jadmane dursila punika kenijee pune niri, nanging ang prasidamamargi saha rahayu tan kapialangpunapa-punapi.
Pangastawan buat nunas pitulungan
142 1 Ti ang nunas ica ring Ida Sang HyangWidi Wasa, buat nunas pitulungan.
Ti ang nguningayang paindikan angering Ida.
2 Ti ang ngaturang sakancan kaberatan angering Ida, tur ang nguningayang sakancankamewehan ange ring Ida.
3 Rikala ang sedia jaga suksrah, Ida wikanpunapi sane pacang laksanayang ang.Ring margine sane marginin ang,meseh-meseh ange sampun masangjeet pabuat ang.
4 Rikala ang matolihan ka samping, nentenwenten panggihin ang jadma sanejaga nulungin ang, tur nenten wentenanak sane jaga nyayubin ang samalihanenten wenten anak sane lingu ring
ang.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmasesambatan nunas pitulungan ringPalungguh IRatu. Duh Ratu Sang Hyang
KIDUNG 142.6–143.2 376
Widi Wasa, Palungguh IRatu punikapasayuban ange. Wantah PalungguhIRatu ngraga sane andelang angsajeroning urip ange puniki.
6 Pirengangja sesambatan ange nunaspitulungan, santukan ang sampunnenten madue pangajap-ajap malih.Luputangja ang saking meseh-meseh
ange, duaning ipun kalintang kuatbandingang ring ang.
7 Bebasangja ang saking kamewehanange, kenginan ang jaga muji
Palungguh IRatu ring pauman parakaulanPalungguh IRatune, malantaran sihpasuecan Palungguh IRatune ring ang.
Pangastawan buat nunas pitulungan
143 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengangja pangastawan ange!
Sajeroning kadilan Palungguh IRatune,pirengangja pinunas ange. Daginginjapinunas ange malantaran kasa anPalungguh IRatune.
2 Sampunangja ang, parekan PalungguhIRatu puniki, kajak mawicara, santukannenten wenten jadma tan paceda ringayun Palungguh IRatune.
KIDUNG 143.3–8 377
3Meseh ange sampun nguber ang, tursawiak ipun sampun ngaonang ang.Ipun sampun ngenahang ang ringpangkenge sane peteng dedet, tur angsampun waluya sakadi jadmane sanesampun padem duke nguni.
4Duaning punika ang sampun lesu pisan.Manah ange sampun telas pisan.
5 Ti ang eling ring rahina-rahina sane sampunlintang, samaliha ngeling-ngelingangsakancan pakaryan Palungguh IRatune.
6 Ti ang nyakupang liman ange buatngastawa ring ayun Palungguh IRatu.Sakadi tanahe tuh, kadi asapunika bedak
ange ring Palungguh IRatu.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sanemangkin daginginja pinunas ange!Pangajap-ajap ange sampun telasmakasami. Sampunangja Palungguh IRatunyingidang raga saking ang, kantos
ang jaga sareng-sareng ring pantaranjadmane sane ngungsi ka pa loka.
8 Sabilang semengan, pakelingja angindik sih pasuecan Palungguh IRatusane tan rered-rered punika, santukan
ang pracaya ring Palungguh IRatu.
KIDUNG 143.9–144.1 378
Pangastawan ange munggah ka ayunPalungguh IRatune. Pitujuhinja angmargi sane patut marginin ang.
9Duh Ratu Sang HyangWidiWasa, ang nunaspasayuban ring ayun Palungguh IRatu;luputangja ang saking meseh-meseh
ange.10 Palungguh IRatu punika Widin ange,
duaning punika urukja angnglaksanayang pakarsan PalungguhIRatune. Suecaninja ang, tur tantanja
ang ring margine sane rahayu.
11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, luputangjaang, sakadi sane sampun janjiang
Palungguh IRatu. Malantaran sih pasuecanPalungguh IRatu, rahayuangja angsaking kamewehan-kamewehan ange.
12 Riantuk sih pasuecan Palungguh IRaturing ang, pademangja meseh-meseh
ange, tur sirnayangja sakancan jadmanesane ngereh ang, santukan angpuniki parekan Palungguh IRatune.
Indik atur panyuksman ida sang prabu
144 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa,pasayuban ange! Ida ngurukang
KIDUNG 144.2–6 379
ang mayuda, tur Ida nyawisang angbuat magegebug.
2 Ida punika pasayubanmiwah pa ndih ange.Ida dados genah ange mateduh miwahdados juru rahayun ange. Ring Ida
ang suksrah buat karaharjan ange.Ida ngawinang parabangsane padanungkul ring ang.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sapasirakesuja nipun imanusa punika, kantosPalungguh IRatu ledang macingak ringipun. Ipun wantah manusa pada, punapiawinannya Palungguh IRatu nglinguangipun?
4 Ipun waluya sakadi ampehan angine.Tuuhipune tan bina sakadi lawate sanejaga ical.
5Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sibakjalangite, tur rarisangja tumurun. Tundikjagunung-gununge, pedas ipun jagangwedalang andus malepuk.
6 Ledangja Palungguh IRatu nurunang kilapmiwah nyambragang meseh-mesehdruene. Tiwakangja panah-panah druene,kantos meseh-meseh druene padakapilayu.
KIDUNG 144.7–12 380
7 Jujuhja ang saking baduur. Ting ngja angmedal saking toyane sane dalem, turluputangja ang. Rahayuangja angsaking kakuasaan wong sunantarane,
8 sane nenten naenin maosang indik sanepatut, tur setata bobab yadianja ipunkantos masumpah.
9Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang jagangidungang satunggiling kidung anyarpamantuka ring Palungguh IRatu. Ti angjaga nyuarayang rebab tur makidung mujiPalungguh IRatu.
10 Palungguh IRatu mapaica kamenangan ringpararatune, tur ngluputang Ida Sang PrabuDaud, parekan druene.
11 Luputangja ang saking meseh-mesehange sane nyapa kadi aku. Luputangjaang saking kakuasaan wong
sunantarane, sane nenten naeninmaosang indik sane patut, tur sane setatamobab yadianja ipun kantos masumpah.
12Dumadak pianak-pianak iragane muani,rikalaning ipun pada truna jaga tumbuhlanus waluya sakadi tetandurane.Dumadak pianak-pianak iragane saneluh-luh waluya sakadi sesakane sane
KIDUNG 144.13–145.2 381
kukuh bakuh, sane mayasin bucu-bucunpurine.
13Dumadakja jineng iragane kabekin antukasil panen mawarni-warni. Dumadakbiri-birine sane ring pategalan iraganepada nglekadang panak malaksa-laksaan.
14Dumadak sampi-sampin iragane endah-gumendah dados akeh pisan, turnenten wenten sane kruron miwah ical.Dumadakja mangda nenten wenten tangismiwah kaduhkitan ring rurung-rurungiragane.
15 Bagia bangsane sane kadi asapunikakawentenannyane. Bagia bangsa sanenyungsung Ida Sang Hyang Widi Wasadados Panembahannyane.
Kidung pamuji
145 1 Ti ang jaga nglumbrahang kagunganPalungguh IRatune, duh Widi miwah
Ratun ange. Ti ang jaga ngaturangpanyuksma ring Palungguh IRatusalami-laminipun.
2Nyabran rahina ang jaga ngaturangpanyuksma, tur ang jaga mujiPalungguh IRatu salami-laminipun.
KIDUNG 145.3–9 382
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika agung turpatut sungsung puji-puji, tur kagunganIdane nglangkungin pangresepan.
4Napija sane sampun kardi Palungguh IRatu,jaga tansah kapuji-puji antuk sakancankaturunane turun-temurun. Ipun jaganglumbrahang pamargin PalungguhIRatune sane mawisesa.
5 Ipun jaga maosang indik kaluihan miwahkagungan Palungguh IRatune, tur angjaga mineh-minehin pakardin PalungguhIRatune sane kalintang luih.
6 Rakyate jaga maosang indik pakardinPalungguh IRatune sane maha wisesa,samaliha ang jaga nglumbrahangkagungan Palungguh IRatune.
7 Ipun jaga nuturang indik sakancan kabecikanPalungguh IRatune, tur makidungngeniang indik sih kawelas arsanPalungguh IRatune.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa kalintang sih suecamiwah asung lugraha. Ida nenten gelisduka tur pasuecan Idane kalintang agengsaha nenten rered-rered.
9 Ida kalintang becik ring anake suang-suang,tur kalintang sih kawelas arsan ringsakancan pakardin Idane.
KIDUNG 145.10–15 383
10Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sakancanpakardin Palungguh IRatune jaga mujiPalungguh IRatu samaliha sakancan kauladruene jaga ngaturang panyuksma ringPalungguh IRatu.
11 Ipun jaga maosang indik kaluihan kaprabonPalungguh IRatune, tur nuturang indikkawisesan Palungguh IRatune.
12Mangda sakancan anake jaga uning ringkawisesan pakaryan Palungguh IRatunemiwah kagungan kaprabon PalungguhIRatune sane luih.
13 Pamrentahan Palungguh IRatune punikalanggeng, tur Palungguh IRatu madeg Ratusalami-laminipun.
Ida Sang Hyang Widi Wasa sa a tuu ringprajanjian Idane, tur saananing sane kardiIda punika becik.
14 Ida ledang mapaica pitulungan ring anakesane keni kamewehan, tur Ida ledangning ngang jadmane sane sampun labuh.
15 Sawatek sane mangkihan makasaminulengek ngajap-ajap Palungguh IRatu, turPalungguh IRatu ledang mapaica pangankinum rikalaning ipun mamuatang.
KIDUNG 145.16–146.1 384
16 Palungguh IRatu mapaica ring ipunsetegepnya, tur nyukupang kabuatanipunemakasami.
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika adil ringsaluiring pakaryan Idane. Ida kapiolasanring sakancan pamargin Idane.
18 Ida tansah nampek ring anake sane nunasIca ring Ida, inggih punika ring anake sanemapinunas saking nekeng a .
19 Ida mapaica sategepipun ring anake sanengluihang Ida. Ida mireng pinunasipunetur ngrahayuang ipun.
20 Ida nyayubin sakancan anake sane as bakring Ida, nanging jaga nyirnayang jadmanesane dursila.
21 Ti ang jaga setata muji Ida Sang HyangWidi Wasa. Ngiringja sakancan pakardinIdane muji parab Idane sane sucisalami-laminipun.
Puji-pujian pabuat Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Juru Rahayu
146 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih
jiwan ange!
KIDUNG 146.2–7 385
2 Ti ang jaga muji Ida sapanjang urip ange.Ti ang jaga makidung muji Widin angesapanjang urip ange.
3 Sampunangja semeton pracaya ringpamimpin-pamimpin manusa. Nentenwenten manusa sane mrasidayangngrahayuang semeton.
4 Rikalaning ipun padem, ipun mawali dadosbuk, tur ring rahina punika sakancanrencananipune puput rauh irika.
5 Bagia anake sane maderbe Widin DaneYakub dados pitulungan ipune, tur sanegumantung ring Ida Sang Hyang WidiWasa makadados Widinnyane.
6 Ida sane ngardi akasa, pre wi miwah segaranemiwah saananing sane wenten ringtengahnyane.
Ida setata ngamanggehang prajanjian Idane.7 Ida mapaica tetepasan sane adil ring anake
sane ka ndes, tur mapaica pangan kinumring jadmane sane nandang seduk.
Ida Sang Hyang Widi Wasa mebasang jadmanesane mapangkeng,
KIDUNG 146.8–147.2 386
8 tur Ida nyedangang paningalan anake sanebuta. Ida ning ngang jadmane sanesampun labuh, tur asih sueca ring kaulanIdane sane patut.
9 Ida nyayubin wong sunantara sanemadunungan ring gumin iragane. Idamapaica pitulungan ring paraanake balumiwah anake ubuh, nanging Ida nguugangrencanan jadmane sane dursila.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa madeg Ratusalami-laminipun. Ih Sion, Widin iraganejaga mrentah salami-laminipun.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Puji-pujian pabuat Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Wisesa
147 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Becik pisan iraga makidung muji Widiniragane. Becik tur patut pisan iraga mujiIda.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngwangunmalih kota Yerusaleme, tur Ida sampunngwaliang malih jadmane sane maselong.
KIDUNG 147.3–10 387
3 Ida ngwarasang jadmane sane dekdekrenyuh manahnyane, tur medbedtatu-tatunipune.
4 Ida sampun ngamas ang gebogan bintang-bintange, tur Ida ngesengin ipunsuang-suang manut wastanipune.
5 Panembahan iragane punika agung turmawisesa. Kawicaksanan Idane nentensida antuk nyugjugin.
6 Ida ning ng anake sane nista, nanging Idanyekjek anake dursila ring tanahe.
7 Kidungangja kidung pamuji katur ring Ida SangHyang Widi Wasa. Suarayangja rebabekatur ring Widin iragane.
8 Ida mrarakang gulem ring akasane, tur Idanyawisang sabeh pabuat pre wine,mawinan padange men k ringbukit-bukite.
9 Ida maicain buron-burone tetedan tur ngicenneda panak-panak guake, rikalaning ipunjerit-jerit.
10 Sane arsayang Ida boyaja kuda sanesiteng-siteng, wiadin prajurit-prajurit sanesura dira,
KIDUNG 147.11–18 388
11 nanging Ida ledang ring anake sane ngluihangIda, inggih punika ring anake sane pracayaring sih pasuecan Idane sane nentenrered-rered.
12 Ih Yerusalem, pujija Ida Sang Panembahan!Ih Sion, pujija Widin ragane!
13 Ida nekekang kancing jelanan gapuranragane, tur Ida ngamertanin rakyat ragane.
14 Ida ngamanggehang wates wewidanganragane mangda sutrep , tur murnayangidep ragane antuk gandum sane pinihbecik.
15 Ida mapaica pituduh ring pre wine, tursakancan sane sabdayang Ida punikadigelis kasidan.
16 Ida ngeberang salju waluya sakadi ngeberangsaput miwah nyambehang damuh eswaluya sakadi nyambehang abu.
17 Ida ngrauhang sabeh es, sakadi anakenyambehang krikil. Nenten wenten anaksane mrasidayang naanang dingin sanetedunang Ida punika.
18 Sasampune punika Ida tumuli masabda,mawinan ese punika raris enceh. Idararis nedunang angin, tur toyane tumulimembah.
KIDUNG 147.19–148.5 389
19 Ida maicayang sabdan Idane ring kaulanIdane. Ida maicayang tah miwahpidabdab Idane ring wong Israele.
20 Ida nenten maicayang sabdane punika ringbangsa-bangsa sane lianan. Ipun nentenuning ring pidabdab Idane.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Arah-arah mangda buanane samimuji Ida Sang Hyang Widi Wasa
148 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Pujija Ida Sang HyangWidi Wasa sakingakasa, ih sawatek sane urip ring genahesane tegeh baduur.
2 Pujija Ida, ih sawatek malaekat, sawatekwadua balan Idane sane ring suargan.
3 Ih surya miwah candra, pujija Ida. Pujija Ida,ih bintang-bintang sane masinar.
4 Pujija Ida, ih akasa sane pinih tegeh miwahtoyane sane wenten ring baduurambarane.
5Ngiringja makasami muji parab Ida SangHyang Widi Wasa! Ida mapituduh,
KIDUNG 148.6–12 390
kenginan ipun makasami punika rariswenten.
6Malantaran pituduh Idane, ipun rariskagenahang ring genahipune suang-suangsalami-laminipun, tur ipun pada nentenmrasidayang tempal.
7 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, sakingmrecapada, ih buron sane ageng ringsegara miwah sakancan sawang segarane.
8 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih kilapmiwah sabeh es, salju miwah gulem, anginribut sane sairing ring pituduh Idane.
9 Pujija Ida, ih bukit-bukit miwah gunung-gunung, wit woh-wohan miwah alaswayahe.
10 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih sawateksato sane boh miwah rengas, sato sanengrayang miwah soroh paksine.
11 Pujija Ida, ih pararatu miwah rakyate sami,parapangeran miwah parapamrentah sanelianan,
12 soroh bajang-bajang miwah truna-trunane,kadi asapunika taler sane odah miwahpararare-rarene.
KIDUNG 148.13–149.3 391
13 Banggayangja ipun sareng sami pada mujiparab Ida Sang Hyang Widi Wasa. ParabIdane agungan ring sawatek sane osan,tur kaluihan Idane ngungkulin akasa lanpre wi.
14 Ida ngawinang bangsa druen Idane kukuhbakuh, mangda sakancan kaulan Idanemuji Ida, inggih punika wong Israele sanekalintang raket ring Ida.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Kidung pamuji
149 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Kidungangja kidung anyar katur ringIda Sang Hyang Widi Wasa, tur pujija Idaring ajeng pasamuan Idane sane sa a tuu!
2 Ih Israel, pada liangja malantaran Idasane ngardi semeton! Ih rakyat Sion,pada masuka renaja malantaran Ratunsemetone!
3 Pujija parab Idane antuk masesolahan.Suarayangja kendang miwah rebabe buatmuji Ida.
KIDUNG 149.4–150.1 392
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ledang ring kaulanIdane, tur Ida mapaica kamenangan ringjadmane sane nista.
5 Banggayangja parakaulan Ida Sang HyangWidi Wasa pada masuka rena sajeroningkamenanganipune, tur makidung sakinglianging manah awengi mepek.
6 Banggayang ipun suryak-suryak rikalaningipun muji Ida Sang Hyang Widi Wasa,sinambi makta pedang sane mangan ringlimanipune,
7 buat jaga ngaonang bangsa-bangsa miwahnyisipang rakyate,
8 tur buat jaga negul pararatunipune antuk antemiwah parapamimpinipune antuk antebesi,
9 buat jaga nyisipang bangsa-bangsane, sakadisane sampun kapituduhang antuk IdaSang Hyang Widi Wasa.
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
150 1 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa ringPerhyangan Agung Idane! Pujija kakuatanIdane ring suargan!
KIDUNG 150.2–6 393
2 Pujija Ida malantaran paindikan-paindikansane mawisesa sane sampun kardi Ida.Pujija kagungan Idane sane nglangkunginsaluiring paindikan.
3 Pujija Ida antuk trompet. Pujija Ida antukrebab miwah rebana.
4 Pujija Ida antuk suaran kendang kadulurinantuk masesolahan. Pujija Ida antuksuaran rebab miwah suling.
5 Pujija Ida antuk suaran trompong. Pujija Idaantuk suaran trompong sane jangih.
6 Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih saananingsane mangkihan!
Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa!
PITUTUR
Gunan pituture
1 1 Pitutur Ida Sang Prabu Salomo, ratunbangsa Israele, putran Ida Sang Prabu Daud,
sapuniki:2 Pituture ene ngranayang cening ngresep
teken kawicaksanan muah pitutur ane melah,buina ngranayang ngresep teken tuture anedalem-dalem. 3 Buina tuture ene masih ngurukcening apanga cening ririh, patut, adil muahjujur. 4 Pituture ene masih ngranayang anakeane tunan pepineh dadi dueg muah ngurukangbajang-bajange apanga dadi ririh. 5 Pabuatanake wicaksana, pituture ene makadadiimbuh kabisannyane muah pabuat anakewidagda makadadi panuntunnyane, 6 apangaia pada ngresep teken ar n pituture ane enumakulit muah teken paundukan-paundukan aneedenganga teken anake wicaksana.
Pitutur buat anake truna-truna7Apanga cening ngelah karirihan, paling maluna
pesan cening patut as bak teken Ida Sang
PITUTUR 1.8–19 395
Hyang Widi Wasa. Jlemane ane belog tusing bisangajiang kawicaksanan muah tusing nyak mlajah.8 Ih cening, padingehangja raos meme bapan
ceninge. 9 Pangajahnyane lakar menahin solahceninge waluya buka gelungane ane melah muahbuka kalunge ane ngranayang bagus gobanceninge.10 Ih cening, yen ada jlema dursila ngoda
cening, eda cening nyerah. 11 Yening ia ngorahinkene: “Maija tutu n ang! Jalan iraga ngalihanak ane lakar ma ang. Jalan iraga ngebug anakane tan padosa, anggon nyalanang demen a .12Disagete ia enu idup muah seger dikalaneiraga matemu teken ia, ia lakar ma dikalaneiraga nglawan ia. 13 Iraga lakar maan arta branamawarna-warna tur umah iragane lakar bek misijejarahan. 14Maija bareng ajak ang, ditu iragalakar ngedum barang-barang malingan iragane.”15 Ih cening, eda pesan cening nutu n anake
ane buka keto. Johangja iban ceninge uli sig anakeento. 16 Ia tusing dadi andegang buat malaksanacorah. Ia setata sregep buat lakar mama -ma .17 Tusing ada gunane cening masang jaring yensuba tepukina tekening kedise ane lakar jukcening ento. 18Nanging anake ane buka keto,ia makena jeet pabuat dewekne padidi. Jeeteento lakar ngama ang ia. 19Unduk nyalanangkadursilan, setata ngepet pa n jadmane dursila.
PITUTUR 1.20–28 396
Unduke ene lakar nibenin asing-asing anak anenyalanang kawirosan.
Pitutur ane melah20 Padingehangja! Kawicaksanane ento jerit-jerit
di rurunge muah di pekene. 21 Kawicaksananejerit-jerit di gapuran kotane, buina di tongosrakyate mapauman, kene munyinne:22 “Ia jlema belog! Buin makapidanke
makelonne iba belog? Buin makapidankemakelonne iba enu demen nganistayangkaririhane ento? Singke iba lakar taen mlajah?23 Padingehangja yen manira nglemekin iba.Manira lakar maang iba pitutur ane melahmuah ngedumang kabisan manirane teken iba.24Manira suba ngaukin iba, ngundang iba apangteka, nanging iba tusing nyak madingehang.Iba tusing rungu teken manira. 25 Iba subanglemenahang sakancan pitutur manirane,buina suba tusing nyak madingehang panglemekmanirane. 26 Sawireh keto, yening iba katempuhbaan kakewehan, manira lakar ngedekin iba.Manira lakar minjulin iba yen iba ka benin ala.27 Rikalan kakewehane ento buka angin ributenempuh iba, ngranayang keneh takut muahkeweh, ditu iba nandang sangsara muah sakita . 28Ditu mara iba lakar ngalih manira kemamai, nanging tusing lakar bakatang iba. Ditu iba
PITUTUR 1.29–2.5 397
lakar ngalih karirihan, nanging manira tusinglakar masaut. 29 Iba suba tusing maguna buatkaririhane, buina iba suba setata tempal tekenIda Sang Hyang Widi Wasa. 30 Iba suba tusingnyak madingehang pitutur manirane muah subatusing nyak ngrunguang panglemek maniraneteken iba. 31 Sawireh keto, iba lakar muponinapaja ane pula iba tur laksanan ibane padidilakar ngranayang iba sengkala. 32 Jlemane anetusing ngelah pepineh lakar ma sawireh ia nulakkawicaksanan. Jlemane belog lakar kasirnayangbaan perahne ane nglewa. 33Nanging nyenjaane madingehang manira, ia lakar nemu rahayu.Ia lakar rahayu sawireh tusing ada ane patuttaku na.”
Pikenoh kawicaksanane
2 1 Ih cening, idepangja pangajah bapane, tureda pesan engsap teken unduk ane suba
tunden bapa nglaksanayang. 2 Padingehangjapaundukan ane wicaksana muah tegarangjaresepang. 3Alihja karirihane muah ula japepinehe ane dalem. 4 Saratangja ngalih undukeento buka sarat ceninge ngalih perak wiadin artabrana ane makebang. 5 Yening cening nyalanangunduke ento, cening lakar nawang apa ar nnetakut teken Ida Sang HyangWidi Wasa, tur ceninglakar nyidayang mlajahin unduk Ida Sang Hyang
PITUTUR 2.6–18 398
Widi Wasa. 6 Tuah Ida Sang Hyang Widi Wasa anemapaica kawicaksanan, tur uli sig Idane tekankaririhane muah pangresepane. 7 Ida nyawisangpitulungan muah pasayuban pabuat anake anepatut muah jujur. 8 Ida nyayubin anake anemalaksana adil teken anak lenan, tur Ida ngraksaanake ane as bak teken Ida.9 Yening cening madingehang pitutur bapane,
cening lakar nawang unduk ane patut, adilmuah jujur. Cening lakar nawang unduk anepatut laksanayang cening. 10 Cening lakar dadiwicaksana tur karirihan ceninge lakar ngranayangcening liang. 11 Pangresepan muah karirihanceninge lakar nyayubin cening, 12muah ngandegcening uli nglaksanayang paundukan anepelih. Pangresepan muah karirihane ento lakarngejohang cening uli anake ane ngae pakewuh ajiunduk ane raosanga, nah ento: 13 anak ane subanilar laksana ane patut, tur nongos sajeroningdosa ane peteng dedet, 14 anak ane marasa liangnyalanang unduk ane tan patut muah dementeken paundukan ane jaat, 15 ane tuara nyandanggugu tur tuara nyandang cagerang.16 Cening lakar nyidayang nglawan sakancan
anake luh-luh ane nglemesin cening aji raosnyunyur manis, 17 ane ngapus somahne padiditur engsap teken janjinnyane ane suci. 18 Yeningcening nutu n ia ka umahne, suja nne cening
PITUTUR 2.19–3.6 399
majalan sig margane ane ngungsi pa . Yeningcening kema, mapiteges cening ngungsi ka paloka. 19 Sawatek anake ane ka umah anake luhento, ia tusing taen buin malipetan ka marganeane ngungsi idup. 20 Sawireh keto, cening patutnuutang tetuladan anake ane patut muahmalaksana ane melah. 21Anake ane patut,anake ane jujur, lakar idup di gumin iraganeene. 22Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa lakarmancut urip anake dursila uli gumine, tur mancutanake madosa, buka ngabut en k-en kane uli ditanahe.
Pitutur pabuat anake truna-truna
3 1 Ih cening, eda cening engsap teken pangajahbapane, tur tansah ingetja teken unduk
ane tunden bapa nglaksanayang. 2 Pangajahbapane lakar ngawinang cening muponin umurpanjang muah gemuh landuh. 3 Eda pesan ceningngutang kapitresnan muah kasa an. Kalungangjakapitresnan muah kasa ane ento di baongceninge, muah suratang di a n cening. 4 Yeningcening nglaksanayang paundukane ento, ceninglakar kasuecanin baan Ida Sang Hyang Widi Wasamuah katresnain baan manusa.5 Suksrahja cening teken Ida Sang Hyang Widi
Wasa aji saguluking keneh ceninge. Eda pesancening ngandelang kabisan ceninge. 6 Ingetangja
PITUTUR 3.7–16 400
Ida Sang Hyang Widi Wasa di saparilaksananceninge. Ida lakar matujuhin cening mambahanane patut. 7 Eda pesan cening ngaden awakbisa nanging iringangja pakarsan Ida SangHyang Widi Wasa, tur kelidinja laksanane anetan patut. 8 Yening cening malaksana bukaketo, ento dadi pinaka ubad ane melah buatnguasang tatun ceninge, tur ngilangang rasa sakitceninge. 9 Luihangja Ida Sang Hyang Widi Wasamalantaran ngaturang pamupon tanah ceningeane paling melaha teken Ida. 10 Yening ceningnyalanang unduke ento, jineng ceninge lakar bekmisi gandum buina cening lakar ngelah anggurliu pesan kan maliah-liah.11 Ih cening, yen Ida Sang Hyang Widi Wasa
nglemekin cening, melahang pesanmadingehangtur agemja anggon painget. 12 Ida Sang HyangWidi Wasa nglemekin anake ane sayangang Ida,buka ibapa nglemekin pianakne ane sayanganga.13 Bagia anake ane dadi wicaksana, anake anemolih pangresepan. 14 Sawireh ditu ia liunanmaan ba , bandingang teken ba n perake.Pabuat cening kawicaksanane ento maelanteken mase. 15 Kawicaksanane ento majianteken sesocan. Tusing ada barang ane nyameninkawicaksanane ento. 16 Kawicaksanane entongranayang cening panjang umur, tur ceninglakar muponin kasugihan muah kaluihan.
PITUTUR 3.17–28 401
17 Kawicaksanane ento lakar ngranayangcening suka bagia tur muponin idup saharahayu. 18 Bagia anake ane dadi wicaksana.Kawicaksanane ento lakar ngranayang iaidup. 19 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngadakangpre wine ento baan kawicaksanan Idane muahbaan kaweruh Idane, Ida ngebatang langite ditongosne. 20 Kawicaksanan Idane ngranayangtukad-tukade pada membah muah gulemengulungang ujan ka gumine.21 Ih cening, agemja kawicaksanan muah
kabinawan ceninge. Eda baanga ia kan ilang ulidewek ceninge. 22 Kawicaksanane muah kabisaneento lakar nyediang cening idup ane liang muahbagia. 23 Cening nyidayang mentas saha rahayudi mambahan ceninge, tur cening tusing lakartaen katanjung. 24Dikalane cening lakar masare,cening tusing lakar jejeh, tur cening lakar pulesaris dipetenge ento. 25 Cening tusing lakar kewehyen cening tan pararapan tempuh bencana, bukabencanane ane nempuh anake jaat, ane tekannebuka angin ribute. 26 Ida Sang Hyang Widi Wasalakar ngrahayuang cening. Ida tusing lakar ngicencening kena jeet.27 Sasida-sidayan baan cening, tulunginja
anak ane merluang pitulungan. 28 Eda pesantundena pisagan ceninge ngan ang kan buinmani, yening cening nyidayang nulungin ia ane
PITUTUR 3.29–4.4 402
jani. 29 Edaja cening ngrincikang paundukanane ngranayang pisagan ceninge sakit a . Iamagubugan bareng-bareng ajak cening turpracaya teken cening. 30 Eda cening ngawag-awagmajaljal ngajak anak ane tusing taen ngae alateken cening. 31 Edaja cening iri a teken anakane nyapa kadi aku muah edaja cening makenehnyalanang ane buka keto. 32 Sawireh Ida SangHyang Widi Wasa duka pesan teken anake anemalaksana corah, nanging anake ane patutsuecanin Ida. 33 Ida Sang Hyang Widi Wasanemah pumahan anake ane dursila, nangingumah anake ane patut mertanin Ida. 34 Ida tusingnglinguang anake ane sombong, nanging Idanyinahang sih sueca teken anake ane alap asor.35Anake wicaksana lakar muponin kaluihan,nanging anake belog sayan mawuwuh maankimud.
Pikenoh kawicaksanane
4 1 Ih cening, padingehangja pangajah bapanceninge, telebangja, pedas cening lakar maan
pangresepan. 2 Sakancan ane urukang bapa entomakejang melah, sawireh keto ingetangja entomakejang. 3Dugas bapane enu cenik, wong tuanbapane ngelah pianak muani tuah bapa dogen.4 Kene bapan bapane ngajahin bapa: “Ingetangpesan pitutur bapane tur eda pesan engsapanga.
PITUTUR 4.5–15 403
Jalanang buka ane orahang bapa teken cening,pedas cening lakar muponin idup. 5Alihjakawicaksanan muah pangresepane ento! Edapesan engsapanga muah lemenahanga pituturbapane. 6 Eda pesan ngutang kawicaksanan,sawireh kawicaksanane ento lakar nyayubincening. Tresnainja kawicaksanane ento, sawirehkawicaksanane ento lakar ngrahayuang cening.7 Kawicaksanane ento patut dadi paundukanane paling utamane ane patut laksanayangcening. Apaja ane alih cening, ula ja malukawicaksanane. 8 Tresnainja kawicaksanane ento,pedas ia lakar ngranayang cening dadi luih. Gisijatekekang, sawireh kawicaksanane ento lakarngranayang cening maji. 9 Kawicaksanane entolakar dadi gelungan kamenangan ceninge.”10 Ih cening, padingehangja munyin bapane!
Telebangja tutur ane tuturang bapa teken cening,pedas cening lakar nutugang tuuh. 11 Bapasuba ngurukang cening kawicaksanan muahlaksana ane patut. 12 Yening cening majalan sahamalaksana, tusing ada ane lakar nyadelin pajalanceninge. Buina yen cening malaib, cening tusinglakar katanjung. 13 Ingetangja sai-sai apaja anesuba plajahin cening. Peplajahane ento makadadiidup ceninge, melahangja ngagem. 14 Edajanuutang pajalan jlemane ane dursila, edajanulad tetuladan jlemane ane jaat. 15 Eda pesan
PITUTUR 4.16–27 404
nyalanang ane buka keto. Johang iban ceningeuli paundukan ane corah. Kutangja unduke anebuka keto, tur lautangja majalan. 16 Jlemane anejaat tusing lakar nyidayang pules, satondene iamaan malaksana ane tan patut. Ia lakar tusingdadi pules satondene ia maan nyaki n anak.17 Kacorahan muah kabraman an mula dadidedaaran muah inem-inemannyane.18 Rurung ane entasina baan anake ane patut
waluya buka suryane ane mara endag, sayannglangang, kan dadi kalitepet. 19Nangingmambahan anake ane corah ento peteng dedetwaluya buka petenge. Ditu ia labuh, nangingtusing tawanga apa ane bakat tanjunga.20 Ih cening, padingehangja apa ane orahang
bapa. Padingehangja raos bapane. 21 Eda baangajoh uli dewek ceninge. Ingetang tur simpen ditungtung a n ceninge. 22 Pituture ento lakarngwetuang idup muah seger pabuat anakeane ngresepang. 23 Yatnainja dikalan ceningemapineh. Idup ceninge kapas ang baan pepinehceninge. 24 Edaja cening ngadu ada. Edaja ceningmobab muah ngapus anak. 25 Eda tolah-tolihmajalan ulihan keneh ceninge bimbang. Edajacening nguntul ulihan kimud. 26 Rencanayangapang melah apa ane lakar laksanayang cening,tur apaja ane laksanayang cening pedas molihane patut. 27 Impasinja kacorahane, tur eda
PITUTUR 5.1–10 405
tolah-tolih majalan. Eda pesan mimpas anganatapak uli rurunge ane beneh.
Pa nget ngenanin unduk mamitra
5 1 Ih cening, padingehang tur telebangjakawicaksanan muah pangresepan bapane,
2 apanga cening nawang kengken patutnemalaksana ane patut, tur raos ceninge lakarnyinahang mungguing cening ngelah karirihan.3 Bibih kurenan anake lenan waluya bukamadunemanisne, tur yen ia ngaras, pangarasne alus,waluya buka lengis saitune. 4Nanging yen suudketo, ia lakar ngalahin cening, tur cening enunandang kaduhkitan muah sakit. 5 Ia lakar ngajakcening ka pa loka. Jalan ane entasina jalan anengungsi pa . 6 Ia tusing majalan di rurunge anengungsi idup, nanging ia ngumbara, tur tusingtawanga kenken lakar panadinne.7 Ih cening, ane jani padingehangja munyin
bapane, tur eda pesan engsapina tutur anetuturang bapa. 8 Johang iban ceninge uli umahanake eluh ento. Eda pesan cening kan maekinjelanan umahne. 9 Yening cening kema, anaklenan lakar nyuang kaluihan ane suba taengelahang cening, tur cening lakar ma truna,kama ang baan jlema ane durjana. 10 Sasajaanewong sunantara lakar nyuang kasugihan ceningemakejang muah pikolih katuyuhan ceninge lakar
PITUTUR 5.11–22 406
dadi gelah anak lenan. 11 Cening lakar aduh-aduhkama -a di pedeman ceninge. Cening lakarberag-arig engkak-engkak. 12 Tur kala ditu maracening lakar ngucap kene: “Ngudiang dadi angtusing nyak mlajah? Ngudiang dadi ang tusingnyak kaglemekin baan anak len? 13 Tiang tusingmadingehang munyin guru-gurun ange, angtusing nyak ngrunguang dane. 14 Jani mara angmarasa nemu kimud di arep anake liu.”15 Sa aja cening teken somah ceninge padidi,
tur tresnainja ia dogen. 16 Pianak-pianak anetumbuhang cening ngajak anak lenan, tusinglakar mapakardi ayu teken cening. 17 Pianakceninge lakar ngelihang tur lakar nulungincening, dongja wong sunantarane. 18 Sawirehketo masuka renaja cening ngajak somah ceningetur purnayangja keneh ceninge ngajak anakeluh ane ajak cening nganten dugase enu padadaa truna. 19Nah ento anak luh ane jegegtur bintak waluya buka kidange. Depangjakajegegannyane ngranayang cening liang.Depangja kapitresnannyane nglikub cening. 20 Ihcening, apa pikenohne cening tresna teken anakluh ane lenan? Apa pikenohne cening dot tekenkajegegan kurenan anak len? 21 Ida Sang HyangWidi Wasa ngaksi saparilaksanan ceninge. Kijajapajalan ceninge, Ida tansah nyingak cening.22Dosan anake dursila ento satmaka jeet. Ia
PITUTUR 5.23–6.11 407
kejuk baan dosannyane padidi. 23 Ia ma sawirehia tuara bisa ngaba awak, kabelogannyane anebes ngliwat, lakar ngranayang ia enggal ma .
Pa nget lanturan
6 1 Ih cening, apake cening majanji dadi pagugubuat utang anak lenan? 2Apake cening suba
kategul baan raos ceninge padidi, kajeet baanjanjin ceninge padidi? 3 Ih cening, yen suba keto,cening suba dadi kakuasan anake ento, nangingkene caranne keles uli kakuasannyane ento.Enggalang kema sig anake ento, mapangedihjateken ia, apanga cening lebanga. 4 Eda ceningpules wiadin mareren mangsegan. 5 Enggalangkelesang iban ceninge uli jeete ento, bukakedise wiadin kidange ane malaib uli arepan juruborose.6Anake mayus patut mlajah uli caran semute
idup. 7 Semute ento tusing ngelah pamimpin,pamucuk wiadin pamrentah, 8 nanging iamunduhang amah-amahane dikalaning masanendang, tur dimasan ujane ia suba ngelahbekel. 9 Buin amun apake makelonne anakeglebag-glebug di pesareane? Buin pidanke ialakar bangun? 10 Kene raosne: “Tiang lakarmasare buin akejep! Tiang lakar nyidakepangliman ange, tur mangsegan buin ajahan.”11Nanging dikalane ia pules, wase lakar
PITUTUR 6.12–22 408
nibenin ia buka anake kabegal baan begale anemasanjata.12 Jlemane ane tan paguna tur jaat, kema mai
ngaba raos bobab. 13 Ia ngwangsi n aji kijapanlakar ngapus cening. 14 Buina dikalane ento iamasih ngrincikang kacorahan di tengah kenehneane paling, muah dini ditu ngae kakewehan.15Malantaran ento, tan pararapan ia lakarkatempuh bencana, tur ia lakar dekdek lidek.16Ada pitung paundukan ane tuara kaledangin
baan Ida Sang Hyang Widi Wasa, buina tusingpesan dadi tawah, nah ento:Sebeng ngagu.Bungut ane bobab.Lima ane ngama ang anak ane tan padosa.Pepineh ane ngrincikang rerincikan ane jaat.Ba s ane gangsaran ndak buat malaksana
corah.Saksi palsu ane ngadu ada.Muah anak ane ngae kakewehan di pantaran
mpal- mpalnyane.17 (6:16) 18 (6:16) 19 (6:16)
Pa nget ngenanin unduk mamitra20 Ih cening, laksanayangja pitutur bapan
ceninge muah edaja engsapina pangajahmemen ceninge. 21Agemja raosnyane, turbun lja di keneh ceninge. 22 Pangajahnyane
PITUTUR 6.23–34 409
ento lakar nuntun cening di jalan, nyayubincening dikalaning peteng, muah mituturin ceningdikalaning lemah. 23 Prentah-prentahnyane dadigalang ane masinar, panglemeknyane ngajahincening kenken patutne cening malaksana.24 Pituturnyane ento lakar ngejohang cening ulianake luh ane jaat, uli panglelunyuh kurenananake ane lenan. 25 Eda cening kagoda baankajegegannyane, eda cening kena jeet ulihansledetan matannyane. 26Anake muani nyidayangnyewa sundel aji ro abungkul, nanging mamitrangajak kurenan anak lenan ento lakar nelahangpagelahannyane.27Nyidayangke cening ngejang api di tangkah
ceninge, tur panganggon ceninge tusing puun?28Nyidayangke cening mentas duur baane,tur ba s ceninge tusing kebus? 29Aketo masihbayanne yen medem ngajak kurenan anaklenan. Nyenja ane malaksana buka keto, ia lakarnampi palanne. 30Anake tusing nganistayangmalinge ane mamaling dedaaran ulihan iaseduk. 31Nanging yen ia bakat juka, ia patutmasilihin kel ping pitu, ia patut nyerahangsakancan pagelahannyane. 32Nanging anake anemamitra ia tusing ngelah pepineh. Suja nne iangrusak awakne padidi. 33 Ia lakar tusing maji turkaala-ala. Ia lakar kanistayang salawas-lawasne.34 Tusing ada buin sangetan gedeg basang anake
PITUTUR 6.35–7.8 410
muani, sajawining dikalan iane sangsaya tekensomahne, tur tusing suud-suud ia makenehngwales. 35 Ia tusing lakar nyak nampi panebus.Yadian amun apaja liun panebusne, ento tusinglakar nyidayang nglemperang gedegnyane.
7 1 Ih cening, ingetangja pitutur bapane,tur eda pesan engsap teken unduk ane
orahin bapa nglaksanayang. 2 Laksanayangjapitutur bapane, pedas cening lakar muponinidup. Melahang pesan nuutang pangajahbapane, patuh buka cening ngemit paningalanceninge. 3 Tekekang ngagem pangajah bapanesai-sai, tur suratang pangajahe ento di kenehceninge. 4 Kenkenja cening matakeh marepteken nyaman ceninge luh, aketo masih patuttakeh ceninge marep teken kawicaksanane ento.Buina kenkenja cening matakeh marep tekensawitran ceninge ane paling raketa, aketo masihpatut takeh ceninge marep teken pangresepane.5 Kawicaksanan muah pangresepane ento lakarngejohang cening uli sig kurenan anake anedemen nglelunyuhin.
Anak luh ane tuna susila6 Sedek dina anu bapa nengok uli jendelan
umah bapane, 7 ditu bapa liu nepukin anaktruna ane tunaan pepineh, tur ada aukud anebelog pesan. 8 Ia sedekan majalan paek teken
PITUTUR 7.9–22 411
pengkolane sig tongos anake luh ane buka keto.Ia ngliwat di samping umah anake luh ento,9 nyanjaang sasubane saru mua. 10Ditu lautanake luh ento teka nyagjagin ia. Anake luhento mapayas buka sundele tur suba ngekadaya. 11 Ia anak luh ane wanen tur tusing ngelahkimud. Ia sai-sai majalan kema mai, 12wiadinmajujuk ngan ang di pengkolane. Dikenkenedi jalane, dikenkene di pekene. 13 Ia lautngelut tur niman anake truna ento, sambilanganganengneng ia ngucap kene: 14 “Didinane janiang maturan, tur ang liu ngelah be surudan.
15 Ento awanane ang pesu ngan ang beli. Tiangdot katemu teken beli, tur ane jani suba kasidan.16 Tiang suba ngebatang seprai uli Mesir anemawarna-warna di pedeman ange. 17 Buinasuba isinin ang wewangen luire: mur, gaharumuah kayu manis. 18 Jalanja beli singgah! Jalanjairaga matemu semara ngantos makalemah. Iragalakar liang sajeroning saling gelut. 19 Kurenanange nuju tusing jumah. Ia luas joh tur makelo
pesan. 20 Ia ngaba pipis liu pesan, tur ia tusinglakar mulih sajeroning patbelas dina.” 21Aketoia ngoda anake truna ento aji kajegegannyane,tur anake truna ento bakat kalelunyuhin baanraos manis. 22 Tan dumade anake truna entolaut nutu n ia, waluya buka sampine kadandanngungsi ka tongos jagale, tan bina buka kidange
PITUTUR 7.23–8.4 412
krejang-krejing majalan ka jeete, 23 ka tongospanahe ane lakar nebek lambungne. Ia waluyabuka kedise ane ngungsi jaring, ia tusing nawang,mungguing idupne kabencanan.24 Ih cening, sawireh keto ane jani
padingehangja munyin bapane, telebangja apaane orahang bapa. 25 Eda pesan baanga anakluh ane buka keto ngalahang keneh ceninge,edaja kema mai nutu n ia. 26 Ia suba liu pesanngusakang anak muani, buina anake ma ulihania tusing kena baan metek liunne. 27 Yen ceningkema ka umah anake luh ento, cening majalanngungsi ka pa loka. Ento rurung pa ne anepaling bawaka.
Pujian buat kawicaksanane
8 1 Padingehangja! Kawicaksanane entojerit-jerit, pepinehe ane melah kauk-kauknagih apang padingehang.
2 Kawicaksanane ento majujuk di pucak-pucak bukite, di sisin rurunge muah dipempatane.
3 Ia jerit-jerit di mambahane ane lakar ka kota,di sisin gapurane, kene munyinne:
4 “Ih manusa, manira ngidih teken iba,manira ngaukin sakancan anake ane dimrecapada.
PITUTUR 8.5–13 413
5Apake iba tonden kelih? Mlajahja apang dadikelih. Apake iba belog? Mlajahja apangaiba ngelah pangresepan.
6 Padingehangja raos manirane ane melah-melah, saluiring ane orahang manira entopatut.
7Apaja ane orahang manira ento kasuja an.Manira ge ng pesan teken ane bobab.
8 Sakancan ane orahang manira ento patut,tusing ada ane bobab wiadin ngapus.
9 Pabuat anak ane ngelah pangresepan,makejang ento suba terang. Pabuat anakeane suba nawang, makejang ento subasinah.
10 Pilihja pangajah manirane anggo nyilurinperake. Pilihja pangresepane lebihanteken mase ane paling melaha.
11Manira ene kawicaksanan, manira luihantekening sesocane. Uli sakancan anedotang iba, tusing ada ane nyameninmanira.
12Manira ene kawicaksanan, tur manira ngelahpangresepan, manira ngelah kaweruhanmuah raos adil.
13 Buat ngluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa,anake patut ge ng teken kajaatan.Manira ge ng teken kasombongan muah
PITUTUR 8.14–22 414
kangaguan, pajalan ane jaat muah raosane bobab.
14Manira ngrencanayang tur nglaksanayangento. Manira ngelah pangresepan turmanira kuat.
15Manira nulungin pararatune mrentah muahparapamrentahe ngae pidabdab anemelah.
16 Sakancan pamrentahe di mrecapadamrentahulihan pitulungan manira, aketo masihparaprakanggone muah parasulinggihe.
17Manira tresna teken anake ane tresna tekenmanira. Nyenja ngalih manira ia lakarmatemu teken manira.
18Manira ngelah kasugihan, kaluihan muahsidakarya ane lakar pakidihang manira.
19Apaja ane bakatang iba sig manirane, entomelahan teken mase ane paling melaha,melahan teken perake ane paling murnina.
20Manira mentas di jalane ane adil, tur maniranuut jalan kadilane.
21Manira makidihang kasugihan manira tekenanake ane tresna teken manira, turngebekin umahne aji arta brana.
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardi maniramalunan teken sakancan ane ada tur
PITUTUR 8.23–30 415
manira dadi pangawit pakaryan Idaneduke nguni.
23Manira kakardi paling maluna pesan,pangawit pesan, satonden guminekakawi n.
24Manira lekad malunan teken samudrane,satondene ada yeh klebutan.
25Manira malunan lekad teken gunung-gununge, satondene bukit-bukitekapejang di tongosne,
26 satonden Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardipre wi muah tegal-tegalannyane, wiadinsatonden Ida ngardi tanah angan agemel.
27Manira ada ditu dugas Idane mejang langitedi tongosne, dugas Idane nyepat yehpasihe nganteg ka tanggun gumine.
28Dugas Idane ngenahang ambune di langite,dugas Idane mukak yeh klebutane dipasihe,
29muah mrentahang yeh pasihe, apangdi mebetne eda ngliwa n wates anenikayang Ida. Manira ada ditu, dugas Idanemasang dasar gumine.
30Manira ada di samping Idane waluya bukaundagine. Manira tansah ngranayang Idaledang nyabran rahina. Manira setata liangdi ayun Idane.
PITUTUR 8.31–9.4 416
31Manira liang ulihan gumine muah demenmalantaran manusane.
32 Ih paraanak truna, ane jani padingehangjamunyin manirane. Laksanayangja bukaane orahangmanira, pedas iba lakar bagia.
33 Resepangja ane suba plajahin iba.Wicaksanaja, edaja lemenahanga undukeento.
34Anake ane madingehang munyin maniraneia lakar bagia, nah ento anak ane nongosdi jelanan manirane nyabran dina, anengan ang manira di kurin umah manirane.
35Anake ane makatang manira, ia maan idup,tur Ida Sang Hyang Widi Wasa ledangteken ia.
36Anake ane tuara makatangmanira, ia nyaki ndewekne padidi. Asing-asing anak anege ng teken manira, ia tresna teken pa .”
Kawicaksanan miwah kabelogan
9 1 Kawicaksanane ento mangunang umahne,tur nyujukang adegane pepitu. 2 Ia suba
nampah wewalungan aukud buat mapesta.Ia suba nyampur anggurne aji basan anggurmuah nabdabang mejannyane. 3 Ia suba ngutuspanyeroannyane apang kauk-kauk uli tongoseane paling tegeha di kota, kene: 4 “Maija ih
PITUTUR 9.5–15 417
anak ane tan patastra.” Muah teken anakeane belog, kene munyinne: 5 “Maija, daarjadedaaran manirane muah inumja anggure anesuba basain manira. 6 Kalahinja seka-sekananake belog-belog, pedas iba lakar idup. Tuutjamambahan pangresepane.”7 Yening iba nglemekin anake sumbung, sinah
iba lakar kanistayang. Yening iba nglemekinanak ane jaat, sinah iba maan sakit. 8 Edapesan nglemekin anake ane sumbung. Ulihanento ia lakar gedeg teken iba. Nanging yen ibanglemekin anak ane wicaksana, ia lakar ngajiangiba. 9 Sakancan ane orahang iba teken anake anedueg, ento lakar ngimbuhin kaduegannyane.Sakancan ane orahang iba teken anake ane patut,ento lakar ngimbuhin pangweruhannyane.10Apanga iba dadi wicaksana, pangawit pesan
iba patut sairing teken Ida Sang Hyang WidiWasa. Yen iba nawang Ida Hyang Maha Suci,iba lakar ngelah pangresepan. 11 Kawicaksananeento lakar nyambungin tuuh ibane. 12 Yening ibangelah kawicaksanan, iba lakar dadi anak aget,nanging yening iba nulak kawicaksanane ento,iba lakar dadi anak ane nandang sangsara.13 Kabelogane ento waluya buka anake luh ane
belog punggung ane tusing ngelah kimud. 14 Ianegak di jelanan umahne, wiadin di tongose anepaling tegeha di kota, 15 tur nyeri n anake ane
PITUTUR 9.16–10.4 418
ngliwat ditu, ane geleng ngitungang gegaennyanepadidi, kene raosne: 16 “Ih anak ane tan patastra,maija singgah.” Teken anake ane belog, keneraosne: 17 “Yehe ane baan mamaling entomanis rasanne. Ro ane baan mamaling, jeenanrasanne.” 18Anake ane kabencanen baan anakeluh ento tusing nawang mungguing anake maane ka umah anake luh ento, anak ane subamacelep di tongose ane paling daleme di paloka.
Pitutur Ida Sang Prabu Salomo
10 1 Pitutur Ida Sang Prabu Salomo kadiasapuniki:
Pianak muani ane wicaksana ngranayang liangkeneh bapannyane, nanging pianak muani anebelog ngranayang sakit keneh memenne.2 Kasugihan ane bakatang cening aji laksana
ane tuara jujur, ngranayang cening tuara melah,nanging kajujurane ento ngranayang rahayu idupceninge.3 Ida Sang Hyang Widi Wasa tusing ngendepin
anake ane patut ento nandang seduk, nangingIda tusing lakar ngamertanin sakancan anekadotang baan anake ane dursila.4Mayuse ento ngranayang cening was,
nanging antenge magarapan ngranayang ceningsugih.
PITUTUR 10.5–13 419
5Anake ane dueg munduhang gandum dimasan manyine. Nanging anake ane mamulesdogen di masan manyine, ento ngranayang iakimud.6Anake ane patut, ia lakar nampi merta.
Munyin anake ane dursila ngemu kawirosan.7Anake ane patut lakar kaingetang buka
mertane, nanging anake ane dursila lakar enggalkaengsapin.8Anake ane dueg, nyak nampi pitutur ane
melah. Anake ane tusing bisa ngraos lakarkasirnayang.9Anake ane jujur ento rahayu tur sutrep ,
nanging anake ane tusing jujur ia lakarkatangehan.10Anake ane ngengkebang kapatutan ia lakar
ngranayang kakewehan, nanging anake anenglemekin gegalangan, ia ngae dame.11 Raos anake patut satmaka yeh klebutan
ane idup, nanging raos anake dursila ngemukawirosan.12Ge nge ento ngwetuang kakewehan, nanging
kapitresnane ento murnayang kenehe ane sakit.13Anake ane dueg ngraos madasar aji
pangresepan, nanging anake belog patutkasisipang.
PITUTUR 10.14–23 420
14Anake ane wicaksana, muponin sakancanpangweruhan, nanging yen anake belog entongraos, pedas lakar nekaang kakewehan.15 Kasugihane ento nyayubin anake sugih,wase ento nyirnayang anake was.16 Pikolih anake ane malaksana ayu ento idup,
nanging dosane ento ngranayang anake sayanngae dosa.17Anake ane nyak madingehang panglemek
lakar idup, nanging anake ane tusing nyak ngakukapelihane ia baya pesan.18Anake ane mun l gedeg basangne, ia jlema
bobab. Anake ane ngae pisuna, ia jlema belog.19 Sayan ngliunang cening ngraos, ngliunang
lakar pelihne. Yen cening wicaksana, cening lakarmendep.20 Raos anake patut waluya buka perake murni.
Pepineh anake ane dursila ento tan paguna.21 Raos anake patut ento lakar mapikenoh
pabuat anake liu, nanging cening lakarngama ang iba ulihan kabelogan ceninge.22 Tuah mertan Ida Sang Hyang Widi Wasa
dogen ane ngranayang cening sugih. Ceningtusing lakar sugih aji katuyuhan ceninge.23Malaksana ane pelih ento dadi dedemenan
anake ane belog. Anake ane wicaksana ngulakaliangannyane sajeroning kawicaksanan.
PITUTUR 10.24–32 421
24Anake ane patut lakar nampi apaja anedotanga, nanging anake ane jaat lakar nampipaundukan ane paling taku na.25Dikalane ada angin ribut, jlemane ane jaat
ento kampehang, nanging anake jujur setatarahayu.26 Edaja baanga anake ane mayus ngarap
apa-apaan pabuat cening, ia lakar dadi bukacukane ane ngranayang ngilu gigin ceninge,wiadin buka anduse ane ngranayang ngaappaningalan ceninge.27 Sairingja teken Ida Sang Hyang Widi
Wasa, malantaran ento cening lakar panjangumur. Jlemane ane jaat lakar ma satondenmasannyane.28 Pangajap-ajap anake ane patut nuntun ia
ngula kaliangan, nanging jlemane ane jaattusing ngelah pangajap-ajap.29 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyayubin anake
ane jujur, nanging Ida nyirnayang jlemane anemalaksana tan patut.30Anake ane patut lakar setata nemu rahayu,
nanging jlemane ane jaat lakar tusing nyidayangmaki pan di gumine.31Anake ane patut ngraosang kawicaksanan,
nanging bungut ane ngucap jaat lakar bungkem.32Anake ane patut nawang paundukan ane
melah ane patut orahanga, nanging anake ane
PITUTUR 11.1–8 422
jaat, setata ngucapang paundukan ane nyaki nkeneh.
11 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka tekenanake ane nganggo dacin ane palsu, Ida
ledang teken mbangan ane jujur.2Anake ane sombong lakar enggal kanistayang.
Melahan cening ma lesang dewek.3 Yening cening patut, cening kadandan baan
kajujurane. Anake ane tuara nyandang gugu, iakusakang baan perahne ane tuara jujur.4 Kasugihane ento tusing nyidayang
ngrahayuang cening dikalane cening makire ma ,nanging kajujurane ento nyidayang ngrahayuangidup ceninge.5 Kajujurane ento ngranayang danganan idup
anake patut, nanging anake ane dursila lakarngranayang dewekne padidi labuh.6 Kapatutane ento ngrahayuang anake ane jujur,
nanging anake ane tuara nyandang gugu ia kajeetbaan lobannyane niri.7Dikalan anake dursila ma , pangajap-ajapne
masih barang ma . Kasugihane ane cagerangatusing nyidayang nulungin ia.8Anake ane patut kasayubin uli kakewehane.
Tungkalikane kakewehane ento lakar nibeninjlemane ane dursila.
PITUTUR 11.9–17 423
9 Cening sida kusakang baan raos jlemane anetan pawidi, nanging kawicaksanan anake anepatut ento ngrahayuang cening.10 Saisin kotane pada liang yen anake jujur
nemu aget, tur lakar ada suryak masuka rena yenanake ane dursila ma .11 Kotane dadi gede, yen anake patut ento
ngamertanin kotane ento, nanging kotane lakardadi uug ulihan raos jlemane ane jaat.12Anake ane belog demen nganistayang anak.
Yening cening dueg, cening lakar mendep.13Anake ane ngae pisuna tusing nyandang gugu
buat ngagem raos ane pingit, nanging ceningdadi nyagerang anake ane sa a tuu.14 Bangsane lakar labuh yen ia tusing ngelah
pamimpin. Yen liu ngelah juru pitutur, ento marsutrep .15 Yening cening majanji lakar mayahin utang
wong sunantara, cening lakar maselselan.Melahan cening magedi, yening cening tusingmilu-milu ditu.16Anak luh ane ajer ento kajiang, nanging anak
luh ane tuara melah solahne ia anak luh nista.17 Yening cening maperah melah, cening
ngaenang dewek ceninge apang kasayangang.Yening cening nyapa kadi aku, cening nyaki ndewek ceninge padidi.
PITUTUR 11.18–25 424
18 Jlemane ane dursila tusing saja maanapa-apaan, nanging yening cening malaksanapatut, suba sinah cening nampi pikolih.19Asing-asing anak ane pageh malaksana patut,
ia lakar idup. Nanging asing-asing anake anebengkung nglaksanayang ane tan patut, ia lakarma .20 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken anake
ane malaksana corah, nanging Ida sueca tekenanake ane malaksana patut.21 Cening patut pracaya, mungguing anake ane
dursila lakar kasisipang, nanging anake ane patutlakar rahayu.22 Kajegegan anake luh yen tuara kadulurin baanngkah solah ane melah waluya buka bungkung
mase ane katelusukang di cunguh celenge.23Apaja ane kenehanga teken anake ane patut,
setata melah panadinne. Yen anake ane dursilamakatang apa ane kenehanga, makejang anakepada pedih.24Ada anak ane ngutang-ngutang pipisne,
nangingke ia sayan nyugihang. Nanging anaklenan ane tet pesan nganggon pipisne, ia sayanniwasang.25Danaja, pedas cening lakar gemuh landuh.
Tulunginja anake lenan, pedas cening lakarkatulungin.
PITUTUR 11.26–12.3 425
26Anake ane nyimpen gandum buat ngalihaji maelan, ia temaha baan anake liu, nanginganake ane nabdabang buat ngadep gandumne,ia pujina baan anake liu.27 Yen tetujon ceninge melah, cening lakar
ajianga teken anake, nanging yening ceningnga -a kakewehan, kakewehan ane lakartemuang cening.28Anake ane ngandelang kasugihane, ia lakar
ulung buka don kayune dimasan ujane.29Anake ane ngawinang nyamannyane keweh,
pamragatne ia lakar tusing ngelah apa-apaan.Anak ane belog lakar setata dadi panjak anakeane wicaksana.30 Kapatutane ento ngranayang idup, nanging
kabreman ane ento ngranayang ma .31Anake ane patut ia mapikolih dini di gumine.
Ulihan ento cening lakar pracaya mungguingjlemane ane dursila muah dosa lakar kasisipang.
12 1Anake ane tresna teken kaweruhan,ia demen korahin yen ia pelih. Nanging
anake ane belog ia pedih yening ia kaglemekin.2 Ida Sang Hyang Widi Wasa ledang teken anake
ane patut, nanging Ida nyisipang anake anengrincikang jaat.3 Kajaatane ento tusing ngranayang sutrep ,
nanging anake ane patut ia tetep kukuh bakuh.
PITUTUR 12.4–12 426
4Anake luh ane melah ia dadi kaliangan muahsesumbungan somahnyane, nanging anake luhane ngranayang somahne kimud, waluya bukaberunge di tengah tulangne.5Anake ane jujur lakar malaksana melah teken
cening. Anake ane dursila tuah makeneh ngapuscening.6 Raos anake dursila mama -ma , nanging
raos anake ane patut ngrahayuang anake anekabencanan.7Anake ane dursila nemu sangsara tur tusing
ngelah katurunan, nanging kulawargan anakeane patut lakar idup lanus.8 Yening cening dueg, cening lakar kapuji. Yening
cening belog, anake lakar nganistayang cening.9Melahan dadi anak biasa ane magarapan
buat ngalih pangupa jiwa, bandingang tekenmapi-mapi dadi anak agung, nanging makenta.10Anake ane patut miara ubuh-ubuhannyane,
nanging anake ane dursila gemes pesan tekenubuh-ubuhane.11 Petani ane anteng magarapan, ia cukup
ngelah dedaaran, nanging ambate belogne anengutang-ngutang gae buat ngarap gegaen anetan paguna.12 Sakancan ane dotanga baan jlemane ane
dursila singja ada lenan teken nglaksanayang
PITUTUR 12.13–20 427
paundukan ane jaat, nanging anake ane patut nutetep kukuh bakuh.13 Jadmane ane dursila kena jeet ulihan raosne
padidi, nanging anake ane jujur nyidayang luputuli kakewehan.14Apaja ane raosang muah laksanayang cening,
aketo lakar dadi pikolih ceninge. Cening lakarnampi apa ane patut tampi cening.15Anake ane belog setata ngaden dewekne
beneh. Anake ane wicaksana demen ningehangpitutur.16 Yening anake belog kapelihang, ia enggal
pesan nuturang dewekne kema mai. Anake anemidep tusing lakar ngrunguang bebinjulan anake.17 Yening cening nuturang kapatutan, cening
nglaksanayang kadilan, nanging bobabengranayang ane tuara adil.18 Raose ane tuara kapinehin nyidayang
natunin, patuh buka pedange, nanging raos anewicaksana baan ngucapang, ento nyidayangnyegerang.19 Bobabe ento bawak tuuhne, nanging
kapatutane ento enu samakelo-kelonne.20Anake ane ngrincikang kajaatan ia lakar
tengkejut pesan, nanging anake ane mapakardiayu lakar muponin kaliangan.
PITUTUR 12.21–13.1 428
21 Tusing ada paundukan ane jele ane lakarnibenin anake ane patut, nanging anake anedursila, lakar setata nemu kakewehan.22 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken anake
bobab, nanging Ida ledang teken anake ane tuonteken munyinnyane.23Anake ane midep, teleb ngagem paundukan
ane tawanga, nanging anake ane belogngedengang kabelogannyane.24Unduk anteng magarapan lakar ngranayang
cening sugih, nanging yening mayus lakarngranayang cening dadi panjak.25 Katakutane ento nyidayang nyuang kaliangan
ceninge, nanging raos ane melah lakarngranayang cening suka rena.26Anake ane patut dadi panuntun mpalnyane,
nanging mambahan anake ane jaat ngawinang iapada kasasar.27 Yening cening mayus, cening tusing lakar
makatang ane kepung cening, nanging yeningcening magarapan, cening lakar maan kasugihan.28 Kapatutane ento dadi mambahan ane
ngungsi idup. Kadursilane ento mambahan anengungsi pa .
13 1 Ipianak ane wicaksana nyakmadingehang panglemek bapannyane,
nanging anake ane sombong tusing nyak ngakukapelihannyane.
PITUTUR 13.2–10 429
2Anake ane patut lakar kamertanin sakancanane orahanga, nanging anake ane demen ngapus,tusing betek-betek ngambekang kawirosan.3 Tangarinja apa ane orahang cening tur
yatnainja idup ceninge. Anake ane ngraosngawag-awag ento ngusakang dewekne padidi.4Anake ane mayus, tusing taen lakar maan
sawatek ane dotanga. Anake ane anteng lakarmapikolih apaja ane kenehanga.5Anake ane jujur tusing demen teken bobab,
nanging raos anake ane jaat ngranayang kimudmuah nista.6 Kapatutane ento nyayubin anake ane tan
padosa. Kadursilane ngranayang labuh anakemadosa.7Ada anak ane matakeh buka anak sugih,
nanging ia tusing ngelah apa-apa. Anake anelenanmatakeh buka anak lacur, nanging ia ngelahkasugihan.8Anake ane sugih patut migunayang pipisnyane
buat ngrahayuang idupnyane, nanging tusing adaanak mencanen anak was.9Anake ane patut waluya buka galange ane
masinar terang. Anake ane dursila waluya bukalampune ane kelap-kelip ane nagih ma .10Gunan kasombongane ento tusing ada lenan
sajabaning ngae kakewehan. Melahan ceningngidih pitutur.
PITUTUR 13.11–19 430
11 Kasugihan ceninge ane bakatang ceningaji aluh, ento lakar enggal ilang, nanging anebakatang cening aji tuyuh makelo tuuhne.12 Yen pangajap-ajape ento nyag, kenehe masih
nyag. Nanging yen ane dotang ento kasidan,ngranayang cening bek baan liang.13 Yening cening nulak pitutur ane melah,
cening lakar nemu pakeweh. Tuutangja pitutureento pedas cening lakar rahayu.14 Pangajah anake ane wicaksana ento dadi yeh
klebutan idup. Pangajahe ento lakar nulunginngrahayuang cening, dikalane cening nemu baya.15 Kaduegane ento ngranayang anake kajiang,
nanging anake ane tusing nyandang gugu, iawaluya mentas di mambahane ane ngulakarusakan.16Anake ane midep setata mapineh malu
satondene ia malaksana, nanging jlemane anebelog ngedengang kabelogannyane.17Utusan ane tuara nyandang gugu ngranayang
kakewehan, nanging anake ane nyandangcagerang, ngranayang dame.18Anake ane tusing nyak mlajah, ia lakar was
tur kimud. Asing-asing anak ane nyak ningehangpanglemek, ia lakar kajiang.19Ambate melahne yen cening muponin apa
ane kenehang cening! Anake ane belog tusingnyak suud nyalanang ane jaat.
PITUTUR 13.20–14.2 431
20Melahan ma mpal ngajak anak anewicaksana, tur cening lakar dadi wicaksana.Yening cening masawitra ngajak anak ane belog,cening lakar nemu sengkala.21 Kakewehane ento nutu n anake ane madosa
saparilampahnyane, nanging anake ane patutlakar kapikolihin aji paundukan ane melah.22Anake ane patut lakar ngelah kasugihan ane
warisanga teken cucunnyane, nanging kasugihananake ane madosa, lakar makisid ka tongosanake ane patut.23 Tegalane ane tusing magarap mupuang
pangan liu pesan pabuat anake lacur, nanginganake ane tuara adil tusing maang ngaraptegalane ento.24 Yening cening tusing nglemekin pianak
ceninge, cening tusing tresna teken ia. Yeningcening tresna teken ia, cening patut nglemekinia.25Anake ane patut ngelah dedaaran, nanging
anake ane dursila setata nandang seduk.
14 1 Pumahane ento karajegang baananake luh ane wicaksana, nanging
kabelogannyane ngranayang pumahane uug.2 Jujurja cening, ento nyinahang mungguing
cening as bak teken Ida Sang Hyang WidiWasa. Yen cening tusing jujur, ento nyinahangmungguing cening tusing as bak .
PITUTUR 14.3–10 432
3 Kasumbungan anake belog ngranayang ia liupesan mamunyi. Anake ane wicaksana kasayubinbaan raosne.4 Yening tusing ada sampi ane lakar ngedeng
tenggala, jineng ceninge lakar puyung. Nangingulihan sampine ento jinenge ento lakar bek misipadi.5 Saksi-saksi ane sa a tuu setata nuturang
paundukan ane sasajaan, nanging saksi ane palsutusing nyidayang nuturang apa-apaan, sajawiningpaundukan ane bobab.6Anake ane mrekak tusing lakar nyidayang
dadi wicaksana, nanging anak ane dueg aluh iamlajah.7 Johang iban ceninge uli anake ane belog,
tusing ada ane nyandang plajahin cening ulianake ento.8Apa kranane anake ane dueg ento wicaksana?
Sawireh ia nawang apa ane patut laksanayanga.Apa kranane anake ane belog ento belog pesan?Sawireh ia setata ngaden awakne bisa.9Anake ane belog tusing nawang teken dewek
madosa, nanging anake ane patut setata ngulapangampura.10 Kaliangan ceninge ento dadi gelah ceninge
padidi, tur kakewehan ceninge masih dadi gelahceninge padidi. Tusing ada anak ane lakar ajakcening bareng-bareng negen.
PITUTUR 14.11–20 433
11Umah anake ane patut lakar nu majujukkukuh bakuh, yadian umah anake dursila uug.12 Jalane ane kaden cening jalan ane beneh,
dikenkenne nuntun cening ngungsi pa .13 Kedeke nyidayang ngengkebang kasedihan.
Yen kaliangane ento ilang ditu setata adakasedihan.14Anake ane jaat lakar muponin pala
karmannyane. Anake ane patut lakar kapikolihinmanut laksanannyane.15Anake ane belog ia lakar pa gugu, nanging
anake ane midep ia minehin ndakannyane.16Anake ane wicaksana tangar tur ngejohang
dewek uli kakewehane, nanging anake ane belogtusing pa rungu tur gangsaran ndak.17Anake ane brangsongan nglaksanayang
paundukan ane tan papuara, nanging anake anewicaksana ia madedayan.18Anake ane tan patastra lakar muponin
kabelogannyane, nanging anake ane dueg lakarkapikolihin baan kaduegannyane.19Anake ane dursila lakar nyumbah nunas ica
teken anake ane patut.20 Tusing ada anak demen teken anak was,
yadiapinja pisagannyane padidi, nanging anakeane sugih liu ngelah mpal.
PITUTUR 14.21–28 434
21 Yen cening makeneh nemu bagia, olasinjaanake ane was. Yen cening nganistayang anaklen, ento dosa.22 Cening lakar kagugu muah kajiang baan anak
lenan, yening cening malaksana ayu. Yeningcening malaksana tan patut, sasajaane ceningngae pelih.23Magarapangja, pedas cening lakar molih
pangupa jiwa. Yen cening ngraos kema mai,cening lakar was.24Anake ane wicaksana kapikolihin aji
kasugihan, nanging anake belog kasub baankabelogannyane.25 Satunggaling saksi nyidayang ngrahayuang
anak yen ia nuturang ane patut, nanging yen ianuturang paundukan ane bobab, ia mencanenanak.26As bak teken Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngranayang anake muah kulawargannyane padadegdeg tur rahayu.27Apake cening makeneh ngelidin sang pa ?
As bak teken Ida Sang Hyang Widi Wasa,ento ane dadi empul kauripane.28 Kagungan ida sang prabu, gumantung teken
liun panjak idane. Yen tusing ada panjak, sangprabu tusing ada ajinne.
PITUTUR 14.29–15.2 435
29 Yen cening madedayan, cening wicaksana.Nanging yening cening brangsongan, suja nnecening ngedengang kabelogan ceninge.30 Kenehe ane demen ngranayang awake seger,
nanging iri a ne waluya buka berunge ane tusingdadi was.31 Yening cening ngala-ala anak lacur, cening
nganistayang Ida Sang Hyang Widi Wasa anengardi anake ento. Nanging ambek piolas tekenanake was, ento makadadi as bak n ceningeteken Ida.32Anake dursila tan urungan lakar labuh ulihan
kacorahannyane, nanging anake ane patutkasayubin baan kapolosannyane.33 Sakancan pepineh anake ane dueg ento
ngemu kawicaksanan. Anake ane belog tusingpesan nawang kawicaksanan.34 Kadilane ento ngranayang bangsane ento
agung, nanging dosane ento ngranayangbangsa-bangsane ento nista.35 Pararatune ledang teken prayogia ane ririh,
nanging ida nyisipang anake ane ngawinang idakimud.
15 1 Pasaut ane banban ngranayang reredgedeg basange, nanging pasaut ane
bangras mangunang gedeg basang.2 Yen anake wicaksana ngraos, uli raosne ento
sinah, mungguing kabisane ento dadi paundukan
PITUTUR 15.3–11 436
ane nutdut keneh, nanging anake ane belogmesuang munyi puyung.3 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngaksi saananing
paundukan, yadian dijaja tongosne. Ida nyingakiraga apake iraga malaksana ayu wiadin corah.4 Raos ane alap asor ngranayang idup, nanging
raos ane bangras ngenyagang keneh.5 Belog pesan yen cening nglemenahang
pangajah bapan ceninge. Wicaksana pesancening, yen cening nampi panglemeknyane.6Anake ane patut nyimpen kasugihannyane,
nanging jadmane dursila kelangan kasugihanerikalaning ia katempuh kakewehan.7 Karirihane ento kalumbrahang baan anake
wicaksana, tusingja baan anake ane belog.8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ledang yen anake
ane patut ngastawa, nanging Ida duka tekenaturan anak ane dursila.9 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken pajalan
jlemane ane dursila, nanging asih sueca tekenanake ane nglaksanayang paundukan ane patut.10 Yen cening nglaksanayang paundukan ane
pelih, cening lakar kasisipang sanget pesan.Cening lakar ma yen cening tusing dadiglemekin.11 Yadianja pa lokane masih tusing nyidayang
ngengkebang paundukan ane ada ditu uli diayun Ida Sang Hyang Widi Wasa. Yen keto apake
PITUTUR 15.12–20 437
manusane nyidayang ngengkebang pepinehneuli di ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa?12Anake ane suba tusing demen kaglemekin,
ia tusing taen ngidih pepineh teken anake anewicaksanaan teken ia.13Dikalan anake liang ia pada makenyiran,
nanging dikalannyane sedih, ia pada mrungus.14Anake ane ririh ia demen mlajah, nanging
anake ane belog suba lega baan kabeloganne.15 Idup anake ane was tan mari mapiuleh,
nanging anake ane bagia setata muponin idupliang.16Melahan dadi anak was ane as bak
teken Ida Sang Hyang Widi Wasa, bandingangteken anak sugih ane nemu kakewehan.17Melahan madaar jukut dogen ngajak anak
ane tresnain cening, bandingang teken madaarbe ane paling jeena maduluran basang gedeg.18 Basange ane brangsongan ngranayang ieg,
nanging pepinehe ane banban ngranayang dame.19 Yen cening mayus, cening lakar nemu
kakewehan saparilampah ceninge, nangingyening cening jujur, cening lakar tusing keweh.20 Pianak muani ane wicaksana ngranayang
bapannyane bagia, tuah anake ane belog dogenane tusing ngajiang memennyane.
PITUTUR 15.21–28 438
21 Jlemane belog marasa bagia baankabelogannyane, nanging anake ane wicaksanalakar nglaksanayang paundukan ane patut.22 Tampija sakancan pituture ane ka ba teken
cening, pedas cening lakar labda karya. Yentusing buka keto cening lakar tusing sida karya.23Ambate melahne yening iraga madingehang
raose ane beneh ane kapesuang dipanemayannyane.24Anake ane wicaksana mentas di mambahane
ane ngungsi idup, tusing sig mambahane anengungsi pa .25 Ida Sang Hyang Widi Wasa lakar nguugang
umah anake ane mrekak, nanging Ida nyayubinpagelahan anake ane balu.26 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken
pepineh ane corah, nanging Ida ledang tekenraos ane alap asor.27 Yening cening makeneh ngalih ba aji pekel,
cening lakar ngawanang kulawargan ceningenemu kakewehan. Edaja cening nampi suapapanga dawanan tuuh ceninge.28Anake ane patut ia mapineh malu satonden
ia masaut. Anake ane dursila gangsar pesanmasaut, nanging unduke ento ngranayangkeweh.
PITUTUR 15.29–16.3 439
29 Yen anake ane patut ento ngastawa, Ida SangHyang Widi Wasa ledang mirengang, nanging Idatan nglinguang anake ane jaat.30 Sebenge ane makenyir ngranayang bagia, tur
ortane ane melah ngranayang keneh ceningeliang.31 Yen cening nyak madingehang dikalan
ceninge kaglemekin, cening dadi anak wicaksana.32 Yen cening tusing nyak mlajah, cening
nyaki n dewek ceninge padidi. Yen cening nyaknampi panglemek, cening lakar dadi sayanwicaksana.33As bak teken Ida Sang Hyang Widi Wasa
ento pinaka peplajahan. Cening patut ngasorangdewek ceninge satondene cening kajiang baananake.
16 1 Iraga dadi ngrencanayang, nangingIda Sang Hyang Widi Wasa ane wenang
mutusang.2 Cening ngaden sakancan laksanan ceninge
ento patut, nanging Ida Sang Hyang Widi Wasaane nepasin pepineh ceninge.3 Tunasja apang Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngamertanin rencanan ceninge, pedas ceninglakar sida karya dikalan ceninge nglaksanayangrencanane ento.
PITUTUR 16.4–12 440
4 Sakancan ane kakardi baan Ida SangHyang Widi Wasa suba ngelah dumannyanesuang-suang, tur duman jlemane dursila entokarusakan.5 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken
asing-asing anak ane mrekak, Ida tusing lakarngluputang ia uli pasisip.6 Subak muah sa a tuuja, pedas Ida Sang
Hyang Widi Wasa lakar ngampurayang dosanceninge. Sairingja teken Ida Sang Hyang WidiWasa, malantaran ento tusing ada paundukanjaat ane lakar nempuh cening.7 Yening cening ngledangin pakayun Ida Sang
Hyang Widi Wasa, cening nyidayang nadiangmusuh-musuh ceninge sawitra.8Melahan ngelah abedik pikolih aji jujur,
bandingang ngelah liu pikolih aji pekel.9 Cening dadi ngae rencana-rencana, nanging
Ida Sang Hyang Widi Wasa nuntun laksananceninge.10 Sang prabu ngandika majalaran kakuasan uli
luur. Kaputusan idane ento setata patut.11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngarsayangmbangan muah dacin ane beneh muah
sakancan dedagangan ane jujur.12 Pararatune tan wenang ngangkebin kajaatan,
sawireh kadilane ngranayang pamrentahe entokukuh bakuh.
PITUTUR 16.13–20 441
13 Ida sang prabu ledang mireng paundukanane patut, tur ida sueca teken anake anenguningayang ane patut.14Anake ane wicaksana lakar mapakibeh
apanga ida sang prabu rumasa bagia. Yen idaduka, sinah ada sinalih tunggal anak ane lakarma .15 Kaledangan ida sang prabu waluya buka
guleme ane ngemu ujan dimasan panese, turditu ada idup.16Melahan, sasajaan tuah melahan ngelah
kawicaksanan muah karirihan, bandingang tekenngelah mas muah perak.17Anake ane patut, mentas di mambahane
ane joh teken kacorahane. Wireh keto tangarinkijaja cening lakar majalan, unduke ento lakarngrahayuang cening.18Ngagune ento ngranayang karusakan, tur
mrekake ngranayang labuh.19Melahan dadi anak ngasorang dewek tur
nista, bandingang teken dadi anak mrekak turmaan duman jejarahan.20 Resepangja peplajahan ane suba plajahin
cening, pedas cening lakar labda karya. Suksrahjateken Ida Sang Hyang Widi Wasa pedas ceninglakar bagia.
PITUTUR 16.21–31 442
21Anake ane wicaksana muah seleb, kabinawabaan pangresepannyane. Sayan manis raosne,sayan kagugu baan anake.22 Kawicaksanane ento dadi empul idup anake
ane wicaksana, nanging negarang ngurukanganak ane belog ento tuah ngutang-ngutang gaedogen.23Anake ane dueg mapineh malu satonden
ia mesuang raos, dadinne apaja ane orahangapatut kagugu.24 Raose ane alap asor ento waluya buka
madune, manis rasanne muah ngranayang seger.25 Jalan ane kaden cening beneh, dikenkene
ngungsi pa .26 Rasan basangne ane seduk, ngranayang
buruhe pada sarat magarapan, sawireh iamakeneh ngilangang sedukne.27 Jlemane dursila ngalih jalan lakar nyelekang
anak lenan, tur munyinnyane bek misi kajaatan.28 Pisunane ento kasebarang baan jlemane
dursila. Ia ngranayang kakewehan muahngusakang pasawitran.29Anake ane ngambekang kawirosan, ngapusmpalnyane tur nuntun ia ngungsi bencana.30 Tangarinja anake ane makenyir muah ngijepin
cening. Ia ngadut pepineh ane corah di kenehne.31Umur panjang makadadi pikolih anake ane
patut, ubannyane makadadi gelungannyane.
PITUTUR 16.32–17.6 443
32Melahan dadi anak sabar, bandingang tekendadi anak mawisesa. Melahan mrentah dewekceninge padidi, bandingang teken mrentahkotane makejang.33Anake mulang undi buat makeneh nawang
pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa, nanging IdaSang Hyang Widi Wasa ngraga ane ngamas angkaputusan Idane.
17 1Melahan madaar ro ane tuhakebis kadulurin baan keneh sutrep ,
bandingang teken ngelah dedaaran ane jaen-jaenabale kadulurin baan kakewehan.2 Parekan ane ririh lakar mrentah okan
pamekelne ane tan paguna, tur ia lakar maanduman waris.3Mas muah perake kauji aji api, nanging keneh
manusane kauji baan Ida Sang Hyang Widi Wasa.4 Jlemane dursila madingehang pepineh ane
corah muah anake ane bobab madingehangpepineh ane bobab.5 Yening cening ngedekin anak ane was, cening
nganistayang Ida Sang Hyang Widi Wasa anengardi anake ento. Cening lakar kasisipang yencening marasa liang ningalin anak ane kenasengkala.6Anake odah marasa bangga kenehne ningalin
cucunne, patuh buka anake cerik banggakenehne ningalin bapanne.
PITUTUR 17.7–14 444
7Anake ane kajiang tusingja ia mobab, turanake ane belog tusing ngelah paundukan anemaguna ane nyandang orahanga.8Ada anak ane ngaden suape ento satmaka
kasak an. Ia pracaya kasak ane ento nyidayangnyalanang sapakenehnyane.9 Yen cening makeneh apang anake demen
teken cening, ampurayangja ia yen ia pelihmarep teken cening. Ngadut kapelihan anak entongusakang pasawitran.10Anake ane dueg liunan ia mlajah uli
panglemek anake, bandingang teken anake anebelog maan peplajahan ulihan ka g g kan pingsatus.11 Sang pa lakar nekain anake dursila ane
setata ngae kakewehan, buka tekan utusane anebangras.12Melahan nepukin inan beruang ane kelangan
panakne, bandingang teken nepukin anak belogane iuh ngitungang gegaen ane dong- dong.13 Yening cening nglawan kapatutan aji
kacorahan, kacorahane ento tusing lakar taenmakisid uli umah ceninge.14 Kawit iege ento waluya buka kawit uug
empelane. Melahan suudang satondene iangedenang.
PITUTUR 17.15–23 445
15Ngukum anak ane tan padosa wiadinmebasang jlemane ane dursila, makadadua entokadukain baan Ida Sang Hyang Widi Wasa.16 Tusing ada gunanne anak ane belog mesuang
pipis buat meli peplajahan, sawireh ia tusingngelah pepineh.17 Parasawitrane setata ia ngedengang
kapitresnannyane. Apa gunanne ngelah nyamayen ia tusing nyak bareng-bareng negenkakewehan.18 Tuah jlemane ane tusing ngelah pepineh
dogen ane majanji lakar negen utang anak lenan.19Demen teken dosa patuh teken demen ngae
kakewehan. Yen cening sai-sai nyumbungangdewek, waluya cening ngalih kakewehan.20Asing-asing anak ane mapineh muah ngraos
corah, tusing ada paundukan ane melah lakarnibenin ia sajawining bencana.21 Tusing ada lenan, sajawining kasedihan
muah kaduhkitan pabuat ibapa ane pianaknenglaksanayang paundukan ane jaat.22 Kaliangane ento ngranayang cening seger.
Sebenge ane setata mrungus, ngranayang mangreres.23Hakim ane pekel nampi suap aji silib, sawireh
keto kadilane lantas tusing kalaksanayang.
PITUTUR 17.24–18.3 446
24Anake ane dueg ngula paundukanane wicaksana, nanging jlemane ane belogmagarapan tan parencana.25 Ipianak ane belog ngawinang bapannyane
sedih muah ngranayang memennyanemaselselan sangat pesan.26 Tusing beneh anake ane tan padosa kenain
denda. Kadilane lakar usak yen anake ane patutento kukum.27Anake ane andel teken dewekne padidi
tusingja sai-sai ngraos dogen. Anak anemadedayan ngelah pangresepan ane beneh.28 Pamragatne pesan, yadianja ia belog, ia lakar
kadena wicaksana muah dueg, yen ia nongos turmendep.
18 1Anak ane tusing nyak bareng-barengteken anak lenan, ia tuah demen teken
dewekne padidi dogen. Anake ento lakar tusingadung teken paundukan ane adanina patut baananake lenan.2Anake ane belog tusing pa rungu, apake
ia ngresep teken salah tunggil paundukan apatusing. Ane dadi pangap nnyane tuah lakarngedengang kabisannyane.3Dosa muah kimude ento majalan bareng-
bareng. Yen cening ngutang kaluihane, ditucening lakar kanistayang.
PITUTUR 18.4–14 447
4 Raos anake bisa dadi empul kawicaksanan,dalem buka pasihe, s buka tukade.5 Tusing patut ngelonin anak ane pelih, tur
nyadelin anake ane tan padosa buat nampikadilan.6 Yen ada anak belog ngawi n maiegan, ento
mapiteges ia nagih g g.7 Yening anake belog ngraos, ia nyelekang
dewekne padidi. Ia kena jeet uli krana raosnepadidi.8 Pisunane ento melah pesan rasanne, kantos
dot a ne makeneh nelebang.9Anake ane mayus patuh jaatne buka anake
ane demen ngrusak.10 Ida Sang Hyang Widi Wasa waluya buka
menarane ane kukuh bakuh, ane kaungsi baananake ane patut, apanga ia rahayu.11Anake ane sugih, ngaden mungguing
kasugihannyane ane nyayubin ia, waluya bukatembok ane tegeh tur kukuh bakuh ane ngiterkotane.12 Tusing ada anak ane kajiang, sajawining yen ia
ngalap asor. Anake mrekak ia ngungsi karusakan.13 Satondene cening masaut, melahang malu
madingehang. Yening tusing buka keto, ceninglakar adanina belog muah nista.14Dot ceninge makeneh idup ento mabayunin
cening rikalaning cening sakit, nanging yen cening
PITUTUR 18.15–22 448
tusing nu ngelah keneh idup, pangajap-ajapceninge ane panyuudko masih ilang.15Anake ane dueg setata dot tur sedia lakar
mlajah.16Apake cening makeneh tangkil teken anak
ane kajiang? Abang iban ceninge aturan pedasaluh lakar baan cening tangkil.17Anake ane ngucap simalu sajeroning
maprakara, setata ia magoba beneh, satundenmusuhne masaut nimpalin raosne.18 Yening ada anak ajaka dadua ane pada
mawisesa saling dalih di pangadilan, melahanmulang undi anggon mragatang wicarannyaneento.19 Tulunginja nyaman ceninge, sinah ia lakar
nyayubin cening waluya buka tembok kotane anekukuh bakuh. Nanging yening cening maieganngajak ia, ia lakar ngunebin cening jelanan.20 Sanun ceninge idup, tan urungan cening lakar
negen karma palan raos ceninge.21Apaja ane raosang cening, ento nyidayang
nglantangang wiadin mawakang tuuh ceninge.Sawireh keto cening patut nampi karma palanraos ceninge.22 Yen cening maan kurenan, cening maan
barang ane melah. Ento nyinahang mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa sueca teken cening.
PITUTUR 18.23–19.7 449
23 Yen anake was ngraos, ia mus ngasornunas lugra, nanging yen anake sugih masaut, iangucap bangras.24Ada pasawitran ane tuara langgeng, nanging
ada sawitra ane lebihan kapitresnannyane,bandingang teken nyama tugelan.
19 1Melahan dadi anak lacur nanging jujur,bandingang teken dadi anak belog turing
bobab.2 Kasantepan ane tusing kadulurin baan kabisan
ento tuara melah. Gangsaran ndak lakarngranayang cening nemu kakewehan.3Ada makudang-kudang anak ane ngusakang
dewekne padidi malantaran laksanannyane anebelog tur sasubane keto ia melihang Ida SangHyang Widi Wasa.4Anake sugih setata maan sawitra anyar,
nanging anake was tusing nyidaang miarapasawitrannyane teken sawitrannyane ane tuahabedik.5 Yening cening bobab di pangadilan, cening
lakar kukum. Ditu cening tusing nyidaang luput.6Makejang anake dot kaledangin baan anake
ane kajiang, makejang anake dot masawitrangajak anake ane dana.7 Yadian nyama tugelanko masih tuara demen
teken nyamanne ane was, wireh keto singjanyalahang, yen ia tuara ngelah sawitra. Yadian
PITUTUR 19.8–15 450
amun apaja saratne ia ngalih sawitra, ia tusingmaan angan adiri.8Dadija cening anak ane dana tur plajahinja apa
ane sida baan cening mlajahin tur ingetangja anesuba plajahin cening, pedas cening lakar nemugemuh landuh.9Anak ane bobab di pangadilan, tusing lakar
nyidayang luput uli ukuman, ia suba kukum.10Anake ane belog tusingja lakar idup masuka-
sukan, tur ipanjak tusingja patut mrentah anakagung.11 Yening cening midep, pedas cening
nanggehang gedeg basang ceninge. Yen ada anakane pelih marep teken cening, melah pesan yencening tusing mun l pelih anake ento.12 Pidukan ida sang prabu waluya buka geluran
singane, nanging kaledangan idane tan bina bukaujane ane kajap-ajap baan anake.13 Pianak ane belog ngranayang bapannyane
usak, tur kurenan ane demen ngamigmig waluyabuka yehe ane paketeltel tan papegatan.14Anake muani nyidayang nampi warisan umah
muah pipis uli wong tuannyane, nanging tuahIda Sang Hyang Widi Wasa dogen ane nyidayangngicen ia somah ane midep.15Mayusangja iban ceninge, yen cening mula
makeneh mayus. Lautang suba mamules,sakewala cening lakar nandang seduk.
PITUTUR 19.16–24 451
16Agemja pidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa,ento lakar nawanang tuuh ceninge. Yen ceningnglemenahang pidabdabe ento, cening lakarma .17 Yen cening makidihang teken anak was,
waluya cening masilihang teken Ida Sang HyangWidi Wasa, tur Ida ane lakar ngulihang tekencening.18Urukja pianak ceninge ngidepang munyi
sanun iane cerik. Yen tusing keto cening anenulungin ia ngusakang awakne padidi.19 Yen ada anak ane brangsongan, depang ia
nampi pala karmannyane. Yen cening ngluputangia uli kakewehan, tan urungan cening lakar buinnulungin ia.20 Yen cening nyak madingehang pitutur
tur demen mlajah, manian cening lakar dadiwicaksana.21Anake dadi ngrencanayang paundukan
magenepan, nanging pakarsan Ida Sang HyangWidi Wasa ane lakar mamargi.22Nista pesan yen dadi anak loba. Melahan dadi
anak was bandingang teken anak ane bobab.23 Sairingja teken Ida Sang Hyang Widi Wasa,
pedas cening lakar panjang umur, bagia muahluput uli kasengkalan.24Ada makudang-kudang anak ane mayus
pesan buat ngesopin bungutne padidi dedaaran.
PITUTUR 19.25–20.4 452
25Mrekake ento patut kukum, apanga anakeane tusing nawang paundukan ane melah,nyidayang maan peplajahan. Yening ceningwicaksana, cening lakar mlajah dikalane ceningkaglemekin.26 Tuah anake ane tusing ngelah kimud tur nista
dogen ane nyaki n bapanne, wiadin nundungmemenne uli jumahne.27 Ih cening, yen cening suud mlajah, cening
lakar enggal nglemenahang paundukan ane subatawang cening.28 Tusing ada kadilan, yen saksine ento suba
sedia buat nyaki n anak. Jlemane dursila tresnateken kajaatan.29Anake ane mrekak, pas lakar ka g g.
20 1 Bes liu nginum anggur ngranayangcening belog tur liunan munyi. Dadinne
belog pesan yen cening mamunyah.2 Takutja teken sang prabu ane duka, patuh
buka takut teken singane ane aung-aung. Nundunpidukan idane satmaka nebek iba.3Anake ane belog enggal pesan ngawi n
maiegan. Kaluihane ento joh uli sig iane.4 Petani ane kaliwat mayus ngarap carikne
dikerta masane, dimasan manyine ia tusing lakarmaan pamupu.
PITUTUR 20.5–13 453
5 Pepineh anake waluya buka yehe ane disemere dalem, nanging anake ane midepnyidayang nimba yehe ento.6Asing-asing anak ngorahang dewekne ane
paling tresnana wiadin paling sa ana, nangingtegarangja alih apa saja ada anak ane buka keto.7Aget ipianak ane ngelah bapa jujur muah
nyalanang ane patut.8 Sang prabu malinggih di kursi pangadilane,
wikan teken kacorahan rikala ida ngaksikacorahane ento.9Adake anak ane saja bani ngorahang,
mungguing tungtung a nne ning tur ia subangutang dosannyane?10 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken anak
ane nganggo mbangan muah panakehan anetuara jujur.11Malantaran laksanannyane, anake cerikko
nyidayang nyinahang, kenken sasajaane ia.Cening nyidayang nyinahang, apake ia suja jujurwiadin patut.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa suba mapaica
paningalan teken iraga buat anggon ningalinmuah kuping buat anggon madingehang.13 Yen waktun ceninge anggon cening pules
dogen, cening lakar dadi anak was. Santepangjamagarapan, pas cening lakar liu ngelahdedaaran.
PITUTUR 20.14–21 454
14 Langganane setata ngorahang ajin barangeento mael pesan, nanging disubane ia makaad, ialaut ngajumang dewekne uli krana barangne anebakatanga ento.15 Yen cening nawang unduk ane raosang
cening, waluya cening ngelah barang ane majianteken ajin mas wiadin sesocane.16Anak ane belog, ia majanji lakar mayahin
utang wong sunantara, tur nyerahangpagelahannyane dadi wala.17Apaja ane bakatang cening aji mamekel,
di kenkene bisa ngliangin cening waluya bukadedaaran ane paling jaena, nanging manianunduke ento waluya buka biase ane mantet bibihceninge.18Alihja pituture ane melah, pedas cening lakar
sida karya. Edaja cening luas ka pasiatan tanparencana.19 Pisunane tusing nyidayang ngagem
paundukan ane pingit. Johang iban ceninge ulianak ane liunan munyi.20 Yen cening nemah wong tuan ceninge, idup
ceninge lakar pragat, waluya buka endih lampuneane ilang di petenge.21 Kasugihan ceninge ane bakatang cening
ulihan aluh, ento tan paguna pabuat cening.
PITUTUR 20.22–21.1 455
22 Eda cening padidi ane ngwales kapelihananake. Suksrahja teken Ida Sang Hyang WidiWasa, pedas Ida lakar matutang cening.23 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka teken anake
ane nganggon mbangan muah dacin ane palsu.24 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngamas ang
mambahan iragane. Yening keto kenkenangakeanake lakar ngresep unduk pajalan idupnyane?25Melahang pesan minehin, satonden ceninge
masesangi ngaturang aturan teken Ida SangHyang Widi Wasa, apang eda cening maselselandimani wekas.26 Sang prabu ane wicaksana, lakar wikan nyen
suja nne ane pelih, tur ida tusing lakar sayangnyisipang anake ento.27 Ida Sang Hyang Widi Wasa maicayang
pepineh muah tungtung a teken iraga. Iragatusing nyidayang ngengkebang ento uli dewekiragane.28 Sang prabu lakar kukuh kakuasan idane,
sanun pamrentahan idane jujur, adil muah sa a.29 Iraga angob teken kasitengan anake truna tur
ngajiang uban anake odah.30Di kenkene sakite nyidayang ngesehin
laksanan iragane.
21 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa aluh pesannitah pakayunan ida sang prabu patuh
buka Ida nitah embahan tukade.
PITUTUR 21.2–10 456
2 Cening ngaden, mungguing sakancanlaksanan ceninge ento patut, nanging ingetangjamungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa nepasinkeneh ceninge.3 Laksanayangja paundukan ane patut muah
jujur, ane ngranayang ledang pakayunan Ida SangHyang Widi Wasa, lebihan teken aturane anekatur teken Ida.4 Jadmane dursila kereh baan kasumbungan
muah kangaguannyane, tur unduke ento kadanindosa.5Melahang pesan ngrencanayang, pedas cening
lakar liu mapikolih. Yen cening gangsaran ndak,cening tuara lakar taen maan pikolih ane cukup.6 Kasugihan ane bakatang cening ulihan pekel,
ento lakar ilang, sasuban ceninge ma .7 Jadmane dursila suba kukum baan
kabreman annyane niri. Ia tusing nyaknglaksanayang paundukan ane patut.8Anake pekel ngentasin mambahan ane lekak-
lekok. Anake ane tan padosa nglaksanayangpaundukan ane patut.9Melahan nongos di raab umahe, bandingang
teken nongos bareng-bareng di umahe abesikngajak somah ane crewet.10 Jlemane dursila setata dot malaksana corah.
Ia tusing bisa madalem anak lenan.
PITUTUR 21.11–19 457
11 Yen anake mrekak nampi ukuman, kayanganake ane tuara ngelah pepineh maanpeplajahan. Anake ane wicaksana lakar mlajahuli paundukan ane plajahina.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ane maraga patut,
wikan teken paundukan ane kalaksanayang dipumahan jlemane dursila, tur Ida lakar ngatehjlemane dursila ento ngungsi karusakan.13 Yening cening tusing nyak madingehang
jeritan anake lacur, jeritan ceninge katulung-tulung masih tusing lakar kapadingehang.14 Yening ada anak pedih teken cening, pabaang
ceninge ane serahang cening teken ia saking siliblakar nyidayang ngreredang gedegne.15 Yen kadilane kalaksanayang, anake ane patut
pada marasa bagia, nanging jlemane dursila padakeweh kenehne.16 Sang pa ngan ang sawatek anak ane
ngutang pepinehne ane patut.17Ngulurin keneh masuka-sukaan, mainum-
inuman muah madedaaran, tusing lakarngranayang cening sugih.18 Jlemane dursila nibakin dewekne aji
kasangsaran, ane ukuh bakanga teken anakeane patut.19Melahan nongos di tegal melakange,
bandingang teken bareng-bareng ngajak somahane crewet muah demen ngamigmig.
PITUTUR 21.20–28 458
20Anake ane wicaksana idup muponinkasugihan muah kawibuhan, nanging anak anebelog ngutang-utang pipisne, enggalne patuhbuka dugase ia maan pipise ento.21Alap asor tur jujurja cening, pas cening lakar
muponin dirga yusa. Anake lenan lakar ngajiangcening, tur ia pada malaksana jujur marep tekencening.22 Senapa ane widagda nyidayang ngalahang
kota ane ka ndihin baan anak ane siteng-siteng,tur nguugang tembok ane andelanga baan anakeento.23 Yen cening makeneh lepas uli kakewehane,
tangarin iban ceninge ngraos.24 Edengin bapa anak ane ngagu adiri, tur bapa
lakar ngedengin cening anak ane sumbung,mrekak muah nganggoang keneh.25Anake anemayus ane tusing nyakmagarapan,
ia ngama ang awakne padidi. 26Geginannyanetuah ngeneh-ngenehang apa ane dotanga. Anakeane patut nyidayang makidihang, tur tan marimakidihang.27 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka, yening
anake dursila ngaturang aturan, apa buin yen iamaturan maduluran pepineh ane corah.28 Kasaksian anake bobab tusing kagugu,
nanging anake ane minehin paundukane entomakejang, raosnyane kagugu.
PITUTUR 21.29–22.6 459
29Anake ane patut ia andel teken deweknenanging anake ane dursila mapi-mapi dueg.30 Kawicaksanan, kaduegan muah pangresepan
manusane, ento makejang tan paguna, yen IdaSang Hyang Widi Wasa mapas cening.31 Cening nyidayang maan jaran ane suba tragia
lakar ka pasiatan, nanging tuah Ida Sang HyangWidi Wasa ane mapaica kamenangan.
22 1 Yening cening patut milih kabinawanteken kasugihan ane maliah-liah melahan
pilih kabinawane.2 Yadian anak sugih, yadian anak lacur, ada
patuhne kene: makadadua ento pakardin IdaSang Hyang Widi Wasa.3Anake ane dueg, yen ningalin ada bencana
teka, ia laut makelid, nanging anake anebelog terus majalan mamuuk bencanane ento,pamragatne ia mara maselselan.4As bak ja teken Ida Sang Hyang Widi Wasa,
tur suksrahja teken Ida, pedas cening lakarmuponin kasugihan, kaluihan muah dirga yusa.5 Yening cening madalem angkihan ceninge,
johangja ibane uli di jeet ane ngejuk anake anedursila di saparilampahnyane.6Ajahinja pianake kenken patutne ia malaksana,
pedas ia lakar inget saumur idupne.
PITUTUR 22.7–15 460
7Anake ane was dadi panjak anake ane sugih.Yening cening nyilih pipis, cening lakar dadipanjak anake ane masilihang pipis ento.8 Yening cening nyambeh bibit pekel, bencana
ane lakar men k, tur cening lakar suud mrentahanak lenan.9Mapedanaja tur dumang dedaaran ceninge
teken anake was. Ulihan ento cening lakarkamertanin.10 Kaadangja jlemane ane ngagu, ditu laut
tusing lakar buin ada ieg, pasogsag muahpanyacad.11 Yening cening tresna teken pepineh ane ning
muah raos ane nyunyur manis, ida sang prabulakar dadi sawitran ceninge.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngaksi mungguing
kapatutane ento tetep karajegang, malantaranIda moyanin raos anake ane bobab.13Anake ane mayus tansah nongos jumah. Ia
ngorahang mungguing, yen ia pesu, ia lakar sarapsinga.14Unduk mamitra ento jeet, ane nyeet anake
ane kadukain baan Ida Sang Hyang Widi Wasa.15Anake cerik mula uli pangabaane ia tusing
bisa malaksana muah tusing pa rungu tekenapa, nanging yen ia melahang ngaplakin, entolakar dadi pangajah teken ia, kenken patutne iamalaksana.
PITUTUR 22.16–22 461
16 Yening cening makidihang teken anak anesugih wiadin nindes anak ane was buat ngalihkasugihan, cening lakar ngawanang dewekceninge was.
Pitutur-pitutur kawicaksanan,gang dasa akehipun
17 Padingehangja, bapa lakar ngajahin ceningpitutur ane suba katuturang baan anake anewicaksana. Telebangja pangajahnyane ento,18 pedas cening lakar liang yen cening ngingetangmuah ngetus peplajahane ento. 19 Bapa makenehapanga cening suksrah teken Ida Sang HyangWidiWasa, ento krananne ane jani bapa ngorahincening peplajahane ento.20 Bapa suba nyuratang pabuat cening
peplajahane ento telung dasa liunne.Peplajahane ento misi pangweruhan muahpitutur ane melah, 21 ane lakar ngajahin ceningkenken suja nne kapatutane ento. Sasubaneketo, yen cening kantos ngula peplajahaneento, cening lakar nyidayang ngaturang pasaurane beneh.
-1-22 Eda cening ngalih ba uli sig anake was,
baane cening nyidaang. Eda cening ngalih ba
PITUTUR 22.23–28 462
uli sig anake ane suba kaselek di pangadilan.23 Ida Sang Hyang Widi Wasa lakar nindihinwicarannyane tur Ida lakar ngepet pa nasing-asing anak ane ngepet pa n anake ento.
-2-24 Edaja masawitra ngajak anak ane
brangsongan muah demen ngambekangkawirosan. 25Dikenkene, cening bisa nuladperahne, tur tusing lakar nyidayang ngutangperahe ento.
-3-26 Edaja majanji lakar negen utang anak lenan.
27 Yening cening tusing nyidayang mayah, ia lakarnyuang kayang pedeman ceninge.
-4-28 Eda cening ngisidang patok tanah ane
pasanga baan leluur ceninge duke nguni.
PITUTUR 22.29–23.6 463
-5-29 Edengin bapa anak ane dueg magae adiri, tur
bapa lakar ngedengin cening anak ane dueganteken kan n ida sang prabu ane paling duege.
-6-
23 1 Yening bareng-bareng negak madaarngiring anak sulinggih, melahang pesan
medasin, nyen suja nne anake ento. 2 Yensanget kitan ceninge madaar, tanggehangjakitan ceninge ento. 3 Eda cening kadrupon naardedaaran ane jaen-jaen ane sagianga, sing nyensaget anake ento mapikayun nyoba cening.
-7-4 Pinehinja apang melah, edaja cening
matuyuhin awak buat ngalih kasugihan. 5 Pipisceninge ento bisa telah sajeroning akijapan,satmaka ia ngelah kampid laut makeberngejohang buka kedis garudane.
-8-6 Edaja cening matamiu sig anake demit, wiadin
kadrupon naar dedaaran ane jaen-jaen ane
PITUTUR 23.7–12 464
sagianga. 7 Ia ngraos kene: “Lautang madaar,ento buin imbuhin.” Nanging suja nne kenehnetusingja buka keto. Apaja ane pinehina, suja nneia buka keto. 8Apa ane suba gelekang ceningento lakar buin utahang cening, tur sakancanpangajum ceninge ane nyunyur manis ento lakartuara mapituas.
-9-9 Edaja ngraos ane misi ngajak anak belog,
sawireh ia tusing bisa ngajiang raose ento.
-10-10 Edaja cening ngisidang patok bates tanah
ane suba ada uli maluan wiadin nyuang tegalangelah anak. 11 Ida Sang Hyang Widi Wasa anedadi pa ndihnyane ane mawisesa, tur Ida anelakar maosang wicarannyane nglawan cening.
-11-12 Padingehangja pangajah gurun ceninge, tur
sasida-sidaan plajahinja ento makejang.
PITUTUR 23.13–20 465
-12-13 Edaja cening bimbang ngajahin pianak
ceninge. Yen ia kaplakin cening saking rahayu, iatusing lakar ma ulihan ento. 14 Suja nne ulihanento cening ngrahayuang idupnyane.
-13-15 Ih cening, yen cening dadi anak wicaksana,
bapa lakar bagia pesan. 16 Bapa lakar marasabangga pesan, yen bapa ningeh cening ngraosangraos ane misi kawicaksanan.
-14-17 Edaja cening iri a teken anak madosa.
Suksrahja teken Ida Sang Hyang Widi Wasa sanunceninge idup. 18 Yen suba keto, lakar galangmambahan ane lakar entasin cening dimaniwekas.
-15-19 Ih cening, padingehangja! Dadija anak
wicaksana tur telebang minehin mambahanane entasin cening. 20 Edaja cening magubuganngajak anak ane demen mamunyah nginum
PITUTUR 23.21–28 466
anggur, wiadin budag madedaaran. 21Undukmamunyah muah budag ngamah ento lakarngranayang was. Yen geginan ceninge tuahmadaar muah pules dogen, cening lakar enggalmapanganggo setset pasran ng.
-16-22 Padingehangja munyin bapan ceninge. Yen
tusing ada ia, cening masih tusing lakar ada. Yenmemen ceninge suba tua, edengang tresnanceninge teken ia.23 Kapatutan, kawicaksanan, anteng mlajah
muah pepineh ane melah, ento makejang maelajinne, nanging maji pesan yen ento adep cening.24 Bapan anake ane patut, ia ngelah jalaran
ane melah pesan buat marasa bagia. Ceningnyidayang bangga ngelah pianak ane wicaksana.25Ula ja apanga meme bapan ceninge marasa
bangga ngelah pianak cening, gawenangja apangkeneh memen ceninge bagia.
-17-26 Ih cening, melahang pesan madingehang,
tur anggonja idup bapane tetuladan. 27 Sundelmuah anak luh ane tuna susila ento satmaka jeetane ngama ang. 28 Ia nyambangin cening buka
PITUTUR 23.29–35 467
parampoke, tur ngranayang liu anake pada tusingsa a.
-18-29 Edenginja bapa anak ane demen mamunyah
ane setata nagih inum-inuman ane anyar, bapalakar ngedengin cening anak ane tusing dementeken dewekne padidi, tur nyelsel awak, anesetata ngae kakewehan muah setata ngamigmig.Matannyane barak tur ia suba babak belur anetuara dadi was. 30 (23:29)31 Edaja cening kan kacoba baan anggur
yadianja anggure ento barak pesan gobannemuah ngredep di gelase muah gasir rasanne yengelekang. 32 Buin mani semengane cening lakarmarasa buka anake ane suud gutgut lelipi anemranen. 33 Paningalan ceninge lakar ningalinpaundukan ane tawah-tawah, tur cening lakartusing nyidayang mapineh muah ngraos anemupuh. 34 Cening lakar marasa buka anake ditengah pasihe, lengeh di kapale ane uyaka baanombake. 35 Cening lakar ngorahang kene: “Tiangmirib suba ka g g, ang mirib suba g gananging ang tusing inget. Apa krana ang tusingnyidayang bangun? Tiang dot buin inum-inumanane lenan.”
PITUTUR 24.1–7 468
-19-
24 1 Edaja cening iri a teken jlemanedursila, buina eda masawitra ngajak ia.
2 Pepinehnyane tan mari lakar ngae kakewehan.Sabilang ia ngraos ia nyaki n anak lenan.
-20-3Umahe ento kawangun di duur dasar
kawicaksanan muah pangresepane. 4Dijaja adapangweruhan, ditu kamare kisinin prabot anemelah-melah tur maji.
-21-5Dadi anak wicaksana melahan teken dadi anak
siteng, aketo masih pangweruhane ento melahanteken kasitengane. 6 Pamragatne pesan satondenceninge pesu ka pasiatan buat lakar masiat,melahan pesan malu ngrencanayang, sawirehsayan melah pituture ane bakatang cening, sayancager cening bakal menang.
-22-7 Raos ane wicaksana sukeh pesan baana
ngresepang teken jlemane ane belog. Ia
PITUTUR 24.8–12 469
tusing nyidayang mesuang pepineh tur ngraosangan abuku, dikalane ia kajak ngrembugangpaundukan ane pen ng.
-23-8 Yening cening setata ngrincikang paundukan
ane jaat, cening lakar kadanin tukang ngaekakewehan. 9Ane kapinehin baan anake jaat nahento dosa. Anake was ane demen nganistayanganak, ento ge ngina baan anake.
-24-10 Yening cening lemet dikalan ceninge kapelek,
cening tuah suja lemet.
-25-11 Edaja cening bimbang buat mebasang anak
ane sedek ka bakin ukuman ane tuara adil.12 Cening dadi ngorahang, mungguing anake entotusingja cening ane ngelah urusane, nangingIda Sang Hyang Widi Wasa wikan tur nepasinpepineh ceninge. Ida setata nyuryanin cening turIda wikan teken unduke ento. Ida lakar ngwalescening, manut laksanan ceninge.
PITUTUR 24.13–18 470
-26-13 Ih cening, naarja madu, sawireh ento melah
buat cening. Buka manis madune di layahceninge, 14 aketo masih cening lakar pracaya,mungguing kawicaksanane ento melah buatjiwan ceninge. Ula ja kawicaksanane ento turmani puan sinah cening muponin idup lanus.
-27-15 Edaja cening buka anake ane dursila, ane
ngrincikang lakar ngrampok anak ane jujurwiadin lakar nyuang umahne. 16 Yadian pingkuda-kudaja anake ane jujur ento labuh, setataia lakar buin bangun, nanging anake ane dursilalakar kasirnayang baan bencanane.
-28-17 Edaja cening liang, yen musuh ceninge kena
bencana, buina eda kendel yen ia katanjung.18 Ida Sang Hyang Widi Wasa lakar wikan yencening marasa liang di keneh ceninge, tur Idatusing ledang teken unduke ento, tur sasubaneketo meh Ida tusing payu nyisipang anake ento.
PITUTUR 24.19–26 471
-29-19 Edaja baanga anake jaat ngranayang cening
takut. Edaja iri a teken anake ento. 20Anake anejaat mani puan tusing lakar muponin idup anerahayu, tur tusing ada ane ajap-ajapa.
-30-21 Ih cening, as bak ja teken Ida Sang Hyang
Widi Wasa, tur luihangja ida sang prabu. Edajacening sruron teken anake ane malaksana duracara nglawan Ida Sang Hyang Widi Wasa muahida sang prabu. 22Anake ane buka keto bisauug sajeroning akijapan. Apake cening nawangbencanane ane lakar ka bakang baan Ida SangHyang Widi Wasa muah ida sang prabu?
Pitutur wewehan23Anake ane wicaksana masih suba ngorahang
kene: “Pelih pesan hakime ane makaden-kadenan. 24 Yen ia ngorahang anake ane pelihento tan padosa, ia lakar temaha muah gedeginabaan anake makejang. 25Hakime ane ngukumanak ane pelih, sinah ia lakar gemuh landuhmuah kasambat melah baan anake.”26 Pasaute jujur ento makacihna pasawitran ane
suja .
PITUTUR 24.27–25.2 472
27 Edaja cening nyujukang umah muahngwangun pumahan, satondene tegal ceningemupuang, tur cager mungguing cening nyidayangngamertanin idup ceninge.28 Edaja cening tan pakrana dadi saksi nglawan
anak lenan, wiadin ngadu ada ngorahang kene:29 “Apaja ane suba kalaksanayang marep tekenang, aketo masih ane lakar laksanayang ang
marep teken ia. Tiang lakar ngwales teken ia.”30 Bapa mentas di tegal muah pabianan anggur
anake ane mayus turing belog. 31 Tegalan muahabian anggurne bek misi bet ketket tur kalikubbaan padange. Pagehanemasih suba uug. 32 Bapanganengneng unduke ento, laut mapineh-pineh,tur ngetus peplajahan uli paundukane ento.33 Yening cening makeneh buka anake mayus turbelog ento, sareang tur pulesangja iban ceninge.Sidakepang limane tur oyongang iban ceninge.34Dikalan ceninge pules, wase lakar nibenincening waluya buka parampoke ane masanjata.
Lanturan pitutur Ida Sang Prabu Salomo
25 1 Puniki malih lanturan pitutur Ida SangPrabu Salomo, sane kasuratang antuk
prakanggen Ida Sang Prabu Hiskia ratune ringYehuda, sapuniki:2 Iraga ngluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa
malantaran paundukan ane pingitang Ida. Iraga
PITUTUR 25.3–10 473
ngluihang pararatune malantaran paundukanane terangang ida.3 Cening tusing nyidayang nawang ane
kapakayunin baan ida sang prabu. Pakayunanidane nglangkungin pepineh iragane, waluyabuka tegeh akasane wiadin buka dalemsamudrane.4 Pesuangja loyange uli sig perake, ditu pandene
lakar nyidayang ngae barang ane melah.5Gediangja parapanasehat ane jaat uli sig idasang prabune, sinah pamrentahan idane lakarkabinawa baan kapatutan.6 Yening tangkil di ajeng ida sang prabu,
edaja cening nagih maduegin ida muahmapi-mapi dadi anak ane pen ng. 7Melahancening kapangandikayang negak di tongoseane baduuran, bandingang teken ceningkapangandikayang nyerahang tegak ceningeteken anak ane luihan teken cening.8 Edaja cening gangsaran ndak ka pangadilan,
buat nguningayang paundukan ane ngalincening. Yen sasubane ento laut ada saksiane muk ang pelih ceninge, apake ane lakarlaksanayang cening?9 Yen cening ngajak pisagan ceninge pada
melenan pepineh, simpenja paundukaneento di pantaran ceninge ajak dadua, tur edangedengang paundukan ane pingit. 10 Yening
PITUTUR 25.11–17 474
tusing keto, makejang anake lakar nawangmungguing cening tusing bisa ngisi raos, turcening tusing lakar nyidayang ngilidang kimud.11 Pepinehe ane melah baan mesuang, waluya
buka ukir-ukiran mase ane kadeketang sigperake.12 Panglemek anake ane suba mapangalaman
marep teken anak ane nyak madingehang, entomajian bandingang teken bungkung mas wiadinsesocan sarwa mule ane malakar aji mas anepaling melaha.13Utusan ane sa a ngranayang dayuh pepineh
anake ane ngutus ia, waluya buka yehe anedingin dikalaning panes masan manyine.14Anak ane majanji makidihang barang,
nanging tusing taen ngisinin janjinnyane, waluyabuka gulem muah angine ane tuara misi ujan.15 Panglemes ane sabar nyidayang ngalahang
musuh ane paling sitenge, muah nyidayangnglemperang pakayun pamrentahe.16 Edaja cening naar madu lebihan teken
ane perluang cening, yen bes lebihan bisangranayang cening ngutah. 17 Edaja bes pepesnelokin pisagan ceninge, bisa masih ceningngranayang ia uon, lantas ia dadi gedeg tekencening.
PITUTUR 25.18–26 475
18Dedalihan ane palsu waluya buka pedang,pentong wiadin panah ane lanying anengama ang.19Nyagerang anak ane tusing nyandang gugu
dimasane kapelek waluya buka ngutgut aji gigiane pawah wiadin majalan aji ba s rumpuh.20Makidung pabuat anake ane kaduhkitan
waluya buka nyuang panganggonnyane dimasandingine, wiadin buka mebehang uyah sigtatunnyane.21 Yening musuh ceninge seduk, baang ia
madaar, yen ia bedak baang ia yeh inem.22 Cening lakar ngranayang ia buka borbor baankimud tur Ida Sang Hyang Widi Wasa lakarmikolihin cening.23 Pisunane ento sinah ngranayang pedih buka
angine ane teka uli kaja pas ngaba ujan.24Melahan nongos di raab umahe, bandingang
teken nongos di umahe abesik ngajak somah anecrewet.25 Isinne pesan, ningeh orta ane melah uli gumi
ane joh, waluya buka yeh ineme ane dingindikalane cening kapanesan muah bedak.26Anak ane patut ane nyerahang dewekne
teken anak ane jaat, mapa nget cening undukyeh klebutan ane putek wiadin semere anenglengehin.
PITUTUR 25.27–26.6 476
27Madaar madu bes liu ento tuara melahpabuat cening, keto masih yen cening loba tekenpujian.28 Yening cening tusing nyidayang nangges
gedeg basang ceninge, cening tusing ngelahpepineh, waluya buka kotane ane tusingmatembok panyengker, aluh baan ngebug.
26 1 Tusing pantes anake belog maan pujian,waluya buka saljune dimasan panese
wiadin ujane dimasan manyine.2 Temahe ento tusing nyidayang nyaki n cening,
sajawining cening mula beneh kena temah.Temahe ento lakar ngliwat buka kedise makebertur tusing taen mencegan.3 Cening patut mecu n jarane, cening patut
madangalin keledaene, tur cening patut nig ganake ane belog.4 Yening cening nyau n patakon anake buduh,
patuh buduh ceninge buka anake ane matakonento.5 Patakon ane buduh sau nja aji pasaut ane
buduh, pedas anake ane matakon ento lakarngresep mungguing ia tusingja dueg bukapanyengguh dewekne.6 Yening cening nunden anak belog nekedang
pabesen, satmaka cening ngetep ba s ceningepadidi, tur cening lakar nga -a kakewehan.
PITUTUR 26.7–16 477
7Anake ane belog ngadokang pitutur, waluyabuka anake rumpuh ngadokang ba sne.8Muji anak ane belog, patuh buka negul batu di
blangsutane.9Anake belog ane makeneh ngetus raos ane
wicaksana, ma nget cening teken unduk anakane punyah ane makeneh ngabut dui uli dilimanne.10Anak ane ngupahin sakancan anak belog ane
teka sig iane, ia tuah ngranayang anake makejangpada sakit a .11 Laksana ane belog ane laksanaanga kan
pangpindo baan anake belog, waluya bukacicinge ane mabalik ngamah utahne.12Anake ane paling beloga, enu melahan teken
anak ane ngaden awakne wicaksana, nangingsuja nne tusing.13Apa kranane anake ane mayus tusing nyak
pesu uli jumah? Apake ane taku na? Singake anenyehina?14Anake ane mayus glalang-gliling di
pedemane, ia tusing lebihan teken jelanane anemapiteh di engselne.15Ada anak ane kaliwat mayus buat ngesopin
bibihne dedaaran.16Anake ane mayus lakar ngaden ibanne
duegan teken anake ajaka pepitu, ane nyidayang
PITUTUR 26.17–26 478
mesuang pepineh ane melah sajeroningte mbangannyane.17Ngamiluin paiegan anak lenan, ane tusing
dadi urusan ceninge, waluya buka cening mentasdi jalane laut ngejuk cicing tur nakep kupingne.18Anak ane ngapus anak lenan, laut ngorahang
ibanne mageguyuan waluya buka anake buduhane maplalian nganggon sanjata ane ngama ang.19 (26:18)20 Yen tusing ada saang, apine lakar ma . Yen
tusing ada pisuna, tusing lakar ada paiegan.21Adenge ngranayang baane murub, saange
ngranayang apine enu ngendih tur anake anedemen ngae kakewehan, ngranayang tansah adapaiegan.22 Pisunane ento jaen pesan rasanne. Ambate
dot a ne makeneh ngelekang pisunane ento.23 Raos ane tuara jujur, ane ngilidang isin keneh
ceninge ane sasajaan, ento waluya buka payuktanahe masepuh.24Anak ane mapi-mapi, ngengkebang gedeg
basangne aji raos nyunyur manis. 25Dikenkennemunyinne ento melah rasanne dingeh cening,nanging eda pesan pracaya teken ia, sawirehkenehne bek maliah misi ge ng. 26Dikenkenneia nyidayang ngengkebang gedeg basangne,nanging sakancan anake lakar ningalinlaksanannyane ane corah.
PITUTUR 26.27–27.6 479
27Anak ane makena jeet pabuat anak lenan, iaane lakar kena jeetne ento. Anak ane nyongcongabing, ia lakar nyag.28 Cening patut ge ng teken anak ane makeneh
nyaki n anak baan bobab. Raose ane tuarajujur, tusing nekaang pikenoh, sajabaning ngaekarusakan.
27 1 Edaja cening nyumbungang undukceninge ane buin mani. Sawireh cening
tusing nawang kenken lakar panadinne ane janimuah ane buin mani.2Depangja anak lenan anemuji cening, yadianja
anak sunantara, nanging edaja cening padidi anemuji dewek ceninge.3 Baat batu muah biase tusingja amunapa yen
bandingang teken kakewehan ane adakangabaan kabelogane.4 Pedihe ento gemes tur ngranayang usak,
nanging unduke ento tusingja amunapa yenbandingang teken iri a ne.5Melahan nglemekin anak aji gegalangan,
bandingang teken ia ngaden cening tusing parungu teken dewekne.6 Sawitrane ento mapineh ane melah, yadianja
dikenkene ia nyaki n cening. Nanging yen musuhceninge ngelut baong ceninge, cening patutwaspada.
PITUTUR 27.7–13 480
7 Yen cening suba wareg, cening tusing nyakbuin teken madu, nanging yening cening seduk,yadian dedaaran ane paitko masih manisrasanne.8Anak ane magedi ninggal umahne tan bina
buka kedise ane magedi ngalahin sebunne.9Wewangen muah lengis-lengis ane miik
ngranayang cening marasa liang, nangingkakewehane ento ngenyagang keneh ceninge.10 Edaja cening engsap teken parasawitran
ceninge wiadin parasawitran bapan ceninge.Yening cening katempuh kakewehan, edajangidih tulung teken nyaman ceninge. Pisaganceninge ane paek nyidayang lebihan nulungincening, bandingang teken nyaman ceninge joh.11 Ih cening, dadija anak wicaksana, tur bapa
lakar marasa bagia. Bapa lakar nyidayang masautmarep teken sakancan anake ane nyacad bapa.12Anake ane dueg, nyidayang ningalin baya
ane lakar teka, tur ia bisa ngelidang dewekne,nanging anake ane tunan pepineh lakar nglautmajalan mapas bayane ento, tur sasubane ketoia lantas maselselan.13Asing-asing anak belog, ane majanji
nanggung utang anak lenan, patut kajuangsakancan pagelahane buat kanggon wala.
PITUTUR 27.14–25 481
14 Yening cening nundun mpal ceningepasemengan pesan aji munyi ane keras entosatmaka cening nemah ia.15 Somah ane crewet waluya buka yehe
ane paketeltel tan papegatan dimasan ujane.16 Kenkenang ceningke lakar nunden ia mendep?Taenke cening negarang ngandeg angin, wiadinngemel lengis?17Anake ane mlajah uli mpalne ane lenan,
patuh buka besine saling sangih paturu besi.18 Piaraja punyan aane, ditu cening lakar naar
buahne. Parekan ane ngancangin gus nnyaneento lakar kajiang.19 Tuah muan ceninge ane ngalin cening
lawatne di yehe, tur tuah unduk ceninge padidiane tawang cening di keneh ceninge.20 Indrian manusane waluya buka pa lokane,
setata nu dogen ada tongos.21Mas muah perake pada kauji baan api.
Kabinawan anake masih nyidayang kauji.22 Yadianja cening nyidayang nig g anake belog
kan dasdasan ma , cening masih buin tusingnyidayang nig g kabelogannyane apanga magediuli sig iane.23 Sasida-sidaan melahang pesan miara biri-biri
muah sampin ceninge, 24 sawireh kasugihaneento tusing langgeng. Yadian bangsaneko masihtusing langgeng. 25 Cening ngarit sumi muah
PITUTUR 27.26–28.6 482
ngarit padang di samping bukite, nanging dugaseento embong sumine ane lenan masih padatumbuh. 26 Cening nyidayang ngae panganggoaji bulun biri-birin ceninge muah meli tanah ajipipis ane bakatang cening ulihan cening ngadepkambing ceninge makudang-kudang ukud.27 Sisan kambing ceninge lakar mesuang susupabuat cening muah kulawargan ceninge muahbuat panyeroan ceninge.
28 1 Jlemane dursila malaib, yadianja tusingada anak ane nguber ia, nanging anake
ane jujur pada wanen pesan buka singane.2 Yen bangsane madosa, pamrentahane lakar
masalin sai-sai. Nanging bangsane lakar kukuhbakuh tur langgeng, yen bangsane ento ngelahpamimpin-pamimpin ane widagda tur midep.3Anake ane ngisi pamrentahan laut nyaki n
anak ane was, waluya buka ujane ane bales anengusakang pamupon gandume.4 Yening cening tusing ngajiang pidabdab,
cening maruang teken jlemane dursila, nangingyening cening sa nut teken pidabdabe ento,cening nglawan jlemane dursila.5 Jlemane jaat tusing nawang kadilan, nanging
anake ane as bak teken Ida Sang Hyang WidiWasa ngresep pesan teken kadilan.6Melahan dadi anak was tur jujur bandingang
teken dadi anak sugih tur pekel.
PITUTUR 28.7–13 483
7Anak truna ane sa nut teken pidabdab entodueg, anak ane masawitra ngajak anak ane tanpaguna, ia ngranayang bapanne kimud.8 Yening cening maan kasugihan ulihan panak
pipis muah ngalih ba uli anak lenan, kasugihanceninge ento lakar makisid sig anake anekapiolasan teken anake was.9 Yening cening tusing nut teken pidabdab, Ida
Sang Hyang Widi Wasa lakar tusing pesan ledangmirengang pangastawan ceninge.10 Yening cening ngapus anak ane jujur apanga
ia malaksana jaat, cening padidi lakar labuhsig jeet ceninge ento. Anake tan padosa lakarkapikolihin.11Anake sugih setata ngaden ibanne dueg,
nanging anake was ane ngelah pangresepanunduk perah anak, duegan teken anake sugihento.12 Yen anake ane patut ngagem kakuasan,
makejang anake pada ngucapang pangayu bagia,nanging yen jlemane jaat mrentah, rakyatemakejang pada mengkeb.13 Cening tusing lakar nyidayang labda karya
diidup ceninge, yening cening ngengkebangdosan ceninge. Angkeninja tur suud ngae dosa.Ditu Ida Sang Hyang Widi Wasa lakar nyinahangsih pasuecan teken cening.
PITUTUR 28.14–21 484
14 Setata as bak ja teken Ida Sang HyangWidi Wasa, pedas cening lakar bagia. Yeningcening bengkung, cening lakar kasirnayang.15Anake ane was tusing nyidayang ngudiang-
ngudiang marep teken pamrentah ane dursila.Pamrentahe ento patuh bayanne teken singawiadin beruange ane aung-aung.16 Pamrentah ane tusing ngelah pangresepan
lakar dadi pamrentah ane nyapa kadi aku. Anakeane tusing demen mamekel lakar mrentahsalawas-lawasne.17Anake ane pelih ngama ang jlema, ia
satmaka enggal ngae bangbang buat deweknepadidi. Eda pesan ia tundena suud mangbang.18 Jujurja cening, pedas cening lakar rahayu.
Yening cening tusing jujur, tan pararapan ceninglakar labuh.19 Petani-petani ane sarat magarapan, liu
ngelah dedaaran. Anak ane ngutang-ngutang gaeia lakar setata was.20Anak ane jujur lakar muponin idup ane bagia.
Nanging yening cening gegison nagih sugih,cening lakar setata was.21Ngaden-ngaden anak, ento pelih. Nanging
sang hakim lakar pelih yen ia nampi suap, yadianamun apaja bedikne.
PITUTUR 28.22–29.2 485
22Anake ane momo gegison nagih sugih tur iatusing nawang mungguing kasugihane ento lakarmencanen ia.23Anak ane nglemekin anak, manian ia lakar
sangetan kajiang bandingang teken anak anengajum-ajum aji raos manis.24Anak ane ngaden dewekne tusing pelih
yan mamaling gelah wong tuannyane, ia tusingmelahan teken malinge ane lenan.25 Kamomoane ento tuah ngranayang
kakewehan. Paling melah yen cening suksrahteken Ida Sang Hyang Widi Wasa.26 Belog pesan yen cening nuutang pepineh
ceninge padidi. Rahayuangja iban ceninge, turtuutangja pangajah anake ane wicaksana.27 Baangja anake was ngidih, pedas cening
lakar tusing taen kuangan. Yening ceningngidemang paningalan ceninge marep tekenanak was, liu anake lakar nemah cening.28 Rakyate lakar pada mengkeb, yen jlemane
jaat ngisi kakuasan. Nanging yen ia kasurudanglungguh, anake ane patut lakar buin mrentah.
29 1 Yening cening sayan bengkung sabilangcening kaglemekin, pamragatne ada
kalane cening lakar kanyagang tur tusing dadibuin balikang.2 Edenginja bapa pamrentah ane patut, tur
bapa lakar ngedengin cening anak ane bagia.
PITUTUR 29.3–10 486
Edenginja bapa pamrentah ane dursila, tur bapalakar ngedengin cening anak ane sangsara.3 Yening cening ngajiang kawicaksanan, bapan
ceninge lakar marasa bangga ulihan cening. Anakane belog ngura-ura pipisne anggona ngalihsundel.4 Yening ida sang prabu ngrajegang kadilan,
bangsane lakar kukuh bakuh, nanging yen idatuah kuduan teken pipis ida lakar nguuganggumin idane.5 Yening cening ngajum-ajum sawitran ceninge,
cening masang jeet buat dewek ceninge padidi.6 Jlemane jaat kena jeet ulihan dosannyane
padidi, nanging anake ane jujur bagia muahbebas.7Anake ane patut ento nawang apa ane dadi
hak anake lacur, nanging anake ane dursila tusingngresep teken unduk-unduke ento.8Anake ane tusing bisa ngajiang anak lenan,
bisa ngranayang kotane dadi iur. Anake anewicaksana ngranayang anake pada trep .9 Yening anake ane dueg maprakara nglawan
anak belog, anake belog ento tuah kedek dogen,mesuang munyi kasar tur ngacuh.10Anake ane demen mama -ma , gedeg teken
anake ane jujur, nanging anake ane patut lakarnyayubin idup anake ane jujur ento.
PITUTUR 29.11–19 487
11Anake ane belog gegalangan ia ngedenganggedeg basangne, nanging anake ane dueg, iasabar bisa naanang gedeg basangne.12 Yen pamrentahe nglinguang laporan ane
palsu, makejang prakanggennyane dadi anakbobab.13Anak ane was muah anak ane nindes ia, ada
patuhne kene: Ida Sang Hyang Widi Wasa anemapaica mata teken ia ajaka dadua.14 Yening ida sang prabu ma ndih teken hak
anake was, ida lakar mrentah salawas-lawasne.15 Panglemek muah pidabdabe ento melah
pabuat ipianak. Yen ipianak nuutang kenehnepadidi, ia lakar ngranayang memennyane kimud.16 Yen anake jaat ngisi kakuasan, kajaatane
sayan ngliunang. Nanging anake patut lakar iduptur mabalih uug anake jaat ento.17Dabdabja pianak ceninge, pedas cening
setata lakar marasa bangga ulihan ia. Ia tusingtaen lakar ngaenang cening dadalan buatnandang kimud.18 Bangsa ane tuara katantan baan Ida Sang
HyangWidi Wasa, ento bangsa ane tuara nawangtata krama. Bagia anake ane ngagem pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa.19 Cening tusing nyidayang nglemekin parekan
ceninge aji raos dogen. Ia mirib nyidayang
PITUTUR 29.20–27 488
ngresep raos ceninge, nanging ia lakar tusingngrunguang.20 Rasane cageran anake ane belog bandingang
teken anake ane mesuang munyi tan pepineh.21 Yening uli cerik cening ngulurin sapakitan
parekan ceninge, manian ia lakar nyuangsakancan pagelahan ceninge.22Anake ane enggal pedih, liu pesan ngranayang
ieg muah kakewehan.23 Kasumbungane ento ngranayang cening
labuh, nanging yening cening ngalap asor, ceninglakar kajiang.24 Ruang malinge ento dadi musuhne ane paling
keweha. Yen ia nguningayang amun sasajaanedi pangadilan, ia lakar kukum. Nanging yen iatusing nguningayang ane amun benehne, IdaSang Hyang Widi Wasa ane lakar nemah ia.25 Baya pesan ngrunguang panarkan anak ane
nuek teken dewek ceninge, nanging yen ceningsuksrah teken Ida Sang Hyang Widi Wasa, ceninglakar nemu rahayu.26Makejang anake pada ngula apang
kaledangin baan sang pamrentah, nanging tuahuli Ida Sang Hyang Widi Wasa dogen ceningnyidayang maan kadilan.27Anake ane patut ge ng teken anake ane
dursila, tur anake ane dursila ge ng teken anakeane patut.
PITUTUR 30.1–6 489
Pitutur Dane Agur
30 1 Pitutur Dane Agur okan Dane Yake sanesaking Masa sapuniki:
“Ida Sang Hyang Widi Wasa tusing ngianginang. Ida Sang Hyang Widi Wasa tusing
ngiangin ang, tur tusing ada anak anenulungin ang.
2 Tingkah ange lebihan cara buron bandingangteken cara manusa. Tiang tusing ngelahpangresepan buka ane patut gelahangabaan manusane.
3 Tiang tusing taen mlajahin kawicaksanan, turang tusing pesan nawang unduk Ida Sang
Hyang Widi Wasa.4Nyenke ane nitah kaweruhan ane di langite?
Nyenke ane nyidayang nakep angin?Wiadin ane nyidayang ngaput yeh ajikamben akebis? Wiadin ane netepangwates gumine? Yen cening nawang,nyenke anake ento? Nyenke pianakne?
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngamanggehangsakancan prajanjian ane kardi Ida. Ida satmakadadi tongos masayuban pabuat sakancan anakeane ngula pasayuban Idane. 6 Yening ceningngorahang mungguing Ida ngandikayang undukane tusing taen nikayang Ida, Ida lakar nglemekin
PITUTUR 30.7–14 490
cening tur nyinahang mungguing cening anakane bobab.”
Pitutur wewehan7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang
mapinunas ring Palungguh IRatu, lugrainja angkalih paindikan sadurung ang padem, inggihpunika: 8Dohangja ang saking paindikan sanebobab, tur sampunangja ang icena dados anaksugih wiadin dados anak was. Paicayangja ring
ang bebuk an wantah amun sane perluangang. 9 Yening ang akeh maderbe, menawitaang jaga mabaos, mungguing ang nenten
perlu ring Palungguh IRatu. Nanging yeningang was, menawita ang mamaling tur
nganistayang parab Widin ange.10 Edaja cening nyacad parekan di ajeng
gus nnyane. Cening lakar kena temah turnandang sangsara ulihan ento.11Ada anak ane nemah bapannyane tur tusing
pa rungu teken memennyane.12Ada anak ane ngaden ibanne suci nirmala,
nanging suja nne ia enu leteh.13Ada anak ane ngaden ibanne patut pesan,
beh ambate patutne kadena ibanne.14Ada anak ane saking kawirosan nyuang
gelah-gelah anake was muah anak ane katunan,aketo carannyane ngalih pangupa jiwa.
PITUTUR 30.15–23 491
15 Lelintahe ngelah pianak lua-lua dadua, turmakadadua adanina: “Baangja ang.” Ada petangpaundukan ane tusing taen marasa cukup, nahento:16 Pa lokane,anak luh ane tusing ngelah pianak,tanahe tuh ane merluang ujan,muah api ane suba kadung nilap.17Anak ane minjulin bapanne wiadin
nganistayang memennyane dikalane ia suba tua,ia patut amah kedis garuda wiadin matannepatut kacotot baan guake.18Ada petang paundukan ane sukeh pesan
baan bapa ngresepang, nah ento kene:19 Kedis garudane makeber di langite,lelipine nglegos di batu kaange,kapale nyidayang malayar di pasihe,anake luh muah muani pada kasemaran.20 Kene pajalan anake luh ane tusing sa a: Ia
mamitra, laut ia manjus, suud keto lantas iangraos kene: “Tiang tusing ada malaksana anepelih.”21Ada petang paundukan ane tuara sida
katampi di gumine, nah ento:22 panjak ane dadi ratu,anak belog ane tusing taen kuangan daar,23 anak luh ane gedegang anak laut nganten,
PITUTUR 30.24–33 492
panyeroan ane nyilurin linggih pamekelnyaneane istri.
24Ada buron cenik patpat di gumine, nangingburone ento dueg pesan nah ento:25 Semut: ia lemet, nanging ia nyimpen
amah-amahane dimasan panase.26 Kancil: ia tusing siteng, nanging ia mumah di
selagan batu kaange.27 Balang: ia tusing ngelah ratu, nanging ia
makeber sibarengan tur mabarisan.28 Cekcek: cening nyidayang ngejuk aukud,
nanging cening masih lakar ningalincekcek di purin ida sang prabu.
29Ada petang paundukan ane nglanguninbaana ningalin, dinujune ia majalan, nah ento:30 Singa: buron ane paling sitenga di pantaran
sakancan burone, tur ane tuara takutteken nyen jua.
31Domba, manuk ane ngebet, muah sangprabu ane mamargi di arep kaulan Idane.
32 Yen cening suba belog pesan lautnyumbungang dewek muah ngrincikangane corah, melahan suud malaksana buka keto,tur pinehinja dewek ceninge. 33 Yening susuneento aduk cening, ia lakar dadi mentega. Yencening manteg cunguh anak, ia lakar pesu ge h.Yening cening mangunang gedeg basang, ceninglakar nemu kakewehan.
PITUTUR 31.1–9 493
Pawungu pabuat ida sang prabu
31 1 Ibun Ida Sang Prabu Lemuel, mapituturring ida sapuniki pangandikan idane:
2 “Cening pianak meme ane sayang, ceningane suba tunas meme sajeroning pangastawan.Ane patut orahang meme jani nah ento: 3 Edapesan cening ngutang-ngutang kasitenganceninge buat ngulurin semara muah ngura-urapipis ceninge makejang buat nuukin anak luh,sawireh semara muah anake luh ento ngusakangpararatune. 4 Cening Lemuel, padingehangjamunyin memene. Pararatune tusing pantesnginum anggur, wiadin katagihan tekenanggur wiadin inum-inuman ane ngranayangpunyah. 5 Yening ida mainum-inuman, ida lipiateken pidabdab muah tusing lingu teken hakanake was. 6 Inum-inuman ane ngranayangpunyah ento pabuat anake ane lakar ma ,muah pabuat anake sajeroning kasangsaran.7Depang ia mainum-inuman tur engsap tekenkalacurannyane muah teken kakewehannyane.8Ngraosja cening pabuat anake ane tusing
nyidayang ngraos pabuat dewekne padidi.Sayubinja apa ane patut dadi gelah anake anetusing ada ane nulungin. 9Ngraosja ceningpabuat anake ento, tur dadija cening hakim ane
PITUTUR 31.10–19 494
adil. Tindihinja apa ane patut dadi gelah anakane was muah anake ane katunan.”
Somah ane dueg10 Sukeh pesan ngalih somah ane dueg. Ia
majian bandingang teken sesocane.11 Kurenannyane misarayang isin kenehne teken
ane luh, tur ane muani tusing lakar taen was.12 Sanun ane luh idup, ia lakar setata malaksana
ayu marep teken ane muani, tur tusing taen ngaeala marep teken ane muani.13 Ia matuyuhin deweknyane malantaran ia
nunun panganggo ane malakar aji benang wolmuah benang kapas.14 Ia ngaba dedaaran mulih uli maleluasan, buka
kapal-kapal sudagare.15 Ia bangun ngadaslemahe buat nyediang
kulawargannyane dedaaran, tur matujuhinpanyeroannyane apa ane patut gaena.16 Ia ningalin tegal, laut meli tegale aji pipis
celengane. Tegale ento laut pulaina anggur.17 Ia santep pesan magarapan, siteng tur anteng
pesan.18 Sakancan ane garapa ento makejang tawanga
ajinne tur ia magarapan kan makapeteng pesan.19 Ia ngan h benang padidi, tur nunun
kambenne padidi.
PITUTUR 31.20–31 495
20 Ia dana teken anak ane was muah tekenanak ane katunan.21 Ia tusing marasa keweh yen ada salju, sawireh
kulawargannyane suba ngelah panganggo anget.22 Ia ngae seprai muah nganggo panganggo ane
malakar aji kapas ungu ane melah.23Ane muani, anak ane kabinawa, dadi salah
tunggal pamimpin kotane.24Anake luh ngae panganggo muah sabuk, laut
adepa teken sudagare.25 Ia siteng tur kajiang baan anake, buina tusing
jejeh ngarepin paundukan ane lakar teka.26 Ia ngraos dabdab tur wicaksana.27 Ia setata repot tur ngitungang
kulawargannyane.28 Pianak-pianaknyane pada ngajiang ia tur anak
muaninnyane masih muji ia.29Ane muani ngucap kene: “Liu ada anak luh
ane dadi somah ane melah, nanging luh ene anepaling melaha di pantaran anake luh-luh entomakejang.”30 Kaayuane ento ngapus muah kajegegane
ento lakar ilang, nanging anake luh ane ngluihangIda Sang Hyang Widi Wasa, ia patut kapuji.31 Baang ia pikolih pabuat sakancan ane
laksanaanga, ia patut kajiang baan sakancananake makejang.
GURU PANGAJIAN
Makasami nenten wenten gunanipun
1 1 Puniki pangandikan Sang Guru Pangajian,okan Ida Sang Prabu Daud, sane jumeneng
nata ring Yerusalem.2 Sang Guru Pangajian ngandika sapuniki: Tan
paguna. Uripe niki tan paguna, makasami nentenwenten gunanipun. 3Manusane rahina wengitan mari makarya nuyuhang dewek, nangingnapike pikolih katuyuhanipune punika? 4Wentenkaturunan sane tumbuh, tur wenten taler saneical, nanging jagate tetep pateh kewanten.5 Suryane setata endag, raris ieb tur digelisngrereh genahipune endag malih. 6Anginemampeh ngelodang wiadin mabalik ngalerang,kadi asapunika terus-tumerus mawali. 7 Sakancantukade membah ka segara, nanging segaranetan naenin bek. Toyane mawali malih ka luanantukade, tur mawali membah malih. 8Makasamingawinang manusane wadih, wadih pisan kantostan prasida kabaosang. Panyingakane nentennaenin waneh nyingakin, tur karnane nentennaenin waneh mirengang. 9Napija sane naeninwenten, jaga wenten malih, tur napija sane
GURU PANGAJIAN 1.10–15 497
naenin kakardi antuk anake punika jaga kakardimalih. Tan wenten sane anyar ring jagate puniki.10Wenten anak mabaos sapuniki: “Indayangjacingakin, puniki paindikan sane anyar.” Nangingsuja nipun nenten anyar. Indike punika sampunwenten duke nguni sadereng iraga lekad. 11 Tanwenten anak sane eling ring indike sane sampunwenten duke nguni, tur pungkuran tan wentenanak sane pacang eling ring paindikan sanewenten ngawit saking mangkin ngantos rauh ringmasane sane jaga rauh.
Pangalaman Sang Guru Pangajian12 Tiang, Sang Guru Pangajian, naenin dados
ratun wong Israele ring Yerusalem. 13 Tiangsampun mutusang mungguing ang pacangnureksain tur mlajahin saluiring paindikan sanekakardi ring jagate puniki. Ida Sang Hyang WidiWasa sampun mapaica indik sane makewehiniraga. 14 Tiang sampun manggihin sakancanpaindikan sane kakardi ring jagate puniki.Sane mangkin ang nyritayang ring ragane,makasami punika tan wenten gunanipun, patehsakadi nakep angine. 15 Ragane nenten pacangmrasidayang ngleserang sane bengkok, turnenten pacang mrasidayang ngetang sane tanwenten.
GURU PANGAJIAN 1.16–2.4 498
16 Tiang mabaos ring manah kadi sapuniki:“Idewek suba dadi anak agung ane lebihwicaksana yan bandingang teken ane len-lenan,ane taen mrentah di Yerusalem malunanteken idewek. Idewek nawang apa ane madankawicaksanan muah kaweruhan.” 17 Tiangsampunmutusang buat mlajahin indik napi binankaweruhan miwah kanambetane, tur napi binankawicaksanan ring jugul apunggunge. Nangingpamupu pun, ang rumasa tan bina sakadianake sane nakep angin. 18 Yening ragane sayanwicaksana, ragane pacang sayan meweh. Sayanakeh ragane uning, ragane pacang sayan sungsut.
2 1 Tiang mamanah maliang-liang, turngula napi sane kabaos bagia. Nanging
pamupu pun ang taler manggihin, mungguingindike punika tan wenten gunanipun. 2 Tiangmanggihin mungguing anake sane kedekpunika nambet, tur kaliangane punika nentenngawinang becik. 3 Pepineh ange nglelanamrika-mriki ngrereh kawicaksanan. Tiangmamanah ngliangang idep ange malantarannginum anggur miwah masuka-sukan. Manahangang puniki indik sane pinih becik sane prasida
kamargiang antuk imanusa sajeroning uripnyanesane cutet iriki ring mrecapada.4 Tiang ngamargiang pakaryan sane ageng-
ageng. Tiang ngwangun umah miwah mabian
GURU PANGAJIAN 2.5–12 499
anggur pabuat dewek ange. 5 Tiang makaryaabian miwah taman tur tandurin ang sorohwoh-wohan mawarni-warni, 6 tur ang makaryatlabah buat ngecokin abian miwah tamanepunika antuk toya. 7 Tiang sampun numbaspanjak akeh pisan, tur akeh taler sane lekad ringumah ange. Tiang maderbe ingon-ingon akehpisan langkungan ring anak os sane naeninwenten ring Yerusalem. 8 Tiang taler munduhangmas miwah perak saking arta branan karatone,saking jagat sane prentah ang. Tiang ngrerehjuru kidung lanang istri buat nglipur manahange, tur ang maderbe sawatek anak luh-luh
sane kadotang antuk anake muani.9 Sawiak wantah ang luih, luihan ring
sakancan anak sane naenin magenah ringYerusalem, tur kawicaksanan ange setatamikolihin ang. 10 Tiang mrasidayang molihnapija sane dotang ang. Tiang tan naeninnanggehang napija sane demenin ang. Tiangpacang rumasa sumbung ring sakancan pakaryanange, tur punika makasami dados pikolih
katuyuhan ange. 11 Sasampun punika angraris minehin paindikan sane sampun margiangang, tur ang uning mungguing paindikane
punika makasami nenten wenten ar nipun.Indike punika sakadi nakep angin sane nentenwenten pikenohipun. 12 Cute pun, satunggiling
GURU PANGAJIAN 2.13–17 500
ratu wantah mrasidayang ngamargiang paindikansane sampun kamargiang antuk sang prabu sanedumunan. Punika awinanipun ang raris minehinindik gunanipun kawicaksanan wiadin kabeloganwiadin jugul apunggung punika. 13 Tiang rarisuning mungguing kawicaksanane punika becikanring kabelogane, pateh sakadi galange becikanring petenge. 14Anake sane wicaksana uningring tetujon pamarginnyane, nanging anakesane belog nenten uning ring tetujonipune.Nanging taler uning, mungguing nasib sanepateh jaga nibenin iraga makasami. 15 Tiangraris mapineh-pineh sapuniki: “Apa ane nibeninanake ane belog, ento masih lakar nibeninidewek. Yening keto, apa untungne dadi anakwicaksana?” Tiang raris nyaurin sapuniki:“Tusingpesan ada.” 16 Tanwenten anak sane pacang elingring anak wicaksana, kadi asapunika taler tanwenten anak sane pacang eling ring anak belog.Pungkuran iraga makasami jaga kalaliang. Iragasareng sami pacang padem, yadiastun wicaksanawiadin belog. 17 Punika awinanipun uripe nentenpisan wenten ar nipun pabuat ang, duaningring saluiring paindikane punika ang wantahmanggihin sangsara. Punika makasami nentenwenten gunanipun. Tiang sampun sakadi nakepangin.
GURU PANGAJIAN 2.18–24 501
18 Paindikan sane sampun kardi miwahpunduhang ang, punika nenten wentenar nipun pabuat ang, duaning ang ngwarisangpaindikane punika pabuat anake sane pacangngentosin ang, 19 tur iraga tan uning napikeipun wicaksana, napike belog. Nanging ipunpacang ngwarisin sane sampun kardi ang, inggihpunika sakancan sane punduhang ang pabuatdewek ange ring jagate puniki malantarankawicaksanan ange. Paindikane punikamakasami nenten wenten gunanipun. 20 Punikaawinanipun ang nyelsel dewek, santukan angsampun makarya tuyuh pisan. 21 Ragane saratmakarya buat ngula tetujon ragane, sakingsaguluking kawicaksanan, kaweruhan miwahkapradnyanan ragane, tur sasampune punikaragane patut ngwarisang indike punika ringanake sane nenten patut. 22 Ragane makaryatur makewuhin margin urip ragane. Napike sanepacang pikolihin ragane malantaran punika?23 Sapanjang urip ragane, saluiring sane karyaninragane wantah ngawinang meweh miwah sakita . Malahan rikalaning wengi pepineh raganenenten mrasidayang degdeg. Punika makasaminenten pisan wenten gunanipun.24 Sane pinih becik sane prasida kamargiang
antuk manusane inggih punika mangan-nginumtur ngrasayang paindikan sane sampun puponin
GURU PANGAJIAN 2.25–3.4 502
ipun. Sajeroning punika ang uning mungguingpunika makasami rauhnya saking Ida Sang HyangWidi Wasa. 25 Sapunapiang ragane jaga muponinpangan wiadin sutrep yening tan kamertaninantuk Ida? 26 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaicakawicaksanan, kaweruhan miwah kaliangan ringanake sane ngawinang Ida ledang, nanging Idangandikayang anake madosa punika makarya,mupu lan nyimpen asilnyane, sasampune punikararis paicayang Ida ring anake sane ngawinang Idaledang. Makasami punika tan wenten gunanipun,tan bina sakadi nakep angine.
Saluiring paindikan wenten masanipun
3 1 Sakancan paindikan sane mamargi ringjagate puniki kamargiang ring masa sanesampun kapas kayang antuk Ida SangHyang Widi Wasa.
2 Ida mas kayang masa pabuat embas wiadinmasa jaga padem, masa nandur miwahmasa ngabut.
3Masa buat ngamademang miwah masangwarasang, masa buat nguugang miwahmasa ngwangun.
4 Ida mapaica masa kaduhkitan miwah masamasuka rena, masa buat matetangisanmiwah masa buat masolah,
GURU PANGAJIAN 3.5–13 503
5masa buat semara miwah masa ngeretsemara, masa buat maras-arasan miwahmasa tan maras-arasan.
6 Ida mapaica masa buat mapikolih miwahmasa kicalan, masa buat nyimpen miwahmasa ngutang-utang,
7masa buat nyetset miwah masa buat nampel,masa bungkem miwah masa mabaos.
8 Ida mapaica masa buat nresnain miwah masange ngin, masa perang miwah masadame.
9Napike pikolih iragane malantaran sakancanpakaryan iragane? 10 Tiang uning mungguingpakaryan paican Ida Sang Hyang Widi Wasapunika ngawinang iraga leleh. 11 Ida sampunmapaica masa-masa sane patut buat saluiringpaindikan. Ida sampun mapaica idep ring iragabuat uning ring masa sane pacang rauh, nangingIda nenten pacang mapaica pangresepansane cukup pabuat iraga kantos iraga ngresepring saluiring pakardin Idane. 12Malantaranpunika ang uning mungguing sane prasidamargiang iraga, inggih punika iraga patut liangtur sasida-sidaan makarya sabecik-becikipunsakantun iraga urip. 13 Iraga sareng sami patutmangan nginum tur muponin indik sane sampunkaryanin iraga. Punika paican Ida Sang HyangWidi Wasa.
GURU PANGAJIAN 3.14–19 504
14 Tiang uning mungguing saluiring pakaryanIda Sang Hyang Widi Wasa jaga nglantur kantossalami-laminipun. Ragane nenten pacangmrasidayang ngwuwuhin wiadin ngirangin indikepunika. Ida mapakardi kadi asapunika mangdairaga ajerih ring Ida. 15 Saluiring sane wenten tursane jaga wenten, makasami sampun wentenduke nguni. Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardimangda paindikan sane pateh kamargiangmawali-wali.
Indik sane adil ring jagate16 Sajaba punika, ang taler manggihin ring
jagate puniki wenten kajaatan ring genah sanekapatut wenten kadilan miwah kapatutan.17 Tiang mabaos ring dewek ange sapuniki:“Ida Sang Hyang Widi Wasa lakar nepasin anakeane patut patuh buka Ida nepasin anake anejaat, sawireh sakancan paundukan, saluiringlaksanane lakar kajalanang dikala masa anesuba pas ang Ida.” 18 Tiang uning mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa mintonin iraga, buatnyinahang mungguing iraga puniki nentenjabecikan ring sakancan satone. 19 Pamupu punmanusa miwah satone pateh panadosipun. Saneasiki jaga padem pateh sakadi sane osan. Ipunpatuh paturu pakardin Ida Sang Hyang WidiWasa. Manusane nentenja becikan ring satone,
GURU PANGAJIAN 3.20–4.3 505
santukan uripe punika nenten wenten gunanipunbuat ipun makakalih. 20Manusa wiadin satonengungsi ka genahe sane pateh, inggih punikadados abu. Kawi pune pateh saking buk tur ipuntaler pateh-pateh mawali ka buke. 21 Sirake saneuning mungguing jiwan manusane munggahtur angkihan satone raris tedun ka tanahe?22Malantaran punika ang uning mungguingpaindikan sane pinih becik sane patut margiangiraga inggih punika muponin asil pakaryaniragane. Tan wenten sane osan sane prasidalakonin iraga. Iraga nenten mrasidayang uningnapi sane jaga wenten sasampun iraga padem.
4 1 Sasampun punika ang malih nlektekinsakancan paindikan sane nenten adil sane
mamargi ring jagate puniki. Jadmane saneka ndes pada ngeling tur nenten wenten anaksane nyak nulungin ipun. Nenten wenten anaksane nulungin ipun, santukan anake sane nindesipun madue kakuasan.2 Tiang rumasa iri ring anake sane sampun
padem tur sirna. Ipun becikan sampun tankantun nimbang ring anake sane kantun urip.3Nanging kantun becikan ring anak sane pademmiwah urip, inggih punika anake sane nentennaenin embas ring jagate, sane durung naeninmanggihin paindikan sane tan adil sane mamargiring jagate puniki.
GURU PANGAJIAN 4.4–10 506
4 Tiang taler sampun mlajahin indik anake sanetuyuh pisan makarya mangda mrasidayang sidakarya. Punika tanja os santukan ipun iri ringpisaganipune. Nanging indike punika nentenpisan wenten gunanipun. Indike punika tanbina sakadi angine. 5 Ipun maosang mungguinganake sane setata masidakep punika belog,tur manggayang dewekipune padem ulihanseduk. 6Menawi yuak kadi asapunika, nangingbecikan yening madue wantah akidik, tur rumasatentrem ring manah, nimbang setata repotantuk tangane makakalih buat ngindayang jaganakep angin.7 Tiang taler uning mungguing wenten malih
indik sane osan, sane tan paguna. 8Wentenanak muani padidian ipun kewanten. Ipun tanmaderbe pianak tur tanmaderbe nyama, nangingipun setata makarya, tur nenten naenin legaring kasugihan sane derbeang ipun. Buat sirakeipun makarya berat pisan, saha ngeret kalianganmanahipune? Indike puniki taler nenten wentengunanipun, sajabaning ngawinang uripe punikimeweh.9 Becikan makarya sareng kalih nimbang ring
anak wantah asiki, santukan yening sasarenganmakarya, ngawinang akehan prasida kagarap.10 Yening sane adiri labuh, sane malih adiriprasida mangunang ipun. Nanging yening wantah
GURU PANGAJIAN 4.11–16 507
newek raris labuh, yuak kaon pisan, santukannenten wenten anak sane pacang nulunginipun. 11 Yening rauh masan dingine, anake sanesareng kalih nyidayang pules mapunduh kantosipun prasida anget. Nanging sapunapiangajaga mrasidayang anget yening ipun wantahnewek? 12Anake sane padewekan prasidaaluh kakaonang, nanging anake sareng kalihkantun nyidayang nglawan. Taline sane sampunmadepuk ga, punika meweh antuk megat.13Menawi wenten anak mrasidayang
ma ng ngan saking kamlaratannyane rarisdados ratu ring guminnyane, wiadin bebas sakingpangkeng raris nyeneng prabu, nanging yeningrikala ipun sampun tua ipun nenten nyak nampipitutur, ipun kantun kaonan ring anak wimudasane was nangingke pradnyan. 14 (4:13) 15 Tiangsampun minehin sakancan jadmane sane uripring jagate tur ang uning mungguing sakingpantaran jadmane punika wenten anak trunasane jaga ngentosin sang prabu. 16Menawiwenten ratu sane mrentah rakyat katah pisankantos tan keni antuk ngwilangin. Rikala idasampun tan kantun, nenten wenten anak sanengajiang pakaryan idane. Indike punika nentenwenten gunanipun, pateh sakadi nakep angine.
GURU PANGAJIAN 5.1–6 508
Sampunang gegison masesangi
5 1 Pada yatnainja ragane rikala mamargingungsi ka Perhyangan Agung. Becikan
ragane rauh ka Perhyangan Agung buat mlajah,nimbang ring ngaturang aturan-aturan sakadi
sane kamargiang antuk anake belog, inggihpunika anake sane tan uning ring iwang lan patut.2 Pinehin dumun sadurung ragane mabaos, tursampunangja gegison masesangi ring Ida SangHyang Widi Wasa. Ida wenten ring suargantur ragane ring mrecapada. Duaning punika,sampunangja mabaos langkungan ring sanesapatu pun. 3 Sayan ragane sangsaya, sumingkinragane nyumpena sane kaon-kaon, tur sayanakeh ragane mabaos, sayan akeh ragane jagamaosang paindikan sane nambet. 4Duaningpunika, yening ragane masesangi ring Ida SangHyang Widi Wasa, digelis ragane sasida-sidaanpatut naur sesangine punika. Ida tan senengring anak sane belog. Taurja indik sane sampunsesangiang ragane. 5 Becikan ragane nentenmasesangi, nimbang ring ragane masesanginanging nenten taur ragane. 6 Sampunangbanggayanga baos ragane nuntun ragane buatngamargiang dosa, kantos ragane patut maturring panditan Ida Sang Hyang Widi Wasa,mungguing boyaja punika teges baos ragane.
GURU PANGAJIAN 5.7–12 509
Napi awinanipun ragane ngawinang Ida SangHyang Widi Wasa duka? Napi awinanipun raganemanggayang Ida nyirnayang pakaryan ragane?7 Yadiastu ping kudaja ragane nyumpena, wiadinping kudaja ragane nglaksanayang pakaryansane tan paguna wiadin amunapija baos ragane,ragane patut ajerih ring Ida Sang Hyang WidiWasa.
Uripe puniki tan wenten gunanipun8 Sampunangja ragane tengkejut yening ragane
manggihin sang pamrentah nindes anak wastur tan ngangkenin hak miwah kapatutanipune.Asing-asing pegawe kasayubin antuk sangsane ngereh ipun, tur makakalih punika talerkaprentah antuk sane tegehan pangkatnyane.9 Yadiastu sang prabu taler gumantung ring
masan ngampung.10 Yening ragane kuduan ring jinah, ragane
nenten pacang naenin kacukupan. Yening raganemeled mangda dados sugih, ragane nentenpacang naenin molih indik sane dotang ragane.Indike punika nenten wenten pikenohipun.11 Sayan ragane nyugihang, sayan akeh cangkemsane patut sopin ragane. Nenten wentenuntungipun pabuat ragane sane maderbe,sajawining wantah ragane uning mungguingragane sampun sugih. 12Anake sane makarya
GURU PANGAJIAN 5.13–18 510
yadian ipun cukup wiadin tan cukup polihpangan, nanging sakirang-kirangipun, ipunmrasidayang pules aris rikalaning wengi. Anakesugih ipun tansah sangsaya, sane ngawinang ipunnenten nyidayang pules.13 Punika paindikan sane ngresresin sane
panggihin ang ring jagate puniki. Jadmanewenten sane nyimpen jinahnyane pabuat masarikala ipun jaga merluang jinahe punika. 14 Rikalamasan lacuripune, jinahnyane ical tan pasisakantos tan wenten sane prasida enjuhang ipunring pianakipune. 15 Iraga nilarin jagate punikipateh sakadi iraga rauh mriki, iraga tan maktapunapa-punapi. Sajaba pakaryan iragane, tanwenten malih sane osan sane prasida pacangbakta iraga. 16Nentenja yuak kadi asapunika.Iraga pacang ma lar sakadi iraga rauh mriki.Iraga tuyuh makarya tur iraga ngindayang nakepangin, nanging tan ngeniang punapa-punapi.17 Iraga patut urip sajeroning peteng dedet, sahanandang sedih, sumangsaya, gedeg miwah sakit.18Wenten malih sane panggihin ang. Indik
sane pinih becik sane patut kamargiang antukasing-asing anake, inggih punika mangan nginummiwah muponin indik sane sampun karyaninipun sajeroning uripnyane sane cutet, sanesampun kapaicayang antuk Ida Sang HyangWidi Wasa ring ipun. Kadi asapunika wantah
GURU PANGAJIAN 5.19–6.5 511
nasib manusane. 19 Yening Ida Sang HyangWidi Wasa mapaica kasugihan miwah artabrana saha nglugrain muponin indike punika,ipun patut matur panyuksma tur muponin asilpakaryannyane. Punika mula paican Ida SangHyang Widi Wasa. 20 Sakantune Ida Sang HyangWidi Wasa mapaica kaliangan ring ipun, ipunnenten pacang sering sangsaya ngeniang indikuripnyane sane cutet punika.
6 1 Tiang uning mungguing wenten paindikansane nenten adil mamargi ring jagate puniki.
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang ngicensatunggiling anak kasugihan, kaluihan, artabrana, inggih punika saluiring sane dotang ipun,nanging Ida nenten nglugrain ipun ngrasayangindike punika. Tungkalikanipun, wong sunantarapacang ngrasayang indike punika. Indike punikanenten wenten gunanipun, samaliha nentenjapatut. 3Menawi wenten anak madue pianaksatus diri, tur ipun panjang umur. Nangingyadiastu amunapija panjang tuuhnyane, yeningipun nenten naenin ngrasayang bagia tur nentenkatanem ring kuburan kulawargannyane, buatang kantun becikan rarene sane wau embas
raris padem nimbang ring anake punika.4Nenten wenten gunanipun rarene punikaembas, duaning ipun raris sirna ring petengdedete tumuli kalaliang. 5 Ipun nenten naenin
GURU PANGAJIAN 6.6–12 512
manggihin galang rikala rahina wiadin uningsane kawastanin urip, nanging yadiastu kadiasapunika sakirang-kirangipun, ipun kantunpolih katentreman, 6 langkungan ring anake sanenenten pisan naenin ngrasayang kaliangan anakeurip, yadiastu menawi ipun urip kalih tali taunsuenipun. Cute pun, sang kalih punika pacangngungsi genahe sane pateh.7Anake ngaryanin sakancan pakaryannyane
wantah mangda polih pangan nanging ipunnenten naenin cukup. 8Napike lebihipunanake wicaksana ring anake sane belog? Napigunanipun anak was uning caran anakemuponin urip? 9 Indike punika tan wentengunanipun, pateh sakadi nakep angin. Becikansampun ragane cukup antuk paderben ragane,nimbang ragane tansah ngedotang indik-indik
sane osan.10 Sakancan indik sane wenten sampun
kapas kayang duke nguni, tur iraga sareng samipada uning mungguing nenten wenten anak sanemrasidayang nglawan anak sane sitengan ringipun. 11 Sayan sue ragane matungkasan, punikasayan tan paguna, tur ragane nenten pacangsayan becik. 12 Sapunapianga anake pacang uningindik sane becikan pabuat imanusa sajeroningurip sane cutet tur tan paguna, inggih punika uripsane wantah nglintang sakadi lawate kewanten?
GURU PANGAJIAN 7.1–7 513
Sapunapianga anake pacang uning indik sanepacang wenten ring jagate sasampune ipunpadem?
Minehin indik urip
7 1 Kabinawane punika becikan ring minyakwangine sane mael, tur rahina rikala ragane
seda becikan ring rahina rikala ragane embas.2 Becikan lunga ka umah anake sane nandang
kaduhkitan nimbang ka genah anake sanemapesta, santukan uripe punika patut tansahmapakeling mungguing sang pa setatanyantosang iraga makasami.3 Kasedihane masebeng sedih, nangingke indike
punika ngawinang pangresepan ragane sayandalem.4Anake sane setata minehin kaliangan,
punika anak sane belog. Anake sane wicaksanamaminehin indik pademe.5 Becikan ragane madue anak sane pradnyan
sane setata mapakeling ring ragane, nimbangring madue anak sane belog sane setatamakidung muji ragane.6 Yening anake belog kedek, tan bina sakadi
suaran duine sane kapuunang antuk geni. Punikanenten wenten gunanipun.7 Yening anak wicaksana melog-melog anak
lian, ipun malaksana sakadi anak belog. Yening
GURU PANGAJIAN 7.8–14 514
ragane nampi suap, ragane ngrusak ngkah solahragane.8 Pamuput saluiring paindikan, becikan ring
pangawi pun. Sabare punika becikan ringsumbunge.9 Tanggesja kabreman an ragane. Anake sane
mun l kapelihan anak punika nambet pisan.10 Sampunangja mataken sapuniki: “Napi
awinannyane becikan indike sane nguni ringpaindikan sane mangkin?” Pitakene punikaboyaja pitaken anak pradnyan.11Asing-asing anak sane urip, ipun patut
wicaksana. Indike punika waluya kadi nampiwarisan, 12 tur ngawinang ragane rumasa tentrempateh sakadi madue jinahe. Kawicaksananengawinang ragane rahayu, tur dados pangawitkaweruhane.13 Pikayuninja indik sane sampun kakardi antuk
Ida Sang Hyang Widi Wasa. Nyidayangke anakengleserang sane kalengkongang antuk Ida SangHyang Widi Wasa? 14 Pada liangja yening raganesedek ngrasayang indik sane becik, tur yeningragane katempuh antuk kamewehan, elingja,mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaicakaliangan miwah kamewehan, tur ragane nentenuning ring indike sane pacang wenten sawusanpunika.
GURU PANGAJIAN 7.15–23 515
15Urip ange sampun tan wenten gunanipun,nanging ring uripe punika ang manggihinsakancan paindikan. Menawi anake becik sanepadem dumunan, tur anake sane jaat kantunurip. 16Duaning punika sampunangja besbecik wiadin bes wicaksana, santukan indikepunika pacang nyedayang ragane. 17Nangingsampunang taler bes jaat wiadin bes belog,santukan indike punika pacang ngawinang raganeseda sadurung panemayanipun. 18 Sampunangragane bes becik wiadin bes kaon. Yening raganeas bak ring Ida Sang HyangWidiWasa, raganepacang labda karya ring saluiring pamarginragane.19 Kawicaksanane lebih maguna pabuat
anake, nimbang ring pamrentah sareng dasangenterang kota siki.20 Tan wenten jadma ring jagate puniki sane
mrasidayang wantah mapakardi becik tur nentennaenin ngardi iwang.21 Sampunang nglinguang baos sakancan
jadmane. Menawita ragane pacang mirengmungguing rencang ragane nyelekang ragane,22 tur ragane raris eling ring raga mungguingragane sering pisan nyelekang anak os.23 Tiang sampun ngunayang kawicaksananange buat natasin indike punika makasami.
Tiang sampun kapas kayang dados wicaksana,
GURU PANGAJIAN 7.24–29 516
nanging ang tan mrasidayang. 24 Sirake anakesane pacang uning indik teges uripe puniki?Indike punika kalintang dalem pabuat iraga, turmeweh pisan antuk ngresepang. 25Nanging angsampun nyerahang dewek ange ring kaweruhantur ang tansah mlajah. Tiang sampun mas angbuat ngrereh kawicaksanan tur ngrereh pasaurbuat sakancan pitaken sane wenten ring dewekange. Tiang meled mlajahin kajaatan miwah
jugul apunggung punika.26 Tiang manggihin mungguing anake luh
kaonan ring indik pademe. Tresnanipune saneedengang ipun ring ragane punika pacangngejuk ragane, tan bina sakadi jeet wiadinjaringe. Limanipune sane ngelut ragane tan binasakadi antene sane negul ragane. Anake sanekaledangin antuk Ida Sang Hyang Widi Wasajaga mrasidayang luput, nanging jadmane sanemadosa juk ipun. 27 Sang Guru Pangajian mabaossapuniki: Tiang manggihin indike punika sakakidiksajeroning ang ngrereh pasaur pabuat pitakenmanah ange. 28 Tiang ngrereh pasaur-pasaursane osan nanging ang tan polih punapa-punapi. Tiang manggihin anak lanang adiri sanenyandang ajiang ring pantaran anak sane siu diri,nanging ang nenten manggihin anak istri sanekadi asapunika. 29 Puniki makasami sane uninginang, inggih punika: Ida Sang Hyang Widi Wasa
GURU PANGAJIAN 8.1–8 517
sampun ngardi iraga jujur tur polos, nangingiraga sane ngawinang dewek iragane meweh.
8 1Wantah anake sane wicaksana saneuning ring teges sakancan paindikane.
Kawicaksanane ngawinang ipun makenyung tursemunnyane nenten mrungus.
Sairing ring ida sang prabu2Margiangja sapangandikan ida sang prabu,
tur sampunang gegison masesangi ring Ida SangHyang Widi Wasa. 3 Ida sang prabu nyidayangngamargiang sapakayunan idane. Duaningpunika dohangja ragane saking ajeng idane,sampunangja malinggih ring genahe sane bayakadi asapunika. 4 Ida sang prabu malaksanamadasar antuk kakuasan, tur tan wenten anaksane mrasidayang nglawan pakardin idane.5 Sakantun ragane ngiringang tah- tah idane,ragane pacang rahayu. Anake sane wicaksanauning masa miwah carannyane ngamargiangtahe punika. 6Asing-asing paindikan wenten
masa miwah carannyane ngamargiang, nangingwantah akidik sane uningin iraga. 7 Tan wentensaking pantaran iragane sane uning ring indiksane pacang kasidan benjang-pungkur, tur tanwenten anak sane nuturang ring iraga. 8Nentenwenten anak sane mrasidayang ngluputangdewek saking pa ne, wiadin ngurungang
GURU PANGAJIAN 8.9–13 518
panemayannyane pacang padem. Ring payudanepunika iraga nenten pacang nyidayang luput,iraga nenten mrasidayang makelid sakingmargine punika.
Indik kajaatan miwah kapatutan9 Puniki makasami ton ang rikala ang minehin
paindikan-paindikan sane wenten ring jagatepuniki, inggih punika jagat sane kagenahinantuk makudang-kudang jadma sane maderbekakuasan tur jadmane sane osan raris ndesipun. 10 Saking wiak ang sampun manggihinjadmane jaat katanem ring kuburannyane,nanging rikala ang mawali saking setrane,anake pada muji ipun ring kota-kota genahipunengamargiang kajaatan. Indike punika nirgawepisan.11Napike awinanipun jadmane tansah
nyadia jaga ngamargiang indik sane dursila?Duaning kadursilane punika nenten digelis polihpasisip. 12Menawi jadmane sane jaat sampunngamargiang kacorahan kantos ping satus turipun kantun urip. Tiang uning sapuniki baosipune:“Yening ragane as bak ring Ida Sang HyangWidi Wasa, saluiring paindikan pacang mamargisaha becik, 13 nanging indike punika nentenpacang karasayang antuk anake jaat. Uripnyanejaga sakadi lawate tur ipun jaga padem sakantun
GURU PANGAJIAN 8.14–17 519
ipun bajang, duaning ipun nenten as bak ringIda Sang Hyang Widi Wasa.” 14Nanging nentenjawiak kadi asapunika. Indayangja cingakin indikesane wenten ring jagate. Ring sapunapine, anakesane patut sane keni pasisip sane patut katampiantuk anake jaat, tur anake sane jaat nampipikolih anake patut. Punika sane baosang angindik sane tan paguna.15 Punika awinanipun ang purun ngaturang
ring ragane mungguing patut anake muponinkaliangannyane niri, santukan kaliangannyanesane prasida rasayang ipun ring uripnyaneinggih punika mangan nginum tur nglianganidepnyane. Sakirang-kirangipun, imanusanyidayang ngamargiang indike puniki pinakaupah katuyuhannyane sajeroning urip sanekapaicayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasaring jagate puniki.16 Rikala ang mapakibeh mangda dados
anak sane wicaksana tur mlajahin indik sanemamargi ring jagate, ang raris uning mungguingragane pacang magadang rahina wiadin wengi,17 tur nenten pacang mrasidayang uning ringindik sane kamargiang antuk Ida Sang HyangWidi Wasa. Yadiastu kadi asapunapija raganemapakibeh, ragane nenten pacang mrasidayangngresep. Menawi anake sane wicaksanamaosang
GURU PANGAJIAN 9.1–4 520
mungguing ipun uning, nanging makayuak nneipun nentenja uning.
9 1 Tiang banget tur sue pisan minehinngeniang sakancan indike puniki, panggihin
ang mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasanureksain laksanan anake sane wicaksanamiwah anake sane patut, rauhing kapitresnanmiwah gedegipune. Nenten wenten anaksane uning ring indik sane jaga nibenin ipun.2 Paindikan sane nibenin jadmane makasamimabina-binayan. Anake sane patut miwah sanejaat ka benin nasib sane pateh, yadiastu anakbecik wiadin kaon, sane ngagem agama wiadinsane nenten, sane ngaturang aturan wiadin sanenenten. Anake sane becik nentenja becikan ringanak sane madosa, tur anake sane masumpahnentenja becikan ring anake sane tan masumpah.3Nasib sane pateh jaga nibenin jadmanemakasami, tur indike punika pateh kewanten ringpaindikan sane iwang sane mamargi ring jagatepuniki. Sakantun jadmane urip pepinehnyanebek madaging kajaatan miwah kanambetan, turtan dumade ipun raris padem. 4Nanging anakesane urip ring jagat jadmane sane urip, ipunkantun maderbe pangajap-ajap. Asune sanekantun urip, becikan ring singane sane sampunpadem.
GURU PANGAJIAN 9.5–11 521
5Mula wantah anak sane urip uning mungguingipun pacang padem, nanging anake sane pademnenten uning ring punapa-punapi. Ipun nentenpacang polih upah malih, tur ipun kalaliang pisan.6 Kapitresnannyane, gedeg miwah indriannyanesami pada sareng-sareng ring ipun. Ipun nentenpacang malih sareng ngrasayang indik-indik sanemamargi ring jagate puniki.7 Rarisangja ajengang ajeng-ajengan ragane
tur pada bagiaja. Lanturang inem anggur raganetur masuka renaja. Indike punika makasamipatut ring ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa.8 Edengangja mungguing ragane setata bagiatur liang. 9 Puponinja uripe puniki sareng-sarengring anak luh sane tresnain ragane sakantunmuponin urip tan paguna, inggih punika urip sanekapaicayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasaring ragane puniki. Puponinja rahina-rahinanesane tan paguna punika, santukan punikasane pacang tampi ragane pabuat kamewehanragane. 10Garapja saha santep pakaryan ragane,duaning ring pa loka genah sane ungsi raganepunika nenten pacang wenten laksana, pepineh,kaweruhan miwah kawicaksanan.11Wenten malih indik sane osan sane uninginang, inggih punika mungguing anake sane
palaibnyane becat, nenten setata pacangmenang malomba, tur sane wanen nenten setata
GURU PANGAJIAN 9.12–17 522
menang ring payudan. Anake sane wicaksananentenja setata maderbe pangan. Anake sanedueg nentenja setata dados sugih, tur anakesane pradnyan nentenja setata polih linggih sanetegeh. Nasib sane tan becik taler nibenin anakesuang-suang. 12 Ragane nenten pacang naenanuning indik panemayan ragane. Sakadi paksinetan pararapan jeg ipun keni jeet, sakadi ulamekeni jaring, kadi asapunika giliran lacure tanpasamodana pacang nibenin iraga.
Minehin indik kawicaksanan miwah kabelogan13Wenten malih paindikan sane osan
panggihin ang, inggih punika conto indikkadi asapunapi kawicaksanane kaperluangring jagate puniki. 14Wenten kota alit sanependuduknyane wantah akidik. Raris wentensatunggaling ratu sane mawisesa ngebug kotanepunika. Ida ngiter kotane punika tur nyadiapacang nguugang temboknyane. 15Wenten anakwas sane magenah irika, sakewanten ipun
dueg tur nyidayang ngrahayuang kotane punika.Nanging tan wenten anak sane ngrunguang ipun.16 Tiang sampun sering maosang, mungguingkawicaksanane becikan ring kasitengane.Nanging tan wenten anak nyak minehin wiadinngrunguang baos anak was yadiastu ipunwicaksana. 17 Becikan miragiang baos dabdab
GURU PANGAJIAN 9.18–10.7 523
anake sane wicaksana, nimbang miragiangbaos pamrentah ring paruman parajadmanesane jugul apunggung. 18 Kawicaksanane ngardikabecikan langkungan ring sanjatane, nanginganake sane dursila mrasidayang ngrusakang sanekatah.
10 1 Bangken buyunge nyidayang ngawinangminyak wangine abotol dados mangkug,
tur kabelogan sane akidik nyidayang ngawinangusak kawicaksanane sane pinih ageng.2 Sampun ketah yening anake wicaksana ngardi
indik sane patut, tur anak sane belog malaksanaiwang. 3 Kabelogannyane jaga kuningin antukwong sunantara sane manggihin ipun ringmargi. Ipun manggayang anake makasami uningmungguing ipun jadma belog.4 Yening pamrentah ragane duka ring ragane,
sampunang jeg nilar linggih ragane, santukankiwangan sane ageng jaga prasida kampurayangyening ragane sabar.5 Puniki wenten satunggaling indik sane tan adil
sane sampun panggihin ang ring jagate, inggihpunika indik sane tan adil sane kakardi antukpamrentah-pamrentahe. 6Anake sane belogkicen tegak dados panguasa, tur anake sanesugih-sugih tan kajiang. 7 Tiang naenin manggihiniparekan negakin kuda tur parasulinggihemamargi sakadi iparekan.
GURU PANGAJIAN 10.8–16 524
8 Yening ragane nyongcong bangbang, raganepacang ulung ring bangbange punika. Yeningragane nguugang tembok, ragane pacang cototlelipi. 9 Yening ragane ngandik batu, raganepacang matatu keni batu. Yening ragane ngandiksaang, ragane pacang keni tampalan. 10 Yeningkapak ragane puntul tur nenten sangih ragane,janten ragane pacang tuyuh ngandikang kapakepunika. Becikan rencanayang dumun sadurungmakarya. 11 Tan wenten gunanipun ragane midepngebohang ula, yening ragane manggayangipun riinan nyotot ragane. 12 Baos anake sanewicaksana ngawinang ipun kajiang, nanginganake sane belog kusakang antuk baosipun niri.13 Ipun ngamimi n baosnyane antuk baos sanengacuh tur muputang baosnyane antuk baossane cuah-cauh. 14Anake sane belog nentenwus-wusan mabaos. Tan wenten anak sane uningring indik sane wenten ring benjang pungkur turtan wenten anak sane nyidayang nyritayang ringiraga indik sane pacang wenten sasampune iragapadem.15Wantah anake sane kalintang nambet buat
manggihin marginipune budal sane setatamatuyuhin deweknyane makarya.16 Satunggaling panegara pacang katempuh
antuk kamewehan yening ratunnyane kantunwimuda tur parapamimpinnyane mapesta
GURU PANGAJIAN 10.17–11.2 525
awengi mepek. 17Nanging satunggaling panegarapacang aget yening madue ratu sane midepmutusang ngraga, tur parapamimpinnyanemajengan manut masan anak majengan,sane setata yatna ring raga saha nentenmapunyah-punyahan.18 Yen anake kalintang mayus ngengsubin raab
umahnyane, umahe punika pacang tuduhan turdigelis pacang macepol.19 Pestane ngawinang ragane rumasa bagia tur
anggure ngawinang ragane liang, nanging raganenenten pacang mrasidayang rumasa bagia miwahliang, yening tan wenten jinah.20 Sampunang nyacad sang prabu yadiastu
cara sesingidan, tur sampunang nyacad anaksugih yadiastu ragane praragan ring tabangenahe sirep. Menawi wenten paksi sane pacangngaturang indike punika, tur maosang sanesampun baosang ragane.
Indik sane kakardi antukjadmane sane wicaksana
11 1Gunayangja jinah ragane sajeroningmadedagangan ring dura negara, janten
pungkuran ragane pacang polih kuntungan.2 Simpenja jinah ragane ring makudang-kudanggenah, santukan ragane nenten uning ring
GURU PANGAJIAN 11.3–8 526
kalacuran sane pacang nibenin ragane ringjagate.3 Kijaja lakuna bah wit tarune, ipun pacang
nylempang ring genahnyane pungkat. Yeningguleme sampun padet, sabehe jaga ulung.4 Yening ragane nyantosang kantos angin miwahmasane becik, ragane nenten pacang nandurpunapa-punapi tur nenten pacang naenin mupupunapa-punapi. 5 Ida Sang Hyang Widi Wasangardi sakancan sane wenten, tur ragane nentenmrasidayang ngresep langkungan ring punika.Ragane taler nenten uning indik mimitan ipunwenten urip ring garba wasan anake istri sanemobot. 6Napike ragane matetanduran rikalasemeng miwah nyoreang? Ragane nenten naeninuning punapike tetandurane punika tumbuhbecik wiadin en kannyane sane asiki becikanring sane osan.7 Becik pisan yening ragane polih ngrasayang
galang rahinane sane ngulangunin. 8Maturpanyuksmaja nyabran taun sajeroning raganeurip. Elingangja mungguing amunapijasuennyane ragane urip, masan pademe punikasuean ring punika. Nenten wenten indik sanepatut jantosang ragane.
GURU PANGAJIAN 11.9–12.3 527
Pitutur pabuat anake truna9 Ih anak truna, gunayangja saha becik masa
trunan ragane. Masuka renaja rikalaning raganekantun wimuda. Laksanayangja indik sane dotangragane tur ulurinja indrian ragane. Nangingelingangja mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nyisipang ragane malantaran saluiringpaindikan sane margiang ragane.10 Sampunang banggayanga wenten paindikan
sane makewehin wiadin ngawinang raganenandang sakit. Ragane nentenja sue pacangkantun bajang.
12 1Duaning punika, elingja ring Sang SaneNgardi ragane, rikala ragane kantun
wimuda, sadurung rahinamiwah taun kasedihanerauh, rikala ragane mabaos mungguing tanwenten kaliangan ring uripe puniki. 2 Rikalamasan kasedihane punika, sunaran surya, sasihmiwah bintang-bintange jaga remrem pabuatragane, tur guleme sane ngemu sabeh jagatansah nglikub ragane. 3 Sapangrarisipun anakesane setata nindihin ragane pacang ngetor, turcokor ragane sane mangkin kantun siteng jagasayan lemet. Untun ragane sane anggen raganemakpak ajeng-ajengan pacang dados langahpisan, tur panyingakan ragane pacang slamur,tur nenten mrasidayang ngeton saha terang.
GURU PANGAJIAN 12.4–9 528
4 Karnan ragane pacang bongol, tur nentenmrasidayang mireng suara uyut ring margine.Akidik pisan ragane mrasidayang mireng suaranpangilesan rikala ipun ngiles, wiadin suarantetabuhane rikalaning katabuh, kadi asapunikataler suaran paksine sane nundun ragane sakingsirep ragane. 5 Ragane pacang ajerih ring genahesane tegeh-tegeh, tur baya pisan rikala mamargi.Rambut ragane jaga magentos dados pu h.Meweh pisan ragane pacang makta sikianragane, tur kadotan ragane sami pacang ical.Iraga pacang ngungsi ka genahe mararian sanepamuput, tur sasampun punika jaga wentensuaran anak ngeling ring margine. 6 Rante perakepacang pegat, tur lampu mase pacang ulung turbelah. Talin semere pacang pegat, tur jun-junepacang mabrarakan. 7Awak iragane pacangmawali ka buk tanahe, tur angkihan uripe pacangmawali ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, sanesampun maicayang punika ring iraga.8 Saking yuak wantah tan paguna. Kadi
asapunika baos Sang Guru Pangajian. Indikepunika makasami tan wenten pikenohipun.
Cute pun9Nanging santukan Sang Guru Pangajian punika
anak sane wicaksana, dane tetep ngurukangrakyate indik sane uningin dane. Dane mlajahin
GURU PANGAJIAN 12.10–14 529
sloka tur saha jujur ngula kawiak anipun.10 Sang Guru Pangajian mapakibeh polihkruna-kruna panglipur, nanging kruna-kruna sanesuratang dane punika makasami jujur. 11 Baosanak sane wicaksana tan bina kadi tungkedpangangone sane tajep pisan sane kanggenngetakang biri-biri, tur sloka-slokannyane patehsakadi muncuk pacek pakune sane maceleprikalaning kagebug. Punika makasami sampunkapaicayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa,Sang Pangangon iragane sane tunggal.12Duh cening, wenten malih indik sane osan
sane patut pedasin cening. Sesuratan ringbuku-bukune nenten wenten pupu pun, turyen bes akeh mlajah, punika pacang ngawinangcening lesu.13 Pamupu pun, wenten wantah asiki patut
baosang, inggih punika: “Ajerihja ring Ida SangHyang Widi Wasa, tur laksanayangja tah- tahIdane, santukan jadmane makasami kakardi buatngamargiang indike punika. 14 Ida Sang HyangWidi Wasa pacang nepasin sakancan laksananiragane, yadiastu becik wiadin kaon, yadiastusane margiang iraga sesingidan.”
KIDUNG GEGURITAN
1 1 Kidung geguritan Ida Sang Prabu Salomosane pinih becik.
Kidung geguritan sane kapisan
Saking sang istri2 Rarisangja beli nyepsep tur ngaras ang.
Tresnan beline luihan ring rasan anggure.3Ambun minyak beline miik ngalub, tur
kabinawan parab beline miik sakadiminyake punika. Sakancan bajang-bajangepada tresna ring beli.
4Ajakja ang, tur ngiring iraga digelis malaib.Beli makadados ratun ange, rarisangajak ang ka pamereman beline. Iragajaga rumasa bagia sinarengan. Rarisangjanginum kantos waneh, tur banggayangjadewek iragane kaliput antuk kapitresnan.Sampun pantes yening sakancan luh-luhepada tresna ring beli.
5Duh paraistri-istrine ring Yerusalem, angpuniki selem, nangingke ang jegeg. Tiang
KIDUNG GEGURITAN 1.6–8 531
selem sakadi kemah-kemah wong Kedarering tegal melakange, nangingke asrisakadi korden-korden sane ring purin IdaSang Prabu Salomo.
6 Sampunangja beli nganistayang ang, ulikrana warnan kulit ange, santukanpanes suryane sampun morbor ang.Beli-belin ange pada gedeg ring ang,tur ipun ngenken ang makarya ringabian anggure. Tiang tan polih sela buatmretenin dewek ange.
7Oduh beli mas juitan ange, nikainja ang,ring dijake beli pacang ngangonang ingon-ingon beline? Dijake ingon-ingon belinepacang mateduh rikala bajeg suryane?Napi gunanipun ang ngrereh beli ringpantaran ingon-ingon parapangangoneosan?
Saking sang lanang8 Punapike adi tan uning ring genahe punika,
duh dewa sang sane pinih ayu ringpantaran paraluh-luhe? Rarisangadi nutu n ingon-ingone punika turangonangja kambing adine nampek ringkemah pangangon-pangangone punika.
KIDUNG GEGURITAN 1.9–15 532
9Oduh adi juitan beline, yen bandingang beli,adi waluya sakadi kuda sane ngedengkretan sang prabu Mesire.
10 Rambut adine becik pisan nangkeb pipinadine, tur mleped tuun ring baong adinewaluya sakadi sesocane.
11 Beli pacang makarya rante mas pabuat adi,tur kadagingin rerenggan perak.
Saking sang istri12 Ratun ange merem ring pamereman idane,
tur minyak wangin ange ngabyer nglikubirika.
13Ambun mas juitan ange miik ngalub sakadimure, rikala ida merem ring duur tangkahange.
14Mas juitan ange tan bina sakadi sekar ringbete, sane sedek kembang ring abiananggure ring En-Gedi.
Saking sang lanang15Oduh adi mas juitan beline, ambate jegeg
adine. Penyingakan adine nyinarangkapitresnan.
KIDUNG GEGURITAN 1.16–2.3 533
Saking sang istri16Oduh beli sane sayang, ambate bagus beline.
Banget pisan beli ngulangunin manahange. Padang sane gadang lumlum
pacang dados pasarean iragane.17Umah iragane pacang malambang antuk taru
aras, tur taribnyane malakar antuk tarucemara.
2 1 Tiang puniki waluya sakadi sekare ringSaron, sekar leli sane wenten ring bongkol
gununge.
Saking sang lanang2 Tan bina sakadi sekar leli ring tengah bet
duine, kadi asapunika taler mas juitanange ring pantaran paraluh-luhe.
Saking sang istri3Waluya sakadi wit apel ring pantaran taru-taru
alase, kadi asapunika pepacangan angering pantaran lanang-lanange saneosan. Tiang demen masayuban ring
bongkolnyane, tur wohnyane manisrasanipun.
KIDUNG GEGURITAN 2.4–10 534
4 Ibeli makta ang ka genah pestan idane, turida raris nyinahang cihnan tresnan idanering ang.
5 Ida nguatang ang malih antuk kismis, turnyegerang antuk woh apel. Tiang rumasalemet malantaran kasemaran.
6 Tangan idane sane kiwa dados galeng ange,tur tangan idane tengen ngusap-ngusapinang.
7Majanjija ring ang, ih luh-luh Yerusaleme.Masumpahja malantaran kidang-kidangemiwah manjangane, mungguing raganetan pacang ngaduk tresnan ange.
Kidung geguritan sane kaping kalih
Saking sang istri8 Tiang miragi suaran pepacangan ange.
Ida rauh malaib-laiban nglintanginpagunungan, tur ida malomba nglintanginbukit-bukite buat maranin ang.
9 Pepacangan ange waluya sakadi kidangmiwah sakadi panak manjangane. Idangadeg irika ring ungkur temboke. Idangin p saking jendelane tur macingakasliaban saking jaronnyane.
10 Pepacangan ange tumuli mabaos ring ang.
KIDUNG GEGURITAN 2.11–16 535
Saking sang lanangMrikija adi, mas juitan beline, mrikija sig beline.11Masan dingine sampun lintang, tur sampun
tan wenten sabeh malih.12 Ring pategalane wit sekare sampun
pada masekar. Punika masan anakemakakidungan. Suaran paksi daranesampun kapiragi ring tegal-tegale.
13Woh aane sampun pada tasak, tur ambunbungan anggure miik nglikub. Duaningpunika, gelisangja idewa rauh, mrikija ajakbeli.
14 Idewa tan bina kadi paksi darane sanemengkeb ring selag-selagan batu kaange.Icenja beli ngeton prarain adine sane ayu,tur miragiang suaran adine sane manisnyunyur.
15Ngiringja juk asu alase, rauhing sane kantunalit, mangda sampunang ipun kantosngrusak abian anggur iragane sane sedekmabunga.
Saking sang istri16 Pepacangan ange punika dados dreben
ange, tur ang dados druen pepacangan
KIDUNG GEGURITAN 2.17–3.4 536
ange. Ida ngangonang ingon-ingon idanering pantaran sekar leline,
17 ngantos angin semengane ngasirsir miwahgalang tanah. Oduh beli, mawalija belidigelis sakadi kidange miwah sakadi panakmanjangane ring Pagunungan Betere.
3 1Nyabran wengi ang pules ring pedemanange, ang ngipiang anake sane tresnainang. Tiang tumuli ngrereh-rerehin ida,
nanging nenten panggihin ang.2 Tiang nglelana ring kota miwah ring
margi-marginnyane saha ring rurung-rurungnyane. Tiang ngrereh pepacanganange, nanging ida nenten panggihinang.
3 Pajagaane sane maronda ring kota manggihinang. Tiang mataken sapuniki: “Punapike
ragane wenten manggihin pepacanganange?”
4 Riwau ang nilarin parapajagaane punika,ang tumuli matemu ring pepacanganange. Tiang ngisiang ida tur tan jaga
wehin ang makaon, sadurung idaajak ang ka umah memen ange,inggih punika ring kamar genah angekalekadang.
KIDUNG GEGURITAN 3.5–10 537
5Majanjija ring ang, ih luh-luh Yerusaleme.Masumpahja malantaran kidang miwahmanjangane, mungguing ragane nentenpacang ngaduk tresnan ange sarengkalih.
Kidung geguritan sane kaping ga
Saking sang istri6Napike punika sane saking tegal melakange,
ulatan ipun sakadi lepukan anduse,gandanipun miik sakadi menyan miwahmure, inggih punika menyan sane kadolantuk parasudagare?
7 Sang Prabu Salomo sane rauh, ida kategenring singasanan idane saha kairing antuktabeng wijang idane sareng nem dasadiri, inggih punika prajurit-prajurit sanepapilihan ring Israel.
8Makasami prajurit punika pascad ngadokangpedang. Ipun sampun pada nyayengrana. Ipun suang-suang pada magegamanpedang, buat nyagain pangebog meseherikalaning wengi.
9 Sang Prabu Salomo kategen ring singasananesane malakar antuk taru sane pinih becik.
10Adegan singasanane punika kakaputantuk perak, tur kapayasin antuk kain
KIDUNG GEGURITAN 3.11–4.3 538
sane kasulam antuk mas. Pepedek-pepedeknyane kakaput antuk kainmawarna tangi sane katunun saha becikpisan antuk luh-luh Yerusaleme.
11 Ih luh-luh Sione, mrikija cingakin SangPrabu Salomo, ida nyaluk gelungan sanekapasang ring prabun idane antuk ibunidane daweg rahina pabuncingan idane,inggih punika ring rahina daweg idanerena miwah maica-icaan.
Saking sang lanang
4 1Oduh adi, ambate jegeg adine! Panyingakanadine nyunarang kapitresnan sakingungkur kudung adine. Rambut adinemagelohan sakadi punduhan kambingesane pakecogcog nganedunang ringbukit-bukit Gileade.
2Untun adine pu h sakadi bulun biri-birinesane wau kagun ng tur kumbah. Tanwenten sane kecag angan asiki, tur majejersaha jangkep pisan.
3 Lamben adine tan bina sakadi pitane barak,ambate becikipun rikala adi makenyungmabaos. Pipin adine ngendih ring betenkudung adine.
KIDUNG GEGURITAN 4.4–10 539
4 Kantan adine jegjeg sakadi menaran Ida SangPrabu Daude, gilik tur alus, saha madagingkalung, sakadi tamiang prajurite panyiuansane magantung ngiter kantan adine.
5 Susun adine waluya sakadi panak kidangekembar, sane sedek ngrereh tetedan ringpantaran sekar leline.
6 Beli pacangmasandekan ring bukit murmiwahmenyane, ngantos angin semenganengasirsir, tur galang tanah.
7Oduh adi, ambate jegeg adine, tur ambatesampurnan adine.
8Oduh pepacangan beline, mrikija sareng-sareng ajak beli saking PagununganLibanone. Mrikija ajak beli sakingLibanon. Mrikija tedun saking GunungAmana, saking Gunung Senir miwahsaking Gunung Hermon, saking genahsinga-singane miwah macan tutule.
9Oduh adi sesayangan beline, sledetan adinemiwah kalung sane anggen adi naut kenehbeline.
10Oduh adi pangantungan keneh belinemiwah kurenan beline, tresnan adinengulangunin keneh beline. Tresnan adineluihan ring anggure, tur minyak wanginadine miikan ring sakancan wewangene.
KIDUNG GEGURITAN 4.11–16 540
11Oduh gegelan ange, rasan lamben adinetan bina kadi madune, lidah adine rumasasusu miwah madu pabuat beli. Busananadine kalikub antuk ambun miik-miikanesane saking Libanon.
12Oduh adi pangantungan keneh beline,gegelan beline, adi pinaka tetamanan sanepingit tur masengker miwah toya klebutanbeline niri,
13 genah en k-en kane tumbuh pasrambiah.Ipun tumbuh sakadi wit delimane sanesarat antuk woh sane becik-becik. Irika tankirang sekar pacar miwah narwastu,
14 kunyit, tebu miwah kayu manis miwahmenyan mawarni-warni. Irika tumbuhwit mur, gaharu miwah sakancan basanminyak wangi sane pinih wangi.
15 Toya klebutane membah melusin tamanepunika, antuk toya maliah-liah. Tukad-tukade pada membah tedun sakingPagunungan Libanon.
Saking sang istri16 Ih angin sane saking kaler miwah kelod pada
mampehja ka taman ange, tur likubjaakasane antuk ambu miik. Banggayangja
KIDUNG GEGURITAN 5.1–2 541
tunangan ange rauh ring taman idane turngajengang woh-wohan sane pinih becikring tamane punika.
Saking sang lanang
5 1Adi pangantungan keneh beline, gegelanbeline, beli sampun wenten ring taman.Beli sedek munduhang wewangen miwahmur. Beli sedek naar madu miwah talanmadune, tur sedek nginum anggur miwahsusu.
Saking sang istriRarisang beli, rarisang ngajengmiwah nginum
kantos beli punyah antuk kapitresnan.
Kidung geguritan sane kaping pat
Saking sang istri2 Rikala ang pules, manah ange nenten nyak
pules. Tiang ngipiang pepacangang angenogdog jelanan.
KIDUNG GEGURITAN 5.3–6 542
Saking sang lanangOduh adi pangantungan keneh beline miwah
gegelan beline, pingkalih kedis daranbeline, icenja beli ngranjing. Tendas belinebelus antuk damuh, tur bok beline belusmalantaran sayonge.
Saking sang istri3 Tiang sampun ngelus panganggen ange, buat
napi ang malih meseh. Tiang sampunmasehin buntut ange, buat napi angngamenyiang malih buntut ange.
4 Pepacangan ange sampun ngabag jelanan,tur tangkah ange rumasa nrugtugsantukan ida sampun nampek.
5 Tiang sampun sedia pacang ngaturin idangranjing. Liman ange sampun uap angantuk mur, tur jrijin liman ange talersampun uap ang antuk minyak mur,rikala ang nyujuh kancing jelanan.
6 Tiang tumuli ngampakin pepacangan angejelanan, nanging ida sampun makaon.Meled pisan manah ange pacangmiragiang suaran idane. Tiang tumulingrereh ida, nanging ida tan wenten
KIDUNG GEGURITAN 5.7–12 543
panggihin ang. Tiang ngaukin ida,nanging tan wenten sane masaur.
7 Parapajagaan sane sedek maronda ring kotamanggihin ang. Ipun tumuli nig g angkantos babak belur, tur parapajagaantembok kotane nyetset slendang ange.
8Majanjija ring ang ih luh-luh Yerusaleme,mungguing yening ragane manggihinpepacangan ange, ragane jaganguningayang ring ida, mungguing angleleh nandang kasemaran.
Saking paraistrine9 Ih luh sang ayu, punapike pepacangan luhe
bina ring anake sane osan? Punapike idapunika kalintang bagus, kantos ang patutmajanji ring idewa?
Saking sang istri10 Pepacangan ange punika bagus tur siteng,
ida bagusan ring anake sareng dasa tali.11 Prarain idane alus sakadi prunggu, rambut
idane gelgel tur selem sakadi bulun goake.12 Panyingakane becik tan bina kadi matan
paksi darane sane ring tukade, paksi dara
KIDUNG GEGURITAN 5.13–6.1 544
sane manjus ring susune tur menceganring sisin toyane sane membah.
13 Pipin idane becik sakadi tamane sane bekmadaging daun-daun wewangen. Lambenidane sakadi leline sane belus antukminyak mur.
14 Tangan idane becik, tur ida nganggen ali-alimamata soca. Anggan idane sakadi dantasane alus sane kapayasin antuk sesocan.
15 Pupun idane sakadi sesaka marmer sanemasendi antuk mas. Kagungan idanesakadi Gunung Libanone sane wit arasnyategeh-tegeh pisan.
16 Lamben idane manis yening karas, cute punsaluiring paindikan idane punika nutdutmanah ange. Kadi asapunika kawentenanpepacangan ange, ih parasemetonparaluh-luh Yerusaleme.
Saking paraistrine
6 1 Ih luh sang ayu, kijake palungan gegelanluhe? Nikayangja ring ang. Margine saneencenke sane kaduluh antuk gegelan luhe,mangda ang sareng sami mrasidayangnulungin luh buat ngrereh ida.
KIDUNG GEGURITAN 6.2–6 545
Saking sane istri2Gegelan ange sampun lunga ka
tamannyane, inggih punika ring genahwit wewangene pada tumbuh. Ida sedekngangonang ingon-ingon idane ringtaman, tur sedek munduhang sekar leli.
3Gegelan ange punika paderben ange, turang dados paderben gegelan ange.
Ida ngangonang ingon-ingon idane ringpantaran sekar-sekar leline.
Kidung geguritan sane kaping lima
Saking sang lanang4Oduh adi, adi ayu sakadi kota Yerusalem.
Kabecikan adine pateh sakadi kota Tirsane,tur adi ngulangunin pisan sakadi kotanesane ageng kekalih punika.
5 Sampunangja adi tansah nganengneng belisantukan indike punika pacang ngawinangbeli kabibil. Rambut adine magelohansakadi gompyokan kambinge sanepakecogcog ngrudug ring bukit-bukite ringGilead.
6Untun adine pu h sakadi gompyokanbiri-birine sane wau wusan kapandusang.
KIDUNG GEGURITAN 6.7–12 546
Nenten wenten sane kecag, tur ipun samimajejer saha sampurna.
7 Pipin adine ngendih ring sor kudung adine.8 Banggayang sampun sang prabu maderbe
rabi dasa diri, tur selir ulung dasa miwahistri-istri sane osan akeh pisan kantos tankeni antuk ngwilangin.
9Nanging sane tresnain ang wantah asiki,tur ida jegeg pisan sakadi paksi darane.Ida punika putri tunggal biang idane, turbiang idane banget pisan nresnain ida.Paraistrine sane ngeton ida makasami mujiida. Parapramesuari miwah paraseliresami pada muji ngluihang ida.
10 Sapasirake punika sane ngenter sakadi galangkangine? Ida ayu pisan tur masinar, tanbina kadi sinar surya wiadin sinar bulane.
11 Tiang mamargi nganedunang ring selag-selagan wit kenarine misadia jaga ningalinen k-en kan sane kantun nguda ringlebake, tur ningalin daun anggure sanenguda-nguda miwah wit delimane sanesedek masekar.
12 Tiang rumasa ngetor. Adi ngawinang belikasemaran banget pisan, waluya sakadikusir kreta perange rikala jaga mayuda.
KIDUNG GEGURITAN 6.13–7.4 547
Saking paraistrine13 Ih daa sane saking Sulam, pada masolahja.
Banggayangja ang mabalih ragane rikalaragane masolah.
Saking sang istriNapi awinannya semeton meled mabalih
ang rikalaning ang ngigel ring tengahparapanontone sane uyut mabiayuhan?
Saking sang lanang
7 1Ambate ayun adine. Ambate becik cokoradine nganggen sandale punika. Lekukanpupun adine waluya sakadi pakaryanundagine.
2 Puser adine waluya sakadi cawan sane beciksane setata madaging toya anggur sanemabasa. Weteng adine waluya kadidugdugan gandume sane kiter antuk sekarleli.
3 Susun adine waluya sakadi manjangankembar, tan bina sakadi kidange kekalih.
4 Kantan adine jegjeg sakadi menara dantane.Panyingakan adine waluya sakadi tlaganering kota Hesbon, inggih punika tlaga
KIDUNG GEGURITAN 7.5–9 548
sane nampek ring gapuran kotane saneageng punika. Irung adine waluya kadimenarane ring Libanon, sane ajeg nyagakota Damsike.
5Duur adine tegeh sakadi Gunung Karmel.Rambut adine sane mapusungan makilapsakadi sutrane sane pinih becik, turkabecikannyane ngawinang kadautpakayunan ida sang prabu.
6 Saking yuak wantah adi punika ayu, tur becikpisan. Ambate sampurna rasa kapitresnanadine.
7 Pangadeg adine gangsiuh sakadi wit kormane,tur susun adine waluya sakadi ijengan wohkormane.
8 Beli dot pacang menek ring wit kormanepunika, tur ngalap wohnyane. Pabuat beli,susun adine waluya kadi woh anggure.Angkihan adine miik waluya kadi miik wohapele,
9 tur cangkem adine tan bina kadi anggure sanepinih becik.
KIDUNG GEGURITAN 7.10–8.1 549
Saking sang istriYening kadi asapunika, banggayang sampun
anggure ngliahin pepacangan ange, turngliahin lambe lan untun idane.
10 Tiang puniki dados druen gegelan ange, turida tansah ngajap-ajap ang.
11Oduh beli, mrikija! Ngiringja medal kapadusunan tur ngiringja nginep ringpategalane.
12 Palimunan iraga pacang bangun tur nelokinabian anggure, punapike ipun sampunpada tumbuh. Punapike ipun sampunngawi n masekar tur pada kembang?Tur napike wit delimane taler sampunmasekar. Irika ang pacang ngaturangtresnan ange ring beli.
13 Irika beli pacang mrasidayang ngambuwewangen sane miik miwah sakancanwoh-wohan sane becik nampek ringobag-obagan jelanan iragane. Oduhbeli gegelan ange, irika ang sampunnyediaang beli kasukan miwah kawiryansane lawas miwah sane anyar.
8 1 Yening upami, beli pinaka dados nyamanange, sane kapa ningin tur kasusuin
antuk memen ange, kenginan yening
KIDUNG GEGURITAN 8.2–5 550
ang katemu ring beli ring margine, angmrasidayang ngaras beli, tur tan wentenanak sane pacang nglinguang.
2 Tiang pacang ngajak beli ka umah memenange, tur irika beli prasida ngurukangang indik kapitresnan. Irika ang pacang
ngaturin beli nginum anggur sane mabasamiwah nginum toyan delima.
3 Tangan beline sane kiwa pacang dados galengange, tur tangan beline sane tengen
ngusap-usap ang.
4 Pada majanjija ring ang, ih luh-luhYerusaleme, mungguing ragane nentenpacang ngaduk kapitresnan ange sarengkalih.
Kidung geguritan sane kaping nem
Saking paraistrine5 Sirake puniki sane rauh saking tegal
melakange, saha madandan tangan sarenggegelannyane?
KIDUNG GEGURITAN 8.6–9 551
Saking sang istriTiang nundun beli ring sor wit apele, ring genah
beline sampun kembasang.6 Sampunangja beli nresnain sapasira jua
sajawining ang, tur sampunangjamadandan ring sapasira jua, sajabaningring ang. Kapitresnane punika kuatsakadi sang pa ne. Kasemarane taler kuatsakadi sang pa . Ipun ngendih murub turmuunang sakadi genine angarab-arab.
7 Toyane tan mrasidayang ngamademangipun, tur blabare tan mrasidayangnganyudang ipun. Nanging yen wentenanak ngindayang numbas kapitresnanantuk kasugihannyane ipun jaga wantahmolih kanistan.
Saking parasemeton sang istri sane lanang8 Tiang maderbe nyama luh asiki, tur
nyonyonnyane kantun alit. Napike sanepatut margiang ang yening wenten anaktruna jaga rauh saha ngidih ipun?
9 Yen upami adin ange punika tembok, angpacang ngwangun menara perak pabuatipun. Nanging yening ipun punika gapura,
KIDUNG GEGURITAN 8.10–13 552
ang pacang malangin ipun antuk palangtaru aras.
Saking sang istri10 Tiang puniki pinaka tembok, tur nyonyon
ange dados menara-menarannyane.Gegelan ange uning mungguing angmolih kaliangan tur dame yening angsareng-sareng ring ida.
Saking sang lanang11 Ida Sang Prabu Salomo madue abian anggur
ring satunggiling genah sane mawastaBaal-Hamon. Irika wenten makudang-kudang panyakap sane nyakap abiananggure punika. Asing-asing panyakapenaur jinah perak siu bidang.
12 Ida Sang Prabu Salomo nampi jinah perakesane panyiuan punika tur parapanyakapepada nampi dumannyane pada masatak.Tiang niri taler maderbe abian anggur.
13Oduh adi, gegelan beline, banggayangjabeli miragi suaran adine saking tamane.Parasawitran beline jaga mirengang baosadine.
KIDUNG GEGURITAN 8.14 553
Saking sang istri14Oduh beli gegelan ange, gelisangja rauh
sakadi kidange, sakadi panak manjanganering pagunungan, ring genah witwewangene pada tumbuh.
NABI YESAYA
1 1 Cakepane puniki mamuat or indikpanegara Yehuda miwah kota Yerusalem sane
kapakantenang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasaring Dane Yesaya okan Dane Amos. Indike punikikapakantenang ring dane, daweg Ida Sang PrabuUsia, Yotam, Ahas miwah Hiskia jumeneng nataring Yehuda.
Ida Sang Hyang Widi Wasanglemekin kaulan Idane
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Ih gumi muah langit, padingehangjapangandikan Ulun. Cerik-cerike ane suba kelihangUlun ia brontak nglawan Ulun. 3 Sampine nawangpamekelne, keledaene nawang tongos mamahanane sedianga baan pamekelne, nanging Israelkaulan Ulune, ia tusing pesan ngelah pangrasamuah pepineh.”4 Sengkala semeton ih bangsa sane madosa,
semeton puniki rakyat sane jaat pisan, turnyapa kadi aku. Semeton sampun kateteh antukdosan semetone. Semeton sampun nulak IdaSang Hyang Widi Wasa, Widin Israele sanesuci. Semeton sampun nilar Ida. 5Napi awinan
NABI YESAYA 1.6–10 555
semeton terus brontak? Punapike semetonngedotang ukuman sane langkungan ring puniki?Ih wong Israel, sirah semetone bek madagingtatu, samaliha manah miwah pepineh semetonesampun sakit. 6 Ragan semetone saking sirahrauh ka cokor semetone nenten wenten saneleh. Ragan semetone makaukud kakaput antuk
berung, koreng miwah tatu. Tatun semetonenenten naenin kabresihin wiadin kabedbed, turnenten naenin kolesin minyak.7 Panegaran semetone sampun katunjel,
tur kota-kotan semetone sampun kuugangkantos dangsah. Semeton pacang nyingakinwong sunantara jaga ngambil pamupon tanahsemetone tur ngrusak saananing sane wenten.8 Kota Yerusaleme sampun ka lar, kotanesampun kiter kantos tan mrasidayang makibeh,tan bina sakadi kubu genah mamondok ringpabianan anggure, wiadin kubu ring pabiananke mune sane sampun tan karunguang. 9 Yeningboya Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa numanang jadma irika akedik, sinah kotaYerusaleme sampun basmi kerta tan bina sakadikota Sodom lan Gomorane.10 Ih Yerusalem, parapamrentah ragane miwah
rakyat ragane tan bina sakadi wong Sodomlan Gomorane. Sane mangkin pirengangjapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa sane
NABI YESAYA 1.11–17 556
ka ba ring ragane. Telebangja paurukan Widiniragane. 11 Ida ngandika sapuniki: “Apake kitangaden mungguing Ulun ledang teken sawatekaturane ane aturang kita teken Ulun? Ulunsuba wadih teken aturan biri-biri ane maborbormuah muluk wewalungan kitane ane palingmelaha. Ulun wadih teken ge h sampi jagiran,ge h biri-biri muah ge h kambing. 12Nyenkeane nunden kita ngaturang ento makejangteken Ulun dikalan kitane mabak teken Ulun?Nyenke ane nunden kita nyalanang unduke entomakejang tur nyekjek natar Perhyangan AgungUlune? 13Aturan kitane ento tan paguna. Ulunseneb ngadek bon menyan ane borbor kita. Uluntusing ledang teken Rerainan Bulan Baru, muahRerainan Sabate, wiadin pauman kitane buatngaturang bak . Ento makejang suba kaletehinbaan dosa-dosan kitane. 14Ulun ge ng tekenrerainan ane lenan. Unduke ento makejang dadipabaat ane ngranayang Ulun kenyel. 15 Yen kitanyakupang lima buat ngastawa, Ulun tusingledang macingak teken kita. Yadiastu pingkuda-kudaja kita ngastawa, Ulun tusing lakarngisinin pinunas kitane, sawireh liman kitane bekmisi ge h. 16 Bresihinja dewek kitane, suudjanglaksanayang sawatek kajaatan ane suba aksiUlun. Apang sasajaan tuah kita suud malaksanajaat, 17 tur mlajahja malaksana ane patut.
NABI YESAYA 1.18–23 557
Jalanangja unduk ane adil, tulunginja anakeane ka ndes, ulihang hak anake ubuh-ubuh turbelaninja anake ane balu-balu!”18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ane jani jalanja sulurang unduke. Yadianjakita kantos barak ulihan dosa, nanging Ulunlakar ngedasin kita apanga kita kan pu h bukasaljune. Yadiastu dosan kita barak wayah, kitalakar dadiang Ulun pu h buka bulun biri-birine.19 Yen kita sa nut teken Ulun, kita lakar naarpamupon ane melah uli tanahe ene. 20Nangingyen kita tungkas teken Ulun, kita lakar ma . UlunIda Sang Hyang Widi Wasa ane ngandika bukaketo.”
Kota sane kalikub antuk dosa21 Kotane sane riin kalintang sa a, sane
mangkin sampun waluya sakadi sundel. Sanedumun bek antuk anak sane sadu, nanging sanemangkin kantun soroh anak sane ama -ma .22 Ih Yerusalem, ipidan ragane waluya sakadiperak, nanging mangkin ragane sampun tan paji.Sane dumun ragane waluya sakadi toya angguresane becik, nanging sane mangkin wantahsakadi toya kewanten. 23 Parapamimpin raganedados pembrontak tur dados ruang maling.Dane tansah pada seneng nampi upah miwahtetombokan. Dane nenten naenin melanin
NABI YESAYA 1.24–31 558
anak ubuh-ubuh ring ajeng pangadilane, wiadinnglinguang wicaran anake balu rikalane ipunnunas kadilan.24Duaning punika sane mangkin pirengangja
pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa, Widin Israele sane mawisesasapuniki: “Ulun lakar ngwales sakit a n Uluneteken kita, ih musuh-musuh Ulune, kan kitalakar suud ngawenang Ulun pakewuh. 25Ulunlakar nglawan kita, Ulun lakar mresihin kitabuka kekuningane ane masepuh, tur Ulun lakarngaadang sawatek dakin kitane. 26Ulun lakarngicen kita pamrentah muah pangabih buka anegelahang kita imaluan. Ditu Yerusaleme lakarkasambat kota ane adil tur sa a.”27 Rehning Ida Sang Hyang Widi Wasa punika
maraga adil, Ida pacang ngrahayuang Yerusalemmiwah sakancan anake sane kapok tur ngutangdosa-dosannyane. 28Nanging Ida pacangngenyagang sawatek anake sane madosa miwahbrontak nglawan Ida. Ida pacang ngamademangsawatek anake sane nilar Ida.29 Ragane jaga maselselan santukan ragane
naenin nyungsung wit taru miwah en k-en kansane tenget ring taman. 30 Ragane pacang layusakadi daun tarune, sakadi tamane sane nentenpolih toya. 31 Sakadi sumine sane kancungin geni,kadi asapunika jadmane sane siteng pacang
NABI YESAYA 2.1–4 559
kasirnayang antuk pakardinnyane sane jaat, turtan wenten anak sane mrasidayang ngandegkarusakannyane punika.
Padame sane langgeng(Mi. 4:1-3)
2 1Wenten pawuwus Ida Sang Hyang WidiWasa ka ba ring Dane Yesaya, okan Dane
Amos ngeniang indik Yehuda miwah Yerusaleme,sane dagingipun sapuniki:2 Pacang rauh masanipun gunung genah
Perhyangan Agunge kawangun pacangdados gunung sane pinih tegeh,ngungkulin bukit-bukite sami. Akehbangsa-bangsane pada rauh mabeled kagununge punika,
3 tur rakyatnyane pacang pada mabaossapuniki: “Jalan iraga menek ka bukit IdaSang Hyang Widi Wasa, ka PerhyanganAgung Widin Israele. Ida lakar ngurukangiraga unduk ane patut laksanayangiraga. Iraga lakar majalan di rurunge anepatujuhang Ida. Sawireh paurukan IdaSang Hyang Widi Wasa ento kawitne uliYerusalem. Uli Sion Ida masabda tekenkaulan Idane.”
4 Ida pacang nepasin pasogsag parabangsanesane ageng. Parabangsane pacang
NABI YESAYA 2.5–9 560
mentengin pedangnyane kadadosangpangigi, tur tumbak-tumbaknyanekadadosang arit. Bangsa-bangsane nentenmalih pacang lunga ka payudan, tur tannaenin malih nabdabang dewek jagamayuda.
5 Sane mangkin ih katurunan Yakub, ngiringjairaga mamargi ring galange sanekapaicayang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa ring iraga.
Kamrekakane pacang kasirnayang6Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, kaula
druene katurunan Yakube, sampun larinPalungguh IRatu. Panegara druene sampunbek antuk jadma sane ngadokang pangiwasane saking kangin miwah sane sakingwong Pilis n. Kaulane sami pada nuut adatbangsa sunantarane. 7 Panegarannyane bekmadaging mas, perak, tur arta branannyanemaliah-liah. Guminnyane bek antuk kuda, turkreta perangnyane tan keni antuk ngwilangin.8Guminipune bek antuk arca-arca, samaliha ipunpada nyungsung arca sane sampun kardi ipunniri.9 Ipun suang-suang pacang kanistayang tur
nandang kimud. Duh Ratu Sang HyangWidiWasa,
NABI YESAYA 2.10–18 561
sampunang Palungguh IRatu ngampurayangipun.10 Ipun pacang mengkeb ring gua-guane sane
ring bukit kaange wiadin makarya bangbangring tanahe, ngindayang jaga makelid sakingpidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur mengkebsaking kakuatan miwah kaluihan Idane. 11 Jagawenten masanipun kasumbungan jadmanepacang kapuputang miwah kamrekakan jadmanepacang kasirnayang. Sasampune punika Ida SangHyang Widi Wasa pacang kaluihang. 12 Ringrahinane punika Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa pacang ngasorang sawatekanake sane siteng, sawatek anake sane sumbungmiwah mrekak. 13 Ida pacang nyirnayang witarase sane tegeh-tegeh ring Libanon miwahsawatek wit cemara sane ring tanah Basan.14 Ida pacang ngasahang gunung-gunung miwahbukite sane tegeh. 15 Sawatek menarane sanetegeh-tegeh miwah sawatek tembok-tembokbentenge pacang uugang Ida. 16 Ida pacangngelemang kapal-kapale sane ageng tur becik.17 Kasumbungan manusane pacang kapuputangtur kamrekakannyane pacang kasirnayang.Arca-arcane sami pacang ical. Ring rahinanepunika wantah Ida Sang Hyang Widi Wasakewanten sane pacang kaluihang. 18 (2:17)
NABI YESAYA 2.19–3.3 562
19 Jadmane pacang mengkeb ring gua-guanesane ring bukit kaange wiadin makarya bangbangring tanahe, ngindayang jaga ngelidang deweksaking pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasatur mengkeb saking kakuatan miwah kaluihanIdane, rikalaning Ida rauh buat ngejerang jagate.20 Rikala rauh panemayan rahinane punika ipunpacang ngentun gang arca perak miwah massane sampun kardi ipun, tur kakutang ring genahbikul miwah lelawahe. 21 Rikala Ida Sang HyangWidi Wasa rauh buat ngejerang jagate, jadmanepacang masingidan ring bangbange wiadingua-guane ring bukit kaange, ngindayang jagangluputang dewek saking pidukan Idane wiadinsaking kakuatan miwah kaluihan Idane.22 Sampunangja malih ngandelang manusa
pada, santukan suja nipun imanusa tan paji.
Kaliyuga ring Yerusalem
3 1 Sane mangkin Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa pacang ngaonang
saananing paindikan wiadin manusa sanekandelang antuk rakyate saking YerusalemmiwahYehuda. Ida pacang ngambil pangan kinumnyane,2 parapahlawan miwah prajuritnyane, parahakimmiwah paranabinnyane, juru tenung miwahparapamong prajannyane, 3 parapamimpinwadua bala miwah pamimpin rakyatnyane,
NABI YESAYA 3.4–9 563
parabaudanda miwah sawatek anake sanengadokang kasak an buat ngereh saluiringpaindikan. 4 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangmanggayang rakyate kaprentah antuk anaksane kantun wimuda pisan. 5Asing-asing anakmamanah molih kuntungan saking sane osan.Jadmane sane kantun muda tan pacang ngajianganak sane kelihan ring ipun, tur anake sane tanpaji tan pacang ngajiang anake sane ngamongipun.6 Jaga wenten masanipun rikala satunggaling
palingsehan pacang milih salah tunggilnyamannyane dados pamimpin, sarwi mabaossapuniki: “Beli dogen ane nu ngelah panganggo,wireh keto beli dogen suba dadi pamimpiniragane di masane ane keweh ene.”7Nanging nyaman ipune pacang masaur
sapuniki: “Edaja beli tundena. Beli tusingnyidayang nulungin adi. Beli tusing nu ngelahdedaaran muah panganggo. Edaja beli anggonapamimpin.”8 Saking yuak kota Yerusaleme sampun uug,
tur panegara Yehudane taler sampun nyag!Saananing sane baosang miwah kardi ipunsami nglawan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ipunterang-terangan nganistayang Widinnyane.9 Pepinehnyane sane duleg pacang ka wakangring ipun. Dosannyane terang-terangan sakadi
NABI YESAYA 3.10–15 564
laksanan wong Sodome. Ipun sampun sengkala,tur indike punika sampun tandangin ipun niri.10 Jadmane sane patut, ipun pacang nemu
bagia, tur ipun pacang muponin saananing sanebecik. Ipun pacang muponin saananing sanekaryanin ipun. 11Nanging jadmane sane jaatpacang sengkala. Sakancan sane sampun kardiipun marep ring anak lian, sane mangkin pacangnibenin ipun.12 Jadmane sane mutranang jinah, nindes
bangsan ange tur paraanak sane maselangangpunika pada ngapus ipun. Ih bangsan ange,pamimpin semetone sampun ngawinangsemeton paling, kantos semeton tan uning ringmargine sane encen pacang tuut semeton.
Ida Sang HyangWidi Wasa nepasin kaulan Idane13 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun sedia jaga
merberang wicaran Idane. Ida sampun sedia jaganepasin kaulan Idane. 14 Ida Sang Hyang WidiWasa sampun ngajak parapanglingsir miwahparapamimpin kaulan Idane buat nepasin. Idangwentenang dedalihan sapuniki: “Kita subangrampas abian anggur. Umah kitane bek misibarang-barang ane jemak kita uli sig anake was.15 Kita tusing wenang ngenyagang kaulan Ulunetur ngalih kuntungan sig anake was. Ulun ene
NABI YESAYA 3.16–23 565
Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Luur muahAne Maha Kuasa suba ngandika.”
Pakeling pabuat parawanitane ring Yerusalem16 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Tegarangja tlektekang ambatemrekak paraluh-luh Yerusaleme. Ia majalansambilanga nulengek. Ia tansah monyer.Tindakane bawak-bawak, tur gelang ba snekrincing-krincing. 17Nanging Ulun lakar ngukumia. Ulun lakar ngundul tendasne tur nepang iagundulan.”18 Pacang wenten masanipun Ida Sang Hyang
Widi Wasa pacang ngambil saking paraluh-luhYerusaleme saananing sane ngawinang ipunsumbung. Minakadinipun pepayasan saneanggen ipun ring buntu pune, ring sirahipune,ring baongipune, 19miwah gelang limanipune.Ida pacang ngambil kudung ipune, 20miwahtopinnyane, jimat-jimat sane ring lima miwahring bangkiangipune. 21 Samaliha Ida pacangngambil bungkung sane ring jrijinnyane miwahsane ring cunguhnyane, 22 jubahnyane sanebecik-becik, roknyane, baju mantelnyane miwahdompetnyane. 23 Pakean dalem, saputanganlenen, slendang miwah kudung sane panjangmakasami pacang kambil.
NABI YESAYA 3.24–4.2 566
24Makadados silur miik-miikannyane,ipun pacang mabo bengu, makadados silursabuknyane sane becik, ipun pacang masabuktali sane kasar. Makadados silur boknyane sanengulangunin, ipun pacang magundul. Makadadossilur panganggennyane sane becik, ipun pacangmapangangge sane kasar. Kajegegannyanepacang masalin dados kakimudan.25Anake sane ring kota, yadian sane siteng-
siteng, pacang kapademang ring paperangan.26Gapuran kotane pacang masesambatan turngeling, tur kotane punika pacang sakadi anakluh sane maguyang tur malalung ring tanahe.
4 1 Yening panemayannyane sampun rauh,anak istri pitung diri pacang ngejuk anak
lanang adiri sarwi mabaos sapuniki: “Tiangnyidayang ngamertanin muah nganggoin dewekange, nanging apang beli nyak ngakuin ang
ajak pepitu ene dadi somah beline, mangdaneang tusing nemu kimud ulihan tusing ngelah
kurenan.”
Kota Yerusaleme pacang kabecikang malih2 Pacang rauh masanipun Ida Sang Hyang Widi
Wasa jaga ngawinang sawatek tetanduran miwahwit-witane ring tegale pacang tumbuh mokohtur becik. Sawatek wong Israel sane kantunpacang girang tur ngajumang woh-wohane sane
NABI YESAYA 4.3–5.1 567
kapupuang antuk tanahe irika. 3 Sawatek anakesane kantun ring Yerusalem, sane kaselik turkarahayuang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasapacang kawastanin suci. 4 Ida Sang Hyang WidiWasa pacang nepasin tur nyuciang bangsanepunika malantaran kakuatan Idane, tur Idapacang mresihin kiwangan Yerusaleme miwahrahe sane pecak kakecorang irika. 5 Raris ringduur Gunung Sione miwah ring duur saluiringsane wenten ring muncuk gununge punika IdaSang Hyang Widi Wasa pacang ngwentenangmega rikalaning rahina, tur andus lan genisane ngendih rikalaning wengi. Kaluihan IdaSang Hyang Widi Wasa pacang nyayubin miwahngliput kotane punika makasami. 6 KaluihanIda Sang Hyang Widi Wasa pacang nyayubinkotane punika saking panase rikala rahina, tur Idapacang ngawinang kotane punika dados genahsane sutrep , katawengan saking ujan lan angin.
Kidung indik pabianan anggur
5 1 Pirengangja! Tiang pacang ngidungangsatunggaling kidung pabuat semeton,kidung ngeniang indik sawitran angemiwah ngeniang indik pabianananggurnyane: Sawitran ange maduesatunggaling pabianan anggur ring genahesane mokoh ring bukite.
NABI YESAYA 5.2–6 568
2 Ipun numbeg tanahnyane tur batu-batunnyane sami kakaonang rariskatandurin wit anggur sane pinih becikpisan. Ipun ngwangun genahipunemondokin abiane punika. Ipun makaryabangbang buat kanggen genah mereswoh anggurnyane. Ipun nyantosangwoh anggurnyane wayah-wayah nangingsakancan wohnyane sami masem.
3Duaning punika, sane mangkin sawitran angetumuli mabaos sapuniki: “Parasemeton rakyatsane magenah ring Yerusalem miwah Yehuda,indayangja tepasin ang klawan pabianan anggurange punika. 4 Punapike wenten paindikan
sane tan patut sane kardi ang marep ring ipun?Punapi awinannya ipun ngamedalang woh sanemasem tur boya woh sane becik, sakadi saneajap-ajap ang?5 Sapuniki indik sane pacang laksanayang ang
marep ring pabianan anggur ange punika.Tiang pacang mutbut pagehannyane makaileh,tur nguugang temboke sane nyerungin abianepunika, saha manggayang sato alase pacangneda lan nyekjek wit anggure punika. 6 Pacangbanggayang ang ipun kalikub tumbuhin padang.Tiang tan pacang ngentebin miwah ngebuhangpabianan anggur ange punika. Malahan angpacang manggayang ipun kakaput antuk bet
NABI YESAYA 5.7–10 569
miwah dui. Tiang pacang nombahang gulemenedunang sabeh ring ipun.”7Wong Israele punika makadados pabianan
anggur Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa. Wong Yehudanepunika minakadi wit anggur sane tandurIda. Ida ngajap-ajap mangdane ipunnglaksanayang paindikan sane beciknanging ipun nglaksanayang paindikansane ama -ma . Ida ngajap-ajap mangdaipun ngamargiang paindikan sane patut,nanging jadmane sane sengkalen ipunpada jerit-jerit nunas kadilan.
Kajaatan sane kakardi antuk imanusa8 Sengkala semeton, santukan semeton sampun
akeh numbas umahmiwah tegal buat ngwewehinpaderben semetone. Tan malih asue pacangnenten wenten anak sane magenah irika, turwantah semeton ngraga sane pacang magenahring tanahe punika. 9 Tiang sampun miragipangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa, sapuniki: “Sakancan umah anegede tur melah-melah ento lakar suung tur uug.10 Punyan anggure ane men k di tanahe dasaetar lakar mupuang yeh anggur tuah kutus literdogen. Bibite ane satus ulung dasa liter mupuangasil gandum tuah plekutus liter dogen.”
NABI YESAYA 5.11–17 570
11 Sengkala pesan semeton! Pasemenganpisan semeton sampun matangi tumulingawi n masajengan. Semeton raris punyahgledag-gledug kantos ring pasarean semetone.12 Ring papestaan semetone irika wenten kecapi,rebana, suling miwah toya anggur. Nangingsemeton nenten ngresep ring indik sane pacangkalaksanayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa.13 Punika awinannya semeton pacang kejukdados tawanan. Parapamimpin semetone pacangseda ulihan kaluen, tur rakyate pacang pademulihan bedak. 14 Pa lokane sampun sedukmamanah neda ipun, tur ipun sampun nyebakangbungu pune kantos linggah. Pa lokane pacangnguluh parasulinggihe ring Yerusalem sasarenganring rakyate sane uyut punika.15Asing-asing anak pacang rumasa kimud,
samaliha anake sane mambek sumbungmakasami pacang kasorang. 16Nanging IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasapacang nyinahang kagungan Idane malantaranIda ngardi paindikan sane patut, samaliha Idapacang nyinahang kasucian Idane malantaranIda nepasin kaulan Idane. 17 Ring uug-uugankotane panak biri-birine pacang neda padang,tur kambinge sane kantun bajang-bajang polihgenah pangonan irika.
NABI YESAYA 5.18–24 571
18 Sengkala pisan semeton! Semeton nentenpacang mrasidayang mebasang raga sakingdosa-dosan semetone. 19 Semeton mabaossapuniki: “Depangja Ida Sang Hyang WidiWasa dienggal nglaksanayang unduk ane subasabdayang muah karsayang Ida, apanga iragamrasidayang nepukin. Depangja Widin Israeleane suci lakar nglaksanayang rencanan Idane.Jalanja iwasin apa ane arsayang Ida.”20 Sengkala pisan semeton ngaranin sane
jaat punika becik, tur sane becik punika kaon.Semeton ngubah peteng dedete dados galang turgalange dados peteng dedet. Semeton nadosangsane pait punika manis, tur sane manis punikadadosang semeton pait.21 Sengkala pisan semeton! Semeton mitaenang
ragan semetone wicaksana, tur kalintang wikan.22 Sengkala pisan semeton! Ih pahlawan botol
anggur! Semeton kalintang wanen tur tan ajerihring punapa-punapi rikalaning semeton nyampurinum-inuman. 23Nanging malantaran jinahtetombokan semeton manggayang sane iwangpunika bebas, tur nyadelin anake sane nenteniwang buat molih kadilan. 24 Punika awinannyasane mangkin sakadi sumine miwah padangetuh tur katunjel ring genine, akah semetonepacang berek, tur sekar semetone pacang tuhtur makeber, santukan semeton sampun nulak
NABI YESAYA 5.25–29 572
paindikan sane kurukang antuk Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa, Widin Israelesane suci ring iraga. 25 Ida Sang Hyang WidiWasa duka ring kaulan Idane tur Ida sampunngamengang tangan Idane buat nyisipang ipun.Gunung-gununge pacang genjong, tur sawananake sane padem pacang mabrarakan ringmargine sakadi lulu. Yadiastun kadi asapunika,pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenpacang rered, nanging tangan Idane tansahkamengang buat nyisipang.26 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica wangsit
buat ngandikain satunggaling bangsa sane doh.Ida ngwisikin ipun mangda ipun rauh sakingtanggun jagate. Samaliha ipun sampun rauhsaha gelis pisan! 27 Saking pantaran bangsanepunika tan wenten sane rumasa kenyel, tur tanwenten sane katanjung. Ipun nenten naeninkiap wiadin pules. Sabukipune tan wenten sanekeles, tur talin sapa tunnyane tan wenten sanepegat. 28 Panah-panahnyane pada lanying, turpamentangan panahnyane tansah kapentangang.Kukun kudannyane pada tan bina sakadi batuapi katos ipun, tur rodan kreta perangnyanelenged malincer, sakadi angin nglinus. 29Waduabalane punika gelar-gelur waluya sakadi singasane nyarap sato, tur malaibang tetadahannyane
NABI YESAYA 5.30–6.4 573
punika kantos nenten wenten anak sanemrasidayang ngebu n ipun.30 Yen masane punika sampun rauh,
suarannyane jaga makuug nglikub jagat Israelesakadi kuugan ombak segarane. Cingakinjapanegarane puniki! Peteng dedet tur ngresresin.Cayan galange sampun kaliput antuk petengdedete.
Dane Yesaya kaselik dados nabiantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa
6 1 Ring taun sedan Ida Sang Prabu Usia,ang ngeton Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ida
malinggih ring singasanan Idane sane luur lanagung, tur busanan Idane ngebekin PerhyanganAgunge. 2Malaekat Idane pada ngadeg ngiterIda, suang-suang pada makampid nemnem.Kampidnyane sane kekalih kanggen nekepinprarainnyane tur sane kekalih kanggen nekepinragannyane, tur sane malih kekalih anggen danemakeber. 3Dane pada saling saurin sapuniki:“Suci, suci, suci. Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa punika maraga suci. Kaluihan Idanengebekin jagat.”4 Suaran paramalaekate punika ngawinang
dasar Perhyangan Agunge magejeran turPerhyangan Agunge punika kalikub antuk andus.
NABI YESAYA 6.5–10 574
5 Irika ang mabaos sapuniki: “Beh sengkalagede jani. Pedas idewek lakar ma , sawirehsawatek raos ane pesu uli bungut ideweke entomakejang madosa, buina idewek nongos dipantaran anake ane raosne madosa. Tur janiidewek ngeton Ida Sang Prabu, nah ento Ida SangHyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa!”6 Irika raris salah tunggal saking malaekate
punika makeber maranin ang. Dane maktabaa sane kambil antuk sepit saking genahpamorboran aturane. 7Dane raris nyuled bibihange antuk baane punika saha kadulurin antuk
pangandika sapuniki: “Bibih kitane suba kasuledaji baane ene. Ane jani pelih kitane suba ilang turdosan kitane suba kampurayang.”8 Irika raris piragi ang Ida Sang Hyang Widi
Wasa ngandika kadi asapuniki: “Nyenke anelakar utus Ulun? Nyenke ane lakar dadi utusanUlune?” Irika ang raris matur sapuniki: “Inggih
ang sairing. Utusja ang!”9 Ida raris ngandikayang ang mamargi buat
ngrauhang pawarahe puniki ring rakyatekadi asapuniki: “Yadian ping kuda-kuda kitamadingehang, nanging kita tuara ngresep, yadiankita sai-sai medasin, nanging kita tusing nawangunduk ane kasidan.” 10 Sasampune punika Idararis ngandika ring ang sapuniki: “Dadiangjapepineh rakyate ento belog, tur kupingne bongol
NABI YESAYA 6.11–7.2 575
muahmatanne buta, apanga ia eda kan nepukinwiadin ngresep. Sawireh yen ia nepukin, ningehwiadin ngresep, pedas ia lakar pada kase gerang.”11 Tiang raris matur sapuniki: “Duh Ratu
Sang Hyang Widi Wasa, amunapike suenipunpaindikane punika pacang mamargi?”Pangandikan Idane sapuniki: “Kan kota-kotanepada uug tur suung, kan umah-umahe padatusing ada ane nongosin tur tanahe dadi tegalmelakang ane suung mangmung. 12Ulun lakarngaadang rakyate ento joh pesan tur nadiangtanahe ento makejang tegal melakang ane suungmangmung. 13Dipradene ada jlema aukud ulidi pantaran jlemane adasa ane nu nongos ditanahe ento, ia masih lakar kasirnayang.” (Tuedwit tarune nglawatang indik pangawit sane anyarpabuat kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa.)
Sabda pabuat Ida Sang Prabu Ahas
7 1Duk Ida Sang Prabu Ahas, putran Ida Yotam,putun Ida Usia jumeneng ratu ring Yehuda,
irika raris wenten perang. Ida Sang Prabu Resinratun wong Siriane miwah Ida Sang Prabu Pekah,putran Ida Remalya, sane jumeneng prabu ringIsrael, rauh ngebug kota Yerusaleme, nanging idanenten mrasidayang ngaonang kotane puni ka.2 Rikala gatrane rauh ring sang prabu ring
Yehuda mungguing wadua balan wong Siriane
NABI YESAYA 7.3–8 576
sampun sayaga ring wewidangan Israele, sangprabu lan rakyat idane sami pada rumasakaresresan ngetor, waluya sakadi wit taru sanekogar antuk angin.3 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika ring
Dane Yesaya sapuniki: “Kemaja kita tangkil kaajeng Sang Prabu Ahas tur ajak pianak kitane ISear Yasub. Kita lakar katemu teken ia di rurungedi tongos tukang jaite, di tanggun tlabahe anengembahang yeh uli tlaga baduuran. 4Orahinjaia apanga ia tansah sayaga tur enteg ngabapepineh. Buina eda takut wiadin bingung. GedegRaja Resin muah wong Siriane, makamuahgedeg Raja Pekahe, tusingja lebihan bayanneyan bandingang teken andus ane malepuk ulisaange ane ngendih duang ka h. 5Wong Siriangajak wong Israele muah pararatunnyane subapada ngae pangindrajala. 6 Ia suba makenehngebug Yehuda muah ngemprag rakyate apangnyak maruang teken ia, laut ngadegang panak ITabeele dadi ratu ditu.7Nanging Ulun, Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngawanang mungguing paundukan ane bukaketo tusing lakar kasidan. 8Apa krana keto?Sawireh Siria tusingja sitengan teken Damsike,nah ento ibukotannyane. Buina Damsike tusingjasitengan teken Raja Resine. Pabuat Israel,sajeroning nem dasa lima taun ia lakar nyag tur
NABI YESAYA 7.9–15 577
tusing lakar nu dadi satunggaling bangsa. 9 Israeltusing sitengan teken Samaria, ibukotannyane,tur Samaria tusing sitengan teken Raja Pekah.Yening pangugun kitane tuara pageh, kita tusinglakar kuat nandakin.”
Cihna indik Imanuel10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngrauhang
sabda osan ring Ida Sang Prabu Ahas sapuniki:11 “Mapinunasja teken Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin kitane, apanga Ida mapaica tandateken kita. Tandane ento lakar tekaang Ida uli paloka ane sibeten wiadin uli suarga ane baduur.”12 Ida Sang Prabu Ahas tumuli matur sapuniki:
“Ti ang nenten jaga nunas tanda. Ti ang nentenjaga nunas cihna. Ti ang nenten jaga mintoninIda Sang Hyang Widi Wasa.”13Dane Yesaya tumuli matur sapuniki: “Sane
mangkin pirengangja duh ratu katurunanSang Prabu Daud. Palungguh iratu sampunngawinang manusane pada kicalan kasabaran.Punapike sane mangkin palungguh iratu talerjaga ngicalang kasabaran Ida Sang Hyang WidiWasa? 14 Suja nipun, Ida Sang Hyang Widi Wasangraga pacang mapaica cihna ring palungguhiratu, inggih punika wenten anak daa genten jagamobot tur pacang ngembasang putra lanang, turrarene punika jaga kaparabin Imanuel. 15 Yening
NABI YESAYA 7.16–20 578
anake alit punika sampun duur saha uningngetangang raga, ida pacang nginum susu miwahmadu. 16Malahan sadereng masane punika rauh,panegaran rajane kekalih sane pecak ngempragpalungguh iratu pacang dados tanah melakang.17 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngrauhang
ring palungguh iratu, ring rakyat miwahkulawarga druene, masa-masa sane kewuh.Masane punika kewuhan ring masane sanesampun naenin wenten, ngawit saking kaprabonIsraele mapalasan saking Yehuda. Ida pacangngrauhang sang prabu saking Asur.18 Yen masane punika sampun rauh, Ida Sang
Hyang Widi Wasa pacang ngwisikin wongMesire mangda ipun pada rauh sakadi buyungesaking Tukad Nile sane paling doha miwahwong Asure pacang rauh sakadi nyawan sakingpanegarannyane. 19 Ipun pacang ngliab nangkebgrembengane miwah gua-guane sane ringbukit-bukit batune, tur ipun pacang nglikubsawatek bet ketkete miwah sawatek tegalpangonane.20 Yen masane punika sampun rauh, Ida Sang
Hyang Widi Wasa pacang nyewa tukang cukursaking selat Tukad Eprate, inggih punika ratunwong Asure, sane pacang nyukur jenggot, rambutmiwah bulu sane ring ragan iratune.
NABI YESAYA 7.21–8.2 579
21 Yen masane punika sampun rauh, yadiastunparapetanine wantah nyidayang ngluputangbanteng lua asiki miwah biri-biri lua kekalih,22 ipun pacang molih susu saking bantengwiadin biri-birine punika akeh pisan, manutkabuatanipune. Sawatek anake sane kantunluput ring panegara punika pacang polih pangankinum susu miwah madu.23 Yen masane punika sampun rauh, pabianan
anggur sane becik, sane madaging panyiuanwit anggur tur sane mapangarga panyiuanjinah perak, pacang kalikub antuk ketket miwahbet dui. 24Anake pacang mrika maburu antukpanah, santukan panegarane punika sampunkalikub antuk ketket miwah bet dui. 25 Sakancanbukit-bukite sane biasanipun ngamedalangpamuponnyane, pacang kalikub antuk ketket, turnenten wenten anak sane pacang mrika. Genahepunika pacang dados genah banteng miwahbiri-birine ngrereh teda.”
Okan Dane Yesaya minakadicihna pabuat rakyate
8 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Ngalihja kertas tulis ane
lumbang, tur tulisin aji tulisan ane gede-gedekene: ‘Gangsarang ngrampok, becatangmajejarahan.’ 2Ngalihja anak ane dadi andelang
NABI YESAYA 8.3–8 580
dadua, nah ento Pandita Uria muah Sakariapianak Yeberekiane makadadi saksi.”3 Sasampune punika kurenan ange raris beling.
Rikala pianak ange lekad Ida Sang Hyang WidiWasa ngandika ring ang sapuniki: “Adaninja iaGangsar Ngrampok Becat Majejarah. 4 Satondenanake cerik ento bisa ngorahang meme wiadinbapa, kasugihan Damsike muah jejarahanSamariane makejang lakar rampasa baan rajaAsure.”
Sang prabu saking Asur rauh5 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika ringang. 6 Sapuniki pangandikan Idane: “Sawireh
rakyate ene suba nulak yehe ane membahdegdeg uli di Siloah, tur jejeh ngetor di arepanRaja Resine muah Raja Pekahe, 7Ulun SangHyang Widi Wasa lakar nekaang raja Asuremuah wadua balanne makejang buat ngebuggumi Yehudane. Ia lakar mangseh waluya bukablabar Tukad Eprate, nglancah tepi-tepinnyanemakejang. 8 Ia lakar nglambuk gumi Yehudanebuka blabare ane yehne maluab, nglancah nganteked ka baong, tur nglancah saluiring ane ada.”Ida Sang Hyang Widi Wasa ngiangin iraga! Idangebatang kampid Idane buat nyayubin panegaradruen Idane.
NABI YESAYA 8.9–15 581
9 Ih parabangsa pada mapunduhja tur ajerihja!Ih paraanak sane magenah ring jagate sanedoh-doh, pada piragiangja! Pada sayagaja buatmayuda, nanging pada ajerihja! Inggih padasayagaja, nanging pada ajerihja! 10 Karyanangjaragane rencana. Nanging rencanane punikamakasami tan paguna, santukan Ida Sang HyangWidi Wasa ngiangin ang.
Ida Sang HyangWidiWasamapakeling sang nabi11Antuk kakuatan sane ageng Ida Sang Hyang
Widi Wasa mapakeling ang mangda angnenten nuut margi sane katuut antuk bangsanepunika. Sapuniki pangandikan Idane: 12 “Edajakita nyruronin rencanan jlemane ento turedaja takut teken paundukan ane taku na.13 Ingetangja mungguing Ulun Sang HyangWidi Wasa Ane Maha Kuasa, maraga suci. TuahUlun dogen ane patut taku n kita. 14Uli kranakasucian Ulune ane ngangobin, Ulun waluya bukabatune ane ngranayang bangsane ento katanjungmuah satmaka jeet ane ngejuk rakyat Yehuda,Israel muah rakyat Yerusaleme. 15 Liu anake anelakar katanjung ditu. Ia lakar labuh tur benyah. Ialakar kategul baan jeet.”
NABI YESAYA 8.16–20 582
Pakeling marep ring anaksane matuun ring sang pitra
16 Ih paramurid gurune, cening patut ngebagmuah miara sabda ane kapaicayang baan IdaSang Hyang Widi Wasa teken guru. 17 Ida SangHyang Widi Wasa suba nyingidang ragan Idanemarep teken kaulan Idane, nanging guru pracayateken Ida tur tuah ngajap-ajap teken Ida dogen.18Guru dini ngajak pianak-pianak paican Ida
Sang Hyang Widi Wasa teken guru. Ida SangHyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa ane malinggadi Gunung Sion suba ngutus iraga ajak makejangmakadadi utusan ane idup pabuat rakyat Israele.19Nanging bangsane ento lakar ngongkon
cening nakonang pawisik teken balian sadegeane kurak-karik muah kemak-kemik. Ia lakarngomong kene: “Cute pun rakyate nunasangsabda saking roh-roh tur mataken ring anak sanesampun padem, pabuat anak sane kantun urip.”20 Cening patut masaut kene: “Pirengangja
paindikan sane kurukang ring semeton antuk IdaSang Hyang Widi Wasa. Sampunangja nglinguangbaos tukang tenunge, santukan paindikan sanebaosang ipun ring semeton pacang ngawinangsemeton sengkala.”
NABI YESAYA 8.21–9.2 583
Masa pakewuh21 Bangsane punika pacang ngumbara ring
panegara punika, mlarat tur seduk. Sajeroningipun nandang seduk lan pedih, ipun pacangnemah raja miwah Widinnyane. Ipun pacangnulengek ka langite. 22Wiadin nguntul ka tanahe,nanging ipun nenten jaga ngeton punapa-punapisajawining pakewuh miwah peteng dedet, inggihpunika peteng sane ngresresin ring genahipunekentungang.
Indik sang prabu sane pacang rauh
9 1 Ipun nenten maderbe margi buatngluputang dewekipune saking pakewuhe
punika. Tanah suku Sebulon miwah tanah sukuNaptaline sampun nandang kimud, nangingkebenjang pungkur ipun pacang ngrauhangkamulian pabuat wewengkone punika, ngawitsaking Segara Tengah ngungsi nganginangkantos rauh ring tepin Tukad Yordane, turngraris ka wewengkon Galilea, ring genah wongsunantarane magumana.2 Bangsane sane mamargi ring petenge sampun
ngeton galang sane ageng. Anake anemagenah ring genahe sane ngremeng,sane mangkin wenten galang nyunarinipun.
NABI YESAYA 9.3–6 584
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun maicayang kaliangan saneageng ring ipun. Palungguh IRatu sampunngawinang ipun nemu bagia. Ipun girangring sajeroning paindikan sane sampunkardi Palungguh IRatu. Girangipune tanbina sakadi girangipune rikala ngampunggandum wiadin sakadi rikala ipun ngedumarta jejarahan,
4 duaning Palungguh IRatu sampun ngelunguga sane neteh ipun, miwah bantangsane nangges baongnyane. PalungguhIRatu sampun ngaonang bangsane sanenindes tur meres kaula druene, sakadiPalungguh IRatu ngaonang wadua balanwong Midiane duke nguni.
5 Sakancan sepatun wadua balane sane rauhmagegebug miwah jubah-jubahnyanesane uyak ge h pacang kasirnayang antukgeni.
6Wenten satunggaling rare sampun embaspabuat iraga, satunggaling rare lanangsampun kapaicayang ring iraga! Ida pacangdados pamrentah iragane. Ida pacangkaparabin: “Juru Pitutur Wicaksana”,“Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa”, “Sang Aji Sane Langgeng”, “RatunDamene”.
NABI YESAYA 9.7–12 585
7 Kakuasan kaprabon idane sayan mawuwuh-wuwuh tur nglantur. Kaprabon idanepacang tansah kerta raharja. Ida pacangdados prabu ngentosin Ida Sang PrabuDaud, santukan ida ngrajegang kakuasanidane sajeroning kapatutan lan kadilan,ngawit saking mangkin kantos rauh kawekasan. Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa sampun mas ang pacangngamargiang sakancan paindikane puniki.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyisipang kaprabon Israele
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngumumang kaputusan Idane pabuat kaprabonIsraele miwah pabuat parakaturunan DaneYakub. 9Wong Israele sami, sane magenahring kota Samaria, suang-suang pacang uning,mungguing Ida sampun ngamargiang paindikanepuniki. Sane mangkin ipun sumbung tur mrekak.Ipun mabaos sapuniki: 10 “Batane suba padaulung uli wewangunane, nanging ane jani iragalakar ngwangun buin aji batu. Sesaka ane aji kayuaa, lakar silurin iraga aji kayu aras ane palingmelaha.”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngatabin
musuh-musuhipune mangda ngebug ipun.12Wong Siriane saking kangin tur wong Pilis ne
NABI YESAYA 9.13–18 586
saking kauh sampun ngenggangang bungutnyanenyadia nguluh wong Israele, nanging yadiastukadi asapunika, dukan Ida Sang Hyang WidiWasa durung taler rered. Tangan Idane kantunkamengang nyadia jaga nibakang pasisip.13Wong Israele nenten kapok, yadianja Ida
Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasasampun nyisipang ipun. Ipun nenten nyakmawali ring Ida. 14 Ida Sang Hyang Widi Wasanyisipang parapamimpin miwah rakyat Israelesajeroning arahina. Ida pacang ngetep tenggekmiwah ikuhipune. 15 Parapanglingsir miwah sangsulinggih sane makadados tenggek, tur paranabisane ngicen paurukan sane bobab, punikamakadados ikuh. 16 Sang sane mamimpin rakyatesampun ngawinang ipun kasasar, mawinanrakyate sami pada bingung. 17Duaning punikaIda Sang Hyang Widi Wasa tan jaga manggayangsatunggaling anak truna pacang luput, tur Idatan pacang rumasa welas asih ring parabebaluwiadin anake ubuh-ubuh, santukan rakyatesami sampun pada tan pawidi tur dursila sahabebaosanipun sami pada jaat. Yadiastu kadiasapunika, pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasanenten rered. Ida pacang ngamengang tanganIdane buat nibakang pasisip.18 Kajaatan rakyate murub waluya geni sane
muunang ketkete miwah bete sane madui.
NABI YESAYA 9.19–10.3 587
Ipun ngendih waluya kadi genine ring betesane ngamedalang andus nyeleg ka langite.19 Santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa sampun duka, ukuman Idanemuunang sakuub jagate tur nyirnayang rakyatesami. Rakyate wantah pada ngetangangdewekipune suang-suang kewanten. 20 Ringpanegarane punika rakyate pada ngrampastur neda tetedan akidik sane kantun keniangipun, nanging sedukipune nenten ical. Yadiastuipun neda pianakipune niri, ipun taler nentenwareg. 21Wong Manase miwah wong Epraimepada saling sia n, tur sareng-sareng ipun talernyia n wong Yehudane. Yadian kadi asapunika,pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa taler nentenrered. Tangan Idane kantun kamengang buat jaganibakang pasisip.
10 1 Sengkala ragane, santukan raganemakarya undang-undang sane nenten adil
buat nindes kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa.2Malantaran punika ragane ngalang-alanginanake was buat molih haknyane miwahmolih kadilan. Malantaran punika raganengambil pagelahan anake balu-balu miwahanake ubuh-ubuh. 3Napike sane laksanayangragane yening Ida Sang Hyang Widi Wasanyisipang ragane? Napike sane pacang karyaninragane yening Ida ngrauhang bencana saking
NABI YESAYA 10.4–10 588
panegarane sane doh? Kijake pacang raganemalaib ngrereh pitulungan? Kijake ragane pacangngengkebang kasugihan ragane? 4 Ragane jagakasedayang ring payudan wiadin pacang kapaiddados tawanan. Yadiastu kadi asapunika, pidukanIda Sang Hyang Widi Wasa nenten jaga rered.Tangan Idane kantun kamengang buat nibakangpasisip.
Sang Prabu saking Asur makadadosprabot Ida Sang Hyang Widi Wasa
5 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:“Ih Asur, Ulun ngunayang wong Asure makadadipentong buat ngukum anake ane ngranayangUlun duka. 6Ulun ngutus wong Asure buatngebug bangsane ane tan pawidi, bangsa anesuba ngranayang Ulun duka. Ulun ngutus ia buatngrampas, mamaling tur nyekjek rakyate entobuka nyekjek abune di rurunge.”7Nanging sang prabu ring Asur madue rencana
kawirosan ring kayun idane. Ida sampun maduekapas an pacang nyirnayang makudang-kudangbangsa. 8 Ida masesumbar asapuniki: “Sawatekkomandan gelahe ento pararatu. 9Gelahe lakarngalahang kota-kota Kalno muah Karkemise,kota-kota Hamat muah Arpade. Gelahe lakarngalahang wong Samaria muah wong Damsike.10Gelahe lakar ngamengang lengen gelahe
NABI YESAYA 10.11–14 589
buat ngukum kaprabon-kaprabon ane nyumbaharca-arca ane arca-arcannyane lebihan teken aneada di Yerusalem muah di Samaria. 11Gelahesuba ngenyagang kota Samariane teked kayangka arca-arcannyane. Keto masih gelahe lakarnyalanang paundukan ane patuh teken kotaYerusaleme muah teken saluiring arca-arca anesumbaha ditu.”12Nanging pangandikan Ida Sang Hyang
Widi Wasa sapuniki: “Yen Ulun suba pragatnglaksanayang unduk ane dadi rencanan Ulunemarep teken Gunung Sion muah di Yerusalem,Ulun lakar ngukum ratun wong Asure ento ulikrana sesumbar muah kasumbungannyane.”13 Sang Prabu ring Asur masesumbar asapuniki:
“Gelahe ane suba nglaksanayang ento makejang.Gelahe siteng, wicaksana tur ririh. Gelahe lakarnyapuh wates-wates di pantaran parabangsanetur nyuang pasedian dedaaran ane suba simpena.Waluya buka sampi jagirane, gelahe lakar nyekjekrakyate ane nongos ditu. 14 Bangsa-bangsane digumine tan bina buka sebun kedise, tur gelahelakar nambunang kasugihannyane patuh aluhnebuka nambunang taluhe. Tuara ada kampidane kebat ane mataku n gelahe, tur tusing adabungut ane enggang mamunyi coat-coet marepteken gelahe.”
NABI YESAYA 10.15–20 590
15Nanging pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa sapuniki: “Bisake kapake nyumbungangdewek marep teken sang ane mrabotang ia?Apake gergajine ento majian teken anake anenganggon gergajine ento? Dongja pentonge anenig gang jlemane, nanging jlemane ane nig gangpentonge.”16 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa
sampun ngrauhang grubug buat nyisipang anakesane mokoh-mokoh. Ring awaknyane pacangwenten geni sane ngendih tur muunang. 17 IdaSang Hyang Widi Wasa dados galang Israele.Ida pacang dados geni. Widin Israele sane sucipacang dados geni, sane pacang muunangsawatek sane wenten, yadian ketket wiadin betdui sajeroning arahina. 18 Kagemuhan alasnyanemiwah tanah pabianannyane makasami pacangkanyagang, tur pateh sakadi pinakit sane raatjaga nyirna yang manusane. 19 Irika jaga wententaru wantah akidik sane kantun kantos anak alitmrasidayang ngetang akehipun.
Wantah akidik sane pacang mawali20 Jaga wenten masanipun wong Israele sane
sampun luput tan pacang malih ngandelangbangsane sane tambis-tambis nyirnayang ipun.Ipun pacang yak -yak wantah andel ring IdaSang Hyang Widi Wasa, Widin Israele sane suci.
NABI YESAYA 10.21–27 591
21Apahan alit saking bangsa Israele pacangmawali ring Widinnyane Sane Maha Kuasa.22 Yadiastu sane mangkin akehipun wong Israelesakadi biase ring pasisi, nanging wantah akidiksane pacang mawali. Bencana sane agengsampun sayaga pabuat rakyate punika, tur ipunmula patut nampi indike punika. 23 Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur miwah SaneMaha Kuasa sane pacang ngrauhang bencanaring sakuubing negara, sakadi sane sampunnikayang Ida.
Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nyisipang wong Asure
24 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurmiwah Sane Maha Kuasa ngandika ring kaulanIdane sane ring Sion sapuniki: “Edaja kita takutteken wong Asure ento, yadiastu ia nindeskita buka ane laksanaanga baan wong Mesire.25 Tusingja buin makelo Ulun nu nyisipang kita.Ulun lakar nyirnayang wong Asure ento. 26UlunSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa lakarmecu n ia aji pecut Ulune, buka Ulun mecu nwong Midiane di bukit batu Orebe. Ulun lakarnyisipang wong Asure buka Ulun nyisipang wongMesire. 27 Yen masane ento suba teka, Ulun lakarmebasang kita uli kakuasan wong Asure. Ditutetegenannyane lakar suud neteh baong kitane.”
NABI YESAYA 10.28–34 592
Wong Asure magegebug28Wadua balan imeseh sampun ngaonang
kota Aine. Ipun sampun nglintangin Migron.Ipun ngenahang bekelnyane ring Mikmas.29 Ipun sampun nglintangin margine sane alittur nginep ring Geba. Rakyate sane ring Ramasami pada ajerih, tur rakyate sane ring kotanSang Prabu Saule ring Gibea sampun padakapilayu. 30 Jerit-jeritja ih rakyat sane ring Galim!Pirengangja ih rakyat sane ring Laisa! Rarisangmasaur ih rakyat sane ring Anatot! 31 Rakyatesane ring Madmena miwah sane ring Gebimsampun pada malaib buat ngelidang uripnyane.32 Ring rahinane mangkin mesehe sampunwenten ring kota Nob, tur irika ipun ngamenganglimanipune marep ring Gunung Sion sane ringkota Yerusalem.33 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa pacang yak -yak ngulungang ipun sakadicarang tarune sane kagetep saking punyannyane.Jadmane sane pinih sumbung miwah sanepinih ageng ring pantaranipune punika pacangkapunggal tur kanistayang. 34 Ida Sang HyangWidi Wasa pacang ngebah ipun sakadi tarunering tengah alase kabah antuk kandik, patehsakadi tarune sane pinih becik ring Libanon bah.
NABI YESAYA 11.1–6 593
Kaprabon sane kerta raharja
11 1 Silsilah Ida Sang Prabu Daud tan binasakadi wit taru sane sampun kaponggol.
Nanging sakadi tunggak wareng anyar sanemen k saking tuedipune, kadi asapunika talerjaga wenten ratu anyar sane jaga metu sakingpantaran katurunan Ida Sang Prabu Daud punika.2 Roh Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang
maicain ida kawicaksanan, kaweruhanmiwah kawidagdan buat mrentah kaulanidane. Ida pacang uning ring pakarsanIda Sang Hyang Widi Wasa tur pacangngluihang Ida,
3 tur ida jaga muponin suka wirya sajeroningas bak ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida tan pacang nepasin anak malantarannyingak sebeng anake punika, wiadinmalantaran pasadokipune kewanten.
4 Ida pacang nepasin anake sane was saha adiltur ngamanggehang hak-hak anake sanetan madue pitulungan. Antuk prentahidane jadmane pacang kasisipang turjadmane sane jaat pacang padem.
5 Ida jaga mrentah kaulan idane antuk kadilanlan kajujuran.
6Asu alase pacang mapunduh sareng-sarengring biri-birine, tur macan tultule pacang
NABI YESAYA 11.7–11 594
medem-medeman sareng-sareng ringkambinge. Godel bantenge pacangsareng-sareng ngrereh teda ring panaksingane, tur anak alit sane pacangngangonang ipun.
7 Banteng lan bruange pacang neda sareng-sareng, tur godel lan panak-panak bruangepada sareng-sareng saha dame. Singanepacang neda sumi pateh sakadi bantenge.
8 Rare-rarene alit tan pacang keni sengkala,yadiastun ipun maplalianan ring sampingulane sane sandi.
9 Ring Sion, Bukit Ida Sang Hyang Widi WasaSane Suci pacang nenten wenten bayawiadin kajaatan. Jagate pacang bek antukkaweruh ngeniang indik Ida Sang HyangWidi Wasa, waluya sakadi segarane bekantuk toya.
Rakyate sane maselong pacang mawali10Masanipun pacang rauh, mungguing
sang prabu sane anyar saking kulawarganIda Sang Prabu Daud pacang dados simbulbuat parabangsane. Parabangsane pacangpada mapunduh ring kota kaprabon idane turpacang ngluihang ida. 11 Yen masane punikasampun rauh, irika Ida Sang Hyang Widi Wasamalih pacang migunayang kawisesan Idane tur
NABI YESAYA 11.12–16 595
ngwaliang kaulan Idane sane kantun ring Asurmiwah ring Mesir, ring panegara Patros, Sudan,Elam, Babel, Hamat miwah ring jagate sane ringpasisi miwah saking pulo-pulone sane wentenring segarane. 12 Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nyujukang bendera buat nyinahangring parabangsane, mungguing Ida munduhangrakyat Israel miwah Yehudane sane sumebarmabrarakan tur pacang ngwaliang ipun sakingtanggu-tanggun jagate. 13 Kaprabon Israele tanpacang iri a ring kaprabon Yehuda, tur kaprabonYehudane tan pacang malih dados mesehkaprabon Israele. 14 Kaprabone makakalih punikapacang sareng-sareng ngebug wong Pilis n sanebedauhmiwah nyarahin bangsane sane magenahbedan gin. Sang kalih pacang ngaonang wongEdom miwah wong Moab miwah wong Amonepacang sa nut ring sang kalih. 15 Ida Sang HyangWidi Wasa pacang ngenyatang Teluk Mesiretur Ida pacang ngrauhang angin sane panesbuat ngetuhang Tukad Eprate, tur sane kantunwantah tlabah alit-alit pepitu, kantos sakancananake jaga mrasidayang mamargi nglintang irika.16 Pacang wenten margi ageng medal sakingAsur pabuat kaulan Idane Israel sane kantun uripirika, pateh sakadi pabuat leluurnyane rikala ipunmakaon saking Mesir.
NABI YESAYA 12.1–6 596
Kakidungan buat matur panyuksma
12 1 Pacang wenten masanipun rakyatepacang makidung sapuniki: “Ti ang
muji Palungguh IRatu, Sang Hyang Widi Wasa!Palungguh IRatu duka ring ang, nanging sanemangkin Palungguh IRatu nglipur ang tur tanmalih duka. 2 Ida Sang Hyang Widi Wasa punikajuru rahayun ange. Ti ang pacang pracayaring Ida tur ang nenten pacang ajerih. IdaSang Hyang Widi Wasa ngicen ang kakuasanmiwah kakuatan. Ida makadados juru rahayun
ange. 3 Sakadi toyane sane s ngawinang jagalega anake sane bedak, kadi asapunika kaulanIda Sang Hyang Widi Wasa rumasa bungah ringmanah rikala Ida ngluputang ipun.”4 Pacang wenten masanipun rakyate pacang
makidung sapuniki: “Aturangja panyuksma ringIda Sang Hyang Widi Wasa. Nunas icaja ringIda mangda Ida nulungin semeton. Critayangjaring parabangsane saananing paindikan sanesampun kardi Ida! Critayang ring parabangsanengeniang indik kagungan Idane. 5Makidungjapabuat Ida Sang Hyang Widi Wasa santukanpaindikan sane ageng-ageng sane sampun kardiIda. Banggayang sadaging jagate makasami padamiragi or ne puniki. 6 Banggayang sakancananake sane magenah ring Sion, pada gelur-gelur
NABI YESAYA 13.1–5 597
tur makidung. Widin Israele sane suci punikaagung, tur Ida malingga ring pantaran kaulanIdane.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyisipang panegara Babele
13 1 Puniki sabda saking Ida Sang HyangWidi Wasa sane katampi antuk Dane
Yesaya okan Dane Amos ngeniang indik panegaraBabele.2 Jujukangja benderane ring muncuk bukite
sane gundul! Arahinja wadua balane turamengang tangane makadados tanda buat ipunmangda ngebug gapuran kotane sane sumbungpunika. 3 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngesengin wadua balan Idane sane kandelang turkasumbungang, buat ngamargiang perang sucitur ngukum anake sane dukain Ida.4 Pirengangja uyute sane ring gunung-gununge,
suaran papunduhan rakyate sareng akeh,suaran bangsa-bangsa miwah kaprabon sanemapunduh. Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widinwadua balane, nabdabang wadua balan Idanebuatmaperang. 5 Ipun pada rauh saking panegarasane doh-doh, saking tanggun jagate. Sajeroningpidukan Idane, Ida Sang Hyang Widi Wasa rauhbuat ngrusak panegarane sami.
NABI YESAYA 13.6–13 598
6 Pada nangisja gerong-gerong. PanemayanIda Sang Hyang Widi Wasa sampun nampek,inggih punika panemayan Sang Sane MahaKuasa pacang ngrauhang bencana. 7 Limananake makasami pacang lemet, tur sawatekkawanenan anake pacang tan paguna. 8 Ipunsareng sami pacang ajerih tur kaliput antuksakit, waluya sakadi sakit anake istri nyakitngembasang rare. Ipun pacang pada salingnengneng sajeroning katakutan, tur gobannyanebadeng ulihan kimud. 9 Panemayan Ida SangHyang Widi Wasa sampun rauh, inggih punikasane madurgama uli krana pidukan Idane sanengendih murub. Jagate pacang dados tegalmelakang samaliha sawatek anake sane madosapacang kasirnayang. 10 Sawatek bintange miwahpapunduhan bintange pacang wusan masunaran.Suryane pacang peteng rikala ipun endag, turbulane pacang nenten masunaran.11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ulun lakar nekaang bencana ka gumine ene,tur ngukum anake ane jaat makejang uli kranadosannyane. Ulun lakar ngasorang sawatek anakeane sumbung tur ngukum sawatek anake anemrekak tur gemes. 12Anake ane nu idup lakarlangahan teken mase. 13Ulun lakar ngejeranglangite tur gumine lakar magenjotan uli di
NABI YESAYA 13.14–21 599
tongosne, rikalane Ulun Sang Hyang Widi WasaAne Maha Kuasa, nyinahang pidukan Ulune.14Wong sunantara ane nongos di Babel bakal
pada malaib ka guminnyane tan bina bukakidange pablesat ngelidang dewek uli juruborose muah buka biri-birine ane tuara ngelahpangangon. 15Asing-asing anak ane bakatkejuk lakar katektek kan ma . 16Dikalane ianepukin mungguing tusing ada ane sedengbuin andelang, rare-rarennyane lakar katoktokkan ma , umahnyane lakar karampas tursomah-somahnyane lakar kaplegandang.”17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ulun mangunang semangat wong Madaenebuat ngebug wong Babele. Ia tuara ngrunguangperak wiadin mas. 18Aji gandewa muah panahneia lakar ngama ang anak truna-truna. Ia tuarangelah kapiolasan teken rare-rare muah tusingmadalem anake cerik-cerik. 19 Babele entokaprabon ane paling luung. Unduke ento tansahdadi kasumbungan rakyatnyane. Nanging UlunSang Hyang Widi Wasa lakar nguugang kotaneento buka ane suba laksanayang Ulun marepteken kota Sodom muah Gomorane. 20 Tuaraada anak ane lakar buin nongos ditu. Tusingada wong Arab ane ngumbara lakar njujukangkemahe ditu, tur tuara ada pangangon biri-biriane lakar ngangonang biri-biri ditu. 21 Tongose
NABI YESAYA 13.22–14.3 600
ento lakar dadi tongos sato alas tur kedis clepukelakar pada masebun ditu. Kedis kasuarine lakarnongos ditu, tur kambing alasane lakar pasliwermacanda di uug-uugane ento. 22Menara muahpurine lakar bek baan kongkongan munyin cicingalasan muah serigala. Panemayan Babele subateka. Tuuhne tusingja enu buin makelo.”
Mawali saking paselongan
14 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa malihpacang asung lugraha ring Israel kaulan
Idane tur nyelik ipun dados padruen Idane.Ida pacang ngicen ipun malih magenah ringpanegaranipune, tur wong sunantarane pacangpada rauh nongos irika sareng-sareng ringipun. 2Akeh bangsa-bangsane pacang nulunginwong Israele mawali ka guminnyane, gumi sanekapaicayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasaring ipun tur irika bangsa-bangsane punikapacang dados pangayah sane ngayahin wongIsraele. Anake sane pecak nawan wong Israelesane mangkin pacang katawan antuk wongIsraele, tur wong Israele pacang mrentah anakesane pecak nindes ipun.
Ratun wong Babele ring pa loka3 Ida Sang HyangWidi Wasa pacang ngwarasang
wong Israele saking pinakit sangsarannyane
NABI YESAYA 14.4–11 601
miwah saking katuyuhannyane kapaksa makaryaberat. 4 Rikala Ida nglaksanayang indike puniki,wong Israele pacang nganistayang ratun wongBabele punika sapuniki baosipune: “Ratunesane angkara murka sampun kasurudanglungguh. Ida nenten malih jaga nindes anak.5 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngicalangkakuatan pamrentahe sane jaat, 6 sane sakingwirosa nindes rakyat tur nenten naenin wusannyangsaren bangsa-bangsa sane sampunkaonang ida. 7 Sane mangkin jagate makasamisampun pada muponin sutrep rahayu, tur padamakidung maliang-liang. 8Wit cemara miwahwit arase ring Libanon pada masuka rena marepring ratune sane sampun surud punika, santukannenten wenten malih anak sane jaga ngebahipun. Sane mangkin ratune punika sampun ical.9 Pa lokane sampun sedia jaga nampi sang
prabu sane saking Babel punika. Roh-roh anakesane pecak siteng-siteng ring jagate sami padakadundun. Roh pararatune pada katangiangsaking singasanannyane suang-suang. 10 Idadane sami pada mabaos ring ida sapuniki:‘Sane mangkin idewa taler pateh lemet sakadi
ang. Idewa pateh sakadi sinalih tunggal sakingpantaran ange sareng sami. 11 Idewa biasakaluihang antuk tetabuhan lan rebab, nangingsane mangkin idewa iriki ring pa loka. Idewa
NABI YESAYA 14.12–19 602
merem ma keh uled tur cacing sane dados saputidewane.’12 Ih ratunwong Babele, sang bintang siang sane
masunaran, idewa sampun ulung saking langite.Sane riin idewa ngaonang bangsa-bangsa,nanging sane mangkin idewa sampun runtuhka tanahe. 13 Pecak idewa sampun mutusangbuat munggah ka suargan tur pacang ngenahangsingasanan idewane ring duur bintange sanepinih tegeha. Idewa makayunan pacangmalinggih dados prabu ring gununge sane baler,ring genah paradewane paum. 14 Idewa mabaosmungguing idewa pacang munggah ka muncukguleme tur pacang dados sakadi Sang Sane MahaKuasa. 15Nanging tungkalikanipun idewa baktanatedun ka genahe sane pinih dalem ring pa loka.16 Jadmane sane padem-padem pacang
nganengneng saha bengong marep ring idewa.Ipun sami pacang pada mataken sapuniki:‘Boyake anake puniki sane ngejerang guminetur ngawinang kaprabon-kaprabone padangetor? 17 Boyake anake puniki sane ngenyagangkota-kotane, tur ngawinang jagate dados tanahmelakang? Boyake anake puniki sane nentennaenin mebasang paratawanannyane wiadinmanggayang ipun budal?’ 18 Pararatune ringjagate sami pada merem ring kuburan sanebecik pisan. 19Nanging idewa nenten madue
NABI YESAYA 14.20–23 603
kuburan, tur layon idewane kentungang turberek. Layon idewane kurugin antuk bangkenwadua balane sane padem ring payudan. Layonidewane kentungang ka selagan batune turdados pajekjekan. 20 Santukan idewa sampunnguugang panegaran idewane tur mademangkaula druene. Idewa nenten pacang kapendemsakadi pararatune sane osan. Nenten wentensaking pantaran kulawargan idewane sanejaat punika pacang kantun urip. 21 Rarisangjamangkin pademang. Paraputran ratu-ratunepuniki pacang seda uli krana dosan leluurnyane.Saking pantarannyane tan wenten sane pacangmrentah jagat wiadin ngebekin jagate antukkota-kota.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa jaganyirnayang wong Babele
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasangandika kadi asapuniki: “Ulun lakar ngebug turlakar nguugang wong Babele. Tusing ada anelakar tumanang Ulun. Yadianja ane cerik-cerik,makejang tusing ada ane lakar nu idup. Ulun,Sang Hyang Widi Wasa suba masabda buka keto.23Ulun lakar ngubah gumi Babele ento dadirawa-rawa. Kedis clepuke lakar nongos ditu. Ulunlakar nyampatang gumi Babele ento aji sampattur lakar nyampatang saananing ane ada ditu.
NABI YESAYA 14.24–28 604
Ulun Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasasuba masabda buka keto.”
Ida Sang Hyang Widi Wasajaga nyirnayang wong Asure
24 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasasampun ngwedar sumpah sapuniki: “Apa anesuba rencanayang Ulun ento lakar kasidan.Apa ane lakar laksanayang Ulun ento lakardadi. 25Ulun lakar nyirnayang wong Asure dipanegaran Ulune di Israel, tur nyekjek ia digunung-gunung Ulune. Ulun lakar mebasangkaulan Ulune uli tetegenan wong Asure muahuli tetegenan-tetegenan ane kapetegenangteken ia. 26 Keto rencanan Ulune buat gumine,tur liman Ulune suba kamengang buat ngukumbangsa-bangsane.” 27 Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa sampun ngamas ang pacangngamargiang paindikan puniki. Ida sampunngamengang tangan Idane buat nyisipang, turnenten wenten anak sane mrasidayang nyadelinIda.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyirnayang wong Pilis ne
28 Puniki sabda sane sampun kawarahang ringtaun sedan Ida Sang Prabu Ahas.
NABI YESAYA 14.29–32 605
29 Ih rakyat Pilis n, pentonge sane kanggennglempag ragane sampun elung, nanging durungpatut ragane masuka rena. Yening wenten ulapadem, wenten ula sane sandian pacang rauhngentosin ulane punika. Taluh ulane pacangnglekadang naga sane uning makeber. 30 IdaSang Hyang Widi Wasa pacang dados pangangonparakaulan Idane sane was- was tur pacangnglugrain ipun muponin urip saha sutrep .Nanging Ida pacang ngrauhang sayah agengmarep ring ragane, ih wong Pilis n, tur sayahepunika nenten pacang manggayang raganekantun urip.31Gelur-gelur miwah jerit-jeritja nunas tulung,
ih sakancan kota-kota Pilis ne! Pada ajerihjasareng sami! Lepukan abune sampun malepukrauh saking kaler. Punika pasukan wadua balasane nenten naenin ajerih.32 Sapunapike jaga antuk ang masaur ring
parautusane sane ngrauhin ang saking Pilis n?Tiang jaga nuturang ring ipun mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa sampun ngwangunSion, samaliha parakaulan Idane sane nandangsangsara pacang molih sutrep irika.
NABI YESAYA 15.1–6 606
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyirnayang jagat Moabe
15 1 Puniki sabda ngeniang indik jagatMoabe. Kota Ar miwah kota Kire
kasirnayang sajeroning awengi, tur panegaraMoabe dados suung mangmung. 2 Rakyatering Dibon pada munggah ka bukite nangisring palinggihe sane suci. Rakyate ring Moabpada masesambatan sajeroning kaduhkitanmangenang kota-kotane ring Nebo miwah ringMedeba. Ipun sampun pada ngundul sirahmiwahjenggotnyane makacihna kaduhkitannyane.3 Rakyate sane ring margi-margine sami padanganggen pangangge kaduhkitan, tur ringalun-alun miwah ring neb-neb umahe ngelingmasesambatan. 4Anake sane ring Hesbon miwahring Eleale pada ngeling gerong-gerong, turlingnyane kapiragi ngantos rauh ring Yahas.Parawadua balane taler pada jejeh ngetor, turkawanenanipune sampun ical. 5Manah angesakit mangelingin jagat Moabe. Rakyate sampunpada kapilayu ngungsi ka kota Soar miwah kaEglat-Selisia. Apahan wenten sane munggah ringmargine ka Luhit, ipun mamargi sambilang ipunngeling. Apahan kapilayu ngluputang dewek kaHoronaim sambilang ipun ngeling gerong-gerong.6 Tlabah-tlabahe sane ring Nimrim sampun
NABI YESAYA 15.7–16.3 607
tuh, padange sane ring sisin tlabahe punikasampun layu, tur tan wenten sane kantungadang. 7 Rakyate sami pada nglintang ringTukad Haarabim. Ipun mamanah jaga ngluputangdewek miwah arta branannyane. 8 Ring sakancanwates panegara Moabe kapiragi suaran ling.Suaran lingnyane kapiragi ngantos rauh ka kotaEglaim miwah rauh ka Beer-Elim. 9 Toyan tukadering kota Dibon sampun barak antuk ge h,tur Ida Sang Hyang Widi Wasa kantun maduesatunggaling pakewuh sane abotan malih pabuatanake irika. Inggih punika pacang wenten jagalsane pacang ngamademang sakancan anake sanekantun ring Moab.
Indik panegara Moab sane tanprasida malih katulungan
16 1 Saking kota Sela sane ring tegalmelakange, wong Moabe ngirim godel
biri-biri asiki makadados aturan pabuat sang sanemrentah ring Yerusalem. 2 Ipun nyantosang ringtepin Tukad Arnone, tur mamargi mrika-mriki tanwenten tetujonipun, sakadi paksine sane kulahsaking sebunnyane.3 Ipun mabaos ring rakyate ring Yehuda,
sapuniki: “Icenja ang te mbangan tur nikainjaang napi sane patut laksanayang ang.
Sayubinja ang sakadi wit tarune sane naonin
NABI YESAYA 16.4–8 608
rikala panes bajeg suryane, tur banggayangjaang mateduh ring sor ragane. Tiang puniki
pangungsi. Singidangja ang mangda nentenwenten anak mrasidayang manggihin ang.4 Icenja ang masayuban ring panegaran ragane.Sayubinja ang saking anake sane mamanahnyirnayang ang.”(Sang nabi ngandika sapuniki: “Panindesan
miwah bencanane pacang wusan, tur anake sanenguugang jagate jaga makaon. 5 Raris sinalihtunggal saking katurunan Ida Sang Prabu Daudpacang jumeneng ratu, tur ida pacang nitahrakyate antuk kasa aan miwah tresna asih. Idagelis-gelis jaga ngamargiang paindikan sanepatut, tur ida ngaksi mungguing kadilan tansahkamargiang.”)6 Rakyat Yehudane raris mabaos sapuniki:
“Tiang sampun miragi indik kasumbunganwong Moabe. Tiang taler miragi mungguingipun punika mrekak tur sumbung, nangingsesumbarnyane punika puyung.”7Wong Moabe pacang ngeling ulihan ipun
nandang kakewuhan. Ipun sami pacang ngelingrikala ipun eling ring dedaarannyane sanebecik-becik sane biasa tunasipun ring kotaKir-Heres. Irika ipun pacang putus asa. 8 Pabianansane nampek ring Hesbon miwah pabianananggur sane ring Sibma sampun kasirnayang,
NABI YESAYA 16.9–14 609
inggih punika abian anggur sane wohnyanekaperes buat ngawinang pamrentah bangsanepada mapunyah-punyahan. Wit anggur punikanaenin malipah kantos rauh ring kota Yaeser turmalipah nganginang rauh ka tegal melakange,malipah ngauhang rauh ka tepin Segara Ma ne.9 Sane mangkin ang mangelingin abian anggurSibmane sakadi ang mangelingin Yaeser.Yeh matan ange ngetel mangenang Hesbonmiwah Eleale, duaning irika nenten wentenmasan ngampung sane ngawinang rakyate irikapada liang. 10 Sane mangkin nenten wentenanak marasa liang ring tanahe sane subur.Tan wenten anak sane makuukan wiadinmakidung ring pabianan anggure. Nentenwenten malih anak sane meres anggur. Suarananake maliang-liang sampun wusan. 11 Tiangsedih masesambatan pabuat Moab, tur sebetmangenang Kir-Heres. 12Wong Moabe punikapada luas ka gunungnyane sane suci miwahka purannyane buat ngastawa, nanging indikepunika pacang tan maguna pabuat ipun.13 Kadi asapunika pangandikan Ida Sang Hyang
Widi Wasa ngeniang indik Moab ring masa sanesampun langkung. 14 Tur sane mangkin Ida SangHyangWidi Wasa ngandika sapuniki: “Buin telungban kaluihan Moabe lakar sirna. Yadiastu ditu
NABI YESAYA 17.1–6 610
liu ada rakyat nanging tuah abedik ane lakar nuidup, tur ia lakar tan padaya.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyisipang jagat Siria miwah jagat Israele
17 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Damsike tusingja nu lakar
dadi kota. Ia lakar dadi dugdugan uug-uugan.2 Kota-kota Siriane suung salawas-lawasne.Kota-kotane ento lakar dadi tegal pangonanbiri-biri muah sampi, tur tuara ada ane lakarngulah ia uli ditu. 3Wong Israele lakar tan padaya,tur Damsike lakar kelangan kamerdekaannyane.Wong Siriane ane nu idup lakar rumasa kimudpatuh buka wong Israele. Ulun Sang Hyang WidiWasa AneMaha Kuasa suba masabda buka keto.”4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Suba teka masanne kagungan Israele lakarsurud, tur kasugihannyane lakar kasilurin baankamlaratan. 5 Israel lakar buka tegale anegandumnyane suba kanyi, tur ia kaenengangbuka tegale ane di Lebak Repaime dikalane iasuba katelahang pamuponnyane. 6 Tuah abedikga rakyate ane lakar nu idup, tur Israel lakarbuka punyan saitune ane buahne suba kalap,nu tuah abesik dadua ane di muncukne, wiadinada langah-langah di carangne ane sibeten. Ulun
NABI YESAYA 17.7–11 611
Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israele ane subangandika buka keto.”7 Yening panemayane punika rauh, rakyate
pacang mawali nunas ica ring Ida Sang SaneNgardi ipun, inggih punika Widin Israele sanesuci. 8 Ipun tan pacang malih ngandelangpamorboran aturan sane karyanin ipunantuk limanipune newek, wiadin pracaya ringarcannyane sane dados palawatan Dewi Aseramiwah ring genahipune ngaturang pasepanmenyan.9 Yening panemayane punika rauh, kota-kota
sane pertahanannyane kukuh pacang sepitur uug maglaturan kakalahin malaib sakadikota-kotan wong Hewi lan kotan wong Amorinekakalahin rikala ipun malaib saking arepan wongIsraele.10 Ih Israel, semeton sampun lali ring Ida Sang
Hyang Widi Wasa sane ngrahayuang semetonmiwah sane dados pasayuban semetone sanekukuh bakuh. Semeton sampun ngentosinIda, tur semeton makarya taman sane sucibuat mabak ring dewa-dewa sunantarane.11 Yadianja ipun tumbuh tur masekar rikalasemeton nandur ipun pasemengan, nangingtetep semeton nenten pacang ngalap wohnyane.Irika wantah pacang wenten kakewuhan miwahpinakit sane tan prasida kasegerang.
NABI YESAYA 17.12–18.2 612
Meseh parabangsane kakaonang12 Bangsane sane kuat sami pada uyut waluya
sakadi kerugan segarane, tan bina sakadi suaranombak-ombake sane ageng pisan. 13 Bangsa-bangsane pada mangseh tan bina sakadi ombak,nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa nglemekinipun tur ipun pada makirig kapilayu, sakadibuk ring sampih bukite, sakadi gumpange ringmasan angine sane nglinus. 14 Rikala sore ipunngawinang bencana, nanging yen semengan ipunical. Kadi asapunika kawentenanipun anake sanengrampas gumin iragane.
Ida Sang Hyang Widi Wasa jagangukum panegara Sudane
18 1 Ring selat tukad-tukade ring panegaraSudan wenten satunggiling panegara.
Ring panegarane punika wenten suaran kampid-kampid sane ngrebet. 2 Saking panegaranepunika paradutane pada malayar ring Tukad Nilenganggen perahu-perahu sane kakardi antuking. Ih parautusan-utusan sane sura dira pada
mawalija. Rauhangja gatrane ring panegaranragane sane kabela n antuk tukad-tukad, ringbangsan ragane sane siteng tur kuat, ringbangsan ragane sane jejelegnyane tegeh-tegeh
NABI YESAYA 18.3–7 613
tur kulitnyane alus-alus, sane kajerihin antuksadaging jagate makasami.3 Pirengangja ih sawatek sane urip ring jagate.
Tlektekangja benderane sane makadados tandasane kajujukang ring muncuk-muncuk gununge!Pirengangja suaran trompete. 4 Ida Sang HyangWidi Wasa masabda ring ang sapuniki: “Ulunlakar nredes pesan macingak uli suargan, waluyabuka ulungan damuhe di masan manyine muahmakebiar buka cayan suryane di masan tengaitepete. 5 Satonden masanne ngalap buahanggur, dimasan bungane makejang aas, turbuah anggure suba wayah, ditu musuhe lakarngenyagang bangsa Sudane aji aluh pesan,satmaka buka uke ngetep carang anggure.6 Bangken wadua balannyane lakar makutangbuat kedis-kedis muah buron-buron alasane. Dimasan panese soroh kedise ane lakar ngamahia, tur dimasan dingine soroh buron alasane anengamah ia.”7 Jaga rauh masanipun rikala Ida Sang Hyang
Widi Wasa Sane Maha Kuasa jaga ledang nampiaturan saking panegarane sane kabela n antuktukade punika, saking bangsane sane siteng turkuat, sane jejelegnyane ganggas tur kulitnyanealus-alus, sane kajerihin antuk sadaging jagatemakasami. Ipun pacang rauh ka Gunung Sion,
NABI YESAYA 19.1–6 614
ring genah anake nyungsung Ida Sang HyangWidiWasa Sane Maha Kuasa.
Ida Sang Hyang Widi Wasapacang ngukum jagat Mesire
19 1 Puniki sabda sane katumplekangpabuat bangsa Mesire. Ida Sang Hyang
Widi Wasa pacang rauh ka Mesir nglinggihinmega-mega gancang pisan. Arca-arcan wongMesire sami pada ngetor ring ajeng Idane,samaliha kawanenan wong Mesire sampun ical.2 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Ulun lakar ngadukang wong Mesire apang iamaperang ngajak nyamanne kan nyamannemabalik nglawan nyamanne, tur pisaga nglawanpisagannyane, kotane ane abesik lakar nglawankota ane lenan, tur pararatunne lakar saling sia nbuat ngrebut kakuasan. 3Ulun lakar ngadukangrencanan wong Mesire tur ngusakang ngkahsolahnyane. Ia lakar mapinunas teken baliantenunge muah teken roh-roh anake ane subama . 4Ulun lakar nyerahang wong Mesire entosig anake ane mambek wirosa, nah ento tekenrajane ane nyapa kadi aku buat lakar mrentah ia.Ulun Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa,ane suba ngandika buka keto.”5 Toyan Tukad Nile pacang nyat, tur tukade
punika jaga dados daken tur tuh. 6 Rikala
NABI YESAYA 19.7–14 615
tukade punika sayan tuh, tlabah-tlabahnyanepacang mabo bengu, tur wit glagah lan padangepacang pada layu. 7 Tur saluiring tetanduran ringsapanjang tepin Tukad Nile punika pacang tuh turampehang angin. 8 Sawatek anake sane pangupajiwannyane malantaran ngrereh ulam ring TukadNile pacang ngeling masesambatan. Pancing lanjaringnyane pacang nenten maguna. 9Anakesane makarya pangangge antuk kain lenenpacang nandang kimud. 10 Tukang tunun miwahtukang-tukange pacang pada sedih kaduhkitan.11 Parapamimpin kota Soane sami pada
nambet-nambet! Parawicaksanane ring Mesirpada ngicen pitutur sane belog! Sapunapike jagaantuk ipun matur ring sang prabu, mungguingsane riin ipun punika katurunan parawiku miwahpararatu? 12 Ih ratun wong Mesire, ring dijakejuru pitutur idewane sane pradnyan punika?Menawi dane mrasidayang ngaturang ringidewa indik rencanan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa marep ring jagat Mesire.13 Parapamimpin wong Soane lan wong Mempisesami pada nambet, ipun maosang dewekipunedados pamimpin bangsane punika, nangingipun ngawinang bangsane punika kasasar. 14 IdaSang Hyang Widi Wasa sampun ngawinang ipunngwedalang tutur sane ngawinang bingung.Pamupu pun wong Mesire raris ngardi saluiring
NABI YESAYA 19.15–19 616
paindikan sane iwang tur srayang-sruyungsakadi anake punyah sane medemin utahnyaneniri. 15 Ring Mesir nenten wenten anak sanemrasidayang mapitulung yadiastu sugih wiadinwas, anak kabinawa wiadin tan kabinawa.
Wong Mesire pacang nyungsungIda Sang Hyang Widi Wasa
16 Pacang rauh panemayannyane, wong Mesirepacang gelip sakadi anake istri. Ipun pacangngetor santukan ajerih rikalaning ipun ngetonIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasangamengang tangan Idane buat nyisipang ipun.17Wong Mesire pacang ajerih ring wong Yehudanyabran ipun eling ring nasib sane sampunkacawisang antuk Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa pabuat ipun.18 Yening panemayannyane punika sampun
rauh, pacang wenten kota lelima ring Mesir sanemabaos nganggen basa Ibrani. Jadmane irikapacang masumpah masrana nyambat parabIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa.Salah tunggal kotane punika pacang kawastaninIr-Heres.19 Yening panemayannyane sampun rauh, ring
panegara Mesir pacang wenten satunggalingpamorboran aturan pabuat Ida Sang Hyang WidiWasa miwah satunggaling tugu sane katurang
NABI YESAYA 19.20–24 617
ring Ida buat dados pangeling-eling ring watespanegara Mesire. 20 Pamorboran aturan lantugune punika makadados cihnan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa wenten malinggaring Mesir rikalaning rakyate irika ka ndestur masesambatan nunas ica ring Ida SangHyang Widi Wasa buat nunas pitulungan. Idapacang ngutus satunggaling anak sane pacangngluputang ipun. 21 Ida Sang Hyang Widi Wasapacang makantenang ragan Idane ring wongMesire tur sapangrarisipun wong Mesire pacangngangkenin tur nyungsung Ida. Ipun pacangngaturang aturan-aturan miwah bantennyanering Ida. Ipun sareng sami masumpah sakingnekeng a ring Ida, tur nglaksanayang sanesampun sumpahang ipun punika. 22 Ida SangHyang Widi Wasa pacang nyisipang wongMesire, nanging sasampune punika Ida pacangngwarasang ipun malih. Ipun pacang mawaliring ayun Idane tur Ida pacang mirengangpangastawannyane saha nyegerang ipun.23 Yening panemayannyane punika sampun
rauh, irika jaga wenten margi ageng saking Mesirrauh ka Asur. Rakyat panegarane kekalih punika,pacang mamargi bolak-balik saking panegaranesane asiki ka panegarane sane osan, turbangsane kekalih punika pacang mabaksareng-sareng. 24 Yening panemayane punika
NABI YESAYA 19.25–20.4 618
rauh, wong Israele pacang madue linggih patehring wong Mesir miwah Asure tur bangsanete ga punika pacang dados merta pabuatbangsa-bangsane sami ring mrecapada. 25 IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa pacangngamertanin ipun, sarwi ngandika asapuniki:“Ulun lakar ngamertanin kita, ih Mesir kaulanUlune muah kita Asur ane kardi Ulun muah kitaIsrael kaula seselikan Ulune.”
Nabi Yesaya malugas makadados ciri sipta ja
20 1Malantaran tah Ida Sang Prabu Sargon,ratune ring Asur, senapa n wadua bala
Asure ngebug kota Asdod kotan wong Pilis ne.2 Tigang taun sadereng punika, Ida Sang HyangWidi Wasa sampun masabda ring Dane Yesayaokan Dane Amos, mangda dane ngelus sandalmiwah pangangge kaduhkitan danene sanedaweg punika sedek anggen dane. Dane rarissairing tur mamargi milehan malugas sahanenten ngangge sandal. 3 Sasampun kota Asdodekakaonang, Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdasapuniki: “Yesaya parekan Ulune, ia majalanmilehan malalung tur tuara nganggon sandal,telung taun makelonne. Ene makadadi ciri siptaja unduk ane lakar nibenin gumi Mesir muahSudane. 4 Sang Prabu Asure lakar ngejuk tawananane suba tawana uli gumine makadadua ento
NABI YESAYA 20.5–21.3 619
saha malalung. Tua bajang lakar pada majalantan pasandal tur malalung kantos jitnyane padangenah tur ngawinang kimud buat wong Mesire.5Anake ane kapiandel teken wong Sudan muahane nyumbungang wong Mesire lakar telahpepinehne tur pangajap-ajapnyane lakar buyar.6 Yening panemayane ento suba teka, rakyateane nongos di pasisin gumi Pilis ne lakar ngucapkene: ‘Ih ngalinja apa ane nibenin bangsane aneandelang iraga buat nyayubin iraga marep tekenraja Asure. Kenkenang jani baan ngluputangdeweke?’ ”
Wahyu indik kaonipun panegara Babele
21 1 Puniki sabda ngeniang indik panegaraBabele. Sakadi angin nglinus sane
mampeh ring tegal melakange, kadi asapunikabencanane jaga rauh saking satunggalingpanegara sane kalintang angkara murka. 2 Tiangsampun ngeton wahyu indik kawirosan, inggihpunika wahyu indik penghianatan miwah indikkarusakan. Wadua balan bangsa Elame rauhmagegebug. Wadua balan wong Madaenesampun ngiter kota-kotane. Ida Sang Hyang WidiWasa pacang muputang sangsara sane kawinangantuk wong Babele.3 Paindikan sane ton miwah piragi ang
sajeroning wahyu punika sampun ngawinang
NABI YESAYA 21.4–9 620
ang karesresan tur nandang pinakit, inggihpunika sakit sakadi anak istri sane jagangembasang rare. 4 Tendas ange uyeng-uyengan, tur ang jejeh ngetor kabatek antukajerih tan kadi-kadi. Tiang ngajap-ajap pisanmangda wengine gelis rauh, nanging wenginepunika wantah makta kakewehan kewanten.5 Sajeroning wahyune punika wenten papestan
sane sampun cumawis. Permadanine sampunmakebat buat genah tamiune malinggih.Paratamiune sampun pada majengan miwahmainum-inuman. Tan pararapan raris wentenprentah masuara sapuniki: “Ih parasenapa ,sayagaangja tamiang ragane!”6 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang sapuniki: “Kemaja adaang pajagaan,tur tunden ia nglapurang unduk ane tepukina.7 Yening ia nepukin anak teka mai negakin jaranmakembar-kembaran, tur anak muani padanegakin keledae muah unta, pajagaane patutnlektekang pesan anake ane teka ento.”8 Pajagaane punika tumuli matur sapuniki: “Duh
pamekele, ang sampun majaga ring genahpajagaan ange rahina miwah wengi.”9 Tan dumade jeg rauh jadma nunggang kuda,
makembar-kembaran sareng kalih sareng kalih.Ipajagaan tumuli makta or asapuniki: “PanegaraBabele sampun kaon! Sawatek arca-arcannyane
NABI YESAYA 21.10–15 621
sane sungsung ipun sami sampun mabrarakanring tanahe.”10 Ih Israel bangsan ange, semeton sampun
ka g g sakadi padi, nanging sane mangkin angngrauhang ring semeton, or sane ngliangin sanesampun piragi ang saking Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa, Widin Israele.
Sabda ngeniang indik bangsa Edome11 Puniki sabda ngeniang indik bangsa Edome.
Wenten satunggaling anak saking Edommajeritan ring ang sapuniki baosnyane: “Ih jerosang magebagan, malih makapidanke suenipunpetenge puniki jaga ical? Nikayangja ring ang,malih pidanke paindikan puniki jaga wusan?”12 Tiang tumuli masaur sapuniki: “Semengane
sampun rauh, nanging wengine pacang rauhmalih. Yening ragane makayunan mataken malih,rarisangja rauh mataken malih.”
Sabda ngeniang indik bangsa Arabe13 Puniki sabda ngeniang indik bangsa Arabe. Ih
jero, rakyat Dedan, parapangalu sane nyujukangkemah ring tegal melakange ring Arab, 14 icenjatoya anake sane rauh ring ragane. Ih jero rakyatsane magenah ring panegara Tema, icenja anakesane rarud punika ajengan, 15 santukan ipunpada malaib buat ngluputang dewek saking
NABI YESAYA 21.16–22.5 622
pedang sane sampun sayaga jaga ngamademangipun miwah saking panahe sane sampun sayagaka wakang miwah saking sawateking bebayaperange.16 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris masabda ringang sapuniki: “Sajeroning a ban ene kaluihan
bangsa Kedare lakar kasurudang. 17 Juru panaheento anak ane paling wanena di Kedar, nangingtuah abedik pesan ane lakar enu idup. UlunSang Hyang Widi Wasa, Widin Israele ane subangandika buka keto.”
Sabda ngeniang indik kota Yerusaleme
22 1 Puniki sabda ngeniang indik LebakWahyune. Napike sane sampun
kasidan? Napi awinannya rakyat kotanepunika ngwentenang upacara ring raab-raabumahipune? 2 Kotane makasami iur tur uyutmabiayuhan. Semeton-semeton ragane sanepadem ring payudan punika boyaja pademmalantaran ipunmayuda. 3 Parapamimpin raganepada jerih kapilayu tur sampun kejuk sederengipun niwakang panah angan asiki. 4 Sanemangkin banggayangja ang ngeling kaduhkitanpadewekan buat mangenang bangsan angesane padem punika. Sampunangja ngindayangnglipur ang. 5 Puniki masan inguh, kaon miwahbingung ring Lebak Wahyune, tur Ida Sang Hyang
NABI YESAYA 22.6–11 623
Widi Wasa Sane Maha Luur miwah Sane MahaKuasa sampun ngardi indike punika ring iraga.Tembok kotan iragane sampun kuugang, turjeritan anake katulung-tulung matangguran ringselag-selagan bukite.6 Prajurite saking panegara Elam rauh
nunggang kuda, ngagem sanjata panah langandewa. Paraprajurite saking panegara Kir padasayaga ngagem tamengnyane. 7 Lebak-lebakYehudane sane gemuh sami bek antuk kretaperang. Prajurite sane nunggang kuda samipada ngambiar ring ajeng gapuran kotaYerusaleme. 8 Pertahanan Yehudane saminyag. Yen paindikane punika sampun kasidan,ragane pacang nyagerang sanjata sakinggudang sanjatane sane mawasta: “GedongWanadri”. 9 Ragane manggihin genah-genahtembok-tembok kota Yerusaleme sane perlukabecikang. Ragane nureksain umah-umahe ringYerusalem sami, tur nguug makudang-kudangumah mangda polih batu buat ngamecikangtembok-tembok kotane. Mangdane wentengenah panyimpenan toya, 10 (22:9) 11 ragane jagangwangun satunggaling tlaga ring tengah kotanebuat ngembahang toya saking tlagane sane tua.Nanging ragane nenten lingu ring Ida Sang HyangWidi Wasa sane ngrencanayang indike punika
NABI YESAYA 22.12–17 624
saking nguni tur sane ngawinang indike punikadados kadi asapuniki.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
miwah Sane Maha Kuasa sampun ngandikayangragane mangda nangis tur masesambatanmiwah ngundul sirah ragane tur nganggepangangge kaduhkitan. 13Nanging raganeica tur marerainan. Ragane nampah biri-birimiwah sampi buat kajengang, tur nginumanggur. Ragane mabaos sapuniki: “Jalanja iragamangan-nginum, buin mani iraga lakar ma .”14 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
miwah Sane Maha Kuasa ngraga sane ngandikaring ang sapuniki: “Kajaatannyane tusing taenlakar kampurayang sanunne ia idup. Ulun IdaSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Luur muahAne Maha Kuasa ane suba ngandika buka keto.”
Pakeling pabuat Dane Sebna15 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur miwah Sane Maha Kuasa ngandikayangang ngrauhin Dane Sebna, sane ngenterang
kulawargan purine, tur matur ring daneasapuniki: 16 “Sapasirake sengguh semetonragan semetone? Napike wewenang semetonemakarya gua buat mendem sawan semetonering sampih bukit kaange? 17Menawita semetonrumasa dados anak pen ng. Nanging Ida Sang
NABI YESAYA 22.18–25 625
Hyang Widi Wasa pacang ngambil tur nyabatangsemeton. 18 Ida pacang ngambil semeton sakadibola tur nyabatang semeton ring tegale sanelinggah. Irika semeton pacang seda ring sampingkretane sane sumbungang semeton. Semetonkimud ring kulawargan pamekel semetone.19 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang ngisidangsemeton saking kantor semetone, tur nyurudangsemeton saking pangkat semetone sane mulya.”20 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring
Dane Sebna sapuniki: “Yen paundukane entokasidan, Ulun lakar ngutus Elyakim parekanUlune pianak Hilkiane. 21Ulun lakar nyalukangjubah jabatan kitane sig iane tur nyerahangteken ia saluiring kakuasan kitane. Ia lakar dadisatmaka bapa buat rakyat Yerusalem muahYehudane. 22Ulun lakar ngicen ia kakuasan anecukup di sor ida sang prabu katurunan Daude. Iaane ngawiwenangang ditu. Yen ia mukak, nyenko tuara nyidayang ngubetang, tur yen ia anengubetang, tuara ada anak ane nyidayang mukak.23Ulun lakar ngamanggehang tegaknyane bukalaite, tur ia lakar makadadi sumber kamulianbuat kulawargannyane makejang.24Nanging panyamaan muah tetanggungane
lakar dadi tetegenannyane. Ia ajaka makejangento lakar gumantung teken ia buka panci muahpayuke magantung di pangantungane. 25 Yen
NABI YESAYA 23.1–5 626
unduke ento kasidan, pangantungan ane subatekek kapasang ento lakar keles tur ulung, turento makadadi pamragat saananing ane subamagantung ditu.” Ida Sang Hyang Widi Wasasampun ngandika kadi asapunika.
Sabda ngeniang indik kota Tirus miwah Sidone
23 1 Puniki sabda sane ngeniang indikkota Tiruse. Ih parabendega sane
medal ka segarane nangisja malantarankaduhkitan. Palabuhane sane ring Tirussampun uug maglaturan. Umah-umah miwahpalabuhannyane sampun pada uug. Rikalakapal-kapal ragane mawali saking Siprus raganemireng gatra. 2 Pada nangisja ih sudagar-sudagarering Sidon. Ragane ngutus anak, 3 nglintanginsegara buat numbas wiadin ngadol gandum sanetumbuh ring Mesir, tur madedagangan marepring bangsa-bangsane sami.4 Kota Sidon, ragane sampun keni kimud! Segara
miwah samudrane sane ageng tur dalem nentennyak ngangkenin ragane, tur mabaos asapuniki:“Tiang tuara taen ngelah pianak. Tiang tusingtaen ngedenang pianak muani wiadin luh.”5Wong Mesire taler pacang tengkejut tur
ngetor rikalane ipun miragi indik kota Tirusesampun kasirnayang.
NABI YESAYA 23.6–13 627
6Nangisja malantaran kaduhkitan ih wongTirus. Indayangja ngluputang dewek ka Sepanyol.7Nyidayangke kota Tiruse puniki masukarena, sakadi sane sampun-sampun? Punapikepuniki kota sane ngutus anak nglintanginsegara buat ngrereh genah magumana irika?8 Sapasirake sane sampun ngawinang indikepuniki nibenin kota Tiruse, kota kaprabon sanesudagar-sudagarnyane soroh pangeran sanepinih luih-luih ring jagate? 9 Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa sane ngrencanayangindike punika. Ida ngrencanayang indike punikabuat muputang kasumbungan sane sampun kardiipun tur ngawinang kimud jadmane sane ajiangipun.10Garapja tegale ih anak sane magumana ring
Sepanyol, santukan ragane nenten kari maderbepalabuhan. 11 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngamengang tangan Idane ring duur segaranetur nguugang kaprabon-kaprabone. Ida sampunmrentahang mangda pusat perdagangan kotaPunisiane kuugang. 12 Ih kota Sidon, kasukanragane sampun puput, tur rakyat raganeka ndes. Yadiastun ipun ngluputang dewek kaSiprus, nanging ipun taler pacang nenten nemurahayu.13 (Punika wong Babel boyaja Asur, sane
nglebang sato alasane sane nyerbu kota
NABI YESAYA 23.14–18 628
Tiruse. Wong Babele punika sane ngwangunmenara-menara buat ngurung kotane. Ipunnguug benteng-benteng kota Tiruse, tur nilarkotane punika uug maglaturan.)14Nangisja malantaran kaduhkitan, ih
parabendega sane ring segarane! Kotane saneandelang ragane sampun uug.15 Jaga wenten masanipun kota Tiruse pacang
kalaliang sajeroning pitung dasa taun, asahring yusan ida sang prabu. Yening taun-taunpunika sampun lintang, kota Tiruse pacangsakadi sundele ring kakidungane kadi asapuniki:16 “Jemakja kecapine tur ilehinja kotane, raganesundel sane sampun tan kalinguang. Nabuh turkidungangja kakidungan malih, mangda anakelanang-lanang malih pada rauh.”17 Yening pitung dasa taun punika sampun
lintang, Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnglugrain kota Tiruse mawali ka geginannyanesane sampun-sampun tur ipun pacangmasewaang deweknyane ring parakaprabonring jagate. 18 Jinah pikolihnyane punika pacangdados aturan ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ipun nenten pacang nyimpen jinahe punika,nanging anake sane mabak ring Ida SangHyang Widi Wasa punika pacang ngunayangjinahipune anggena numbas ajeng-ajenganwiadin pangangge sane perluang ipun.
NABI YESAYA 24.1–7 629
Ida Sang Hyang Widi Wasapacang ngukum jagate
24 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngrusak jagate tur manggayang
pre wine punika suung mangmung. Idapacang ngengsogang pre wine punika turmrarakang rakyatnyane. 2Asing-asing anakpacang manggihin nasib sane pateh, inggihpunika parapandita miwah rakyat biasa, parekanwiadin pamekel, sane numbas miwah sanengadol, sane maselangang wiadin sane nyelang,sane sugih miwah sane was. 3 Pre wine pacanguug maglaturan. Ida Sang Hyang Widi Wasa sanengandika kadi asapunika, tur punika sinah pacangkalaksanayang.4 Pre wine pacang tuh tur layu, jagate
makasami sayan tan pabayu. Pre wine miwahakasane pacang berek. 5 Jadmane sampunngrusak pre wine malantaran antuk mamurugpidabdab Ida Sang Hyang Widi Wasa miwahlompang ring prajanjian sane kardi Ida buatsalami-laminipun. 6 Punika awinannya Ida SangHyang Widi Wasa sampun ngwarahang sumpahring pre wine. Jadmane patut ngemasin indiksane sampun kardi ipun. Wantah sayan akidikpisan sane prasida kantun urip. 7 Tetandurananggure layu, tur toyan anggure sayan kirang.
NABI YESAYA 24.8–16 630
Asing-asing anak sane sampun naenin masukarena, sane mangkin ipun sedih. 8 Samalihakaliangan suaran tetabuhane, inggih punikasuaran rebab miwah suaran kendangnyanesampun sepi. 9 Irika sampun nenten malihwenten kaliangan indik toyan anggur, tur tanwenten anak mrasidayang malih ngrasayanganggur. 10 Saananing sane wenten ring kota samiiur tur rakyate sami pada ngubetang jelananumahnyane buat ngrahayuang deweknyane.11Anake pada pakuuk ring margine, duaningirika nenten wenten anggur malih. Kalianganesampun kaon buat salami-laminipun. Kalianganepunika sampun ical saking panegarane punika.12 Kotane sampun uug, tur gapurannyane talersampun nyag ajur. 13 Paindikane sane kadiasapuniki sane pacang nibenin sawatek bangsanering jagate sami. Paindikan sane kadi asapunikatan bina sakadi wusan masan ngampunge, rikalawoh saitune sampun telas, tur masan ngalapwoh anggur sampun wusan.14Wenten anak sane makidung kabatek antuk
liangnyane. Anake sane magenah bedauh, ipunpacang nyritayang indik kagungan Ida Sang HyangWidi Wasa. 15 Tur anake sane magenah bedanginpacang muji ida. Anake sane magenah ring pasisipacang muji Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidinIsraele. 16 Saking tepin jagate sane doh-doh ang
NABI YESAYA 24.17–23 631
pacangmiragi pujian sanemuji Israel, makadadosbangsa sane patut. Nanging pabuat ang nentenwenten pangajap-ajap! Tiang jadma sane sampunkakutang. Penghianate terus menghianat, turpenghianatannyane sayan mangetang. 17 Ih jerosareng sami, pirengangja atur ange. Jagawentenpaindikan sane ngresresin, bangbang miwahjeet sane nyantosang jerone. 18Asing-asing anaksane nyidayang luput saking paindikan sanengresresin, ipun pacang labuh ka bangbange, tursane luput saking bangbange ipun pacang kenijeet. Sabeh sane bales pisan pacang tedun sakadibriokang saking langite, tur dasar-dasar pre winepacang magenjongan. 19 Pre wine pacangengkag tur belah miwah belah masibakan.20 Pre wine pacang srayang-sruyung sakadianak punyah tur pacang ayag-oyog sakadipondoke tempuh angin baret. Jagate pacang abotmalantaran dosa-dosannyane. Ipun pacang bahnyelea tur nenten pacang naenin eling malih.21 Pacang rauh masanipun Ida Sang Hyang Widi
Wasa pacang nyisipang panguasa-panguasasane baduur miwah sane ngwengku pre wine.22 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang munduhangpararatune sareng sami sakadi narapidanaring tengah bangbange. Ida pacang ngancingpararatune punika ring pangkenge kantosrauh masannyane kasisipang. 23 Bulane pacang
NABI YESAYA 25.1–4 632
dados peteng, suryane pacang nenten malihmasunaran, santukan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa pacang jumeneng nata. Idapacang mrentah ring Yerusalem ring GunungSion, tur parapamimpin rakyate pacang ngetonkamulian Idane.
Kidung puji-pujian
25 1Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu sane dados Widin
ange. Ti ang pacang ngluihang PalungguhIRatu tur muji parab Palungguh IRatune.Palungguh IRatu sampun ngardi paindikansane ngangobin. Palungguh IRatu sampunngamargiang saha sa a rencanan PalungguhIRatune sane sampun karencanayang duke nguni.2 Palungguh IRatu sampun ngubah kota-kotane
dados uug-uugan, tur ngrusak bentengpertahanannyane. Puri-purine sanekawangun antuk meseh-meseh angesampun sirna salami-laminipun.
3 Rakyat bangsane sane kuat pacang mujiPalungguh IRatu. Palungguh IRatu pacangkajerihin ring kota-kotan bangsane saneangkara murka.
4 Jadmane sane was- was miwah sanetan maderbe panulung sampun malaibngungsi Palungguh IRatu, tur ipun sampun
NABI YESAYA 25.5–8 633
molih rahajeng rikalaning katempuhkakewehan. Palungguh IRatu sampunmaicayang ring ipun pasayubanmarep ringangin ribut tur nedunin ipun rikalaningpanase mangentak-entak. Jadmane saneangkara murka magegebug waluya kadiangin ribut masan dingine,
5waluya sakadi masan endange ring tanahesane tuh. Nanging Palungguh IRatu,duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, IRatusampun ngawinang meseh-meseh angebungkem. Palungguh IRatu sampunmungkem geluran jadmane sane wirosapunika waluya sakadi guleme nayuhinrahinane sane panes.
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyawisang pepestan6 Irika ring Gunung Sion, Ida Sang Hyang Widi
Wasa Sane Maha Kuasa pacang nyawisang pestapabuat bangsa-bangsane ring jagate sami, inggihpunika pesta sane wibuh antuk ajeng-ajengansane mawarni-warni miwah anggur sane pinihbecik. 7 Irika tan pasamadona Ida pacangngaonang gulem kasedihan sane sampunnekepin parabangsane. 8 Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Luur pacang ngaonang sangpa buat salawas-lawasnya. Ida pacang ngusapyeh paningalane saking sawatek paningalan
NABI YESAYA 25.9–12 634
anake, tur ngaonang kanistan kaulan Idane sanetaanang ipun ring sakuub jagate puniki. Ida SangHyang Widi Wasa ngraga sane sampun masabdakadi asapunika.9 Yen paindikane punika sampun kasidan,
asing-asing jadmane pacang mabaos sapuniki:“Ida ane dadi Widin iragane! Iraga pracaya tekenIda, tur Ida suba ngrahayuang iraga. Ida ento IdaSang Hyang Widi Wasa. Iraga andel teken Ida,tur ane jani iraga bagia muah girang sawireh Idasuba ngrahayuang iraga.”
Ida Sang Hyang Widi Wasajaga ngukum bangsa Moabe
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa nyayubin GunungSione. Nanging rakyat bangsa Moabe pacangkajekjek, sakadi sumine kajekjek ring lulune.11 Ipun pacang pada ngenjuhang limannyanesakadi ipun pacang ngalangi, nanging Ida SangHyang Widi Wasa pacang nganistayang ipun, turlimanipune pacang nyilem tan pabayu. 12 Idapacang ngarusak tembok benteng bangsa Moabesane tegeh-tegeh tur pacang kabrarakang ringabune.
NABI YESAYA 26.1–7 635
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangmapaica kamenangan ring kaulan Idane
26 1 Jaga rauh masanipun rakyate pacangngidungang kidunge puniki ring panegara
Yehuda.Kotan iragane suba kuat. Ida Sang Hyang Widi
Wasa ngraga ane melanin tembok-tembokkotane.
2Ampakangja gapuran kotane, tur depangjabangsane ane sa a macelep, nah entobangsane ane tansah mapakardi ayu.
3Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, paicayangjadame sane sampurna ring anake saneteleb manahnyane saha kukuh tur pracayaring Palungguh IRatu.
4 Pracayaja ring Ida Sang Hyang Widi Wasabuat salami-laminipun, duaning Ida setatapacang nyayubin iraga.
5 Ida sampun ngasorang anake sane sumbung.Ida nguugang kotannyane sane kuat,genahipune magumana, tur Ida nuludangtemboknyane ka tanahe dados abu.
6 Sane mangkin kotane punika kentasin antukanake sane ka ndes tur kajekjek antukbuntutnyane.
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu ngardi margi sane gantar pabuat
NABI YESAYA 26.8–11 636
jadmane sane becik. Margine sane entasinipun punika dangsah.
8 Ti ang ngiringang pakarsan Palungguh IRatu,samaliha sane ajap-ajap ang wantahPalungguh IRatu. Sane edotang angwantah Palungguh IRatu ngraga.
9 Rikala wengi ang ngedotang PalungguhIRatu saking saguluking manah ange.Taler rikala semeng ang ngulaPalungguh IRatu antuk panelas bayu sabdaidep ange. Santukan rikala PalungguhIRatu nepasin mrecapada miwah jadmanepunika, irika ipun pacang mlajah paindikansane adil.
10 Yadiastu Palungguh IRatu asih sueca ringjadmane sane jaat, nanging ipun nentennaenin mlajah nglaksanayang sane patut.Yadiastu iriki ring panegaran anake sanepatut, ipun taler kantun ngardi iwang. Ipuntan nyak ngangkenin kagungan PalungguhIRatu.
11Meseh-meseh Palungguh IRatu nenten uningyening Palungguh IRatu pacang nyisipangipun. Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,banggayangja ipun nandang kimud turnandang sangsara. Banggayang ipun kenipasisip sane sampun wakang PalungguhIRatu. Sinahangja ring ipun mungguing
NABI YESAYA 26.12–17 637
Palungguh IRatu kalintang asih sueca ringkaula druene.
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu pacang mapaica pamupon gemuhlanduh ring ang. Sakancan pikolih
ange punika wantah pakardinPalungguh IRatu.
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange, ang kaprentah antuk anak
osan, nanging wantah Palungguh IRatusane dados Widin ange.
14 Sane mangkin ipun sampun padem tur tanpacang urip malih, santukan PalungguhIRatu sampun nyisipang tur nyirnayangipun, mawinan nenten wenten anak saneeling malih ring ipun.
15Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu sampun numbuhangbangsan ange, tur malinggahinwewidanganipune sabilang tepisiringnyane, tur indike punika ngawinangPalungguh IRatu kaluihang.
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu nyisipang kaula druene, tursajeroning kaduhkitannyane ipunngastawa ring ayun Palungguh IRatu.
17Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun ngawinang ang ngeling
NABI YESAYA 26.18–21 638
gerong-gerong sakadi anake luh sanenyakit ngembasang rare.
18 Ti ang rumasa sakit tan kadi-kadi, nangingang nenten nglekadang punapa-punapi.
Ti ang sampun tan polih kamenanganpabuat panegaran ange. Ti ang nentenmuputang karya punapa-punapi.
19 Bangsan ange sane sampun padem punikapacang urip malih. Bangkenipune pacangurip malih. Sane padem ring bangbangepacang bangun tur masuka rena. Sakadidamuhe sane macaya ngawinangmrecapadane seger, kadi asapunika IdaSang Hyang Widi Wasa pacang malihnguripang anake sane sampun sue padem.
Indik pangadilan miwah indik malih kabecikang20 Ih bangsan ange, kemaja pada mulih, tur
ubetang jelanane. Engkebangja deweke dituajahan, kan pidukan Ida Sang Hyang WidiWasa purna. 21 Ida Sang Hyang Widi Wasalakar tumurun uli linggih Idane di suarganbuat nyisipang anake di gumine uli kranadosa-dosannyane. Laksanane ama -maane kalaksanayang aji singid di gumine, entolakar kasinahang, tur tanahe tusing buinlakar ngengkebang bangken anake ane subakama ang.
NABI YESAYA 27.1–8 639
27 1 Ring rahinane punika Ida Sang HyangWidi Wasa pacang ngunayang kawisesan
Idane tur pedang Idane sane mawisesa buatngukum Lewiatan, naga sane nglegos turmalingkeh, tur ngamademang naga ageng sanering segarane.2 Ring rahinane punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa pacang ngandika ring abian anggur Idanesane ngledangin Ida asapuniki: 3 “Ulun nyagaabian anggure ento tur nyiamin ia terus-tumerus.Ulun nyaga ia peteng lemah kan tuara adaanak ane lakar ngendahang ia. 4Ulun suba suudpedih teken abian anggure ento. Yen upama dituada punyan ketket wiadin dui tumbuh nglikadin,Ulun lakar mutbut tur nunjel duine ento kantelah. 5Nanging yen musuh-musuh kaulan Ulunemamuatang pasayuban teken Ulun, depang iangae dame ngajak Ulun. Nah depang ia madamengajak Ulun.”6 Ring masane sane jaga rauh, rakyat Israele
inggih punika katurunan Dane Yakub pacangtumbuh akah sakadi taru, tur ipun pacangmabunga lan makedapan. Jagate pacang bekantuk woh sane medalang ipun.7 Ida Sang Hyang Widi Wasa nenten pacang
ngukum bangsa Israele sakadi abot ukumanmesehnyane. Ipun tan pacang akeh kicalanjadma. 8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngukum
NABI YESAYA 27.9–13 640
kaulan Idane malantaran nyelong ipun. Idasampun ngampehang ipun antuk angin sanebaret sane rauh saking kangin. 9Nangingdosa-dosan wong Israele pacang kampurayang,yening batu-batu pamorboran aturan wongsunantarane punika sampun kanyagang sakadipamor bubuke, samaliha nenten wenten pasepanwiadin arca-arcan Dewi Aserane sane kantun.10 Kota sane mabenteng bah tur uug
maglaturan. Kotane punika kakutang sakadi tegalmelakange sane suung. Ipun sampun dados tegalpangonan banteng, genah banteng-bantengepunika medem miwah neda. 11 Carang-carangtarune pada layu, tuh tur empak, tur anakeistri-istri pada nambunang ipun kangge saang.Santukan rakyate nenten ngresep punapa-punapi, punika awinan Ida Sang Hyang WidiWasa sane ngardi ipun nenten sayang ring ipunwiadin nyinahang sih pasueca ring ipun.12 Ring rahinane punika saking Tukad Eprate
rauh ka wates panegara Mesire Ida Sang HyangWidi Wasa pacang munduhang kaulan Idanesakasiki, sakadi anake malasang gandum sakinggumpange.13 Yen rahinane punika rauh, trompete pacang
kasuarayang buat ngandikain mangda bangsaIsraele sane wenten ring paselongan sami mawalisaking Asur miwah Mesir. Ipun pacang rauh
NABI YESAYA 28.1–6 641
tur nyungsung Ida Sang Hyang Widi Wasa ringYerusalem, ring bukit Idane sane suci.
Pakeling pabuat kaprabon sane baler
28 1 Kaprabon Israele, kasinengkaonan.Kamuliannyane sampun layu sakadi
gegelungan sekare ring duur parapamimpinesane mamunyah. Sirahnyane sane sumbungkaminyakin antuk minyak wangi sane miik,nanging ipun sampun pules padem ulihanpunyah. 2 Ida Sang Hyang Widi Wasa maduesatunggaling anak sane kuat tur siteng sanesayaga pacang ngebug ipun. Anake punikapacang rauh sakadi angin ribut, sakadi ujan angines sane bales pisan, sakadi embahan blabaresane suluk, nglangkungin ring kakuatan blabaragunge, tur pacang nglancah panegarane punika.3 Parapamimpin sane sumbung tur senengmapunyah-punyahan pacang kajekjek ring sortlapakan ba snyane. 4 Kauceman swabawanparapamimpin sane mrekak pacang ical sakadiwoh sane wayah pinih dumuna, kaalap turkajengang rikala ipun wau nasak.5 Jaga rauh masanipun rikala Ida Sang Hyang
Widi Wasa Sane Maha Kuasa pacang dadosgegelungan sekar sane mulya pabuat kaulanIdane sane kantun urip. 6 Ida pacang ngicen rasakadilan ring anake sane ngamargiang tetepasan
NABI YESAYA 28.7–12 642
tur Ida maicayang kawanenan ring anake sanenindihin gapuran kotane saking imeseh sane jagangebug.
Dane Yesaya miwah paranabinesane demen mamunyah ring Yehuda
7 Paranabi miwah parapanditane sami talerpada punyah kantos dane pada srayang-sruyung.Dane nginum anggur miwah arak kalintang akehkantos dane katanjung sajeroning kabingungan.Paranabine pada punyah buat nampi wahyusane karauhang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa samaliha parapanditane taler pada punyahsajeroning nepasin wicara sane katangkilang ringajeng danene. 8Meja genah danene niwakangtetepasan bek madaging utah, tur tan kantunwenten genah sane kedas.9Dane pada ngrimikang indik ange tur
sapuniki baosnyane: “Nyen ia kadena urukangateken jlemane ento? Nyenke ane muatangkasaksiannyane? Pituturne ento tuah cocokanggon buat pararare ane mara mabelas. 10 Iamakeneh ngajahin iraga sakabuku, sakacarikmuah sakapaosan.”11 Yening semeton tan kayun mirengang
baos ange, Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nganggen basa asing buat ngurukangsatunggaling paurukan ring semeton. 12 Ida
NABI YESAYA 28.13–17 643
maicayang genah pararianan miwah kalianganpabuat semeton sareng sami, nanging semetontan kayun nglinguang pangandikan Idane.13 Punika awinanipun Ida Sang Hyang Widi Wasangurukang semeton sakabuku, sakacarik miwahsakapaosan. Sabilang a ndakan semeton pacangkatanjung. Semeton pacang matatu, keni jeet,tur raris katawan.
Batu sendi pabuat Sion14 Sane mangkin ih jadma sane mrekak sane
mrentah rakyate iriki ring Yerusalem, piragiangjapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.15 Ragane bes mrekak mabaos, mungguingragane sampun makarya prajanjian ring sangpa , tur sampun ngardi persetujuan ring palokane. Yen bencanane punika rauh, raganesampun cager mungguing ragane pacang luputsantukan ragane pracaya mungguing bobabmiwah mokake pacang ngrahayuang ragane.16 Sane mangkin piragiangja pangandikan IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur sapuniki:“Ulun masang dasar ane kuat tur kukuh bakuhdi Sion. Ditu Ulun masang sendi ane kukuhbakuh ane misi tulisan kene: ‘Pracayane entodasar ane kuat buina sabar.’ 17 Kadilan lakardadi sepat siku-siku pabuat sendine ento turkajujuran lakar dadi sepat gantungnyane.” Angin
NABI YESAYA 28.18–22 644
ribute pacang ngampehang saananing sanebobab sane andelang ragane, tur blabare pacangngenyagang pasayuban ragane. 18 Prajanjiansane sampun karyanin ragane sareng ring sangpa pacang kasirnayang, tur pepacukan baosragane ring pa lokane pacang kurungang. Yeningbencanane rauh ngrubeda, ragane pacang kenikatangkeb. 19 Bencanane punika pacang nempuhragane mawan -wan selid sore. Ragane pacangnandang bencanane punika rahina wengi.Sabilang wenten sabda anyar saking Ida SangHyang Widi Wasa, pacang wenten bencana saneanyar. 20 Ragane pacang dados sakadi sesonggananake sirep ring pasareane sane kalintang bawak,tur masaput cenik buat nyapu n awaknyane.21 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang nglurugsakadi sane sampun kardi Ida marep ringGunung Perasim miwah ring Lebak Gibeone,mangdane mamargi napi sane arsayang Ida, tursawiak tawah pisan pakardin Idane punika. Idamapakayunan nyampurnayang pakardin Idane,inggih punika pakardin Idane sane tawah punika.22 Sampunangja ica ring pakeling sane aturangang ring ragane! Yen ragane ica, punika pacang
ngawinang keweh ragane ngluputang raga.Tiang sampun miragi kaputusan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa buat ngenyagangpanegarane punika.
NABI YESAYA 28.23–29 645
Kawicaksanan Ida Sang Hyang Widi Wasa23 Pirengangja atur ange, tur incepang indik
sane tuturang ang ring ragane. 24Nentenwenten petani sane nenggala tanahnyane terus-terusan buat nyediang mangda sida katandurin.25 Pangawit ipun patut nyediang tanahe punikararis ipun nyambeh bibit, minakadinipun jintenselem miwah jinten pu h. Ipun nyambehgandum miwah jelae maririg-ririgan tur ringsisinnyane ipun nyambeh wiji-wijian sane osan.26 Ipun uning sapunapi patu pun ngamargiangpakaryannyane, santukan Ida Sang Hyang WidiWasa sampun ngurukang ipun. 27 Ipun nentennaenin nig g jinten selem wiadin jinten pu hantuk tungked sane baat, nanging ipun nganggentungked sane ingan tur amun pantesipun. 28 Ipuntan pacang ngenyagang gandumnyane ulihannig g terus-terusan, tur ipun uning sapunapiantuk nig g gandume punika antuk nyalanangroda, nglilig gandume tur nenten pacang ngrusakjijihnyane. 29 Kawicaksanane puniki sami rauhnyasaking Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa. Rencanan Ida Sang Hyang Widi Wasapunika wicaksana, tur sakancan rencananepunika tansah sida karya.
NABI YESAYA 29.1–6 646
Nasib kota Yerusaleme
29 1 Pamorboran aturan pabuat Ida SangHyang Widi Wasa, lan kota Yerusaleme
sampun keni sengkala. Kota genah Ida Daudngwangun kemah keni sengkala! Banggayangjataune kagentosin antuk sane lianan sahakadulurin pesta miwah rerainan. 2 Tur sasampunepunika Ida Sang Hyang Widi Wasa rarisngrauhang bencana ring kota sane kawastanin:“Genah pamorboran aturan pabuat Ida SangHyang Widi Wasa.” Irika pacang wenten tangissesambatan tur kotane pacang waluya sakadigenah pamorboran aturan sane bek madagingrah. 3 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang nglurugkotane punika. Ida pacang ngurung tur ngebugkotane punika. 4 Yerusaleme sakadi satunggalingmamedi sane madekesan mabaos saking betentanahe, antuk suara sane ngremeng sane medalsaking buke.5 Ih Yerusalem, sawatek wong sunantarane
sane nglurug ragane pacang kampehang sakadibuke, tur wadua balannyane sane ngresresinjaga kampehang waluya sakadi gumpange. Tanpasamodana, 6 Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa jaga ngluputang ragane antuk ujanangin kerug kerebek sane ageng miwah antuklinuh sane magejeran. Ida jaga ngutus angin
NABI YESAYA 29.7–11 647
nglinus miwah geni angarab-arab. 7 Sasampunepunika wadua balan bangsa-bangsane jagangebug kota genah pamorboran aturan pabuatIda Sang Hyang Widi Wasa. Sanjata miwahgegamannyane inggih punika saluiring sanewenten jaga sirna sakadi ipiane wiadin sakadirerambangane rikalaning wengi. 8 Sakancanbangsa-bangsane sane sampun pacuk buatngebug kota Yerusaleme pacang sakadi jadmanesane kasedukan, sane ngipi madaar nangingrikala ipun enten ipun seduk, wiadin sakadi anakesane banget nandang bedak, ipun ngipi nginumtoya nanging rika laning ipun enten ipun rumasakekolonganipune tuh kabatek antuk bedaknyane.
Pakeling buat sane tan lingu9Ngrarisja dados anak sane nambet!
Lanturangja dados anak sane buta! Padapunyahja ulihan tan nginem anggur, tursrayang-sruyungja ulihan tan nginum anggurangan aketelan! 10 Ida Sang Hyang Widi Wasasampun ngawinang ragane arip tur sirep leplep.Paranabine sane makadados paningalan rakyate,nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunnekepin paningalannyane punika. 11 Pitegessabilang wahyune pacang nenten panggihinragane. Punika jaga sakadi kitabe sane macakep,tur masegel. Yening ragane makta kitabe punika
NABI YESAYA 29.12–16 648
ring satunggaling anak sane uning ngwacen turnunas mangda ipun nyak mamaosin pabuatragane, ipun pacang mabaos mungguing ipuntan mrasidayang ngwacen, duaning kitabepunika macakep tur masegel. 12 Yening raganemakta kitabe punika ring satunggaling anaksane tan uning ngwacen tur nunas mangda ipunmamaosin pabuat ragane, ipun pacang masaurmungguing ipun nenten uning ngwacen.13 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Rakyate ne ngorahang ibannenyungsung Ulun, nanging raosne tuara ada arnne, tur a nne joh teken Ulun. Agamannyane
puyung, tuah pren tah-prentah manusa padamuah adat kabiasaan, ane suba apalanga. 14 Entokrana ulun lakar nengkejutang ia aji satunggalingpaundukan ane nadak teka nruntun. Ditu anedueg lakar mabalik dadi belog, tur ane ririh lakartan paguna.”
Pangajap-ajap buat benjang pungkur15Anake sane ngindayang ngengkebang
rencanannyane saking Ida Sang Hyang WidiWasa, ipun pacang keni sengkala. Ipun maktarencana-rencanannyane saha sesingidan turmapineh mungguing nenten wenten anak saneuning wiadin tau ring indik sane kardi ipun.16 Ipun malikang saananing sane wenten. Sane
NABI YESAYA 29.17–21 649
encenke sane utamaan, tukang payuke wiadintanah legite? Nyidayangke barang sane kakardiantuk imanusa mabaos ring sang ngardi sapuniki:“Sampunang ragane ngardi ang!” Wiadinmrasidayangke ipun mabaos ring sang ngardisapuniki: “Ragane tan uning napi sane karyaninragane.”17 Sakadi wenten inucap, tan malih asue bete
pacang dados tegal pabianan tur tegal pabiananepacang dados bet.18 Yen masane punika sampun rauh, anake sane
bongol pacang miragi suaran anak ngwacencakepan saha terang, tur anake sane buta, sanemagenah ring genahe sane peteng, pacangngedat paningalannyane tur ningalin. 19Anakewas- was tur nista pacang malih manggihin
kasukan paican Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidinIsraele sane suci. 20 Indike punika makadadospamuput anake sane nindes anak osan miwahjadmane sane cemer ring ayun Ida Sang HyangWidi Wasa. Sawatek anake madosa pacangkasirnayang. 21 Ida Sang HyangWidi Wasa pacangnyirnayang anake sane demen ngae pisuna.Anake sane demen misunayang anak, inggihpunika anak sane nambakin pasisip pabuat anakesane jaat miwah anake sane mabaos bobabmarep ring anake sane patut sane ngula kadilan.
NABI YESAYA 29.22–30.3 650
22 Raris sane mangkin Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin Israele sane nulungin Abrahamsaking kamewehan, ngandika asapuniki: “Ihkaulan Ulune, kita tusing buin makelo enunandang kimud, tur muan kitane tusing buinkembang ulihan nandang wirang. 23Dikalanekita nepukin anake cerik-cerik ane lakarpaicayang Ulun teken kita, ditu kita lakar nawangmungguing Ulun Widin Israele ane suci. Kita lakarngluihang Ulun tur angob teken Ulun. 24Anakeane belog lakar mlajah ngresepang, tur anakeane tansah ngamigmig lakar demen mlajah.”
Prajanjian sane tan pagunamarep ring wong Mesire
30 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Ane mrentah gumi Yehudane
ento lakar sengkala sawireh ia brontak marepteken Ulun. Ia nuut rencana ane tuara gaeUlun, tur nanda tanganin prajanjian anenglawan pakayunan Ulune, tur setata ngimbuhindosannyane. 2 Ia luas ka Mesir buat ngalihpitulungan, tur ia tusing nunasang teken Ulun.Ia makeneh apanga ratun Mesire ane nyayubinia, ento krana ia andel teken ratun Mesire.3Nanging ratun Mesire ento lakar tusingnyidayang nulungin ia, tur pitulungan ratunMesire ento lakar pragat sajeroning bencana.
NABI YESAYA 30.4–10 651
4 Yadiastu parautusan Yerusaleme suba ngantegdi kota-kotan wong Mesire, luire di Soan muahdi Hanes, 5 nanging rakyat Yehudane lakarmaselselan sawireh ia taen andel teken bangsaane tuara nyandang gugu, nah ento bangsa anengalahin ia dikalane ia muatang pitulungan.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda ngeniang
indik sato-satone sane ring tegal melakange sanebedelod, sapuniki: “Parautusane ento majalanngliwat di gumi ane madurgama, di tongose liuada singa muah lelipi mranen-mranen tur nagaane makeber. Ia pada mondongin keledaennemuah untannyane baan upe ane mael pabuatbangsane ane tuara nyidayang nulungin ia.7 Pitulungan ane baanga baan ratun Mesire entotan paguna. Ento krana Ulun ngadanin ratunMesire ento Naga ane tuara mawisia.”
Rakyat sane duraka8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayang
mangda ang nyuratang ring satunggalingcakepan, ngeniang indik kawentenan bangsanepuniki, mangdane irika pacang dados pangeling-eling sane nenten obah ngeniang indikdosanipune. 9 Ipun setata brontak nglawan IdaSang Hyang Widi Wasa, tansah bobab, tur tannyak miragiang paurukan Ida Sang Hyang WidiWasa. 10 Ipun ngaturin paranabine mangda
NABI YESAYA 30.11–16 652
meneng. Baosipune sapuniki: “Sampunangjamabaos ring ang ngeniang indik sane patut.Bao sangja ring ang indik sane demen angmadingehang. Banggayang ja ang ngrambangrerambangan ange. 11Magingsirja sakingmargin ange tur wusanja nambakin rurungange. Tiang tan demen miragiang indik Widin
Israele sane suci.”12Nanging Widin Israele sane suci ngandika
sapuniki: “Kita tuara tampi teken pangandikanUlune tur kita ngandelang kawirosan muah dayaane corah. 13 Kita mambek duracara. Kita waluyabuka temboke tegeh ane engkag tur nagih bah.Tan pararapan kita lakar nyelea . 14 Kita lakarnyag buka payuk tanahe ane nyag kan tusingada belahane ane dadi anggon nyemak baa,wiadin anggon nyendok yeh uli di belonge.”15 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur,
Widin Israele sane suci ngandika ring rakyatesapuniki: “Mabalikja tur pracayaja teken Ulun.Ditu kita lakar dadi siteng tur rahayu.” Nangingsemeton tan kayun nuut pangandika. 16Nangingtungkalikanipun, semeton ngrencanayangpacang ngluputang raga saking meseh-mesehsemetone antuk nunggang kuda sane palaibnebecat. Pakayunan semetone punika patut.Semeton patut ngluputang raga. Semetonngaden mungguing palaib jaran semetone
NABI YESAYA 30.17–21 653
sampun becat pisan. Nanging anake sane ngubersemeton pacang becatan malih. 17 Sarengsiu semeton malaib rikala manggihin prajuritmesehe adiri, tur wadua balan mesehe lelimasampun cukup buat ngawinang semeton sarengsami pada malaib. Sajeroning wadua balansemetone nenten wenten sane pacang kantun,sajawining ang bendera sane mapacekan ringmuncuk bukite. 18Nanging Ida Sang Hyang WidiWasa kantun taler nyantosang buat nyinahangkawelas arsan Idane ring semeton. Ida setatasayang ring semeton santukan Ida punika tansahmapakardi sane becik. Bagia pisan anake saneandel ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngamertanin kaulan Idane
19 Ih rakyat sane magenah ring Yerusalem,ragane tan pacang malih nangis. Ida Sang HyangWidi Wasa kalintang kawelas arsan ring semeton,tur yen semeton nunas ica ring Ida, Ida pacangnyuecanin semeton. 20 Ida Sang HyangWidi Wasapacang ngawinang semeton prasida nglintanginmasa meweh, nanging Ida jaga wenten irikabuat ngurukang semeton, tur semeton nentenpacang tuyuh malih ngrereh Ida. 21 Yen semetonmamargi ngumbara ka kenawan wiadin ka kebot,semeton pacangmireng suaran Idane ring ungkur
NABI YESAYA 30.22–26 654
semetone sapuniki: “Ene apa rurunge, tuutjaene.” 22 Semeton pacang ngambil arca-arcansemetone sane makaput antuk perak miwahmas, tur ngentungang ipun sakadi ngutanglulu kadulurin baos sapuniki: “Kema makaadjaiba uli arepan kaine.” 23Dikalane semetonnyambehang bibit semetone, Ida Sang HyangWidi Wasa pacang nedunang sabeh mangdabibite tumbuh tur pacang ngwetuang pamupusane akeh pabuat semeton, samaliha ingon-ingonsemetone pacang polih tegal pangonan sanelinggah. 24 Banteng-banteng jagiran miwahkeledaene sane nenggala tanah semetonepacang neda tetedan sane becik-becik. 25 Rikalabenteng meseh semetone pacang kakaonang turrakyatnyane kapademang, saking bukit-bukitemiwah saking muncuk gununge pacang membahklebutan toya. 26 Bulane pacang masunaransakadi surya tur suryane pacang masunaran kelpitu ring sane sampun-sampun, sakadi terangsane pitung rahina kadadosang asiki. Indikepunika pacang kasidan rikala Ida Sang HyangWidiWasa medbed tur nyegerang tatu sane sampunpaicayang Ida ring parakaulan Idane.
NABI YESAYA 30.27–31 655
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyisipang panegara Asure
27 Kakuasan miwah kaluihan Ida Sang HyangWidi Wasa prasida kanten saking doh. PidukanIdane kanten sakadi geni murub lan sakadiandus malepuk. Ida masabda tur sabdan Idanesakadi geni. 28 Ida ngawinang angine mampehring ajeng Idane tan bina sakadi blabar sanenganyudang saluiring sane wenten. PidukanIdane punika nyirnayang parabangsane turngusanang rencanannyane sane jaat. 29Nangingsemeton, ih parakaulan Ida Sang Hyang WidiWasa, semeton pacang bagia tur makidungsakadi sane laksanayang semeton rikala semetonmakidung ring dauh wengine ring nuju rerainanesane suci. Semeton pacang nemu bagia tanbina sakadi anake sane mamargi munggah kaPerhyangan Agung Ida Sang Hyang Widi Wasa,pa ndih Israele, kadulurin antuk suaran gong lansuling.30 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang nglugrain
asing-asing anak miragiang kagungan sabdanIdane miwah ngrasayang kakuatan pidukanIdane. Irika pacang wenten geni murub, sabehbales, sabeh es miwah sabeh sane sakadibriokang. 31Wong Asure pacang karesresan rikalaipun miragi sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
NABI YESAYA 30.32–31.3 656
miwah ngrasayang kakuatan ukuman Idane.32 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasa nglempagipun mawan -wan , kaulan Idane pacang tetepkantun nyuarayang gong lan rebab. Ida SangHyang Widi Wasa ngraga sane jaga mayudanglawan wong Asure. 33 Saking nguni sampunkasediaang geni sane ageng buat dados genahngeseng ratun wong Asure. Genahe punika dalemtur linggah, tur dugdugan saangnyane tegeh.Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang ngamedalangangsengan sane marupa tukad geni buat ngesengipun.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyayubin kota Yerusaleme
31 1Anake sane ngula pitulungan ka Mesirpacang nemu sengkala. Anake punika
andel ring wadua balan Mesire sane akehtur kuat, ring kudannyane, ring kreta miwahparaprajuritnyane. Nanging ipun nenten andelwiadin nunas pitulungan ring Ida Sang HyangWidi Wasa, Widin wong Israele sane suci. 2 Idawikan ring indik sane kardi Ida. Ida ngrauhangbencana. Ida mangseh pacang ngukum anakesane jaat miwah anake sane nindihin ipun.3Wong Mesire punika boya Widi, ipun wantahmanusa pada. Kuda-kudanipune punika nentenjalangkungan ring kuda sane biasa. Yen Ida Sang
NABI YESAYA 31.4–9 657
Hyang Widi Wasa mamargi, bangsane sane kuatpacang remuk, tur bangsane sane nenten kuatsane nindihin ipun taler pacang labuh. Makakalihsareng-sareng pacang sirna.4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Yadian buka kenkenja abetne
parapangangon kambinge masuryak turjerit-jerit, nanging ia tuara nyidayang mataku nsingane apanga ia malaib ngalahin burone anesuba sarapa. Nah keto masih tusing ada anakane nyidayang nambakin Ulun, Sang Hyang WidiWasa Ane Maha Kuasa buat nindihin GunungSione. 5 Buka kedise ngindang duur sebunnebuat nyayubin panak-panakne, buka keto UlunSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa lakarnyayubin kota Yerusaleme tur nindihin ia.”6 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:
“Ih kita wong Israel, kita suba madosa marepteken Ulun tur nglawan Ulun. Nanging ane janimaija mabalik sig Ulune! 7 Suba teka masannebuat kita ajak makejang ngutang arca-arca aneleteh ane gae kita aji perak muah mas. 8WongAsure lakar sirna di pasiatan nangingke tusinguli krana kakuatan manusa. Wong Asure lakarmalaib uli pasiatan, tur paratruna-trunanne lakardadi panjak. 9 Rajannyane lakar malaib ulihantakut, tur parasenapa nnyane lakar jejeh ngetorkan ia pada ngutang panji-panji perangnyane.”
NABI YESAYA 32.1–6 658
Ida Sang Hyang Widi Wasa sane kasembah ringYerusalem tur sane madue geni buat morboraturane sampun ngandika kadi asapunika.
Sang prabu sane adil
32 1 Ring masa sane pacang rauh, pacangwenten prabu sane mrentah antuk
kajujuran, tur parapamimpin bangsane pacangmrentah antuk kadilan. 2 Ida dane suang-suangsatmaka dados genah pasayuban marep ringangine tur dados genah pasingidan marep ringangin ribute. Ida dane satmaka dados toya sanemembah ring tegal melakange miwah satmakalawat batu kaange ageng ring tanahe sanemelakang. 3 Pangaksian miwah karnannyanetansah sengeh nglinguang kaperluan pinunas-pinunas rakyate sane kakirangan. 4 Ida danenenten jaga sabarmalih, nanging ida dane pacangmakarya antuk kawicaksanan tur maosang sanedados tetujon ida danene. 5Nenten wenten anaksane pacang maosang mungguing sane belogpunika wicaksana wiadin maosang mungguinganake sane jaat punika jujur. 6Anake sanebelog pacang maosang indik sane belog, turngrencanayang pakardi sane kaon. Pakardimiwah baosnyane punika nganistayang IdaSang Hyang Widi Wasa tur ipun nenten naeninngwehin anake sane seduk dedaaran wiadin
NABI YESAYA 32.7–14 659
ngwehin nginum anake sane bedak. 7 Jadmanesane belog punika jaat tur mapakardi ala. Ipunmapiguman buat nyengkalen anake sane wasantuk pangindrajala tur ngalang-alangin ipunpolih haknyane. 8Nanging anake sane wicaksanajujur tur tansah ngukuhang sane patut.
Pakeling pabuat paraistrine ring Yerusalem9 Ih paraistri sane sedek muponin urip sane
sutrep tur nenten naenin sumangsaya,pirengangja atur ange. 10Menawita sanemangkin ragane kacukupan, nanging malih ataunring sasihe puniki ragane pacang kaduhkitan,santukan ring masane punika ragane nentenpacang mupu anggur. 11 Ragane sampunmuponin urip sane sutrep , tur nenten naeninsumangsaya. Nanging sane mangkin raganepacang ngetor ulihan takut. Lusja panganggenragane tur bedbedja wangkong ragane antukkarung. 12 Tig gja tangkah ragane uli krana sedih,santukan tegal ragane sane subur miwah abiananggur ragane sampun uug. 13 Samaliha bet duilan ketket sane tumbuh ring tegal bangsan ange.Nangisja pabuat umahe sane pecak dados genahrakyate maliang-liang miwah pabuat kotane sanepecak bek madaging kasukan. 14 Rauhing purinetaler pacang ka lar tur ibukotane makasamipacang suung mangmung. Umah-umah lan
NABI YESAYA 32.15–33.1 660
benteng-benteng sane nyaga umahe punikamakasami pacang kuugang. Keledae alasanepacang pasliwer irika, tur biri-birine pacang polihgenah pangonan irika.15Nanging malih apisan Ida Sang Hyang Widi
Wasa ngutus roh Idane ring iraga. Tanahesane berag pacang dados tanah mokoh turtegale pacang ngwetuang pamupu sane katah.16 Ring sawewidangan panegarane sami pacangkamargiang paindikan sane patut tur adil.17 Santukan jadmane suang-suang pacangmapakardi sane patut, tur irika pacang wentendame lan sutrep rahayu salawas-lawasnya.18 Kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenpacang sumangsaya, tur pumahannyane pacangkerta raharja. 19 (Nanging ujan es pacang ulungring alase, tur kotane pacang rubuh.) 20Ambatebagianipun asing-asing anake sane maderbetoya sane maliah-liah pabuat abian miwahtegal pangonan sane aman pabuat keledae lanbantengnyane.
Pangastawan buat nunas pitulungan
33 1Musuh iragane sampun sengkala. Ipunsampun ngrampok tur mambek duracara
yadiastu nenten wenten anak sane ngrampokinmiwah mambek duracara marep ring ipun.Nanging masannyane ngrampok miwah mambek
NABI YESAYA 33.2–9 661
duracara pacang wusan, tur ipun newek pacangdados korban parampokan miwah ambek saneduracara.2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa suecaninjaang. Ti ang ngajap-ajap ring Palungguh
IRatu kewanten. Sayubinja ang nyabranrahina, tur luputangja ang saking pakewuh.3 Yen Palungguh IRatu mayuda nindihin ang,bangsa-bangsane pacang kapilayu saking suaraniur yudane punika. 4Arta branannyane kambil turkarampas makadados jejarahan.5Ambate agung Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ida
ngwengku saananing sane wenten. Ida pacangnglikub kota Yerusaleme antuk kadilan miwahkajujuran, 6 tur Ida pacang ngrajegang bangsanepunika. Ida tansah nyayubin kaulan Idane turngicen ipun kawicaksanan lan pangweruhan.Kasugihanipune sane pinih ageng inggih punikaas bak nnyane ring Ida Sang Hyang WidiWasa.7 Jadmane sane wanen kauk-kauk nunas tulung.
Parautusane sane ngindayang ngwentenangdame pada nangis kabatek antuk sedihnyane.8Margine ageng dados margi sane madurgamakantos nenten wenten anak sane nglintangirika. Prajanjiane sampun kalinyokin. Nentenwenten malih anak sane kajiang. 9 Panegaranekabanggayang suung mangmung. Alase sane ring
NABI YESAYA 33.10–15 662
Libanon sampun layu, Lebak Sarone sane mokohsampun sakadi tegal melakang tur daun tarunesane ring Basan miwah sane ring Gunung Karmelsami pada aas.
Ida Sang Hyang Widi Wasamakeling meseh-meseh Idane
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringparabangsane punika sapuniki: “Ane janiUlun lakar malaksana. Ulun lakar ngedengangkakuasan Ulune. 11 Kita ngae rencana undukane tan paji tur saluiring ane gae kita ento tanpaguna. Roh Ulune waluya buka apine ane lakarngeseng kita. 12 Kita lakar remuk buka batukaange maborbor dadi pamor, buka duine puundadi abu. 13Depang sawatek anake ane johwiadin paek ningeh unduk ane suba laksanayangUlun tur apanga ia pada nawang kakuatanUlune.”14 Rakyat Sione sane madosa sami pada ngejer
kabatek antuk ajerihipune. Ipun pada mabaossapuniki: “Tetepasan Ida Sang Hyang Widi Wasawaluya buka apine ane ngeseng salawas-lawasne.Apake nyidayang salah tunggal uli pantaraniragane lakar luput uli apine ane buka keto ento?”15 Ragane mrasidayang luput yening raganemabaos tur malaksana sane patut. Sampunangkasitengan ragane anggena buat melog-melog
NABI YESAYA 33.16–21 663
anak was tur sampunangja ragane nampitetombokan. Sampunang sruron ring anake sanengrencanayang pacang ngamademang anak,wiadin sane nglaksanayang kajaatan sane osan.16 Yen sampun kadi asapunika, ragane jagarahayu. Ragane pacang aman sakadi yen raganemagenah ring bentenge sane kuat. Raganepacang madue ajeng-ajengan buat kajengangmiwah toya buat kinum.
Indik kagungan ring benjang pungkur17Malih apisan ragane pacang ngeton
satunggaling ratu sane pamrentahannyaneluih nglajur nyatur arah. 18 Indik ragane sanenguni naenin ajerih ring juru duduk pajeg wongsunantarane miwah ring mata-matane, punikawantah jaga dados pangeling-eling kewanten.19 Ragane nenten malih pacang manggihinngkah sumbung wong sunantarane sane
mabaos antuk basa sane tan uningin ragane.20 Cingakja ka Sion, ka kota genah raganengluihang rerainan agaman iragane. Cingakja kaYerusalem! Ambate aman genahe magumanairika! Kotane punika waluya sakadi kemahesane nenten naenin makisid, sane patoknyanenenten naenin kabut, tur tali-talinnyane nentennaenin pegat. 21 Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nyinahang ring iraga indik kaluihan Idane.
NABI YESAYA 33.22–34.3 664
Iraga pacang magenah ring sisin tukade sanelinggah tur toyannyane setata membah, nangingkapal-kapale sane mameseh nenten pacangmalayar ring tukad punika. 22 Tali-temalinesane ring kapale punika sampun tan paguna,bidaknyane tan dados makebatan. Iraga pacangngrampas sawatek kasugihan wadua balanmesehe, tur brananne punika akeh pisan kantosanake perot taler prasida polih duman. Ida SangHyang Widi Wasa ngraga sane pacang dadosratun iragane. Ida pacang nitah tur nyayubiniraga. 23 (33:22) 24Adiriko nenten wenten anaksane nongos ring panegaran iragane pacangnaenin masesambatan ulihan nandang sakit, turdosa-dosannyane pacang kampurayang.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngukum meseh-meseh Idane
34 1Mrikija ih rakyat saking bangsa-bangsanemakasami! Pada mapunduhja iriki tur
pirengangja. Banggayangja jagate makasamimiwah sadagingipun pada rauh mriki turmiragiang. 2 Ida Sang Hyang Widi Wasa duka ringbangsa-bangsane miwah ring wadua balannyanemakasami. Ida sampun ngukum ipun buat jagakasirnayang. 3 Bangken-bangkenipune nentenkatanem, nanging pacang berek tur nyag irika,tur gunung-gununge pacang barak ulihan ge h.
NABI YESAYA 34.4–10 665
4 Surya, candra miwah bintange pacang remukdados abu. Langite pacang ical waluya sakadicakepane sane kagulung, tur bintange pacangulung sakadi daun anggur wiadin aa sane aassaking punyannyane.5 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nyediang
pedang Idane ring suargan tur sane mangkinpedange punika pacang nyempal wong Edome,inggih punika bangsane sane sampun ukum Idabuat kasirnayang. 6 Pedang Idane pacang bek uapge h miwah muluknyane, sakadi ge h lan mulukbiri-biri lan kambing sane kanggen aturan. IdaSang HyangWidi Wasa pacang ngaturang aturanepuniki ring kota Bosra, tur Ida jaga nadosangpaindikane puniki pajagalan sane ageng ringpanegara Edom. 7 Bangsane puniki pacang bahsakadi banteng alasane miwah sakadi godellembune, tur pre wine pacang barak ulihan ge htur kalikub antuk muluk. 8 Punika makadadospanemayan Ida Sang Hyang Widi Wasa buatngrahayuang Sione tur Ida nibakang pangwalesring meseh-mesehnyane.9 Tukade ring Edom pacang magentos dados
aspal, tur tanahe pacang magentos dadoswelirang. Panegarane sami pacang puun sakadiaspal. 10Aspale punika pacang ngendih rahinawengi, tur andusnyane pacang nyeleg irikasalami-laminipun. Panegarane punika pacang
NABI YESAYA 34.11–17 666
kakutang makudang-kudang abad suenipun, turnenten wenten malih anak sane mamargi irika.11 Paksi clepuk miwah guake pacang magenahring tanahe punika. Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nadosang tanahe punika tanah sanemelakang, sakadi sadereng ipun kawentenang.12 Irika nenten pacang wenten malih ratu sanemrentah panegara punika, tur parapamimpinepacang makaon sami. 13 Ketket miwah duipacang tumbuh ring puri-puri miwah ringtembok-tembok kotane, tur cicing alasane miwahpaksi clepuke pacang nongos irika. 14 Buronalasane pacang ngumbara irika tur setan-setanepacang pada saling kaukin irika. Tonyan petengepacang rauh irika buat ngrereh genah mararian.15 Paksi clepuke pacang makarya sebun tur rarisnglekadang panak tur miara panakipune irika.Paksi guake sakasiki pacang rauh tur mapunduhirika.16 Rerehinja ring cakepan Ida Sang Hyang
Widi Wasa indik saananing sane murip, turwacenja indik sane kasuratang irika. Asikikonenten wenten saking saananing sane murippunika pacang ical, tur asing-asing pada wentenmpalnyane. Ida Sang Hyang Widi Wasa sane
sampun ngarsayang kadi asapunika, tur Idangraga sane pacang munduhang ipun. 17 Ida SangHyang Widi Wasa ngraga sane ngepah tanahe
NABI YESAYA 35.1–4 667
punika ring pantaranipune, tur Ida maicayangbagian ring ipun suang-suang. Ipun pacangnongos ring tanahe punika saking masa ka masa,tur tanahe punika pacang dados paderben ipunesalami-laminnya.
Margi sane suci
35 1 Tegal melakange pacang masuka rena,tur sekare pacang masekar ring alasewayah.
2 Tegal melakange pacang makidung turmasuryak ulihan girangnyane. Tegalepacang ngulangunin sakadi GunungLibanone, tur mokoh sakadi tegale ringKarmel miwah Saron. Asing-asing anakpacang ngeton kaluihan Ida Sang HyangWidi Wasa, tur ngeton kagungan lankawisesan Idane.
3 Kuatangja tangane sane kenyel miwah entudesane ngetor ulihan lemet.
4 Critayangja ring anake sane putus asasapuniki: “Gedenangja kenehe tur edajatakut. Ida Sang Hyang Widi Wasa rauhbuat ngrahayuang ragane tur nyisipangmusuh-musuh ragane.”
NABI YESAYA 35.5–10 668
5 Jadmane sane buta pacang nyidayangningalin, tur anake sane bongol pacangnyidayang miragi.
6Anake sane rumpuh pacang makecog turngigel, tur anake sane kolok pacangmasuryak kabatek antuk liangnyane.Tukad-tukade pacang membah ring tegalmelakange.
7 Biase sane tuh latuh pacang bek madagingtoya klebutan. Ring genah asu alasane,pacang tumbuh glagah miwah ing buluh.
8 Irika pacang wenten margi ageng sanemawasta: “Margi sane suci.” Tan wentenanak madosa jaga mentas ring marginepunika, tur tan wenten jadma sane buduhsane pacang ngasasarang anake sanemamargi ring margine punika.
9 Irika pacang nenten wenten singa. Nentenpacang wenten sato galak sane mentasring margine punika. Anake sane sampunkaluputang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa pacangmamargi budal nuut marginepunika.
10 Ipun pacang rauh ring Yerusalem maduluranliang ring manah, tur makidung masuryak-suryak kabatek antuk liang manah ipune.Ipun pacang bagia salawas-lawasnya. Ipun
NABI YESAYA 36.1–5 669
pacang bebas saking pakewuh miwahkasedihan salawas-lawasnya.
Wong Asure ngebug kota Yerusaleme(2Pararat. 18:12-27; 2Bab. 32:1-19)
36 1 Ring taun sane kaping patbelas,panyeneng Ida Sang Prabu Hiskia ring
Yehuda, Ida Sang Prabu Sanherib ratune ring Asurrauh ngebug kota-kotane sane mabenteng ringYehuda tur ngaonang kotane punika. 2 Sang PrabuSanherib raris mrentahang prakangge agungidane mangda kesah saking Lakis ka Yerusalemkasarengin antuk wadua bala katah tur kuat buatmaksa mangda Ida Sang Prabu Hiskia nyerahangraga. Prakangge agung punika raris nguasainmargine ageng sane ring genah tukang jaitemakarya, nampek ring tlabahe sane toyannyanemembah saking tlagane sane baduur. 3 Irikawenten anak Yehuda sareng te ga ngrauhindane, inggih punika: Dane Elyakim okan DaneHilkia sane dados pangenter purine, Dane Sebna,sekretaris negarane miwah Dane Yoah okanDane Asap bendahara negarane. 4 Prakanggeagunge punika tumuli mabaos ring sang gamungguing Sang Prabu Sanherib mapakayunanuning ring indik sane ngawinang Ida Sang PrabuHiskia kalintang andel ring raga. 5 Ida SangPrabu Sanherib ngandika sapuniki: “Punapike
NABI YESAYA 36.6–9 670
idewa mitaenang mungguing kruna-krunanemrasidayang ngentosin kakuatan lan kasebetanparaprajurite? Sapasirake sane andelang idewabuat nulungin idewa brontak nglawan Asur.6 Idewa ngandelang ratun wong Mesire pacangnulungin idewa. Nanging indike punika waluyasakadi idewa matungked antuk ing buluh.Tungkede punika jaga lung tur nusuk tanganidewane. Kadi asapunika waluyanipun sangprabuMesire pabuat asing-asing anak sane andelring ida.”7 Prakangge agung Asure punika nglanturang
malih mabaos sapuniki: “Wiadin, punapikeidewa pacang mabaos ring ang, mungguingidewa andel ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin idewane? Boyake linggih lan genahpamorboran aturan Ida Sang Hyang Widi Wasapunika sane kuug antuk Sang Prabu Hiskia,rikala ida ngandikayang rakyate ring Yehudamiwah Yerusalem mangda mabak wantahring pamorboran aturane sane asiki kewanten?8 Sajeroning parab ida sang prabu, ang jagangaturin idewa kuda kalih tali akehipun. Napikeidewa mrasidayang ngrereh anak amunika buatnunggang kudane punika? 9 Idewa tan sumaih,yadiastu marep ring prakanggen wong Asuresane pinih sor, yadiastun idewa ngajap mangdapanegara Mesire ngirimang kreta perang miwah
NABI YESAYA 36.10–14 671
wadua bala sane nunggang kuda. 10 Punapikeidewa mitaenang mungguing ang nglurugpanegaran idewane tur ngenyagang panegaranepuniki boya malantaran pitulungan Ida SangHyang Widi Wasa? Ida Sang Hyang Widi Wasangraga sane ngandikayang ang ngebug turngrusak panegarane puniki.”11Dane Elyakim, Sebna miwah Dane Yoah
raris matur ring prakangge agunge punikasapuniki: “Rarisang idewa mabaos ngangge basaAram, ang nger basane punika. Sampunangjamabaos nganggen basa Ibrani, santukan jadmanesane ring duur temboke punika sami padamiragiang.”12 Prakanggene punika masaur sapuniki:
“Punapike ragane mitaenang mungguing ida sangnata ratu ngutus ang buat maosang paindikanpuniki wantah ring sang prabu miwah ring raganekewanten? Boya pisan kadi asapunika. Tiang talermaosang paindikane punika ring rakyate sanewenten ring duur temboke punika, sane pacangnunas bacinnyane miwah nginem encehnyanepateh sakadi sane pacang ajeng lan inum ragane.”13 Irika prakangge agunge punika raris
ngadeg tur mabaos gelur-gelur ngangge basaIbrani sapuniki: “Pirengangja pangandikanida sang prabu ring Asur sane ka ba ringragane. 14 Ida mapakeling ring ragane mangda
NABI YESAYA 36.15–18 672
ragane tan manggayang Sang Prabu Hiskiamelog-melog ragane. Sang Prabu Hiskia tanpacang mrasidayang ngrahayuang ragane.15 Tur sampunang banggayanga ida misusuinragane mangda andel ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Sampunangja pitaenanga mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa pacang ngrahayuangragane tur pacang ngandeg wadua balan Asurebuat ngrampas kotan ragane. 16 Sampunangjapirenganga baos Sang Prabu Hiskiane! Idasang prabu ring Asur ngandikayang raganemangda medal saking kota tur nyerahang raga.Ragane sareng sami tansah pacang kalugrangajengang woh anggur ragane miwah wohaa saking pamupon wit aa druen ragane, turnginum toya saking semer ragane, 17 kantos rauhmasannya ida sang prabu jaga ngicen raganegenah magumana sane anyar ring panegarasane pateh sakadi panegaran ragane, inggihpunika panegara sane madaging abian anggursane mupuang anggur pabuat ragane miwahgandum buat makarya ro . 18 Sampunangjabanggayanga ragan ragane kantos kabelog-belogantuk Sang Prabu Hiskia, mangda raganemapakayun mungguing Ida Sang Hyang WidiWasa pacang ngluputang ragane. WentenkeWidin bangsa-bangsane sane mrasidayangngluputang panegarannyane saking sang prabun
NABI YESAYA 36.19–37.2 673
wong Asure? 19 Ring dijake sane mangkin Widinwong Hamate miwah Widin wong Arpade? Ringdijake Widin wong Separwaime? Wentenkesane mrasidayang ngluputang kota Samariane?20 Sane ipidanke Widi-widin panegarane punikanaenin mrasidayang ngluputang panegarannyanesaking ida sang prabu. Duaning punika napiawinanipun ragane mitaenang mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa mrasidayang ngluputangkota Yerusaleme?”21 Rakyate sami pada mendep anut sakadi
pangandikan Ida Sang Prabu Hiskia ring ipun.Ipun nenten kalugra mabaos angan akecap.22Dane Elyakim, Sebna miwah Dane Yoah nyetsetpanganggennyane kabatek antuk sungsut kayundanene, raris mamargi tur ngaturang ring idasang prabu indik baos prakanggen wong Asurepunika.
Sang prabu nunas te mbangan ring Nabi Yesaya(2Pararat. 19:1-7)
37 1 Riwau Ida Sang Prabu Hiskia mirengatur sang ga punika, ida raris nyetset
busanan idane riantuk kaduhkitan kayunidane. Ida ngrangsuk busana kaduhkitanraris mamargi ngungsi Perhyangan Agung IdaSang Hyang Widi Wasa. 2 Ida ngutus DaneElyakim pangenter purine miwah Dane Sebna
NABI YESAYA 37.3–7 674
sekretaris negarane miwah parapanditane sanelingsir-lingsir mangda ngrauhin Nabi Yesaya okanDane Amos. Dane sareng sami taler nganggepangangge kaduhkitan. 3 Sapuniki pangandikanida sang prabu sane patut karauhang ring NabiYesaya: “Rahinane puniki rahina sangsara. Iragasedek ka benin ukuman tur nandang kimud.Iraga waluya sakadi anak luh sane nyakit jagangembasang rare nanging nenten maderbe bayuangan akidik. 4 Sang prabun wong Asure sampunngutus pamimpin paraprakanggennyane buatnganistayang Ida Sang Hyang Widi Wasa sanenyeneng. Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin gurune mireng baos sane nganistayang Idapunika tur arsa ngukum anake sane ngucapangbaose punika. Duaning punika ledang gurungastawa ring Ida Sang Hyang Widi Wasa buatbangsan iragane sane kantun urip.”5 Rikala Dane Yesaya mireng pangandikan Ida
Sang Prabu Hiskia punika, 6 dane raris maturmalantaran utusane punika asapuniki: “IdaSang Hyang Widi Wasa ngandika ring iratu,mangda sampunang iratu manggayang wongAsure punika matakut-taku n iratu antuk baos,mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenjaga mrasidayang ngluputang iratu. 7 Ida SangHyangWidi Wasa pacang ngawinang sang prabunAsure mireng gatra sane ngawinang ida pacang
NABI YESAYA 37.8–12 675
mawali ka panegaran idane, tur Ida Sang HyangWidi Wasa pacang ngawinang ida seda irika.”
Wong Asure ngrauhang ancaman sane osan(2Pararat. 19:8-19)
8 Prakangge agung wong Asure mirengmungguing sang prabunnyane sampun nilar kotaLakis tur mayuda nglawan kota sane nampeksaking Libna. Punika duaning dane raris lungamrika buat ngwentenang bebaosan ring ida.9Wenten gatra sane rauh ring ratun wong Asuremungguing wadua balan wong Mesire sanekapimpin antuk Ida Sang Prabu Tirhaka sakingSudan, sampun rauh buat ngebug wong Asure.Rikala sang prabu mireng indike punika, ida rarisngirim surat ring Ida Sang Prabu Hiskia, 10 ratunering Yehuda kadi asapuniki: “Widi sane andelangidewa punika sampun ngandika ring idewa,mungguing idewa nenten pacang kaonang ang.Nanging sampunangja banggayanga kapracayanidewane punika ngapus ragan idewane. 11 Idewasampun mireng indik pakardin ratun wong Asuremarep ring panegara-panegara sane sampunpas ang ida jaga kasirnayang. Punapike idewamitaenang pacang mrasidayang luput? 12 Leluurange sampun ngenyagang kota-kota Gosan,
Haran miwah Resep miwah ngamademangrakyat Edene sane magenah ring Telasar, tur
NABI YESAYA 37.13–19 676
nenten wenten dewa-dewannyane mrasidayangngluputang ipun. 13 Ring dijake ratun kotaHamate, kota Arpad, kota Separwaim, kota Henalan kota Iwane punika?”14 Ida Sang Prabu Hiskia nampi surate punika
saking utusane punika tumuli kawacen. Wusanpunika ida tumuli lunga ka Perhyangan Agung,tur ngenahang surate punika ring ayun Ida SangHyang Widi Wasa, 15 raris ngastawa sapuniki:16 “Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, Widin wong Israele, sane malinggaring singasana druene sane ring duur kampidmalaekate. Wantah Palungguh IRatu kewantensane maraga Widi, sane ngwengku sawatekkaprabone ring jagate. Palungguh IRatu sanengardi pre wi lan akasane. 17 Sane mangkin,duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, pirengangjapinunas ange tur cingakja paindikan sanesampun nibenin ang. Pirengangja saluiringbaos Sanheribe sane nganistayang PalungguhIRatu, Widi sane nyeneng. 18 Ti ang sarengsami sampun pada uning, duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, mungguing pararatun Asure punikasampun ngaonang bangsa-bangsa akeh, turngawinang panegaran bangsa-bangsane punikasuung, 19 tur nunjel dewa-dewannyane sanesuja nipun boyaja Widi, nanging wantah rerupansanemalakar antuk taru wiadin batu sane kakardi
NABI YESAYA 37.20–25 677
antuk liman manusane. 20 Sane mangkin, duhRatu Sang Hyang Widi Wasa, Widin ange,luputangja ang saking wong Asure punika,mangda bangsa-bangsane ring jagate makasamipada uning mungguing wantah Palungguh IRatukewanten sane maraga Widi.”
Atur Nabi Yesaya ring ida sang prabu(2Pararat. 19:20-37)
21Dane Yesaya tumuli ngaturang pawuwusring Ida Sang Prabu Hiskia sane makadadospasaur pangastawan ida sang prabu. 22 Sapunikipawuwus Ida Sang Hyang Widi Wasa: “IhSanherib, kota Yerusaleme ngedekin kita turnganistayang kita. 23Nyen kaden kita anenistaang tur kedekin kita ento? Kita suba kaliwatlanggah teken Ulun, Widin Israele ane suci. 24 Kitangutus parekan kitane buat nyumbungang dewekteken Ulun, mungguing aji kreta perang kitanemakejang kita nyidayang ngalahang GunungLibanone ane paling tegeha. Kita nyumbungangdewek mungguing ditu kita ngebah kayuaras ane tegeh-tegeh tur kayu cemarane anepaling melaha, tur kita nyidayang macelep turnganteg di basan tengah alase ento. 25 Kita subanyumbungang dewek mungguing kita ngaesemer tur nginum yeh di gumin anake lenan, tur
NABI YESAYA 37.26–30 678
ba s wadua balan kitane lakar nyekjek TukadNile kan tuh.26Apake kita tusing taen ningeh, mungguing
Ulun ane suba ngrencanayang ento makejanguli imaluan? Tur ane jani Ulun nglaksanayangrencanane ento. Ulun ane suba ngicen kitakawisesan buat ngubah kotane ane mabentengapang dadi dugdugan uug-uugan. 27 Rakyateane nongos ditu tusing ngelah kakuatan. Ia daditakut tur klenger. Ia waluya buka padange ditegale wiadin buka padange ane tumbuh diraabe dikalan angine kebus mampeh uli kanginnempuh ia.28Nanging Ulun nawang unduk kitane
makejang. Apa ane laksanayang kita muahkijaja pajalan kitane. Ulun nawang unduk kitanebrang teken Ulun. 29Ulun suba nampi laporanunduk brang muah kasumbungan kitane, turane jani Ulun lakar ngenang sangket di cunguhkitane tur masang camok di bungut kitane, lautnandan kita malipetan nuluh rurunge ane laadtuut kita mai.”30Dane Yesaya raris matur ring Ida Sang Prabu
Hiskia sapuniki: “Puniki ciri ngeniang indik sanejaga kasidan. Ring taune punika miwah ringtaune jaga rauh idewa wantah ngajenganggandum sane ngen kang iba. Nanging ringtaun-taun sasampune punika idewa pacang
NABI YESAYA 37.31–37 679
nyambeh bibit gandum tur muponin wohipune, tur idewa pacang nandur wit anggur turngajengang wohnyane. 31 Jadmane sane kantunurip ring Yehuda pacang gemuh landuh waluyasakadi tetanduran sane akahnyane pasrambiahdalem ring tanahe tur ngwetuang woh. 32 RingYerusalem miwah ring Gunung Sion pacangwenten anak sane kantun urip santukan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa sampunmas ang mungguing paindikane kadi asapunikijaga kasidan.33 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngeniang indik sang prabu saking Asur sapuniki:‘Ia tusing lakar macelep ka kota wiadin niwakangpanahne angan aka h ka kota. Tusing lakar adaprajurit ane ngaba tamiang maekin kotane ento,tur tusing ada tembok ane gaena buat ngurungkotane. 34 Ia lakar malipetan nuut rurunge anetuuta mai, tur ia tusing lakar macelep ka kota.Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane ngandika bukaketo. 35Ulun lakar nindihin tur nyaga kotane ene,pabuat kaluihan Ulune muah uli krana janji anesuba adakang Ulun teken Daud parekan Ulune.’ ”36 Irika wenten malaekat Ida Sang Hyang Widi
Wasa raris lunga maranin kemah wong Asuretur ngamademang prajuritnyane 185.000 diriakehipun. Benjang semengane kapanggih wantahbangke kewanten pajlempang. 37 Irika Sang Prabu
NABI YESAYA 37.38–38.3 680
Sanherib ratun wong Asure mrentahang mangdawadua balannyane mawali ka Niniwe. 38 Sedekrahina anu rikala ida sedek ngaturang sembahring pura linggih Dewa Nisrohe, okan idanekekalih, inggih punika Ida Adramelek miwahIda Sareser nyedayang ida antuk pedangnyanesuang-suang tur sasampune punika sang kalihraris ngluputang raga ka panegara Ararat. IdaEsarhadon okan idane sane lianan ngentosin idajumeneng nata.
Ida Sang Prabu Hiskia sungkan tur kawarasang(2Pararat. 20:1-11; 2Bab. 32:24-26)
38 1Duk punika Ida Sang Prabu Hiskiasungkan raat tambis-tambis seda. Nabi
Yesaya okan Dane Amos lunga nangkilin ida turmatur ring ida sapuniki: “Ida Sang Hyang WidiWasa ngandikayang mangda idewa nabdabangsakancan paindikan marep ring kulawarganidewane, santukan idewa nenten jaga kenakmalih, nanging idewa pacang seda.”2 Ida Sang Prabu Hiskia raris mabalik marep ka
temboke, sarwi ngastawa asapuniki: 3 “Duh RatuSang Hyang Widi Wasa, elingangja mungguing
ang sampun ngancangin Palungguh IRatusaking sa a tuu tur antuk saguluking manah
ange. Samaliha ang tansah mapakibeh buatngamargiang saananing sane arsayang Palungguh
NABI YESAYA 38.4–10 681
IRatu ring ang.” Wusan punika ida raris nangisgerong-gerong.4 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa raris
ngandikayang Dane Yesaya, 5mangda mawalinangkilin Ida Sang Prabu Hiskia tur mangdamatur ring ida asapuniki: “Ulun Sang Hyang WidiWasa, Widin leluur kitane Daud suba mirengpangastawan kitane tur nyingak yeh matankitane. Ulun lakar ngimbuhin tuuh kitane buinlimolas ban. 6Ulun lakar ngluputang kita muahkota Yerusaleme ene uli kakuasan raja Asure, turUlun tan mari lakar nyayubin kotane ene.”7Dane Yesaya tumuli matur sapuniki: “Inggih,
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang ngicen idewapraciri buat muk ang mungguing Ida pacangnegepang prajanjian Idane. 8 Ring undage sanekawangun antuk Ida Sang Prabu Ahas, Ida SangHyang Widi Wasa pacang ngawinang lawatemakirig dasa tampak.” Irika lawate punika makirigdasa tampak.9 Risampun Ida Sang Prabu Hiskia kenak saking
sungkan idane, ida raris nyuratang kidung pujianepuniki:10 “Ti ang mitaenang mungguing sakantun
ange sedeng sitenga, ang sampunpatut padem. Ti ang tan naenin nutugangtuuh.
NABI YESAYA 38.11–15 682
11 Ti ang mitaenang mungguing ring jagate irikiang nenten pacang malih ngeton Ida
Sang Hyang Widi Wasa, wiadin jadmaneurip sane osan.
12Urip ange sampun pegat tur kapuputang,waluya sakadi kemahe sane kabancut,waluya sakadi wastrane sane kagetepsaking pandalane. Ti ang mitaenangmungguing Ida Sang Hyang Widi Wasasampun mancut urip ange.
13Awengi mepek ang jerit-jerit nandangsakit, tan bina sakadi wenten singa sanemakpak tur ngelungang tulang-tulang
ange. Ti ang mitaenang mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa sampun muputangurip ange.
14Munyin ange sampun ngangsan nyenikangtur serak, tur ang ngruguh sakadisuaran paksi darane. Matan angekenyel mandreng ka langite. Duh RatuSang Hyang Widi Wasa, luputangja angsaking pakewuhe puniki.
15Napike malih sane patut baosang ang?Ida Sang Hyang Widi Wasa sane sampunngardi paindikane puniki. Manah angerumasa sakit, mawinan ang tanmrasidayang pules.
NABI YESAYA 38.16–20 683
16Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmamanah urip wantah pabuat PalungguhIRatu, inggih wantah pabuat PalungguhIRatu kewanten. Warasangja ang turlugrainja ang kantun urip.
17 Kaduhkitan ange pacang magentosdados sutrep . Palungguh IRatu sampunngluputang jiwan ange saking sakancanbencanane. Palungguh IRatu sampunngampurayang dosa-dosan ange sami.
18 Ring pa loka nenten wenten anak sanepacang mrasidayang muji PalungguhIRatu. Jadmane sane sampun pademnenten mrasidayang malih pracaya ringkasa an Palungguh IRatune.
19Wantah jadmane sane urip sane mujiPalungguh IRatu, pateh sakadi ang mujiPalungguh IRatu sane mangkin. Parawongtuane nyritayang indik kasa an PalungguhIRatu ring pianak-pianaknyane.
20Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun ngwarasang ang. Ti angpacang nyuarayang rebab tur makidungmuji Palungguh IRatu. Ti ang pacangmakidung puji-pujian ring PerhyanganAgung Palungguh IRatune sapanjang urip
ange.”
NABI YESAYA 38.21–39.3 684
21Dane Yesaya ngaturin sang prabu mangdamakarya tamba malakar antuk woh aa muligraris kapopolang ring busul idane, mangda idakenak. 22 Sadurung punika Ida Sang Prabu Hiskiasampun ngandika asapuniki: “Napi pracirinipunbuat muk ang mungguing ang jaga kalugra kaPerhyangan Agung?”
Utusan saking Babel(2Pararat. 20:12-19)
39 1Duk punika Ida Sang Prabu MerodakBaladan ratune ring Babel, okan Ida
Baladan, mireng mungguing Ida Sang PrabuHiskia sungkan tur sampun kenak malih. Duaningpunika ida raris ngirimang surat miwah aturan.2 Ida Sang Prabu Hiskia nampi pangrauh utusanepunika saha ledang pisan, tur ngedengangring sang utusan saluiring arta branan idane,luiripun perak miwah mas-masan, wewangen lanmiik-miikan idane miwah sanjatan wadua balanidane sami. Nenten wenten daging gudang idanemiwah duen idane sane osan sane nentenkedengang ring parautusane punika. 3Dane NabiYesaya tumuli lunga nangkilin Ida Sang PrabuHiskia tur matur pitaken sapuniki: “Saking dijakejadmane punika tur napike sane aturang ipun ringidewa?” Ida Sang Prabu Hiskia tumuli ngandika
NABI YESAYA 39.4–40.1 685
sapuniki: “Jadmane puniki saking panegara sanekalintang doh, inggih punika saking Babel.”4 Sang nabi mataken malih sapuniki: “Napike
sane sampun ton ipun iriki ring puri?” Ida tumulimasaur sapuniki: “Ipun sampun ngeton saluiringsane wenten iriki. Nenten wenten isin purinesane tan edengang ang ring ipun.”5Nabi Yesaya raris matur ring ida sang prabu
sapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa ngandika, 6mungguing pacangrauh masanipun, mungguing saananing sanewenten ring purin idewane, saluiring sanesampun kapunduhang antuk leluur idewanerauh ring rahinane puniki, pacang kabakta kaBabel. Nenten wenten sane pacang kantun.7 Paraputran idewane pacang kabakta turkadadosang parekan wandu buat ngancanginring purin sang prabune ring Babel.”8 Ida Sang Prabu Hiskia wikan mungguing indike
punika mapiteges, sakantun idane nyeneng, irikapacang wenten sutrep rahayu, duaning punikaida raris ngandika sapuniki: “Sabdan Ida SangHyang Widi Wasa sane rauhang guru ring angwiak becik.”
Sabda panglipur
40 1Widin iragane masabda sapuniki:“Lipurangja kaulan Ulune. Lipurangja ia!
NABI YESAYA 40.2–6 686
2Gedenangja keneh rakyate di Yerusalem.Orahang teken ia mungguing ia subanandang sangsara makelo pesan,tur ane jani dosan-dosannyane subakampurayang. Ulun suba genep ngukum iamalantaran dosa-dosannyane.”
3Wenten suara majeritan, asapuniki:“Sediaangja margi ring tegal melakangepabuat Ida Sang Hyang Widi Wasa!Benengangja jalane di tegal melakangebuat Widin iragane.
4Urugja sawatek sane lebah, tur dangsahangjabukit-bukite. Bukit-bukite pacang dadostanah dangsah, tur genahe sane brintuganpacang dados alus.
5 Sasampune punika kamulian Ida Sang HyangWidi Wasa pacang kasinahang, tursawatek manusane pacang ngeton indikepunika. Ida Sang Hyang Widi Wasa ngragasane nyanjiang indike punika.”
6Wenten sabda makuug sapuniki: “Paindikanpunapike sane patut or ang ang?”Sang sabda ngandika sapuniki:“Tuturangjamungguing manusane ento tan binabuka padange. Tuuhne patuh buka tuuhbunga-bungane di alase.
NABI YESAYA 40.7–11 687
7 Padange ento layu tur bungane aas, dikalaneIda Sang Hyang Widi Wasa ngrauhangangin ngampehang padange ento. Rakyatetuaraja lebihan teken padange ento.
8 Padange ento layu tur bungane aas nangingsabdan Widin iragane ento langgengsalawas-lawasne.”
9 Ih Yerusalem, menekja ka duur gununge anetegeh tur ortaangja orta rahayune ditu.Ih Sion, ortaangja baan suara ane jangih,ortaangja orta rahayune. Raosangja turedaja takut. Tuturangja di desa-desaYehudane mungguing Widinnyane subarauh.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurrauh buatmrentah aji kakuasan tur rakyateane suba luputang Ida bareng-barengngiringang Ida.
11 Ida lakar buka pangangone miara ingon-ingonnyane. Ida lakar munduhang panakbiri-birine, tur gamel Ida di tanganIdane. Ida ngaterang inan biri-birine sahaalon-alon.
NABI YESAYA 40.12–16 688
Widin Israele tan wenten sane nyamenin12Wentenke anak sane mrasidayang ngukur
segara, wiadin langite antuk limannyane?Wentenke anak sane mrasidayang nakehtanahe sajagat antuk cangkir, wiadinnimbang gunung-gunung lan bukit-bukiteantuk dacin?
13Wentenke anak sane mrasidayang ngaturinIda Sang Hyang Widi Wasa indiksane patut kardi Ida? Sapasirake sanemrasidayang ngajahin Ida wiadin ngaturinIda pawungu?
14 Ring isapasirake Ida Sang Hyang Widi Wasapatut ngarsayang te mbangan mangdaneIda uning tur ngresep miwah mlajahincara-carannyane buat nglaksanayangsakancan paindikan?
15 Pabuat Ida Sang Hyang Widi Wasa, sakancanbangsa-bangsane punika nenten wentenpikenohipun. Ipun tan lintangan ringtoyane aketelan. Samaliha pulo-pulonesane doh-doh pateh ingannyane ringabune.
16 Sawatek sato-satone ring alas Libanonesami nenten cukup buat kanggen aturanpamantuka ring Widin iragane, tur
NABI YESAYA 40.17–22 689
taru-tarunnyane tan cukup buat kanggensaang morbor aturane punika.
17 Bangsa-bangsane punika nenten pisanwenten ar nipun ring ajeng Idane.
18 Ring isapasirake Ida Sang Hyang Widi Wasapacang prasida kabandingang? Sapunapiantuk ragane jaga ngambarang indikIdane?
19 Ida nenten sakadi arca sane kakaryanin antuktukange, sane kakaput antuk mas antukpande mase, tur katatakin antuk perak.
20 Jadmane sane nenten madue mas wiadinperak, ipun milih taru sane nentenmuhmuh. Ipun ngrereh tukang sane duegmangda ngardi arca sane tan nyidayangbah.
21 Punapike ragane nenten uning? Punapikeragane nenten korahin duke nguni?Punapike ragane nenten mireng sapunapijagate ngawit kakardi duke nguni?
22 Jagate punika kakardi antuk Ida sanemalinggih ring singasanan Idane ringduur pre wine tur ngungkulin jagate.Jadmane sane ring sor pakantenannyanewaluya sakadi semut sane alit pisan.Ida ngebatang langite waluya sakadi
NABI YESAYA 40.23–27 690
ngebatang korden, sakadi kemah genahemadunungan.
23 Ida ngasorang sang sane mrentah turnadosang ipun tan paguna.
24 Ipun waluya sakadi tetanduran sane nguda,sane wau katandur, tur wau tumbuhakah. Rikalaning Ida Sang Hyang WidiWasa ngrauhang angin, ipun raris tuh turkampehang sakadi gumpange.
25 Ring sapasirake Ida Sang Hyang Widi WasaSane Suci pacang kasaihang? Punapikewenten anak sane sakadi Ida?
26 Indayangja nulengek ka akasane? Sapasirakesane ngardi bintang-bintang sanekatonang ragane? Sang sane nuntun ipunmedal sakadi wadua balane, Ida wikanring akehipun tur ngandikain ipun manutwastannyane suang-suang. KakuasanIdane kalintang ageng, nenten wentensaking pantaran bintange punika sanepacang ical.
27 Ih wong Israel, napi awinannya raganengamigmig, mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa nenten wikan ring kakewuhanragane, wiadin nenten nglinguang ragane
NABI YESAYA 40.28–41.1 691
rikalaning ragane nandang paindikan sanetan adil?
28Nentenke ragane uning, tur nentenke raganemireng? Ida Sang Hyang Widi Wasa punikaWidi sane langgeng. Ida sane ngardi jagatemakasami. Ida nenten naenin kenyelwiadin kaleson. Nenten wenten anak sanemrasidayang ngresep ring pakayunanIdane.
29 Ida ngicen kakuatan anake sane lemet miwahsane kaleson.
30 Yadiastu anake sane kantun anom taler jagakaleson. Anake truna taler mrasidayangkatelasan bayu.
31Nanging anake sane andel ring IdaSang Hyang Widi Wasa makadadospanulungnyane, ipun setata pacangmolih kakuatan sane anyar. Ipun pacangmakeber sakadi paksi garudane. Ipunpacang malaib tur tan naenin kaleson.Ipun pacang mamargi tur nenten naeninkenyel.
Jaminan Ida SangHyangWidiWasa pabuat Israel
41 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Pada mendep tur padingehangja sabdanUlune, ih pulo-pulone ane joh-joh. Pada
NABI YESAYA 41.2–5 692
sediaja ngaturang prakaran kitane dipangadilan. Kita lakar maan sela buatngraos. Jalanja iraga ka pangadilan buatmas ang, nyenke ane beneh.
2Nyenke ane nekaang sang jayengrana ulikangin, tur ngawinang iamenangmilehan?Nyenke ane maang ia kamenangan marepteken pararatu muah bangsa-bangsane?Pedangnyane nyempal musuhne kanbah, satmaka musuhne ento abu. Panah-panahnyane nyambehang musuhne bukaangine ngamepehang gumpang.
3 Ia nutu n tur nguber musuhne tur setatarahayu di pajalannyane. Ia majalan becatpesan satmaka ia tusing ngenjekin tanah.
4Nyenke ane ngadakang unduke entomakejang? Nyenke ane mas ang jalansejarahne? Ulun Sang Hyang Widi Wasasuba ada dugas pangawite, tur Ulun lakarada dipanyuudne.
5 Bangsane ane di gumine ane joh-joh subapada nepukin unduk ane kardi Ulun. Iasuba pada takut tur ngetor kabatek baanjejehne. Sawireh keto ia lantas padamapunduh ajaka makejang tur pada tekamai.
NABI YESAYA 41.6–12 693
6 Tukang-tukange pada saling tulungin muahsaling lipurang ajaka mpalne.
7 Tukang kayune ngraos teken tukang masekene: ‘Melah pesan pagaene ene!’ Anakeane ngukir arcane kan alus nglipuranganake ane macek arcane ento. Keneraosne: ‘Pepatriane subamelah.’ Sasubaneketo ia lantas ngejang arcane ento ditongosne tur kapacek baan paku.
8Nanging kita ih Israel, parekan Ulune, kita enekaulan Ulune ane suba pilih Ulun. Kita enekaturunan Abraham, sawitran Ulune.
9Ulun suba ngaba kita uli tanggun gumine.Ulun ngaukin kita uli bucu-bucun gumineane paling joh, tur ngandika teken kitakene: ‘Kita ene parekan Ulune, Uluntusingja nulak kita, nanging milih kita.’
10 Edaja jejeh! Ulun ngiangin kita. Ulun eneWidin kitane. Edaja ada unduk anemajejehin kita. Ulun lakar nadiang kitasiteng, tur lakar nulungin kita. Ulun lakarnyayubin kita tur ngrahayuang kita.
11Anake ane gedeg teken kita lakar nandangkimud ulihan kakalahannyane. Anake anemaperang nglawan kita lakar ma ,
12 tur lakar sirna uli di gumine ene.
NABI YESAYA 41.13–18 694
13Ulun Sang Hyang Widi Wasa, Widin kitane.Ulun nguatang kita maduluran pangandikakene: ‘Edaja takut. Ulun ane lakar nulunginkita.’ ”
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Ih Israel, yadiastu kita cenik tur lemet, edaja
kita takut. Ulun lakar nulungin kita. UlunWidin Israele ane suci. Ulun ngraga anengrahayuang kita.
15Ulun lakar nadiang kita buka panyosohaneane magigi anyar tur mangan. Kita lakarnyosoh gunung-gunung tur ngenyagang ia.Bukit-bukite lakar remuk dadi abu.
16 Kita lakar ngentungang ia ka ambarane.Angine lakar ngampehang ia tur ia lakarkabrarakang baan angin barete. Sasubaneketo kita lakar muponin rahayu sawirehUlun ane dadi Widin kitane. Kita lakar mujiUlun, Widin Israele ane suci.
17Dikalan kaulan Ulune bedak merluang yeh,dikalan kekolonganne tuh ulihan bedak,ditu Ulun Sang Hyang Widi Wasa lakarngisinin pangastawannyane. Ulun WidinIsraele tusing taen lakar ngutang ia.
18Ulun lakar ngae tukad ane membah diselagan bukite ane melakang, tur klebutanyehe membah di lebak-lebake. Ulun
NABI YESAYA 41.19–22 695
lakar ngubah tegal melakange dadi tlaga,tur tanahe ane tuh lakar dadiang Ulunklebutan yeh.
19Ulun lakar numbuhang kayu aras, akasia,cemara muah punyan saitun di tegalmelakange. Tanahe ane tuh lakarkatumbuhin alas, nah ento alas cemara,jinten muah sipres.
20 Rakyate lakar pada nepukin unduke enetur pada nawang mungguing Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngadakangento makejang. Ia lakar pada teka tur padanawang mungguing Widin Israele ane suciane suba ngadakang ento makejang.”
Ida Sang HyangWidi Wasa nantang paradewane21 Ida Sang Hyang Widi Wasa, ratun wong
Israele sampun ngandika sapuniki:“Ih paradewan parabangsane, edengang jani
prakaran kitane. Edengang kanda-kandankitane ane paling beneha.
22Maija tur tegarang ramalang apa ane lakarteka, apanga iraga nawang buin pidanunduke ento lakar kasidan. Terangangjateken pangadilane paundukan-paundukane ane suba liwat, tur tuturangteken Ulun apa ar nne ento makejang.
NABI YESAYA 41.23–27 696
23 Tuturang teken Ulun paundukan-paundukanane lakar teka, apanga Ulun nawangmungguing kita ento saja dewa!Tegarangja ngae paundukan ane melahwiadin tekaangja makudang-kudangbencana. Dadiangja Ulun ajak makejangtakut tur angob.
24 Kita ajak makejang muah pagaen kitanemakejang ento tan paguna. Anake anenyumbah kita ento nyenebin a .
25Ulun suba milih anak adiri ane nongos digumine kangin. Ia lakar tekaang Ulunbuat ngebug uli kaja. Ia lakar nyekjekparapamrentahe tan bina buka nyekjekendute, tan bina buka tukang payukenyekjek luluh.
26Nyenke uli pantaran kita, ane lakarngramalang mungguing unduke entolakar kasidan? Apanga iraga nyidayangmuk ang mungguing kita saja beneh.Tusing ada uli pantaran kitane ane ngraosangan abuku ngenain unduke ento. Tusingada anak ningeh kita ngraos angan abuku.
27Ulun Sang Hyang Widi Wasa, ane pangawitsuba nuturang ortane ento teken Sion.Ulun suba ngutus utusan ka Yerusalem
NABI YESAYA 41.28–42.4 697
maduluran pangandika kene: ‘Bangsankitane lakar teka. Ia lakar pada mulih.’
28Dikalane Ulun nlektekang paradewane entodi pantarannyane tusing ada ngelah undukane nyandang orahanga. Tusing ada anenyidayang nyau n patakon Ulune.
29Dewa-dewane ento makejang tan paguna.Ia ajaka makejang tuara bisa ngudiang-ngudiang. Sakancan arcane ento lemet turtuara ngelah kakuatan.”
Parekan Ida Sang Hyang Widi Wasa
42 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Ene parekan Ulun ane paicain Ulun kakuatan,anak ane pilih Ulun, tur ane ledangin Ulun.Ulun suba ngebekin ia aji roh Ulune turia lakar nyalanang kadilan marep tekensawatek bangsane.
2 Ia tusing lakar majeritan wiadin makuukanwiadin ngraos gelur-gelur di rurung-rurunge.
3 Ia tusing lakar ngelung inge ane suba empakwiadin nampeh damare ane endihneremrem. Ia lakar sa a nyalanang kadilanbuat anake makejang.
4 Ia tusing lakar kelangan pangajap-ajap wiadinkawanenan. Ia lakar ngamanggehang
NABI YESAYA 42.5–9 698
kadilan di gumine. Gumine ane joh-johlakar pada ngedotang paurukannyane.”
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardi langite turngebatang langite punika. Ida ngwangunpre wine lan saluiring sane urip irika.Ida nguripang tur mapaica angkihan ringsawatek manusane. Tur sane mangkin IdaSang Hyang Widi Wasa sane maraga Widi,ngandika ring parekan Idane sapuniki:
6 “Ulun Sang Hyang Widi Wasa suba ngesenginkita tur ngicen kita kakuasan buatnlektekang apang kadilane kajalanang digumine. Malantaran kita Ulun lakar ngaeprajanjian marep teken parabangsanemakejang. Malantaran kita Ulun nekaanggalang buat bangsa-bangsane makejang.
7 Kita lakar ngedatang matan anake buta turmebasang anake ane dipangkeng.
8 Tuah Ulun ngraga Sang Hyang Widi Wasa,Widin kitane. Tusing ada Widi lenan anelakar nyaihin kamulian Ulune. Ulun tuaralakar nglugrain arca-arcane ento lakarngedum kaluihan Ulune.
9 Paundukan ane suba ramalang Ulun ane janisuba kasidan. Ane jani Ulun lakar ngorahin
NABI YESAYA 42.10–13 699
kita paundukan ane anyar, yadiastunpaundukane ento tonden kasidan.”
Kidung puji-pujian10Makidungja kidung sane anyar pabuat Ida
Sang Hyang Widi Wasa, tur kidungangjapuji-pujian Idane ih gumine makejang!Pujija Ida ih anak sane malayar ringsegarane! Pujija Ida, ih sawatek sane uripring segarane! Ih jagate sane doh-dohmiwah sadagingipun, pada makidungja!
11 Banggayangja tegal melakange miwahkota-kotannyane pada muji Ida SangHyang Widi Wasa, tur banggayangjawong Kedare muji Ida! Banggayang anakesane magenah ring kota Sela masuryakmaliang-liang saking muncuk gununge!
12 Banggayangja anake sane magenah ringjagate sane doh-doh punika ngaturangpuji miwah kamulian ring Ida Sang HyangWidi Wasa!
13 Ida Sang Hyang Widi Wasa medal ka payudansakadi pahlawane. Ida sampun sayaga turngaat pisan mayuda. Ida masuryak-suryak,inggih punika suryak patempuh yuda. Idanyinahang kawisesan Idane marep ringmeseh-meseh Idane.
NABI YESAYA 42.14–17 700
Ida Sang Hyang Widi Wasamajanji nulungin kaulan Idane
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:“Suba makelo Ulun meneng dogen. Ulun tusing
nyau n pinunas kaulan Ulune. Nangingane jani masanne buat malaksana subateka. Ulun nyerit buka anake luh nyakitnglekadang rare.
15Ulun lakar nguugang bukit-bukit muahgunung-gununge tur ngetuhang padang-padange muah punyan kayune. Ulunlakar ngubah tukade ane di lebake apangdadi tegal melakang, tur ngetuhangtlaga-tlagane.
16Ulun lakar nuntun kaulan Ulune ane buta dirurunge ane tonden taen entasina. Ulunlakar ngubah petengnyane dadi galang,tur tanah ane brintugan dadiang Ulundangsah di arepannyane. Ene janjin Ulunetur Ulun lakar ngamanggehang prajanjianeento tur tusing lakar cedok.
17 Sawatek anake ane pracaya teken arca-arca, ane nunas ica teken palawatanwidinnyane, lakar kanistayang tur nandangkimud.”
NABI YESAYA 42.18–22 701
Bangsa Israele nenten mrasidayang mlajah18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki:“Padingehangja ih bangsa ane bongol! Paekin
tur pedasinja, ih jlema ane buta!19Anake ane butaan teken parekan-parekan
Ulune, tur bongolan teken utusan aneutus Ulun.
20 Ih Israel, kita suba nepukin liu pesan, nangingapa pikenohne ento makejang pabuatkita. Kita ngelah kuping anggon kitamadingehang nanging apake ane subadingeh kita?”
21 Ida Sang Hyang Widi Wasa punika Widi sanemapakayunan buat ngrahayuang, duaningpunika Ida ngamanggehang pidabdabmiwah paurukan-paurukan Idane, turIda ngarsayang mangda kaulan Idanengluihang pidabdab-pidabdabe punika.
22Nanging sane mangkin kaulan Idanesampun karampok. Ipun katekepin ringbeten tanahe, tur kengkebang doh ringpangkenge. Ipun sampun kajarah turkarampok, tur nenten wenten anak anganadiriko sane rauh buat ngluputang ipun.
NABI YESAYA 42.23–43.1 702
23 Saking pantaran ragane punapi wenten sanekayun mirengang paindikane punika?Ngawit saking mangkin kayunke raganepacang nglinguang?
24 Sapasirake sane nyerahang Israel dadosrampasan? Punika wantah Ida Sang HyangWidi Wasa ngraga, malantaran dosaniragane ring Ida! Iraga sampun nentensairing ring pakarsan Idane, wiadin nentenninu n paurukan sane sampun paicayangIda ring iraga.
25 Punika awinannya Ida ngicen iragangrasayang kakuatan pidukan Idanemiwah nandang sangsaran perange.Pidukan Idane waluya sakadi geni sanengeseng Israel makasami, nanging iragatan naenin lingu ring indik sane sampunmamargi. Iraga nenten pisan-pisan mlajahsaking paindikane punika.
Ida Sang Hyang Widi Wasa majanji jagangrahayuang kaulan Idane
43 1 Ih Israel, Ida Sang Hyang Widi Wasasane ngardi semeton ngandika asapuniki:“Edaja takut, Ulun lakar ngrahayuang kita.Ulun suba ngesengin kita manut adankitane, sawireh kita druen Ulun.
NABI YESAYA 43.2–7 703
2 Yen kita majalan ngentasin tukad anedalem-dalem, Ulun lakar ngiangin kita,tur pakewuh kitane tusing lakar ngliputkita. Yen kita majalan nuluh api, kita tusinglakar puun, tur gegodan ane abot tusinglakar kan nyaki n kita.
3 Sawireh Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa,Widin kitane, Widin Israele ane suci anengrahayuang kita. Ulun lakar mragatangMesire buat mebasang kita, tur Ulunmasih lakar mragatang Sudan muahSebane.
4Ulun lakar mragatang bangsa-bangsanemakejang buat ngrahayuang kita. Sawirehkita maji pesan buat Ulun, tur sawirehUlun asih teken kita tur ngajiang kita.
5 Edaja kita takut, Ulun ngiangin kita.
Uli tanggu kangin muah uli kauh ane joh pesanUlun lakar nantan bangsan kitane mulih.
6Ulun lakar ngorahin kajane apang baangaia majalan tur teken kelode apang edanombahang ia mulih. Depangja kaulanUlune mulih uli gumi-gumine ane joh, ulidi tepi siring gumine makejang.
7 Ia ento kaulan Ulun tur Ulun suba ngadakangia apanga ia ngluihang Ulun.”
NABI YESAYA 43.8–12 704
Wong Israele dados saksinIda Sang Hyang Widi Wasa
8 Ida Sang HyangWidiWasa ngandika asapuniki:“Tundenja kaulan ulune ka pangadilan. Ia
ngelah mata nanging ia tusing ngenot. Iamakuping nanging ia bongol.
9 Tundenja bangsa-bangsane ento kapangadilan. Ane encenke dewannyaneane nyidayang ngramalang paundukan-paundukan ane lakar teka? Ane encenkeane suba ngramalang unduk ane sedekmajalan jani? Depangja dewa-dewaneento ngajak saksi-saksinnyane buatmuk ang ia patut, tur buat muk angkabenehan raosne.
10 Ih wong Israel, kita makadadi saksin Ulune.Ulun milih kita buat dadi parekan Uluneapanga kita nawang Ulun tur pracayateken Ulun, muah apang ngresepmungguing tuah Ulun dogen maraga Widi.Lenan teken Ulun tusing ada buin Widi.Tusing taen ada tur tusing lakar ada.
11 Tuah Ulun dogen ane maraga Widi, anenyidayang ngrahayuang kita.
12Ulun suba ngramalang unduk ane lakarteka, sasubane keto Ulun teka buat
NABI YESAYA 43.13–17 705
nulungin kita. Tusing taen ada dewanwong sunantarane nyidayang ngadakangunduk ane buka kene. Kita ane makadadisaksin Ulune.
13Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa,buat salawas-lawasne. Tusing ada anaknyidayang luput uli kakuasan Ulune. Turtusing ada anak ane nyidayang ngubahane suba kardi Ulun.”
Medal saking jagat Babel14Widin Israele sane suci, Ida Sang Hyang Widi
Wasa sane ngrahayuang semeton, ngandikasapuniki:“Ulun lakar ngutus wadua bala buat nglawan
wong Babele buat ngluputang kita. Ulunlakar nguug gapuran kotannyane. Suryakrakyatnyane lakar masalin dadi ling.
15Ulun Sang Hyang Widi Wasa, Widin kita anesuci. Ulun ane ngardi kita, tur Ulun eneratun kitane.”
16 Sane nguni Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardimargi megat segara, inggih punika margisane nglintang ring toyane sane museran.
17 Ida nantan wadua bala sane kuat buat jagakasirnayang, inggih punika wadua balasane nunggang kreta lan kuda. Ipun kalebu
NABI YESAYA 43.18–22 706
ring segarane tur nenten naenin bangunmalih. Ipun kapademang sakadi nampehendih lampune.
18Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki:“Edaja ngingetang paundukan ane suba liwat,
wiadin eda ngingetang unduk ane subakasidan imaluan.
19 Tlektekangja paundukan ane anyar ane lakarlaksanayang Ulun. Unduke ento subangawi n kalaksanayang tur ane jani kitanyidayang nepukin. Ulun lakar ngae rurunggede di tegal melakange, tur ngicen kitayeh klebutan ditu.
20 Buron alasane masih lakar pada ngluihangUlun, cicing alasan muah kedis kasuarinelakar muji Ulun dikalane Ulun ngadakangtukad membah di tegal melakange buatngicen kaula seselikan Ulune yeh.
21 Ia ento bangsa ane adakang Ulun buat raganUlune, tur ia lakar makidung ngluihangUlun.”
Dosan bangsa Israele22 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki:
NABI YESAYA 43.23–27 707
“Nanging kita suba rumasa kenyel marep tekenUlun, ih Israel. Kita suba tusing nyungsungUlun.
23 Kita tusing ngaturang teken Ulun aturanbiri-biri maborbor. Kita tusing ngluihangUlun aji aturan kitane. Ulun tusingjamakewehin kita aji aturan-aturan ane liuwiadin nagihin kita menyan.
24 Kita tusing meli menyan pabuat Ulunwiadin ngliangang Ulun aji muluk-mulukwewalungan kitane. Tungkalikanekita makewehin Ulun aji dosa-dosankitane. Kita makewehin Ulun ajikapelihan-kapelihan ane suba laksanayangkita.
25Nanging yadian buka keto, Ulun ene Widiane ngampurayang dosan kitane. BuinaUlun malaksana buka keto sawireh mulabuka keto pakayunan Ulune. Ulun tusingjamategenang dosan kitane ento teken kita.
26 Jalanja iraga ka pangadilan tur aturangja ditudedalihan kitane. Berberangja prakaraneditu buat muk ang mungguing kita enebeneh.
27 Leluur kitane ane pangawit suba madosateken Ulun, keto masih pamimpin-pamimpin kitane suba madosa nglawanUlun.
NABI YESAYA 43.28–44.4 708
28 Buina pamrentah kitane suba ngletehinlinggih Ulune ane suci. Ento krana Ulunnekaang bencana pabuat Israel, tur Ulunnepang kaulan Ulune kanistayang.”
Wantah Ida Sang Hyang WidiWasa sane maraga Widi
44 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki:
“Ih Israel parekan Ulune, kaula seselikan Ulune,katurunan Yakube dingehangja!
2Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane ngardi kita.Uli ngawit kita mara lekad, Ulun subanulungin kita. Eda kita takut. Kita parekanUlun, kaula seselikan Ulun ane suecaninUlun.
3Ulun lakar maicayang yeh teken tanaheane tuh, tur ngadakang yeh klebutanane membah di tanahe ane tuh latuh.Ulun lakar mriokang kakuatan Ulunesig pianak-pianak kitane, tur maicayangmertan Ulune teken katurunan kitane.
4 Ia lakar tumbuh lanus buka padange anetumbuh di tanahe beseg, buka punyankayune ane tansah cokin yeh uli klebutanyehe.
NABI YESAYA 44.5–8 709
5 Sakaukud rakyate lakar pada ngraos kene:‘Tiang druen Ida Sang Widi Wasa.’ Anakepada lakar teka tur dadi abesik tekenbangsa Israele. Ia suang-suang lakarnulisang parab Ida Sang Hyang Widi Wasadi limanne, tur ngadanin dewekne kaulanIda Sang Hyang Widi Wasa.”
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane mrentah turnyayubin bangsa Israele, inggih punikaIda Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa ngandika asapuniki: “Ulun ene anepangawit muah ane panyuud, tuah Ulunane maraga Widi. Tusing ada Widi anelenan sajabaning Ulun.
7Adake anak ane nyidayang nglaksanayangbuka ane laksanayang Ulun? Nyenke anesuba nyidayang ngramalang unduk anelakar kasidan, ngawit uli ane pangawitpesan kan di masan wekasane?
8 Edaja takut ih kaulan Ulune! Sawireh kita subanawang mungguing Ulun suba ngramalanguli imaluan kan jani, sakancan undukane lakar kasidan tur kita ane dadi saksinUlune. Adake buin Widi ane lenan? AdakeWidi ane mawisesa ane tonden taendingeh Ulun?”
NABI YESAYA 44.9–14 710
Indik nyungsung arca-arcapunika dados kakedekan
9 Sawatek anake sane ngardi arca-arca punikanista pisan, tur dewa-dewa sane ajiang ipunpisan punika tan paguna. Anake sane nyungsungdewa-dewane punika suja nipun buta turnambet mawinan ipun pacang nandang kimud.10Makarya palawatan mas perak buat kasumbahmakadados Widi, punika nenten pisan patut.11 Sawatek anake sane nyumbah dewa-dewasane kadi asapunika pacang kanistayang.Jadmane sane ngaryanin arca-arcane punikawantah manusa pada tur tan langkunganring punika. Banggayang ipun pada rauh turkapintonin. Ipun pacang ajerih tan sipi tur pacangnandang kimud.12 Pandene ngambil perak atugel tur ngaryanin
punika ring prapene. Limannyane sane sitengning ngang palu tur noktok perake punika tumulikarupayang. Sajeroning ipun makarya ipunnandang seduk, bedak miwah kenyel.13 Tukang tarune ngukur taru. Ipun ngambarin
tarune punika antuk kapur, tur ngukir tarupunika antuk paet pangukir, raris ngrupayangtaru punika sakadi manusa, manusa sane bagusgenjing, tumuli kagenahang ring umahnyane.14Menawita ipun ngebah wit taru aras sane
NABI YESAYA 44.15–19 711
pacang anggena arca punika, wiadin ipun milihwit ja wiadin kipres saking alase, wiadin ipunmenawi nandur wit salam tur ngajap sabehtedun mangda numbuhang tarune punika.15 Jadmane ngambil taru atugel buat anggenipun saang, tur sane malih atugel anggen ipunarca. Sane abagian anggen ipun pangumpan buatngidu miwah manggang ro , sane malih abagiananggen ipun dewa raris sumbah ipun. 16Abagiantarune punika anggen ipun ngendihang geni.Irika ipun manggang ulam raris naar ulamepunika tur ipun wareg. Ipun ngangetang dewekipune tur mabaos sapuniki: “Ambate anget turjaene! Ambate luung apine!” 17 Sisan taruneanggen ipun arca, wusan punika ipun matedohtur nyumbah arcane punika. Ipun ngastawa ringarca punika tur mabaos asapuniki: “Palungguhiratu widin ang, rahayuangja ang.”18 Jadmane sane kadi asapunika kalintang
nambet. Ipun tan uning ring sane kardi ipun.Ipun nekep paningalan miwah pepinehnyanemarep ring sane patut. 19 Sang makarya arca-arcanenten madue akal miwah pangresepan sanengawinang ipun mabaos: “Abagian kayune entotunjel ang. Ditu ang manggang ro di duurbaane tur ditu ang manggang be laut daar ang.Sisan kayune lantas anggon ang arca. Dini angsumungkem nyumbah kayu atugel.”
NABI YESAYA 44.20–23 712
20 Indike kadi asapunika ngawinang ipunsakadi naar abu kewanten. Pepinehipune sanenambet punika ngawinang ipun kasasar ngrerehpitulungan. Ipun nenten muatang ngangkeninring deweknyane, mungguing arca sane gamelipun punika boya pisan widi.
Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga Sang HyangPrama Kawi miwah Sang Juru Rahayu
21 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:“Ih Israel, ingetangja ene. Ingetangja
mungguing kita parekan Ulun. Ulunngadakang kita buat dadi parekan Ulune,tur Ulun tusing taen lakar ngengsepangkita.
22Ulun suba nyampatang dosan kitane bukanyampatang guleme. Ane jani maijamabalik sig Ulune. Tuah Ulun dogen anengrahayuang kita.”
23Masuryakja maliang-liang, ih langit!Masuryakja ih tongos ane paling dalemdi gumine! Masuryakja maliang-liang, ihgunung-gunungmuah sawatek kayune anedi alase! Ida Sang Hyang Widi Wasa subanyinahang kagungan Idane malantaranngrahayuang Israel kaulan Idane.
NABI YESAYA 44.24–28 713
24 “Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa, jururahayun kitane. Ulun ngraga anengadakang kita. Ulun Sang Hyang WidiWasa, ane ngardi saananing ane ada. Ulunngraga ane ngeberang langite tur dugaseUlun ngadakang gumine tusing ada anakane nulungin Ulun.
25Ulun ane ngawanang tukang tenunge belog,tur nyliwegang ramalan paratukangramale. Raos anake wicaksana tungkasinUlun, tur Ulun muk ang mungguingkawicaksanannyane ento paundukan anebelog.
26Nanging yen kaulan Ulune ngadakangramalan, yen Ulun ngutus utusan buatngedengang rencanan Ulune, Ulunngawanang sakancan rencana muahramalane ento kasidan. Ulun ngorahangteken kota Yerusaleme,mungguing rakyatelakar buin nongos ditu. Kota-kotane diYehuda lakar kawangun. Kota-kotane entolakar kawangun uli uug-uugannyane.
27Aji raos abuku Ulun ngetuhang yeh pasihe.28Ulun ngandika teken I Kores kene: ‘Kita ane
lakar madeg ratu pabuat Ulun. Kita lakarnglaksanayang unduke ane arsayang Ulun,ane patut laksanayang kita. Kita lakarmrentahang apanga kota Yerusaleme buin
NABI YESAYA 45.1–4 714
kawangun tur dasar Perhyangan Agungeapang kapasang.’ ”
Ida Sang Hyang Widi Wasanyelik Ida Sang Prabu Kores
45 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunnyelik Ida Sang Prabu Kores buat kadegangdados ratu. Ida sampun nyelik ida buatngaonang parabangsane. Ida ngutusIda Sang Prabu Kores buat nyurudanglungguh pararatune. Ida Sang Hyang WidiWasa pacang mukak gapura-gapurankotane pabuat ida. Ida Sang Hyang WidiWasa ngandika ring Ida Sang Prabu Koresasapuniki:
2 “Ulun ane lakar nyediang jalan pabuatkita. Ulun ngrapah gunung-gunungmuah bukit-bukite. Ulun lakar nguuganggapura-gapura temagane muah nglurugpalang-palang besine.
3Ulun lakar ngicen kita arta brana uli ditongos-tongos ane singid tur mengkeb.Ditu kita lakar nawang mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa muah WidinIsraele ane suba ngandikain kita manutadan kitane.
4Ulun ngesengin kita buat nulungin Israelparekan Ulune, nah ento bangsane ane
NABI YESAYA 45.5–8 715
suba pilih Ulun. Ulun suba ngicen kitakaluihan ane gede, yadiapin kita tusingnawang Ulun.
5Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa. Tusing adabuin Widi ane lenan. Ulun lakar ngicenkita kakuatan ane perluang kita, yadianjakita tusing nawang Ulun.
6Ulun nyalanang unduk ane buka kene apangaasing-asing anak, uli tanggun gumineane abesik kan teked ka tanggunne anebesikan pada nawang, mungguing UlunSang Hyang Widi Wasa tur tusing ada buinWidi ane lenan.
7Ulun ane ngadakang galange muah petenge.Ulun ane nekaang merta muah bencana.Ulun Sang Hyang Widi Wasa anengadakang ento makejang.
8Ulun lakar ngicen kita kamenangan buka ujaneuli di langite. Gumine lakar nampi undukeento, mawanan ditu lakar ada men kkamerdekaan muah kadilan. Ulun SangHyang Widi Wasa ane lakar ngadakangene makejang.”
NABI YESAYA 45.9–13 716
Ida Sang Hyang Widi Wasa punikaWidin jagat miwah sejarahe
9 Punapike wenten payuk sane nglawan tukangpayuke, inggih punika payuk sane patehring payuk-payuk sane osan? Punapikewenten tanah legit sane mataken ringtukang payuke punapike sane karyaninipun? Punapike wenten payuk tanahsane ngamigmig mungguing tukangpayuknyane punika belog?
10Wentenke anak sane purun mabaos ringwong tuannyane sapuniki: “Apa awanannebapa ngardi ang buka kene?”
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israelesane suci, sane mas ang indik sanepacang rauh, ngandika asapuniki: “Tuarapatut kita matakon teken Ulun undukpianak-pianak Ulune, wiadin nuturin Ulunapa ane sapatutne laksanayang Ulun.
12 Tuah Ulun ane ngardi gumi muah anengadakang manusane buat nongosditu. Ulun ane ngebatang langite baankawisesan Ulune. Ulun ane nitah matan ai,bulan muah bintang-bintange.
13Ulun ane suba ngorahin Kores buatnglaksanayang pakarsan Ulune, turmenehang sakancan paundukane. Ulun
NABI YESAYA 45.14–17 717
lakar menengang sakancan rurunge aneentasina. Ia lakar ngwangun buin kotaYerusalem, kotan Ulune, tur mebasangparakaulan Ulune ane matawan. Tusingada anak ane nyewa wiadin nombok iabuat nglaksanayang unduke ento.” IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasasampun ngandika kadi asapunika.
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringwong Israele asapuniki: “Kasugihan wongMesir muah wong Sudane lakar dadi gelahkitane, tur jlema Sebane ane tegeh-tegehlakar dadi panjak kitane. Anake ento lakarmategul aji ante nutu n kita. Anake entolakar nengkluk di arepan kitane tur ngakukene: ‘Ida Sang Hyang Widi Wasa ngianginidewa, wantah Ida ngraga sane maragaWidi.
15Widin Israele sane ngluputang kaulan Idane,punika Widi sane nyinahang ragan Idane.
16 Sakancan anake sane makarya arca-arcapacang nandang kimud. Ipun sareng samipacang kanistayang.
17Nanging wong Israele karahayuangantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa,tur kamenangannyane buat salawas-
NABI YESAYA 45.18–20 718
lawasnya. Rakyatnyane nenten pacangnaenin nandang kimud.’ ”
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane ngardi langit,wantah Ida ngraga sane maraga Widi.Ida sane ngadakang miwah ngwangunmrecapadane. Ida ngardi mrecapadanepunika kukuh tur langgeng. Ida boyajangardi mrecapadane punika mangdasuung mangmung, nanging buat dadosgenah jadmane magumana. Punikaawinannya Ida ngandika sapuniki: “Ulunene Sang Hyang Widi Wasa, tusing adabuin Widi ane lenan.
19Ulun tusing ngandika masesingidan wiadinngengkebang ane arsayang Ulun. Uluntusing taen nguduhang rakyat Israelengalih Ulun di tongose ane suungmangmung. Ulun Sang Hyang Widi Wasa,tur Ulun ngandika amun suja nne. Ulunnyinahang unduk ane madan patut.”
Widin jagate miwah arca-arcan wong Babele20 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
asapuniki:“Maija mapunduh ih rakyat bangsa-bangsane
makejang, nah ento sawatek ane nu idupuli kaprabone ane uug. Maija tekaang
NABI YESAYA 45.21–24 719
deweke buat nunas kadilan. Anake anemapeed ngiringang arca-arcannyane aneaji kayu tur ngastawa teken dewa-dewaane tusing nyidaang ngrahayuang ia, anakeento mula tuah anak belog punggung.
21Mai tur aturangja prakaran kitane dipangadilan. Depangja parapembelanemapitungan bareng-bareng. Nyenke aneimaluan ngramalang paundukan anelakar kasidan? Singke Ulun Sang HyangWidi Wasa, Widi ane ngrahayuang kaulanUlune? Tusing ada Widi ane lenan.
22 Ih jlema sajagat, maija mabalik sig Uluneapang kita rahayu. Tuah Ulun ane maragaWidi.
23 Janjin Ulune tuah sasajaan, tur tusing lakarmubah. Saking suja tuah Ulunmasumpahmasrana ragan Ulune. Asing-asing anaklakar pada teka sumungkem di ajengUlune, tur pada masumpah as bakteken Ulun.
24Anake ento lakar pada ngorahang mungguingtuah majalaran Ulun dogen adakamenangan muah kakuatan. Nangingsawatek anake ane ge ng teken Ulun lakarnandang kanistan.
NABI YESAYA 45.25–46.4 720
25Ulun Sang Hyang Widi wasa lakarngrahayuang katurunan Yakube makejang,tur ia lakar ngaturang puji-pujian tekenUlun.
46 1 Puniki pamuput paradewan wongBabele! Dewa Bel miwah Nebo punikasane pecak kasungsung, nanging sanemangkin arca-arcannyane punikakapondong antuk keledaene tur dadospondongan ring tundun burone sane tanpabayu.
2Arca-arca punika tan nyidayang ngluputangdewekipune. Ipun kejuk tur kabaktamakaon. Punika sane dados pamuputdewa-dewan wong Babele!
3 ‘Ih katurunan Yakub muah sawatek kaulanUlune ane enu dini, pada padingehangja!Ulun suba miara kita ngawit uli kita maralekad.
4Ulun Widin kitane ane lakar miara kita kankita tua tur pu h bok kitane. Ulun anengadakang kita tur lakar miara kita.Ulun lakar ngicen kita pitulungan turngrahayuang kita.’
NABI YESAYA 46.5–10 721
5 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: Teken nyenke kita lakarmandingang Ulun? Apake ada anak anemasaih teken Ulun?
6Anake pada mukak dompetnyane turmesuang masne. Ia nimbang perak ajidacin. Ia ngupahin tukang mas buat ngaepalawatan dewa. Sasubane keto ia lautnyumbah di arepan arcane ento buatngaturang bak .
7 Ia negen dewannyane ento laut abana, subaketo dewane ento lantas pejanga disatunggaling tongos, tur ditu dewane entokajujukang. Dewane ento tusing nyidayangmakisid uli tongose ento. Yen ada anakngastawa teken dewane ento, ia tusingnyidayang masaut tur ngrahayuang anakeento uli sangsarannyane.
8 Ih anak ane madosa ingetangja paundukaneene. Pinehinja unduk ane suba adakangUlun.
9 Ingetang paundukan-paundukan ane subakasidan imaluan. Angkeninja mungguingtuah Ulun ngraga ane maraga Widi. Buinatusing ada Widi ane masaih teken Ulun.
10Uli pangawit Ulun ngramalang panadinne.Buina uli imaluan Ulun suba ngramalang
NABI YESAYA 46.11–47.1 722
unduk ane lakar kasidan. Ulun subangorahang mungguing rencanan Ulunetusing taen gagal. Buina Ulun lakarngadakang sawatek ane arsayang Ulunbuat kalaksanayang.
11Ulun ngesengin anak aukud uli kangin, tur ialakar teka masriut buka kedis garudane turia lakar nglaksanayang sakancan rencananUlune. Ulun suba ngandikayang buka keto,tur ento lakar kasidan.
12 Ih anak ane bengkung, ane mapinehmungguing joh para lakar menang,padingehangja sabdan Ulune.
13Ulun ngadakang dina kamenangane entosuba paek, tur tusingja buin makelokamenangan Ulune suba tusing lakarkasep. Ulun lakar ngrahayuang kotaYerusaleme tur Ulun lakar mapaicakaluihan teken wong Israele.”
Ukuman pabuat panegara Babele
47 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Ih Babel tuunja uli singasanan kitane, turtegakangja iban kitane di buke di tanahe.Kita suba taen dadi buka anake daa,buka kota ane tusing prasida kakalahang.
NABI YESAYA 47.2–6 723
Nanging kita tusing buin makelo lakar nulemuh magelohan. Jani kita suba dadipanjak.
2 Pitehangja pangilesane tur ngaeja tepung.Bukakja krudunge, tur cingcingangjakambene, buina cingcingangja roke buatmegat tukad.
3Anake lakar pada nepukin kita malalung.Ia lakar nepukin kita nista tur nandangkimud. Ulun lakar nibakang pangwales, turtusing ada anak ane nyidayang nambakinUlun.”
4Widin Israele sane suci mebasang iraga. ParabIdane Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa.
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringpanegara Babele, sapuniki: “Tegakangjaiban kitane di tongose ane peteng tur sepi.Anake tusing lakar nu buin ngadanin kitapramesuarin parabangsane.
6Ulun suba duka teken kaulan Ulune. Ulun subatusing ngangkenin ia dadi kaulan Ulun.Ulun nyerahang ia sig kakuasan kitane,tur kita tusing pesan kapiolasan teken ia.Yadian teken anak ane tua-tua kita masihma ngkah kasar teken ia.
NABI YESAYA 47.7–10 724
7 Kita ngaden mungguing kita lakar terus dadipramesuari, tur tusing ngrasayang undukeento di a wiadin minehin unduke entolakar ada panyuudne.
8Wireh keto padingehangja jani ih anakane demen masuka-sukaan. Kita anengaden dewek kitane lakar setata amantur rahayu. Kita ngorahang iban kitaneagung patuh teken Ida Sang Hyang WidiWasa. Kita ngaden mungguing tusing adaanak ane patuh buka kita. Kita ngadenmungguing kita tusing taen lakar dadi baluwiadin sedih sawireh pianak-pianak kitaneilang.
9Nanging buin akejep, disajeroning adina,unduke ento makejang lakar kasidan.Yadian sawatek kasak ane adokang kita,nanging kita masih lakar kelangan somahmuah pianak.
10 Kita suba marasa aman sajeroning kajaatankitane. Kita ngaden mungguing tusing adaanak ane lakar nawang. Karirihan muahkaduegan kitane ngawanang kita kasasar,kan kita ngelah keneh: ‘Idewek ene Widi,tusing ada anak ane masaih teken idewek.’
NABI YESAYA 47.11–15 725
11 Bencanane lakar nibanin kita, tur tusing adakasak an kitane ane nyidayang nambakinbencanane ento. Kita lakar nadak benyah,tur kita tusing taen ngipiang unduke ento.
12Anggon kasak an mantran kitane makejang,ane suba anggon kita ngawit uli kita nucerik. Mirib ia lakar nyidayang nulunginkita. Miribne kita lakar nyidayangngawanang musuh kitane takut.
13 Kita suba tan pabayu ulihan lebihan maanpitutur. Jani depangja paraahli nujumkitane nah ento anake ane mlajahinunduk bintang-bintang, ane ngambarwilayah-wilayah langite, laut mituturin kitangabulan unduk ane lakar nibenin kita.
14 Ia tan bina buka gumpange abedik, turapine lakar muunang ia. Ia tusing lakarnyidayang ngluputang dewekne padidi,sawireh dilapan apine lakar kaliwat kebusbuat ia. Apine ento dongja api ane melahanggon ngidu.
15 Ento makejang kamelahan ane lakar gaenapabuat kita. Paraahli nujume ento aneidihin kita pitutur sapanjang umurkitane. Ia lakar ngalahin kita laut nuutpajalanannyane padidi. Adiriko tusing adaane nyidaang ngrahayuang kita.”
NABI YESAYA 48.1–5 726
Ida Sang Hyang Widi Wasa punikamaraga Widin masa sane jaga rauh
48 1 Ih bangsa Israel, parakaturunan DaneYehuda, pirengangja puniki. Raganemasumpah nyambat parab Ida Sang HyangWidi Wasa tur ngaranin raga nyungsungWidin wong Israele. Nanging raganenenten ngresep ring baos sane baosangragane.
2 Samaliha ragane ngucap sada sumbung,mungguing ragane punika rakyat kota sanesuci, samaliha ragane andel ring WidinIsraele, sane maparab Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa.
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringwong Israele sapuniki: “Imaluan Ulun subangramalang unduk ane lakar kasidan.Sasubane keto nadak Ulun ngadakangunduke ento.
4Ulun nawang mungguing kita lakar mabukbengkung, kekeh buka besine turbengkung buka prunggune.
5 Ento krana, imaluan Ulun suba ngramalangunduk kitane dimani wekas, turngwarahang sakancan unduke entosatondene kasidan, buat nambakin kita
NABI YESAYA 48.6–9 727
apang eda kita ngorahang mungguingarca-arca muah palawatan kitane anengawanang unduke ento kasidan.
6Makejang unduke ane suba nikayang Ulunento, ane jani suba kasidan. Kita patutngangkenin mungguing ramalan Uluneento kapitui saja. Ane jani Ulun lakarngorahin kita paundukan anyar ane lakarteka, nah ento paundukan ane tondentaen edengang Ulun.
7 Tuah mara jani sakancan unduke entosinahang Ulun. Ane imaluan tusing taenada unduk ane buka keto. Yen undukeento suba taen ada, kita lakar ngorahangmungguing kita suba taen nawang undukeento makejang.
8Ulun nawang mungguing kita tusing sedenggugu, mungguing kita ene setata brontak.Ento awanane kita tusing taen ningehunduke ene makejang, tur tusing adaangan abedikko macelep di kuping kitane.
9Apang bangsane ento muji parab Ulune, Ulunngandeg pidukan Ulune. Ulun muungangunduke ento, tur tusing payu nyirnayangkita.
NABI YESAYA 48.10–14 728
10Ulun suba mintonin kita aji kasangsaran anepanes buka perake kasepuh di prapene.Nanging cingak Ulun kita tusing pesanmaji.
11Unduk ane laksanayang Ulun ento makejangpabuat Ulun. Ulun tusing lila parab Ulunekanistayang, wiadin ada anak lenan anengedum kaluihan ane patutne dadi duenUlune ngraga.”
Ida Sang Prabu Kores pamimpin sane kaselikantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:“Ih Israel, bangsa ane suba nikain Ulun,
padingehangja apang melah, Ulun eneWidi ane pangawit muah ane panyuud.Tuah Ulun ngraga ane maraga Widi.
13 Tangan Ulune ane masang dasar guminemuah ngebatang langite. Dikalan Ulunengaukin gumi muah langite, tan pasangkeia pada teka.
14 Pada mapunduh tur dingehangja, ih kita ajakmakejang. Tusing ada widi-widi ane bisangramalang, mungguing anak ane subapilih Ulun lakar ngebug panegara Babele.
NABI YESAYA 48.15–18 729
Ia lakar nglaksanayang saananing anetunden Ulun nglaksanayang.
15 Tuah Ulun ane suba ngandika tur ngaukinia. Ulun ane nuntun ia tur ngawanang iamolihing gawe.
16Ane jani maija paekin Ulun tur padingehangpangandikan Ulune. Uli pangawit Ulunsuba ngandika gegalangan, tur setatangawanang pangandikan Ulune ene sajakasidan.” (Sane mangkin Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur sampunngicen ang kakuasan Idane tur Ida ngutusang.)
Rencanan Ida Sang HyangWidi Wasa pabuat kaulan Idane
17Widin Israele sane suci, Sang Hyang WidiWasa sane ngrahayuang semeton,ngandika sapuniki: “Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, Widin kitane. Ulun anemapakayun ngurukang kita buat dadikamelahan kitane tur ane nuntun kita dirurunge ane patut entasin kita.
18 Yen kita tuah madingehang pituduh-pituduhUlune dogen, pedas mertane tansahngliab kita, waluya buka tukade ane tusing
NABI YESAYA 48.19–22 730
taen tuh. Kamenangane pas teka sigkitane, waluya buka ombake magulungandi pasisi.
19 Katurunan kitane lakar dadi liu buka biase,tur Ulun lakar ngawanang apang iapracaya mungguing ia tusing buin lakarkasirnayang.”
20Medalja saking jagat Babele, tur mamargijasaha bebas, uar-uarangja or ne punikaantuk manah liang tur or angja ka sakuubjagate sapuniki: “Ida Sang Hyang WidiWasa suba ngrahayuang Israel, parekanIdane.”
21 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasa nuntunkaulan Ida nglintangin tegal melakangsane tuh tur kebus, ipun nenten pisannandang bedak. Ida ngwentenang toyamedal saking batu kaange pabuat ipun.Ida nyibak batu kaange tur toyane rarismembah.
22 “Anake ane madosa tusing lakar maanrahayu.” Asapunika pangandikan Ida SangHyang Widi Wasa.
NABI YESAYA 49.1–4 731
Bangsa Israele dados galangpabuat parabangsane
49 1 Ih parabangsa sane doh miwah rakyatsane magenah doh pisan, pirengangjabaos ange. Saderenge ang lekad, IdaSang Hyang Widi Wasa sampun nyelikang tur ngamanggehang ang dados
parekan Idane.2 Ida sane ngawinang baos ange mangan
sakadi pedange. Ida nyayubin ang antuktangan Idane. Ida nadosang ang waluyasakadi panah sane lanying tur sregep buatkagunayang.
3 Ida ngandika ring ang sapuniki: “Ih Israel,kita ene parekan Ulune. Malantaran kitaanake lakar pada muji Ulun.”
4Atur ange sapuniki: “Ti ang sampunmakarya nanging nenten wentenpikenohipun. Ti ang sampun nganggenkakuatan ange, nanging sami tanwenten pikenohipun.” Nanging angpracaya Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnindihin wicaran ange. Ida pacangngupahin ang pabuat indik sane sampunlaksanayang ang.
NABI YESAYA 49.5–7 732
5 Sadurunge ang lekad, Ida Sang Hyang WidiWasa sampun ngamanggehang ang. Idasampun nadosang ang parekan Idanebuat ngwaliang parakaulan Idane, inggihpunika ngwaliang wong Israele sanesambeh pablesat genahipun. Ida SangHyang Widi Wasa ngajiang ang, tur Idadados wit kakuatan ange.
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring angsapuniki: “Ih parekan Ulune, Ulun ngelahgegaen ane gede pabuat kita. Tusingjatuah buat ngrajegang buin kagungan wongIsraele ane enu dogen, nanging Ulunmasih lakar nadiang kita galang pabuatparabangsane, apanga gumine makejangdadi rahayu.”
7Widin Israele Sane Maha Suci miwahSang Juru Rahayu, ngandika ring anakesane kanistayang, ring anake sanekage ngin antuk parabangsane, ring sanedados panjak parapanguasane, sapuniki:“Pararatune lakar nepukin kita kabebasangsaha rahayu, laut lakar bangun buatngorma n kita. Parapangerane masihlakar nepukin unduke ento, tur ia lakarpada nengkluk nyumbah kita.”
NABI YESAYA 49.8–10 733
Paindikan sane kadi asapunika pacang kasidan,santukan Ida Sang Hyang Widi Wasasampun nyelik parekan Idane. Widinwong Israele sane suci ngamanggehangsakancan janjin Idane.
Kota Yerusaleme kabecikang malih8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring
kaulan Idane sapuniki:“Dikalan teka masanne kita karahayuang,
Ulun lakar nyinahang sih pasuecan Uluneteken kita, tur nyuecanin kita dikalanekita ngeling nunas ica. Ulun lakar nyagatur nyayubin kita, buina malantaran kita,Ulun ngae prajanjian teken parabangsanemakejang. Ulun lakar nglugrain kita buinnongosin tanah kitane ane jani makutangento.
9Ulun lakar ngandika teken paratawananekene: ‘Kemaja bebasang ibane!’, muahteken anake ane nongos di petenge, Ulunngandika kene: ‘Maija pesu ka galange!’Anake ento lakar buka biri-birine anekangonang di bukit-bukite.
10 Ia tuara lakar taen seduk wiadin bedak.Panes matan ai muah tegal melakangetusing lakar ngebusin ia, sawireh ia lakarkatuntun baan anak ane tresna teken
NABI YESAYA 49.11–15 734
ia. Anake ento lakar nuntun ia ka yehklebutane.
11Ulun lakar ngae rurung gede ngliwa ngunung-gununge, tur nabdabang rurungbuat pajalan kaulan Ulune.
12 Kaulan Ulune lakar teka uli joh, uli kaja muahuli kauh, muah uli Aswan ane bedelod.”
13 Ih langit makidungja, masuryakja saha liangih gumi! Depangja gunung-gunungemasuryak makidung! Ida Sang Hyang WidiWasa mapakayun nglipur kaulan Idane.Ida rumasa sih kapiolasan ring kaulanIdane sane nandang sangsara.
14Nanging wong Yerusalememabaos asapuniki:“Ida Sang HyangWidi Wasa suba ngutang iraga!
Ida suba lali teken iraga!”15 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring
ipun sapuniki:“Nyidayangke anake luh engsap teken pianak
gelahnyane, tur tuara tresna teken pianakane lekadanga? Yadiastu ada meme aneengsap teken pianakne, nanging Uluntusing taen engsap teken kita.
NABI YESAYA 49.16–21 735
16 Ih Yerusalem, Ulun tusing taen engsap tekenkita! Ulun suba nyuratang adan kitane ditlapakan liman Ulune.
17Anake ane lakar ngwangun kita enggal lakarteka, tur anake ane nguugang kita lakarmakaad.
18 Iwasinja milehan tur pedasinja apa ane ada.Rakyat kitane pada mapunduh, ia subapada malipetan mulih. Sasajaane Ulunene Widi ane nyeneng. Kita lakar rumasabangga marep teken rakyat kitane. Rasabanggan kitane patuh buka panganteneluh marep teken sasocannyane.
19Gumin kitane suba uug tur suung, nangingane jani ia lakar dadi kaliwat cupit pabuatrakyate ane teka muah nongos ditu. Buinaanake ane nepin kita uug, ia lakar makaadjoh pesan uli sig kitane.
20 Rakyat kitane ane lekad di paselongan,manian lakar ngraos kene: ‘Gumine enecupit pesan. Iraga merluang tongos anelinggahan buat magumana.’
21Ditu kita lakar ngraos teken dewek kitanepadidi kene: ‘Nyenke ane suba nglekadangcerik-cerike ene? Iraga suba kelanganpianak tur tusing lakar ngelah pianak buin.
NABI YESAYA 49.22–25 736
Iraga suba kaselong tur abana joh pesan.Nyenke ane suba ngedenang cerik-cerikeene? Iraga suba kalahina padewekan, ulidijake tekan cerik-cerike ene?’ ”
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika ring kaulan Idane sapuniki:“Ulun lakar mapaica wangsit teken bangsa-
bangsane, tur ia lakar ngamulihangpianak-pianak kitane.
23 Pararatune lakar satmaka dadi bapa pabuatkita, tur parapramesuarine lakar satmakadadi memen kitane. Ia lakar pada ngeeddi arepan kitane tur ngajiang kita. Iangasorang dewek buat ngedengang rasahormatnyane teken kita. Ditu kita lakarnawang, mungguing Ulun ene SangHyang Widi Wasa. Anake ane ngantosangpitulungan Ulune tusing lakar taen kado.”
24Nyidayangke kita ngrebut jejarahan uli limanprajurite? Nyidayangke kita mebasangtawanane uli anake ane wirosa?
25 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandikaasapuniki:“Unduke ene ane lakar kasidan. Tawanan-
tawanan prajurite lakar kajuang turjejarahan anake wirosa lakar karampas.
NABI YESAYA 49.26–50.2 737
Ulun lakar nyia n sawatek anake anenyia n kita tur Ulun lakar ngrahayuangpianak-pianak kitane.
26Ulun lakar ngawanang parapanindes kitanesaling ma ang ajaka mpalne. Ia lakarkatagihan ngama ang muah setatabrang . Ditu sawatek manusane lakarpada nawang mungguing Ulun ene SangHyang Widi Wasa, ane ngrahayuangtur mebasang kita. Ia lakar nawangmungguing Ulun ene Widin Israele AneMaha Kuasa.”
50 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki:
“Apake kita ngaden Ulun ane nunden kaulanUlune magedi, buka anake muani ngutangkurenane? Yen keto, encenke surat palase?Apake kita ngaden Ulun ngadep kita buatdadi tawanan buka anake muani ngadeppianak-pianakne buat dadi panjak?Tusingja buka keto! Kita dadi tawanan ulikrana dosan kitane padidi. Kita katawanulihan kajaatan kitane padidi.
2Apa awanane kaulan Ulune tusing lingudugase Ulun nelokin ia buat ngrahayuangia? Apa krana ia tusing masaut dugaseUlun ngandikain ia? Apake Ulun kaliwat
NABI YESAYA 50.3–6 738
lemet buat ngrahayuang ia? Ulunnyidayang ngetuhang pasih aji prentahUlune, tur ngubah tukad-tukade daditegal melakang, kan bene ditu pada maulihan kuangan yeh.
3Ulun nyidayang nadiang langite peteng dedetpatuh buka kasedihane buat mangenanganake ma .”
Indik sa nu pun parekanIda Sang Hyang Widi Wasa
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luursampun ngurukang ang indik sane patutbaosang ang, mangda ang nyidayangnguatang anake sane lesu. Nyabransemengan Ida ngawinang ang meledmiragiang indik sane pacang urukang Idaring ang.
5 Ida sampun ngicen ang pangresepan turang sampun nenten brontak wiadin
nilarin Ida.6 Tiang nyerahang tundun ange ring anake
sane nig g ang. Tiang nenten nglawanrikala anake nganistayang ang, rikalaipun mutbut jenggot ange, tur ngecuhinmuan ange.
NABI YESAYA 50.7–10 739
7Nanging baosipune sane nganistayang angpunika nenten mrasidayang nyaki n ang,santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Luur mapaica pitulungan ring ang.Tiang nabdabang manah ange buat sabarring ipun. Tiang uning mungguing angtan pacang nandang kimud,
8 santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa ngianginang, tur Ida wikan mungguing ang
nenten iwang. Wentenke anak sane purunngwentenang dedalihan marep ring ang?Ngiringja sareng-sareng ka pangadilan.Banggayang ipun makta dedalihanipune.
9 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur ngraga sane pacang nindihin ang.Sapasirake sane pacang mrasidayangmuk ang mungguing ang iwang?Sawatek anake sane nalih ang pacangsirna. Ipun pacang sirna sakadi wastraneamah ngenget.
10 Ih ragane sareng sami, sane ngluihang IdaSang Hyang Widi Wasa tur sa nut ringbaos parekan Idane, menawita marginesane duluh ragane punika peteng dedet,nanging pracayaja ring Ida Sang HyangWidi Wasa, suksrahja ring Ida.
NABI YESAYA 50.11–51.3 740
11 Ih jero sareng sami sane saigum buatnyirnayang anak os, jerone pacangkasirnayang antuk paiguman jerone niri.Ida Sang Hyang Widi Wasa sane pacangngardi indike punika. Jerone pacangka ban nasib sane tan becik.
Sabda panglipur pabuat kota Yerusaleme
51 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Padingehangja Ulun ih anak ane mabudirahayu, ane teka nunas ica teken Ulun.Ingetangja batu kaange ane laad daditongos kitane, tur ingetangja bangbangeane dadi laad tongos kitane kaconcong.
2 Ingetangja Abraham muah Sara leluurkitane ane nurunang kita. Dugase Ulunngesengin Abraham ia tonden ngelahpianak. Nanging Ulun ngamertanin ia turngicen ia pianak. Ulun ane ngadakangkaturunannyane dadi liu pesan.
3Ulun lakar nyinahang sih kapiolasan Uluneteken kota Yerusaleme, nah ento anakemakejang ane nongos di uug-uugannyane.Yadianja tanahnyane suba magoba tegalmelakang, Ulun lakar ngubah ento apangdadi taman, buka tamane ane adakang
NABI YESAYA 51.4–8 741
Ulun di Eden. Ditu lakar ada kasukan muahkaliangan tur kidung puji-pujian muah aturpanyuksma lakar katur teken Ulun.
4 Ih kaulan Ulun padingehangja pangandikanUlune. Ulun lakar nguruk parabangsanetur pidabdab Ulune lakar nyuluhin ia.
5Ulun lakar enggal rauh buat ngrahayuang ia.Masa kamenangan Ulune suba paek. Ulunngraga lakar nitah parabangsane. Gumineane joh-joh pada ngan ang rauh Ulune.Ia ngan ang tur ngajap-ajap Ulun, buatngrahayuang ia.
6 Pada nulengekja ka langite, tur pedasinjagumine! Langite lakar ilang buka andusetur gumine lakar sayan nyag bukakambene ane suba buuk. Jlemane anenongos ditu lakar ma buka buyunge.Sakewala kaluputan ane adakang Ulunlakar langgeng, tur kamenangan Ulunelakar langgeng salawas-lawasne.
7 Ih anak ane nawang unduk ane patut, anakane nyak ngincepang paurukan Ulune dia nnyane, edaja kita takut yen kita cacadamuah nistaanga baan anake.
8Anake ento lakar sirna buka panganggoneamah ngenget. Nanging kaluputan
NABI YESAYA 51.9–12 742
ane adakang Ulun lakar langgeng, turkamenangan Ulune lakar langgengsalawas-lawasne.”
9Matangija duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,tur tulungja ang! Gunayangja kakuasanPalungguh IRatune tur rahayuangja ang.Gunayangja kawisesan Palungguh IRatunepunika sakadi duke nguni. Inggih punikarikala Palungguh IRatu mukang-mukangulam agunge sane mawasta Rahab ringsegarane.
10 Palungguh IRatu taler sane ngetuhang segaramiwahmakarya margi ring selagan toyane,kantos anake sane rahayuang PalungguhIRatu mrasidayang nglintang saha rahayu.
11Anake sane luputang Palungguh IRatuprasida rauh ring Yerusalem sahaliang, makidung tur masuryak, duaninggargitannyane. Ipun pacang muponinbagia salawas-lawasnya tur luput sakingpakewuh lan kaduhkitan.
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Tuah Ulun ane ngranayang kita siteng. Apaawanane kita takut teken manusa padaane tuara lebihan tekening padange?
NABI YESAYA 51.13–17 743
13 Suba engsapke kita teken Ida Sang HyangWidi Wasa ane ngadakang kita, Ida SangHyang Widi Wasa ane ngebatang langitmuah masang dasar gumine? Apa krananekita tetep takut teken anake nindeskita muah teken anake ane suba sedianyirnayang kita? Brang nnyane tusingjabuin makelo nu nempuh kita.
14Anake ane mapangkeng lakar enggalkabebasang. Ia lakar muponin tuuh dawatur lakar tansah maan pangupa jiwa anebuatanga.
15Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa Widinkitane. Ulun ane ngaduk pasihe tur anengawinang ombake makuug. Parab Ulune,nah ento Ida Sang Hyang Widi Wasa AneMaha Kuasa!
16Ulun ngebatang langit tur masang dasargumine. Ulun ane ngandika teken kotaYerusaleme kene: ‘Kita kaulan Ulun!Ulun suba maang kita purukan tur Ulunnyayubin kita aji tangan Ulune.’ ”
Indik pamuput kasangsaran kota Yerusaleme17 Ih Yerusalem matangija! Tangiangja ragane
tur ngadegja! Ragane sampun nginumukuman sane kapaicayang antuk Ida Sang
NABI YESAYA 51.18–22 744
Hyang Widi Wasa sajeroning pidukanIdane. Ragane sampun nginum ukumanepunika, tur punika ngawinang raganesrayang-sruyung.
18Nenten wenten anak sane nandanin raganetur nenten wenten saking pantaran rakyatragane sane ngisiang ragane.
19 Bencana sane nikel ping kalih sampunnibenin ragane. Gumin ragane sampunkarusakang malantaran perang, samaliharakyat ragane sampun padem kasayahan.Nenten wenten anak sane olas ringragane.
20 Rakyat ragane pada nyelea ring tanggu-tanggun margine uli krana kaleson. Ipunwaluya sakadi kidange sane keni jaringijuru borose. Ipun sampun keni kawirosanbebendun Ida Sang Hyang Widi Wasa.
21 Ih rakyat Yerusalem, sane nandang sangsara,ragane sane srayang-sruyung sakadi dukragane punyah.
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin raganenindihin ragane tur ngandika sapuniki:“Ulun lakar ngejohang cawan pidukanUlune ane laad paicayang Ulun teken
NABI YESAYA 51.23–52.4 745
kita. Kita tusing lakar buin nginum anengranayang kita srayang-sruyung.
23Ulun lakar maicayang anggure ento tekenanake ane nindes kita, teken anake anengranayang kita nylempang di rurunge, turnyekjek kita waluya buka nyekjek endut.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngluputang kota Yerusaleme
52 1 Ih Yerusalem, dadosja kota sane agengtur kuat malih! Ih kota sucin Ida SangHyang Widi Wasa, rangsukinja raganeantuk kamulian! Jadmane sane nentenmasunat nenten naenin malih pacangngranjing ring gapuran ragane.
2 Ih Yerusalem, kibehangja ragane mangdabebas! Matangija saking buke turmalinggihja ring singasanan ragane,kelesangja antene sane negul ragane ihtawanan sane saking Sion!
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika ring kaulan Idane sapuniki: “Dugaskitane dadi panjak, tusing taen ada anak mayahkita. Keto masih buat mebasang kita, kitatusing perlu lakar kabayah baan pipis. 4Dugasekita luas ka Mesir tur nongos ditu dadi wongsunantara, kita luas kema ulihan nganggoang
NABI YESAYA 52.5–10 746
keneh kitane. Bangsa Asure ane ngaba kitamagedi aji kawirosan, tuara mayah kita ajiapa-apaan. 5 Tur ane jani dini di Babel masih adapaundukan ane patuh buka keto. Kita katawan,tur kita tuara kabayah baan apa-apaan. Anakeane mrentah kita nyumbungang dewek buina tanmari ngedengang kasumbungan di ajeng Ulune.6 Lakar ada masanne kita nawang, mungguingUlun ene Widi, tur Ulun suba ngandika tekenkita.”
7Ambate luih pakantenannyane utusanesane rauh nglintangin bukit-bukite sanemakta or sane becik, inggih punika ordame. Ipun ngumumang kamenangantur mabaos ring Gunung Sione sapuniki:“Widin ragane punika jumeneng ratu.”
8Anake sane nyaga kotane sami padamasuryak-suryak kagirangan. Ipun mrasidayangngeton antuk paningalannyane niri indikIda Sang Hyang Widi Wasa mawali ka Sion.
9 Pada masuryakja masuka rena, ih uug-uugankota Yerusaleme. Ida Sang Hyang WidiWasa pacang ngluputang kotan Idane turnglipur kaulan Idane.
10 Ida Sang HyangWidi Wasa pacang ngunayangkawisesan Idane sane suci. Ida pacang
NABI YESAYA 52.11–15 747
ngrahayuang kaulan Idane, tur jagatemakasami pacang ngantenang indikepunika.
11 Pracayaja mungguing ragane pacang nilarjagat Babele, inggih punika ragane sarengsami sane makta prabot PerhyanganAgunge. Sampunangja ngusud barangsane leteh. Suciangja ragane tur makaonjasaking irika.
12 Sane mangkin ragane nentenja perlumakaon saha gegison. Ragane tan pacangnyidayang ngluputang raga. Ida SangHyang Widi Wasa, Widin ragane sanepacang nantan ragane tur nyayubin raganesaking milehan.
Indik parekan sane nandang sangsara13 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki:“Parekan Ulune lakar sida karya nglaksanayang
tetegenannyane. Ia lakar kaluihang pesan.14 Liu anake lakar pada angob dikalane
ngatonang ia. Ia bocok pesan bukadongja manusa pakatonane.
15Nanging ane jani liu bangsa-bangsane padaangob ngatonang ia, tur pararatune lakarngeb malingeb kabatek baan tengkejutne.
NABI YESAYA 53.1–4 748
Ia lakar pada ngeton tur ngresep tekenpaundukan ane tonden taen tawanga.”
53 1 Rakyate raris matur asapuniki:“Sapasirake sane pacang pracaya ringor sane or ang ang sane mangkin?Sapasirake sane sampun ngantenangtangan Ida Sang Hyang Widi Wasasajeroning paindikan punika?
2Mula wantah dados pakarsan Ida Sang HyangWidi Wasa mangda parekan Idane jagamen k sakadi tetanduran sane ring tanahetuh. Ipun tan maderbe jejeleg wiadinkawibawan sane ngawinang iraga linguring ipun. Taler ipun tan magoba bagussane ngawinang iraga mamanah uningring ipun.
3 Iraga nyepekang tur nulak ipun. Ipun nandangsangsara tur sakit. Nenten wenten anaksane mamanah ngatonang ipun. Iragataler lali ring ipun, satmaka ipun sakadianak sane tan paguna.
4Nanging ipun nandang sangsara sane patuttandangin iraga, tur ipun keni pinakit, sanepatut nibenin iraga. Punika sami pitaenangiraga, mungguing ipun keni ukuman IdaSang Hyang Widi Wasa.
NABI YESAYA 53.5–9 749
5Nanging uli krana dosa-dosan iragane ipunsampun katatunin, tur ipun ka g g ulikrana kajaatan sane kardi iraga. Uli kranaukuman sane tandangin ipun iraga molihseger, tur malantaran ipun ka g g iragaseger oger.
6 Iraga puniki sareng sami waluya sakadibiri-birine ngeleb, iraga pada nuutrurung iragane suang-suang. Nangingukuman sane patut nibenin iraga, sampunka bakang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa ring ipun.
7 Ipun kakasarin nanging indike punika tampiipun antuk manah sane alap asor. Ipunnenten mabaos angan abuku. Sakadibiri-biri sane kabakta ka pajagalan,wiadin sakadi biri-birine sane kagun ngbulunnyane, ipun tan mabaos anganabuku.
8 Ipun kejuk tur kukum saha kadanda buatkapademang, tur nenten wenten anaksane ngetangang nasibnyane. Ipunkapademang uli krana dosa-dosanbangsan iragane.
9 Ipun sampun kagenahang sareng-sareng ringkuburan anake sane jaat, tur ipun katanemantuk anake sugih-sugih, yadiastu ipun
NABI YESAYA 53.10–12 750
nenten naenin nglaksanayang kajaatanwiadin mabaos bobab.”
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Mula tuah pakarsan Ulun ia nemu sangsara.Ma nne dadi aturan panebus dosa. Ialakar nepukin katurunannyane, tur ialakar dawa tuuhne, buina malantaran ia,tetujon Ulune lakar kasidan.
11 Sasubane ia nandang sangsara, ia lakarmolih kaliangan. Ia nawang mungguingtusingja nirgawe ia nandang sangsara.Parekan Ulun ane subak , ane ngledanginUlun, lakar negen ukuman anake liu turmalantaran ia ulun lakar ngampurayanganake liu ento.
12 Ento awanane Ulun lakar ngicen ia tongosane luih, nah ento tongos di pantaranparapangede muah parapanguasane.Ia saking suka lila nyerahang uripnyanetur nyalukin nasib anake ane madosa.Ia negen dosan anake liu, tur ngastawaapanga anake ento maan pangampura.”
NABI YESAYA 54.1–4 751
Sih pasuecan Ida Sang HyangWidi Wasa ring wong Israele
54 1 Ih Yerusalem, ragane tan bina sakadianak istri sane bekung, nanging sanemangkin ragane pacang makidung turmasuryak uli krana liang. Sane mangkinragane pacang madue putra langkunganring anake luh sane tansah katongosinantuk somahnyane.
2 Palinggahinja ngebatang kemahe turpalantanginja talinne samaliha pakua njapatok-patokne.
3 Ragane pacang malinggahin wates-wateswewidangan ragane makaileh. Rakyatragane pacang mawali malih ka genah-genahnyane sane mangkin kagenahinantuk bangsa-bangsa os. Kota-kotanesane mangkin puyung pacang bekmadaging rakyat.
4 Sampunangja ajerih. Ragane tan pacangnandang kimud malih. Ragane tan pacangkanistayang. Ragane tan pacang elingring indik ragane tan sa a, daweg raganedados somah sane kantun bajang, turindik kasedihan ragane sane tan sipidaweg ragane dados anak balu.
NABI YESAYA 54.5–9 752
5 Sang Sane Ngardi ragane pacang dadosminakadi suami pabuat ragane. ParabIdane, Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa. Widin Israele sane sucipacang ngrahayuang ragane. Ida sanengwengku jagate makasami.
6 Ih Israel, ragane waluya sakadi anak istri sanebajang, sane ka lar antuk kurenannyanetur nandang pakewuh banget pisan.Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasangesengin ragane mangda mawali malihring Ida, kadulurin pangandika sapuniki:
7 “Ulun nilar kita akejep, nanging Ulun lakarmalipetan ngalih kita maduluran sihpasuecan ane gede.
8Ulun duka teken kita kejep pesan, nangingUlun lakar nyinahang sih pasuecanUlune salawas-lawasne.” Asapunikapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasane ngrahayuang ragane.
9 “Dimasan Nuhe nu idup, Ulun majanjimungguing tusing lakar taen buin adablabar agung ngelemang gumine. Ketomasih ane jani Ulun majanji, mungguingUlun tusing lakar buin duka teken kita.
NABI YESAYA 54.10–13 753
Ulun tusing lakar nglemekin wiadinngukum kita.
10Gunung-gunung muah bukit-bukite bisabenyah, nanging sih pasuecan Uluneteken kita tusing bisa pegat. Ulun lakarngamanggehang janji dame Ulunesalawas-lawasne.” Kadi asapunikapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasane nyuecanin ragane.
Indik kota Yerusaleme ring benjang pungkur11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki:“Ih Yerusalem, kita kasangsaran. Kota ane
tusing ngelah pitulungan. Adiriko tusingada anak ane nglipur kita. Ulun lakarbuin ngwangun dasar kitane aji batu anemael-mael.
12Ulun lakar ngwangun menara-menarankitane aji batu mirah delima, gapurankitane aji batu ane masunaran luir api, turtembok kitane makaileh aji sesocan.
13Ulun ngraga ane lakar ngurukang rakyatkitane tur ngicen ia gemuh landuh muahsutrep .
NABI YESAYA 54.14–55.1 754
14 Kadilan muah kapatutan lakar ngawanangkita kukuh bakuh. Kita lakar luput ulikawirosan muah katakutan.
15 Yen ada anak ngebug kita, ia malaksana bukaketo tusingja ia ulihan baang Ulun, nyenjaane nyia n kita, ia tusing lakar menang.
16Ulun ane ngadakang pande besine, anenglambusin tur mamande ngae sanjata.Ulun masih ane ngadakang prajurite anenganggon sanjatane ento buat ngama anganak.
17Nanging tusing ada sanjata ane lakarnyidayang natunin kita. Kita lakar ngelahpasaut nglawan sawatek anake ane nalihkita. Ulun lakar nindihin parekan Ulune turngicen ia kamenangan.” Ida Sang HyangWidi Wasa sane sampun ngandika kadiasapunika.
Indik kawelas arsan Ida Sang Hyang Widi Wasa
55 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Ih anak ane bedak maija, ene yeh! Buina ih kitaane tuara ngelah pipis, maija meli baas turmadaarja! Keto masih maija meli anggurmuah susu, kita tusing perlu mayah.
NABI YESAYA 55.2–5 755
2Apa krananne kita mlanjaang pipis buat dadibarang ane tuara maguna? Apa kranannekita mlanjaang upah tuyuh kitane, nangingkita tetep nu seduk? Padingehangja turlaksanayangja ane tahang Ulun, pedaskita lakar ngrasaang dedaaran ane palingmelaha.
3 Ih kaulan Ulune, ane jani padingehangja turmaija pada tangkil teken Ulun. Maijapada tangkil teken Ulun, ditu kita lakarmuponin urip. Ulun lakar ngae prajanjianane langgeng teken kita tur ngicen kitamerta ane janjiang Ulun teken Daud.
4Ulun suba netepang ia dadi pamimpin muahkomandan parabangsane, tur malantarania Ulun ngedengang kawisesan Uluneteken parabangsane.
5Ane jani kita lakar ngundang bangsa-bangsaane tonden tawang kita, tur ia masihtonden taen nawang kita. Ia lakar padamalaib maranin kita tur mabesikan ajakkita. Ulun Sang Hyang Widi Wasa, Widinkitane, Widin Israele ane suci, lakarngadakang unduke ento makejang. Ulunlakar ngicen kita kaluihanmuah kamulian.”
NABI YESAYA 55.6–11 756
6Mawalija ring Ida Sang Hyang Widi Wasa turngastawaja ring Ida. Sane mangkin Idanampek.
7 Banggayangja jadmane sane jaat nilarpamarginnyane sane kaon, tur ngubahpepinehnyane. Banggayang ipun mawaliring Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widiniragane. Santukan Ida maraga sih suecatur gelis ngampurayang.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Pepineh Ulune tusing patuh bukapepineh kitane, tur pajalan Ulune tusingpatuh teken pajalan kitane.
9 Buka tegeh langite uli di gumine, nah bukaketo tegehne pajalan muah pepineh Uluneyan bandingang teken pajalan muahpepineh kitane.
10 Sabdan Ulune waluya buka salju muah ujaneane ulung uli langite melusin gumine. Iangranayang tumbuh-tumbuhane men ktur mesuang bibit ane lakar kasambehmuah mupuang dedaaran buat kadaar.
11Nah aketo masih sabda ane sabdayang Ulun.Ia lakar sida karya nglaksanayang sawatekane rencanayang Ulun.
NABI YESAYA 55.12–56.3 757
12 Kita lakar makaad uli Babel maduluran kenehliang. Kita lakar pesu uli kotane entosajeroning sutrep . Gunung-gunung muahbukit-bukite lakar masuryak makidung, turpunya-punyaan kayune lakar masuryakkagirangan.
13 Punyan sanobare lakar tumbuh di tongosketkete, tur punyan mure lakar tumbuhnyilurin bet duine. Ene lakar makadadi ciribuat salawas-lawasne, muah dadi pingetunduk ane suba adakang Ulun, SangHyang Widi Wasa.”
Parabangsane sami pacang ketang dadoskaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa
56 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringkaulan Idane sapuniki: “Laksanayangja
unduk ane adil lan patut, sawireh Ulun dienggallakar ngrahayuang kita. 2Ulun lakar ngamertaninanake ane ngamanggehang dina Sabate turtusing nyalah-gunayang dinane ento. Ulun lakarngamertanin anake ane tuara malaksana jaat.”3Wong sunantarane sane sampun matunggilan
ring kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa, tan patutmabaos sapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasatusing lakar nglugrain iraga mabak bareng-bareng teken kaulan Idane.” Anake sane sampunmateres patut ipun nenten naenin pacang
NABI YESAYA 56.4–8 758
mapineh mungguing duaning ipun sampun tanmrasidayang maderbe pianak, ipun nentenpacang maug dados pahan kaulan Ida SangHyang Widi Wasa. 4 Ida Sang Hyang Widi Wasangandika ring anake punika sapuniki: “Yening kitangluihang Ulun malantaran ngamanggehang dinaSabate, tur kita nglaksanayang ane ngledanginUlun, muah sa a ngamanggehang prajanjianUlune, 5 adan kitane lakar tansah kaingetangdi Perhyangan Agung Ulune muah di pantarankaulan Ulune lebihan tekening yening kitangelah pianak luh muani. Kita tusing taen lakarkengsapang.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring wong sunantarane sane sampun dadospahan kaulan Idane, sane as bak ring Ida turngancangin Ida, sane ngamanggehang rahinaSabat tur sa a ngamanggehang prajanjian Idane,sapuniki: 7 “Ulun lakar ngajak kita ka Sion, bukitUlune ane suci, tur ngicen kita kaliangan diPerhyangan Ulune ane dadi tongos ngastawatur Ulun lakar nampi aturan ane aturang kita ditongos pamorboran aturan Ulune. PerhyanganAgung Ulune lakar kadanin perhyangantongos ngastawa buat rakyat bangsa-bangsanemakejang.”8 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur,
sane sampun nuntun Israel kaulan Idane mawali
NABI YESAYA 56.9–57.1 759
saking paselongan, sampun majanji mungguingIda pacang nuntun taler rakyate osan buatsareng-sareng nunggil ring ipun.
Pamimpin-pamimpin wong Israele kukum9 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngandika
ring bangsa-bangsa sunantarane mangda ipunpada rauh sakadi sato alasane tur nguluhkaulan Idane. 10 Ida ngandika asapuniki:“Parapamimpine makejang ane ngaden deweknesuba mituturin kaulan Ulune, suja nne ia buta.Ia tusing nawang apa. Ia ento waluya bukacicing pagebagane ane tusing bisa ngongkong.Gegaenne tuah nylempang tur ngipi dogen.Ambate demennyane mamules. 11 Ia waluyabuka cicinge ane loba ane setata kuanganamah. Pamimpine ane buka keto tusing ngelahpangresepan. Ia suang-suang pada nyalanangkeneh, tur ngalih kuntungan buat deweknedogen. 12 Tukang mapunyah-punyahane entongomong teken mpalne kene: ‘Jalanja nyemakanggur tur inem ento makejang! Buin manimalah-malah lakar melahan teken dinane jani.’ ”
Wong Israele kasisipang duaningipun nyungsung arca-arca
57 1 Rakyate ane melah-melah pada ma ,tur tusing ada anak ane nawang wiadin
NABI YESAYA 57.2–9 760
ngrunguang. Nanging yen anake ento ma ,tusing ada bencana ane nyaki n ia. 2Anake aneidup melah, nongos di tongose ane sutrep tur iamaan mareren di pa loka.3 Ih anak madosa, maija buat katepasin. Kita
tusing melahan teken tukang sihire, teken anakeane demen mamitra muah teken sundel-sundele.4Nyenke ane dadiang kita bebaudan? Buinanyenke ane binjulin kita? 5 Kita nyungsungdewi-dewi kasuburan malantaran masanggamaditu di beten punyan kayun kitane ane tenget.Kita ngaturang pianak kitane makadadi aturan digua-guan bukit kaange ane paek teken tukade.6 Kita nuduk batu ane alus-alus uli tukade lautbak nin kita makadadi dewan kitane. Kitamriokang yeh anggur makadadi aturan kitaneteken ia, tur ngabaang ia gandum makadadiaturan kitane. Apake kaden kita Ulun dementeken paundukane ento makejang? 7 Kita luaska gunung-gununge ane tegeh buat ngaturangaturan muah masanggama. 8 Kita nyujukangarca-arcan kitane ane cabul di arepan jelanankitane. Kita nglemenahang Ulun. Kita ngeluspanganggon kitane laut menek ka pasareankitane ane linggah ajak pamitran kitane ane sewakita buat ajak kita pules, tur ditu kita nuukinsemaran kitane. 9 Kita nganggon miik-miikanmuah salep, laut ngaturang bak teken Dewa
NABI YESAYA 57.10–14 761
Molok. Kita ngutus utusan luas joh pesan kanteked ka pa loka, buat ngalih dewa-dewa anebak nin kita. 10 Kita nyaluk panganggo laut ngalihdewa-dewa ane lenan, nanging kita tusing taenmareren ngalih. Manut pepineh kitane kadenkita arca-arca ane cabul lakar maang kasitenganteken kita, kan kita tusing taen marasa kenyel.11 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Nyenke dewane ento ane ngranayangkita takut, kan kita matur bobab teken Ulun,tur engsap pesan teken Ulun? Apake ulihanUlun meneng dogen ane ngawanang kita suudngluihang Ulun? 12 Kaden kita mungguing undukane laksanayang kita ento beneh, nangingUlun lakar merberang ngkah solah kitane turarca-arcan kitane tusing lakar nyidayang nulunginkita. 13 Yen kita majeritan nunas tulung, depangarca-arcan kitane ngluputang kita. Ampehanangine lakar ngampehang arca-arcane ento.Nanging anake ane pracaya teken Ulun lakarnongos di gumine ene tur ia lakar mabak tekenUlun di Perhyangan Agung Ulune.”
Janjin Ida Sang Hyang Widi Wasa buat jagangrauhang pitulung miwah kawarasan
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Depangja kaulan Ulune mabaliksig Ulune. Kaadangja sawatek alangane uli di
NABI YESAYA 57.15–21 762
mambahannyane, tur ngaeja rurung muahpragatangja!15Ulun ene Widi ane suci tur maha luur, ane
nyeneng salawas-lawasne. Ulun malinggih ditongose ane tegeh tur suci, nanging Ulun masihmalingga di pantaran rakyate ane nista muahane kapok, apanga Ulun nyidayang ngwangunkapracayan muah pangajap-ajapnyane. 16Ulunngicen kaulan Ulune urip, tur Ulun tusinglakar nerusang nalih wiadin duka teken iasalawas-lawasne. 17Ulun suba duka teken ia ulikrana dosa muah lobannyane, buina Ulun subangukum ia tur ngutang ia. Nanging ia tansahbengkung tur tansah majalan nuut rurungnepadidi.18Ulun suba nyingak unduk ane laksanaina,
nanging Ulun lakar nyegerang ia. Ulun lakarnuntun ia tur nulungin ia, tur Ulun lakar nglipurane sedih. 19Ulun lakar maicayang sutrep tekenanake makejang, buat anake ane joh wiadinanake ane paek. Ulun lakar nyegerang kaulanUlune. 20Nanging anake ane jaat ia waluya bukapasihe ane tusing taen aad, ane ombakne tansahmagulungan, tur ngaba lulu muah kotoran.21Anake ane madosa tusing lakar rahayu.”Asapunika pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa.
NABI YESAYA 58.1–5 763
Indik mapuasa sane patut
58 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Gelur-gelurja sangetang
pesan! Orahinja kaulan Ulune Israel undukdosa-dosannyane! 2 Sabilang lemah ia mabakteken Ulun, tur ngorahang ibanne mabudi pesannawang pajalan Ulune, tur ninu n pidabdabUlune. Raos iane, ia mabudi pesan apang Ulunngicen ia pidabdab, apanga ia demen mabakteken Ulun.”3 Rakyate mabaos sapuniki: “Napi gunanipunang mapuasa yening Ida Sang Hyang Widi
Wasa nenten naenin lingu ring ang? Napipikenohipun ang nenten neda yening Idanenten nglinguang ang?” Ida Sang Hyang WidiWasa ngandika ring ipun sapuniki:“Suja nnedugas kitane mapuasa, kita ngula unduk anedadi kapen ngan kitane tur nindes buruh-buruhkitane. 4 Puasan kitane ento ngawanang kita dadibrangasan, tur kita magerengan muah masiat.Apake kita ngaden puasane ane buka ketongawanang Ulun lakar mirengang pangastawankitane? 5 Yen kita mapuasa kita makewuhindewek kitane padidi. Kita nguntulang tendaskitane buka padange aka h, kita ngebatangkarung tur mebehang abu laut maguyang ditu.
NABI YESAYA 58.6–11 764
Apake ento ane adanin kita mapuasa? Apake kitangaden Ulun lakar ledang teken ane buka keto?6 Puasa ane arsayang Ulun ento kene: Elusja
ante-ante panindesane muah tetegenan anetuara adil, tur bebasangja anake ane ka ndes.7 Edumangja dedaaran kitane teken anake anekasedukan, tur baangja anake ane was turtuara ngelah umah madunungan di umah kitane.Baangja ngidih panganggo anake ane tusingngelah panganggo, tur edaja nulak buat nulunginnyama-nyamaan kitane.8Ditu sih pasuecan Ulune lakar macaya sig
kitane buka sinar aine semengan tur tatun kitanelakar enggal was. Ulun lakar tansah ngiangin kitabuat ngrahayuang kita. Ulun lakar nyayubin kitauli di ilehan kitane. 9Dikalane kita ngastawa,Ulun lakar ngisinin pinunas kitane. Yen kitangaturin Ulun, Ulun lakar nyau n kita. Yen kitasuud nindes anak, ngaadang sawatek ngkah anenyenebin, sawatek raose ane jaat, 10 buina yenkita maang anake seduk ngidih nasi tur ngisininane dadi pangidih anake ane katunan, ditupeteng dedete ane nglikub kita lakar dadi galangbuka galang tengai tepete. 11Ulun lakar setatangiangin kita tur nglegaang kita aji paundukanane melah. Ulun lakar nadiang kita siteng turseger oger. Kita lakar dadi waluya buka tamaneane bek misi yeh, wiadin buka klebutan yehe
NABI YESAYA 58.12–59.2 765
ane tusing taen nyat. 12 Rakyat kitane lakar buinngwangun ane suba makelo uug tur ngwangunento di duur dasare ane suba-suba. Kita lakarkasambat rakyat ane buin ngwangun tembokmuah ane buin menahin umah ane uug.”
Pikolih buat anake sanengamanggehang rahina Sabat
13 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Yen kita ngamanggehang dina Sabatemakadadi dina ane suci, tur tusing ngulakapen ngan kitane niri didinane ento, buina yenkita ngajiang dinan Ulune ane suci tur ngluihangdinane ento, malantaran kita tusing maleluasan,magae wiadin nutur ane tan paguna, 14 kitalakar molih kaliangan ane lakar teka uli sigUlune. Ulun lakar ngawanang kita kaluihang disakuub gumine, tur kita lakar muponin gumi anepaicayang Ulun teken leluur kitane Yakub. UlunSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”
Sang nabi ngukum dosan rakyate
59 1 Sampunangja ngaden, mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa punika kirang kuat
buat ngrahayuang semeton, wiadin kalintangbongol buat mirengang pinunas ican semetone.2 Sane ngawinang Ida tan kayun nulungin
NABI YESAYA 59.3–8 766
semeton punika wantah dosan semetone.Dosa-dosan semetone sane ngedohang semetonsaking Ida Sang Hyang Widi Wasa rikalaningsemeton ngindayang ngaturang bak ring Ida.3 Semeton iwang sajeroning semeton mobab,wirosa miwah ama -ma .4 Semeton lunga ka pangadilan, nanging
semeton nenten madue kapatutan.Semeton ngandelang indik sane bobabbuat ngamenangang wicaran semetone.Semeton ngwentenang rencana buat nyengkalenanak os. 5 Paiguman sane jaat sane kardisemeton punika waluya sakadi taluh ulanesane mranen. Yen taluhe punika belah, pacangmedal ula. Nanging paiguman semetonengawinang semeton tan becik. Ipun tan pagunasakadi wastrane sane kakardi antuk kabangkekawa. 6 (59:5) 7 Semeton tan mari makaryarencana sane jaat, tur semeton akeh manggihinpakewuh sajeroning ngamargiang indike punika.Semeton nenten naenin bingbang ngamademangrakyate sane tan padosa. Kijaja semeton lungairika semeton nguugang lan ngrusak, wusanpunika raris semeton ma lar. 8 Yen semetonngamargiang sane kadi asapunika, adiriko nentenwenten anak sane luput. Saluiring sane kardisemeton nenten wenten sane adil. Semeton
NABI YESAYA 59.9–14 767
nuluh margine sane bengkok, tur adiriko nentenwenten anak sane mamargi irika jaga rahayu.
Rakyate ngangkenin dosannyane9 Rakyate raris mabaos sapuniki: “Sane mangkinang uning napi sane ngawinang Ida Sang Hyang
Widi Wasa nenten ngluputang ang saking anakesane nindes ang sareng sami. Tiang ngajap-ajapgalang buat nyuluhin pamargin ange, nangingsane wenten wantah peteng dedet kewanten,10 samaliha ang marerod waluya sakadi anakebuta-buta. Ring tengai tepete ang katanjungsakadi anake mamargi rikala wengi, waluyasakadi wenten ring gumin anake padem sanepeteng dedet. 11 Tiang tengkejut tur sajeroningbencana ang ngajap mangda Ida Sang HyangWidi Wasa ngluputang ang saking panindesanemiwah kiwangane, nanging tan kadagingin.12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, kiwanganange ring ajeng Palungguh IRatu kalintang
ageng. Dosan ange nalih ang. Sanemangkin saking suja ang uning ring indikepunika makasami. 13 Ti ang sampun brontaknglawan Palungguh IRatu. Ti ang sampunnulak Palungguh IRatu, tur tan nyak ngiringangPalungguh IRatu. Ti ang sampun nindes anak ostur nilar Palungguh IRatu. Pepineh ange palsu,tur baos ange bobab. 14 Kadilane sampun
NABI YESAYA 59.15–19 768
ical, tur kapatutane nenten naenin tampek.Kapatutane katanjung ring genah anake akeh,samaliha kajujurane nenten polih genah irika.15 Irika wantah wenten kajujuran akidik pisan,mawinan sapasiraja sane mararian mapakardijaat, dapetang ipun dewekipune dados korbankajaatan.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyadia jagangrahayuang kaulan Idane
Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun wikan ringindike punika. Ida nenten ledang irika nentenwenten kadilan. 16 Ida angob pisan nyingakmungguing nenten wenten anak angan adirikosane nulungin anake sane ka ndes. Duaningpunika Ida mapakayunan ngunayang kawisesanIdane buat ngrahayuang ipun tur Ida pacangmolih kamenangan. 17 Ida jaga ngrangsuk kadilansakadi baju besi, tur kamenangan Idane minakaditetopong. Ida pacang ngrangsuk busana sanemarupa pakayunan sane kukuh buat ngadegangpaindikan sane patut, tur jaga ngukum lanngwales kadursilan sane katandangin antukrakyate. 18 Ida jaga nyisipang meseh-mesehIdane malantaran saananing sane sampun kardiipun, yadiastuja ipun magenah ring panegaranesane doh. 19 Saking kangin rauh kauh, asing-asinganake jaga ajerih ring Ida miwah kagungan
NABI YESAYA 59.20–60.3 769
kawisesan Idane. Ida pacang rauh waluya sakaditoyane sane suluk, sakadi angine baret.20 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring
kaulan Idane sapuniki: “Ulun rauh ka Yerusalembuat nyayubin kita tur buat ngluputang kitaajak makejang ane ngutang dosa-dosannyane.21 Buina Ulun lakar ngadakang prajanjianngajak kita. Ulun suba ngicen kita kakuatanmuah purukan Ulune, apang dadi gelah kitanesalawas-lawasne. Ngawit uli jani kita lakar padasa nut teken Ulun, tur lakar ngurukang pianakmuah katurunan kitane buat sa nut teken Ulunsalawas-lawasne.”
Kaluihan kota Yerusaleme sane jaga rauh
60 1 Ih Yerusalem, matangija. Samalihamasinarja sakadi surya. Kaluihan Ida SangHyang Widi Wasa sampun masinar ringragane.
2 Bangsa-bangsane sane osan pacang kalikubantuk peteng dedet, nanging cayan IdaneSang Hyang Widi Wasa pacang masinarring ragane. Tejan Idane pacang ngianginragane.
3 Parabangsane pacang pada rauh maraningalang ragane, tur pararatune pacang rauhmaranin galang kangin rahinan raganesane anyar.
NABI YESAYA 60.4–7 770
4Macingakanja milehan ring kiwa tengenragane, tur cingakinja indike sane wenten.Rakyat ragane pada rauh mapunduh ringragane. Okan ragane sane lanang-lanangpacang rauh saking doh. Okan ragane saneistri-istri pacang kagandong sakadi anakalit.
5 Ragane pacang ngantenang indike punikatur ragane pacang girang. Raganepacang ngetor kabatek antuk liangragane. Kasugihan parabangsane pacangkaserahang ring ragane. Anake sanesugih-sugih saking duranegara sami talerpada rauh.
6 Saking Midian miwah Epa jaga rauh untamarerod akeh pisan. Wenten taler sanerauh saking Seba makta mas miwahmenyan. Rakyate pacang nyritayang orsane becik sane sampun kakardi antuk IdaSang Hyang Widi Wasa.
7 Biri-birine saking Kedar miwah saking Nebayotpacang katurang ring ragane makadadosaturan, tur katurang ring pamorboranaturane buat ngledangang pakayunanIda Sang Hyang Widi Wasa. Samaliha IdaSang Hyang Widi Wasa pacang ngluihang
NABI YESAYA 60.8–12 771
Perhyangan Agung Idane luihan ring sanesampun-sampun.
8 Kapal sapasirake punika sane rauh sakadigulem, sakadi paksi darane mawali kasebunnyane?
9 Punika kapal saking jagat sane doh muatkaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa mawalibudal. Ipun pada makta perak miwahmas buat ngluihang parab Ida Sang HyangWidi Wasa, Widin Israele sane suci, sanengawinang parabangsane pada ngajiangkaulan Idane.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring kotaYerusaleme sapuniki: “Wong sunantaranelakar buin ngwangun tembok kitane turpararatunnyane lakar ngancangin kita.Dikalane Ulun duka, Ulun ngukum kita,nanging ane jani Ulun lakar nyinahang sihpasuecan muah kapiolasan Ulune.
11Gapuran kitane lakar tansah mampakanpeteng lemah, apanga pararatun bangsanenyidayang ngaturang kasugihannyaneteken kita.
12Nanging bangsa-bangsane ane tusing nyakngayahin kita lakar kabasmi kantos basmikerta.
NABI YESAYA 60.13–16 772
13 Ih Yerusalem, punyan cemara, punyansanobar muah punyan kiprese, kayu-kayune ane luung-luung uli alas Libanone,lakar abana mai buat ngwangun kita buin,apanga kotan Ulune buin dadi luih muahngamelahang Perhyangan Agung Ulune.
14 Parapianak anake ane nindes kita lakar tekamai tur lakar pada ngeed buat muk anghormatnyane teken kita, buina sawatekanake ane taen nganistayang kita lakarpada nyumbah-nyumbah di tlapakan ba skitane. Anake ento lakar ngadanin kitakotan Ida Sang Hyang Widi Wasa, kotaSion, kotan Widin Israele ane suci.
15 Kita tusing lakar enu dadi kota ane kage nginmuah makutang suung mangmung. Ulunlakar nadiang kita kota ane gede tur luih,tongos masuka-sukaan salawas-lawasne.
16 Bangsa-bangsa muah pararatune anelakar miara kita waluya buka anake luhma ningin pianakne. Ditu kita lakarnawang mungguing Ulun Sang Hyang WidiWasa ane suba ngrahayuang kita, turWidin Israele ane kuasa suba mebasangkita.
NABI YESAYA 60.17–21 773
17Ulun lakar ngabaang kita mas makadadi silurtemaga, perak muah temaga makadadisilur besi muah kayu makamuah besimakadadi silur batu. Pamrentah kitanetusing buin lakar nindes kita. Ulun lakarngawanang ia mrentah madasar kadilanmuah dame.
18 Suara-suara kakerasan tusing lakar enubuin kadingehan. Bencanane tusinglakar buin ngrusak gumin kitane. Ulunlakar nyayubin muah nindihin kita bukatemboke. Kita lakar muji Ulun sawirehUlun suba ngrahayuang kita.
19 Pabuat kita, matan aine tusing lakar perlubuin nyuluhin kita dikalane lemah, wiadinbulane dikala peteng. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane lakar dadi galang kitaneane langgeng. Cayan kaluihan Ulune anelakar masinar sig kitane.
20Masa kasedihan kitane suba suud. Ulun SangHyang Widi Wasa ane lakar dadi galangkitane ane langgeng, lebihan teken matanai muah bulane.
21 Rakyat kitane makejang lakar nyalanang anebeneh, tur lakar ngwarisin gumine enesalawas-lawasne. Ulun ane ngadakang
NABI YESAYA 60.22–61.2 774
muah numbuhang ia buat nyinahangkagungan Ulune teken anake makejang.
22 Yadiapin panyamaan kitane ane paling ceniktur nistana, ia lakar dadi gede patuhbuka bangsane ane paling kuata. Dikalamasane ane melah ento teka, ditu Ulunlakar dienggal ngawanang unduke entokadagingan. Ulun ene Ida Sang Hyang WidiWasa.”
Or rahayu ngeniang indik kabebasan
61 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur sampun ngebekin ang antuk RohIdane. Ida sane sampun nyelik ang turngutus ang buat mamuat or sane becikpabuat anake sane was, nyegeranganake sane dekdek renyuh manahnyane,ngor ang kabebasan pabuat anake sanematawan miwah kabebasan pabuat anakesane ring pangkeng.
2 Ida sampun ngutus ang buat ngwarahangmungguing masane sampun rauh, buatIda Sang Hyang Widi Wasa pacangngrahayuang kaulan Idane, tur ngaonangmeseh-mesehnyane. Ida sampun ngutusang buat nglipur jadmane sane nandang
sedih.
NABI YESAYA 61.3–7 775
3 Ring anake sane sedih ring Sion punikaang kutus buat ngrauhang kaliangan
lan suka rena miwah kidung puji-pujianmakadados silur kaduhkitannyane. Ipunpacang waluya sakadi taru sane katandurantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa ngraga.Ipun sareng sami pacang ngamargiangpaindikan sane patut tur Ida Sang HyangWidi Wasa pacang kapuji-puji malantaranpaindikan sane sampun kardi Ida punika.
4 Ipun pacang ngwangun malih kota sanesampun sue uug.
5 Ih bangsan ange, wong sunantara pacangngayahin semeton. Ipun pacangngangonang ingon-ingon semetone turngarap tanah semetone lan miara abiananggur semetone.
6 Semeton pacang kaparabin panditan IdaSang Hyang Widi Wasa, parekan Widiniragane. Semeton pacang girang uli kranakasugihan parabangsane tur sumbungsantukan punika dados druen semetone.
7 Kimud miwah kaduhkitan semetone sampunwusan. Semeton pacang malinggih malihring panegaran semetone tur kasugihansemetone pacang nikel tur kaliangansemetone pacang langgeng.
NABI YESAYA 61.8–62.1 776
8 Ida Sang HyangWidiWasa ngandika asapuniki:“Ulun ledang teken kadilan, nanging ge ng
teken panindesan muah kajaatan. Ulunlakar tuon ngupahin kaulan Ulune, turngadakang prajanjian ane langgeng tekenia.
9 Ia lakar kabinawa di pantaran parabangsane.Asing-asing anak ane nepukin ia lakarngadanin ia anak ane mertanin Ulun.”
10 Kota Yerusaleme masuka rena duaningpaindikan sane sampun kakardi antuk IdaSang HyangWidi Wasa. Ipun waluya sakadipanganten luh sane sampun ngrangsukbusana buat upacara ngantennyane.Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunnganggoin ipun antuk karahayuan miwahkamenangan.
11 Sakadi bibite sane kasambehang tur tumbuh,Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur pacang ngrahayuang kaulan Idane,tur sakancan bangsane pacang muji Ida.
62 1 Tiang pacang mabaos buat mangunangsemangat kota Yerusaleme. Tiang nentenpacang mendep kantos ipun molih rahayu,tur kamenangannyane sakadi lampunerikala wengi.
NABI YESAYA 62.2–5 777
2 Ih Yerusalem, parabangsane sami pacangngeton kaluihan ragane tur pararatunbangsane sami jaga ngantenang kaluihanragane. Ragane pacang kawastanin antukwasta sane anyar, inggih punika wastasane kicen antuk Ida Sang Hyang WidiWasa ngraga.
3 Ragane pacang dados waluya sakadi gelungansane luih pabuat Ida Sang Hyang WidiWasa.
4 Ragane nenten malih pacang kawastanin:“Ka lar”, wiadin panegaran ragane punikakawastanin: “Somah sane kakutang”.Pesengan ragane sane anyar jaga dados:“Ida Sang Hyang Widi Wasa ledangring ipun”. Panegaran ragane pacangkawastanin:“Pakurenan Sane Bagia”.Santukan Ida Sang Hyang Widi Wasaledang ring ragane tur ledang makadadosrabi buat panegaran ragane.
5 Sakadi anake truna ngambil anak istri bajanggenten buat dados rabinnyane, kadiasapunika taler Ida Sang Sane Ngardiragane pacang ngambil ragane makadadosrabin Idane. Sakadi pangantene lanangseneng ring sang panganten istri, kadiasapunika taler Widin ragane pacangledang ring ragane.
NABI YESAYA 62.6–9 778
6 Ih Yerusalem, ang pacang ngenahangpangawal-pangawal ring duur-duurtembok ragane. Pangawal-pangawalepunika nenten pacang naenin mendep.Ipun patut mapakeling Ida Sang HyangWidi Wasa ngeniang indik prajanjianIdane, tur nenten manggayang Ida lali ringipun.
7 Parapangawale punika patut nenten ngaturinIda mararian, kantos Ida puput mecikangkota Yerusaleme, tur nadosang kotanepunika kota sane kasub ring sajagat rat.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngardiprajanjian sane kukuh bakuh, samalihaIda pacang ngamanggehang prajanjianIdane punika antuk kakuasan Idane:“Gandum kitane tusing lakar buin dadidedaaran musuh-musuh kitane, muahwong sunantarane tusing lakar buinnginem yeh anggur kitane.
9Nanging kita ane nyambeh muah manyigandum, kita masih ane lakar naar romuah muji Ida Sang HyangWidi Wasa. Kitaane miara muah nambunang woh anggur,lakar nginem anggur di natar PerhyanganAgunge.”
NABI YESAYA 62.10–63.1 779
10 Ih rakyat Yerusalem, pada medalja sakingkota tur karyanangja margi ageng buatbangsan ragane sane mawali budal.Sediaangja margi ageng, kaonangjabatu-batunnyane. Karyanangja tandamangdane bangsa-bangsane prasidauning.
11Mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasasampun ngwarahang ring jagatemakasami, sapuniki: “Warahangja tekenrakyat Yerusaleme makejang, mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa suba rauh buatngrahayuang kita. Ida makta kaulan Idaneane suba rahayuang Ida.”
12 Ragane pacang kawastanin: “Kaulan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Suci”, “Rakyatsane sampun karahayuang antuk Ida SangHyang Widi Wasa”. Yerusaleme pacangkawastanin: “Kota sane kasuecanin antukIda Sang Hyang Widi Wasa”, “Kota sanenenten pacang ka lar antuk Ida SangHyang Widi Wasa”.
Kamenangan Ida Sang Hyang WidiWasa marep ring parabangsane
63 1 “Sapasirake punika sane rauh sakingkota Bosra sane ring panegara Edom?
NABI YESAYA 63.2–6 780
Sapasirake punika sane mapangangge barakbecik pisan, mamargi sajeroning kakuasan miwahkawisesan?”Punika Ida Sang Hyang Widi Wasa, sane
kalintang mawisesa buat ngrahayuang, rauh buatnglumbrahang kamenangan Idane.2 “Napi awinanipun busanan Idane barak kadi
asapunika, waluya sakadi anake sane nyekjekwoh anggur mangda dados toya anggur?”3 Ida Sang Hyang Widi Wasa masaur sapuniki:
“Ulun suba nyekjek parabangsane buka nyekjekbuah anggure, tur tuara ada anak ane tekanulungin Ulun. Ulun nyekjek ia sajeroningpidukan Ulune, tur ge hnyane suba ngecri nbusanan Ulune makaukud. 4Ulun suba netepangmungguing masa buat ngrahayuang kaulanUlune suba teka. Nah ento masa buat ngukummusuh-musuhnyane. 5Ulun dadi angob dikalaneUlun nlektekang, ditu cingak Ulun tusing adaanak ane nulungin Ulun. Nanging pidukanUlune ngawanang Ulun dadi siteng tur Ulunlantas menang. 6 Sajeroning pidukan Ulune,Ulun nyekjek bangsa-bangsane makejang turngenyagang ia. Ulun mriokang ge hnyane aneidup ka tanahe.”
NABI YESAYA 63.7–11 781
Kabecikan Ida Sang Hyang Widi Wasatumiba ring wong Israele
7 Tiang jaga nuturang indik sih pasuecan IdaSang Hyang Widi Wasa sane nentennaenin rered. Tiang muji Ida malantaransakancan pakardin Idane marep ring angsareng sami. Ida sampun ngamertaninrakyat Israele antuk merta sane ageng,duaning sih kapiolasan lan pasuecan Idanesane nenten rered-rered.
8 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:“Ia ento kaulan Ulun. Ia tusing lakar ngapusUlun.” Punika awinanipun Ida ngluputang ipun9 saking kasangsarannyane. Boyaja malaekat,nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa ngraga sanengrahayuang ipun. Ring sajeroning sih pasuecanlan kapiolasan Idane, Ida ngluputang ipun. Idasane tansah miara ipun duke nguni. 10Nangingipun brontak nglawan Ida tur ngawinang Idakalintang sungsut ring kayun. Punika awinannyaIda Sang Hyang Widi Wasa dados mesehipune,tur Ida maperang nglawan ipun.11Nanging sapangrarisipun, ipun eling ring
paindikan-paindikan sane sampun langkung,ring masa panyeneng Dane Musa parekan IdaSang Hyang Widi Wasa. Irika ipun matakenasapuniki: “Ring dijake mangkin Ida Sang Hyang
NABI YESAYA 63.12–16 782
Widi Wasa sane sampun maicayang roh Idanering Dane Musa. 12 Ring dijake Ida Sang HyangWidi Wasa sane malantaran kawisesan Idanesampun ngardi paindikan sane ageng malantaranDane Musa. Ida sampun miakang toyan segaranetur nuntun kaulan Idane nglintangin toya sanedalem, buat molih kabinawan sane langgengpabuat ragan Idane.” Ida Sang Hyang Widi Wasasane nuntun ipun, pamarginipune sakadi pajalankuda alasane, tur ipun nenten naenin katanjung.13 (63:12) 14 Sakadi ingon-ingone sane kadandanka lebake sane gemuh, kadi asapunika Ida SangHyang Widi Wasa mapaica pararian ring kaulanIdane. Ida nuntun kaulan Idane sane ngawinangkagungan parab Idane.
Pangastawan buat nunassih kapiolasan miwah pitulungan
15Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa cingakjaang saking suargan, saking linggih Palungguh
IRatune sane suci lan luih. Napi awinan PalungguhIRatu nenten lingu malih ring ang? Ring dijakekawisesan Palungguh IRatu? Ring dijake sihpasuecan lan sih kapiolasan Palungguh IRatune?Sampunangja Palungguh IRatu lali ring ang!16 Palungguh IRatu sane dados ajin ange.Leluur ange Abraham miwah Yakub nentenuning ring ang, nanging Palungguh IRatu,
NABI YESAYA 63.17–64.3 783
duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu makadados ajin ange, sane tan maringrahayuang ang. 17Napi awinan PalungguhIRatu manggayang ang kasasar saking marginPalungguh IRatune? Napi awinan PalungguhIRatu nadosang ang bengkung pisan kantos
ang nilarin Palungguh IRatu? Mawalija pabuatanake sane ngancangin Palungguh IRatu, pabuatrakyate sane tansah dados padruen PalungguhIRatune.18 Ti ang kaulan Palungguh IRatu sane suci,
sane kakaonang antuk meseh-meseh angebuat amasa. Ipun nyekjek linggih PalungguhIRatune sane suci. 19 Palungguh IRatu malaksanaring ang sakadi anake sane nenten naenindados pamrentah ange, tur sakadi ang tannaenin dados kaulan Palungguh IRatune.
64 1Napi awinan Palungguh IRatu nentennyibak akasane raris tedun? Gunung-
gununge pacang pada magejeran riantukajerihipune ngeton Palungguh IRatu. 2 Ipunpacang ngetor sakadi toyanemaluab kapumpuninantuk geni. Duaning punika sinahangja kawisesanPalungguh IRatune ring parameseh druene,tur dadosangja parabangsane ngetor ringajeng Palungguh IRatune. 3 Sampun dauhipunPalungguh IRatu rauh ngardi paindikan sanekalintang ngresresin sane nenten ajap-ajap
NABI YESAYA 64.4–8 784
ang. Gunung-gununge jaga magejeran riantukipun ngeton Palungguh IRatu. 4Nenten wentenanak sane naenin ngeton wiadin miragi Widisane sakadi Palungguh IRatu, sane ledang ngardipaindikan kadi asapunika pabuat anake sanengajap-ajap ring Ida. 5 Palungguh IRatu ledangnampi anake sane saking liang ngardi paindikansane patut, inggih punika anake sane elingngamargiang paindikan sane arsayang PalungguhIRatu. Palungguh IRatu sampun duka ring ang,nanging ang tan mari ngardi dosa. YadiastuPalungguh IRatu kalintang duka ring ang,
ang sampun tansah ngardi iwang ngawitsaking riin. 6 Yadiastu pakardin ange sane pinihbecik punika taler sampun keni weci. Riantukdosan ange, ang waluya kadi daune sanelayu sane kampehang antuk angin. 7Nentenwenten anak sane mabalik ka ajeng PalungguhIRatu ring pangastawannyane, tur nenten wentenanak sane rauh tangkil ring ajeng PalungguhIRatu buat nunas pitulungan. Palungguh IRatusampun nyingidang ragan Palungguh IRatunesaking ang, tur sampun ngutang ang riantukdosan ange.8Nanging Palungguh IRatu dados Ajin ange,
duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa. Ti ang punikiwaluya tanah legit, tur Palungguh IRatu satmakadados tukang payuk. Palungguh IRatu sane ngardi
NABI YESAYA 64.9–65.1 785
ang. 9Duaning punika, sampunangja kalintangduka ring ang, wiadin ngetang dosan angesalawas-lawasnya. Ti ang kaulan PalungguhIRatune, suecaninja ang. 10 Kota-kotanPalungguh IRatune sane suci sampun sakaditegal melakang, kota Yerusaleme sampunkabanggayang uug, 11 tur Perhyangan Agung
ange, genah sane suci tur luih sane dadosgenah leluur ange muji-muji Palungguh IRatu,sampun kasirnayang antuk geni. Genah-genahesane tresnain ang makasami uug. 12Duh RatuSang Hyang Widi Wasa, punapike PalungguhIRatu jaga meneng kewanten ngeniang indikepunika makasami? Punapike Palungguh IRatupacangmanggayang ang nandang kasangsaranlangkungan ring sane prasida antuk angnaanang?
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasamarep ring parapembrontake
65 1 Pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa sapuniki: “Ulun suba sedia nyaurin
pangastawan kaulan Ulune, nanging ia tusingngastawa. Ulun suba sedia matemu teken anakeane ngalih Ulun, nanging ia tusing taen negarangngalih Ulun. Bangsane ene tusing taen ngastawateken Ulun yadiastu Ulun suba tansah sedia lakarmasaut: ‘Ulun dini, Ulun lakar nulungin kita.’
NABI YESAYA 65.2–8 786
2Ulun suba setata sedia buat nampi tekan kaulanUlune ane tansah bengkung nglakonin ane pelihtur nuut kenehne niri. 3 Takehne ane tusingnawang kimud ento ngawanang Ulun duka. Iamaturan teken dewa sunantara di tamane anepingit, tur morbor menyan di pamorboran aturanwong sunantarane. 4Dikalane peteng, ia luaska gua-guane muah ka semane buat nunasangteken roh anake ane suba ma . Ia naar be celengmuah nginem kuah ane gaene aji be aturan wongsunantarane. 5Disubane keto ia laut pada ngraosteken mpalne kene: ‘Ejohinja ang sawirehang kaliwat suci. Eda ngusud ang.’ Ulun tusing
demen teken anak ane buka keto. Pidukan Uluneteken ia waluya buka apine ane tusing taen ma .6Ulun suba netepang ukuman pabuat ia, buina
unduke ento suba kasuratang. Ulun tusing lakarngengsapang apa ane lakonina, nanging Ulunlakar ngwales ia, 7 ngwales dosa-dosannyanemuah dosa-dosan leluurnyane. Ia suba morbormenyan di bukit-bukit panyungsungan arca-arcane, tur suba ngraos jaat marep teken Ulun.Ento awanane Ulun lakar ngukum ia manut tekenlaksananne ane suba.”8 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Tusing ada anak ngutang buah anggurane enumelah. Tungkalikane ia lakar ngae angguruli buah anggure ento. Keto masih Ulun tusing
NABI YESAYA 65.9–15 787
lakar nyirnayang kaulan Ulune makejang. Ulunlakar ngrahayuang ane ngancangin Ulun. 9Ulunlakar ngamertanin wong Israel ane maug di sukuYehuda, muah katurunannyane lakar ngelahangtanah-tanah pagunungan Ulune. Kaula seselikanUlune ane ngayahin Ulun lakar nongos ditu. 10 Ialakar mabak teken Ulun tur ia lakar ngangonangbiri-biri muah sampinne di tegale ane dangsahdi Saron ane bedauh muah di Lebak Akore anebedangin.11Nanging bina pesan teken kita ane nilas Ulun,
ane tusing nyak ngangkenin Sion, bukit Ulune anesuci, tur nyungsung Dewa Gad muah Dewa Meni,dewan kuntungan muah dewan nasibe. 12 Entolakar ngawanang kita ma ulihan kawirosan,sawireh kita tusing masaut dikalane Ulun ngaukinkita, wiadin tusing nyak madingehang dikalaneUlun ngandika teken kita. Kita suba milih laksanaane tuara sa nut teken Ulun tur nglakoninunduk ane jaat. 13 Ento awanane Ulun nuturinkita, mungguing anake ane mabak tur nutteken Ulun, ia lakar muponin pangan kinumkan maliah-liah. Nanging kita lakar bedaklayah. Ia lakar muponin bagia, nanging kita lakarnandang kimud. 14 Ia lakar makidung kabatekbaan liangne, nanging kita lakar ngeling uli kranasakit a . 15 Kaula seselikan Ulune lakar nganggonadan kitane nemah-misuh. Ulun Sang Hyang
NABI YESAYA 65.16–21 788
Widi Wasa Sang Maha Luur lakar ngama angkita. Nanging Ulun lakar mapaica adan aneanyar teken anake ane sa nut teken Ulun.16Asing-asing anak di gumine ento, ane nunasmerta lakar nunas merta teken Ida Sang HyangWidi Wasa ane sa a. Nyenja masumpah, ia lakarngucapang sumpahne masrana parab Ida SangHyang Widi Wasa ane sa a. Kakewehane anesuba liwat lakar sirna tur engsapina.”
Indik akasa miwah pre wi sane anyar17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Ulun lakar ngardi pre wi ane anyarmuah langit ane anyar. Saluiring paundukaneane suba liwat ento makejang lakar kengsapang.18 Pada girang muah maliang-liangja salawas-lawasne malantaran unduk ane adakang Ulun.Yerusalem anyar ane gae Ulun lakar bek baankasukan tur rakyatne lakar nemu bagia. 19Ulunngraga masih lakar bek baan kasukan uli kranaYerusalem muah rakyate ento. Ditu lakar tusingada eling muah jeritan buat ngidih tulung.20 Tusing ada anak ma enu rare, tur anakemakejang lakar idup kan nutugang tuuh. Anakeane idup satus taun lakar enu kadanin muda. Turyen ma satondene satus taun, ento makadaditanda mungguing Ulun suba ngukum ia. 21Anakelakar pada ngwangun umah tur nongosin
NABI YESAYA 65.22–66.2 789
umahne ento. Umahne ento tusing lakarkatongosin baan anak len. Ia lakar pada mabiananggur tur nginum yeh anggure ento, tur tusinglakar kinum baan anak lenan. Patuh buka punyankayune, kaulan Ulune lakar dawa pesan tuuhne.Ia lakar muponin pikolih gegaennyane. 22 (65:21)23Apa ane gaenina ento lakar labda karya turpianaknyane tusing lakar nemu pakewuh. Ulunlakar ngamertanin ia turun-temurun. 24 Yadiantonden pragat ia ngastawa teken Ulun, Ulun lakarngisinin pangastawannyane. 25 Cicing alasanmuah biri-birine lakar ngamah bareng-bareng.Singane lakar ngamah sumi buka sampine, turlelipine tusing buin mupas. Di Sion, di bukitUlune ane suci, lakar tusing ada bebaya wiadinkajaatan.”
Ida Sang Hyang Widi Wasanepasin parabangsane
66 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Langite ento singasanan Ulun,
tur gumine ento tatakan ba s Ulune. Umah anebuka kenkenke lakar wangun kita pabuat Ulun,tur tongos ane buka kenken ane lakar gae kitabuat tongos Ulune malinggih? 2Ulun ngraga anengardi buanane makejang. Ulun ledang tekenanake ane ngasorang dewek muah kapok, anetakut muah sa nut teken Ulun.
NABI YESAYA 66.3–6 790
3 Rakyate nglaksanayang unduk ane demenina.Buat ia patuh dogen yadian ngama ang buronwiadin jlema anggona aturan. Yadian maturanpanak biri-biri wiadin ngelung baong cicing,yadian maturan sesajen wiadin ngaturang ge hceleng, yadian ia maturan menyan wiadinngastawa marep teken arca, patuh dogen buat ia.Ia demen ngaturang barang ane nyenebin. 4 Entoawanane Ulun lakar nibakang bencana teken ia,nah ento paundukan ane taku na pesan, sawirehtusing ada anak ane nyak masaut dikalane Ulunmakaukan wiadin madingehang dikalan Ulunengandika. Ia suba tusing nut teken Ulun turnglaksanayang dosa.”5 Piragiangja pangandikan Ida Sang Hyang
Widi Wasa, ih anak sane ajerih lan sa nut ringIda, sapuniki: “Sawireh kita sa a teken Ulun,makudang-kudang nyaman kitane lakar ge ngteken kita tur tusing nyak magubugan teken kita.Ia lakar minjulin kita sambilanga ngraos kene:‘Depangja Ida Sang Hyang Widi Wasa nyinahangkagungan Idane tur ngrahayuang nyama, apangaajak makejang ningalin nyama pada masukarena.’ Nanging ia padidi lakar nandang kimud.6 Piragiangja! Suarane sane jangih ring kota,suarane sane saking Perhyangan Agung, inggihpunika sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa sanesedek ngukum meseh-meseh Idane!
NABI YESAYA 66.7–14 791
7 Kotan Ulune ane suci waluya buka anakeluh ane tan pararapan jeg nglekadang rare, turtusing marasa nyakit. 8 Taenke ada anak ningalinwiadin ningeh paundukan ane buka keto? Taenkeada satunggaling bangsa lekad sajeroning awai?Sion tusing lakar makelo mataanan, satondenbangsane ento lekad. 9 Eda ngaden mungguingUlun nyampet kaulan Ulune ane lakar nglekadangpianak.” Kadi asapunika pangandikan Ida SangHyang Widi Wasa.10 Pada masuka renaja di Yerusalem, pada
girangja uli krana ia, ih kita ajak makejangane tresna teken kotane ento. Masukarenaja ajak ia didinane jani, kita ajakmakejang ane suba taen sedih uli kranamangelingin ia.
11 Kita lakar muponin gemuh landuhnyanewaluya rare di nyonyon memenne.
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Ulun lakar maicayang gemuh landuhane langgeng teken kita. Kasugihan parabangsanelakar membah sig kitane buka embahan tukadeane tusing taen nyat. Kita lakar buka rareneane kapanyonyoin baan memennyane, sangkoladi limanne, tur pa ningina baan kapitresnan.13Ulun lakar nglipur kita di Yerusalem, bukameme ane nglipur pianaknyane. 14Dikalane kitaningalin paundukane ento kasidan, ditu kita
NABI YESAYA 66.15–19 792
lakar liang. Unduke ento lakar ngawanang kitasiteng muah seger oger. Ditu kita lakar nawangmungguing Ulun Sang Hyang Widi Wasa nulunginanake ane sa nut teken Ulun, buina Ulun lakarnibakang pidukan Ulune teken musuh-musuhUlune.”15 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang rauh
maduluran geni. Ida pacang nglinggihin anginbaret buat ngukum anake sane dukain Ida.16Antuk geni lan pedang Ida pacang ngukumsawatek anake sane cingak Ida iwang iriki ringjagate, tur katah sane jaga kapademang.17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Pamragat anake ane nyungsung arca,nah ento anake ane mapeed di taman-tamaneane tenget, ane naar be celeng, be bikul muahdedaaran ane nyenebin ane lenan, suba paek.18Ulun nawang pepineh muah laksanannyane.Ulun teka bareng-bareng ngajak rakyatparabangsane makejang. Yen ia suba mapunduh,ia lakar nepukin unduk ane adakanga baankawisesan Ulune. 19 Tur ia lakar pada nawangmungguing Ulun ngraga ane ngukum ia. NangingUlun lakar ngenuang abagian uli pantarannyanetur ngutus ia ka bangsa-bangsane ane di gumineane joh, sig gumine ane tonden taen ningehkabinawan Ulune, wiadin tonden taen nepukinkagungan muah kakuasan Ulune. Nah ento ka
NABI YESAYA 66.20–24 793
Sepanyol ka Libia muah ka Lidia, sig anake anedueg niwakang panah, tur ka Tubal muah ka gumiYawa. Ia lakar nglumbrahang kagungan Ulunedi pantaran bangsa-bangsane ento. 20 Ia lakarngamulihang nyama-nyamaan kitane makejanguli sig parabangsane, makadadi aturan pabuatUlun. Ia lakar ngaba nyama-nyamaan kitane entoka bukit Ulune ane suci di Yerusalem negakinjaran, bagal muah unta, kreta muah cikar, tanbina buka wong Israele ngaba aturan gandum kaPerhyangan Agung mawadah aji wadah ane suci.21Uli pantarannyane, abagian lakar dadiang Ulunpandita tur abagian dadi wong Lewi.22 Patuh buka gumi muah langite ane anyar
lakar kamanggehang baan kakuasan Ulune,keto masih katurunan muah adan kitanelakar kamanggehang. 23Disabilang RerainanBulan Baru muah disabilang dina Sabat rakyatparabangsane lakar pada teka buat mabakteken Ulun dini di Yerusalem.” Asapunikapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.24 “Dikalane ia makaad ia lakar nepukin bangkenanake ane brontak nglawan Ulun. Ulede anengamah bangkene ento tusing lakar ma -ma ,tur apine ane morbor masih tusing lakarma -ma . Paundukane ento lakar ngranayangsawatek manusane pada seneb.”
NABI YEREMIA
1 1 Cakepan puniki madaging pangandikanDane Yeremia okan Dane Hilkia. Dane Hilkia
punika pandita sane malinggih ring Anatot ringwewidangan jagat Benyamine. 2 Ida Sang HyangWidi Wasa masabda ring Dane Yeremia, rikalaIda Sang Prabu Yosia putran Ida Sang PrabuAmon jumeneng prabu telulas taun suenipunring Yehuda. 3 Pungkuran Ida malih masabda ringDane Yeremia ritatkala Ida Sang Prabu Yoyakim,putran Ida Sang Prabu Yosia jumeneng praburing Yehuda. Sasampun punika Ida Sang HyangWidi Wasa sering pisan masabda ring DaneYeremia kantos rauh ring taun sane kaping solasritatkala Ida Sang Prabu Sedekia putran Ida SangPrabu Yosia jumeneng prabu ring Yehuda. Ringsasih sane kaping lima ring taun punika, rakyatYerusaleme kaselong ka dura negara.
Dane Yeremia kadauhin tur kutus4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring ang
sapuniki: 5 “Ulun suba nyelik kita, satondeneUlun ngreka kita, tur satondene kita lekad, kitasuba tetepang Ulun dadi nabin parabangsane.”
NABI YEREMIA 1.6–11 795
6Atur ange ring Ida, sapuniki: “Oduh RatuSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur, angnenten pisan uning mabaos, pingkalih angkantun wimuda.”7Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda
ring ang sapuniki: “Edaja ngorahang dewekkitane enu nguda, nanging kemaja majalan kabangsane ane lakar patujuhin Ulun, tur orahinia sakancan ane suba tahang Ulun teken kita.8 Edaja takut teken anake ento, sawireh Uluntansah ngiangin tur melanin kita. Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa ane suba masabda tekenkita!”9 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli ngenjuhang
tangan Idane tur ngusud bibih ange, sarwingandika asapuniki: “Padingehangja, Ulun maangkita raos ane patut orahang kita. 10Didinanejani Ulun maang kita kuasa buat nguasainbangsa-bangsa muah kaprabon-kaprabone. Kitakuasa ngabut muah nguugang, ngrusak muahngutang, ngwangun muah mamula.”
Pakantenan kekalih11Wusan punika, pangandikan Ida Sang Hyang
Widi Wasa sapuniki: “Ih Yeremia, apa ane subatepukin kita.” Atur ange:“Ti ang ngantenangcarang wit badam.”
NABI YEREMIA 1.12–18 796
12 Raris pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasaring ang sapuniki: “Saja beneh ento ane tepukinkita, sawireh Ulun suba sedia nglaksanayangsabdan Ulune.”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika
ring ang sapuniki: “Jani apa ane tepukin kita?”Atur ange ring Ida:“Ti ang ngeton payuk sanemaluab baler. Pakantenanipun, payuke punikamabalik mriki.”14 Ida tumuli ngandika ring ang sapuniki:
“Baya panyengkalane ane lakar nepen sawatekrakyat gumine ene lakar teka uli kaja. 15 SawirehUlun nunden bangsa-bangsane bedaja, apangaia pada teka. Pararatunnyane patut ngwangunsingasanannyane suang-suang dini di gapurankota Yerusaleme, wiadin di saileh tembok kotane,wiadin di saileh kota-kotan Yehudane. 16Ulunlakar nyisipang kaulan Ulune sawireh ia subangae dosa. Ia suba ngutang Ulun tur ia subanyungsung dewa-dewa lenan, buina ia suba ngaebedogol lantas sumbaha. 17Nah kita Yeremia,sediaangja iban kitane. Kema orahin ia sakancantah ane suba tahang Ulun teken kita. Eda
pesan kita jejeh teken ia. Ulun lakar ngae apangakita jejeh ngetor yening kita maroang teken ia.18 Ih Yeremia, padingehangja! Asing-asing jlemaane ada di gumine ene, pararatun Yehudane,paraprakanggonnyane, parapanditannyanemuah
NABI YEREMIA 1.19–2.3 797
rakyate makejang lakar nglawan kita. Nangingdidinane jani, Ulun maang kita kakuatan buatnglawan ia. Kita lakar dadi buka benteng kotane,buka adegan besine, buka tembok prunggune. Iatusing lakar nyidaang nglawan kita, sawireh Ulunlakar ngiangin kita muah nyayubin kita. Ulun eneIda Sang Hyang Widi Wasa suba ngandika bukaketo.” 19 (1:18)
Ida Sang Hyang Widi Wasa ma ningin Israel
2 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangmangda ang, 2 ngwarahang sabdan Idane
ring sawatek jadmane ring Yerusalem, sapuniki:“Ulun inget teken geden tresnan kitane
dugase kita enu bajang. Ambate gedentresnan kitane dugase iraga marapangantenan. Kita nutu n Ulun di tegalmelakange ngliwa n gumi ane tusing misipamula-mulaan.
3 Ih Israel dugase ento kita dadi druen Ulunengraga, kita dadi druen Ulune ane suci.Ulun nibakang sangsara muah bencanamarep teken sakancan anake ane nyaki nkita. Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane subangandika keto.”
NABI YEREMIA 2.4–8 798
Indik dosan leluur wong Israele4 Ih semeton katurunan Yakub, suku-suku
bangsa Israele, pirengangja sabdan Ida SangHyang Widi Wasa.5 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki:“Dedalihan apake ane dalihanga baan leluur
kitane marep teken Ulun? Apa anengranayang ia ngalahin Ulun? Ia subanyungsung paradewa ane tan paji, anengranayang dewekne tan paji.
6 Ia suba tusing lingu teken Ulun, yadian Ulunsuba ngluputang ia uli Mesir tur nandania ngentasin tegal melakange, tanah anemelakang muah bukit bias, tanah anetuh tur madurgama, ane tusing ada anaknongosin, buina tusing ada anak ane nyakngliwat ditu.
7Ulun ngajak ia ka tanahe ane gemuh landuhbuat muponin pamuponnyane muahunduk ane melah ane lenan. Nangingmalah ia ngrusak tanah Ulune, ia ngletehingumi ane suba paicayang Ulun teken ia.
8 Parapanditane tusing taen matakon:‘Dijake Ida Sang Hyang Widi Wasa?’Panditan Ulune tusing nawang Ulun.Parapamrentahe pada brontak nglawan
NABI YEREMIA 2.9–13 799
Ulun. Paranabine pada ngraos ngojahadan Dewa Baale, tur nyungsung arca-arcaane tan paguna.”
Ida Sang Hyang Widi Wasamawicara nglawan kaulan Idane
9 “Sawireh keto Ulun Sang Hyang Widi Wasalakar buin merberang prakaran Ulunemarep teken kaulan Ulune. Ulun lakarngadakang dedalihan marep tekenkaturunannyane.
10 Kemaja ngauhang ka gumin wong Siprusemuah ka gumin wong Kedare. Ditu kitalakar nepukin mungguing satondene ene,tonden taen ada ane buka kene.
11 Tonden taen ada bangsa ane nyilurindewannyane yadian ento dongja dewaane suja . Nanging kaulan Ulune subanyilurin Ulun, Widi ane suba maicainia kamulian, aji widi-widi ane tusingnyidayang ngadakang apa-apa buat ia.
12 Ento kranane Ulun mrentahang langiteapanga magenjongan uli krana takut,angob lan bengong.
13 Sawireh kaulan Ulune suba nglaksanayangdosa duang soroh. Ia suba ngalahinUlun klebutan yehe ening, tur ia suba
NABI YEREMIA 2.14–19 800
nyongcong bulakan, nah ento bulakan aneuus ane tusing nyidayang misi yeh.”
Pikolih wong Israele sane nenten sa a14 “Wong Israel ento dongja panjak. Ia lekad
dongja buat dadi panjak. Apa awananemusuh-musuhne nguber ia?
15Musuh-musuhne pada gerem-gerem bukasingane. Musuh-musuhnyane subanadiang gumi Israele tegal melakang, turdesa-desannyane uug maglaturan muahsuung mangmung.
16 Buina wong Mempis muah wong Tahpanhessuba ngundul tendasnyane.
17 Ih Israel kita padidi ane ngranayang undukeene nibenin dewek kitane. Kita ngalahinUlun, Sang Hyang Widi Wasa, Widinkitane, dugase Ulun nuntun kita di jalan.
18Manut pepineh kitane, apake ane lakarbakatang kita yening kita ka Mesir nginemyeh Tukad Nile? Manut pepineh kitaneapake ane lakar bakatang kita yening kitaka Asur nginem yeh Tukad Eprate?
19 Kajaatan kitane padidi ane lakar nyisipangkita, tur unduk kitane ngalahin Ulun lakarngukum kita. Kita lakar ngrasain ambatepait muah pelihne ngutang Ulun SangHyang Widi Wasa, Widin kitane, tur tusing
NABI YEREMIA 2.20–23 801
enu pracaya teken Ulun. Ulun Ida SangHyang Widi Wasa Ane Maha Luur muahAne Maha Kuasa suba ngandika bukaketo.”
Wong Israele nenten nyak nyungsungIda Sang Hyang Widi Wasa
20 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika asapuniki:“Ih Israel, ane imalu kita nulak kakuasan Ulune.
Kita tusing nyak sa nut muah nyungsungUlun. Di bukit-bukite ane tegeh muahdi beten punyan-punyan kayune anengrembun kita ngaturang bak tekendewan subure.
21Ulun mamula kita buka punyan anggureane mapilih uli bibite ane paling melaha.Nanging tegarangja pedasin kenken dadinkitane! Kita waluya buka punyan anggureane berek tur tan paji.
22 Yadiastun kita ngumbah dewek kitane ajisabun ane paling katosa, Ulun masih enunyingak laad kapelihan kitane.
23 Kenken dadi kita nyidayang ngorahangmungguing kita tusing ngletehin dewekkitane, mungguing kita tusing taennyungsung Dewa Baal? Pedasinja kenkendosan kitane, ane gae kita di lebake, muah
NABI YEREMIA 2.24–27 802
tlektekangja apa ane suba laksanayangkita ditu? Kita tan bina buka unta alasaneane buang, tur bebas malumbar malaibmilehan,
24 laut ngeleb ka tegal melakange. Dikalane iabuang, nyenke ane nyidayang ngrunguangia? Kaung ane makeneh teken ia, tusingjaperlu makewehin dewek. Ia tansah sedialakar masanggama.
25 Ih Israel, edaja kita tuara masepatu, wiadinedaja depinina kekolongan kitane tuhulihan nguber dewa-dewa ane lenan.Nanging raos kitane kene: ‘Tan wenten.Ti ang nenten pacang mawali, angsampun tresna ring dewa-dewan wongsunantarane, tur ang pacang ngiringangdewa-dewane punika.’ ”
Wong Israel patut kukum26 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Buka malinge kimud dikalane iaketara, nah buka keto masih kita rakyat Israelemakejang lakar nemu kimud, nah ento pararatumuah paraprakanggon kitane, parapanditamuah paranabin kitane. 27 Kita ajak makejanglakar nemu kimud nah ento kita ane ngraosmungguing punyan kayune ento dadi bapankitane muah batu kaange ento dadi memen
NABI YEREMIA 2.28–33 803
kitane. Paundukane ene lakar kalaksanayangsawireh kita ngalahin Ulun, tur tusing nyakmabalik sig Ulune. Nanging yen kita nemukakewehan, kita ngaturin Ulun apanga Ulun tekatur ngrahayuang kita.28Dijake dewa-dewa ane gae kita buat dewek
kitane? Dikalane kita nemu pakewuh depangdewa-dewan kitane ento mebasang kita yen ianyidayang! Ih Yehuda, kita ngelah dewa-dewaasah liunne teken liun kotan kitane. 29Apa anekrimikang kita marep teken Ulun? Apa kranakita brontak nglawan Ulun? 30Ulun ngukumkita nanging ukumane ento tusingja jelek. Kitatusing lila yen Ulun nglemekin kita. Buka singanengamuk kita suba ngama ang paranabin kitane.31 Ih rakyat Israel, padingehangja pangandikanUlune. Apake Ulun suba buka tegal melakangebuat kita wiadin buka tanahe ane peteng dedettur madurgama? Apa kranane kita ngorahangmungguing kita lakar nyalanang keneh kitane,tur kita tusing lakar taen buin malipetan sigUlune? 32Nyidayangke daane engsap tekenmas-masannyane, wiadin pangantene luhengsap teken panganggonne dugase ia nganten?Nanging kaulan Ulune suba ngengsapang Ulun,tur suba tuara bakat baan ngitung makelonne.33 Kita pedas nawang kenken carane ngalihgegelan. Kayang anake luh ane paling jeleka
NABI YEREMIA 2.34–3.2 804
nyidayang mlajah teken kita. 34 Panganggonkitane misi laad ge h anak was muah anaktan padosa, dongja laad ge h maling. Nangingsajawining ento kita ngraos kene: 35 ‘Ti angtan paiwang, janten Ida Sang Hyang Widi Wasanenten kantun duka ring ang.’ Nanging UlunSang HyangWidi Wasa lakar ngukum kita sawirehkita tusing nyak ngaku mungguing kita subamadosa. 36 Kita suba nemberang dewek kitanemalantaran mabalik sig dewa-dewan bangsalenan. Kita lakar gaenanga sakit a baan wongMesire, patuh buka baan wong Asure. 37 Kitalakar magedi uli Mesir sambilang kita nguntulnandang kimud. Ulun Sang Hyang Widi Wasasuba nulak anak ane andelang kita. Kita tusinglakar maan apa uli anake ento.”
Bangsa Israel nenten sa a
3 1 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “Yen ada anak muani ngutang
somahnyane, laut anake luh ento makaad uli sigane muani tur nganten ngajak anak muani lenan,somahne ane malunan tusing dadi buin nyuangia. Paundukane ento ngranayang gumine letehpesan. Nanging ih Israel, kita liu pesan ngelahpamitra, tur ane jani kita mabudi malipetan sigUlune. 2Matolihanja ka muncuk-muncuk bukite.Adake ditu tongos ane tusing taen anggon kita
NABI YEREMIA 3.3–7 805
tongos mamitra? Kita ngan ang pamitran kitanedi sisin rurunge buka wong Arabe nyadang anakane lakar begala di tegal melakange. Kita subangletehin tanahe ene aji laksana mamitra. 3 Entokranane dimasannyane tusing ada ujan muahdimasan endange tusing ada blabur. Gobankitane suba buka goban sundele, buina kita subatusing ngelah kimud.4Ane jani kita matur teken Ulun kene: ‘Ratu
makadados ajin ange, samaliha PalungguhIRatu sampun nyuecanin ang ngawit angkantun alit. 5 Palungguh IRatu tan pacangngraris duka. Palungguh IRatu nentenja pacangsalaminnya mapas ang.’ Ih Israel, buka ketoraos kitane, nanging kita suba ngae dosa amunkereng kitane.”
Israel miwah Yehuda patut kapok6Duk panyeneng Ida Sang Prabu Yosia, Ida Sang
Hyang Widi Wasa masabda ring ang sapuniki:“Subake kita nepukin laksanan Israele, jlemanelua ane tusing sa a ento? Ia suba ngalahin Ulun,tur ia suba nyundel di bukit-bukite ane tegehmuah di beten-beten kayune ane ngrembun.7Ulun ngaden mungguing sasubane ia suudnglaksanayang sakancan unduke ane buka keto,ia lakar malipetan buin sig Ulune. Nanging iatusingja malipetan, buina unduke ento makejang
NABI YEREMIA 3.8–13 806
tepukina teken Yehuda nyamannyane ane luh.8 Yehuda masih suba nepukin Ulun, ngutangIsrael tur nunden ia magedi sawireh ia subangalahin Sang Hyang Widi Wasa tur suba dadisundel. Nanging Yehuda nyaman Israele aneluh ane tusing sa a ento tusing marasa jejeh.Ia masih dadi sundel, 9 tur tusing pesan marasakimud. Ia ngletehin gumi. Ia mamitra malantarannyungsung batu muah kayu. 10 Tur sasubane entomakejang, Yehuda nyaman Israele ane luh anetusing sa a ento mapi-mapi mabalik sig Ulune. Iatusing pesan jujur. Ulun Sang Hyang Widi Wasaane suba ngandika buka keto.”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang mungguing yadiastu Israel sampunnilar Ida, ipun sampun muk ang dewekipunebecikan ring Yehuda sane nenten sa a punika.12 Ida ngandikayang ang mangda mamargi turmabaos ring wong Israel sapuniki: “Ih Israel anetusing sa a, maija malipetan sig Ulune. Ulunsih kawelas arsan tur tusing lakar duka. Uluntusing lakar duka teken kita salawas-lawasne.13 Sakewala angkeninja mungguing kita subapelih muah suba brontak nglawan Ida Sang HyangWidi Wasa, Widin kitane. Angkeninja mungguingkita suba mamitra ngajak dewa-dewan wongsunantarane di beten-beten kayune, buina kitasuba tusing ninu n sapa tah Ulune. Ulun Sang
NABI YEREMIA 3.14–18 807
Hyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.14 Ih bangsa ane tusing sa a, maija malipetan.Kita dadi duen Ulune. Uli asing-asing desa kitalakar jemak Ulun aukud, muah uli asing-asingpalingsehan lakar jemak Ulun dadua, laut kitalakar ajak Ulun mulih ka Gunung Sion. 15Ulunlakar ngicen kita pamrentah ane sa nut tekenUlun tur ia lakar mrentah kita aji kawicaksananmuah pangresepan. 16 Sasubane keto, yen kitasuba endah-gumendah di gumine ento, anaketusing lakar enu buin ngraosang unduk PePrajanjian Ulune. Ia tusing lakar enu buin ingetwiadin minehin unduke ento. Ia tusing lakar buinmerluang Pe Prajanjiane ento muah tusinglakar buin ngae ane lenan. 17 Yen masanne entosuba teka, Yerusalem lakar kadanin singasananIda Sang Hyang Widi Wasa, tur bangsa-bangsanemakejang lakar mapunduh ditu buat nyungsungUlun. Bangsa-bangsane ento tusing lakar enubuin nyalanang pepinehne ane bengkung muahjaat. 18Wong Israele lakar buin dadi abesik ajakawong Yehudane, tur ia lakar bareng-barengmalipetan uli tongosne maselong di gumine kaja,tur lakar mulih ka gumi ane suba paicayang Ulunteken leluurne makadadi warisnyane.”
NABI YEREMIA 3.19–22 808
Kaulan Ida Sang Hyang WidiWasa nyungsung arca
19 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki:
“Ih Israel, Ulun mapakayun nadiang kita putranUlune, saha ngicen kita tanah ane melah,tanah ane paling melaha di gumine. Ulunmapakayun apanga kita nyambat Ulun Aji,tur tusing lakar buin ngalahin Ulun.
20Nanging buka anake luh ane tusing sa ateken somahne, kita suba tusing sa ateken Ulun. Ulun Sang Hyang Widi Wasasuba ngandika buka keto.”
21 Ring pucak-pucak bukite kapiragi wentensuara uyut. Punika suaran wong Israelesane ngeling masesambatan, santukanipun sampun nglaksanayang dosa, turlali ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widinnyane.
22 Ih parasemeton sane sampun nilar IdaSang Hyang Widi Wasa, mrikija mawali.Ida pacang ngwarasang semeton turnadosang semeton sa a.
Pasaur semetone sapuniki: “Inggih, angjaga tangkil ring Ida Sang Hyang Widi Wasa
NABI YEREMIA 3.23–4.3 809
santukan Ida punikaWidin iragane. 23Malantarannyungsung dewan wong sunantarane ring pucak-pucak bukite, iraga nenten polih pitulunganpunapa-punapi. Pitulungan Israele punikarauhnya wantah saking Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin iragane. 24Nanging malantarannyungsung Dewa Baal, dewan kimude sampunngawinang iraga kicalan ingon-ingon, pianakluh muani miwah saluiring padrebean leluuriragane sane sampun tuyuhanga ngawit sakingnguni. 25 Iraga pacang maguyang nandang kimudtur kaliput antuk kanistan. Iraga miwah leluuriragane sampun tansah madosa pamantuka ringIda Sang Hyang Widi Wasa, Widin iragane. Iragasampun nenten naenin ninu n sapa tah Idane.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngarsayangmangda bangsa Israel pada kapok
4 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Ih rakyat Israel, yen kita mabudi
mabalik, maija mabalik sig Ulune. Yening kitangisidang dewa-dewa ane ge ngin Ulun tur kitasa a teken Ulun, 2 ditu mara kita masumpahnganggon parab Ulune. Sawatek bangsane lakarmapinunas apanga Ulun ngamertanin ia, tur ialakar muji Ulun.”3 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa ring
rakyat Yehuda miwah Yerusalem asapuniki:
NABI YEREMIA 4.4–7 810
“Tekapinja tanah kitane ane tonden mabakal.Eda kita nyambeh bibit kitane di dui-duine. 4 Ihrakyat Yehuda muah Yerusalem, manggehangjaprajanjian kitane teken Ulun, Widin kitane, turaturangja dewek kitane teken Ulun. Yen tusingketo pidukan Ulune lakar ngeseng kita bukaapine, uli krana kajaatan ane suba laksanayangkita. Pidukan Ulune lakar ngeseng kita tur tusingada anak ane nyidayang ngluputang kita.”
Yehuda pacang kagebug5 Suarayangja trompete ring sakuubing
panegara. Jerit-jeritja bangetangpisan. Nikayangja wong Yehuda miwahYerusaleme mangda ipun pada malaib kakota-kotane sane mabenteng.
6 Patujuhangja margine sane ngungsi kaSion! Lumayuja buat molih rahayu. Tursampunangja malon-alonan. Ida SangHyang Widi Wasa sampun ngrauhangbencana miwah karusakan sane agengsaking kaler.
7 Sang pangrusak parabangsa punika sampunrauh waluya sakadi singane sane medalsaking pengkebannyane. Ipun sampunrauh buat ngrusak panegara Yehudane.Kota-kotannyane pacang kabanggayang
NABI YEREMIA 4.8–12 811
uug, samaliha nenten wenten anak sanepacang nongos irika.
8 Punika awinan rangsukja wastra karunge turnangis lan masesambatanja santukanpidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa sanetan kadi-kadi nenten pacangma lar sakingYehuda.
9 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Didinane ento pararatu lanparaprakanggone lakar pada takut tur ngeb-malingeb. Parapanditane lakar pada ngetor turparanabine lakar angob.”10 Irika ang matur asapuniki: “Duh Ratu Sang
Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur, PalungguhIRatu sampun ngapus rakyat Yerusaleme.Palungguh IRatu sampun ngandika mungguingirika jaga wenten dame, nanging sane mangkinbaongipune katatakin pedang.”11 Sampun rauh masanipune rakyat Yerusaleme
pacang kapitauin mungguing wenten angin sanekebus pisan mampeh saking tegal melakangejaga nempuh ipun. Angine punika boyajawantah mrasidayang ngampehang gumpangkewanten, 12 nanging malantaran pituduh IdaSang Hyang Widi Wasa pacang baretan ringangine punika. Ida Sang Hyang Widi Wasa
NABI YEREMIA 4.13–18 812
ngraga sane ngandikayang ukumane sane pacangnibenin kaulan Idane.
Panegara Yehudane kiterantuk meseh-mesehnyane
13 Cingakinja, mesehe sampun rauh sakadigulem. Kreta perangnyane waluya sakadi anginsilaung, samaliha kuda-kudannyane gancanganring paksi garuda. Iraga sampun kaon. Iragasampun sengkala.14 Ih Yerusalem, kedasangja kajaatan ragane
saking pakayunan ragane, mangda raganerahayu. Malih makapidanke suennya raganepacang nerusang pakayunan ragane sane dosapunika?15Utusane sane saking kota Dan miwah saking
bukit-bukit Epraim ngor ang or sane kaon.16 Ipun sampun rauh makeling bangsa-bangsanemiwah mapitau ring Yerusalem mungguingmeseh-mesehnyane sampun rauh sakingpanegara sane doh. Mesehe punika pacangmasuryak nglawan kota-kotan Yehudane, 17 turpacang ngiter Yerusalem sakadi anak sane nyagapabianan, santukan rakya pune sampun brontaknglawan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Asapunikapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.18 Ih wong Yehuda, semeton sane ngrauhang
paindikane punika pabuat ragan semetone,
NABI YEREMIA 4.19–22 813
malantaran ngkah solah semetone. Dosansemetone sane dados awinan pakewuhe punika.Paindikane punika sampun nuek pakayunansemetone.
Nabi Yeremia sedihmangenang bangsan danene19Oduh sakit, sakit! Tiang tan mrasidayang
naanang sakite. A n ange dekdekrenyuh rasane. Tiang nenten mrasidayangmendep. Tiang miragi suaran trompetmiwah suryak anak masiat.
20Nruntun bencanane rauh, tur sakuubingpanegarane sampun rusak. Kemah angenadak uug tur langsennyane setsetpasran ng.
21Malih makapidanke suenipun ang pacangpatut ngeton amuk anake masiat miwahmiragi suaran trompet?
22 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Kaulan Ulune belog pesan.Ia tusing pesan nawang Ulun. Ia bukaanak cerik belog, ia tusing pesan ngelahpangresepan. Ia dueg nglaksanayangane jaat, nanging tusing mampuhnglaksanayang ane melah.”
NABI YEREMIA 4.23–29 814
Nabi Yeremia polih wahyu indikbencana sane pacang rauh
23 Tiang mandreng jagate, ton ang jagateberag tuh. Tiang mandreng ka langite, tonang peteng dedet.
24 Tiang matolihan ka gunung-gununge,katonang ang ipun magejeran, turbukit-bukite pada angkab-angkab.
25 Kantenang ang irika nenten wenten jadma.Taler paksi-paksine sami sampun padamakeber ngedoh.
26 Tanahe sane mokoh sampun dados tegalmelakang, kota-kotannyane sampun uugmaglaturan, riantuk pidukan Ida SangHyang Widi Wasa.
27 (Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngandika mungguing jagate makasami jagakadadosang tegal melakang nanging Ida tanpacang nyirnayang pisan-pisan.)28 Jagate makasami jaga sedih, akasane pacang
sayan peteng. Ida Sang Hyang WidiWasa sampun ngandika kadi asapunika,tur nenten jaga ubah Ida. Ida sampunmutusang kadi asapunika, tur tan pacangkawawanin malih.
29 Riantuk ramen suaran panunggang kudanemiwah juru panahe, anake makasami
NABI YEREMIA 4.30–5.1 815
pacang jerih kapilayu. Apahan padalumayu ka tengahing wana, sane osanmamanah munggah ring pantaranbukit-bukit kaange. Kota-kotane samipacang ka lar suung tur nenten wentensane purun malih magenah irika.
30 Ih Yerusalem, ragane sampun keni sengkala.Napi awinan ragane ngrangsuk panganggebarak ngreneb? Nabi awinannyaragane nganggen sesocan tur makurisalis? Nirguna ragane mayasin raga.Parapamitran ragane sampun nulakragane tur mamanah jaga ngamademangragane.
31 Tiang miragi anak nyerit sakadi jeritananake luh nyakit, sane ngelah pianakjumun daana. Punika jeritan Yerusalemesane megat angkihan. Ipun kejet-kejetmaduluran baos sapuniki: “Tiang subasengkala. Ia suba teka lakar ngama angang.”
Dosan Yerusaleme
5 1 Ih parasemeton wong Yerusalem! Duluhjasawatek margine ring Yerusaleme!Cingakinja milehan! Cingakinja ringpantaran semetone! Rereh-rerehjaring pasar-pasare! Punapike semeton
NABI YEREMIA 5.2–5 816
nyidayangmanggihin anak sanemalaksanapatut, tur sa a ring Ida Sang Hyang WidiWasa? Yen semeton manggihin, Ida SangHyang Widi Wasa pacang ngampurayangwong Yerusaleme.
2 Yadiastu semeton maosang raga mabakring Ida Sang Hyang Widi Wasa, nangingsemeton nenten resep ring daging baossemetone.
3 Suja nipun Ida Sang Hyang Widi Wasangula anak sane sa a tuu. Ida nig gsemeton, nanging semeton nenten kayunnglinguang. Ida ngenyagang semetonnanging semeton tan kayun mlajah.Semeton kalintang bengkung tur tankayun nilar dosa-dosan semetone.
4 Raris ang mamanah sapuniki: “Punikijadma was- was tur nambet. Tingkahsolahnyane jugul apunggung. Ipun tanuning sane karsayang antuk Ida SangHyang Widi Wasa, inggih punika indikpakarsan Idane sane patut laksanayangipun.
5 Tiang jaga ngrauhin anake sane ngambelkakuasan tur jaga mabaos ring dane.Suja nipun dane uning ring pakarsanWidin danene, inggih punika pakarsanIda Sang Hyang Widi Wasa sane patut
NABI YEREMIA 5.6–10 817
laksanayang dane.” Nanging dane samisampun nulak kakuasan Ida Sang HyangWidi Wasa, tur tan sairing ring Ida.
6 Punika awinanipun singane saking alasepacang nyedayang dane. Asu ajagsaking tegal melakange pacang mokeng-mokeng dane, tur macan tutule pacanggerem-gerem ngilehin kotan danene.Yening rakyatnyane medal, ipun pacangkapokeng-pokeng, santukan ageng pisandosannyane tur mawali-wali ipun nilar IdaSang Hyang Widi Wasa.
7 Ida Sang HyangWidiWasa ngandika asapuniki:“Kenken lakar baan Ulun ngampurayangdosan kaulan Ulune? Ia suba ngutang Uluntur suba mangubak teken dewa-dewaane tuara saja. Ulun madaarin kaulanUlune kan pada wareg, nanging ia lautmamitra tur nelahang waktunnyaneanggona nyundel.
8 Ia waluya buka jaran kurungan ane buang, anepada ngregeh ngedotang somah mpalne.
9 Tusingke patut Ulun ngukum ia uli kranapaundukane ento tur nibakang pangwalesteken bangsane ane buka kene?
10Ulun lakar nekaang musuh-musuh buatngabas abian anggur kaulan Ulune,nanging tusing ngusakang ia kan
NABI YEREMIA 5.11–16 818
telah pesan. Ulun lakar ngorahin ianektek carang-carangne, sawirehcarang-carangne ento dongja gelahUlune.
11 Rakyat Israele muah rakyat Yehudane subanilas Ulun. Ulun Sang Hyang Widi Wasasuba ngandika buka keto.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa nulak wong Israele12 Kaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun
nilas Ida sarwi mabaos sapuniki: “Ida tusing sajalakar ngadakang apa-apa. Iraga tusing saja lakarnemu masa pakewuh, tur iraga tusing lakar nemuperang wiadin sayah.” 13 Ipun sampun maosangmungguing nabine punika bobab, tur nentenmamuat sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widi Sane MahaKuasa ngandika ring ang sapuniki: “Ih Yeremia,sawireh rakyate ene ngraos keto, sabdan Ulunelakar dadiang Ulun api di bibih kitane. Rakyateento lakar dadi buka saange, muah apine entolakar ngeseng ia kan telah.” 14 (5:13)15 Ih rakyat Israel, Ida Sang Hyang Widi
Wasa pacang makta bangsa saking doh buatngebug semeton. Bangsane punika kuat tursampun wenten saking nguni. Baos bangsanepunika nenten karesep antuk semeton. 16 Jurupanahne punika wadua bala sane kabinawa,
NABI YEREMIA 5.17–22 819
sane ngamademang anak tan madue kapiolasan.17 Ipun pacang nelasang saluiring pamupunsemetone miwah ajeng-ajengan semetone. Ipunpacang ngamademang okan semetone lanang lanistri. Ipun pacang nampah ingon-ingon semetonesaha ngusakang abian anggur lan punyan aansemetone. Kota-kota sane mabenteng saneandelang semeton, pacang kuugang antuk waduabalanipune.18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Didinane entoko Ulun tusing lakar ngenyagangkaulan Ulune kan telah. 19 Ih Yeremia yen iamatakon apa kranane Ulun ngadakang undukeene makejang, orahinja ia mungguing bukaia suba ngutang Ulun tur suba nyungsungdewa-dewan wong sunantara di guminnyanepadidi, buka keto ia lakar ngayahin wongsunantara di gumi ane tuara dadi gelahne.”
Ida Sang Hyang Widi Wasamapakeling kaulan Idane
20 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Orahinja katurunan Yakube, tur orahinja rakyatYehudane kene: 21 ‘Ih jlema ane belog punggung,padingehangja! Kita ane ngelah mata nangingtusing ngenot, kita ngelah kuping, nanging tusingningeh. 22Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa.Apa kranane kita tusing takut teken Ulun? Apa
NABI YEREMIA 5.23–31 820
krana kita tusing jejeh di ajeng Ulune? Ulunane ngejang biase di pasisi makadadi watespasihe, nah ento wates ane tetep ane tusingdadi liwa na. Pasihe dadi mombakan, nanging iatusing dadi ngliwa n watese ento. Ombake dadimakuug nanging ia tusing dadi mamuuk ngliwa nbatese ento. 23Nanging kita, kita jlema bengkungtur brontak. Kita suba makaad ngutang Ulun.24 Kita tusing taen mapineh buat ngluihang Ulun,yadian Ulun suba ngadakang blabur dimasanendange muah ujan dimasan ujane, tur nga banngicen kita masa manyi. 25Nanging sakancanunduke ento kacadelin baan dosan kitane.26Ada jlema jaat di pantaran kaulan Ulune.
Ia ngin p buka anake masang jeet buat ngejukkedis, buka keto masih ia masang jeet buatngejuk jlema. 27 Buka juru borose ngebekinkranjangne aji kedis, buka keto ia ngebekinumahne aji barang jejarahan. Ento awanane iakuat tur sugih, 28 ane ngawanang ia mokoh turtusing kuangan dedaaran. Ia tusing suud-suudngae dosa. Ia ngrampas hak anake ubuh muahtusing adil marep teken anake ane was.29Nanging Ulun Sang Hyang Widi Wasa lakar
ngukum ia uli krana paundukan ene. Ulunlakar nibakang pangwales teken bangsane ene.30Unduk anemakewehinmuah anenengkejutangsuba nibenin gumine ene. 31 Paranabine setata
NABI YEREMIA 6.1–6 821
mobab dogen, parapanditane mrentah bukaprentah paranabine, tur kaulan Ulune jegnuutang dogen. Nanging apa ane lakar gaeninayening masa pamragate suba teka?’ ”
Kota Yerusaleme kiter antuk imeseh
6 1 Ih semeton wong Benyamin, pada malaibjaluputang ragane! Medalangja ragane saking
Yerusalem! Suarayangja trompete ring Tekoa,endihangja genine makadados tanda ringBet-Kerem! Santukan bencanane sane jaganguugang sampun rauh saking kaler. 2 KotaSione punika kalintang luih, nanging ipun pacangkuugang. 3 Pararatune pacang makemah irikakairing antuk parawadua balannyane. Ipunpacang ngwangun kemahnyane ngiter kota, tursuang-suang pacang ngwangun kemahnyane ringgenah sane demenin ipun. 4 Ipun pacang mabaossapuniki: “Pada sayagaja buat ngebug kotaYerusaleme! Sayagaangja! Iraga lakar ngebugkotane tengaine!” Nanging wusan asapunika,ipun pacang mabaos malih sapuniki: “Ento bestengai, nyanan enggalan sanja, lawat sanjanesuba ngancan dawa. 5 Iraga lakar ngebug iapetengne, iraga lakar nguugang benteng kotane.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa
sampun mrentahang pararatune punika buatngebah taru tur ngwangun gelar ngiter kota
NABI YEREMIA 6.7–11 822
Yerusaleme. Ida sampun ngandika asapuniki:“Ulun lakar ngukum kotane ene sawireh kotaneento bek misi jlema ane nyapa kadi aku. 7 Bukasemere terus mesuang yeh ening, buka ketomasih Yerusalem tansah mesuang kajaatane.Ulun mireng kawirosan muah panyangsaran dikotane ento. Ulun tansah ngatonang anak sakitmuah anak matatu ditu. 8 Ih rakyat Yerusaleme,depangja pakewuhe ento dadi pa nget buat kita.Yan tusing keto Ulun lakar ngutang kita. Ulunlakar ngobah kotan kitane dadi tegal melakang,dadi tanah ane tusing ada anak nongosin.”
Wong Israele sane demen brontak9 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa
ngandika ring ang sapuniki: “Wong Israele lakarkalalungin tan bina buka punyan anggure anebuahne suba telah malap. Sawireh keto, sanuneada sela, kita patut ngrahayuang sakancan anakane nyidayang karahayuang.”10 Tiang raris matur asapuniki: “Sapasirake
sane pacang madingehang ang yening angmabaos ring ipun wiadin mituturin ipun? Ipunjadma bengkung tur tan nyak madingehangpangandikan Palungguh IRatune. Ipun ngedekinsabdan Palungguh IRatune sane baosang angpunika. 11Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pidukan Palungguh IRatune sane nibenin ipun
NABI YEREMIA 6.12–16 823
taler morbor tangkah ange. Ti ang tanmrasidayang malih negen indike punika.”Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Pesuangja dukan Ulune ento
sig cerik-cerike ane di rurung-rurunge muahsig papunduhan paratrunane. Somahne luhmuah muani lakar katawan. Buina yadian anesuba tua ngodngod masih tusing lakar kenuang.12Umah-umahnyane lakar serahanga teken anaklen, keto masih tegal-tegal muah somahne. Ulunane ngukum rakyate di gumine ene. 13 Ia ajakamakejang cerik kelih ngulahang ngalih pipis ajimamekel, yadian ia ento nabi wiadin panditapatuh melog-melog rakyat. 14 Ia ngubadin tatunkaulan Ulune cara anake ngubadin bered dogen.Ia ngorahang ‘suba uas’ nanging suja nnetonden. 15Apake ia marasa kimud sawireh ianglaksanayang paundukan ane cemer tenenan?Ia tusing pesan marasa kimud, tur tusing taenngrasayang muane barak. Ento awanane ia lakarlabuh, buka labuh anake ane lenan. DikalaneUlun ngukum ia, ditu ia lakar pragat. Ulun SangHyang Widi Wasa suba ngandika buka keto.”
Wong Israel nulak marginIda Sang Hyang Widi Wasa
16 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringkaulan Idane sapuniki: “Majujukja di pempatane
NABI YEREMIA 6.17–22 824
tur iwasinja! Takonang rurunge ane nguni muahdija rurunge ane paling melaha. Majalanja ditu,pedas kita lakar idup tur sutrep .”Nanging aturnyane: “Tan wenten, ang tan
ngiring.” 17 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa rarisngadegang pajagaan buat madingehang suaranwangsit trompete. Nanging pajagaane punikamatur sapuniki: “Ti ang nenten sairing.”18 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris masabda
sapuniki: “Ih parabangsa padingehangja! Buinamlajahja uli paundukan ane suba nibenin kaulanUlune. 19 Ih gumi makejang, padingehangja!Makadadi ukuman buat rencanannyane ajakamakejang, Ulun lakar nekaang bencana buatrakyate ento, sawireh ia suba nulak purukanUlune tur tusing nyak ninu n sabdan Ulune.20 Kudiang Ulun menyane ane abana uli Seba aneaturanga teken Ulun, wiadin wewangene aneabana uli di gumine ane joh? Ulun tusing dementur tusing nyak nampi aturannyane. 21 Sawirehketo Ulun lakar ngawanang rakyate ene katanjungtur labuh. Rerama lan pianakne muani-muanilakar ma , keto masih sawitra-sawitra muahpisaga-pisagannyane.”
Panglurug saking kaler22 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Ada bangsa ane teka uli di gumine
NABI YEREMIA 6.23–30 825
kaja, nah ento bangsa ane kuat uli joh nyadialakar masiat. 23 Ia suba munduhang panahlan pedangnyane. Ia wirosa tur tusing ngelahkapiolasan. Dikalane ia teka negakin jaran,suarannyane waluya kuugan ombake di pasihe. Iasuba sayaga buat masiat nglawan Yerusaleme.”24 Rakyat Yerusaleme pada mabaos sapuniki:
“Iraga suba ningeh orta nanging liman iraganelemet. Iraga suba kaliput baan sedih tur sakitbuka anake luh nyakit ngelah pianak. 25 Iragatusing pesan bani pesu ka tegale wiadin majalandi rurunge, sawireh musuh-musuh iragane padangaba sanjata tur bencanane suba ngiter iraga.”26 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring
kaulan Idane sapuniki: “Panganggoinja ibankitane aji karung tur maguyangja di abune.Sedihja kita buka nyedihang pianak kitane anetuah abesik, sawireh anake ane teka nguugangkita lakar nadak ngebug kita. 27 Ih Yeremia,pintoninja kaulan Ulune, patuh buka kita ngujibesi, apanga kan tawang buka apa ia. 28 Ia ajakamakejang pembrontak ane bengkung, kekehbuka prunggu muah besine. Ia ajaka makejangjaat, tur kema mai ngaba pisuna. 29Apin prapenesuba kebus bara, nanging besine tusing nyakenceh tur maliah pesu. Tusing ada gunannenutugang nglebur kaulan Ulune, sawireh ane jaattusing nyak ilang. 30 Ia lakar kadanin barang ane
NABI YEREMIA 7.1–7 826
tuara maji, sawireh Ulun Sang Hyang Widi Wasasuba nulak ia.”
Dane Yeremia ngwarahang sabdan Ida SangHyang Widi Wasa ring Perhyangan Agung
7 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngutus angmangda ang ka kori agung Perhyangan
Agunge ring genah wong Yehudane ngranjingbuat mabak . Ida ngandikayang mangda angmajujuk irika buat ngrauhang ring anake irikasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, Widin Israele, sapuniki: “Sehinja ngkahsolah muah laksanan kitane, ditu Ulun lakarnglugrain kita tetep nongos dini. 2 (7:1) 3 (7:1)4 Suudja ngugu raos ane bobab, ane ngorahang:‘Iraga suba rahayu. Ene Perhyangan Agung IdaSang Hyang Widi Wasa, ene Perhyangan AgungIda Sang Hyang Widi Wasa, ene PerhyanganAgung Ida Sang Hyang Widi Wasa.’5 Sehinja ngkah solah kitane, tur suudja
nglaksanayang paundukan ane suba lakoninkita. Kita patut ma ngkah jujur marep tekenanak lenan. 6 Suudja ngalih kuntungan uliwong sunantara, uli anake ubuh muah uliparabebalune. Suudja ngama ang anak anetan padosa di gumine ene. Suudja nyungsungdewa-dewa lenan, sawireh ento lakar ngrusakkita. 7 Yen kita nyak meseh, Ulun lakar nglugrain
NABI YEREMIA 7.8–15 827
kita tetep nongos dini di gumi ane paicayangUlune teken leluur kitane makadadi waris kitane.8 Sasajaane, kita pracaya teken raos bobab.
9 Kita mamaling, ngama ang jlema, mamitra,masumpah palsu, ngaturang aturan teken Baalmuah nyungsung Widi ane tusing taen tawangkita. 10 Kita nglaksanayang sakancan paundukanane ge ngin Ulun ene, sasubane keto kita tangkildi ajeng Ulune, di Perhyangan Agung Ulune,sarwi ngraos kene: ‘Iraga suba rahayu!’ 11Apakekita ngaden Perhyangan Agung Ulune entotongos pengkeban parampok? Ulun suba nyingaklaksanan kitane. 12 Kemaja ka Silo, ka tongosane pangawit pilih Ulun dadi tongos pangubak ,tur pedasinja unduk ane adakang Ulun marepteken tongose ento, uli krana dosan kaulan UluneIsrael. 13 Kita suba nglaksanayang sakancandosane ene, yadiastu Ulun suba mawali-walingandika teken kita, nanging kita tusing nyakmadingehang. Kita tusing nyak masaut dikalaneUlun ngandikain kita. 14 Sawireh keto, undukane suba laksanayang Ulun marep teken Silo,keto masih lakar laksanayang Ulun marep tekenPerhyangan Agung Ulune ane pracayain kita.Dini di tongose ane paicayang Ulun teken leluurkitane muah teken kita, Ulun lakar ngadakangpaundukan ane patuh buka ane adakang Ulundi Silo. 15Ulun lakar ngaadang kita uli di ajeng
NABI YEREMIA 7.16–20 828
Ulune buka Ulun ngaadang wong Israel nyamankitane. Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane subangandika buka keto.”
Rakyate nenten sairing16 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Ih Yeremia eda pesan ngastawayangrakyate ene. Edaja masesambatan wiadinngastawa nunas icayang ia. Eda nindihin iadi ajeng Ulune, sawireh Ulun lakar tusingnyak madingehang pangastawan kitane.17 Tusingke kita nawang unduk ane laksanayangadi kota-kotan Yehudane muah di rurung-rurung Yerusaleme? 18 Pianak-pianakne padamunduhang saang, bapa-bapanne ngendihangapi, tur ane luh-luh pada ngulet tepung ngaejaja, lakar aturanga teken dewi ane adaninaPramesuari Langit. Ia masih ngaturang yehanggur teken dewa-dewa lenan buat nyaki nkayun Ulune. 19Nanging sajake kayun Ulune anesaki na? Tusingja saja buka keto. Ia nyaki nkenehne padidi tur ngaenang dewekne kimud.20 Sawireh keto Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur lakar nibakang pidukan Ulune ane tankadi-kadi teken Perhyangan Agunge ene. Ulunlakar nibakang pidukane ento teken jlema muahburone, keto masih teken punyan kayu muah
NABI YEREMIA 7.21–27 829
pamupon gumine. Pidukan Ulune lakar bukaapine ane tusing sida baan ngama ang.21 Ih kaulan Ulune, abagian aturan kitane borbor
kita di pamorboran aturane kan telah, tur aneabagian kita kalugra naar. Nanging sabdan UluneSang Hyang Widi Wasa mungguing kita dadi naaraturane ento makejang. 22Ulun tusingja nundenleluur kitane ngaturang aturan maborbor wiadinaturan-aturan ane lenan, dugase Ulun nuntunia rarud uli Mesir. 23Nanging ane prentahangUlun apang ia sa nut teken Ulun, apanga Ulundadi Widinnyane tur ia dadi kaulan Ulune. Ulunmrentahang ia apanga ia idup anut teken aneprentahang Ulun teken ia, apanga ia muponinrahayu. 24Nanging ia tusing nyak sa nut wiadinngidepang. Malahan ia nglanturang nyalanangbengkungne tur nyalanang kenehne ane jaat,tur ia malah dadi sayan nyelekang. 25Ngawit ulileluur kitane rarud uli Mesir kan kayang jani,Ulun terus enu ngutus paranabi parekan Ulunenekain kita. 26 Yadian buka keto, kita tusing masihnyak madingehang wiadin ngidepang. Malahankita sayan bengkung tur brontak lebihan tekenleluur kitane.27Wireh keto Yeremia, kita lakar ngantegang
raose ene makejang teken kaulan Ulune, nangingia lakar tusing nyak madingehang munyinkitane. Kita lakar ngaukin ia nanging ia lakar
NABI YEREMIA 7.28–32 830
tusing nyak masaut. 28 Kita lakar ngorahin iamungguing bangsannyane tusing nyak sairingteken Ulun Sang Hyang Widi Wasa, Widinnyanewiadin tusing nyak mlajah uli ukumannyane.Kapracayannyane ilang. Unduke ento tusing buinnyandang raosang.”
Bangsa Israel ngardi dosaring Lebak Ben-Hinome
29 “Ih rakyat Yerusaleme, pada sedihja. Getepjaboke tur entungangja. Makidungja kidungkaduhkitan di pucak bukite, sawireh Ulun SangHyang Widi Wasa duka, tur suba nulak kaulanUlune.30 Rakyat Yehudane suba nglakonin paundukan
ane jaat. Ia suba ngejang dewa-dewannyaneane ge ngin Ulun di Perhyangan Agung Ulunebuat ngletehin Perhyangan Ulune. 31Di LebakBen-Hinome ia ngwangun pamorboran aturanane adanina Topet, apanga ia nyidayang morbortur ngaturang pianaknyane luh muah muaniditu. Ulun tusing nunden ia nglaksanayang anebuka keto. Unduk ane buka keto tusing taenmarawat di kayun Ulune. 32 Ento awanane lakarada masanne tongose ento tusing enu kadaninTopet wiadin Lebak Ben-Hinom, nanging lakarkadanin Lebak “Tongos Nampah”. Ditu ia lakarnanem bangken jlema, sawireh tusing enu
NABI YEREMIA 7.33–8.4 831
ada tongos lenan ane dadi tanemin bangkenjlema. 33 Bangkene lakar dadi amah-amahankedis wiadin buron alasan, tur tusing ada anelakar ngulah ia. 34 Tanahe ento lakar dadi tegalmelakang. Di kota-kotan Yehudane muah dirurung-rurung Yerusaleme Ulun lakar ngilangangsaluiring suaran kasukan muah kagirangane tursuaran kabungahan pestan anake nganten.
8 1Dikalane ento tulang-tulang pararatumuah parapamimpin Yehudane, keto masih
tulang-tulang parapanditane muah paranabinemuah anake lenan ane nongos di Yerusalem lakarpesuanga uli di bangbangne. 2 Tulang-tulangeento tusing kapunduhang tur katanem, nangingtulang-tulange ento mabrarakan dadi rabuk ditanahe. Tulang-tulange ento lakar mabrarakankena sinar matan ai, bulan muah bintang, anelaad tresnaina muah ayahina teken rakyate muahane laad tunas icaina tur sungsunga. 3 Buinajlemane ane jaat ane enu idup ane nongos ditongos Ulune nyambehang ia, ia lakar adenanma bandingang teken enu idup. Ulun SangHyangWidi Wasa AneMaha Kuasa suba ngandikabuka keto.”
Dosa muah ukuman4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayang ang
mabaos ring kaulan Idane sapuniki: “Yen ada
NABI YEREMIA 8.5–10 832
anak labuh, singke ia buin bangun? Yen ada anakkasasar majalan, tusingke ia lakar malipetan?5 Yen keto, kita kaulan Ulune, ngudiang dadi kitamakaad uli ayun Ulune, laut tusing taen nyakmalipetan. Kita salulut teken arca-arcan kitanetur tusing nyak malipetan sig Ulune. 6Ulun saratpesan madingehang, nanging kita tusing nyakngraos beneh. Uli pantaran kitane adiriko tusingada ane nyelsel teken kajaatannyane. Adirikotusing ada ane matakon kene: ‘Napike iwang
ange?’ Kita makejang enu nerusang pajalankitane niri buka jarane mamuuk ka pasiatan.7 Kedis cangake nawang masanne ia malipetan.Kedis dara, sesapi muah kedis sangsiahe nawangbuin pidan masanne ia makisid. Nanging kitakaulan Ulune tusing nawang pituduh-pituduhane anggon Ulun mrentah kita. 8 Kenken dadikita biasa ngraos mungguing kita anak anewicaksana, tur ngaku nawang pituduh-pituduhUlune? Pedasinja mungguing pidabdab Ulunesuba ubaha baan juru tulise ane tusing jujur.9 Jleman kitane ane wicaksana lakar kimud. Ialakar pada bingung laut kejuk. Ia suba nulaksabdan Ulune. Ane jani kawicaksanan apa aneenu gelahanga. 10 Ento awanane Ulun lakarnyerahang tegal-tegalnyane teken anak len muahsomah-somahnyane teken anak muani lenan.Ajaka makejang, cenik kelih pada ngusahayang
NABI YEREMIA 8.11–15 833
ngalih pipis nganggon cara ane tuara jujur. Ketomasih nabi-nabi muah parapanditane padamelog-melog rakyat. 11 Ia ngubadin tatun kaulanUlune cara ngubadin anak bered dogen. Iangorahang suba uas, nanging suja nne tonden.12 Ih kaulan Ulune, apake kita marasa kimudsawireh kita nglaksanayang paundukan anecemer ene? Kita tusing pesan marasa kimud, turkita tusing taen ngrasayang muan kitane barak.Ento awanane kita lakar labuh patuh buka anakelenan labuh. Dikalane Ulun ngukum kita ditu kitalakar pragat. Ulun Sang Hyang Widi Wasa anesuba ngandika buke keto.13Ulun mapakayun munduhang kaulan Ulune
buka anak munduhang upon-uponnyane.Nanging kaulan Ulune patuh buka punyananggure ane tusing mabuah, patuh buka punyanaane ane tusing mabuah, malahan kayangdonne masih suba layu. Sawireh keto, Ulun subanglugrain anak len nyuang tanahe ento.”14 Parakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa pada
mabaos sapuniki: “Ngudiang dadi iraga enunegak dogen? Jalanja malaib ka kotane anemabenteng, laut ma ditu. Ida Sang Hyang WidiWasa Widin iragane suba ngukum iraga apangairaga ma . Ida suba ngicen iraga nginem racunsawireh iraga suba madosa nglawan Ida. 15 Iragangajap-ajap dame muah masan seger, nanging
NABI YEREMIA 8.16–20 834
ento tan paguna. Malahan bencanane ane teka.16Musuh-musuh iragane suba sedia di kotaDan. Iraga suba ningeh ngregehan jarannyane.Dikalan jarane ngregeh, makagumi jejeh ngetor.Musuh-musuh iragane suba teka ngrusak tanahiragane muah sawatek ane ada ditu, kota kayangrakyatne makejang.”17 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Iwasinja. Ulun lakar nglebang lelipi dipantaran kitane, nah ento lelipi ane mranen anetusing sida baan nyampi, tur lelipine ento lakarnyotot kita.”
Nabi Yeremia sedihmangenang bangsan danene18 Sedih ange nenten prasida kalipurang.
Keneh ange sakit.19 Pirengangja! Ring sakuub jagate ang miragi
bangsan ange ngeling masesambatan:“Punapike Ida Sang Hyang Widi Wasa tankantun ring Sion? Punapike ratun Sionenenten kantun irika?” Ida Sang HyangWidi Wasa, ratunnyane masaur sapuniki:“Apa krana kita mangunang dukan Ulunemalantaran kita nyungsung arca-arcankitane muah sumungkem teken dewasunantaran kitane ane tan paguna?”
20 Rakyate malih masesambatan, sapuniki:“Masan panese suba liwat, masan
NABI YEREMIA 8.21–9.3 835
manyine suba suud, nanging iraga tondenmasih muponin rahayu.”
21Manah ange dekdek renyuh santukanbangsan ange nyag. Tiang sedih kingking.Tiang kalintang karesresan.
22 Punapike ring Gilead nenten wenten tamba?Punapike irika nenten wenten dokter?Napi awinanne bangsan ange durungseger?
9 1 Yen tendas ange waluya semer sanebek madaging toya, tur matan angedados pancorannyane, rahina wengi angpacang ngeling mangelingin bangsanange sane kapademang.
2 Yen ang maderbe umah ring tegalmelakange, ang meled pisan makaonsaking pantaran bangsan ange, tumulimagenah irika, santukan bangsanange bangsa sane nenten sa a wiadin
grombolan penghianat.3 Ipun setata sedia ngraos bogbog, kantos
makagumi sampun kaliput antuk laksanasane tan jujur.
Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki:
NABI YEREMIA 9.4–7 836
“Kaulan Ulune suba nglaksanayang paundukanane kaliwat jaat. Ia suba tusing pesan ingetteken Ulun, makadadi Widinnyane.”
4 Yatnainja ragane suang-suang marepring semeton-semeton ragane, tursampunang ngugu ring anak osan,santukan pakardinnyane suang-suangpekel marep ring nyamannyane, sakadiDane Yakub pekel ring semeton danene.Samaliha suang-suang pacang misunayangmpalnyane.
5 Ipun sami pada ngapus mpalnyane, turasikiko tanwenten sanemabaos jujur. Ipunsampun biasa mogbog, tur ipun tan nyakngutang dosannyane. Ipun suang-suangmambek wirosa ring mpalnyane, turma ngkah pekel sane asiki klawan sanelianan.
Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika mungguingparakaulan Idane sami pada nglawan Ida.6 (9:5)
7Duaning punika Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa ngandika sapuniki:“Ulun lakar nglebur kaulan Ulune bukapandene nglebur besi tur lakar nguji ia.
NABI YEREMIA 9.8–11 837
Kaulan Ulune suba ngae dosa. Paundukanapa ane gaenin Ulun marep teken ia?
8 Layahne tan bina buka panahe anengama ang, raosne tansah bobab. Suang-suang ngraos manis teken pisaganne,nanging suja nne ia masang jeet buatmpal- mpalne.
9 Yening keto, tusingke patut Ulun nyisipanganake ane buka keto? Tusingke patut Ulunngwales bangsane ane buka keto? UlunSang Hyang Widi Wasa ane suba masabdabuka keto.”
10 Tiang tumuli mabaos sapuniki: “Tiang mrasasedih uli krana gunung-gununge ento,tur ngeling uli krana tegal pangonane.Sawireh tusing ada buin anak ngliwat ditu,tur munyin ingon-ingone masih tusingkadingehan. Kedis-kedise ane makeberdi ambarane muah buron alasane subamakaad uli ditu.”
11 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “Yerusalem lakar dadiang Ulunbejugan uugan tembok, dadi tongos cicingalasan masebun. Kota-kotan Yehudanelakar dadi tegal melakang ane suungmangmung tusing ada anak nongos ditu.”
NABI YEREMIA 9.12–16 838
12 Irika ang raris matur: “Ratu Sang HyangWidiWasa, napi awinan jagat druene uug tur tuh latuhsakadi tanah melakang, kantos nenten wentenjadma angan adiri sane purun nglintang irika?Sang wiku sane encen sane mrasidayang ngreseppaindikane punika? Ring sapasirake PalungguhIRatu jaga nyinahang paindikane punika kantosipun mrasidayang nuturang paindikan punikaring anake osan?”13 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Paundukane ene dadi buka kene,sawireh kaulan Ulune suba ngutang paurukanane urukang Ulun teken ia. Ia tusing bak tekenUlun tur tusing nyak nglaksanayang apa anesabdayang Ulun. 14 Buina ia kaliwat bengkung turia mabak teken arca-arcan Dewa Baal buka aneurukanga teken leluurnyane. 15 Ento kranane anejani padingehangja apa ane lakar laksanayangUlun, Widi Ane Maha Kuasa, Widin Israele. Ulunlakar maang ia naar dedaaran ane pait makilitmuah racun ane dadi inum-inumane. 16Ulunlakar mrarakang ia di pantaran parabangsane anetusing tawanga tur tusing taen dingeha tekenparaleluurne. Buina Ulun lakar nekaang musuhbuat nglawan ia kan ia nyag maglaturan.”
NABI YEREMIA 9.17–20 839
Rakyat Yerusaleme sami padapajerit nunas pitulungan
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasamasabda sapuniki:“Pada pedasinja ane sedek kalaksanan.
Kaukinja sawatek luh-luhe ane dadi tukangmasesambatan. Tunden ia teka mai!Tunden mai luh-luhe ane bisa ngidungangkidung buat anak ma .”
18 Pasaur pasamuane sapuniki:“Orahin ia apang enggal-enggal teka tur
ngidungang kakidungan anak ma buatiraga, kan matan iragane bek baan yehmata, tur paningalan iragane bengululihan ngeling masesambatan.”
19 Padingehangja munyin anake jerit-jerit diSion:“Aduh uug suba iraga jani! Iraga jani kanistayang
tur kapaksa buat ngalahin gumin iraga,sawireh umah iragane suba uuganga tekenanake.”
20Atur ange:“Ih paraistrine pirengangja pangandikan Ida
Sang Hyang Widi Wasa, tur telebangja
NABI YEREMIA 9.21–24 840
sabdan Idane. Urukangja okan semetonesane istri-istri masesambatan, urukangjasemeton-semeton ragane makidungkakidungan anak ma .
21 Sang pa sampun nyusup nglintangin jendelatur ngranjing terus ka puri-puri. Sangpa sampun ngamademang alit-alite ringmargi-margine miwah paratrunane ringtengah pasare.
22 Layone mabrarakan drika-driki, sakadi rabukring tegale sakadi peselan gandume ringungkur anake ngampung tur tan wentenanak nugdugang. Asapunika sabdanIda Sang Hyang Widi Wasa sane patutdartayang ang.”
23 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki:“Sang wicaksana eda nyumbungang
kawicaksanannyane, anake ane siteng edasumbung ulihan kasitengannyane, tur sangsugih eda sumbung ulihan kasugihanne.
24 Yen ada anak mabudi masesumbungan,apanga ia masesumbungan ulihan ianawang tur ngresep Ulun. Sawirehkapitresnan Ulune langgeng tur Ulunnyalanang kadilan muah kapatutan. Aketotuah ane dadi leledangan Ulune. Ulun Ida
NABI YEREMIA 9.25–10.3 841
Sang Hyang Widi Wasa ane suba masabdabuka keto.”
25 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “Bakal teka masanne Ulun lakar nepasinrakyat Mesire, rakyat Yehudane, rakyat Edome,rakyat Amone, rakyat Moabe muah anake anedi tegal melakange ane bokne macukur bawak.Rakyate ento suba masunat, sakewala ia tusingnyak miara tanda-tanda prajanjian Ulune.Bangsane ento makejang, aketo masih rakyatIsraele tusing nyak magehang prajanjian Ulune.”26 (9:25)
Pangubak sane iwang miwahpangubak sane patut
10 1 Ih bangsa Israel, pirengangjapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
2 Ida masabda asapuniki:“Edaja kita nuut pajalan bangsa-bangsane
ane lenan. Edaja jejeh teken tanda-tandaane tawah di langite, yadianja bangsa-bangsane ane lenan pada takut tekentanda-tandane ento.
3 Sawireh ane agema teken anake entosuja nne nirguna. Sesembahannyaneento gaene aji kayu. Ia ngalih kayu ka alase
NABI YEREMIA 10.4–7 842
laut anggona arca, tur ukira aji paet baantukang ukire.
4 Sasubane keto lantas payasina aji mas muahperak. Arcane ento paceka baan pakuapanga ia tusing bah.
5Dadinne arcane ento tan bina buka patakutedi abian sumangkane. Ia tusing bisangraos, ia patut kategen sawireh ia tusingbisa majalan. Ento awanane edaja takutteken arcane ento, sawireh ia tusing bisamapegawe ala wiadin ayu marep tekenkita.”
6Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, asikikonenten wenten sane pateh sakadiPalungguh IRatu. Palungguh IRatu maragamaha kuasa, samaliha parab PalungguhIRatune kalintang agung tur mawisesa.
7 Sapasirake sane jaga tan subak ringPalungguh IRatu, duh ratuningparabangsa? Wantah Palungguh IRatusane wenang kasungsung sunggi,santukan saking pantaran parawicaksanaring pantaran bangsa-bangsa iriki ringmrecapada makamiwah saking pantaranpararatunnyane, nenten wenten sanesakadi Palungguh IRatu.
NABI YEREMIA 10.8–12 843
8 Ipun sami kalintang nambet. Peplajahannapike sane pikolihin ipun saking arcasane malakar antuk taru?
9Arca-arcannyane kakaput antuk perak sakingjagat Sepanyol miwah antuk mas sakingjagat Upas. Makasami punika kakaryaninantuk tukang mase. Arca-arcane punikakapanganggenin antuk wastra tangi ngudamiwah tangi wayah, sane katunun antuktukang tunune.
10Nanging Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyang Widi Wasa, mula maraga Widi sanesuja . Palungguh IRatu maraga Widi saneurip miwah Sang Prabu sane langgeng.Yening Palungguh IRatu bendu, jagatetan mrasidayang nandakin bebendunPalungguh IRatune.
11 (Parasemeton patut mabaos ring ipun samimungguing widi-widine sane tan wikan ngardiakasa miwah jagat, jaga sirna saking jagate iriki.)
Kidung buat ngluihang IdaSang Hyang Widi Wasa
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngardi pre wiantuk kawisesan Idane. Tur antukkawicaksanan Idane, Ida ngrajegang jagatrat miwah ngebatang langit.
NABI YEREMIA 10.13–18 844
13Malantaran tah Idane, toyane ring langitemakuug. Ida ngrauhang gulem sakingtanggun gumine. Ida ngardi kilat rikalaningsabeh tur ngamedalang angin saking guagenah panyimpenanne.
14 Yan manusane kasuluhin antuk paindikanpuniki, ipun suja belog pisan. Anakesane ngardi arca buat kadadosangsesembahannyane, ipun jaga nandangkimud santukan widinnyane punika palsutur tan madue angkihan.
15Widinipune punika tan paguna samalihapacang kanistayang. Widinipune punikakabrastayang ritatkala Ida Sang HyangWidi Wasa rauh buat nepasin ipun.
16Nanging Widin Dane Yakub nenten sakadiwidin anake punika. Ida punika sanengardi saananing sane wenten, tur Idasane nyelik bangsa Israel kadadosangkaula druen Idane ngraga. Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa parab Idane.
Rakyate jaga kaselong17 Ih rakyat Yerusalem, semeton sampun
kitera antuk mesehe. Duaning punika angkutjabarang-barang semetone saking panegaranepuniki. 18 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nyelongsemeton saking panegarane puniki. Ida sampun
NABI YEREMIA 10.19–22 845
sayaga jaga mrastayang semeton, kantos tanwenten sane kantun. Asapunika pangandikan IdaSang Hyang Widi Wasa.19 Rakyat Yerusaleme sami pada pajerit:“Ambate geden sakite sane tandangin iraga.
Tatun iragane tusing lakar sida baannyegerang. Yen pinehin ang, miribnemula tuah iraga patut negen sangsaraneene.
20 Kemah-kemah iragane uuganga, tur tali-talipanegulane makejang suba pegatanga.Pianak-pianak iragane suba pada ngalahiniraga. Adiriko tusing ada ane enu dini anelakar buin nyujukang kemah iragane muahlakar ngebatang tenda-tendan iragane.”
21 Irika ang masaur sapuniki: “Parapamimpiniragane sane nambet. Dane nenten nunastuntunan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Punika awinanipun dane kaon tur rakyatiragane sambeh pablesat.
22 Pirengangja, sampun wenten gatra rauh.Kocap sampun rauh pakewuh ageng sakingkaler. Kota-kotan Yehudane jaga karusakkadadosang tegal melakang antuk waduabalan imeseh, tur kadadosang genah asuajag.”
NABI YEREMIA 10.23–11.3 846
23Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, anguning mungguing nenten wenten jadmasane mrasidayang mas ang nasibnyane.Samaliha nenten wenten anak kuasanuntun uripnyane niri.
24Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa glemekinjaang, nanging sampunang antuk
paindikan sane kalintang abot, samalihamenawita Palungguh IRatu duka, rarisangsisipang ang, nanging sampunang
ang kantos sirna saking duur pre winepuniki.
25 Tiwakangja pidukan Palungguh IRatunepunika ring bangsa-bangsane sanenenten nyungsung IRatu miwah ringbangsa-bangsane sane tan nyak nampiPalungguh IRatu dados Widinnyane. Ipunsampun mademang kaula druene. Ipunsampun nyirnayang ang, tur nilar gumin
ange uug sakadi mangkin.
Dane Yeremia miwah prajanjianIda Sang Hyang Widi Wasa
11 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaring ang, sapuniki: 2 “Padingehangja
isin prajanjiane ento. Orahinja rakyat Yehudanemuah rakyat Yerusaleme, 3mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israele.
NABI YEREMIA 11.4–8 847
Ulun nemah sawatek anake ane tuara nyakngagem isin prajanjiane ene. 4 Ene prajanjian aneadakang Ulun teken leluur-leluur kitane dugasUlune nuntun ia rarud uli gumi Mesir, gumi anetan bina buka kawah apine ane endih murubpabuat ia. Ulun suba masabda teken ia apanga ianglaksanayang saananing ane pituduhang Ulun.Ulun masabda teken ia mungguing yening ianyak pageh bak teken Ulun, ditu Ulun lakar dadiWidinnyane tur ia dadi kaulan Ulune. 5 BuinaUlun lakar tansah ngenepang janjin Ulun anesuba warahang Ulun teken leluurnyane. Ulunlakar maicayang teken ia tanah ane gemuhlanduh buka ane suba tongosina jani.” Irika rarisang matur sapuniki: “Inggih madaging pisan
pangandikan Palungguh IRatune.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda
ring ang sapuniki: “Jani kema kita luas kakota-kotan Yehudane muah ka rurung-rurungedi Yerusalem. Uar-uarangja ditu sabdan Uluneteken rakyate ditu makejang, apanga ia nelebangtur nglaksanayang sarat-sarat prajanjiane ento.7Dugas Ulune nuntun leluurne pesu uli diMesir, Ulun suba ma nget tur masekenin ia,apanga ia tan mari dreda bak teken Ulun. Buinakan kayang jani Ulun enu tansah ma nget ia.8Nanging ia tusing pesan nyak madingehangmuah nglaksanayang. Tungkalikane, ia suang-
NABI YEREMIA 11.9–13 848
suang tansah ngulurin pepinehne ane bengkungtur jaat. Ulun suba ma nget ia apanga iangamanggehang prajanjian Ulune, nangingtusing pesan padingehanga. Ento awanane Ulunnekaang ukumane ene makejang teken ia, bukaane mungguh di prajanjiane ento.”9 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika
ring ang sapuniki: “Rakyat Yehuda muahrakyat Yerusaleme suba pada saigum nglawanUlun. 10 Ia suba pada ngae dosa patuh bukaane laksanaanga teken paraleluurnyane, nahento nulak sabdan Ulune tur ia suba ngaturangbak teken Widi lenan. Israel muah Yehudamakadadua suba ngrusak prajanjian ane gaeUlun ngajak leluurnyane. 11Ane jani, Ulun SangHyang Widi Wasa ma nget ia mungguing Ulunlakar nekaang bencana gede ane ngranayangia nyag ajur. Buina ia lakar tusing nyidayangmakelid uli bencanane ento. Dikalane ento yenia masesambatan nunas tulung teken Ulun,Ulun tusing lakar ngisinin pinunasne. 12Dikalaneento rakyat Yehudane muah Yerusaleme lakarpada kema ka dewa-dewannyane ane sai-saiabaanga banten. Ditu ia lakar nyumbah-nyumbahmapinunas, apanga dewa-dewane ento nulunginia, sakewala dewa-dewane ento tusing lakarnyidayang mebasang ia dikalan bencananeento teka nepen ia. 13 Rakyat Yehudane ngelah
NABI YEREMIA 11.14–17 849
dewa liunne patuh teken liun kota-kotane diYehuda. Buka keto masih rakyat Yerusaleme subanyujukang pamorboran aturan tongos ngaturangaturan teken Dewa Baal ane liunne patuh bukaliun rurunge di kotane ento. 14 Ih Yeremia, edapesan kita ngastawayang ia di ayun Ulune wiadinmapinunas teken Ulun buat kaperluannyane. Yenia di sajeroning pakewuh laut nunas pitulunganteken Ulun, Ulun tusing lakar nyak madingehangpinunasne.”15 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Kaula ane suba tresnain Ulun subamalaksana jaat. Paundukan apake ane lakarlakonina di Perhyangan Ulune? Apake iangaden mungguing ia lakar nyidayang nawenginbencanane ento malantaran ia liu ngaturangsesangi wiadin aji aturan wewalungan? Apakenyidayang paundukane ento ngranayang iamarasa lega? 16 Imaluan taen ia adanin Ulundon punyan saitun ane nged misi buah aneluung-luung, sakewala ane jani, Ulun lakarngaasang donne aji kuugan suara ane bukasuaran krebeke. Ulun lakar ngentungang donneento di apine tur ngempak carang-carangne.17Ulun Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa
suba mamula Israel muah Yehuda, nanging anejani Ulun ngancam ia baan bencana. Ia ane subangundang bencanane ento buat nepen dewekne
NABI YEREMIA 11.18–21 850
sawireh ia suba malaksana corah. Ia ane subangawanang Ulun bendu sawireh ia maturanteken Dewa Baal.”
Dane Yeremia kapet singse pa n danene18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ledang mitauinang indik rerincikan meseh ange sane sampun
sedia jaga nyengkalen ang. 19 Tiang sampunsakadi domba sane boh, sane kadandan jagakatampah. Tiang tan pisan madaya yen ipunsampun ngamusuhin ang tur sampun maduerencana pacang ngepet pa n ange. Ipun samisampun mabaos sapuniki: “Jalanja bah kayuneene sanunne ia idup ngrembun. Jalanja ma angapang kan tusing ada anak ane ngingetangadanne dini di gumine.”20 Irika ang raris ngastawa asapuniki: “Duh
Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Palungguh IRatu sane maraga hakim saneadil. Palungguh IRatu sane nguji pepineh lanpangrasan manusane. Ti ang nyuksrahangpaindikan ange ring tangan PalungguhIRatune. Duaning punika ang nglungsur ledangPalungguh IRatu jaga ngamargiang pangwalesmarep ring jadmane punika.” 21Anake sane ringAnatot sami meled mangda ang padem. Ipunsami mabaos ring ang mungguing ipun pacangmademang ang yening ang nglanturang
NABI YEREMIA 11.22–12.2 851
nartayang sabdan Palungguh IRatune. 22 IrikaIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasamasabda ring ang sapuniki: “Ulun lakarnyisipang ia! Pianak-pianakne ane truna-trunalakar ma di pasiatan. Pianak-pianakne anecerik-cerik lakar ma ulihan sayah gede. 23Ulunsuba netepang dina buat nibakang bencananeento marep teken jlemane di Anatot. Yenpanemayane ento teka, di Anatot tusing lakarada jlema enu idup angan aukud.”
Sesambatan Nabi Yeremia ringIda Sang Hyang Widi Wasa
12 1 “Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,yen ang matembung baos ngiringPalungguh IRatu, jaga sinah mungguingPalungguh IRatu sane patut. Irika angpraya nunasang kadilan ring PalungguhIRatu, napi awinanipun jadmane sanetansah mambek dura cara kalintang bagia?Samaliha napi awinanipun anake tan jujurpunika tansah sida karya?
2 Palungguh IRatu sane nandur ipun, tur ipunsampun makah, ipun tumbuh ageng turmawoh. Palungguh IRatu tansah kabaosbecik antuk ipun, nanging suja nipun,ipun nenten suja lulut ring PalungguhIRatu.
NABI YEREMIA 12.3–6 852
3Nanging duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu wikan pisan ringpadewekan ange. Palungguh IRatuwikan ring pakardin ange, samalihawikan ring indik ange tresna bak ringPalungguh IRatu. Paidja jadmane jaatpunika medal sakadi biri-biri sane jagakatampah, tur cangcang ipun rauh ringmasanipune jaga katampah.
4Malih makapidanke suenipun gumin angejaga tuh latuh, tur padang-padangnyanelayu makasami? Buron-buron miwah paksisami sampun pada padem ulihan kajaatanbangsan ange, inggih punika bangsasane tansah mabaos sapuniki: ‘Ida SangHyang Widi Wasa tusingja uning tekenngkah solah iragane.’ ”
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikasapuniki: “Ih Yeremia, yen kita malombanglawan anak dogen kita suba kenyel,kenkenang kita lakar malomba nglawanjaran? Yen di gumine ane kerta raharjakita tusing marasa tentrem, kenken lakarbaan kita ma ngkah di alase wayah di sisinTukad Yordane?
6Nyama-nyama muah tugelan kitane makejangpada nglawan kita. Ia suba sahasa
NABI YEREMIA 12.7–11 853
nyekaang kita. Eda pesan ia guguna,yadianja raosne manis-manis teken kita.”
Ida Sang Hyang Widi Wasaduhkita uli krana kaulan Idane
7 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa,sapuniki: “Ulun suba nyerahang Israel.Ulun suba nulak bangsa pilihan Ulune.Ulun suba nyerahang rakyate ane tresnainUlun teken musuhne ane kuat.
8 Rakyat pilihan Ulune suba mabalik nglawanUlun. Ia tan bina buka singane di alase. Iangraung galak teken Ulun. Ento awananeUlun ge ng teken ia.
9 Kaula pilihan Ulune tan bina buka kedise anerebuta baan kedis raja waline. Kemajaundang sawatek burone di alase apangateka mai pada milu mapesta.
10 Liu pamrentah manca negara pada tekangusakang abian anggur Ulune tur iasuba nyekjek pabianan Ulune. Tanah anesayangang Ulun suba ubaha dadiangategal melakang.
11 Tanah kasayangan Ulune ento suba dadiangategal melakang. Tanahe ento subangranayang Ulun sebet. Tanahe anemokoh suba dadi tegal melakang turtusing ada anak ane ngrunguang.
NABI YEREMIA 12.12–16 854
12Anake pada teka ngrampok ngliwa n bukitgundul di tegal melakang. Ulun subanekaang musuh buat ngusakang tanahemakejang, kan tusing ada ane marasatentrem idupne.
13 Kaulan Ulune nyambeh gandum nangingia nganyi padang. Ia suba tuyuh magaenanging tusing maan pamupu. Uli kranapidukan Ulune, gandume makejang tusingmupu.”
Prajanjian Ida Sang Hyang Widi Wasa ringparabangsa sane masanding ring bangsa Israel14 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Ada satunggaling paundukan ane perlu orahangUlun teken bangsa-bangsane ane masandingteken bangsa Israel, ane suba ngrusak tanahane paicayang Ulun teken Israel kaulan Ulune.Ulun lakar ngaadang bangsane ane jaat entouli di gumine, buka ngabut tetanemane ulidi tanahe, tur Ulun lakar mebasang Yehudauli bangsane ento. 15Nanging sasubane Ulunngaadang bangsane ento, Ulun lakar nyayangangbangsane ento buin. Ulun lakar nglipetangbangsa-bangsane ento, ka gumi muah kadesannyane suang-suang. 16 Buina yen ia ulihannekeng a nyak nuut paurukan kaulan Ulune, turnyak masumpah majalaran parab Ulune buka
NABI YEREMIA 12.17–13.7 855
ia suba ngurukang kaulan Ulune masumpahmajalaran nyambat adan Baal, ia lakar dadibagian kaulan Ulune, tur lakar milu nemokangkasukan. 17 Sakewala yen ada di pantarannyanetusing nyak nuutang, Ulun lakar ngabut kayangakahne tur ngeseng ia. Ulun Sang Hyang WidiWasa suba masabda buka keto.”
Indik sabuk lenen
13 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangmangda ang numbas makudang-kudang
sabuk lenen tur mangda sabuke punika anggenang. Sakewanten ang tan kalugra nyelebang
sabuke punika ring toyane. 2 Irika ang numbassabuk tur raris anggen ang. 3Wusan punikaIda Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika,sapuniki: 4 “Jani kema kita ka Tukad Eprate,ditu engkebang sabuk-sabuke di gooke dibatu kaange.” 5 Irika ang raris mamargi turngengkebang sabuk-sabuke punika, ring sisinTukad Eprate.6 Sedek rahina anu Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngandikayang ang mangda mawali ka TukadEprate tur ngambil sabuk-sabuke punika. 7 Tiangraris mamargi ka Tukad Eprate. Sasampunepanggihin ang genah ange ngengkebangsabuke punika, irika panggihin ang sabukepunika sampun rusak tan dados angge malih.
NABI YEREMIA 13.8–13 856
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli ngandikaring ang sapuniki: 9 “Buka keto Ulun lakarnyirnayang kasombongan bangsa Yehuda muahkasombongan isin kota Yerusaleme. 10 Bangsaneane jaat ene suba tusing nyak nuut pakarsanUlune. Ia mula tuah bangsa ane bengkung turjaat, ia suba nyumbah tur ngaula teken widi-widiane lenan. Ento awanane ia lakar patuh bukasabuk-sabuke ento ane tusing dadi anggon buin.11 Buka sabuk-sabuke ento malilit di bangkiange,buka keto masih Ulun mapakayun nglilitangIsrael muah Yehuda sig Ulune. Ulun mapakayunngaenin ia buka keto apanga ia dadi kaulanUlune, tur apanga ia muji muah ngluihang parabUlune. Sakewala ia tusing nyak nuutang Ulun.”
Indik guci wadah anggur12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Ih Yeremia, orahangja teken
rakyat Israele makejang, apang sawatek guciwadah anggure bekina baan anggur. Ditu ialakar masaut mungguing ia suba nawang yenguci wadah anggure ento patut bek misi anggur.13 Yen suba keto, ditu laut orahin ia mungguingUlun, Sang Hyang Widi Wasa lakar ngebekinrakyate dini baan anggur, ngawit uli pararajakaturunan Daude, parapandita muah paranabi,kan sawatek rakyat Yerusaleme makejang
NABI YEREMIA 13.14–17 857
lakar pada punyah. 14 Yen suba keto, ditu Ulunlakar ngantep-antepang ia buka gucine ngajakmpalne. Ane tua klawan ane truna lakar
antepang Ulun apang kan dekdek lidek bukangantepang gucin anggure. Tusing ada rasasayang, rasa madalem, wiadin kapiolasan, anelakar nyidayang nambakin Ulun buat ngeseng ia.”
Nabi Yeremia mapakeling rakyat Israel15 Ih rakyat Israel, Ida Sang Hyang Widi
Wasa sampun masabda. Sorangja ragansemetone tur pirengangja Ida!
16 Luihangja Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widinsemetone, sadurung Ida ngrauhangpeteng dedet, tur buntut semetonekatanjung ring bukit-bukite, tur sadurungesane ajap-ajap semeton kadadosangpeteng dedet.
17 Yening semeton tan kayun mirengangpangandikan Idane, ang pacang ngelingring pengkeban duaning kamrekakansemetone. Tiang pacang ngeling duaningjengah, tur yeh matan ange pacangmembah santukan kaulan Ida Sang HyangWidi Wasa sampun kaselong kadadosangtawanan.
NABI YEREMIA 13.18–24 858
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang, sapuniki: “Aturangja teken sangprabu muah teken ibun idane apanga tuun ulisingasanan idane, sawireh gelungan idane aneluih ento suba keles uli duur idane. 19 Kota-kotanYehudane ane bedelod suba kiter baan imusuh,mawanan tusing ada anak ane nyidayangmacelep kema. Sawatek rakyat Yehudane subakatawan.”20 Ih Yerusalem cingakinja! Musuh ragane
sampun rauh saking kaler! Ring dijake anakesane jaga melanin ragane? Ring dijake anakesane sumbungang ragane? 21 Sapunapi minabpakayunan ragane yening anake sane kayuninragane dados roang, ring pamupu pun ipunsane nyekjek ragane. Ragane pas rumasasungkan sakadi anak luh sane jaga ngembasangrare. 22 Yen ragane jaga mabaos, napi awinanepaindikane kadi puniki nibenin ragane, napiawinan wastran ragane kalugas tur raganekaplegandang, punika tan os wantah dosanragane sane kalintang ageng. 23 Punapikemrasidayang jadmane sane makulit selem jagangentosin kulitnyane? Wiadin macan tultule jagangentosin tultulnyane? Yening ipun mrasidayang,ragane sane sampun biasa malaksana jaat, talermrasidayang mlajah malaksana sane patut. 24 IdaSang Hyang Widi Wasa pacang nyambehang
NABI YEREMIA 13.25–14.2 859
ragane sakadi angin baret ngampehang ootpesake. 25 Ida ngandikayang mungguing indikepuniki mula sampun dados eduman ragane.Punika sampun dados kaputusan Idane sanekamargiang ring ragane duaning ragane sampunlali ring Ida raris pracaya ring widi-widi sanepalsu. 26 Ida Sang Hyang Widi Wasa talerjaga nglalungin ragane kantos ragane rumasakimud. 27 Ida sampun nyingak pakardin ragane,inggih punika paindikan sane tan ledanginIda. Ida sampun wikan ring ragane lunga kaduur-duur bukite miwah ka tegal-tegale ngrerehdewa-dewan bangsa kapire, sakadi anak lanangsane kasemaran ring somah pisagannyane wiadinsakadi kuda muani buang nguberin kuda sanelua. Ih rakyat Yerusaleme, mula wantah semetongan lacur! Malih pidanke semeton jaga mawalingiringang Ida Sang Hyang Widi Wasa?
Indik pakewuh ring masan panase
14 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang ngeniang indik masan tuhe,sapuniki:
2 “Yehuda nandang duhkita, sawireh kota-kotannyane suba pada ma . Rakyatnyanepada pagliling sedih di tanahe, turYerusalem jerit-jerit ngidih tulung.
NABI YEREMIA 14.3–8 860
3 Jlemane ane sugih-sugih pada ngutusroangnyane buat ngalih yeh. Ditu ia padaluas ka semer-semere, nanging ia tusingmaan yeh. Ia laut malipetan ngaba jun anepuyung. Ia nekepin muannyane kabatekbaan kimud muah bingungne.
4 Sawireh ditu tusing ada ujan, tur tanahe subakaliwat tuh. Parapetanine pada nyakit a ,tur ia pada ngengkebang muannyane.
5 Sawireh tusing ada padang, inan manjanganengutang panakne ane mara lekad ditegale.
6 Keledae alasane majujuk di muncuk-muncukbukite, angkihannyane ngangsur ngepahbuka cicing alasane. Matannyane kuyusawireh tusing maan amah.
7 Kaulan Ulune jerit-jerit masesambatan bukakene: ‘Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasayadian dosan ange sampun kalintangageng, nanging tulungja ang manutsakadi prajanjian Palungguh IRatune.Ti ang mariangken pisan mungguing
ang sampun madosa pamantuka ringPalungguh IRatu.
8Wantah Palungguh IRatu sane dadospangajap-ajap Israele. Wantah PalungguhIRatu ngraga sanemrasidayang ngluputang
ang saking bebayane punika. Napi
NABI YEREMIA 14.9–13 861
awinanipun Palungguh IRatu sakadi tamiuring gumin ange? Sakadi pangumbarasane nginep wantah awengi?
9Napi awinane Palungguh IRatu sakadi anaksane kabingungan, sakadi wadua bala sanesampun kaon? Suja nipun PalungguhIRatu tan mari ngiangin ang. Ti angkaula druen Palungguh IRatu. Duaningpunika sampunang IRatu nilar ang.’ ”
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika indikrakyate punika sapuniki: “Ia demen makaadngalahin Ulun, tur tusing pesan ia demenngrunguang dewekne. Ento kranane Ulun dukapesan teken ia. Ulun lakar inget teken laksananeane jelek muah ngukum ia uli krana dosannyane.”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Edaja kita mapinunas teken Ulun
apang Ulun nulungin rakyate ento. 12 Yadiapinia mapuasa, Ulun masih tusing lakar nyakmadingehang pinunasne nunas tulung tekenUlun. Buina yadiapin ia ngaturang aturanmaborbor muah aturan wewijian, Ulun tusinglakar suud bendu teken ia. Tungkalikane Ulunlakar ngama ang ia di pasiatan muah aji sayahgede tur aji panyakit.”13 Irika ang matur sapuniki: “Duh Ratu Sang
Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur, Palungguh
NABI YEREMIA 14.14–16 862
IRatu wikan mungguing paranabine sampunmabaos ring rakyate mungguing iriki nenten jagawenten perang wiadin sayah ageng, duaningPalungguh IRatu sane sampun majanji. Ipunmaosang mungguing ring panegaran angewantah jaga wenten dame.”14Nanging pangandikan Ida Sang Hyang
Widi Wasa sapuniki: “Paranabine ane ngraosmalantaran parab Ulune, ento palsu. Ulun tusingtaen ngutus ia, tur tusing taen nunden ia apangangwarahang sabda angan akecap teken rakyateento. Wahyu ane orahanga teken paranabineento, tekane dongja uli sig Ulune. Ramalanparanabine ento paundukan ane tuara saja.Ento tuah reragragannyane padidi. 15Ulun eneIda Sang Hyang Widi Wasa. Ulun ngandikayangteken kita apa ane lakar laksanayang Ulun marepteken paranabine ane tuara utus Ulun ento,nanging ane suba ngraos malantaran parabUlune tur ngorahang mungguing perang muahsayah gede tusing lakar nepen gumine ene. Ulunlakar ngama ang ia di pasiatan muah aji sayahgede. 16 Keto masih rakyate ane madingehangraos nabine ento, ia masih lakar kama ang ajicara ane patuh buka keto. Awaknyane lakarkabrarakang di rurunge di Yerusalem, buinatuara ada anak ane lakar nanem bangkennyane.Paundukane ento lakar nepen ia ajaka makejang,
NABI YEREMIA 14.17–19 863
ngan nganteg ka somahnyane muah pianakneluh wiadin muani. Buka keto Ulun lakar nganggonia nebus kajaatannyane.”17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangang mangda ang nuturang ring rakyate indik
kaduhkitan manah ange, sapuniki:“Yeh matan ange membah peteng lemah.
Tan papegatan ang ngeling, mangelinginrakyat ange ane matatu dalem, turtatunne tusing dadi uas.
18Dikalane ang pesu ka tegale, ditu ngalinang bangken anak ma ulihan masiat.
Dikalan ange ka kota ngalin anganake nagih ma ulihan nandang seduk.Paranabi muah parapanditane padangindayang makarya, nanging dane tanuning napi sane patut karyanin dane.”
Rakyate matur ring Ida Sang Hyang Widi Wasa19 “Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, punapike
Palungguh IRatu sampun saking sujapisan nulak wong Yehudane? PunapikePalungguh IRatu nglintangin rakyat Sione?Napi awinane Palungguh IRatu natunin
ang kantos ang nenten mrasidayanguas? Ti ang ngrereh dame nanging nentenwenten sane kasidan. Ti ang ngajap-ajap
NABI YEREMIA 14.20–15.1 864
mangda seger, nanging rasa ajerih sanetansah nibenin ang.
20Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angsampun kalintang madosa pamantukaring Palungguh IRatu. Ti ang ngangkenindosa-dosan ange suang-suang talerdosa-dosan leluur ange.
21 Elingja ring prajanjian Palungguh IRatune,tur sampunang nistayanga ang.Sampunang Palungguh IRatu ngawinangYerusalem genah singasanan druenesane luih nandang kimud. Manggehangjaprajanjian sane sampun kardi PalungguhIRatu ring ang.
22Dewa-dewan bangsane punika nentenmrasidayang ngardi sabeh, samalihalangite nenten pacang mrasidayang sabehulihan ipun. Duh Ratu Widin ang,wantah Palungguh IRatu sane dados witpangajap-ajap ange, santukan wantahIRatu ngraga sane ngardi saluiring sanewenten.”
Bencana sane nibenin rakyat Yehudane
15 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang sapuniki: “Yadianja Musa
wiadin Samuel ane mapinunas teken Ulun, Ulunmasih tusing lakar ngolasin bangsane ento.
NABI YEREMIA 15.2–7 865
Tundenja bangsane ento magedi, tur tunden iamakaad uli arepan Ulune. 2 Yen ia matakon tekenkita kija lakun ang magedi, orahang teken iasabdan Ulune kene: ‘Ane patut ma uli kranagrubug depang ia ma grubugan. Ane patut maulihan masiat, depang ia ma di pasiatan. Anepatut ma ulihan sayah gede, apang ia kenasayah gede, tur ane patut katawan, depang iakatawan.’ 3Ulun Sang Hyang Widi Wasa subamutusang lakar nibakang bencana petang sorohmarep teken ia luire lakar ma di pasiatan, turbangkenne lakar paid cicing. Buina bangkeneento lakar amah kedis muah sisanne lakar amahburon alasan. 4Ulun lakar ngawanang sawatekbangsane di gumine pada resres nepukin undukeento uli krana solah Manase pianak Hiskiane diYerusalem dugase ia madeg ratu di Yehuda.”5 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Nyenke ane lakar marasa kapiolasanteken kita ih Yerusalem, buina nyenke anelakar mangenang kita? Nyenke ane lakar kobermatakon nakonang unduk kitane?6 Kita bangsa ane suba nulak Ulun. Kita suba
ngutang Ulun, ento krana Ulun nyaup turnyekjek kita kan dekdek, sawireh Ulunsuba med madalem kita.
7Ulun lakar nyambehang kita uli di sakancankotane di gumine ene buka nyambehang
NABI YEREMIA 15.8–10 866
gumpange. Ulun lakar ngeseng kita ihkaulan Ulune, Ulun lakar nyirnayang kitatur ngawanang kita putung tan pasentana,sawireh kita tusing suud-suud malaksanadursila.
8 Bebalune di gumin kitane lakar lebihan tekenbiase di pasihe. Ulun lakar ngama angpianak-pianak kitane muani di nedengtrunane, tur ulihan keto Ulun ngawanangmemenne nandang sangsara. Ulun lakarnibakang bencana ane ngawanang iaprajani sedih tur takut.
9Anake luh ane suba nglekadang pianakpepitu lakar bah nyele a , tur angkihanesengal-sengal. Buat ia lemahe subamasalin dadi peteng, tur ia lakar nandangkimud muah sakit a . Ulun lakar nepangmusuh kitane ngama ang ane enu idup dipantaran kitane. Ulun Sang Hyang WidiWasa ane suba ngandika buka keto.”
Nabi Yeremia masesambatan ringIda Sang Hyang Widi Wasa
10Ambate lacur ange. Apa krana memenange nglekadang ang? Tiang suba matembung
raos tur matetungkasan nglawan sawatekanake di gumine ene. Tiang tusing mutangwiadin masilihang, nanging makejang anake
NABI YEREMIA 15.11–16 867
suba nemah ang. 11 Ratu Sang Hyang WidiWasa, dumadak sakancan temahipune nibenin
ang yening ang nenten saking sujangayahin Palungguh IRatu, tur yening angnenten melanin meseh-meseh ange ring ayunPalungguh IRatune rikalaning ipun keni pakewuhwiadin kaduhkitan. 12 (Nenten wenten anakmrasidayang ngelung besi, napi malih besi tulensane saking kaler sane macampur antuk temaga.)13 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
ring ang sapuniki: “Ulun lakar ngutus musuhbuat nyuang arta brana kasugihan kaulan Ulune,buat ngukum ia ulihan dosa-dosannyane anesuba laksanaanga di gumine ene. 14Ulun lakarngranayang ia mamanjak teken musuhne digumine ane tonden tawanga, uli krana dukanUlune suba buka apine, tur apine ento lakarngeseng ia salawas-lawasne.”15 Irika ang raris matur asapuniki: “Duh
Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Palungguh IRatusampun wikan. Elingangja tur tulungja ang.Lugrainja ang ngwales jadmane sane tansahnguber-uber. Sampunangja kalintang sabar ringanake sane ngepet pa n ange. Elingangjamungguing ang kanistayang duaning angngiring Palungguh IRatu. 16 Palungguh IRatusampun ngandika ring ang, tur ang sampunngincepang pangandikan Palungguh IRatune.
NABI YEREMIA 15.17–20 868
Ti ang sampun ngiring sapakarsan PalungguhIRatune, duh Ratu Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa. Sabdan Palungguh IRatunesampun ngebekin manah ange antuk sukawirya. 17 Ti ang nenten naenin magubugan,makekedekan, maliang-liang sareng anak osan.Malantaran as bak n ange ring PalungguhIRatu, ang sampun nganehang padewekan
ange tur ang kaliput antuk gedeg basangange. 18Napi awinan ang terus nandang
sangsara? Napi awinan tatun ange nentenprasida uas? Napi awinannya ipun tan nyak uas?Punapike Palungguh IRatu mapakayunan jagangenyagang ang sakadi toyan tukade tuh ringmasan panese?”19Malantaran atur ange puniki, Ida Sang
Hyang Widi Wasa masaur asapuniki: “Yen kitanyak mabalik, Ulun lakar buin nampi kita turkita lakar buin dadi parekan Ulune. Buina buatngesehin raose ane tan paguna, kita lakarnuturang paundukan ane maguna, tur kita lakarbuin dadi nabin Ulune. Rakyate lakar padamabalik sig kitane, tur kita tusing perlu ngalihia. 20 Kita lakar dadiang Ulun buka tembokprunggune ane kuat sanun anake ento tungkasteken kita. Ia lakar nglawan kita, nanging ia tusingnyidayang ngalahang kita. Ulun lakar ngianginkita tur ngilonin kita apanga kita tansah rahayu.
NABI YEREMIA 15.21–16.7 869
21Ulun lakar ngrahayuang kita uli kawisesananake ane jaat muah wirosa. Ulun ene SangHyang Widi Wasa, suba ngandika buka keto.”
Indik urip dane Nabi Yeremia
16 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa malihngandika ring ang sapuniki: 2 “Eda
pesan kita ngalih kurenan wiadin ngelah pianakluh muah muani di tongose ene. 3Ulun lakarngorahin kita paundukan ane lakar nibenincenik-cenike ane lekad dini, muah ane nibeninwong tuannyane. 4 Ia ajaka makejang lakar makena grubug, buina tusing ada anak mangelinginmuah nanem bangkennyane. Bangkenne lakarpajlempang buka dugdugan lulune di tegale. Ialakar pada ma uli krana perang wiadin makena sayah gede. Bangkenne lakar dadi mamankedis muah buron alasan.5 Eda kita ka umah anake ane kaduhkitan,
buina eda nyedihang anak. Ulun tusing lakarbuin ngamertanin kaulan Ulune aji dame. BuinaUlun tusing lakar nresnain wiadin madalem ia.6Ane sugih muah ane was pada ma di gumineene, sakewala tusing ada anak ane lakar nanemwiadin mangelingin ia. Buina tusing ada anak anenues-nues awak wiadin tendas makatanda iakaduhkitan. 7 Tusing ada anak ane lakar nimpalinmadaar wiadin nginum buat nglipur sang ane
NABI YEREMIA 16.8–13 870
kakalahin ma . Buina tusing ada anak ane ngakutresna teken anake ane kakalahin ma tekenmeme wiadin bapanne.8 Eda pesan kita kema ka umah anake ane sedek
mapesta. Buina eda kita milu madaar wiadinnginum ajak anake ento. 9Melahang ngincepangane suba sabdayang Ulun. Ulun ene Sang HyangWidi Wasa Ane Maha Kuasa, Widin Israele. Ulunlakar mungkem sawatek suryak kagirangan,kasukan muah kaliangan pestan anake nganten.Unduke ene lakar tepukina baan rakyate dini.10 Yen kita ngorahang paundukane ento
makejang teken ia, ia pedas lakar matakonteken kita, apa krana Ulun mutusang ukumanbuka kene gemesne teken ia. Ia lakar matakonunduk kajaatan apa muah dosa apa ane subalaksanaanga, ane tungkas teken Sang HyangWidi Wasa, Widinnyane. 11Ditu pituturin iamungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa subangandika kene: ‘Leluur kitane suba ngutangUlun tur suba nyungsung dewa lenan. Ia subangalahin Ulun tur tusing nut teken paurukanUlune. 12Nanging kita suba mapagae ane jelekanteken leluur kitane. Kita ajak makejang enekaliwat bengkung tur jaat, buina kita tusing nyaknut teken Ulun. 13 Ento awanane Ulun lakar
ngentungang kita uli di gumine ene ka gumiane tusing tawang kita muah tusing tawanga
NABI YEREMIA 16.14–18 871
teken leluur kitane. Ditu kita peteng lemah lakarnyungsung dewa-dewa tur Ulun tusing lakarmadalem kita.’ ”
Indik mawali saking paselongan14 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika,
sapuniki: “Lakar ada masanne anake tusing buinmasumpah malantaran parab Ulune, Widi anenyeneng ane suba nuntun bangsa Israel pesuuli gumi Mesir. 15Nanging anake ento lakarmasumpah malantaran Ulun, Widi ane nyenengane nuntun Israel pesu uli gumine bedaja muahpesu uli sawatek gumine ane lenan, uli tongosUlune mrarakang ia. Ulun nuntun ia malipetan kagumine ane paicayang Ulun teken leluurnyane.Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa ane subangandika keto.”
Rauhipun ukuman16 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ulun ngutus bendega liu pesan buat ngejukrakyate ene. Suba keto Ulun lakar liu ngutus juruboros buat morosin ia di gunung-gununge muahdi bukite, di gua-guane di selagan batu kaange.17Ulun ngaksi sawatek pagaennyane tusing adaane ilid di ajeng Ulune. Tusing ada ane luput ulipangaksian Ulune. 18Ulun lakar ngwales dosamuah kajaatannyane, kel ping pindo, sawireh ia
NABI YEREMIA 16.19–17.1 872
suba ngletehin gumin Ulune aji dewa-dewa anebuka bangkene, ane tusing mangkihan tur subangebekin gumin Ulune aji widinnyane ane palsu.”
Pangastawan Nabi Yeremia19Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Palungguh
IRatu sane dados pasayuban ange tursane ngicen ang kakuatan. PalungguhIRatu nulungin ang rikalaning ang kenikamewehan. Parabangsane sane saking tanggunjagate pacang rauh ka ayun Palungguh IRatunetur matur sapuniki: “Leluur ange wantahmadue dewa-dewa sane palsu miwah arca-arcasane tan paguna. 20Mrasidayangke manusapunika ngardi widinnyane niri? Ipun nentenmrasidayang. Yening ipun pacang ngardiwidi-widinnyane punika boyaja widi.”21 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli ngandika
sapuniki: “Wireh keto Ulun lakar nyinahang tekenbangsa-bangsane, kakuasan muah kawidagdanUlune buat salawas-lawasne. Ditu ia lakar padanawang mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa.”
Dosa miwah ukuman pabuat wong Yehudane
17 1 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa,sapuniki: “Ih bangsa Yehuda, dosan
kitane kasuratang aji pen besi. Tulisane ento
NABI YEREMIA 17.2–7 873
kukir di a n kitane, baan pen ane muncuknemisi inten tur kukir di bucu-bucun pamorboranaturan kitane. 2 Rakyat kitane suba ngaturangbak di pamorboran aturan muah arca DewiAserane di punyan kayune ane gadang lumlum dipucak-pucak bukite, 3muah di gunung-gunungedi tegal-tegale. Musuh kitane lakar tekaang Ulunbuat ngrampas arta branamuah kasugihan kitaneuli krana dosa-dosa ane suba laksanayang kitadi gumin kitane. 4 Kita kapaksa lakar nyerahanggumi paican Ulune, tur kita lakar dadiang Ulunpanjak musuh-musuh kitane di gumi ane tondentawang kita sawireh dukan Ulune suba ngapi, turlakar endih murub salawas-lawasne.”
Sabda ngeniang indik mawarni-warni5 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Ulun lakar ngukum anake anengutang Ulun laut ngandelang kakuatanmanusane ane tuara langgeng.
6 Ia tan bina buka bete di tegal melakange,ane tumbuh di tegal melakange anetuh latuh, di tanahe ane ngemu uyahane ngranayang en k-en kane tusingnyidayang tumbuh. Tusing lakar ada undukane melah ane lakar tepukina teken ia.
7Nanging Ulun lakar ngamertanin anake anepracaya teken Ulun.
NABI YEREMIA 17.8–13 874
8Anake ento tan bina buka punyan kayune anetumbuh di sisin tukade, ane akahnyanemalipah ka yehe. Ia tusing perlu takutteken masan panes, sawireh donne lakartansah gadang. Ia tusing perlu keweh yentusing ada ujan, tur ia lakar tetep mabuah.
9Nyen ane nyidayang nger teken a nmanusane? Di a n manusane ento tansahbek misi daya pekel. A nne suba kaliwatsakit tur sukeh baan nyegerang.
10Ulun, Sang Hyang Widi Wasa nylidik pepinehmuah nguji keneh manusane. Ulun lakarngwales ia suang-suang manut ngkahmuah manut laksanannyane.”
11Anake sane molih jinah antuk mamekel,ipun tan bina sakadi paksine ngaem taluhsane boya taluhipune. Rikalane ipunnedeng tuuh, irika ipun pacang kicalankasugihanipune tur sasampune ipuntua irika jaga sinah kanambetannyane.12 Perhyangan Agung iragane tan binasakadi singasanane, sane luih sane sakingpangawit kawangun ring pucak gunungesane tegeh.
13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sane dados wi ng pangajap-ajapIsraele. Sakancan anake sane nilarPalungguh IRatu ipun pacang nandang
NABI YEREMIA 17.14–17 875
kimud. Ipun pacang sirna sakadi wastananake sane katulis ring buke, duaningipun sampun nilar Palungguh IRatu, sanemakadados toya empulnyane sane ning.
Nabi Yeremia nglungsur pitulungan ringIda Sang Hyang Widi Wasa
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, segerangjaang, santukan malantaran kadi asapunikaang pacang dados seger oger. Luputangjaang santukan malantaran kadi asapunikaang pacang molih karahayuan sane sampurna.
Santukan wantah Palungguh IRatu sane patutluihang ang.15 Rakyate mabaos ring ang sapuniki:
“Encenke sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasasane ngancam ang, banggayang sampun Idangrauhang ring ang sane mangkin.”16Nanging Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang nenten naenin nglungsur mangda
Palungguh IRatu ngrauhang bencana ringipun. Ti ang nentenja ngajap mangda ipunkeni kamewehan. Palungguh IRatu wikan ringindike punika, tur Palungguh IRatu wikan napisane sampun baosang ang. 17 SampunangPalungguh IRatu ngeseng ang. WantahPalungguh IRatu sane dados genah angemasayuban rikalane ang keni pakewuh.
NABI YEREMIA 17.18–22 876
18 Banggayangja anake sane nguber-uber angpacang kimud, nanging sayubinja ang, duhRatu Sang Hyang Widi Wasa. Liputja ipun antukjejeh ngetor, nanging sampunang PalungguhIRatu nengkejutang ang. Banggayangjabencana ageng jaga nibenin tur ngenyagang ipun.
Indik ngluihang rahina Sabat19 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
ring ang sapuniki: “Yeremia, kema warahangsabdan Ulune ditu di gapuran kotane anemadan Gapura Rakyat, ane biasa entasina baanpararatun Yehudane dikalane ia pesu mulihka kota. Sasubane keto kema masih warahangsabdan Ulune di gapuran Yerusaleme anelenan. 20Ditu warahang teken sang prabu muahteken rakyat Yehudane makejang, aketo masihteken sawatek anake ane nongos di Yerusalemane pesu mulih di gapurane ento, apangapadingehanga pangandikan Ulune. 21Orahangteken ia ajaka makejang yening ia makenehidup, ia tusing dadi maaba-abaan didina Sabate.Ia tusing dadi maaba-abaan mulih di gapura-gapuran Yerusaleme, 22wiadin maaba-abaanpesu uli umahe didina Sabate. Ia tusing dadimagae didina Sabate. Ia patut ngluihang dinaSabate ento makadadi rerainan ane suci, bukaane suba tahang Ulun teken leluurnyane.
NABI YEREMIA 17.23–27 877
23 Leluurne tusing nyak madingehang tur iatusing ngrunguang Ulun. Nanging ia tansahbengkung. Ia tusing nyak nuutang pituduh Ulunewiadin mlajah teken Ulun.24Orahinja bangsane ento mungguing ia
patut ninu n sapa tah Ulune. Ia tusing dadimaaba-abaan pesu mulih di gapuran kotanedidina Sabate. Ia patut ngluihang dina Sabateento makadadi rerainan ane suci, tur tusingpesan dadi nyemak gae. 25 Yen suba keto,pararatu muah pangerannyane lakar mentasdi gapuran kota Yerusaleme tur lakar nampikakuasan ane patuh buka kakuasan Daude. Ialakar negakin kreta muah jaran, kairing baanrakyat Yehuda muah rakyat Yerusaleme, tur kotaYerusaleme tansah bek baan rakyat. 26 Rakyatelakar pada teka uli kota-kotan Yehuda muahuli desa-desa di kiwa tengen Yerusaleme. Ialakar teka uli wewengkon Benyamin muah ulidi bongkol-bongkol bukite, uli gunung-gunung,uli Yehuda bagian kelod. Ia lakar pada teka diPerhyangan Ulune ngaba aturan maborbor muahwewalungan, aturan palawija muah menyan,makamuah aturan panyuksmannyane. 27Nangingia ajaka makejang patut nut teken Ulun, turngluihang dina Sabate makadadi dina ane suci.Ia tusing dadi maaba-abaan liwat di gapurankota Yerusaleme didina Sabate ento, sawireh
NABI YEREMIA 18.1–9 878
yen ia mamurug, Ulun lakar nunjel gapuran kotaYerusaleme ento. Apine ento lakar muunangpuri-purine di Yerusalem, tur tusing ada anak anebakal nyidayang ngama ang apine ento.”
Nabi Yeremia ring umah tukang payuke
18 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 2 “Kemaja ka umah tukang
payuke. Ditu Ulun lakar ngwarahang pituduhUlune teken kita.” 3 Raris ang mamargi ka umahtukang payuke punika. Ipun panggihin angsedeng itehe makarya ring jantrannyane. 4 Rikalasatunggaling payuk sane sedeng kakaryaninpunika rusak, raris ipun ngambil tanah legiteiwau tumuli kawangun malih kadadosang barangsane osan.5 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 6 “Apake Ulun tusing wenang
ngarap bangsa Israel buka tukang payukengarap tanah legite ento? Kita tansah ada diliman Ulune buka tanah legite di liman tukangpayuke. 7 Yen nuju Ulun ngandika mungguingUlun lakar ngabut, nguug wiadin lakar ngesengsatunggaling bangsa wiadin kaprabon, 8 nangingyen bangsane ento suud ma ngkah dursila,Ulun tusing payu nyalanang apa ane subasabdayang Ulun. 9 Tungkalikane, yadian Ulunsuba ngandika mungguing Ulun lakar numbuhang
NABI YEREMIA 18.10–15 879
wiadin ngwangun satunggaling bangsa wiadinkaprabon, 10 sakewala bangsane ento tusingnyak pageh nuut sapa tah Ulune, tur ia tansahmalaksana dursila, Ulun masih lakar tusingnglaksanayang apa ane suba janjiang Ulun.11Ane jani, kema orahin rakyat Yehuda muahYerusaleme mungguing Ulun ane jani sedekngrencanayang buat nglawan tur ngukum ia.Orahinja ia apanga suud ngae dosa, tur apangia ngesehin ngkahne ane suba-suba. 12 Ia lakarmasaut kene: ‘Napi awinanipun kadi asapunika?Tiang jaga pageh mamengkung tur ngambekangkadursilan manut sapakitan ange.’ ”
Rakyate nulak Ida Sang Hyang Widi Wasa13 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa,
asapuniki: “Tegarangja takonin bangsa-bangsane makejang, apake taen ada anekene. Bangsa Israele suba ngae paundukanane jele pesan!
14Apa taen muncuk gunung batu kaange diLibanon tusing kakaput baan salju? Apakeyeh tukad pagunungane ane dingin entobisa nyat?
15Nanging kaulan Ulune jeg bisa engsapteken Ulun. Ia morbor pasepan buatparadewane. Ia suba katanjung dimambahannyane suang-suang. Ia tusing
NABI YEREMIA 18.16–20 880
enu majalan di margane ane tua. Ia subamajalan di rurunge ane salah.
16 Ia suba nadiang tanahe ene tanah anengresresin, ane kanistayang salawas-lawasne. Sawatek anake liwat lakartengkejut nepukin unduke ento. Buinaia pada ngep enggang kabatek baanangobne.
17Ulun lakar mrarakang kaulan Ulune di arepanmusuhne buka abune ampehang anginuli kangin. Ulun lakar ngutang ia, turUlun tusing lakar nulungin ia dikalaningbencanane ento teka.”
Pangindrajala marep ring Nabi Yeremia18 Irika rakyate pada mabaos sapuniki: “Jani
jalanja iraga ngae pangindrajala marep tekenNabi Yeremia, sawireh tusingja kuangan panditaane lakar ngurukang iraga, anak wicaksana anelakar mituturin iraga muah ane lakar ngwarahangsabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Jani jalanalih-alihin pelihne tur suud madingehangmunyinne.”19 Irika ang ngastawa sapuniki: “Duh Ratu
Sang Hyang Widi Wasa, pirengangja atur ange,tur pirengangja napi sane sampun baosangaantuk meseh ange ngeniang indik ange.20 Punapi wenten anak ngwales kabecikan
NABI YEREMIA 18.21–19.1 881
antuk kajaatan? Nanging ipun sampun makaryabangbang buat jaga nuludang ang mrika.Ledang Palungguh IRatu eling mungguing angsampun mapinunas ring Palungguh IRatu,mangda sampunang Palungguh IRatu jagangrauhang piduka ring ipun. 21Nanging sanemangkin duh Ratu, banggayang pianakipunepadem kasayahan, banggayang sampun ipunpadem ring payudan. Banggayang somahipunebalu miwah kicalan pianak, banggayang sampunmangda jadmane sane muani-muani pademantuk sakit tur truna-trunannyane pademring payudan. 22 Ledang Palungguh IRatu tanpawangsit ngrauhang prampok buat ngrampasumahipune sane ngawinang ipun jerit-jeritnandang takut. Ipun sampun ngardi bangbangpabuat ang mangda ang labuh irika, turipun sampun masang jeet jaga ngejuk ang.23Nanging Palungguh IRatu wikan ring sakancanpangindrajalannyane buat ngamademang ang.Sampunangja ampurayanga kajaatan wiadindosanipune. Banggayang ipun kaon ring payudan,tur tepasinja ipun rikalaning IRatu bendu.”
Indik guci tanah sane belah
19 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangang mangda ang numbas guci tanah.
Ida taler ngandikayang mangda ang ngajak
NABI YEREMIA 19.2–6 882
makudang-kudang panglingsir bangsa Yehudamiwah makudang-kudang pandita sane sampunlingsir. 2 Tur ang mangda nglintang ring gapurasane mawasta Belahan Payuk buat ngungsi kaLebak Hinome. Irika ang patut ngwarahangsabda sane pacang paicayang Ida ring ang.3 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayang angmangda mabaos, sapuniki: “Pararatun Yehudanemuah rakyat Yerusaleme, padingehangja sabdanUlun, Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa,Widin Israele. Ulun lakar rauh ngaba bencanaka tongose ene kan sawatek ane pada ningehbebayane ento, lakar pada nyele a . 4Ulunngadakang paundukan ane buka keto sawirehbangsane ene suba ngutang Ulun tur ngletehintongose ene baan aturan-aturan ane baangadewa-dewa len, dewa ane tusing tawanga,tur ane tusing tawanga teken leluurne, wiadintusing tawanga teken pararatun Yehudane.Ia suba ngebekin tongose ene aji ge h anakane tan padosa. 5 Buina ia suba ngwangunpamorboran aturan buat Dewa Baal tur morborpianak-pianakne makadadi aturan ditu. Uluntusing taen nitahang unduk ane buka keto.Paundukane ane buka keto tonden taen marawatdi angen Ulune. 6 Ento awanane, lakar tekamasanne tongose ene tusing buin kasambatTopet wiadin Lebak Hinom, nanging tongose ene
NABI YEREMIA 19.7–13 883
lakar kasambat Lebak Pajagalan. 7Di tongose eneUlun lakar muungang sawatek rencanan rakyatYehuda muah Yerusaleme. Ulun lakar nepangmusuhne ngalahang ia, tur ngama ang ia dipasiatan. Ulun lakar nyerahang bangkennyanedadi amah-amahan kedis muah buron alaseane galak. 8Ulun lakar ngadakang bencanaane ngresresin di kotane ene kan sakancananake ane liwat dini pada tengkejut tur angob.9Musuhe lakar ngiter kotane ento tur lakarngama ang rakyatnyane. Kotane kiter rapetpesan, kan rakyate ane di tengah kotane entonampah mpalne muah pianakne tur daarabenne.”10Wusan punika Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngandikayang angmangda ang ngencak gucinering arepan anake sane sampun nyarengin ang.11 Samaliha Ida ngandikayang ang mangdangorahang ring ipun mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa sampun ngandikasapuniki: “Ulun lakar ngenyagang kota muahbangsane ene apang kan buka guci tanaheene belahanne tur tusing buin dadi tuptupang.Rakyate kan lakar nanem bangken mpalnedi Topet sawireh tusing ada buin tongos anelenan buat nanem mpalne. 12Ulun majanji lakarnadiang kota muah isin kotane ento buka Topete.13 Sawatek umahe di Yerusalem, umah-umah
NABI YEREMIA 19.14–20.3 884
pararatun Yehudane, muah sawatek umahe anedi duur raabe dadi tongos morbor menyan buatdewa-dewa di langite muah tongos mriokanganggur makaaturan teken dewa-dewane anelenan. Ento makejang lakar leteh patuh bukaTopete ento.”14 Sasampune punika ang raris nilar Topete
inggih punika genah Ida Sang Hyang Widi Wasangutus ang buat ngrauhang dauh pangandikanIdane. Tiang raris budal tur majujuk ring natarPerhyangan Agunge tur ngrauhang ring sakancananake irika, 15mungguing Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa, Widin bangsa Israelesampun masabda sapuniki: “Ulun lakar ngukumkotane ene muah kota-kota ane paek tekenkotane ene buka ane suba sabdayang Ulun,sawireh kita kaliwat bengkung tur tusing pesannyak madingehang tah Ulune.”
PasogsaganNabi Yeremia nglawan Pandita Pasur
20 1 Rikala Pandita Pasur putran Dane Imersane daweg punika dados pamimpin ring
Perhyangan Agunge mireng ang ngumumangdauh pangandikane punika, 2 dane rarismrentahang mangda ang ka g g tur kategulantuk ante ring duur gapuran PerhyanganAgunge sane mawasta Gapura Benyamin.3 Benjangne pasemengan, sasampun Pandita
NABI YEREMIA 20.4–7 885
Pasur ngelusin anten ange, irika ang maturring dane sapuniki: “Ida Sang Hyang WidiWasa nentenja malih pacang marabin raganePasur. Parab sane paicayang Ida ring raganeinggih punika: ‘Jejeh ngetor saking nyatur arah.’4 Santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa ngragasampun masabda sapuniki: ‘Ulun lakar nadiangkita anak ane ngresresin buat dewek kitanepadidi muah buat mpal- mpal kitane, buinakita lakar nepukin ia ajaka makejang kama angaji pedang baan musuh-musuhne, tur Ulunlakar nyerahang sakancan bangsa Yehuda sigkakuasan rajan bangsa Babele. Ia lakar nawankita abana ka guminne muah ada masih anema anga. 5Ulun masih lakar nepang musuhnenyarahin sakancan arta branan kotane ene muahngrampas pagelahanne muah kasugihannemakejang, aketo masih arta branan pararatunYehudane, makejang lakar brarute ka Babel. 6 Turkita ih Pasur, kita muah sapanyamaan kitanemasih lakar juka tur abana ka Babel. Ditu kitalakar ma tur katanem, keto masih parasawitrankitane makejang ane suba sai-sai bobabin kita.’ ”
Nabi Yeremia masesambatan ringIda Sang Hyang Widi Wasa
7Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun melog-melog ang tur
NABI YEREMIA 20.8–10 886
ang sampun kabelog-belog. PalungguhIRatu banget sitengan ring ang,samaliha Palungguh IRatu ngungkulin
ang. Sami jadmane nganistayangang, ipun ngewerin ang araina
mepek.
8Nyabran ang mabaos, ang mus ngelursapuniki: “Kawirosan! Bencana gede.”Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angtansah kacacad kanistayang duaning
ang ngwarahang dauh pangandikanPalungguh IRatune.
9Nanging yen ang mamanah jaga nglaliangIda Sang Hyang Widi Wasa tur wusanmabaos sajeroning parab Idane, irikasabdan Palungguh IRatune kebus waluyasakadi geni morbor tangkah ange.Ti ang ngindayang ngempet, nangingnenten mrasidayang.
10 Ti ang sampun miragi anake akehmabaos sapuniki: “Dini ditu subaada bencana gede. Jalanja aturang iateken pamrentahe.” Kadi asapunikataler sawitran ange sane pinih raketnganumadakang mangda ang kenisengkala. Ipun mabaos sapuniki: “Miribne
NABI YEREMIA 20.11–15 887
iraga nyidayang ngapus ia tur ngwalessakit a n iragane.”
11Nanging duh Ratu Sang Hyang Widi,Palungguh IRatu sane ngiangin ang,kalintang kuat tur kuasa. Anake sanenguber-uber ang jaga pocol. Ipunkanistayang salawasnya santukan ipunnenten sida karya. Samaliha kanistanipunenenten naenin kalaliang antuk anake.
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, Palungguh IRatu mintonin jadmasecara adil. Palungguh IRatu wikan napisane wenten ring a miwah pepinehipune.Duaning punika icenja ang ngetonpangwales Palungguh IRatune marep ringmeseh ange, santukan ang sampunngaturang wicaran ange ring tanganPalungguh IRatune.
13Makidungja pabuat Ida Sang Hyang WidiWasa! Luihangja Ida Sang Hyang WidiWasa! Ida mebasang anake sane ka ndessaking kakuasan jadmane sane dursila.
14 Temahja rahina paweton ange. Laliangjarahina daweg memen ange nglekadang
ang.15 Temahja jadmane sane ngawinang bapan
ange liang, rikala ipun ngrauhang or
NABI YEREMIA 20.16–21.2 888
sapuniki: “Rarene ane mara lekad muani.Beli jani ngelah pianak muani.”
16Dumadak anake punika kageseng sakadiIda Sang Hyang Widi Wasa ngesengkota-kotane punika. Dumadak rikalasemeng ipun ningeh jeritan-jeritan anaksakit tur rikala sore ipun miragi kulkulbulus, wangsit mungguing wenten baya.
17 Santukan ipun nenten ngamademang angsadurung ang kalekadang mangda angmatanem ring garba wasanmemen ange.
18Napi gunanipun ang kalekadang? Tianglekad wantah buat nandang sangsaramiwah kaduhkitan, tur sapanjang tuuhange, ang nandang kimud?
Kota Yerusalem jaga kakaonang
21 1 Ida Sang Prabu Sedekia, ratun Yehudanengutus Dane Pasur okan Dane Malkia
miwah Pandita Sepanya okan Dane Maaseyangrauhin ang tur kadulurin pangandikaasapuniki: 2 “Rarisangja guru matur ring IdaSang Hyang Widi Wasa ngeniang indik ange.Santukan Sang Prabu Nebukadnesar saking Babelkairing antuk wadua balan idane sampun ngiterkota puniki. Dumadak Ida Sang Hyang Widi Wasaledang ngwentenang katawahan pabuat ang turmaksa Sang Prabu Nebukadnesar mawali.”
NABI YEREMIA 21.3–8 889
3 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang, tur ang raris mabaos ring utusanesane ngrauhin ang punika 4mangda danenguningayang ring Ida Sang Prabu Sedekiamungguing Widin Israele sampun masabdasapuniki: “Ih Sedekia, Ulun ane lakar ngalahangwadua balan kitane ane lakar masiat nglawanraja Babele muah wadua balannyane. Ulun lakarnambunang sanjatan wadua balan kitane dibasan tengah kotane ene. 5Ulun lakar masiatnglawan kita aji kakuatan Ulune makejang, ajipidukan Ulune ane tan kadi-kadi. 6Ulun lakarngama ang sawatek isin kotane ene, manusawiadin buron lakar pada ma ulihan geringgrubug. 7Nanging kita muah paraprakanggonkitane, tur sawatek anake ane luput uli pasiatanmuah sayahe gede ento, tur uli gering grubugeento, lakar serahang Ulun teken Nebukadnesarmuah teken musuh kitane ane mabudingama ang. Nebukadnesar lakar ngama angkita. Ia tusing lakar ngelah rasa kapiolasan muahmadalem kita ajak makejang. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane suba masabda buka keto.”8 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikayangang mangda ang mabaos ring anake punika
sapuniki: “Padingehangja! Ulun Sang HyangWidi Wasa. Ulun ngedengin kita mambahanane patut pilih kita. Mambahane ane abesik
NABI YEREMIA 21.9–11 890
ngranayang kita idup muah mambahane anebuin abesik ngranayang kita ma . 9Nyenja anepageh ngoyong dini di kota, ia lakar ma dipasiatan, ma ulihan kasedukan, wiadin maulihan gering grubug. Nanging nyenja nyak pesuuli kotane ene tur nyerahang dewek teken wongBabele ane sedeng ngebug kotane ene, ia tusinglakar kama ang. Paling lacur ia luput uli bayapa . 10Ulun tusing buin mapakayun ngenuangkotane ene, nanging tungkalikane Ulun lakarngenyagang kotane ene. Ulun lakar nyerahangkotane ene teken raja Babele tur ia lakar nunjelkotane kan ka dasar-dasarne. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Ukuman sane nibenin purinsang prabu Yehudane
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangang mangda ngrauhang sabda puniki ring
purin sang prabu Yehudane, katurunan IdaSang Prabu Daude, sapuniki: “Padingehangjapangandikan Ulun Sang Hyang Widi Wasa.Pedasinja mungguing kadilan suba kalaksanayangnyabran dina. Tindihinja anake ane kabelog-belogmarep teken anake ane melog-melog ia. Yen kitatusing nglaksanayang buka keto, dosan kitanengranayang pidukan Ulune lakar ngendih murubbuka apine ane tusing nyidayang kama ang.
NABI YEREMIA 21.12–22.4 891
12 (21:11) 13 Ih iba Yerusalem, ane kawanguntegeh di duur jurange, ane buka bukit kaangenyeleg di tanahe ane dangsah. Nanging Ulunlakar maperang nglawan iba. Iba ngorahangtusing ada anak ane nyidayang ngebug iba wiadinnguugang benteng ibane. 14Nanging Ulun lakarngukum iba manut pagaen ibane. Ulun lakarnunjel purin ibane, tur apine ento lakar muunangsaluiring ane ada di kiwa tengennyane. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Kasaksian Nabi Yeremia marep ringpurin sang prabu Yehudane
22 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangmangda ang tangkil ka purin sang prabun
wong Yehudane, katurunan Sang Prabu Daudetur irika ang mangda matur ring ida sang prabu,ring paraprakanggen idane miwah ring rakyatkota Yerusaleme, mangda ida dane ipun padasedia mirengang dauh pangandikan Ida SangHyang Widi Wasa sane kadi asapuniki: 2 (22:1)3 “Ulun Sang Hyang Widi Wasa, nitahang kitaapanga kita malaksana adil tur patut. Tindihinjaanake ane kabelog-belog marep teken sangane melog-melog ia. Edaja nyangsarain wiadinngala-ala wong sunantara, anak ubuh muahbebalu. Buina eda pesan ngama ang anak anetan padosa dini di tongose ane suci ene. 4 Yening
NABI YEREMIA 22.5–9 892
kita kapitui nyalanang ane suba prentahangUlun, ditu katurunan Daude lakar tetep dadi raja.Buina ia ajaka prakanggonne muah rakyatne,lakar tetep mulih di gapuran purine ene negakinkreta wiadin jaran. 5Nanging yening kita tusingnyak magehang prentah Ulune, Ulun masumpahtekening kita mungguing purine ene lakar uug.Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane suba masabdabuka keto.6 Buat Ulun, purin Yehudane ento luih tan bina
buka tanah Gilead tur asri buka pagununganLibanone. Nanging Ulun lakar nadiang ia tongosane sepi, tusing ada anak ane nongos ditu. 7Ulunlakar ngutus anak buat nguugang purine ento.Anake ento makejang pada ngaba kandik tur ialakar ngandik sawatek adegan kayu arase anemelah-melah tur ngentungang kayune ento kaapine.8 Sasubane keto liu wong sunantara ane liwat
ditu lakar pada saling takonin, apa awanane UlunSang Hyang Widi Wasa dadi mapakardi ane bukaketo marep teken kotane ane gede ene? 9Ditu ialakar masaut mungguing unduke ene dadi bukakene sawireh kita suba tungkas teken prajanjiankitane teken Ulun, Widin kitane, tur kita subamabak muah ngaula teken widi-widi ane lenan.”
NABI YEREMIA 22.10–13 893
Pawarah Nabi Yeremia ngeniangindik Ida Sang Prabu Yoahas
10 Ih rakyat Yehuda, sampunangja raganenangisin Ida Sang Prabu Yosia, sampunangsungsut malantaran sedan idane. Nanging padasungsutja buat Ida Sang Prabu Yoahas putranidane, santukan ida sampun katawan antukanake, tur ida nenten pacang naenin mawalimalih. Ida nenten pacang naenin malih nyingakjagat genah idane embas.11 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika ngeniang
indik Ida Yoahas okan Ida Sang Prabu Yosiane,sane ngentosin ajin idane jumeneng nata ringYehuda sapuniki: “Ia suba makaad uli dini, turtusing lakar taen buin malipetan. 12 Ia lakar madi gumine di tongos iane katawan, ia tusing lakarbuin taen nepukin gumine ene.”
Pawarah Nabi Yeremia ngeniangindik Ida Sang Prabu Yoyakim
13 Sengkala jadmane sane ngwangunumahnyane antuk cara sane tan adilmiwah malinggahin umahnyane punikaantuk cara sane nenten jujur, sane nundensesamannyane makarya tan mapikolih turupahnyane tan kataur.
NABI YEREMIA 22.14–18 894
14 Sengkala jadmane sane mabaos sapuniki:“Iraga lakar ngae gedung gede anekamar-kamarne gede tur misi loteng.”Umahnyane tumuli kadagingin jendela,tur kadingdingin antuk papan taru aras,raris kacet antuk cet barak.
15 Punapike punika ngawinang idewa dadosratu sane becik yening idewa ngwangunpuri antuk taru aras sane becikanring umah-umahe sane lianan? Ajinidewane muponin dirga yusa. Ida tansahngamargiang indik sane patut tur adil,tur ida tansah sida karya ring sapamarginidane.
16 Ida nepasin wicara saha adil buat anakesane was, tur sami mamargi saha becikmalantaran ida. Sapunika pitegesipununing ring Ida Sang Hyang Widi Wasa.
17Nanging idewa wantah mrasidayangnyingakin sane dados kabuatan idewanengraga. Idewa ngamademang anake sanetan padosa, tur antuk kakerasan idewanindes rakyat idewane. Ida Sang HyangWidi Wasa sane sampun masabda kadiasapunika.
18Duaning punika Ida Sang Hyang Widi Wasararis ngandika ngeniang indik Ida Sang Prabu
NABI YEREMIA 22.19–21 895
Yoyakim putran Ida Sang Prabu Yosia, prabunering Yehuda sapuniki:“Tusing ada anak ane lakar mangenang
ma nne, wiadin anak ngraos: ‘Ambategeden sangsaranne, aduh sawitran ange,ambate geden sangsaranne.’ Tusing adaanak ane lakar mangelingin ia wiadinmasesambatan: ‘Duh dewa, duh ratu sangprabu.’
19 Ia lakar katanem cara nanem bangkenkeledaene. Ia lakar paida tur entungangadi jabaan gapuran Yerusaleme.”
Pawarah Nabi Yeremia ngeniangindik kota Yerusaleme
20 Ih rakyat Yerusalem, mrikaja lunga kaLibanon. Mageluranja irika, tur mrikajaka tanah Basan tur majeritanja irika.Majeritanja saking pagunungan Moab,santukan sakancan kan n ragane sampunkaon.
21 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngandikaring ragane rikala ragane kantun gemuhlanduh, nanging ragane tan pisan kayunmiragiang. Kadi asapunika wantahlaksanan ragane sapanjang umur, turragane nenten naenin mamanah ninu npakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
NABI YEREMIA 22.22–27 896
22 Pamimpin-pamimpin ragane sami pacangampehang angin, parakan n raganepacang dados tawanan perang. Kotanragane pacang kanistayang tur nandangkimud malantaran sakancan kajaatan sanesampun kardi ragane.
23 Ragane liang malinggih ring sor arase sanebakta ragane saking Libanon. Nangingambate piselsel ragane sareng samirikala rauh sangsara sane pacang nibeninragane. Sakitne jaga sakadi anake istringembasang rare.
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasamarep ring Ida Sang Prabu Yoyakim
24 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda ring IdaSang Prabu Yoyakin okan Sang Prabu Yoyakimeratun Yehudane sapuniki: “Sasaja-sajaane Ulunene Widi ane nyeneng. Yadianja kita bukabungkung stempel di liman Ulune di kenawan,Ulun lakar ngelus kita, 25 tur nyerahang kita tekenanake ane taku n kita, nah ento anak ane lakarngama ang kita. Ulun lakar nyerahang kita tekenRaja Nebukadnesar, raja Babele muah tekenwadua balannyane. 26Ulun lakar maksa kitamuah memen kitane ka tongos paselongane. Kitalakar luas ka gumine ane dong gumin kitane,ditu kita muah memen kitane lakar ma . 27 Kita
NABI YEREMIA 22.28–23.2 897
lakar dot buin nepukin gumine ene, nanging kitatusing taen lakar malipetan mai.”28 Tiang raris matur: “Punapike Ida Yoyakin
sakadi gucine sane belah, sane kakutangsane nenten wenten anak sane mangenangmalih? Punapike punika mapiteges ida miwahparaputran idane pacang taler kabakta maselongring negarane sane durung uningin ida?”29Aduh, gumi, gumi, pirengangja napi sane
sampun kapangandikayang antuk Ida SangHyang Widi Wasa, sapuniki:
30 “Jlemane ane kena kukum kelanganpianak-pianaknyane. Ia lakar dadi anakane tusing taen mapikolih. Ia lakar tusingngelah katurunan ane lakar mrentahYehuda buka Daud leluurnyane. Ulun SangHyang Widi Wasa suba ngandika bukaketo.”
Pangajap-ajap buat masa sane jaga rauh
23 1Ambate madurgama tetepasan IdaSang Hyang Widi Wasa sane jaga nibenin
pamrentah sane nyirnayang miwah nyambragangkaulan Idane. 2 Sapuniki pangandikan Ida SangHyang Widi Wasa, Widin Israele sane katuekangpabuat pamrentah-pamrentahe sane ngadenragane sampun miara kaulan Idane: “Kitasuba tusing miara kaulan Ulune, kita suba
NABI YEREMIA 23.3–8 898
nyambehang ia muah nundung ia. Ane jani Ulunlakar ngukum kita uli krana kajaatan ane subalakonin kita. 3Ulun lakar nambunang sisan kaulanUlune uli di gumine di tongosne kita nyambehangia, tur Ulun lakar ngaba ia malipetan ka tanahpalekadannyane. Ia lakar ngelah pianak liutur lakar sayan ngliunang. 4Ulun lakar nyelikpamrentah buat miara ia. Kaulan Ulune buintakut muah jejeh, tur Ulun tusing lakar buinngukum ia. Ulun Sang Hyang Widi Wasa subamasabda buka keto.”5 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Lakar ada masanne Ulun lakar nyelikuli katurunan Daude ane adil buat dadi raja.Rajane ento lakar mrentah saha wicaksana turnglaksanayang paundukan ane patut muah adildi sakuub gumine ene. 6 Yen ia suba dadi raja,rakyat Yehudane lakar kerta raharja muah rakyatIsraele lakar idup dame. Ia lakar kasambat: IdaSang Hyang Widi Wasa Juru Rahayun Iragane.”7 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Lakar ada masanne anake tusing buin bani lakarmasumpah malantaran nyambat Ulun, Widiane nyeneng, ane nuntun bangsa Israele pesuuli gumi Mesir. 8Nanging ia lakar masumpahmalantaran nyambat Ulun, Widi ane nyeneng,ane nuntun bangsa Israel pesu uli gumi kaja,muah pesu uli gumine ane len-lenan, uli
NABI YEREMIA 23.9–12 899
tongosne suba sambehang Ulun. Sasubane ketoia lakar nongos di gumi palekadane dini.”
Pawarah Nabi Yeremiangeniang indik paranabine
9A n ange dekdek renyuh, tur ang ngetor.Malantaran Ida Sang Hyang Widi Wasa,samaliha malantaran sabdan Idane sanesuci, ang waluya sakadi anake sanepunyah, sane sampun lebihan nginumanggur.
10 Jagate sampun bek madaging jadma sanenenten pracaya ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Ipun malaksana jaat tur iwangantuk ipun ngunayang kakuatanipune.Malantaran temah Ida Sang Hyang WidiWasa, gumine sedih, samaliha tegalpangonane tuh latuh.
11 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika sapuniki:“Paranabi muah parapanditane tusingngelah Widi. Ulun suba napetang iasedekan malaksana jaat di PerhyanganAgunge.
12Mambahan ane entasina lakar beligtur peteng. Ulun lakar ngawanang iakatanjung tur labuh. Ulun ngabaang iabencana. Masan ukumannyane suba
NABI YEREMIA 23.13–17 900
teka. Ulun Sang Hyang Widi Wasa subamasabda buka keto.
13Ulun suba ngaksi dosan nabi-nabi Samariane.Ia suba ngraos masrana adan DewaBaal, tur suba nuntun kaulan Ulune kamambahan ane kasasar.
14Nanging Ulun suba nyingak nabi-nabinedi Yerusalem, laksananne buin jelekanteken ento. Ia mamitra tur mobab. Iangangsokang rakyate apanga ngae anepelih, kan tusing ada ane nyak suudnglaksanayang paundukan ane jaat. BuatUlun, ia ajaka makejang patuh jaatne bukarakyat Sodom muah Gomorane.
15 Sawireh keto, kene pangandikan Ulun, IdaSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa buatparanabine ane di Yerusalem: ‘Ulun lakar maangia en k-en kan ane pait dadi dedaaranne muahracun dadi inum-inumane, sawireh ia subanyebar paurukan tusing pracaya teken Widi disakuub gumine ene.’ ”16 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa
ngandika ring rakyat Yerusaleme, sapuniki:“Eda pesan madingehang apa ane orahangateken paranabine ento. Ia nyegseg kita ajipangajap-ajap ane palsu. Ia ngorahang teken kitaapa ane tumbuh di angenne, tur tusingja anesabdayang Ulun. 17 Buat anake ane tusing nyak
NABI YEREMIA 23.18–22 901
madingehang apa ane nikayang Ulun, ia setatangorahang mungguing makejang lakar majalansaha rahayu. Tur ia masusuin sawatek anake anebengkung mungguing bencanane ento tusinglakar nepen ia.”18 Tiang tumuli matur sapuniki: “Adiriko nenten
wenten saking paranabine punika naeninuning ring rahasia pakayunan Ida Sang HyangWidi Wasa. Adiriko nenten wenten sakingpantarannyane sane naenin mireng wiadinngincepang sane nikayang Ida. 19Dukan Idanesakadi angin nglinus sane kebus, sane pacangmuuk sirah anake sane jaat. 20 Pidukan Idanepunika nenten pacang mararian ngantos Idajangkep ngamargiang saluiring sane sampunrencanayang Ida. Ring wekasanipun kaulan Idanepacang ngresep sabecik-becikipun.”21 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa,
sapuniki: “Ulun tusing ngutus nabi-nabine ento,nanging yadian buka keto ia majalan. Ulun tusingmaang ia sabda, nanging ia tan mari ngraosmalantaran parab Ulune. 22 Yening ia nawangteken pakayunan Ulune ane pingit, pedas ianyidayang ngwarahang pawarah Ulune tekenkaulan Ulune tur nyidayang ia nyuudang kaulanUlune nglaksanayang ane jaat muah paundukanane dursila.
NABI YEREMIA 23.23–31 902
23Ulun ene Widi ane ada dini ditu, tur tusingmalingga di tongose ane abesik dogen. 24 Tusingada anak ane nyidayang ngengkebin Ulun ditongose ane ilid kan Ulun tusing nyidayangnyingak ia. Apake kita tuara nawang mungguingUlun ene ada dini ditu, di suargan muah digumine? 25Ulun nawang paranabine ento subamobab masrana parab Ulune, tur ngorahangibanne suba nampi sabdan Ulune di pangipian.26 Buin amunapa makelonne nabi-nabineento lakar ngasasarang kaulan Ulune aji raosbobab ane rincikanga? 27 Ia ngaden mungguingipian-ipian ane tuturanga ento lakar nyidayangngranayang kaulan Ulune engsap teken Ulun,patuh buka leluurnyane engsap teken Uluntumuli mabalik nyumbah Dewa Baal. 28Nabineane maan ipian, ia lakar nuturang mungguingento tuah ipian dogen, nanging nabine ane subaningeh pituduh Ulune ia patut ngwarahangpituduh Ulune amun benehne. Apake ar nsumine ento yen bandingang teken gandume.29 Pituduh Ulune patuh buka apine muah bukapalune ane nyidayang ngenyagang batu kaang.30Ulun dadi musuh paranabine ane salingpalingin raos ajaka mpalne laut ngorahangraose ento sabdan Ulune. 31Ulun masih lakardadi musuh paranabine ane ngucapang raosneniri, nanging ento orahanga pituduh Ulune.
NABI YEREMIA 23.32–36 903
32 Padingehangja sabdan Ulune Sang HyangWidi Wasa. Ulun lakar nglawan paranabine anengorahang ipian, nanging ipiane ento bogbog.Ia nuturang ipian-ipiane ento tur ngranayangkaulan Ulune kasasar ulihan kabobaban muahkasumbunganne. Ulun tusing pesan nunden iawiadin ngutus ia, tur ia tusing pesan nulunginrakyat. Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa subamasabda buka keto.”
Tetegenan Ida Sang Hyang Widi Wasa33 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang kadi asapuniki: “Yeremia, yen ada uli
pantaran kaulan Ulune wiadin uli nabi muahparapanditane matakon teken kita kene: ‘Kenkenpangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa?’Orahang kene teken ia: ‘Ragane dados tetegenanIda Sang Hyang Widi Wasa, tur Ida sampunsedia jaga ngutang ragane.’ 34 Yening ada ulipantaran kaulan ulune wiadin paranabi muahparapandita nganggon kruna tetegenan IdaSang Hyang Widi Wasa, Ulun lakar ngukumia muah kulawargannyane. 35 Tungkalikanesuang-suang patut matakon teken mpal muahkulawarganne, kenken pasaur Ida Sang HyangWidi Wasa ane suba ka ba teken beli, wiadinkenken pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.36Dadinne ia tusing patut enu nganggon kruna
NABI YEREMIA 23.37–24.1 904
tetegenan Ida Sang Hyang Widi Wasa, sawirehyening ada ane bani nganggon, Ulun lakarnadiang dauh pangandikan Ulune tetegenanane sasajaan buat anake ento. Bangsane entosuba ngasasarang sabdan Widinnyane, Widiane nyeneng, Ida Sang Hyang Widi Wasa AneMaha Kuasa. 37 Yeremia, kemaja matakon tekenparanabine, kenken pasaur Ida Sang Hyang WidiWasa ane ka ba teken ragane? Kenken dauhpangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa? 38Dituyening ia tusing ngamanggehang tah Ulune,nanging enu nganggon kruna tetegenan Ida SangHyang Widi Wasa, ditu orahang sabdan Uluneteken ia, 39mungguing Ulun pas lakar nyemaktur ngentungang ia joh uli di arepan Ulune,nah ento ia muah kota ane suba paicayangUlun teken ia muah teken leluurnyane. 40Ulunlakar ngawinang ia kimud salawas-lawasne turkanistan ane tusing taen kengsapang.”
Woh aa kalih kranjang
24 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngedengangring ang woh aa kalih kranjang ring
ajeng Perhyangan Agunge. (Paindikane punikakamargiang sasampun Sang Prabu Nebukadnesarnawan Ida Sang Prabu Yoyakin putran Ida SangPrabu Yoyakim ratune ring jagat Yehuda, sakingYerusalem kabakta ka Babel sinarengan ring
NABI YEREMIA 24.2–8 905
parapamimpin sane saking Yehuda, paratukangkayu miwah paratukang sane siosan.) 2 Kranjangsane asiki madaging woh aa sane becik, sakadiwoh sane nasak ring punya. Nanging kranjangsane malih asiki madaging woh aa sane kaonkantos tan sida antuk ngajengang. 3 Irika Ida SangHyang Widi Wasa ngandika ring ang sapuniki:“Yeremia, apa ane tepukin kita?” Atur ange:“Ti ang ngeton woh aa, woh aa sane becikpunika kalintang becik, tur woh aane sane kaonpunika kalintang kaon kantos tan sida antukneda.”4 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
ring ang, sapuniki: 5 “Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, Widin bangsa Israele. Yan pabuatUlun mungguing rakyate ane kaselong ka Babelento patuh buka buah aane ane melah, turUlun lakar nyuecanin ia. 6Ulun lakar macingakteken ia tur nuntun ia mulih ka gumine ene.Ulun lakar ngwangun ia, tusingja nguugang.Ulun lakar mamula ia tur tusing lakar ngabutia buin. 7Ulun lakar nutdut kenehne apang iadot nawang mungguing Ulun Sang Hyang WidiWasa. Sasubane keto ia lakar dadi kaulan Ulune,tur Ulun lakar dadi Widinnyane, sawireh ia lakarmabalik sig Ulune saking nekeng a .8Nanging buat Sedekia, raja Yehudane,
paraprakanggonnyane muah sisa-sisan rakyat
NABI YEREMIA 24.9–25.3 906
Yerusaleme ane enu nongos dini wiadin anemakisid ka Mesir, lakar patuhang Ulun buka buahaane ane tusing dadi daar. 9Ulun lakar niwakangbencane teken ia kan sawatek parabangsadi gumine lakar pada karesresan. Anake lakarpada minjulin ia, nganggon ia kakedekan,ngewerin ia, tur adannyane lakar anggonanemah misuh di sakancan tongose ia sambehangUlun. 10Ulun lakar nekaang perang, sayah gedemuah grubug di pantaran iane kan tusing adaangan aukud uli pantarannyane ane lakar enudi tanahe ane paicayang Ulun teken ia muahleluur-leluurnyane.”
Indik meseh saking kaler
25 1 Ring taun sane kaping pat, rikala Ida SangPrabu Yoyakim putran Ida Sang Prabu Yosia
jumeneng nata ring Yehuda, ang polih pituduhsaking Ida Sang Hyang Widi Wasa, ngeniang indikrakyat Yehudane. (Paindikane puniki mamargiring taun sane kaping pisan panyeneng IdaSang Prabu Nebukadnesar ring Babel.) 2 Tiangmabaos ring rakyat Yehuda miwah Yerusalemesapuniki: 3 “Sampun galikur taun suennya,ngawit taun sane kaping telulas panyeneng IdaSang Prabu Yosia putun Ida Sang Prabu Amonring Yehuda, ngantos rauh ring rahinane punikiIda Sang Hyang Widi Wasa sampun masabda
NABI YEREMIA 25.4–7 907
ring ang, tur ang sampun nenten naenintempal ngrauhang sabdan Idane punika ringsemeton. Nanging parasemeton nenten pisankayun nglinguang. 4 Parasemeton nenten kayunmirengang wiadin nglinguang yadiastun IdaSang Hyang Widi Wasa tan papegatan ngutusparanabin Idane ring parasemeton. 5Danesami sampun mabaos ring semeton mangdasemeton mawali saking pamargin semetonesane iwang miwah saking laksanan semetonesane jaat, mangda semeton prasida nglantururip ring tanah paican Ida Sang Hyang WidiWasa ring semeton miwah leluur semetone sanemakadados cecatun semetone. 6Dane mituturinsemeton mangda sampunang semeton nyumbahmiwah nyungsung dewa-dewa sane osan,samaliha sampunang ngawinang Ida Sang HyangWidi Wasa duka malantaran semeton nyumbaharca-arca sane sampun kardi semeton. Yensemeton pageh nut ring Ida Sang Hyang WidiWasa, Ida taler tan pacang ngukum semeton.7Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa ngragasampun ngandikayang, mungguing semetonsampun tan kayun mirengang pangandikanIdane. Tungkalikanipun malantaran arca-arcansemetone punika semeton sampun ngawinangIda Sang Hyang Widi Wasa duka tur ngrauhangukuman Idane ring semeton.
NABI YEREMIA 25.8–13 908
8Duaning punika, santukan semeton sampunnenten miragiang sabdan Idane, Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa raris ngandikasapuniki: 9 ‘Ulun lakar ngundang bangsa-bangsane uli kaja makejang muah Nebukadnesarparekan Ulune, rajane ane di Babel. Ulun lakarngajak ia mai buat nyia n gumi Yehuda muahrakyate makejang muah nyia n bangsa-bangsanedi kiwa tengennyane. Ulun lakar ngenyagangbangsane enemuah bangsa-bangsa ane di sakiwatengennyane, tur lakar depang Ulun ia uugmaglaturan salawas-lawasne, dadi balih-balihanane nengkejutang muah ngresresin. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo. 10Ulun lakar mungkem suryak kaliangan,kagirangannyane muah unduk kabungahanpestan pangantenanne. Ia tusing lakar ngelahlengis buat ngisinin lampunne, muah tusingenu buin ada gandum. 11 Sakuubing tanaheento lakar kadepang uug maglaturan tur lakarngawanang anake ane nepukin pada tengkejut.Buina bangsa-bangsa ane di kiwa tengenne lakardadi panjak Babele pitung dasa ban makelonne.12 Sasubane keto Ulun lakar ngukum gumi Babelemuah ratunnyane uli krana dosannyane. Ulunlakar ngenyagang gumine ento tur nepang iauug maglaturan salawas-lawasne. 13Ulun lakarngukum gumi Babele aji sawatek bencana ane
NABI YEREMIA 25.14–18 909
ngagen wakang Ulun teken bangsa-bangsaneane lenan buka ane suba sabdayang Ulunmalantaran Yeremia. Sakancan bencanane entomatulis di bukune ene. 14Ulun lakar ngwalesteken gumi Babele manut laksanannyane, tur liubangsa-bangsane muah pararatune ane luih-luihlakar manjakang ia.’ ”
Ukuman Ida Sang Hyang WidiWasa buat parabangsane
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israelengandika ring ang kadi asapuniki: “Ene gelasanggur ane bek misi pidukan Ulune. Jemakjagelase ene tur aba kema sig bangsa-bangsaneane tunden Ulun kita nekain, tur baang ia nginumisin gelase ento. 16 Yen ia nginem isin gelase ento,ia lakar srayang-sruyung tur bingung malantaransiate ane tekaang Ulun marep teken ia.”17 Irika ang raris ngambil gelase punika
saking tangan Ida Sang Hyang Widi Wasa,raris serahang ang ring sakancan bangsanesane kapangandikayang antuk Ida Sang HyangWidi Wasa, tur ngwehin ipun nginum daginggelase punika. 18 Yerusalem miwah sawatekkota-kotane ring Yehuda miwah pararatu lanparapamimpinnyane sami sampun pada nginumdaging gelase punika kantos ipun sami pacangdados tegal melakang, dados tetontonan sane
NABI YEREMIA 25.19–26 910
ngresresin miwah nengkejutang, tur wastanipunekanggen nemah misuh antuk anake ngantos rauhmangkin.19 Puniki cacakan sakancan anake osan sane
patut nginum daging gelase punika, inggihpunika: ida sang prabu Mesire, paraprakanggemiwah parapamimpin idane, sakancan rakyatMesir miwah sakancan wong sunantara sanewenten ring Mesir, sakancan pararatune ringtanah Us, sakancan pararatun kotan wongPilis ne minakadi kota Askelon, Gasa, Ekronmiwah anake sane kantun ring Asdod, sakancanwong Edom, Moab miwah Amon, sakancanpararatune ring Tirus miwah Sidon, sakancanpararatune sane magenah ring pasisin SegaraTengahe, kota-kota Dedan, Tema miwah Bus,sakancan bangsane sane macukur bawak,sakancan pararatune ring Arab, sakancanpararatun suku bangsane sane ring tegalmelakange, sakancan pararatune ring Simri,Elam miwah Media, sakancan pararatune sakingkaler, sane doh miwah sane nampek makasami.Sakancan bangsane ring saduuring pre wi patutnginum daging gelase punika. Pamupu punpisan Sang Prabu Sesak taler jaga nginum daginggelase punika. 20 (25:19) 21 (25:19) 22 (25:19)23 (25:19) 24 (25:19) 25 (25:19) 26 (25:19)
NABI YEREMIA 25.27–31 911
27 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang, sapuniki: “Orahang teken rakyatemungguing Ulun Sang Hyang Widi Wasa AneMaha Kuasa, Widin Israele, ane mrentahangapanga ia nginum kan punyah muah ngutah-utah, kan ia bah tur tusing nyidayang bangun ulikrana perang ane tekaang Ulun buat nglawan ia.28 Yen ia tusing nyak nampi gelase ento uli limankitane muah nginum isinne, ditu orahang tekenia mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa AneMaha Kuasa ane suba ngandikayang mungguingia patut nginem isin gelase ento. 29Ulun lakarnyumunin gegaen Ulune buat ngrusak kotanUlune. Apake ia ngaden lakar nyidayang lepasuli ukuman? Tusingja buka keto. Ia lakar kukumsawireh Ulun lakar nekaang paperangan tekensakancan bangsane di gumine. Ulun Sang HyangWidi Wasa Ane Maha Kuasa ngandika buka keto.30 Yeremia, kita patut ngwarahang sakancan
ane suba sabdayang Ulun. Kita patut ngwarahangteken bangsane ento kene: ‘Ida Sang Hyang WidiWasa lakar ngelur uli di langite muah ngrauhangkerug krebek uli di langite ane tegeh pesan.Ida lakar ngelur marep teken kaulan Idane. Idalakar mageluran buka geluran anake ane nepesanggur. Sakancan anake ane di gumine lakarpada ningeh geluran Idane. 31 Tur suaran Idanelakar matangguran nganteg ka tanggun gumine.
NABI YEREMIA 25.32–36 912
Ida Sang Hyang Widi Wasa mawicara nglawanparabangsane. Ida lakar ngajak sakancanbangsane ka pangadilan tur ane jaat lakar kukumma . Ida Sang Hyang Widi Wasa suba ngandikabuka keto.’ ”32 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa ngandika mungguing bencana punika jaganibenin bangsane punika sakasiki, tur anginbarete pacang mapunduh ring tanggun gumine.33 Ring rahinane punika sawa-sawan anake sanekapademang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasapacang pajlempang makacakan saking tanggungumine rauh ka tanggun gumine sane osan.Nenten wenten anak sane jaga mangelinginipun, tur nenten wenten anak sane jaga nanemsawanipune. Ipun pacang pajlempang ringtanahe sakadi dugdugan lulune.34 Pada pajeritja ih parapamimpin miwah
parapangangon bangsan ange! Sangetangjajerit-jerit! Pada sedih tur glalang-glilingja ringabune. Sampun rauh masannya semetonjaga katampah, tur semeton pacang kajagalsakadi dombane. 35Nenten wenten margi buatsemeton pacang ngluputang raga. 36 Semetonpacang masesambatan tur nyerit nandang sedihsantukan sajeroning pidukan Idane, Ida SangHyang Widi Wasa sampun nyirnayang bangsansemetone tur manggayang jagat semetone sane
NABI YEREMIA 25.37–26.5 913
kerta raharja punika uug maglaturan. 37 (25:36)38 Ida Sang HyangWidi Wasa sampun nilar kaulanIdane waluya sakadi singane sane nilar guanne.Perange sane rames miwah pidukan Ida SangHyang Widi Wasa sane angarab-arab sampunngawinang jagate punika dados tanah melakang.
Nabi Yeremia katangkilang ka pangadilan
26 1Nentenja malih asue sasampun IdaSang Prabu Yoyakim putran Ida Sang
Prabu Yosia jumeneng nata ring Yehuda, 2 IdaSang Hyang Widi Wasa ngandika ring ang,sapuniki: “Majujukja kita di natar PerhyanganAgunge laut warah-warahangja sakancan tahUlune ane patut tekedang kita teken rakyateane teka buat mabak uli kota-kotan Yehudane.Eda pesan tunaina. 3Mirib rakyate lakar nyakmadingehang tur suud malaksana ane jele. Yen iabuka keto, Ulun lakar ngubah kaputusan Ulunebuat nekaang bencana ane suba rencanayangUlun uli krana laksanannyane ane jaat.”4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayang
mangda ang mabaos ring rakyate sapuniki:“Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa, ane subamasabda mungguing kita patut subak tekenUlun malantaran nglaksanayang paurukan anesuba urukang Ulun teken kita, 5muah nelebangraos parekan Ulune paranabine ento, ane suba
NABI YEREMIA 26.6–11 914
utus Ulun nekain kita. Sakewala kita tusingtaen nuutang raosne. 6 Yen kita terus tusingnyak nuutang, Ulun lakar nadiang PerhyanganAgunge patuh buka Silone tur sawatek bangsanedi gumine lakar nemah misuh nganggon adankotane ene.”7 Parapandita, paranabi miwah rakyate sane
pada mireng ang maosang paindikane punikaring Perhyangan Agunge. 8 Sasampune angpuput mabaos sakadi pituduh Ida Sang HyangWidi Wasa punika, digelis anake punika rarisngejuk ang tur nyerit sapuniki: “Ragane patutngemasin padem uli krana baos ragane puniki!9Napi awinannya ragane mabaos sajeroningparab Ida Sang Hyang Widi Wasa, mungguingPerhyangan Agung punika pacang sakadi Silo,samaliha kotane puniki pacang uug tur nentenwenten anak sane pacang magenah irika.” Irikatumuli rakyate pagrunyung ngiter ang.10 Rikala parapamimpin Yehudane mireng
paindikane punika, dane raris gegison saking purilunga ka Perhyangan Agung tumuli malinggih ringgapuran Perhyangan Agunge sane anyar. 11 Irikaparapandita miwah paranabine mabaos ringparapamimpin miwah rakyate, sapuniki: “Anakepuniki patut ka wakin danda pa santukanipun sampun mabaos nglawan kotan iragane.
NABI YEREMIA 26.12–17 915
Semeton sareng sami sampun pada mirengbaosipune.”12 Irika raris ang mabaos sapuniki: “Ida
Sang Hyang Widi Wasa sane ngutus ang buatnartayang saananing paindikane sane sampunpireng ragane ngeniang indik Perhyangan Agungmiwah kotane puniki. 13 Ragane patut ngentosinpamargi miwah laksanan ragane, tur patutsubak ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widinragane. Yening ragane kayun nglakonin kadiasapunika, Ida jaga ngurungang pakayunan Idanengeniang indik bencana sane pacang rauhang Idaring ragane. 14Nanging indik ange, ang punikiwenten sajeroning kakuasan ragane. Rarisangmargiang ring ang napija sane rasayang raganeadil miwah patut. 15Nanging elingang pisanpaindikane puniki. Yen ragane ngamademangang, ragane sareng-sareng ring rakyat kotane
puniki pacang iwang ngamademang anak sanetan padosa, santukan Ida Sang Hyang Widi Wasasane ngutus ang buat mapakeling ragane.”16 Irika parapamimpine miwah rakyate matur
ring parapandita miwah paranabine sapuniki:“Jadmane puniki mabaos ring ang sajeroningparab Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin iragane.Ipun tan patut kadanda pa .”17Wusan punika makudang-kudang
panglingsire irika ngadeg tur mabaos ring rakyate
NABI YEREMIA 26.18–21 916
sane mapunduh irika sapuniki: 18 “Ritatkala IdaSang Prabu Hiskia jumeneng nata ring Yehuda,Nabi Mika saking Moreset mabaos ring rakyatemungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa sampun ngandika asapuniki: ‘Sionlakar katekapin cara tegale, Yerusalem lakar dadidugdugan uug-uugan tur Perhyangan Agungelakar dadi alas.’ 19 Ida Sang Prabu Hiskia miwahrakyat Yehudane nenten nyedayang Dane Mika.Nanging Ida Sang Prabu Hiskia ajerih ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur ida nyaratang ngulaledang pakayunan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngurungangpakayunan Idane ngeniang indik bencana sanepacang rauhang Ida punika. Raris sane mangkiniraga ngrauhang bencana ageng buat dewekiragane.”20 (Wenten malih anak siosan inggih punika
Dane Uria okan Dane Semaya saking Kiryat-Yearim, sane mabaos sajeroning parab Ida SangHyang Widi Wasa nglawan kota miwah bangsanepuniki pateh sakadi sane kabaosang antuk DaneYeremia. 21 Rikala Ida Sang Prabu Yoyakim,parawadua balan idane miwah paraprakanggenidane mireng indik sane kabaosang antuk DaneUria, ida sang prabu mapakayun jaga nyedayangdane. Rikala Dane Uria mireng indike punika,dane raris ajerih kapilayu tur masingidan ring
NABI YEREMIA 26.22–27.4 917
Mesir. 22 Sang Prabu Yoyakim raris ngutus DaneElnatan okan Dane Akbor kasarengin antukmakudang-kudang anak lunga ka Mesir buatngrereh Dane Uria. 23Dane ngajak Dane Uriamawali ka ajeng Ida Sang Prabu Yoyakim. IrikaIda Sang Prabu Yoyakim nyedayang dane tursawannyane kentungang ring setrane.)24Nanging santukan ang polih pasayuban
saking Dane Ahikam okan Dane Sapan, mawinanang nenten kaserahang ring anake akeh buat
kapademang.
Nabi Yeremia negen uga
27 1 Tan amunapi suenne sasampun Ida SangPrabu Sedekia putran Ida Sang Prabu
Yosia jumeneng ratu ring Yehuda, Ida Sang HyangWidi Wasa ngandikayang ang, 2mangda angmakarya uga buat dewek ange sane malakarantuk kulit miwah antuk taru macanggahmangdapasang ang ring baong ange. 3 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika ring ang mangda angngrauhang atur ring pararatune ring Edom, ringMoab, ring Amon, ring Tirus miwah ring Sidonmalantaran utusan-utusan idane sane rauh kaYerusalem tangkil ring Ida Sang Prabu Sedekia.4 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Widin Israele, ngandikayang ang mangda angmrentah parautusane punika suang-suang buat
NABI YEREMIA 27.5–9 918
matur ring ratunnyane, mungguing Ida SangHyang Widi Wasa sampun ngandika sapuniki:5 “Malantaran kakuasan lan kakuatan Ulune,Ulun ngadakang gumi, manusa muah sawatekburone ane ada di gumine, tur Ulun nyerahangia teken anake ane selik Ulun. 6Ulun ane subanyerahang bangsa-bangsane ento sig kakuasanparekan Ulune Sang Prabu Nebukadnesarratune di Babel, tur Ulun suba ngadakangapanga sawatek burone pada nungkul teken ia.7 Sawatek bangsa-bangsane lakar ngaula tekenia, teken pianak muah teken cucunne, kan tekapanemayan kaprabon Nebukadnesare kalah.Sasubane ento bangsan Nebukadnesare lakarngaula teken bangsa-bangsane ane kaliwat kuatmuah teken pararatune ane kabinawa.8Nanging yening ada bangsa muah raja
ane tusing nyak nyerah teken kakuasanNebukadnesare, Ulun lakar ngukum bangsaneento aji perang, sayah gede muah grubug.Ulun lakar nepang Nebukadnesar nyirnayangia. 9 Edaja kita ngrunguang nabi-nabin kitanewiadin anak lenan ane ngaku-ngaku mungguingia nyidayang ngramalang paundukan ane bakalteka, yadian ulihan ngipi, wiadin ulihan nuunangroh anake ma wiadin nganggon sihir. Ia ajakamakejang lakar nuturin apanga kita tusingnyak nyerah teken sang prabu Babele ento.
NABI YEREMIA 27.10–15 919
10Anake ento lakar melog-melog kita, tur lakarngranayang kita kentungang joh kaselong uli digumin kitane. Ulun lakar nundung kita, tur kitalakar dadi nyag ajur. 11 Sakewala yen ada bangsaane nyak nyerah teken raja Babele tur nyakngaula teken ia, Ulun lakar nepang bangsaneento enu di guminne, buat ngarap tanahne turnongos ditu. Ulun Sang Hyang Widi Wasa anesuba ngandika buka keto.”12 Tiang nguningayang paindikan sane pateh
ring Sang Prabu Sedekia, ratune ring Yehudakadi asapuniki: “Nyerahja ring raja Babele turngaulaja ring ida miwah ring bangsan idane.Malantaran punika iratu pacang urip. 13Napipikenohipun yening iratu seda miwah kauladruene jaga padem ring payudan, wiadin antuksayah ageng wiadin antuk grubug? Paindikanepunika sami sampun kasabdayang antuk IdaSang Hyang Widi Wasa tur sinah pacang kasidanmarep ring bangsane sane nenten nyak nyerahring raja Babele. 14 Sampunangja nglinguangparanabine sane ngaturin iratu mangda nentennyerah ring ida. Ipun sami melog-melog iratu.15 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngandikamungguing Ida nenten ngutus paranabinepunika, tur paranabine punika pada mobabinpalungguh iratu sajeroning parab Ida Sang HyangWidi Wasa. Duaning punika Ida pacang nundung
NABI YEREMIA 27.16–21 920
iratu, tur iratu pacang kasedayang sareng-sarengring paranabine sane mobabin iratu punika.”16 Tiang taler matur ring parapandita miwah
ring bangsane punika mungguing Ida SangHyang Widi Wasa sampun masabda sapuniki:“Edaja runguanga nabi-nabine ane ngorahangmungguing arta branan Perhyangan Agungelakar enggal abana malipetan mai uli di Babel.Nabi-nabine ento mogbogin kita. 17 Edajapadingehanga ia? Nyerahja teken raja Babelematemahan kita lakar idup. Apa gunane kotaneene lakar dadi dugdugan uug-uugan? 18 Yen iasaja tuah nabi-nabi, tur yen saja ia tuah maanpituduh uli sig Ulune, tunden ia mapinunas tekenUlun, Widi Ane Maha Kuasa, apanga Ulun tusingnglugrain arta branane ane enu di PerhyanganAgunge muah ane enu di puri abana ka Babel.”19 (Daweg Sang Prabu Nebukadnesar nawan
Ida Sang Prabu Yoyakin putran Ida Sang PrabuYoyakim prabune ring Yehuda miwah pamimpinYehuda miwah Yerusaleme kajak ka Babel, idamanggayang sesaka miwah bak prunggu miwahkreta-kreta saha makudang-kudang arta brananPerhyangan Agunge sane lian-lianan kantunirika.) 20 (27:19)21 “Padingehangja sabdan Ulun Ida Sang Hyang
Widi Wasa Ane Maha Kuasa, Widin Israele undukarta brana ane enu makutang di Perhyangan
NABI YEREMIA 27.22–28.4 921
Agunge muah ane enu di puri di Yerusalem kene:22Nebukadnesar lakar ngaba barang-barangeento makejang ka Babel tur lakar depanga ditukan Ulun ngarsayang barang-barange ento. DituUlun lakar ngamulihang barang-barange ento turngejang ia buin di tongose ene. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Nabi Yeremia miwah Nabi Hananya
28 1 Ring taun punika ugi, ring sasih sanekaping lima, ring taun sane kaping pat
panyeneng Ida Sang Prabu Sedekia, Nabi Hananyaokan Dane Asur, saking kota Gibeon, rauh turmabaos ring ang ring Perhyangan Agung.Ring ajeng parapandita miwah rakyate sami,Nabi Hananya mabaos ring ang, 2mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Widin Israele sampun ngandika kadi asapuniki:“Ulun suba munahang kakuatan raja Babele.3 Sajeroning duang ban, Ulun lakar ngamulihangmai saluiring barang-barang Perhyangan Agungeane abana ka Babel teken Nebukadnesar. 4Ulunmasih lakar ngamulihang raja Yehudane, nahento Yoyakin pianak Yoyakime, bareng-barengteken rakyat Yehudane ane maselong ka Babelento. Sasajaane Ulun lakar munahang kakuatanraja Babele ento. Ulun Sang Hyang Widi Wasasuba masabda buka keto.”
NABI YEREMIA 28.5–11 922
5 Raris ring ajeng parapandita miwah rakyatesami sane pada ngadeg ring Perhyangan Agungepunika, ang mabaos ring Nabi Hananyasapuniki: 6 “Indike punika kalintang becik.Tiang ngajap-ajap pisan dumadak Ida negepinbaos ragane, tur pacang ngwaliang sakancanbarang-barang Perhyangan Agunge miwahrakyate sami sane sampun kabakta miwahkatawan ka Babel. 7 Sakewanten pirengangjabaos ange ring ragane miwah ring rakyate sami.8 Paranabine sane nguni sane riinan ring angmiwah ragane sampun ngramalang mungguingpacang wenten perang, sayah ageng miwahgrubug sane nibenin makudang-kudang bangsamiwah kaprabon-kaprabone sane kuat. 9Nangingnabine sane ngramalang indik sutrep rahayuwantah prasida kangkenin dados nabi sane sujakutus antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa, yeningramalan nabine punika wiak kasidan.”10Wusan punika Dane Hananya tumuli ngambil
ugane punika saking baong ange tumulilung dane, 11 kadulurin antuk baos ring ajengpararakyate sami, sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa sampun ngandika mungguing Idapacang ngelungang uga sane kapetegenangantuk Sang Prabu Nebukadnesar ring baongbangsa-bangsane makasami. Ida pacangnglaksanayang paindikane puniki sajeroning kalih
NABI YEREMIA 28.12–16 923
taun puniki.” Sasampune punika ang tumulimakaon saking irika.12 Sasampun paindikane punika, sedek rahina
anu, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangang, 13mangda ang ngrauhin tur mabaos
ring Dane Hananya sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa sampun ngandikayang mungguingragane nyidayang ngelung ugane sane malakarantuk taru, nanging Ida pacang ngentosinantuk uga besi. 14 Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa, Widin Israele ngandikayangmungguing Ida pacang mategenang ugabesi ring bangsa-bangsane punika sami turbangsa-bangsane punika pacang ngaula ringSang Prabu Nebukadnesar ratune ring Babel. IdaSang Hyang Widi Wasa ngandikayang mungguingIda pacang ngawinang sawatek buron alase talerpacang ngaula ring Sang Prabu Nebukadnesar.”15 Irika ang mabaos ring Dane Hananya,
sapuniki: “Semeton Hananya pirengangja baosange! Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenja
ngutus semeton, tur semeton sampun ngawinangbangsane puniki pracaya ring baos sane bobab.16Duaning punika Ida Sang Hyang Widi Wasangraga sampun ngandikayang mungguing Idapacang nundung semeton. Sadurunge lintangtaune puniki semeton pacang seda, duaning
NABI YEREMIA 28.17–29.5 924
semeton sampun nunden bangsane punikabrontak nglawan Ida Sang Hyang Widi Wasa.”17Dane Hananya wiak seda ring sasih sane
kaping pitu ring taun punika.
Surat Nabi Yeremia buatbangsa Yehuda sane ring Babel
29 1 Tiang sampun nulis surat buatparapandita, paranabi, parapamimpin
rakyate miwah ring sawatek anake sanekatawan antuk Sang Prabu Nebukadnesar sakingYerusalem tur kabakta ka Babel. 2 Tiang nulissurate punika sasampune Ida Sang Prabu Yoyakinmiwah ibun idane, paraprakanggene miwahparapamimpin rakyat Yehuda miwah Yerusaleme,tukang-tukang miwah parapandene kabakta kagenahe maselong. 3 Tiang ni pang surate punikaring Dane Elasa okan Dane Sapan miwah ringDane Gemarya okan Dane Hilkia, sane kutusantuk Ida Sang Prabu Sedekia ratune ring Yehudabuat tangkil ring Ida Sang Prabu Nebukadnesarring Babel. Daging surate punika sapuniki:
4 “Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, Widin Israele ngandika ring rakyatemakasami sane katawan antuk SangPrabu Nebukadnesar saking Yerusalemkabakta ka Babel sapuniki: 5 ‘Gaenangjaiban kitane umah tur nongosja magumana
NABI YEREMIA 29.6–11 925
ditu. Gaenang iban kitane abian muahdaarja pamupone. 6Ngalihja somah turendah-gumendahja. Buina depangja pianakkitane ngalih somah, apanga ia pada ngelahpianak. Kita patut endah-gumendah, turedaja nguredang. 7Magaeja buat ngulakamelahan kota-kota tongos kitane daditawanan. Astawayangja kota-kotane entoteken Ulun, sawireh yen kota-kotane entogemuh landuh, kita masih lakar gemuhlanduh. 8Ulun Sang Hyang Widi Wasa,Widin Israele ma nget kita. Eda pesanbaanga iban kitane apusa baan paranabineane nongos di pantaran kitane wiadinbaan anak lenan ane ngorahang ibane bisangramalang paundukan ane lakar teka.Edaja runguanga ipian anake ento. 9 Iamobab teken kita, sajeroning parab Ulun.Ulun tusing pesan ngutus ia. Ulun SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa anesuba masabda buka keto.’10 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: ‘Yen masan Babele suba liwatpitung dasa ban, ditu mara Ulun lakarmacingak teken kita, tur lakar negepangprajanjian Ulune buat ngamulihang kita.11Ulun nawang rencana-rencanan Ulunemarep teken kita, nah ento rencana-
NABI YEREMIA 29.12–16 926
rencana lakar mapaica gemuh landuhteken kita tur tusingja bencana muahrencana-rencana ane ajap kita dimaniwekas. 12Ditu kita lakar mapinunas tekenUlun. Kita lakar teka tur ngastawa tekenUlun, tur Ulun lakar ngisinin pangastawankitane. 13 Kita lakar ngruruh Ulun, tur Ulunlakar bakatang kita, sawireh kita ngalih Ulunsaking saguluking a . 14 Sasaja-sajaanekita lakar prasida katemu teken Ulun, turUlun lakar ngamulihang kita ka guminkitane. Ulun lakar nambunang kita uli digumi-gumine muah uli sakancan tongosUlune laad mrarakang kita. Ulun lakarngamulihang kita ka gumi tongos kitanelaad jemak Ulun dadi tawanan. Ulun eneSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandikabuka keto.’15 Semeton maosang mungguing Ida SangHyang Widi Wasa sampun mapaica nabiring semeton ring Babel. 16 Sane mangkinpirengangja sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa ngeniang indik sang prabu sanemrentah kaprabon sane pecak kaprentahantuk Sang Prabu Daud, miwah ngeniangindik rakyate ring kotane puniki, inggihpunika parakadang wargan semetonesane nenten sareng-sareng katawan ring
NABI YEREMIA 29.17–21 927
semeton. 17 Ida Sang HyangWidiWasa SaneMaha Kuasa ngandika sapuniki: ‘Ulun lakarnekaang perang, sayah gede muah grubugbuat ia. Ulun lakar nadiang ia buka buahaane ane berek ane tusing dadi baan naar.18Ulun lakar nguber ia aji perang, sayahgede, grubug tur sawatek bangsa-bangsaneane ada di gumine lakar tengkejut nepukinunduke ento. Sig tongos-tongose Ulunmrarakang ia, anake pada tengkejut muahkaresresan nepukin unduke ane nibeninia. Anake lakar minjulin ia, tur adannyanelakar anggona nemah misuh. 19Unduke enelakar nibenin ia, tur sawireh ia tusing pesannyak nuut pawarah ane tan mari tekedangUlun teken ia malantaran paranabi parekanUlune. Ia tusing nyak madingehang. 20 Kitaajak makejang ane selong Ulun di Babelpadingehangja sabdan Ulune, Sang HyangWidi Wasa.’21 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, Widin Israele, sampun masabdangeniang indik Ida Sang Prabu Akab okanIda Kolaya miwah ring Ida Sang PrabuSedekia okan Ida Maaseya, sane ngapussemeton sajeroning parab Idane. Idasampun ngandika mungguing Ida pacangnyerahang sang prabu makakalih ring
NABI YEREMIA 29.22–24 928
Sang Prabu Nebukadnesar ratune ringBabel, sane pacang nyedayang sang kalihring ajeng semetone. 22 Yen rakyate sanemaselong saking Yerusalem ka Babel punikajaga nemah mpalnyane, ipun pacangmabaos sapuniki: ‘Dumadak Ida SangHyang Widi Wasa lakar nadiang iba patuhbuka Sedekia muah Akab ane panggangaidup-idup teken raja Babele.’ 23 Punikipacang dados pikolih idane sareng kalihsantukan dosan idane kalintang ageng.Ida sampun mamitra miwah ngapusnganggen parab Ida Sang Hyang Widi Wasa.Paindikane sane kadi asapunika tungkasring pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida wikan napi sane sampun kalaksanayangantuk ida sang prabu, tur Ida ngraga sanedados saksi nglawan sang prabu. Ida SangHyang Widi Wasa sane sampun ngandikasakadi asapunika.”
Surat Dane Semaya24 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,
Widin Israele ngrauhang dauh pangandika ringang buat Dane Semaya sane saking Nehelam.
Dane ngraga sampun ngirim surat pabuatrakyate ring Yerusalem miwah pabuat PanditaSepanya putran Dane Maaseya miwah pabuat
NABI YEREMIA 29.25–31 929
pandita-pandita sane osan. Ring surate punikaDane Semaya nyurat ka ba ring Dane Sepanyasapuniki: 25 (29:24) 26 “Ida Sang Hyang WidiWasa sampun netepang ragane dados panditangentosin Sang Pandita Yoyada. Sane mangkinragane sane dados pamimpin ring PerhyanganAgung. Semeton madue tugas buat nureksainsakancan anake sane buduh sane nganggepdeweknyane dados nabi, tur negul baongipuneantuk ante. 27Napi awinan ragane nentenngante Yeremia sane saking Anatot sane sampunmabaos sakadi nabi ring rakyate? 28 Ipun patutkandeg, santukan ipun sampun mabaos ringrakyate sane ring Babel mungguing rakyatepacang sue dados tawanan irika, tur patut padangardi umah magumana irika, makarya abiansaha nunas pamupunnyane.”29Dane Sepanya ngwacen surate punika ring
arepan ange. 30 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasangandikayang ang, 31mangda ang ngrauhangindik Dane Semaya punika ring sakancan anakesane matawan ring Babel kadi sapuniki: “UlunSang Hyang Widi Wasa lakar ngukum Semayamuah sakancan katurunannyane. Ulun tuarangutus ia, nanging ia ngraos teken kita cara ia dadinabi tur ngawanang kita pracaya teken undukane bobab. Ia tusing lakar ngelah katurunan dipantaran kitane. Ia lakar tusing nemuang unduk
NABI YEREMIA 29.32–30.7 930
ane melah ane lakar laksanayang Ulun marepteken kaulan Ulune, sawireh ia nunden rakyatebrontak nglawan Ulun. Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa ane suba ngandika buka keto.” 32 (29:31)
Prajanjian Ida Sang Hyang Widi Wasamarep ring kaulan Idane
30 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidinIsraele, 2 ngandika ring ang sapuniki:
“Tulisangja di bukune sawatek ane suba dauhangUlun teken kita. 3 Sawireh lakar ada masanneUlun ngamulihang kaulan Ulune, Israele muahYehuda. Ulun lakar ngamulihang ia ka tanaheane suba paicayang Ulun teken leluurnyane, turtanahe ento lakar buin dadi gelahne. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.”4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring
rakyat Israel miwah Yehudane sapuniki:5 “Ulun suba mireng jeritan anak jejeh. Jeritan
anak takut tur tusing ada dame.6 Jani marerenja malu tur pinehinja, apake
ada anak muani nglekadang pianak? Apaawanan Ulun nyingak sawatek anakemuani ngisi basangne buka anake luh anenglekadang pianak? Apa kranane ia ajakamakejang pada kembang lemlem?
7Dinane ane ngresresin lakar teka. Tusing adadina ane nyandang saihang teken dinane
NABI YEREMIA 30.8–12 931
ento nah entomasan sangsara buat kaulanUlune, nanging ia lakar pada enu idup.”
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasangandika sapuniki: “Dinane ento teka, Ulun lakarngelung ugane ane di baongne muah ngelusinantenne, tur ia tusing enu buin dadi panjak wongsunantara. 9Nanging ia lakar nyungsung Ulun,Sang HyangWidi Wasa, Widinnyane muah ngaulateken sentanan Prabu Daude ane lakar adegangUlun dadi raja.10 Ih parakaulan Ulune, edaja takut. Ih rakyat
Israele edaja jejeh! Ulun lakar ngluputangkita uli di gumine ane joh uli gumi tongoskitane maselong. Kita lakar buin mulih turidup saha rahayu. Kita lakar aman, turtusing ada anak ane matakut-taku n kita.
11Ulun lakar rauh tur ngluputang kita. Ulunlakar nguugang sawatek bangsane sigtongos-tongos kitane brarakang Ulun.Nanging kita tusing lakar sirnayang Ulun.Ulun tusingja mebasang kita uli ukuman.Nanging yen Ulun ngukum kita, Ulun lakarnyinahang kadilan. Ulun Sang Hyang WidiWasa suba ngandika buka keto.”
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringkaulan idane, sapuniki:
NABI YEREMIA 30.13–17 932
“Tatun kitane tusing dadi segerang buin.Berung kitane ento tusing dadi uas.
13 Tusing ada anak ane miara kita. Tusing adaubad buat ngubadin tatun kitane, turtusing ada ajap-ajapan buat kita lakarseger.
14 Sawatek anake ane tresna teken kita subaengsap teken kita, anake ento tusing enungrunguang kita. Ulun suba ngebug kitabuka ngebug musuh. Ukuman kitane mulatuah baat sawireh dosan kitane liu turkajaatan kitane gede pesan.
15 Kita tusing perlu buin masesambatan ulikrana tatun kitane. Kita mula tusingdadi seger. Ulun ngukum kita bukakene sawireh dosan kitane liu pesan turkajaatan kitane kaliwat gede.
16Nanging ane jani, sawatek ane nguugang kitaia lakar kuugang. Sawatek musuh kitanelakar dadi tawanan, tur sawatek anakeane nindes kita lakar kasangsaren, muahsawatek anake ane ngrampok kita lakarkarampok.
17Ulun lakar buin nyegerang kita, Ulunlakar nguasang tatun kitane. Yadiastunmusuh kitane ngraos kene: ‘Sion subakasepekang, tusing ada anak ane
NABI YEREMIA 30.18–22 933
ngrunguang ia.’ Ulun Sang Hyang WidiWasa ane suba ngandika buka keto.”
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Ulun lakar ngamulihang kaulanUlune ka guminnyane, tur lakar nyuecaninasing-asing kulawarga. Kota Yerusalemelakar buin kawangun, tur purinnyane lakarkabenahin.
19 Rakyate ane nongos ditu lakar makidungmuji-muji. Ia lakar masuryak kabatek baanliangne. Uli krana mertan Ulune ia lakarendah-gumendah dadi liu. Mertan Ulunelakar ngranayang ia kajiang.
20Ulun lakar ngamulihang kakuatan bangsaneento buka ane nguni, tur sasajaan buinngrajegang ia. Ulun lakar ngukum sawatekanake ane nyangsaren ia.
21 Pamrentahnyane lakar metu ulibangsannyane niri. Pangerannyanemetu uli rakyatnyane padidi. Ia lakarnangkilin Ulun dikalane Ulun ngundang ia,sawireh nyenke ane bani teka yen tuarakundang? Ia lakar dadi kaulan Ulune turUlun lakar dadi Widinnyane. Ulun Ida SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.” 22 (30:21)
NABI YEREMIA 30.23–31.6 934
23 Pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa sakadiangin ribute, inggih punika angin ribut sanepacang ngamuk tendas jadmane sane jaat. Indikepunika nenten pacang rered, sadurung sakancanpakarsan idane mamargi. Pungkuran kaulanIdane pacang ngresep ring indike punika sahasinah. 24 (30:23)
Bangsa Israele budal ka panegarannyane
31 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikakadi asapuniki: “Lakar ada masanne
Ulun lakar dadi Widin suku-suku bangsa Israelemakejang, tur ia lakar dadi kaulan Ulune. 2Ditegal melakange Ulun nyinahang sih pasuecanteken bangsane ane suba luput uli pa . Dikalanbangsa Israele edot mareren, 3Ulun nyinahangraga teken ia uli di tongose ane joh. Ih bangsaIsrael, Ulun tansah tresna teken kita. Entokranane Ulun terus nyinahang sih pasuecanUlune ane tan papegatan teken kita. 4Ulun lakarbuin ngrajegang kita. Kita lakar buin nyemakrebanan kitane tur kita lakar ngigel masuka rena.5 Kita lakar buin mamula anggur di bukit-bukitSamariane, tur anake ane mamula anggure ento,ia lakar naar pamupon anggure ento. 6 Lakar adamasa teka, pajagaane lakar mageluran uli duurbukit Epraime kene: ‘Jalanja luas ka Sion, tangkil
NABI YEREMIA 31.7–10 935
teken Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin iragane.’”7 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Makidungja saha girang buat bangsaIsrael, bangsa ane paling gedena ulipantaran parabangsane. Kidungangjakidung pamujine, Ida Sang Hyang WidiWasa sampun ngrahayuang kaulan Idane.Ida sampun ngrahayuang sakancan sisanIsraele.
8Ulun lakar ngaba ia uli kaja tur lakarmunduhang ia uli tanggu-tanggun gumine.Anak buta muah anak lumpuh lakar tekabareng teken ia, ane beling muah anemakire ngelah pianak. Ia lakar buin dadibangsa ane gede.
9 Kaulan Ulune lakar mulih sambilangangeling. Ia lakar ngastawa dikalane Ulunnantan ia mulih. Ulun lakar nantan ia katukad-tukade ane misi yeh, di rurungeane alus, di tongose ane tusing lakarngranayang ia katanjung. Ulun lakar dadimakabapa pabuat Israel, tur Epraim lakardadi makapianak Ulun ane paling keliha.”
10 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika sapuniki:“Ih parabangsa, padingehangja sabdanUlune, tur lumbrahangja pangandikanUlune di pasisi-pasisine ane joh. Ulun
NABI YEREMIA 31.11–15 936
mrarakang kaulan Ulune, nanging Ulunlakar buinmunduhang ia, tur nyaga ia bukapangangone nyaga ingon-ingonnyane.
11Ulun suba mebasang rakyat Israele tur subangrahayuang ia uli bangsane ane kuat.
12 Ia lakar teka ka Bukit Sion saha makidungmasuka-sukaan, tur uli krana paicanUlune ia lakar maliang-liang, nah entopaica jagung, anggur muah lengis saitun,paica biri-biri muah sampi. Ia lakar bukatetamanane ane pepek baan yeh. Ia lakarmolih saluiring ane perluanga.
13 Buina bajang-bajange lakar ngigel masukarena muah ane muani-muani, tua bajanglakar pada girang. Ulun lakar nglipur ia turnimbalin kasedihane aji kaliangan muahkaduhkitannyane aji kabungahan.
14Ulun lakar ngamertanin parapanditaneapanga kan sugih baan dedaaran,tur ngicen kaulan Ulune sawatek aneperluanga. Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa ane suba ngandika buka keto.”
Sih pasuecan Ida Sang Hyang WidiWasa ring bangsa Israele
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Ada munyi kadingehan di Rama. Munyin anak
ngeling nandang sedih. Rahel mangelingin
NABI YEREMIA 31.16–19 937
pianak-pianaknyane, pianak-pianaknyaneane suba ilang, tur ia tusing nyakkalipurang.
16 Suudja ngeling tur sutsu nja yehpaningalane. Sakancan pakardin kitanemarep teken pianak kitane makejang lakarmapikolih. Ia lakar pada mulih uli di guminmusuhe.
17 Enu ada ajap-ajapan buat kita dimani wekas.Pianak kitane lakar pada mulih. Ulun IdaSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandikabuka keto.
18Ulun mireng bangsa Israel masesambatansajeroning sangsarannyane: ‘Duh RatuSang Hyang Widi Wasa, ang tan binasakadi sato sane rengas, sakewantenPalungguh IRatu ngurukang angmangda ang tansah nut. Ajakja angbudal. Ti ang misadia mawali ring ayunPalungguh IRatu, Sang Hyang Widi Wasa,Widin ange.
19 Ti ang sampun ma lar saking ayunPalungguh IRatune, nanging angmamanah gelis mawali. SasampunePalungguh IRatu ngukum ang, angtansah nguntul sajeroning nandang sedih.Ti ang marasa kimud tur kanistayang,
NABI YEREMIA 31.20–23 938
malantaran dosan ange sane kardiang rikala kantun wimuda.’
20 Ih Israel, kita putran Ulun ane palingsayang, rare ane paling tresnain Ulun.Dikalan Ulune nyambat adan kitane,Ulun ngingetang kita aji kapitresnan.Perhyangan Ulune tansah leket teken kita.Ulun asung lugraha teken kita.
21Gaenangja tanda muah painget di rurunge.Alihja buin mambahane ane laad entasinkita. Mulihja ih bangsa Israel, mulihja kakota-kota ane suba kalahin kita.
22 Buin makapidanke kita lakar enu ngabakeneh macanggah, dadi anak ane tuarasa a? Ulun suba ngadakang satunggalingpaundukan ane anyar tur tawah, tawahnepatuh buka anake luh nyayubin anakmuani.”
Indik kagemuhan kaulan Ida SangHyang Widi Wasa ring benjang wekas
23 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Widin Israele ngandika asapuniki: “Di kalan Ulunesuba ngajak bangsane entomulih ka guminnyane,ia lakar buin ngraos di tanah Yehuda muah ane dikota-kotannyane buka kene: ‘Dumadak Ida SangHyang Widi Wasa ngamertanin bukit Yerusaleme
NABI YEREMIA 31.24–32 939
sane suci, inggih punika genah Idane sane suci.’24 Bangsane ento lakar nongos di Yehuda muahkota-kotan Yehudane makejang, tur ditu ia lakardadi petani muah pangangon ingon-ingonnyane.25Ulun lakar nyegerang ane kenyel, tur anelemet ulihan seduk lakar waregang Ulun baandedaaran. 26Wireh keto rakyate lakar padangraos kene: ‘Tiang lakar pules muah bangun turrumasa seger.’27Ulun Sang Hyang Widi Wasa ngandika
mungguing lakar ada masanne, Ulun lakarngebekin gumi Israel muah Yehudane aji jlemamuah ingon-ingon. 28 Patuh buka dugase Ulunngabut, nguugang, nuludang, nyekjekin muahngenyagang, keto masih Ulun lakar numbuhangmuah ngrajegang ia. 29 Yen suba teka masannerakyate tusing lakar enu buin ngraos kene:‘Reramane ane naar anggur ane masem nangingpianakne ane marasa ngilu.’ 30Nanging nyenjaane naar anggur masem, ia ane lakar ngilugiginne, tur asing-asing anak ma uli kranadosannyane niri.”31 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Lakar ada masanne Ulun ngae prajanjian anyarteken rakyat Israelemuah teken rakyat Yehudane.32 Prajanjiane ento tusing buka prajanjiane anelawas, buka ane gae Ulun ngajak leluurnyanedugas Ulune nandan ia rarud uli Mesir. Yadianja
NABI YEREMIA 31.33–37 940
Ulun dugase ento tan bina buka kurenannyane,nanging ia tusing sa a teken prajanjiane ento.33 Prajanjiane ane anyar, ane lakar gae Ulun ajakrakyat Israele ento kene: Ulun lakar ngejangpidabdab Ulune di tengah kenehnyane turnulisang pidabdabe ento di a nnyane. Ulunlakar dadi Widinnyane tur ia lakar dadi kaulanUlune. 34 Tusing ada uli pantarannyane, anepatut ngurukang mpalne buat mabak tekenIda Sang Hyang Widi Wasa, sawireh makejanganake lakar nawang Ulun, uli ane paling cenikkan ane paling tua. Ulun lakar ngampurayangdosannyane tur Ulun tusing lakar enu ngingetangpelihnyane. Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa subangandika buka keto.”
35 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica suryabuat nyunarin rikala rahina, bulan miwahbintang-bintang buat masinar rikalaningwengi. Ida sane ngubek segarane,mawinan segarane makuung. Parab Idaneinggih punika Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa.
36 Ida majanji mungguing sakantune wentenbuana, amunika suennya bangsa Israeledados bangsa.
37 Yen benjang pungkur langite mrasidayangkukur miwah dasar gumine mrasidayang
NABI YEREMIA 31.38–32.2 941
kaselehin, irika wau Ida pacang nulakbangsa Israel malantaran sakancanlaksanannyane. Kadi asapunikapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
38 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “Lakar ada masanne, mungguing kotaYerusaleme lakar buin kawangun dadi kotanUlune, ngawit uli menara ane di Hananeel teruskan neked di gapurane ane madan GapuraBucu. 39 Tur watesne ento lakar terus ngauhangkan neked di bukit Gareb, suba keto malekokka Goa. 40 Sawewidangan lebak sig tongosanake nanem bangke muah ngutang lulu muahsakancan tegale ane di sisin Tukad Kidrone lautnganginang teked ka gapura ane madan GapuraJaran, ento makejang lakar kasuciang pabuatUlun. Kotane ento tusing lakar taen buin uugwiadin sirna.”
Nabi Yeremia numbas tegal
32 1 Ring taun sane kaping dasa panyenengIda Sang Prabu Sedekia ring Yehuda
miwah taun sane kaping plekutus panyeneng IdaSang Prabu Nebukadnesar ring Babel, Ida SangHyang Widi Wasa masabda ring ang. 2Dawegpunika wadua balan ida sang prabu saking Babelsedek ngebug kota Yerusaleme, tur rikala punika
NABI YEREMIA 32.3–9 942
ang katawan ring natar purine. 3 Ida Sang PrabuSedekia sampun mangkeng ang irika tur nalihang sampun nartayang mungguing Ida Sang
Hyang Widi Wasa sampun ngandika asapuniki:“Ulun lakar nepang raja Babele ngalahang kotaneene, 4 tur Prabu Sedekia tusing lakar luput. Ialakar kaserahang teken raja Babele, tur ia lakarmatemu ngraos mapadu arep. 5 Sang PrabuSedekia lakar abana ka Babel, tur ia lakar nongosditu kan Ulun buin ngingetang ia. Yadian iamaperang nglawan bangsa Babele ento, ia masihtusing lakar menang. Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa suba masabda buka keto.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayang
ring ang, 7mungguing Hanameel pianakuan ange Salum pacang rauh ring ang turmapangedih mangda ang numbas tanahipunesane ring Anatot ring wewengkon Benyamine,santukan ang nyamanipune sane pinih nampeksane patut numbas tanahe punika buat dadospaderbean ange. 8Anut ring sabdan Ida SangHyangWidi Wasa, Hanameel raris ngrauhin ang,ring natare tur ngedih mangda ang numbastanahipune. Punika ngawinang ang raris uningmungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa sawiaksampun ngandika ring ang. 9 Tiang raris numbastanahe punika saking Hanameel tur nimbangangipun jinah. Tanahe punika mapangarga pitulas
NABI YEREMIA 32.10–15 943
bidang jinah perak. 10 Tiang tumuli makaryasurat padol sane madaging meterae, raris tandatanganin ang. Samaliha taler rerehang angsaksi-saksi. Sasampune punika ang tumulinimbang jinahe punika antuk dacin. 11 Tiangraris ngambil surat padole sane madagingsarat-sarat prajanjian punika. Aslinnyane sanemadaging meterae miwah salinanipun sanetan madaging meterae. 12 Surat-surate punikararis serahang ang ring Dane Baruk okan DaneNeria, putun Dane Mahseya. Tiang nyerahangsurate punika ring arepan Hanameel miwah ringarepan parasaksi sane sampun nanda tanganinsurat padole punika miwah ring arepan anakesane wenten ring natare punika. 13 Ring arepansakancan anake punika ang mabaos ringDane Baruk asapuniki: 14 “Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa, Widin Israele sampunngandikayang mangda ragane ngambil suratpadole puniki, inggih punika sane madagingmeterae miwah salinannyane sane nentenmadaging meterae, mangda kagenahang ringpayuk tanahe, mangda surat-surate punika tanrusak ngantos makudang-kudang taun sanepacang rauh. 15 Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa, Widin Israele, sampun ngandikamungguing umah-umah, tegalan miwah abiananggur, pacang malih katumbas ring jagate iriki.”
NABI YEREMIA 32.16–20 944
Pangastawan dane Nabi Yeremia16 Sasampune surat padol tanahe punika
serahang ang ring Dane Baruk, ang tumulingunggahang pangastawa sapuniki: 17 “DuhRatu Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur,Palungguh IRatu sampun ngardi jagat lanakasa antuk kakuatan miwah antuk kawisesanPalungguh IRatune. Nenten wenten sane sengkilpabuat Palungguh IRatu. 18 Palungguh IRatusampun nyinahang sih kapiolasan sane nentenrered-rered ring jadma panyiuan katahipun,nanging Palungguh IRatu taler nyisipang jadmamalantaran dosa-dosan wong tuan ipune.Palungguh IRatu maraga Widi sane luih miwahmaha wisesa; parab Palungguh IRatu WidiSane Maha Kuasa. 19 Palungguh IRatu ngardirencana sane wicaksana tur ngamargiangpaindikan sane mawisesa. Palungguh IRatuwikan ring sapakardin manusane tur PalungguhIRatu mapaica pangwales manut ring solahngkahnyane suang-suang. 20 Sane riin
Palungguh IRatu ngwentenang katawahan-katawahan miwah paindikan sane ngangobinring Mesir, tur Palungguh IRatu sampunnglantur nyinahang katawahan punika ngantosrauh mangkin, ring pantaran bangsa Israelmiwah bangsa-bangsane osan, kantos sane
NABI YEREMIA 32.21–25 945
mangkin nenten wenten bangsa sasoringakasa sane nenten uning ring Palungguh IRatu.21Malantaran katawahan miwah paindikansane ngangobin, sane ngawinang meseh-meseh
ange karesresan, Palungguh IRatu sampunngunayang kakuatan miwah kawisesanPalungguh IRatu buat nantan parakaula drueneIsrael medal saking Mesir. 22 Palungguh IRatusampun ngicen ipun tanah sane gemuh landuhpuniki anut janjin Palungguh IRatu marep ringleluurnyane. 23Nanging rikalaning ipun sampunrauh ring tanahe puniki, tur tanahe punikisampun dados paderbeanipune, ipun nentenninu n pituduh-pituduh Palungguh IRatune turnenten nyak nglaksanayang sapa tah PalungguhIRatune. Ipun nenten pisan ngamargiangpaindikan-paindikan sane pituduhang PalungguhIRatu. Punika awinan Palungguh IRatu sampunngrauhang sakancan bencanane puniki ring ipun.24 Bangsa Israele sampun ngwangun gelar ngiter
kota buat jaga ngaonang kotane punika, tur ipunraris magegebug. Perang, sayah ageng miwahgrubug jaga ngawinang kotane punika prasidakaonang ipun. Palungguh IRatu sampun ngaksimungguing sane sampun sabdayang PalungguhIRatu sami sampun kasidan. 25Duh Ratu SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur, PalungguhIRatu ngraga sane sampun ngandikayang ang
NABI YEREMIA 32.26–34 946
numbas tegal ring arepan parasaksi yadiastukotane punika makire kakaonang antuk bangsaBabele punika.”26 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang sapuniki: 27 “Ulun ene Widin sawatekbangsane. Buat Ulun tusing ada paundukanane keweh. 28Ulun lakar nyerahang kotane eneteken Raja Nebukadnesar raja Babele muahteken wadua balannyane, tur ia lakar ngalahangkotane ene. 29 Kotane ene lakar tunjele. Ialakar nunjel kotane ene kayang ka umah-umahtongos rakyate ane suba ngranayang Ulun dukabaana ia morbor menyan di neb umahne buatDewa Baal muah nyriokang aturan anggur buatwidi-widine ane lenan. 30Ngawit uli pangawitsejarah wong Israele muah wong Yehudane,ia tusing taen ngawanang Ulun ledang, tur iatansah mangunang pidukan Ulune baan ngkahsolahne. 31Ngawit uli kotane ene kawangun,rakyat kotane ene suba ngranayang Ulunduka tan sipi. Jani Ulun suba netepang buatngeseng ia. 32Ulihan sakancan kajaatan anesuba laksanaanga baan rakyat Yehuda muahYerusaleme muah teken rajanne, parapamimpin,parapandita muah paranabinne. 33 Ia ajakamakejang suba ngutang Ulun. Buina yadiapinjaUlun enu terus ngurukang ia, ia suba tusing nyakmadingehang wiadin mlajah. 34Malahan ia suba
NABI YEREMIA 32.35–40 947
ngejang dewa-dewane ane cemer di PerhyanganAgunge ane kawangun buat nyungsung Ulun,tur ia suba ngletehin Perhyangane ento. 35 Iasuba ngwangun pamorboran aturan buat DewaBaale di Lebak Hinome, buat ngaturang pianaknemuani wiadin luh teken Dewa Molok. Ulun tusingpesan taen mituduhang ane buka keto, tur tusingpesan taen marawat di angen Ulune mungguingia lakar nglakonin unduk ane buka keto anengranayang rakyat Yehudane madosa.”
Indik janji miwah pangajap-ajap36 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israele
ngandika ring ang sapuniki: “Yeremia, rakyatengorahang mungguing ulihan perang, sayahgede muah grubug lakar ngranayang kotane enekakalahang baan raja Babele. Sakewala ane janipadingehangja apa ane nikayang Ulun. 37Ulunlakar munduhang rakyate ento uli di gumi tongosUlune suba nyambehang ia uli krana dukan Uluneane tan kadi-kadi. Ulun lakar ngamulihang ia katongose ene tur nglugrain ia nongos dini saharahayu. 38Ditu ia lakar dadi kaulan Ulune muahUlun lakar dadi Widinnyane. 39Ulun lakar ngicenia keneh ane nguleng buat ngluihang Ulun selidsanja, apanga ia muah katurunannyane muponinrahayu. 40Ulun lakar ngadakang prajanjian anelanggeng teken ia. Ulun tan mari lakar ngae ane
NABI YEREMIA 32.41–44 948
melah teken ia tur Ulun lakar ngaenin ia apangaia tansah dreda bak teken Ulun aji panelah bayusabda idepnyane, apanga ia tusing buin ngutangUlun. 41Ulun lakar saking ledang kayun ngaepaundukan ane melah pabuat ia, tur Ulun lakarnumbuhang muah ngamanggehang ia di gumineene.42 Patuh buka Ulune nibakang bencana buat
bangsane ene, keto masih Ulun lakar ngicenia sakancan paundukan ane melah buka anesuba janjiang Ulun teken ia. 43 Bangsane enengorahang mungguing tanahe lakar dadi tegalmelakang, tusing ada jlema wiadin buronnongos ditu, tur tanahe ento lakar kaserahangteken bangsa Babele. Nanging lakar adamasanne anake lakar pada buin meli tegaldini. 44 Rakyate lakar pada meli tegal, suratpadole lakar katandatanganin, tur lakar kisininmeterae muah kasaksinin baan saksi-saksi.Unduke ene lakar kajalanang di wewidangansuku Benyamin, di desa-desa sakiwa tengenYerusaleme, di desa-desa Yehudane muah didesa-desane di pagunungan, di bongkol-bongkolgununge muah di Yehuda tanggun delodne.Ulun lakar ngamulihang rakyate ka tanahnyanesuang-suang. Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasaane suba ngandika buka keto.”
NABI YEREMIA 33.1–7 949
Indik janji sane osan
33 1 Sadaweg ang kantun ring pangkengering natar purine, malih wenten
pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa ringang. 2 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane ngardi
jagat, sane ngwangun jagate miwah sanengenahang ring genahnyane, ngandika ringang. Ida sane maparab Sang Hyang Widi Wasa
ngandika sapuniki: 3 “Tunasja teken Ulun, Ulunlakar ngisinin pinunas kitane. Ulun lakar nuturinkita paundukan ane luih tur melah, ane tondentaen tawang kita. 4Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin Israele masabda mungguing umah-umahe di Yerusalem muah purin pararatune diYehuda lakar kuugang. Tusing ada gunane pesumasiat nglawan gelar ane kapasang baan bangsaane suba ngiter kotane ene. Unduke ento tuahlakar ngebekin kotane baan bangke-bangkenjlema ane ma ang Ulun uli krana bendu pidukanUlune ane tan kadi-kadi. Ulun suba ma lar ulikotane ene uli krana kajaatan ane suba lakoninabaan wong kotane ene. 5 (33:4) 6Nanging Ulunlakar ngrajegang kotane ene muah mapaicakasegeran teken rakyate. Ulun lakar maicayangkerta raharja teken ia. 7Ulun lakar nadiangYehuda muah Israel bangsa ane gemuh landuh,tur Ulun lakar ngwangun ia buka ane suba-suba.
NABI YEREMIA 33.8–11 950
8 Buina Ulun lakar nyuciang ia uli dosa-dosaane suba laksanaanga marep teken Ulun, turUlun lakar ngampurayang dosa-dosa muahpembrontakannyane. 9 Yerusalem lakar dadiangUlun kaluihan muah kabanggaan Ulune, buinasawatek bangsane di gumine lakar pada takuttur ngetor dikalane ia ningeh unduk ane melahane kardi Ulun buat rakyat Yerusaleme muahkagemuhan ane paicayang Ulun di kotane ento.”10 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Rakyate ngorahang mungguingtongose ene buka tegal melakang, tusing adajlema muah buron ane nongos ditu. Benehpesan raosne keto. Desa-desa Yehudane muahrurung-rurunge di Yerusalem pada sepi, tusingada jlema, muah buron ane nongos ditu.Sakewala di tongose ene kita lakar buin ningeh,11 suryak anak girang maliang-liang muah suarananak masuka-sukaan sajeroning pesta nganten.Kita lakar ningeh anak makidung, dikalan rakyatengaturang aturan panyuksma ka PerhyanganAgung Ulune. Ia lakar pada makidung kene:‘Aturangja puji panyuksma ring Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa, santukan Idakalintang becik, tur sih kapiolasan Idane nentenrered-rered.’ Ulun lakar nadiang tanahe enegemuh landuh buka ane suba-suba. Ulun ene Ida
NABI YEREMIA 33.12–18 951
Sang Hyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”12 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa ngandika sapuniki: “Di tanahe ane bukategal melakange ene, ane tusing ada jlemamuah buron nongosin, ditu lakar buin adatumbuh padang tongos pangangone ngangonangbiri-birinnyane. 13Di desa-desa di pagunungan,di bongkol bukite muah di Yehuda bagian kelod,di wewengkon tanah Benyamine, di desa-desadi kiwa tengen Yerusaleme, tur di desa-desaYehudane parapangangone lakar buin padangitung biri-birinnyane. Ulun Ida Sang HyangWidi Wasa ane suba ngandika buka keto.”14 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Lakar ada masanne Ulun lakar ngisininjanji ane suba adakang Ulun teken wong Israelmuah Yehudane. 15Dikalane ento Ulun lakarmilih katurunan Daude ane adil, lakar dadi raja.Ia lakar nyalanang paundukan ane adil tur patutdi sawewengkon kaprabonnyane. 16 RakyatYehuda muah rakyat Yerusaleme lakar rahayutur sutrep . Kotane ento lakar kadanin: Ida SangHyang Widi Wasa Juru Rahayun Iragane. 17UlunSang Hyang Widi Wasa majanji mungguingtansah lakar ada katurunan Daude dadi raja diIsrael, 18 tur tansah lakar ada pandita-pandita ulikaturunan Lewine buat ngancangin Ulun muah
NABI YEREMIA 33.19–26 952
buat ngaturang aturan ane maborbor, aturanpala wija muah aturan ane len-lenan.”19 Ida Sang HyangWidiWasa ngandika ring ang
sapuniki: 20 “Ulun suba ngadakang prajanjianteken lemah muah petenge, apanga tekan lemahmuah petenge ento tusing taen simpang. Buinaprajanjian Ulune entomanggeh salawas-lawasne.21 Keto masih Ulun suba ngae prajanjian tekenparekan Ulune Daud, mungguing ia lakar tansahngelah katurunan ane dadi raja, tur Ulun subamasih ngae prajanjian teken parapanditaneane uli suku Lewi, mungguing ia lakar tansahngancangin Ulun, prajanjian ento tusing taencedok. 22Ulun lakar ngendahang katurunanparekan Ulune Daud, aketo masih katurunanparapandita katurunan Lewine kan tusingnyidayang ngitung kabatek baan liunne bukabintange muah biase di pasisi.”23 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 24 “Apake kita nawang kenken
raos rakyate, mungguing Ulun suba nulak Israelmuah Yehuda duang kulawarga ane suba pilihUlun ento? Ia pada nganistayang kaulan Ulunetur kaulan Ulune suba anggepa dong bangsabuin. 25Nanging Ulun Sang Hyang Widi Wasaane suba ngadakang prajanjian teken lemahmuah petenge muah Ulun suba ngae pidabdabane ngatur langit muah gumine. 26 Sawireh
NABI YEREMIA 34.1–4 953
Ulun saking sasajaan nglaksanayang undukeene, keto masih Ulun lakar ngamanggehangprajanjian Ulune teken katurunan Yakube muahteken Daud parekan Ulune. Ulun lakar nyeliksalah tunggal uli katurunan Daude buat mrentahkaturunane Abraham, Ishak muah Yakube. Ulunlakar asung lugraha marep teken kaulan Ulune,tur ngawanang ia buin gemuh landuh.”
Pawarah Ida Sang Hyang Widi Wasabuat Ida Sang Prabu Sedekia
34 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang rikala Ida Sang Prabu Nebukadnesar
saking Babel miwah wadua balan idane,kasarengin antuk wadua bala saking sakancanbangsa-bangsa miwah suku-suku bangsa sanemakan ring ida, sedek ngebug kota Yerusalemmiwah kota-kota sane nampek irika. 2 Ida SangHyang Widi Wasa, Widin Israele ngandikayangmangda ang nangkil tur matur ring Sang PrabuSedekia ring Yehuda, sapuniki: “Ulun Ida SangHyang Widi Wasa lakar nyerahang kotane eneteken raja Babele, tur ia lakar nunjel kotaneene. 3 Kita tusing lakar nyidayang makelid, kitalakar kejuk tur kaserahang teken Sang PrabuNebukadnesar. Kita lakar matemu tur lakarmapadu arep ngraos ajak ia. Suba keto kita lakarabana ka Babel. 4 Ih Sedekia, jani padingehangja
NABI YEREMIA 34.5–11 954
pangandikan Ulune teken kita. Kita tusinglakar ma di pasiatan. 5 Kita lakar ma saharahayu. Buka rakyate pada morbor menyanbuat nguburang leluur kitane ane jumenengnata maluan teken kita, keto masih rakyatelakar morbor menyan pabuat kita. Ia lakar padamangelingin kita tur masesambatan kene: ‘Ratuniragane seda’. Ulun Sang Hyang Widi Wasangandika buka keto.”6 Irika raris ang ngaturang pangandika punika
ring Ida Sang Prabu Sedekia ring Yerusalem.7Daweg punika wadua balan Babele sedekanngebug kotane. Wadua balane punika talerngebug kota Lakis miwah Aseka, kota sanemabenteng sane lianan ring Yehuda.
Lompang janji marep ring panjak8 Sang Prabu Sedekia miwah rakyat Yerusaleme
sampun ngwentenang paiguman buat mebasang9 panjak-panjaknyane sane kawit bangsa Ibrani,luh muani mangda sampunang kantos wentenanak Israel sane dados panjak mpalnyanepaturu wong Israel. 10 Sami rakyate miwahparapamimpine saadung jaga mebasangparapanjaknyane, tur nenten jaga malihmanjakang ipun. Ida dane raris pada mebasangpanjaknyane. 11Nanging nenten malih amunapisuenipun, raris meseh manahipune. Panjak-
NABI YEREMIA 34.12–17 955
panjaknyane punika malih kambil tur kapaksamalih dados panjak.12 Irika raris Ida Sang Hyang Widi Wasa, 13Widin
Israele ngutus ang mangda ang mabaos ringrakyate sapuniki: “Ulun suba ngae prajanjianteken leluur-leluur kitane dugas Ulun mebasangia uli di Mesir tur mebasang ia uli dadi panjak.Ulun ngandika teken ia mungguing 14 sabilangpitung ban ia patut mebasang panjak bangsaIbrani ane suba ngayah teken ia nem banmakelonne. Nanging paraleluur kitane tusingnyak ngrunguang Ulun wiadinmadingehang dauhpangandikan Ulune. 15Mara-mara ene wetupepineh kitane ane melah tur nglaksanayangunduk ane ledangin Ulun. Kita ajak makejangsararem lakar mebasang rencang-rencang kitaneane kawitne wong Ibrani, tur kita suba ngaeprajanjian di ajeng Ulune nah ento di PerhyanganAgunge, di tongos Ulune kasungsung. 16Nangingpepineh kitane lantas buin meseh, kita tusingpesan ngluihang Ulun. Kita ajak makejang buinngamulihang panjak-panjak kitane ane subabebasang kita buka pangajap-ajapnyane, turkita maksa ia buin dadi panjak. 17Ane jani, UlunSang Hyang Widi Wasa masabda mungguingkita suba tempal teken Ulun. Kita suba tusingmalilayang panjak kitane ane uli bangsan kitaneento bebas. Nah depang suba keto. Ane jani
NABI YEREMIA 34.18–22 956
Ulun lakar nglugrain kita kabebasan. Kabebasanbuat ma ulihan perang, ulihan sakit wiadinsayah gede. Ulun lakar ngawanang sawatekbangsa-bangsane di gumine tengkejut ulihanpaundukan ane bakang Ulun marep teken kita.18 Parapamrentah Yehuda muah Yerusaleme,bareng-bareng ajaka prakanggonne di puri,parapandita muah parapamimpin makejangsuba ngae prajanjian ngajak Ulun malantarania pada majalan di selagan be sampine anekatampah tur kasibak kadadiang dadua. Nangingia suba mamurug prajanjiane ento tur tusingngamanggehang isinnyane. Ento awananeUlun lakar nyalanang marep teken jlemaneento, patuh buka pagaennyane marep tekensampine ento. 19 (34:18) 20Ulun lakar nyerahangia teken musuhne ane nyadia ngama ang ia.Bangkennyane lakar amaha teken kedis-kedisemuah teken buron-buron alasane. 21Ulun masihlakar nyerahang Sedekia raja Yehudane muahparaprakanggonnyane teken anake ane nyadiangama ang ia. Ulun lakar nyerahang ia tekenwadua balan Babele ane suba ngrerenanggegebugne marep teken kita. 22Ulun lakarmrentahang ia apanga ia teka buin malipetanka kotane ene. Ia lakar ngebug kotane ene, turlakar ngalahang saha nunjel kotane ento. Ulunlakar nadiang desa-desa Yehudane buka tegal
NABI YEREMIA 35.1–5 957
melakange, ane tusing ada ane nongosin. UlunSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”
Dane Yeremia miwah palingsehan Rehab
35 1 Ritatkala Ida Sang Prabu Yoyakim putranIda Sang Prabu Yosia madeg prabu ring
Yehuda, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Kemaja alih palingsehanRehabe tur ngraosja teken ia. Suba keto ajakja iaka salah tunggaling kamar Perhyangan Agungetur baangja ia nginum anggur.” 3 Irika rarisang ngajak sawatek palingsehan Dane Rehab,
inggih punika Dane Yaasanya (okan anak sanemapesengan Yeremia, putun Dane Habasinya)miwah semeton-semeton lan paraputran danenesami. 4Dane sareng sami tumuli ajak ang kaPerhyangan Agung. Irika dane ajak ang kakamar murid-murid dane Nabi Hanan okanDane Yigdalya. Kamare punika genah ipun ringduur kamar Dane Maaseya okan Dane Salum,prakangge sane pen ng ring Perhyangan Agunge,tur kamare punika nampek ring kamar-kamarparaprakangge sane osan. 5 Tiang raris ngaturinpalingsehan Rehabe gelas miwah botol sanebek madaging anggur ring ajeng danene sarwimabaos asapuniki: “Rarisang nginum anggur!”
NABI YEREMIA 35.6–11 958
6Nanging dane masaur sapuniki: “Tiangsareng sami nenten nginem anggur. Leluurange Yonadab okan Dane Rehab wenten
pangandika ring ang mungguing ang miwahkaturunan ange tan kalugra nginem anggur.7Dane taler ngandikain ang mangda angsampunang ngwangun cecanggahan miwahmakarya ka tegale, tur sampunang pisan nandurwit anggur wiadin numbas abian anggur. Danengandikayang mangda ang tansah magenahring kemahe, mangda ang prasida kari tetepring tanahe puniki, genah ange dados wongsunantara. 8 Tiang sareng sami nampa nyuunpangandikan Dane Yonadab sane ka ba ringang. Tiang sareng sami, somah-somah ange
miwah pianak-pianak ange luh miwah muaninenten naenin nginem anggur. 9 Tiang nentenngwangun umah buat mumah. Tiang mumah ringkemah-kemahe, samaliha ang nenten maderbeabian anggur, tegal miwah bibit. Tiang nampanyuun pangandikan leluur ange Dane Yonadabsategepipun. 10 (35:9) 11Nanging ritatkala IdaSang Prabu Nebukadnesar ngebug jagate iriki,ang sareng sami ngungsi ka Yerusalem, buat
ngelidin wadua balan Babele miwah wadua balanSiriane. Punika awinannya ang magenah ringYerusalem.”
NABI YEREMIA 35.12–17 959
12 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Widin Israele raris ngandikayang ang mamargitur mabaos ring rakyat Yehuda miwah rakyatYerusaleme sapuniki: “Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa, matakon teken kita apa awanane kitatuara nyak madingehang Ulun tur nuut sapa tahUlune. 13 (35:12) 14 Katurunan Yonadabe padaninu n prentah leluurnyane apang tuara nginemanggur tur kayang jani uli pantarannyane tusingada angan adiriko ane nginem anggur. NangingUlun suba ngandika mawan -wan teken kitasakewala kita tusing nyak ngidepang pituduhUlune. 15Ulun mawali-wali ngutus nabi-nabikaulan Ulune teken kita. Paranabine ento masihpada ngorahin kita apanga suud malaksanajaat tur apanga kita malaksana ane patut. Iama nget kita apanga kita eda mabak muahngayahin Widi lenan, apang kita rahayu nongosdi tanahe ane paicayang Ulun teken leluur kitane.Nanging kita tusing pesan nyak madingehangtur ngidepang pituduh Ulune. 16 KaturunanYonadabe suba ninu n pituduh ane baanga tekenleluurne, nanging kita tusing nyak nut tekenUlun. 17 Ento krana ane jani Ulun, Sang HyangWidi Wasa Ane Maha Kuasa, Widin Israele lakarnibakang teken wong Yehuda muah Yerusalemesakancan bencana ane suba janjiang Ulun. Ulunlakar nglaksanayang unduke ento sawireh kita
NABI YEREMIA 35.18–36.3 960
tusing pesan nyak madingehang dikalane Ulunngandika teken kita, muah kita tusing nyakmasaut dikalane Ulun ngesengin kita.”18 Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha
Kuasa, Widin Israele, ngandika malantaranang teken golongan Rehabe kene: “Kita suba
magehang prentah ane uduhanga teken Yonadableluur kitane, tur kita suba ninu n saananingprentahnyane, buina kita suba nglaksanayangsakancan ane uduhanga teken kita. 19 Sawirehketo, Ulun Sang Hyang Widi Wasa Ane MahaKuasa,Widin Israele, majanji mungguing Yonadabpianak Rehabe, lakar tansah ngelah katurunanmuani ane lakar ngancangin Ulun.”
Dane Baruk ngwacencakepan ring Perhyangan Agung
36 1 Ring taun sane kaping pat panyeneng IdaSang Prabu Yoyakim putran Prabu Yosia
ring Yehuda, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Jemakja cakepane turtulisang ditu saluiring sabda ane suba nikayangUlun teken kita unduk Israel muah Yehudanemuah unduk parabangsane makejang. Tulisangsaluiring ane suba dauhang Ulun teken kitangawit uli panyumun Ulune ngandika tekenkita dugas Yosiane dadi raja, kan kayang jani.3 Sing saget rakyat Yehudane nyak madingehang
NABI YEREMIA 36.4–8 961
unduk sakancan bencana ane lakar bakang Ulunteken ia, sinah ia lakar mabalik uli laksanane anedursila. Ditu Ulun lakar ngampurayang kadursilanmuah dosa-dosannyane.”4 Irika ang ngaukin I Baruk pianak Neriane tur
nikte ipun saananing sane kapangandikayangantuk Ida Sang HyangWidi Wasa ring ang. Barukraris nyuratang sabda punika sami ring cakepane.5 Tiang tumuli misekenin I Baruk sapuniki:“Guru tusing kalugra buin ka Perhyangan Agung.6 Ento krana guru ngidih apang cening kema kaPerhyangan Agung dimasan rakyate mapuasa,ane lakar teka ene. Cening patut mamacacakepane ditu, apanga anake ditu pada ningehsaananing ane kapangandikayang baan Ida SangHyang Widi Wasa teken guru, ane suba dikteangguru teken cening. Bacaja cakepane ene ditongos ane sida kadingeh baan anake makejang,makamuah baan rakyat Yehudane ane teka ulidesannyane. 7 Sing saget ia lakar ngaturangpangastawa teken Ida Sang Hyang Widi Wasa turngutang pajalane ane dursila, sawireh Ida SangHyang Widi Wasa suba ngancam rakyate ene ajipidukan Idane ane tan kadi-kadi.” 8 Irika I Barukraris ngwacen pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa ring Perhyangan Agunge anut sakadi saneuduhang ang ring ipun.
NABI YEREMIA 36.9–12 962
9 Ring sasih sane kaping sia ring taun sanekaping lima panyeneng Ida Sang Prabu Yoyakimring Yehuda, rakyate pada mapuasa ngajap-ajapmangda polih sih pasuecan Ida Sang HyangWidi Wasa. Puasane punika kamargiang antuksawatek anake sane wenten ring Yerusalemmiwah sawatek anake sane rauh mrika sakingdesa-desa Yehudane. 10 Rikala rakyate samisampun sayaga jaga miragi, I Baruk tumulingwacen saking cakepane punika saananingsane sampun baosang ang. Ipun ngamargiangpaindikane punika ring Perhyangan Agung,saking kamar Dane Gemarya okan Dane Sapane,sekretaris pangadilane. Kamar danene punikamagenah ring natar sane ring duur nampek ringmargine ngranjing ring gapuran PerhyanganAgunge sane mawasta Gapura Anyar.
Cakepane punika kawacenring ajeng paraprakanggene
11Dane Mikaya okan Dane Gemarya putunDane Sapane, mireng I Baruk ngwacen sakingcakepane punika sakancan paindikan sanesampun kapangandikayang antuk Ida SangHyang Widi Wasa. 12Dane tumuli lunga kapuri, ka kamar sekretaris pangadilane, ringgenah paraprakanggene sami masangkepan.Dane Elisama, sekretaris pangadilan punika,
NABI YEREMIA 36.13–18 963
Dane Delaya okan Dane Semaya, Dane Elnatanokan Dane Akbor, Dane Gemarya okan DaneSapan, Dane Sedekia okan Dane Hananyamiwah sakancan prakanggene lianan samiwenten irika. 13Dane Mikaya nyritayang ringdane sareng sami saananing indik sane sampunpireng dane, sane kawacen antuk I Baruk ringarepan rakyate sami. 14 Irika paraprakanggenepunika raris ngutus Dane Yehudi (okan DaneNetanya, putun Dane Selemya, kompiangDane Kusi) mangda ngandikain Baruk maktacakepane sane wacen ipun ring arepan rakyate.Baruk tumuli ngaturang cakepane punika ringdane sareng sami. 15 Paraprakanggene rarisngandika sapuniki: “Lautangja negak, tur bacajacakepane ento di arepan ange ajak makejang.”Irika Baruk raris ngwacen cakepane punika.16 Sasampune ipun ngwacen cakepane punika,paraprakanggene sami pada saling tolih saharumasa ajerih, raris mabaos ring Baruk sapuniki:“Tiang patut ngaturang unduke ene ka ajeng idasang prabu.” 17 Sapangrarisipun dane matakenring Baruk sapuniki: “Jani orahang teken ang,kenken carane ragane nulis ene makejang? ApakeDane Yeremia ane nikte ragane?”18Atur Baruk sapuniki: “Inggih Dane Yeremia
sane nikte sakancan baose puniki ring ang, tur
NABI YEREMIA 36.19–24 964
ang nyuratang punika antuk nta ring cakepanepuniki.”19Dane raris mabaos ring Baruk sapuniki:
“Ragane muah Dane Yeremia patut enggalangmagedi tur mengkeb eda kan ada anak nawangdija tongos ragane?”
Sang prabu nunjel cakepane punika20 Paraprakanggene raris nyimpen cakepane
punika ring kamar Dane Elisama sekretarispangadilane, raris lunga ka purin sang prabu.Irika dane ngaturang indike punika makasamika ajeng ida sang prabu. 21 Ida sang praburaris ngutus Dane Yehudi ngambil cakepanepunika. Dane tumuli ngambil cakepane punikasaking kamar Dane Elisamane tur ngwacencakepane punika ring ajeng ida sang prabumiwah ring ajeng paraprakanggene sane ngiringida irika. 22Daweg punika nuju masan dingintur sang prabu malinggih ring puri masandingine sambilang ida ngidu. 23 SasampuneDane Yehudi puput ngwacen gang baris wiadinpetang baris sang prabu tumuli ngetep cakepanepunika antuk lemat alit raris kentungang ringgenine. Ida ngamargiang kadi asapunika kantoscakepane punika telas sami puun. 24Nangingyadian ida sang prabu wiadin paraprakanggenidane sane sampun mireng sakancan indike
NABI YEREMIA 36.25–30 965
punika, tan wenten sane rumasa ajerih wiadinkaduhkitan. 25 Yadiastu Dane Elnatan, Delayamiwah Gemarya nglungsur ring ida sang prabumangda sampunang nunjel cakepane punika,nanging ida sang prabu nenten nglinguang dane.26 Sapangrarisipun sang prabu mrentahangPangeran Yerahmeel sareng-sareng ring DaneSeraya okan Dane Asriele miwah Selemya okanDane Abdile mangda ngejuk ang miwah jurutulis ange Baruk. Nanging Ida Sang Hyang WidiWasa sampun ngengkebang ang sareng kalih.
Dane Yeremia nulis cakepane sane osan27 Sasampune Ida Sang Prabu Yoyakim nunjel
cakepane sane dikte ang ring Baruk punika,Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandikayang,28mangda ang ngambil cakepane sane osantur mangda nyuratang irika saananing sabda sanesampun sinurat ring cakepane sane pangawit.29 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangmangda ang matur ring sang prabu sapuniki:“Kita suba nunjel cakepane, tur kita subamatakon teken Yeremia apa awanane ia nulismungguing raja Babele lakar teka tur lakarngrusak tanahe ene, buina lakar ngama angrakyate muah ingon-ingonnyane. 30 Sawireh ketoane jani, Ulun Sang Hyang Widi Wasa ngandikateken kita, ih Prabu Yoyakim, mungguing
NABI YEREMIA 36.31–37.2 966
tusing lakar ada uli katurunan kitane ane lakarmrentahang kaprabon Daude. Bangken kitanelakar kentungang. Ditu bangken kitane lemahnelakar dengdeng ai, tur petenge lakar damuhan.31Ulun lakar nyisipang kita, nyisipang katurunankitane muah paraprakanggon kitane uli kranadosa-dosa ane suba laksanayang kita. Kita muahrakyat Yerusaleme muah rakyat Yehudane tusingpesan nyak ngrunguang pa nget-pa nget Ulune.Ento awanane Ulun lakar nekaang bencana buatkita ajak makejang buka ane suba nikaang Ulunteken kita ajak makejang.”32Wusan punika raris ang ngambil cakepan
sane osan tur serahang ang ring Baruk jurutulis ange. Ipun raris nyuratang sakancan sabdasane dikteang ang ring ipun. Ipun nyuratangring cakepane punika saananing sabda sanesampun katulis ring cakepane sane kaping pisan,tur sabda sane kunggahang irika pateh sakadisane sampun dikteang ang ring ipun.
Ida Sang Prabu Sedekia ngarsayangpitutur saking Nabi Yeremia
37 1 Sang Prabu Nebukadnesar sakingBabel ngadegang Ida Sedekia putran
Ida Sang Prabu Yosia dados prabu ring Yehudangentosin Ida Sang Prabu Yoyakin putran IdaSang Prabu Yoyakim. 2Nanging Ida Sedekia
NABI YEREMIA 37.3–10 967
miwah paraprakanggen idane makamiwah rakyatidane nenten pisan wenten sane ninu n sabdasane kapaicayang antuk Ida Sang Hyang WidiWasa ring ang.3 Ida Sang Prabu Sedekia raris ngutus Dane Yukal
okan Dane Selemya miwah Pandita Sepanya okanDane Maaseya buat ngidih ring ang mangdaang ngastawa ring Ida Sang Hyang Widi Wasa
Widin iragane buat kaperluan bangsan iragane.4Daweg punika ang durung kapangkeng. Tiangkantun bebas mrika-mriki ring pantaran rakyate.5Wadua balan bangsa Babele sampun ngiterkota Yerusaleme. Nanging ritatkala ipun padamiragi mungguing wadua balan Mesire sampunnglintangin tepi siring jagat Mesire, ipun rarispada makirig.6 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israele
masabda ring ang, 7mangda ang matur ringSang Prabu Sedekia, sapuniki: “Wadua balanMesire suba majalan lakar nulungin kita, nangingia lakar malipetan mulihne. 8 Sasubane ketowong Babele lakar buin malipetan mai, ngebug,ngalahang tur nunjel kotane ene. 9Ulun SangHyang Widi Wasa, ma nget kita apanga edakita ngapus dewek ulihan mapineh mungguingbangsa Babele ento tusing malipetan buin,sawireh ia pas malipetan mai. 10Dipradenekita nyidayang ngalahang bangsa Babele ento
NABI YEREMIA 37.11–16 968
makejang kan tuah ane matatu-matatu sangetdogen ane enu malingkuh di kemahe, nangingia lakar bangun tur nunjel kotane ene kan daditanah.”
Nabi Yeremia kejuk tur kapangkeng11Wadua balan bangsa Babele mundur saking
Yerusalem duaning wadua balan Mesire sampunrauh mangseh. 12 Tiang tumuli kesah sakingYerusalem ngungsi ka wewengkon Benyamine,praya ngambil tanah cecatu saking kulawarganange. 13Nanging ritatkala ang rauh ring
Gapura Benyamine, komandan pasukane sanemajaga irika, sane mapesengan Yeria okan DaneSelemya, putun Dane Hananya, ngandeg angtur mabaos sapuniki: “Ragane mapakayunanmalaib ka genah bangsa Babele.”14 Tiang raris mabaos sapuniki: “Tan wenten
kadi asapunika. Tiang nentenja malaib prayangungsi bangsa Babele.” Nanging Dane Yeriasampun tan kayun mireng baos ange. Dane rarisngejuk tur ngajak ang ka ajeng prakanggene.15 Paraprakanggene punika kalintang dukaring ang, raris mrentahang mangda angka g g tur kakancing ring jeron Dane Yonatanejuru tulis pangadilane. Daweg punika jerondanene sampun kadadosang penjara. 16 Tiang
NABI YEREMIA 37.17–20 969
kagenahang ring kamar penjarane sane ringbeten tanahe tur ang sue kapangkeng irika.17Nuju rahina anu, Sang Prabu Sedekia
ngandikayang ngrereh ang, tur ring puri sadasingid sang prabu mataken ring ang sapuniki:“Apake ada pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa?”Tiang tumuli matur sapuniki: “Inggih wenten
sapuniki: ‘Palungguh iratu pacang kaserahangring sang prabu ring Babel.’ ” 18 Tiang rarisnunasang ring ida sapuniki: “Punapike kiwangansane sampun kardi ang ring ajeng palungguhiratu, miwah ring ajeng paraprakanggenpalungguh iratune, makamiwah ring rakyatdruene, sane ngawinang palungguh iratumangkeng ang? 19 Sapunapike kawentenanparanabi druene sane sampun nguningayangring palungguh iratu, mungguing raja Babelenenten jaga ngebug sang prabu miwah panegaradruene? 20 Sane mangkin duh sane mahaagung, ang nglungsur ledang palungguh iratumirengang atur ange tur nagingin pinunas
ange. Inggih punika, sampunangja palungguhiratu ngwaliang ang ka pangkenge ring jeronDane Yonatan. Santukan yen palungguh iratungwaliang ang malih mrika, janten ang jagapadem.”
NABI YEREMIA 37.21–38.4 970
21 Irika Sang Prabu Sedekia mrentahangmangdaang kakancing ring natar purine. Tiang raris
magenah irika, tur nyabran rahina ang kicen roabungkul antuk tukang ro ne kantos ro ne ringkotane punika telas.
Nabi Yeremia ring semere sane tuh
38 1Dane Sepaca okan Dane Matan, DaneGedalya okan Dane Pasur, Dane Yukal okan
Dane Selemya miwah Dane Pasur okan DaneMalkia, pada mireng mungguing ang sampunmabaos ring rakyate indik 2 Ida Sang Hyang WidiWasa sampun masabda sapuniki: “Nyenja anengoyong di kotane ene, ia lakar ma uli kranapaperangan wiadin uli krana makenta wiadin ulikrana grubug. Nanging nyenja ane nyerahangdewek teken bangsa Babele, ia tusing kama ang.Paling lacur ia enu nyidayang ngluputang uripne.”3 Tiang taler sampun nguningayang ring danemungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa sampuntaler masabda sapuniki: “Ulun lakar nyerahangkotane ene teken wadua balan wong Babele turia lakar ngalahang kotane ene.”4 Paraprakanggene tumuli nangkilin ida sang
prabu maduluran atur sapuniki: “Jadmanepuniki patut kapademang. Santukan malantaranipun mabaos kadi asapunika ipun ngawinangparaprajurite sane ring kota puniki ajerih tan sipi.
NABI YEREMIA 38.5–11 971
Kadi asapunika taler ipun ngawinang sakancananake sane kantun ring kota sami pada jejeh.Ipun nentenja mamanah nulungin, nanging ipunmamanah makewuhin kaula druene.”5 Ida Sang Prabu Sedekia tumuli ngandika
sapuniki: “Saja tuah beneh keto. Jalanangjakenkenja keneh pamane. Tiang maserahteken paman.” 6 Irika dane ngambil ang turnyemplungang ang ring semer PangeranMalkiane kulur antuk tali. Genah semerepunika ring natar purine. Semere punika nentenmadaging toya, wantah madaging nyanyadkewanten, tur ang kalebu irika.7Nanging Ebed-Melek wong Sudan sane
makarya ring natar purine miragi mungguingang sampun kaclempungang ring semere.
Daweg punika sang prabu sedekan mapaicatetepasan ring Gapura Benyamine. 8 Ebed-Melekraris tangkil tur matur ring sang prabu, sapuniki:9 “Duh ratu sang prabu, paraprakangge druenesampun malaksana iwang. Dane sareng samisampun nylempungang Dane Yeremia ka semere.Pas dane pacang seda kaluen irika santukanring kota sampun nenten wenten ajeng-ajenganmalih.” 10 Ida sang prabu ngandikayangEbed-Melek mangda ngrereh mpal te ga buatngangkidang ang saking semere sadurung angpadem. 11 Irika Ebed-Melek sareng mpalnyane
NABI YEREMIA 38.12–16 972
raris ngranjing ka gudang purine. Ipun tumulingambil pangangge-pangangge sane sampunbuuk, raris kulur tedun ring ang antuk tali.12 Ipun ngenken ang mangda ang ngenahangkamben buuk punika ring sipah ange mangdataline sampunang kantos natunin ang. Tiangnuutang baosipune. 13 Irika ipun ngunggahangang saking semere punika. Wusan punika ang
raris kagenahang ring natar purine.
Ida Sang Prabu Sedekia ngarsayangte mbangan Dane Yeremia
14 Sedek rahina anu Ida Sang Prabu Sedekiangarsayang mangda ang katangkilang ka ajengidane ring kori sane kaping ga ring PerhyanganAgunge. Irika ida ngandika ring ang sapuniki:“Gelah makeneh matakon teken guru. Gelahngidih apanga guru ngorahang amun sasajaane.”15 Tiang matur ring ida sapuniki: “Yening ang
ngaturang sapatu pun janten palungguh iratungamademang ang. Yening ang ngaturangpawungu ring palungguh iratu, palungguh iratunenten pacang kayun nglinguang.”16 Ida Sang Prabu Sedekia raris majanji ring ang
sada sesingidan sapuniki: “Gelah masumpahmasrana parab Ida Sang Hyang Widi Wasa anenyeneng, Widi ane mapaica urip teken iraga,mungguing gelah tusing lakar ngama ang guru
NABI YEREMIA 38.17–21 973
wiadin nyerahang guru teken anake ane mabudingama ang guru.”17 Raris ang matur ring Ida Sang Prabu Sedekia
mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa, Widin Israele sampun masabdasapuniki: “Yening kita nyak nyerahang dewekteken paraprakanggon Babele, kita tusing lakarma , tur kotane ene tusing lakar katunjel.Dadinne kita muah kulawargan kitane lakar luput.18Nanging yening kita tusing nyak nyerahangdewek, kotane ene lakar kaserahang tekenbangsa Babele tur ia lakar nunjel kotane ene turkita tusing lakar nyidayang luput.”19Nanging sang prabu raris ngandika sapuniki:
“Gelah takut teken kaulan-kaulane ane subamalunan nyerahang awak kema teken bangsaBabele. Sing saget gelah serahanga teken ia, turia lakar nyangsaren gelah.”20 Tiang raris matur sapuniki: “Palungguh iratu
nenten pacang serahanga ring ipun. Ti angsaha banget nglungsur, ledang palungguh iratungiringang sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Sapanglanturipun makasami pacang mamargisaha becik tur palungguh iratu pacang kantunnyeneng. 21Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasasampun ngwangsi n ang sajeroning sipta jangeniang paindikan sane pacang kamargiangyening palungguh iratu nenten kayun nyerahang
NABI YEREMIA 38.22–27 974
raga. 22 Sajeroning sipta ja punika ang ngetonsawatek istri-istrine sane ring puri Yehudakamedalang saha kajak ka ajeng paraprakanggensang prabu Babele, sarwi pada mabaos sapuniki:‘Sawitran sang prabu sane pinih raket ring idasane mangkin ngapus ida. Ipun pada nulak ida.Samaliha sane mangkin cokor idane sampunkalebu ring nyanyade tur sawitra-sawitran idanenilarin ida.’ ”23 Tiang malih matur sapuniki: “Istri-istri miwah
oka-okan palungguh iratune pacang kajak kaarepan bangsa Babele, tur palungguh iratungraga nenten pacang luput. Palungguh iratupacang katawan antuk sang prabu Babele turkotane puniki pacang katunjel kantos dados abu.”24 Sang Prabu Sedekia raris ngandika sapuniki:
“Eda pesan baanga ada anak nawang reraosaniragane ene, apanga guru tusing kena bencana.25 Yen paraprakanggone kan nawangmungguinggelah ngraos ngajak guru, pedas ia lakar padateka tur matakon teken guru unduk ane raosangiraga. Ia lakar majanji tusing ngama angguru yening guru nyak nuturang undukeento makejang teken ia. 26Orahang teken ia,mungguing guru mapinunas teken gelah apangaeda gelah buin nglipetang guru ka pangkenge turlakar ma ditu.” 27 Paraprakanggene makasamiraris pada rauh tur mataken ring ang tur
NABI YEREMIA 38.28–39.4 975
ang ngaturang ring dane pada, pateh sakadisane kapangandikayang antuk sang praburing ang. Dane nenten mrasidayang mabaospunapa-punapi duaning nenten wenten saneuning ring daging bebaosan ange ngiring sangprabu. 28 Tiang katahan ring natar purine kantosrauh ring masan kota Yerusaleme kakaonang.
Kota Yerusaleme kakaonang
39 1 Ring sasih sane kaping dasa, ring taunsane kaping sia panyeneng Sang Prabu
Sedekia ring Yehuda, Sang Prabu Nebukadnesarsaking Babel rauh kairing antuk wadua balanidane sami, raris ngebug kota Yerusaleme. 2 Ringrahina sane kaping sia, ring sasih sane kaping pat,ring taun sane kaping solas panyeneng Ida SangPrabu Sedekia, tembok-tembok kota Yerusalemeprasida kuugang.3 (Sasampune kota Yerusalem prasida
kakaonang, sakancan prakangge agung Babele,inggih punika: Nergal Sareser, Samgar Nebo,Sarsehim miwah Nergal Sareser sane osan samipada rauh tur malinggih ring gapura sane ringtengah.)4 Ritatkala Sang Prabu Sedekia miwah
parawadua balan idane wikan ring indike punika,ida kairing antuk wadua balan idane ngindayangpacang ngluputang raga, medal saking kota rikala
NABI YEREMIA 39.5–10 976
wengi. Ida medal nglintangin taman purine,ngraris nglintang ring kori sane dados pangateptemboke kekalih, raris ngungsi Lebak TukadYordane. 5Nanging wadua balan bangsa Babelenguber ida dane sami, tur Ida Sang Prabu Sedekiararis keni ketut tur kejuk ring tegale dangsah tandoh saking Yeriko. Wadua balane punika rarismakta Sang Prabu Sedekia ka ajeng Sang PrabuNebukadnesar sane daweg punika malinggih ringkota Ribla ring wewengkon Hamate, tur irikaSang Prabu Nebukadnesar nibakang ukumanring Sang Prabu Sedekia. 6 Ring Ribla SangPrabu Nebukadnesar nyedayang paraputranSang Prabu Sedekia ring ajeng idane. Talerparaprakanggen idane kasedayang irika antukSang Prabu Nebukadnesar. 7 Sasampune punikaSang Prabu Nebukadnesar nglun k pangaksianSang Prabu Sedekiane tur ida raris kante sahakabakta ka Babel. 8Daweg punika bangsa Babelenunjel purine miwah umah-umah rakyate turnguugang tembok-tembok kota Yerusaleme.9 Ring pamupu pun Senapa Nebusaradan rarisnawan rakyate sane kantun ring kota miwahsane sampun nyerahang dewek ring dane tursami kabakta ka Babel. 10Dane manggayangmakudang-kudang jadma bangsa Yahudisane was- was nektek sane tan maderbe
NABI YEREMIA 39.11–16 977
punapa-punapi ring tanah Yehuda, tur anakepunika kawehin pabianan anggur miwah tegalan.
Nabi Yeremia kabebasang11Nanging Sang Prabu Nebukadnesar
mrentahang Senapa Nebusaradan mangdadane ngwedalang prentah kadi asapuniki:12 “Kemaja alih Nabi Yeremia tur piara ia apangmelah. Isininja pangidihne makejang, eda iaplegendahanga.” 13 Irika Dane Nebusaradankasarengin antuk paraprakangge agungNebusasban miwah Nergal Sareser miwahsakancan prakanggen sang prabu Babele sanelianan, 14 raris ngambil ang saking natar purine.Dane nyerahang ang ring Dane Gedalya, okanDane Ahikam putun Dane Sapane mangda danenyaga ang kantos ang budal saha rahayu. Irikaang nongos ring pantaran rakyate.
Dane Ebed-Melek pacang kabebasang15 Ritatkala ang kantun ring bui ring natar
purine, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, 16mangda ang mabaos ring Ebed-Melek
wong Sudan punika mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa, Widin Israele,sampun ngandika sapuniki: “Kenkenja sabdanUlune, keto masih pakarsan Ulune. Ulun lakarnibakang bencana gede teken kotane ene,
NABI YEREMIA 39.17–40.3 978
dongja ngadakang apang ia gemuh. Buina yeningmasane ento teka, kita lakar ada ditu tur nepukinunduke ento makejang. 17Nanging dikalane entoUlun Sang Hyang Widi Wasa lakar nyayubin kita,tur kita tusing lakar kaserahang teken anake anetaku n kita. 18Ulun lakar ngrahayuang kita, turkita tusing lakar kama ang. Kita lakar rahayusawireh kita pracaya teken Ulun. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Dane Yeremia madununganring jeroan Dane Gedalya
40 1 Sasampune ang kabebasang antukSenapa Nebusaradan ring Rama, Ida
Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika ringang. Tiang sampun kabakta mrika tur kante
sareng-sareng ring anake osan sane sakingYerusalem miwah Yehuda sane katawan turkabakta ka Babel.2 Sang senapa raris nganehang ang saking
tawanan sane lianan sarwi ngandika sapuniki:“Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin raganengancam panegarane puniki antuk bencana.3 Tur sane mangkin Ida sampun ngamargiangpaindikan sane sampun sabdayang Ida punika.Sakancan paindikane punika kamargiangsantukan bangsan ragane madosa pamantukaring Ida Sang Hyang Widi Wasa tur nenten as
NABI YEREMIA 40.4–7 979
bak ring Ida. 4 Sane mangkin ang ngembusinantene puniki tur mebasang ragane. Menawitaragane ngraga makayunan lunga ka Babel sarengring ang, ngiring sareng-sareng. Tiang pacangngajak ragane. Nanging yen ragane nentenmakayunan lunga mrika dados taler. Duaningpunika ragane dados milih genah malinggih ringdijananja ring jagate puniki, tur ragane dadoslunga kijaja kayun ragane.”5 Ritatkala ang nenten masaur, Dane
Nebusaradan ngandika sapuniki: “Rarisangragane mawali ring Dane Gedalya, okan DaneAhikame, putun Dane Sapane sane sampunkamanggehang dados gubernur kota-kotanYehudane antuk sang prabu Babele. Raganedados malinggih sareng-sareng ring dane miwahmagubugan ring pantaran rakyate wiadin raganedados lunga kijaja kayun ragane.” Wusan punikadane raris ngicen ang presen miwah bekelakidik sane dados bakta ang, tur nglugrain angmapamit. 6 Tiang raris magenah sareng-sarengring Dane Gedalya ring Mispa miwah magubuganring anake sane kantun ring jagate punika.
Dane Gedalya dados gubernur ring Yehuda(2Pararat. 25:22-24)
7Wenten makudang-kudang prawira miwahwadua balan Yehudane sane nenten nyerahang
NABI YEREMIA 40.8–11 980
raga. Ipun pada miragi mungguing sang prabuBabel sampun ngadegang Dane Gedalya dadosgubernur ring panegara punika tur sampunkicen wewenang buat mrentah sakancan anakesane nenten kabakta ka Babel, inggih punikajadma-jadmane sane was nektek ring panegaraYehuda punika. 8 Punika awinan Dane Ismaelokan Dane Netanya, Dane Yohanan okan DaneKareah, Dane Seraya okan Dane Tanhumet,paraputran Dane Epai wong Netopa punikamiwah Dane Yesanya wong Maaka sareng waduabalannyane raris maranin Dane Gedalya ringMispa. 9Dane Gedalya raris mabaos ring danesareng sami sapuniki: “Tiang mapakeling ringsemeton, suja nipun nenten buat semeton ajerihjaga nyerahang raga ring sang prabu ring Babel.Matelukja ring ida sang prabu Babele tur jenekjamalinggih ring panegarane puniki, sinah semetonsareng sami jaga molih rahajeng. 10 Tiang newekpacang tetep magenah ring Mispa tur pacangdados wakil semetone sareng sami rikalaningbangsa Babele rauh mriki. Sakewanten buatsemeton, rarisangja munduhang miwah nyimpenanggur, woh-wohan miwah minyak saitun, turmalinggihja ring desa-desa sane mantuk ringkayun semetone.” 11Duk punika sakancan wongIsraele sane magenah ring Moab, Amon, Edommiwah sane ring panegara-panegarane sane
NABI YEREMIA 40.12–15 981
lianan miragi mungguing sang prabu ring Babelsampun nglugrain makudang-kudang wongIsrael magenah ring Yehuda. Samaliha ipuntaler sampun miragi mungguing Dane Gedalyasampun kadegang dados gubernurnyane. 12 Ipuntumuli pada nilar genah-genahipune pecakpasrambiah, raris mawali ka Yehuda. Ipun tumulitangkil ring Dane Gedalya ring Mispa. Irika ipunpada munduhang anggur miwah woh-wohanakeh pisan.
Dane Gedalya kasedayang(2Pararat. 25:25-26)
13 Sasampune punika, Dane Yohanan miwahparapamimpin wadua balan Israele sane nentennyerah rauh tangkil ring Dane Gedalya ringMispa. 14Dane matur ring sang gubernur,sapuniki: “Punapike ragane nenten uningmungguing Sang Prabu Baalis saking Amonsampun ngutus Dane Ismael buat nyedayangragane?” Nanging Dane Gedalya nenten ngegaring paindikane punika. 15 Sasampune punikaDane Yohanan raris matur sesingidan ring DaneGedalya, sapuniki: “Lugrainja ang ngrereh turngamademang Ismael. Nenten wenten anak sanepacang uning sapasira sane ngamademang ipun.Napi awinannya jeg banggayang ipun nyedayangragane. Santukan yen ragane kasedayang, bangsa
NABI YEREMIA 40.16–41.5 982
Israel sane sampun mapunduh ring pangayomanragane pacang malih pablesat. Indike punikapacang ngawinang sakancan jadmane sanekantun ring Yehuda pacang keni bencana.”16Nanging Dane Gedalya ngandika sapuniki:
“Sampunang margianga rencanane punika. Indiksane baosang ragane ngeniang ring Dane Ismaelpunika nenten yak kadi asapunika!”
41 1 Ring sasih sane kaping pitu ring taunepunika Dane Ismael, okan Dane Netanya
putun Dane Elisama, salah tunggal kulawarganida sang prabu miwah salah tunggal prawiraagung ida sang prabu, kairing antuk anak sarengdasa diri raris nangkil ring Dane Gedalya ringMispa. Risedek dane sareng sami pada majengansareng-sareng ring Dane Gedalya, 2DaneIsmael miwah pangiring danene adasa punikararis ngaud pedangnyane tur nyedayang DaneGedalya. 3Dane Ismael taler mademang sawatekanak Israel sane wenten ring jeron Dane Gedalyaring Mispa, kadi asapunika taler paraprajuritBabele sane wenten irika.4 Benjangipun, sadurunge wenten anak sane
uning mungguing Dane Gedalya sampun seda,5wenten anak sareng ulung dasa rauh sakingSikem, saking Silo miwah saking Samaria. Anakepunika sami nyukur jenggotnyane, nyetsetbajunnyane saha nues-nues awaknyane. Ipun
NABI YEREMIA 41.6–10 983
sami pada rauh ka Perhyangan Agunge maktaaturan gandum miwah menyan jaga katurangirika. 6 Irika Dane Ismael raris medal saking kotaMispa sinambi nangis maranin anake punika.Rikalane sampun matemu dane tumuli mabaossapuniki: “Rarisangja cingakin Dane Gedalya.”7 Riwau anake punika rauh ring kota, Dane Ismaelmiwah pangiring danene raris ngamademanganake punika tur sawannyane kaclempungangring semere.8Nanging saking pantaran anake punika,
wenten anak sareng adasa matur ring DaneIsmael sapuniki: “Sampunangja angpademanga! Ti ang kantun maderbe jelae,minyak saitun miwah madu sane engkebang
ang ring tegale.” Punika awinan anake punikanenten kapademang. 9 Semer genah Dane Ismaelngentungang sawan anake sane kapademangpunika, punika semer sane kalintang ageng.Semere punika kakardi antuk Sang Prabu Asadaweg ida maperang nglawan Raja Baesa sakingIsrael. Dane Ismael ngebekin semere punikaantuk bangke. 10 Sasampune punika Dane Ismaelraris nawan paraputrin sang prabu miwahsakancan anake sane kantun ring Mispa sanekaserahang antuk Senapa Nebusaradan ringDane Gedalya. Dane Ismael raris makta tawananepunika ka wewengkon bangsa Amone.
NABI YEREMIA 41.11–17 984
11Dane Yohanan miwah parapamimpinwadua balane sane sareng-sareng ring daneraris pada mireng indik kajaatan sane sampunkalaksanayang antuk Dane Ismael punika.12Duaning punika dane miwah pangiring danenetumuli ngetut pamargin Dane Ismael tur keniketut tan doh saking tlagane sane linggahring Gibeon. 13 Ritatkala tawanan-tawananDane Ismael ngatonang Dane Yohanan miwahparapamimpin wadua balane rauh, anake punikasami pada girang, 14 tumuli ipun pada mabalikmalaib maranin Dane Yohanan. 15Nanging DaneIsmael miwah pangiring danene sareng akutusluput tur malaib saking ajeng Dane Yohananngungsi panegara Amon.16Dane Yohanan miwah parapamimpin
wadua balane sane nyarengin dane tumulimunduhang jadmane sane saking Mispa sanepecak katawan antuk Dane Ismael daweg DaneGedalya kasedayang. Tawanane punika luireprajurit, paraistri, alit-alite miwah parapangenterpurine. 17Dane sareng sami pada ajerih ringbangsa Babele santukan Dane Ismael sampunnyedayang Dane Gedalya sane kadegang dadosgubernur ring panegarane irika antuk sang praburing Babel. Punika awinan dane raris malaibngungsi ka Mesir mangda prasida luput sakingbangsa Babele. Ring sajeroning pamargi, dane
NABI YEREMIA 41.18–42.4 985
marerepan ring Kimham nampek ring Betlehem.18 (41:17)
Rakyate mapinunas mangda DaneYeremia arsa ngastawayang ipun
42 1 Sasampune punika, parapamimpinwadua balane sami minakadinne Dane
Yohanan okan Dane Kareah miwah Dane Asaryaokan Dane Hosaya, kasarengin antuk rakyatengawit saking sane lingsir-lingsir kantos sanepinih alit sami rauh ring ang saha mabaossapuniki: 2 “Tiang sareng sami nglungsur, ledangguru nagingin pinunas ange! Inggih punikaastawayangja ang ring Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin iragane. Astawayangja ang sarengsami sane kantun urip. Sane dumun angsareng akeh, nanging sane mangkin ang kantunwantah sareng akidik, sakadi sane aksi guru.3Astawayangja dumadak Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin iragane ledang mitujuhin angmargi sane patut tuut ang miwah sane patutlaksanain ang.”4 Raris ang mabaos sapuniki: “Pakayunan
semetone punika kalintang becik. Tiang pacangngastawa ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widiniragane, sakadi pangedih semetone sareng sami,tur sapunapija dauh pangandikan Ida Sang HyangWidi Wasa, punika pacang aturang ang ring
NABI YEREMIA 42.5–10 986
semeton. Tiang tan pacang ngirangin wiadinngimbuhin sabdan Idane punika.”5 Irika ipun sareng sami briuk panggul mabaos
ring ang sapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasasane maraga patut tur sa a makadados saksinange sareng sami yen ang nenten ninu n
sapa tah Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widiniragane sane ka ba ring ang. 6 Yadiastu sabdanepunika ngawinang ang liang wiadin tan liang,ang pacang as bak ring Ida Sang Hyang Widi
Wasa Widin iragane. Tiang nunas mangda gurungastawa ring Ida. Tiang sareng sami pacangmolih rahayu yen ang sareng sami nyungkeminIda.”
Pangandikan Ida Sang HyangWidi Wasa ring Nabi Yeremia
7 Sasampune maletan dasa rahina, Ida SangHyang Widi Wasa raris ngandika ring ang.8 Tiang tumuli ngaturin Dane Yohanan miwahparapamimpin wadua balane sane sareng-sarengring dane, makamiwah anake sane osan,mangda sami pada mapunduh. 9 Tiang maturring dane sareng sami sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa, Widin Israele sane tangkilin angbuat ngaturang pinunas ragane, Ida ngandikaasapuniki: 10 ‘Yening kita makeneh nongos digumine ene, Ulun lakar ngwangun kita tur tusing
NABI YEREMIA 42.11–17 987
lakar nguugang. Ulun lakar numbuhang kita turtusing lakar ngabut. Ulun marasa mapangenanpesan sawireh suba nekaang bencanane eneteken kita. 11 Edaja takut teken raja Babele ento.Ulun lakar tansah ngiangin kita tur Ulun lakarngluputang kita uli kakuasan raja Babele ento.12 Sawireh Ulun maraga sih kapiolasan, Ulun lakarngranayang ia madalem kita, tur ngamulihangkita. Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane ngandikabuka keto.’13Nanging semeton rakyat sane kantun ring
Yehuda sampunang pisan tempal ring IdaSang Hyang Widi Wasa, Widin semetone, tursampunang makaon saking panegarane puniki.Sampunang pisan semeton mabaos sapuniki:‘Tiang pacang makaon saking iriki tur pacangngungsi ka Mesir, ring panegarane sane nentenwenten perang tur nenten wenten dedauhanbuat maperang wiadin makenta.’ Yening kantossemeton mabaos kadi asapunika, Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa, Widin Israelengandika sapuniki: ‘Yen kita suba mas ang lakarngungsi ka Mesir tur nongos ditu, 14 (42:13)15 (42:13) 16 perange ane taku n kita lakar nekainkita kema, tur sayahe ane taku n kita ento lakarnutu n kita, mawanan kita lakar ma di Mesir.17 Sakancan anake ane suba mas ang deweklakar ngungsi tur nongos di Mesir, ia lakar pada
NABI YEREMIA 42.18–21 988
ma ditu, ma uli krana perang, sayah gedemuah grubug. Adiriko tusing ada ane lakar enuidup. Adiriko tusing ada ane lakar luput ulibencana ane bakang Ulun teken ia.’18 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israele
ngandika sapuniki: ‘Patuh buka brang muahpidukan Ulune ane bakang Ulun teken rakyatedi Yerusalem, keto masih pidukan Ulune ane lakarbakang Ulun teken kita yen kita malaib ka Mesir.
Kita lakar dadi bebalih-balihan ane ngresresin.Anake lakar ngomongang tur nganistayang kitatur adan kitane lakar anggona nemah misuh. Kitatusing lakar taen buin malipetan ka gumine ene.’”19 Tiang raris nyambungin atur sapuniki: “Ida
Sang Hyang Widi Wasa sampun ngandika ringsemeton, rakyat sane kantun ring Yehudamangdasampunang ngungsi kaMesir. Sanemangkin angmapakeling semeton. 20Mungguing semetonsampun nglaksanayang paindikan sane iwangpisan. Semeton ngenken ang mangda angngastawayang ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin iragane. Samaliha semeton majanji pacangkayun ngamargiang sapa tah Idane. 21 Sanemangkin ang sampun ngaturang sabdanepunika ring semeton, nanging semeton nentenpisan kayun ngiringang saananing pituduh IdaSang Hyang Widi Wasa sane rauhang ang
NABI YEREMIA 42.22–43.5 989
ring semeton. 22Duaning punika elingangjaatur ange puniki: ‘Semeton pacang seda ringpayudan, wiadin ulihan sayah ageng wiadingrubug ring jagate sane pacang ungsi semetondados genah semetone madunungan.’ ”
Nabi Yeremia kajak ka Mesir
43 1 Tiang raris muputang saananingbebaosan sane kapangandikayang
ngrauhang ring rakyate antuk Ida Sang HyangWidi Wasa, Widinipune. 2 Irika Dane Asarya okanDane Hosaya miwah Dane Yohanan okan DaneKareah, makamiwah anake sane mrekak-mrekakosan raris mabaos ring ang sapuniki: “Baos
gurune bogbog. Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin iragane tanja ngutus mangda ngrauhangring ang, mangda ang sampunang ka Mesir turjenek irika. 3 I Baruk pianak Neriane punika sanesampun misusuin guru marep ring ang, mangdabangsa Babele pacang rauh tur ngejuk ang rarisngamademang wiadin nyelong ang ka Babel.”4 Sapangrarisipun Dane Yohanan, parapamimpinwadua balane miwah rakyate sami nentenwenten sane kayun ngiringang sapa tah IdaSang Hyang Widi Wasa buat jenek ring panegaraYehuda. 5Dane Yohanan miwah parapamimpinwadua balane sami miwah sakancan anake sanekantun ring Yehuda mamargi ka Mesir kasarengin
NABI YEREMIA 43.6–12 990
antuk sakancan rakyate sane sampun rauhsaking panegara-panegara genahnyane pecakpasrambiah. 6Anak lanang, anak istri, alit-alitmiwah paraputrin sang prabune makasami,sakancan jadmane sane kaserahang antukSenapa Nebusaradan ring Dane Gedalya, rauhring I Baruk miwah ang taler kajak ka Mesir.7Dane sareng sami nenten kayun ninu n pituduhIda Sang Hyang Widi Wasa. Dane mamargi kaMesir raris rauh ring kota Tahpanhes.8 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 9 “Alihangja iban kitane batu ane
gede-gede, aba tur tanemja batune ento aji luluhdi arepan gapuran gedong pamrentahe di kotaneento, tur depangja makudang-kudang wongIsraele nepukin kita nglaksanayang unduke ento.10 Suba keto orahang teken ia pada, mungguingUlun Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa,Widin Israele lakar ngundang parekan UluneNebukadnesar ratun Babele apanga ia tekamai. Ia lakar ngwangun singasananne di duurbatune ane tanem kita ene tur ia lakar nyujukangkemah kaprabonnyane ditu. 11Nebukadnesarlakar teka tur lakar ngalahang gumi Mesire.Anake ane patut ma ulihan grubug ia lakarma ulihan grubug, ane patut matawan ia lakarkatawan, ane patut ma sajeroning perang, ialakar ma di pasiatan. 12Ulun lakar ngendihang
NABI YEREMIA 43.13–44.4 991
api di pura-puran dewan bangsa Mesire, tur rajaBabele lakar nunjel dewa-dewannyane wiadinlakar grinduta abana ka Babel. Buka pangangonenyliksik ngalih tuma di bajunne, buka keto masihraja Babele lakar nyliksik gumi Mesire. Suba ketoia lakar mulih ka guminne ngaba pamenang.13 Ia lakar nguugang tugu-tugune ane tenget diHeliopolis di Mesir, tur lakar nunjel pura-puratongos dewan wong Mesire.”
Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa buatbangsa Israel sane wenten ring Mesir
44 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang ngeniang indik sakancan wong
Israel sane magenah ring Mesir, ring kota Migdol,Tahpanhes miwah Mempis, makamiwah sanemagenah ring gumi Patros. 2 Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa, Widin Israele ngandikaasapuniki: “Kita suba nepukin bencanane anebakang Ulun di Yerusalem muah di kota-kotane
ane lenan di Yehuda. Kayang jani kota-kotaneento enu uug tur tuara ada ane nongos ditu, 3 ulikrana rakyatnyane suba malaksana dursila, anesuba ngranayang Ulun duka. Ia suba ngaturangaturan marep teken widi lenan tur ngayahinwidi ane tusing taen sungsung kita wiadin anetusing taen sungsunga baan leluur kitane. 4Ulunterus ngutus paranabi parekan Ulune, buat
NABI YEREMIA 44.5–9 992
mituturin kita apang eda ngae kajaatan anenge ngin Ulun ene. 5 Sakewala kita tusing nyakmadingehang wiadin ngrunguang pituturne.Kita tusing nyak suud nyalanang laksanan kitaneane jaat, nah ento maturan teken widi-widi anelenan. 6 Ento kranane Ulun mriokang pidukanUlune teken kota-kotane di Yehuda muah tekenrurung-rurunge di Yerusalem, tur Ulun nunjel ia.Kota-kotane ento uug tur dadi bebalih-balihanane ngresresin kan kayang jani.7Ane jani Ulun Sang Hyang Widi Wasa Ane
Maha Kuasa, Widin Israele matakon, apakranane kita nglaksanayang paundukan anejele buka keto buat dewek kitane niri? Apakekita mabudi ngundang bencana buat nibeninanake luh muani, cerik-cerike muah rare-rarene,kan tusing ada bangsan kitane ane luput?8Apa krana kita nundunin pidukan Ulunemalantaran kita maturan muah nyumbah arcamuah widi ane len dini di Mesir di tongos kitanemadunungan? Apake kita malaksana buka ketotuah nyadia lakar nguugang dewek kitane nirikan parabangsane di gumine nganistayang kitatur adan kitane anggona nemah misuh? 9Apakekita suba engsap teken sakancan kadursilan anesuba kalaksanayang di kota-kotan Yehudanemuah di rurung-rurunge di Yerusalem baanparaleluur kitane, baan pararatun Yehuda muah
NABI YEREMIA 44.10–15 993
kurenannyane muah baan kita ngajak kurenankitane di Yerusalem? 10Nanging kan didinaneene kita tusing nyak ngasorang dewek. Kitatusing nyak ngluihang Ulun wiadin malaksanasa nut teken pituduh-pituduhe ane paicayangUlun teken kita muah teken leluur kitane.11 Ento kranane Ulun Sang Hyang Widi
Wasa Ane Maha Kuasa, Widin Israele, lakarmabalik nglawan kita tur ngenyagang Yehudanemakejang. 12 Buat rakyate ane enu di Yehuda anemabudi makisid nongos ka Mesir, ia makejanglakar nyag. Ia ajaka makejang cenik kelih lakarma di Mesir, ma ulihan masiat wiadin ulihansayah gede. Ia lakar dadi bebalih-balihan anengresresin. Anake lakar nganistayang ia turadannyane lakar anggona nemah misuh. 13Ulunlakar ngukum wong Israele ane nongos diMesir patuh buka Ulun ngukum Yerusaleme,aji perang, aji sayah gede muah aji grubug.14 Rakyat Yehudane ane suba makisid nongoska Mesir tusing ada ane lakar luput wiadin enuidup uli pantarannyane, tusing ada ane lakarmalipetan ka Yehuda, gumi ane edotanga buatlakar buin tongosina. Tuara ada anak ane lakarbuin malipetan sajabaning makudang-kudangpangungsi.”15 Sawatek anake lanang sane uning mungguing
kurenannyane ngaturang banten ring widi-widi
NABI YEREMIA 44.16–19 994
sane osan miwah taler istri-istrine sane wentenirika, makamiwah bangsa Israel sane magenahring Mesir miwah ring Patros, sareng akehpisan raris pada mabaos ring ang sapuniki:16 “Tiang sareng sami tan nyak madingehangbaos gurune sane rauhang guru ring angsajeroning parab Ida Sang Hyang Widi Wasa.17 Tiang pacang nglaksanayang saananingsane kitaang ang. Tiang pacang maturan ringparadewan ange Dewi Langit. Tur ang pacangngaturang anggur ring ida, pateh sakadi sanesampun biasa margiang ang miwah leluurange, pararatun ange miwah parapamimpinange ring kota-kotan Yehudane miwah ring
margi-margine ring Yerusalem. Punika ngawinangang tan kirang pangan daweg punika. Tiang
sareng sami pada gemuh landuh, tur nentennaenin keni pakewuh. 18Nanging sasukat angmararian maturan ring Dewi Langite tur wusanngaturang anggur ring ajeng idane, ang sarengsami dados was nektek, tur bangsan angepada padem sajeroning payudan miwah sayahageng.”19 Samaliha anake istri-istri punika ngwewehin
mabaos sapuniki: “Ritatkala ang makaryasanganan mapinda Dewi Langit, raris aturangang ring ida, tur ngaturang anggur ring ajeng
NABI YEREMIA 44.20–24 995
idane, somah ange sami setuju ring pakardinange.”20 Tiang raris mabaos ring anake lanang istri
sami sane sampun nyaurin ang kadi asapuniki:21 “Ngeniang indik aturan sane katurang antukpararatun semetone miwah parapamimpinsemetone miwah rakyate irika ring kota-kotaYehudane miwah ring margi-margine ringYerusalem, antuk semeton miwah leluursemetone, punapike pitaenang semetonmungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenuning wiadin lali ring indike punika? 22 Sanemangkin panegaran semetone sampun uugtur nenten wenten anak sane purun magenahirika. Uugane punika sampun dados tetontonansane ngresresin, tur anake pada nganggen adankotane punika buat matetemahan, santukan IdaSang Hyang Widi Wasa sampun tan mrasidayangnyingak kadursilan miwah pamargi-pamarginsemetone sane jaat. 23 Bencanane puniki nibeninsemeton, santukan semeton maturan ringwidi-widi sane lianan, samaliha madosa ring IdaSang Hyang Widi Wasa malantaran semetonnenten ninu n sapa tah Idane.”24 Tiang raris ngrauhang ring anake punika sami,
kapingarap ring paraistri-istrine, pangandikanIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Widin Israele sane ka ba ring anak Yehudane
NABI YEREMIA 44.25–29 996
sane magenah ring Mesir, kadi asapuniki: “Kitamuah somah kitane suba masesaudan tekenDewi Langite. Kita majanji lakar ngaturangaturan-aturan teken ia, aketo masih ngaturanganggur, tur kita tuon teken janjin kitane ento.Nah melahangja ngisi prajanjiane ento. Aketomasih tuonja teken sumpah kitane ento.25 (44:24) 26Nanging ane jani padingehangjasumpah Ulune Sang Hyang Widi Wasa aneucapang Ulun masrana parab Ulun ane mahakuasa ka ba teken kita wong Israele makejangane ada di Mesir kene: ‘Ulun tusing buin lakarnglugrain parab Ulune anggon kita masumpah,upamane: Tiang masumpah masrana parab IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur anenyeneng!’ 27Ulun lakar tansah sayaga apangakita tusing muponin gemuh landuh, nangingkita lakar kasirnayang. Kita ajak makejang lakarma . Ada ma sajeroning perang, ada anema ulihan grubug kan tusing ada ane enuidup angan aukud. 28Nanging ada abedik ulipantaran kitane ane lakar luput uli sang patur lakar malipetan uli Mesir ka Yehuda. Dituanake ane enu idup ento lakar pada nawangraos nyenne ane sasajaan. Raos iane apapangandikan Ulune. 29Ulun Sang Hyang WidiWasa lakar maang kita buk mungguing Ulunlakar ngukum kita di tongose ene, tur janjin
NABI YEREMIA 44.30–45.5 997
Ulune lakar nibakang bencana teken kita entomasih lakar mabuk . 30Ulun lakar nyerahangHopra rajan Mesire, teken musuhne ane nyadialakar ngepet pa nnyane, buka Ulun nyerahangSedekia rajan Yehudane teken Nebukadnesarraja Babele musuhnyane ane nyadia lakar ngepetpa nnyane.”
Janjin Ida Sang Hyang Widi Wasa ring I Baruk
45 1 Ring taun sane kaping pat panyenengSang Prabu Yoyakim putran Ida Sang
Prabu Yosia ring Yehuda, I Baruk nyuratangsaananing sabda sane sampun dikteang angring ipun. 2 Tiang ngorahang ring ipun mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa, Widin bangsa Israelesampun masabda sapuniki: “Baruk, 3 kita subangorahang kene: ‘Ti ang kapok! Ida Sang HyangWidi Wasa sampun ngwewehin kamewehan
ange antuk kaduhkitan. Ti ang kalintang lesuuli krana masesambatan tur ang nenten polihmararian.’4Nanging Ulun Sang Hyang Widi Wasa, Ulun
nguug apa ane suba wangun Ulun tur mutbutapa ane suba pula Ulun. Paundukane bukaketo lakar laksanayang Ulun di sakuub gumine.5Apake kita mabudi ngalih kaliangan kitane niri?Edaja buka keto! Ulun nibakang bencana tekenmanusane makejang. Nanging kita paling lacur
NABI YEREMIA 46.1–5 998
lakar nyidayang ngluputang idup kitane saparanlampah kitane. Ulun Sang Hyang Widi Wasa anesuba ngandika buka keto.”
Bangsa Mesire kakaonang ring Karkemis
46 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang ngeniang indik parabangsane
makasami. 2 Sane kapingarep, ngeniang indikbangsa Mesire. Puniki pangandikan Idanengeniang ring wadua balan Ida Sang Prabu Nekoratun Mesire, sane kakaonang ring Karkemisnampek ring Tukad Eprate antuk Sang PrabuNebukadnesar ratun Babele, ring taun sanekaping pat panyeneng Ida Sang Prabu Yoyakimring Yehuda.3 “Paraprawiran bangsa Mesire pada masuryak
sapuniki: ‘Jemakja tamenge tur padasayagaja, laut mangsehja ka pasiatan.
4 Panganggoinja jarane tur tegakinja! Padamabaris tur pada salukja toponge!Tajepinja tumbake. Salukja baju besine!’
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa mataken sapuniki:Nanging apake ane aksi Ulun? Ia padamalipetan kabatek baan takutne. Waduabalannyane kalah kagebug, ia pada malaibsakuat-sakuatne, tur tusing ada ane banimatolihan, kaliput baan takutne.
NABI YEREMIA 46.6–10 999
6Anake ane becat malaib tusing nyidayangngliwat, tur wadua balane tusingnyidayang luput. Ditu bedaja di sisin TukadEprate, ia katanjung tur labuh.
7Nyenke ento ane malaib buka yeh Tukad Nile,buka blabare di tukade nglancah ngantegka abingne?
8 Ento bangsa Mesir, maluab buka TukadNile, buka blabar di tukade nglancahnganteg ka abinge. Bangsa Mesire ngraoskene: ‘Iraga lakar maliah tur ngebekingumine makejang. Iraga lakar ngenyagangkota-kotane muah rakyate ane ada ditu.
9 Pecu n jarane apang malaib, tur kreta-kretaperange apanga nyririt. Pesuangjaprajurite, wong Sudanmuah wong Libiane,apang pada ngaba tameng, aketo masihwong Lidiane ane pada dueg mapanahan.’”
10 Puniki rahinan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur miwah Sane MahaKuasa, sane mangkin Ida pacang ngwales.Ring rahinane puniki Ida pacang ngukummeseh-meseh Idane. Pedang Idane pacangneda ipun kantos waneh, tur nginumge hipune kantos lega. Ring rahinane
NABI YEREMIA 46.11–16 1000
puniki Ida Sane Maha Kuasa nyamlehcarun Idane, irika baler ring Tukad Eprate.
11 Ih bangsa Mesir, mrikaja ka Gilead ngrerehtamba! Tamban jerone sampun mabuknenten mintulin, tur nenten mrasidayangnyegerang jerone.
12 Bangsa-bangsane sampun pada miragi indikkimud jerone. Sawatek anake sampunpada miragi jerone ngeling. Prajurite padasaling lambuk tur makakalih pada bah ringtanahe.
Indik rauh Ida Sang Prabu Nebukadnesar13 Ritatkala Ida Sang Prabu Nebukadnesar
saking Babel rauh ngebug jagat Mesire, Ida SangHyang Widi Wasa ngandika ring ang sapuniki:14 “Warah-warahangja di kota-kotane di Mesir,
di Migdol, di Mempis muah di Tahpanheskene: ‘Pada yatnaja nyaga dewek kitane!Kita ajak makejang lakar benyah dipasiatan!
15Apa krana Apis widin kitane ane mawisesaento kalah? Ida Sang Hyang Widi Wasaane nglempag ia!’
16 Paraprajurit kitane makejang katanjung turlabuh. Ia pada ngraos ajaka mpalne kene:‘Enggalin! Jalan mulih ka bangsan iragane,tur luputang deweke uli pedang musuhe.’
NABI YEREMIA 46.17–22 1001
17 Baang sang prabu Mesire pungkusan aneanyar: ‘Itukang uyut ane tusing nyidayangmakiba.’
18Ulun Sang Hyang Widi Wasa Ane MahaKuasa, Ulun ene Ratu, Ulun Widi anenyeneng. Buka menara Gunung Taboretegehan teken bukit-bukite ane lenan, turGunung Karmele ane joh tegehan tekenpasihe, buka keto kasitengan anake anelakar ngebug kita.
19 Pada sediaangja deweke buat katawan, ihkita bangsa Mesir. Kota Mempise lakardadi tegal melakang, uug-uugan anetusing ada anak nongosin.
20Gumi Mesire waluya buka sampine anemelah gacele teken tabuane aukud ane ulikaja.
21 Keto masih prajurit-prajurite ane baanngupah tan padaya buka godel sampine.Ia tusing nyidayang majujuk tur tusingnyidayang mapalu. Ia ajaka makejang padamabalik laut malaib. Dina ukumannyanesuba teka, nah ento masan iane lakarkanyagang.
22 Bangsa Mesire malaib, ngaos-ngaos bukalelipine, dikalane wadua balan musuhemangseh. Musuhne nektek ia aji kapakbuka anake nyepeg punyan kayune,
NABI YEREMIA 46.23–27 1002
23muah ngenyagang alas wayah. Wadua balanmusuhne liu pesan tusing kena baanngitung, paraprajuritne liunan tekenbalange.
24 Bangsa Mesire pada nandang kimud, iakalahanga baan bangsane ane uli kaja.Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane subangandika buka keto.”
25 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,Widin Israele, ngandika kadi asapuniki: “Ulunlakar ngukum Amon, dewan Tebese, bareng-bareng ajaka bangsa Mesire muah dewa-dewamuah pararatunnyane. Ulun lakar nyemak rajaMesir muah sawatek anake ane andel teken ia,26 laut nyerahang ia teken anake ane mabudingama ang ia, nah ento teken Nebukadnesarraja Babele muah wadua balannyane. Nangingsasubane keto, bangsane ento lakar buin nongosdi Mesir buka ane suba-suba. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa mapakayunanngrahayuang kaulan Idane
27 “Ih parakaulan Ulune, edaja pada takut! Ihrakyat Israel, edaja pada tengkejut! Ulunlakar ngrahayuang kita uli gumine ane joh,uli gumine di tongos kitane katawan. Kitalakar malipetan mulih tur lakar nongos
NABI YEREMIA 46.28–47.3 1003
ditu saha sutrep . Kita lakar muponinkerta raharja tur tusing ada anak ane lakarngranayang kita takut.
28Ulun lakar teka nelokin kita, tur ngrahayuangkita. Ulun lakar ngenyagang sawatekbangsane di tongos Ulune laad mrarakangkita, nanging Ulun tusing lakar ngenyagangkita. Ulun masih lakar ngukum kita,nanging yen Ulun ngukum kita, Ulun lakarnibakang ukuman ane adil. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”
Dauh pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa ngeniang indik bangsa Pilis ne
47 1 Sadurung sang prabu Mesire ngebugjagat Gasane, Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngandika ring ang ngeniang indik bangsaPilis ne. 2 Sapuniki pangandikan Idane:“Iwasinja yehe maluab uli kaja, tur lakar
nomplok buka blabare di tukade. Ia lakarnglancah tanahe muah sawatek aneada ditu, kota-kota muah bangsane anenongos ditu. Rakyate lakar pada jerit-jeritngidih tulung, tur sawatek isin gumine ditulakar pada ngeling masesambatan.
3 Ia lakar pada ningeh grudugan ba s jaranmuah kriutan kreta perange muah
NABI YEREMIA 47.4–48.1 1004
grudugan roda-rodan kretane. Iparawong tua tusing lakar malipetan ngalihpianak-pianakne tur limannyane subapada lemet tan pabayu.
4 Suba teka masanne buat nyirnayang bangsaPilis ne tur Tirus muah Sidone, kapalasanguli sakancan bangsa ane enu makenehnulungin ia. Ulun Sang Hyang Widi Wasalakar nyirnayang bangsa Pilis ne, nah entosakancan jlemane ane teka uli pasisin puloKretane.
5Gede pesan kaduhkitan ane nibenin rakyatGasane, tur rakyat Askelone pada ngebmalingeb. Buin amunapake makelonnesisan bangsa Pilis ne lakar nandang sedih?
6 Iba pada jerit-jerit kene: ‘Duh ratu, pedangpajenengan Ida Sang Hyang Widi Wasa,malih makapidanke suenne iratu ngamuk?Rarisang mawali ngranjing ka urangkadruene, tur sampunang malih medal!’
7 Sakewala kenkenanga ia lakar nyidayangngoyong, yen Ulun maang ia gae anepatut garapa? Ulun suba ngutus ia ngebugAskelon muah anake ane nongos di pasisi.”
Indik uug jagat Moabe
48 1 Puniki pangandikan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa ngeniang
NABI YEREMIA 48.2–7 1005
indik panegara Moabe: “Sengkala pesanrakyat Nebone, sawireh kotannyanesuba kuugang! Kiryataim suba kajarah,bentengne ane kuat suba uug, turrakyatne suba gaenanga kimud.
2 Kabinawan Moabe suba ilang. Musuhne subangalahang kota Hesbone, tur saigumbuat ngenyagang bangsa Moabe. KotaMadmene lakar ngeb malingeb, tur waduabalane lakar nempuh kotane ento.
3 Rakyate ane di Horonaim pada pajerit kene:‘Bencana! Uug maglaturan!’
4Moab suba nyag. Padingehangja lingcerik-cerike.
5 Padingehangja munyin lingne sigsigan dirurunge ngamenekang ka Luhit muahling anak nandang sangsara, di rurungengenuunang ka Horonaim. 6 Ia padangraos kene: ‘Enggalang malaib, luputangdeweke. Plaibang ibane patuh bukakeledae alasane ane rengas.’
7 Ih Moab, iba nyagerang kasitengan muahkasugihan ibane, sakewala ane jani ibamasih kakalahang. Kamos, dewan ibanelakar kaselong, bareng-bareng tekenpandita muah parapangeran ibane.
NABI YEREMIA 48.8–13 1006
8 Tusing ada kota angan abesik ane nyidayangluput uli bencanane ento. Tanahe lebahmuah ane dangsah patuh lakar kuugang.Ulun Sang HyangWidiWasa suba ngandikabuka keto.
9Gaenangja I Moab kuburan sawireh ia lakarenggal kuugang. Kota-kotannyane lakardepina, tur tusing ada anak ane lakar buinnongos ditu.”
10 (Dumadak apang kena pastu sawatek anakeane tusing nyak nglaksanayang pakaryan IdaSang Hyang Widi Wasa maduluran saking nekenga ! Dumadak apang kena pastu anake ane tusingnyempal muah ngama ang jlema!)
Kota-kotane ring Moab kasirnayang11 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa,
sapuniki: “Moab tansah muponin sutrep turtusing taen maselong. Ia tan bina buka yehanggure ane tusing taen mubek, tur tusing taenkabriokang ka gucine ane lenan. Bonne tusingtaen usak tur rasanne patuh buka ja mula.12Nanging ane jani, suba teka masanne Ulun
ngutus anak mriokang ia buka anake mriokanganggur. Anake ento lakar mriokang ia kan gucinanggure puyung tur man gang gucine ento kanbelah. 13Ditu bangsa Moabe lakar gaenangakimud teken Kamos dewannyane, patuh buka
NABI YEREMIA 48.14–19 1007
bangsa Israel suba gaenanga kimud teken Beteldewa ane andelanga.14 Ih wongMoab, apa krana kita dadi bisa ngaku
dadi pahlawan, prajurit ane kaliwat wanenane suba biasa masiat?
15Moab muah kota-kotannyane kasirnayang.Paratrunanne ane paling cagera suba padakatampah. Ulun ene Sang Ratu, Widi AneMaha Kuasa suba ngandika buka keto.
16 Pamragat Moabe suba paek. Ia enggal lakaruug maglaturan.
17 Ih anak ane pada paek ditu, ane suba nawangkakasubannyane, ngelingja mangenangbangsane ento. Orahangja mungguingpamrentahnyane ane mawisesa subasuud, kaluihan muah kawisesannyanesuba tusing enu.
18 Ih anak ane nongos di Dibon, tuunangjaibane uli tongose ane mulia ento turnegak tur maguyangja di abune. Anakane nguugang Moabe suba teka, turbenteng-bentengnyane kadepinin uugmaglaturan.
19 Ih anak ane nongos di Aroer, majujukja disisin rurunge tur an angja ditu. Takoninjaanake ane malaib ento, unduk ane subanibenin ia.
NABI YEREMIA 48.20–29 1008
20 Ia lakar masaut kene: ‘Moabe suba kalah,pangelinginja ia. Unduke ento ngranayangia kimud. Orahangja di Tukad Arnoneunduk Moabe suba kuugang!’
21Ukumane suba nibenin kota-kotane anedi pagunungan, luire: Holon, Yahas, Mepaat,22Dibon, Nebo, Bet-Diblataim, 23 Kiryataim,Bet-Gamul, Bet-Meon, 24 Keriot muah Bosra.Ukumane suba nibenin sakancan kota-kotanMoabe ane joh muah ane paek. 25 KawisesanMoabe suba nyag tur kakuasannyane suba sirna.Ulun Sang Hyang Widi Wasa suba ngandika bukaketo.”
Moab pacang kanistayang26 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Gaenangja apanga I Moab punyah,sawireh ia suba brontak nglawan Ulun. Ia lakarmaguyang sig utahne, tur anake lakar padangedekin ia. 27 Ih Moab, ingetangja buka kenkeniba suba minjulin bangsa Israele. Iba subangadanin ia satmaka ia suba sruron teken sekanbegale.28 Ih kita bangsa ane nongos di Moab, kalahinja
kota-kotan kitane! Kemaja nongos di batukaange. Patuhinja kedis-kedis darane anengae sebun di jurang-jurange. 29 I Moab beskaliwat sumbung! Ulun suba mireng unduk
NABI YEREMIA 48.30–35 1009
sumbung, mrekak muah kacekahan bangsaneento muah unduk iane ngitungang deweknedogen. 30Ulun Sang Hyang Widi Wasa nawangkamrekakannyane. Raosne tusing sedeng gugu,tur ngkahne setata usak. 31 Ento kranane Ulunmakeneh mangelingin sakancan ane ada di Moabmuah anake ane di Kir-Heres. 32Ulun makitamangelingin anake ane di Sibma, sangetan tekenmangelingin anake ane di Yaeser. Ih kota Sibma,iba buka punyan anggur ane carang-carangnemalipah kan neked di Segara Ma tur malipahkan neked ka Yaeser. Nanging ane jani, buahibane di masan panese muah buah angguribane suba sirna. 33 Kasukan muah kagiranganesuba ilang di gumi Moabe ane gemuh landuh.Ulun suba ngempe n embahan anggure ulipameresan anggure, tur tusing ada anak anemeres anggur muah masuryak maliang-liang.34Anake ane di Hesbon muah anake ane di
Eleale pada ngeling jerit-jerit, tur lingnyanekan kadingehan teked ka Yahas, tur lingnyaneento dingeha baan anake di Soar muah lingeento kadingehan nganteg ka Horonaim muahneked ka Eglat-Selisia. Kayang tukade ane diNimrim masih suba nyat. 35Ulun lakar nyuudangbangsa Moabe maturan aturan ane maborbordi tongosnyane mabak muah ngaturang aturan
NABI YEREMIA 48.36–43 1010
teken widi-widinnyane. Ulun Sang Hyang WidiWasa suba ngandika buka keto.36Ulun rumasa sedih ngatonang Moab
muah anake ane di Kir-Heres, buka anakengidungang kidung kaduhkitan, sawireh sakancanpagelahanne suba ilang. 37Makejang suba padangundul tendasne tur ngetep jenggotne. Ia subapada nues-nues limanne tur pada makambenkarung. 38Umah-umah bangsa Moabe muahlapangan kotane kalikub baan kaduhkitan,sawireh Ulun suba ngenyagang Moabe bukagucine ane tusing kademenin. 39 Pada ngelingja,sawireh kota Moabe suba kanistayang. Kotaneento suba uug tur sakancan bangsa-bangsaneane di kiwa tengennyane pada minjulin ia. UlunSang HyangWidi Wasa suba ngandika buka keto.”
Moab nenten mrasidayang luput40 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun majanji
mungguing pacang wenten satunggaling bangsarauh nyander kota Moabe sakadi paksi garuda.41 Kota-kota miwah benteng-bentengnyanepacang kakaonang. Ring rahinane punikaparaprajuritnyane pacang tengkejut sakadi anakeluh nyakit ngelah pianak. 42Moab pacang sirnatur nenten kantun dados satunggaling bangsasantukan ipun brontak nglawan Ida Sang HyangWidi Wasa. 43 Rasa ajerih, bangbang miwah jeet
NABI YEREMIA 48.44–49.1 1011
pada nyantosang rakyat Moabe. Ida Sang HyangWidi Wasa sampun ngandika kadi asapunika.44 Sapasiraja sane mamanah luput sakingkatakutan ipun pacang labuh ka bangbange.Sapasira sane medal saking bangbange punikaipun pacang keni jeet, santukan Ida Sang HyangWidi Wasa sampun mas ang rahina uugipunbangsa Moabe. 45 Pangungsine sane sampunpada leleh, ngindayang polih pasayuban ringHesbon, kota sane pecak kaprentah antukSang Prabu Sihon, nanging kota punika sedekpuun. Genine sampun nilap tepi-tepi siringmiwah muncuk-muncuk gunung wong Moabesane demen mayuda. 46 Sengkala pisan bangsaMoabe! Bangsa sane nyungsung Kamos sampunsirna, tur pianaknyane luh muah muani sampunkatawan.47Nanging ring rahina-rahina sane pacang rauh
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang ngwangunnegara Moabe mangda malih gemuh landuh.Puniki makasami paindikan sane sampunkasabdayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasasane pacang nibenin panegara Moabe.
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasasane nibenin bangsa Amon
49 1 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasangeniang indik bangsa Amon, sapuniki:
NABI YEREMIA 49.2–6 1012
“Dijake jlema Israele ento? Apake di Israel tusingada anak ane nindihin guminnyane? Apa kranaia nepang bangsane ane nyungsung Milkomnyuang tanah wewidangan suku Gade lauttongosina. 2Nanging lakar ada masanne Ulunlakar ngranayang bangsa ane di ibukota Rabapada ningeh kuugan anak masiat. Kotane entolakar uug tur desa-desannyane lakar katunjelkan asah teken tanah. Ditu bangsa Israelelakar nyuang buin tanahne uli anake ane laadngrampas tanahe ento. 3 Ih wong Hesbon, padangelingja, sawireh kota Aine uug! Ih paraluh-luheane di Raba pada masesambatanja! Salukjakamben karunge tur masesambatanja! Malaibjakema mai pa kaplug. Milkom dewan kitane lakarselonga bareng-bareng ngajak pandita muahparapangeran kitane. 4Apa krana kita tusingsa a ih bangsa ane mrekak? Kakuatan kitanesuba tan paguna. Apa krana kita ngandelangpesan kasitengan kitane tur masesumbarmungguing tusing ada anak lakar bani nglawankita? 5Dini ditu Ulun nekaang kakewehan anelakar nepen kita. Kita ajak makejang lakarpada malaib. Suang-suang lakar pada malaibngelidang uripnyane, tur tusing ada anak anelakar munduhang wadua balan kitane buin.6Nanging mani wekas Ulun lakar nadiang
bangsa Amone ento buin gemuh landuh. Ulun
NABI YEREMIA 49.7–12 1013
Ida Sang Hyang Widi Wasa ane suba ngandikabuka keto.”
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasasane nibenin bangsa Edom
7 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa ngeniang indik bangsaEdome, sapuniki: “Apake wong Edome tusingenu ngelah pepineh ane beneh? Apakeparapangabihne tusing bisa ngorahin unduk anepatut kalaksanayang? Apake ditu suba tusing adaanak wicaksana? 8 Ih anak ane nongos di Dedan,pada malaibja enggalang, tur mengkebja! Ulunlakar teka buat ngenyagang katurunan Esaune,sawireh suba teka masanne Ulun ngukum ia.9 Yen anake ngalap anggur ada masih enu abesikdadua di punyanne. Tur yan petengne adamaling teka ia tuah nyemak barang ane kitaanga.10Nanging Ulun suba nglalungin katurunanEsaune tur ngilangang tongos pengkebanne,kan ia tuara nyidayang enu mengkeb. BangsaEdome makejang dekdek lidek, adiriko tusing adaane enu. 11Depangja pianak-pianak kitane aneubuh ento ngajak Ulun. Ulun ane lakar miaraia, tur parabebalune lakar pada masayuban sigUlune.12 Yan anake ane tusing patut nampi ukuman
suba kukum, apake kita ngaden mungguing kita
NABI YEREMIA 49.13–17 1014
tusing lakar kukum? Eda mapineh buka keto. Kitatan pariwangde lakar kukum! 13 Sawireh Ulunsuba masumpah mungguing kota Bosrane lakardadi tegal melakang tur lakar dadi bebalihan anengresresin. Anake lakar nganistaang kotane ento,tur adan kotane lakar anggona nemah-misuh.Desa-desane ane paek ka kotane ento makejanglakar uug salawas-lawasne. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane suba ngandika buka keto.”14 Tiang tumuli mabaos ring bangsa Edome
sapuniki: “Ih bangsa Edom, ang sampun polihpawarah saking Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida sampun ngutus utusan buat ngrauhangring parabangsane mangda munduhang waduabalannyane tur mangda pada sayaga jaga ngebugragane. 15 Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngawinang mangda ragane tan pabayu, turnenten wenten anak sane pacang ngajiangragane. 16 Kasumbungan ragane sampun ngapusragane. Adiriko nenten wenten anak sane ajerihring ragane sakadi panyengguh ragane. Raganemagenah ring batu kaange, tegeh ngalik ringpucak bukite. Nanging yadian ragane magenahtegeh sakadi paksi garudane, Ida Sang HyangWidiWasa pacang nedunang ragane. Ida Sang HyangWidi Wasa sampun ngandika kadi asapunika.”17 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
kadi asapuniki: “Bencana ane lakar nepen
NABI YEREMIA 49.18–22 1015
Edom ento kaliwat madurgama, kan sawatekanake ane liwat ditu lakar makesiab jejehngetor. 18 Paundukane ane patuh buka anenibenin Sodom muah Gomorane, lakar nibeninEdom, dikalan ia muah desa-desa ane di sakiwatengennyane kasirnayang. Tusing ada anak anganadiriko ane lakar buin nongos ditu. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.19 Buka singane ane pesu uli alase wayah di sisinTukad Yordane ka tegal pangonane, buka ketomasih Ulun lakar rauh tur nengkejutang bangsaEdome kan nadak ia malaib uli guminnyane.Sasubane keto pamimpin ane pilih Ulun ane lakarmrentah bangsane ento. Nyenke ane ada masaihteken Ulun? Nyenke lakar bani matangtangnglawan Ulun? Pamrentah ane encenke ane lakarbani nglawan Ulun? 20 Ento krana padingehangjarencanan Ulune marep teken bangsa Edome,muah apa ane karsayang Ulunmarep teken anakeane di kota Teman. Kayang pianak-pianaknelakar kapaid muah ia ajaka makejang lakar padatakut. 21Dikalane Edom kalah, ditu lakar adaribut gede kan gumine makejang magejerantur jeritannyane lakar kadingehan nganteg kaPasih Glagah. 22Musuhe lakar ngebug Bosranebuka kedis garudane nyander. Dikalane entoprajurit-prajurit Edome lakar takut patuh bukaanake luh nyakit lakar ngelah pianak.”
NABI YEREMIA 49.23–28 1016
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasasane nibenin kota Damsike
23 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasangeniang indik Damsike, sapuniki: “Rakyateane di kota Hamat muah Arpad pada jejehngetor sawireh ia suba pada ningeh orta jelek.Ia ajaka makejang suba kalikub baan takut,buka kalikub baan yeh pasih tur ia tusingnyidayang tentrem. 24 Rakyate di Damsik subapada leleh tur suba pada malaib uli kranajejeh. Ia suba nandang sakit tur sangsara bukaanake luh nyakit ngelah pianak. 25 Kotane anekasub, ane biasa maliang-liang suba suungmangmung. 26Didinane ento truna-trunannelakar ma anga di rurung-rurung kotane muahsakancan prajuritnyane kasirnayang. 27Ulun lakarnunjel tembok kota Damsike muah purin RajaBenhadade kan telah. Ulun Ida Sang HyangWidiWasa Ane Maha Kuasa ane suba ngandika bukaketo.”
Ukuman sane nibenin suku bangsaKedar miwah kota Hasore
28 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasangeniang indik bangsa Kedar miwah daerah-daerah sane kawengku antuk Hasor sanesampun kakalahang antuk Raja Nebukadnesar
NABI YEREMIA 49.29–33 1017
ratun Babele sapuniki: “Gebugja bangsaKedare tur nyagangja suku-suku bangsane anebedangin. 29 Rampasja sawatek kemahnyanemakejang muah ingon-ingonnyane. Keto masihkemah-kemahnyane muah saananing ane adadi kemah-kemahe ento. Juang unta-untannyanetur orahin rakyate kene: Iba ajak makejang subakalikub baan bencana.30 Ih rakyat Hasor, Ulun Ida Sang Hyang Widi
Wasa ma nget kita apang kita malaib ngejohtur mengkeb. Raja Nebukadnesar ratun Babelesuba ngrencanayang lakar ngebug kita turkene raosne: 31 ‘Jalanja iraga ngebug bangsaneane tansah marasa aman muah rahayu ento.Kotannyane tusing makori wiadin makancing turtusing ada anak ane ngebagin.’32 Lautang juang unta-untannyane muah
sakancan ingon-ingonnyane. Ulun lakarnyambehang kema mai sawatek anake anemagetep bokne, tur Ulun lakar nekaang bencanamarep teken ia uli dini ditu. 33Hasor lakar daditegal melakang salawas-lawasne, tur ia lakar daditongos cicing alasan. Tusing ada anak ane lakarbuin nongos ditu. Ulun Sang Hyang Widi Wasaane suba ngandika buka keto.”
NABI YEREMIA 49.34–50.1 1018
Ukuman Ida Sang Hyang WidiWasa sane nibenin Elam
34 Tan sue maletan sasampune Ida Sang PrabuSedekia jumeneng nata ring Yehuda, Ida SangHyangWidi Wasa SaneMaha Kuasa ngandika ringang indik jagat Elame. 35 Sapuniki pangandikan
Idane: “Ulun lakar ngama ang sawatek jurupanahe ane suba ngranayang Elam dadi kuat.36Ulun lakar nekaang angin uli dini ditu nempuhElame tur Ulun lakar nyambehang rakyatnekema mai kan tusing ada gumi ane tusing misipangungsi uli Elam. 37Ulun lakar ngranayangbangsa Elame ento takut teken musuh-musuhneane mabudi ngama ang ia. Uli krana kaliwatdukan Ulune, Ulun lakar nyirnayang bangsaElame ento tur ngutus wadua bala buat nglawania kan tusing ada enu magantulan. 38Ulunlakar nyirnayang raja muah pamimpinnyane, turngadegang singasanan Ulune ditu. 39Nangingmani wekas Ulun lakar nadiang bangsa Elameento buin muponin gemuh landuh. Ulun Ida SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Indik kota Babele kakaonang
50 1 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasane karauhang ring ang ngeniang
indik kota Babele miwah rakya pune sapuniki:
NABI YEREMIA 50.2–7 1019
2 “Ortaangja teken bangsa-bangsane ento!Buina umumangja! Baangja ia wangsit turorahinja ia ortane ento. Eda pesan sekepangaortane ento. Mungguing kota Babele subakalah! Marduk, dewannyane suba dekdek lidek!Dewa-dewan bangsa Babele suba pada kimud,tur arca-arcannyane ane nyenebin ento subanyag.3 Satunggaling bangsa uli kaja ngebug gumi
Babele. Ia lakar dadianga tegal melakang.Manusa muah ingon-ingone lakar pada malaib.Aukudko tusing ada ane lakar nongos ditu.”
Indik mawalinipun bangsa Israel4 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Yan masanne suba teka wong Israelmuah Yehudane lakar pada teka ngalih Ulun,Widinnyane, sambilanga ngeling. 5 Ia lakarnakonang rurunge ane ngungsi ka Sion, tur ditulaut ia majalan ngungsi kema. Ia lakar ngaeprajanjian ane langgeng ngajak Ulun, tur ia tusinglakar mamurug prajanjiane ento.6 Kaulan Ulune suba cara biri-birine ane
depanga malumbar baan pangangonnyane digunung-gununge. Ia ngumbara uli bukite abesikka bukite ane lenan, tur ia suba engsap dija kadenumahnyane. 7 Ia lakar tampaha teken sawatekanake ane nepukin ia. Musuh-musuhnyane pada
NABI YEREMIA 50.8–13 1020
ngraos kene: ‘Ia suba madosa teken Ida SangHyang Widi Wasa, ento krana iraga tusing pelihma ngkah buka keto teken ia. Leluurnyanepracaya teken Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur iamasih patut tansah pracaya teken Ida.’8 Ih wong Israel malaibja uli Babel! Enggalin
kalahin gumine ento! Makaadja paling malunauli ditu. 9Ulun lakar nekaang rombonganbangsa-bangsa ane kuat uli kaja ane tundenUlun ngebug bangsa Babele. Ia lakar nabdabangbarisan buat ngebug tur nguasain gumine ento.Wadua balane ento makejang pada dueg masiattur panahne tusing taen nglepasin. 10 Babel lakardadi rerampasan tur ane ngrampas ento lakarnyuang sawatek ane kitaanga. Ulun Ida SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Panegara Babele kakaonang11 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Ih bangsa Babel, kita suba ngrampasbangsan Ulune. Kita suba bagia muah liang,kita majalan kema mai buka sampine nyosohgandum, wiadin buka jarane ngregeh, 12 nangingkotan kitane ane gede ento lakar kanistayang turnandang kimud. Bangsa Babele lakar dadi bangsaane tusing pesan maguna. Guminne lakar dadituh wiadin tegal melakang ane tusing misi yeh.13Uli krana bebendun Ulune, adiriko tusing lakar
NABI YEREMIA 50.14–18 1021
ada jlema ane lakar nongos di Babel. Ia lakardepina uug, tur sawatek anake ane ngliwat ditulakar tengkejut muah angob.14 Ih juru panah, mabarisja maperang nglawan
Babel, buina kiterja ia. Panahangja panahemakejang ka Babel sawireh ia suba madosa tekenUlun Sang Hyang Widi Wasa. 15 Kawi nja siatetur pada masuryakja ilehin kotane ento! Jani kotaBabele suba kalah. Temboknyane suba pungkattur uug. Ulun ngadakang pangwales marep tekenbangsa Babele. Sawireh keto walesangja tekenia, manut buka laksanannyane teken bangsa anelenan. 16 Eda baanga kan ada anak nyambehbibit di gumine ditu muah eda baanga kan adaanak manyi. Sawatek wong sunantarane anenongos ditu lakar pada jejeh teken musuhne anelakar teka ngebug, ento krana ia lakar malipetanka umahne.”
Wong Israele mawali budal17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Wong Israele ento tan bina buka biri-birine, anekuber baan singane kan sambeh pablesat. Anepangawit ia gebuga teken ratune uli di Asur, tursasubane ento Sang Prabu Nebukadnesar uliBabel ngrepet tulang-tulangne. 18 Ento awananeUlun Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa,Widin Israel, lakar ngukum Nebukadnesar muah
NABI YEREMIA 50.19–24 1022
guminnyane patuh buka Ulun ngukum ratunAsure ento. 19Ulun lakar nglipetang wong Israeleka guminnyane. Ia lakar naar pamupon GunungKarmel muah pamupon daerah Basane. Ia masihlakar muponin sakancan gandum ane tumbuhdi daerah Epraim muah Gilead. 20Dikalane entotusing lakar ada dosa di Israel muah tusingada kajaatan di Yehuda. Sawireh Ulun lakarngampurayang sisan rakyate ane enu idup. UlunSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasasane nibenin panegara Babel
21 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Gebugja wong Merataime muah wong Pekode.Ma ang tur dekdek lidekang ia. Laksanayangjasakancan ane prentahang Ulun teken kita. UlunIda Sang Hyang Widi Wasa ane suba ngandikabuka keto. 22Grudugan siate kadingehan digumine ento tur ditu suba dadi uug maglaturan.23 Bangsa Babele ane ngebug gumine makejangkantos benyah. Nanging ane jani ane ngebugento ane remuk. Bangsa-bangsane di guminemakejang pada tengkejut ngatonang paundukanane nibenin gumi Babele. 24 Ih Babel, iba subamaperang nglawan Ulun. Iba suba kejuk dijeete ane suba pasang Ulun, nanging iba tusing
NABI YEREMIA 50.25–30 1023
nawang unduke ento. 25Ulun suba mukak tongossanjatan Ulune, tur uli krana pidukan Ulune,Ulun suba nyemak sanjatane ento, sawirehUlun Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Luurmuah Ane Maha Kuasa sedek ngelah gae anegarap Ulun di Babel. 26Gebugja gumi Babeleento uli milehan, buina bukakja sawatek tongospanyimpenan gandumne. Tumpukangja barangjejarahane buka numpukang gandume, turuugangja gumine ento! Eda baanga kan adaenu masisa, 27ma ang sawatek prajuritnyane!Tampah ia! Sawatek wong Babele suba kukum.Dina pukumannyane suba teka.”28 (Parapangungsine sane luput saking Babel
tur prasida rauh ring Yerusalem, ipun padanyritayang indik Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin iragane ngwentenang pangwales ringbangsa Babele ngeniang indik pakardinnyanemarep ring Perhyangan Agunge.)29 “Prentahangja juru panahe apanga ia ngebug
Babel. Utusja sawatek anake ane bisa manah.Kurungja kotane tur eda pesan kan baangaada ane lepas. Bayah teken ia manut bukapegawennyane, tur walesang teken ia bukalaksanannyane marep teken anak lenan, sawirehia mrekak marep teken Ulun, Hyang Maha SucinIsraele. 30 Ento awanane truna-trunannyanelakar kama ang di rurung-rurung kotane, tur
NABI YEREMIA 50.31–36 1024
prajuritne makejang lakar kasirnayang didinaneento. Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa ane subangandika buka keto.31 Ih Babel, iba kaliwat mrekak, ento krana
Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Luurmuah Ane Maha Kuasa nglawan iba! Suba tekamasanne Ulun ngukum iba. 32 Bangsan ibane anemrekak, lakar katanjung tur labuh, buina tusingada anak ane nulungin iba. Ulun lakar nunjelkotan ibane, tur sawatek ane ada di sakiwatengen ibane, makejang lakar kasirnayang.”33 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa masabda sapuniki: “Wong Israel muahwong Yehuda pada ka ndes. Sakancan anakeane nawang ia, nyaga ia seken pesan tur tusingbaanga ngeleb. 34Nanging anak ane lakarnulungin ia siteng pesan. Parab Idane Ida SangHyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa. Ida ane lakarnyalukin prakarannyane tur lakar ngrauhangkerta raharja di gumine, nanging Ida nibakangpakewuh teken wong Babele.”35 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Sang pa lakar nibenin Babele! Sang pa lakarnepen rakyatnyane, pamimpinnyane muahsawatek anake ane wicaksana ditu.36 Sang pa lakar nibenin paranabi palsunnyane.
Ambate belog paranabine ento. Sang
NABI YEREMIA 50.37–42 1025
pa lakar nibenin paraprajuritne. Ambatemakesiabne paraprajurite ento.
37Nyagang jaranmuah kreta-kretannyane. Sangpa lakar nibenin prajurit sasewannyane.Prajurit-prajurite ento tusing pesanmabayu. Nyagang arta branannyane,jarahinja tur rampas.
38Masan endange lakar nibenin guminnyanetur tukad-tukadnyane lakar pada tuh.Gumi Babele ento gumin arca-arcane anengresresin, ane suba ngranayang rakyatebelog.
39 Ento kranane Babel lakar tongosina baansetan-setan muah roh jaate muah kedis-kedisane ngamah bangke. Tusing lakar ada anakane buin nongos ditu kan salawas-lawasne.40 Paundukan ane lakar nibenin Babele muahkota-kotane ane di sakiwa tengennyane dikalanUlune ngenyagang kota-kotane ento patuh bukaane nibenin Sodom muah Gomorane. Tusingada anak ane lakar buin nongos ditu. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika keto.41Ada satunggaling bangsa ane teka uli gumine
kaja, nah ento bangsa ane kuat tur uli joh.Liu pararatune pada sedia lakar masiat.
42 Ia suba pada nyemak panah muah pedang,ia nyapa kadi aku tur tusing ngelahkapiolasan. Ia makuug buka grudugan
NABI YEREMIA 50.43–46 1026
pasihe, dikalane ia pada negakinjarannyane. Ia suba sregep lakar masiatnglawan Babel.
43 Sang prabu Babele ningeh ortane ento, turlimanne lemet tan pabayu. Ia kaliput baankaduhkitan muah sakit buka anake luh anelakar nglekadang rare.
44 Buka singane ane pesu uli alase wayah anedi sisin Tukad Yordane ngungsi tegal tongospangonane, keto masih Ulun Sang Hyang WidiWasa lakar teka tur ngawanang bangsa Babelenadak malaib uli kotannyane. Sasubane keto,pamimpin ane selik Ulun lakar mrentah bangsaneento. Nyenke ane nyidayang kasaihang tekenUlun? Nyen ane bani nglawan Ulun? Pamrentaheencenke ane bani tungkas teken Ulun? 45Anejani padingehangja rencana ane suba gae Ulunmarep teken kota Babele muah padingehangjaunduk ane lakar laksanayang Ulun marep tekenrakyatne. Kayang pianak-pianakne masih lakarkapaid, tur anake makejang lakar pada marasatakut. 46Dikalan Babele kalah, ditu lakar adaiur gede kan gumine makejang genjong, turjeritannyane katulung-tulung lakar dingeha baanbangsane ane lenan.”
NABI YEREMIA 51.1–8 1027
Indik ukuman sane nibenin panegara Babele
51 1 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “Ulun lakar nekaang angin ane
lakar nguugang Babele muah rakyatnyane. 2Ulunlakar ngutus bangsa sunantara buat ngenyagangBabele, buka angine ane ngampehanggumpange. Dikalane dina karusakane ento teka,ia lakar ngebug uli milehan tur lakar ngutanggumine ento kedas buka sampatang. 3 Edabaanga prajuritne kan mentangang panahwiadin nyaluk baju perangne. Eda pedalematruna-trunanne! Enyagang wadua balannemakejang. 4 Ia lakar katatunin muah kama angdi rurung-rurung kotannyane. 5Ulun Ida SangHyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa, tusingngutang Israel muah Yehuda, yadiapin ia madosamarep teken Ulun, Hyang Maha Sucin Israele.6Malaibja uli Babel. Luputangja urip kitane,apang eda kita ma ulihan dosan bangsa Babele.Sawireh jani Ulun lakar ngwales tur ngukum ia,makadadi upahne. 7 Imaluan Babele ento bukacangkir mase di tangan Ulune ane ngranayanggumine makejang punyah. Bangsa-bangsanepada nginem anggurnyane, mawanan ia padaengsap teken ibanne. 8 Babele nadak kalah turdekdek lidek. Pangelinginja ia! Alihang ia ubadlakar anggona ngubadin tatunne, sing saget ia
NABI YEREMIA 51.9–14 1028
nyidayang seger. 9Wong sunantarane ane nongosditu ngraos kene: ‘Iraga suba negarang nulunginBabel, nanging suba kasepan. Ane jani jalanja iakalahin mulih. Ida Sang Hyang Widi Wasa subangukum ia aji sakancan kakuasan Idane, tur Idasuba ngranayang ia uug maglaturan.’ ”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Kaulan Ulune masuryak kene: ‘Ida Sang HyangWidi Wasa suba nyinahang mungguing iraga anebeneh. Jani jalan luas ka Yerusalem tur tuturangteken rakyate ditu unduk ane suba kakardi baanIda Sang Hyang Widi Wasa, Widin iragane.’ ”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngangsok
pararatune ring Media, santukan Ida mapakayunjaga nguugang Babele. Kadi asapunika indikIdane pacang ngwalesang karusakan PerhyanganAgung Idane.Parasenapa n perange pada mrentahang
asapuniki: “Sangihja muncuk panahe tur gisijatamiange! 12 Baang ia wangsit buat ngebugtembok Babele. Imbuhin pajagaane, tursayagaang prajurite buat ngebug imusuh.”Ida Sang HyangWidiWasa sampun ngamargiang
indik sane sampun sabdayang Ida marep ringbangsa Babele. 13 Jagate puniki akeh maduetukad tur arta branannyane maliah-liah, nangingsane mangkin masanipun sampun lintang, turwates uripnyane sampun puput. 14 Ida Sang
NABI YEREMIA 51.15–18 1029
Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa sampunmasumpah masrana ragan Idane ngraga,mungguing Ida pacang ngrauhang jadma akehsakadi gebiugan balange buat ngebug Babele.Ipun pacang masuryak duaning ipun sampunmenang.
Kidung pujian pabuat Ida Sang HyangWidi Wasa15 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane ngardi
pre wine puniki antuk kakuatan Idane.Tur antuk kawicaksanan Idane Ida ngardijagat miwah ngebatang langite.
16Malantaran prentah Idane, toyanesane duur langite sami ngrudug. Idangrauhang gulem saking tanggungumine. Ida ngrauhang kilap rikalaningujan tur ngrauhang angin sakingpanyimpenannyane.
17 Yan suluhin antuk paindikane punika,manusane rumasa nambet tur tan paguna.Anake sane makarya arca marasa icalmanahnyane santukan dewa-dewannyanesane kardi ipun punika sami palsu turpadem.
18Arca-arcane punika tan paji tur nista. Ipunpacang dekdek lidek rikalaning Ida SangHyang Widi Wasa rauh nepasin ipun.
NABI YEREMIA 51.19–24 1030
19Widin Dane Yakub nentenja sakadi arca-arcane punika. Ida sane ngardi saluiringsane wenten tur Ida sane sampun nyelikIsrael buat dados kaulan Idane. Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasamakadados parab Idane.
Indik gadan Ida Sang Hyang Widi Wasa20 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki:“Ih Babel, kita makadadi gada druen
Ulune muah sanjatan Ulune. Kitaanggon Ulun ngenyagang parabangsa,kaprabon-kaprabone,
21 nekdek lidekang jaran-jaran muahane negakin, kreta perangne muahkusir-kusirne,
22 ngama ang jlema luh muani, nyempal jlemacerik kelih, ngama ang jlema daa muahtruna,
23 nampah parapangangon muah ingon-ingonnyane, nampah anake matekapmuah sampinnyane muah ngenyagangparapamrentah muah prakanggonnyane.”
Ukuman sane nibenin panegara Babele24 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Kita lakar nepukin mungguing Ulun
NABI YEREMIA 51.25–29 1031
lakar ngwalesang teken Babele muah rakyatnesakancan kajaatan ane laksanaanga marep tekenkota Yerusaleme. 25 Ih Babel, iba tan bina bukagununge ane ngenyagang gumine makejang.Nanging ane jani Ulun Sang Hyang Widi Wasadadi musuh ibane. Ulun lakar nyekuk iba turnadiang iba asah teken tanahe tur iba depangUlun dadi abu. 26 Batu uug-uugan ibane entotusing lakar taen buin kanggon wewangunan. Ibalakar dadi tegal melakang salawas-lawasne. UlunSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”27 “Baang ia wangsit buat maperang!
Munyiangja trompete apang kan dingeha tekenparabangsane! Sayagaangja bangsa-bangsanebuat maperang nglawan gumi Babele. Arahinkaprabon Ararat, kaprabon Mini muah kaprabonAskenase buat magegebug. Pilihja senapa neaukud buat mucukin siate. Barisangja jaraneapanga kan buka gompiokan balange.28 Sayagaangja parabangsane buat maperangnglawan Babele. Utusja utusane pabuat nekainpararatune di Media, parapamimpinne muahparaprakanggonnyane muah parawaduabala sawewidangannyane. 29Gumine linuhmagenjongan, sawireh Ida Sang Hyang WidiWasa ngamargiang rencanan Idane buatnadiang kota Babele ento tegal melakang
NABI YEREMIA 51.30–35 1032
ane tusing ada anak nongosin. 30 ParaprajuritBabele suba suud masiat tur pada ngoyong dibenteng-bentengnyane. Kawanenanne subailang, ia tan bina buka anake luh. Gapurankotannyane suba uug tur umah-umahnyanesuba katunjel. 31 Sakabesik utusane malaib buatngaturang teken sang prabu Babele mungguingkotannyane suba uug makaileh. 32Musuhne subanguasain tongos-tongose megat tukad tur nunjelbenteng-bentenge. Prajurit Babele suba padabingung. 33Musuhne dienggal lakar nyempal turnyekjek ia buka gandume di panyosohane. UlunSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa, WidinIsraele suba ngandika buka keto.”34 Sang Prabu Babele suba ngetep-ngetep
Yerusalem tur naar ia. Ia suba mesuangisin kotane buka ngingsah gucine. Bukanagane ia nguluh kota Yerusaleme, ianyuang apa ane kitaanga, tur sisanneentunganga.
35Depangja rakyat Sione pada ngraos kene:“Dumadak apang Babele negen palankawirosannyane marep teken iraga.”Depangja rakyat Yerusaleme pada ngraoskene: “Dumadak Babele negen saananingpaundukan ane suba tandangin iraga.”
NABI YEREMIA 51.36–42 1033
Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nulungin bangsa Israele
36 Sapanglanturipun Ida Sang Hyang WidiWasa ngandika ring rakyate ring Yerusalemsapuniki: “Ulun lakar nyaluk prakaran kitane turngwales musuh kitane anut teken pagaennyanemarep teken kita. Ulun lakar ngetuhang yeh-yehklebutan muah tukad-tukad Babele. 37Gumineento lakar dadi dugdugan uug-uugan tur daditongos sato alasan. Gumine ento lakar daditongos ane kaliwat ngresresin, tur tusing adaanak ane lakar nongos ditu, buina sawatek anakeane ningalin gumine ento lakar pada jejeh ngetor.38 Bangsa Babele lakar ngelur buka singane, turia gerem-gerem buka panak singane. 39Apake ialoba? Ulun lakar moga ia apang ia kan punyahtur liang. Ia lakar pules tur tusing lakar buinbangun. 40Ulun lakar ngaba ia ka pajagalan bukabiri-biri, kambing muah dombane. Ulun Ida SangHyang Widi Wasa ane suba ngandika buka keto.”
Indik nasib bangsa Babele41 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
ngeniang indik Babele sapuniki: “Kota anekasumbungang baan gumine suba kalah. Babelesuba dadi bebalih-balihan ane ngresresinbuat parabangsane! 42 Pasihe suba nglancah
NABI YEREMIA 51.43–49 1034
tur ombakne ngrudug nglikub gumi Babele.43Desa-desannyane suba dadi balih-balihan anengresresin tan bina buka tegal melakange ane tuhlatuh kan tusing ada anak ane nongos wiadinmentas ditu. 44Ulun lakar ngukum Dewa Bel,dewan Babele muah nelahang barang-barangane baana mamaling. Bangsa-bangsane tusinglakar buin nyungsung ia.Tembok kota Babele suba bah. 45 Ih wong
Israel, malaibja kita uli ditu! Malaibja kita buatngrahayuang dewek kitane uli pidukan Ulune anengarab-arab. 46 Eda kita takut wiadin jejeh ulihanorta-orta ane dingeh kita. Nga ban ada orta anemabina-binaan. Ada kawirosan di gumine muahorta raja ane maperang nglawan raja ane lenan.47 Sasubane keto lakar teka masane Ulun lakarnyisipang arca-arcan bangsa Babele. Gumineento lakar nandang kimud tur rakyatnyanemakejang lakar kama ang. 48 Saananing aneada di gumine muah ane ada di langite lakarpada masuryak baan girangnyane dikalan bangsaBabele kalahanga teken anake ane teka ulikaja, ane ngenyagang bangsane ento. 49 Babelane ngranayang ma di sakuub jagate, tur anejani Babele masih lakar ma uli krana ia subangama ang bangsa Israele liu pesan. Ulun IdaSang Hyang Widi Wasa ane suba ngandika bukaketo.”
NABI YEREMIA 51.50–54 1035
Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa buatbangsa Israel sane wenten ring Babel
50 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringkaulan Idane ring Babel sapuniki: “Kita aneluput uli sang pa , jani kemaja malaib, edapesan masangke! Yadiastu kita joh pesan tekenumah kitane, sakewala eda engsap teken Ulun,Widin kitane tur ingetangja kota Yerusaleme.51 Kita ngraos kene: ‘Iraga suba nistayangamuah gaenanga kimud. Iraga suba tusing ngelahpanulung sawireh wong sunantarane suba ngaugtongos-tongose ane suci di Perhyangan Agung.’52 Ento krana Ulunmasabdamungguing masannelakar teka, dikalane Ulun ngukum arca-arcanbangsa Babele. Di sakuub gumine ento anakematatu lakar pada duuh-duuh. 53 Yadiastu bangsaBabele ento nyidaang makeber menek ka langitetur ngae benteng ane kuat ditu, Ulun masih lakarngutus bangsa ane lakar ngrusak bentenge ento.Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane suba ngandikabuka keto.”
Indik uugipun jagat Babele54 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Padingehangja munyin linge di Babel ane
mangenang unduk uug di gumine ento.
NABI YEREMIA 51.55–59 1036
55Ulun nguugang Babele tur nadiang gumineento sepi jampi. Musuhnyane macelepka kota buina buka grudugan ombake iangamuk sambilanga masuryak.
56Musuhne ento teka nyadia nguugang gumiBabele. Prajurit-prajuritnyane kejuk,panahnyane kaelung. Ulun Ida Sang HyangWidi Wasa ane ngukum kajaatan. Ulunlakar ngwales teken bangsa Babele entoanut teken pra ngkahnyane.
57Ulun lakar munyahang parapamrentahnyane,parawicaksanannyane,parapamimpinnyanemuah paraprajuritne.Ia ajaka makejang lakar pules tur tusinglakar buin bangun. Ulun ene Sang Ratu.Ulun Sang Hyang Widi Wasa Wasa AneMaha Kuasa suba ngandika buka keto.
58 Tembok-tembok Babele ane kuat lakarbah ka tanahe tur gapurannyane anemisi menara lakar puun. Katuyuhanbangsa-bangsane tuara ada gunannyane.Pakibeh-pakibehnyane telah amah api.Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane MahaKuasa ngandika buka keto.”
Pabesen Dane Yeremia karauhang ka Babel59 Pangiring Ida Sang Prabu Sedekia sane sa a,
mapesengan Seraya okan Dane Neria, putun
NABI YEREMIA 51.60–64 1037
Dane Mahseya. Ring taun sane kaping patpanyeneng Sang Prabu Sedekia ring Yehuda,Dane Seraya sareng ka Babel ngiring sang prabu.Tiang mapetang makudang-kudang pabesenring dane. 60 Tiang nyuratang ring satunggalingcakepan indik sakancan sane pacang nibeningumi Babel miwah paindikan sane osan sanengeniang gumi Babele. 61 Tiang mabaos ringDane Seraya sapuniki: “Yen semeton rauhring Babel, kibehang pisan mangda semetonpolih sela jaga ngwacen keras-keras saananingsane matulis iriki ring ajeng bangsa Israel.62Wusan punika rarisang ngastawa sapuniki:‘Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, PalungguhIRatu sampun masabda mungguing PalungguhIRatu jaga ngrusak genahe puniki, kantos irikinenten wenten jadma wiadin ingon-ingon turgenahe puniki pacang dados tegal melakangkantos salawas-lawasnya.’ 63 Semeton Seraya,yen semeton sampun puput ngwacen cakepanepuniki ring ajeng bangsa Israele, rarisang tegulcakepane punika ring batune, tur entungang kaTukad Eprate, 64 saha kadulurin baos sapuniki:‘Kadi asapuniki pacang dadosipun bangsa Babele.Ipun pacang kelem tur nenten pacang kambangmalih, santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa sanengrauhang bencanane punika.’ ”Pangandikan Dane Yeremia puput rauh iriki.
NABI YEREMIA 52.1–6 1038
Indik kaonipun kota Yerusaleme(2Pararat. 24:18--25:7)
52 1 Ritatkala Ida Sang Prabu Sedekiakadegang dados ratu ring Yehuda, ida
mayusa slikur warsa. Ida mrentah ring Yerusalemsolas warsa suenipun. Ibun idane mapesenganHamutal okan Dane Yeremia sane saking kotaLibna. 2 Ida Sang Prabu Sedekia ngardi dosa ringayun Ida Sang Hyang Widi Wasa pateh sakadisane kamargiang antuk Ida Sang Prabu Yoyakim.3Dadosipun Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunkalintang duka marep ring wong Yerusalemmiwah wong Yehudane, kantos Ida ngentungangipun saking ajeng Idane.Ida Sang Prabu Sedekia sampun brontak
marep ring Sang Prabu Nebukadnesar sakingBabel. 4 Punika awinanipun Ida Sang PrabuNebukadnesar raris rauh kairing antuk waduabalan idane tur ngebug Yerusalem ring tanggaldasa, sasih sane kaping dasa ring taune sanekaping sia panyeneng Sang Prabu Sedekia. IdaSang Prabu Nebukadnesar ngwangun kemah ringjabaan kota Yerusaleme. Irika Ida ngwangun gelarngilehin kotane punika. 5 Ida ngurung kotanekantos taun sane kaping solas panyeneng IdaSang Prabu Sedekia. 6 Ring tanggal sia, sasihsane kaping pat ring taun punika, rikala sayahe
NABI YEREMIA 52.7–11 1039
sampun kalintang ageng kantos rakyate sampunnenten maderbe punapa-punapi sane jaga tunasipun, 7 tembok Yerusaleme bah tur uug. Yadiastuwong Babele sampun ngiter kotane punika,nanging sakancan prajurit Israele nyidayangmalaib rikalaning wengi. Ipun malaib nglintangintaman purine. Raris nglintang ring pamedale sanedados pangatep temboke ngraris malaib ngungsika Lebak Yordane. 8Nanging wadua balan Babelenguber Ida Sang Prabu Sedekia, tur kakeniangring tanahe dangsah sane nampek ring kotaYeriko, tur wadua balan idane sami pada nilar ida.9 Ida Sang Prabu Sedekia raris katangkilang ringIda Sang Prabu Nebukadnesar sane daweg punikamagenah ring Ribla wewengkon Hamate. IrikaIda Sang Prabu Nebukadnesar niwakang ukumanring Ida Sang Prabu Sedekia. 10 Ring Ribla punikaIda Sang Prabu Nebukadnesar mrentahangmangda putran Ida Sang Prabu Sedekianekasedayang ring ajeng idane. Kadi asapunikataler paraprakanggen idane kasedayang irika ringajeng idane. 11Wusan punika pangaksian IdaSang Prabu Sedekia raris kalun k tur Ida rariskante tumuli kabakta ka Babel. Ida Sang PrabuSedekia katawan ring Babel kantos ida seda.
NABI YEREMIA 52.12–18 1040
Indik rusak Perhyangan Agunge(2Pararat. 25:8-17)
12 Ring tanggal dasa sasih sane kaping limaring taun sane kaping siangolas panyeneng IdaSang Prabu Nebukadnesar ring Babel, DaneNebusaradan pangabih miwah senapa n idasang prabu ngranjing ka Yerusalem. 13Danenunjel Perhyangan Agunge, puri miwah jeronparasulinggihe ring Yerusalem. 14 Samalihaparaprajurit danene nguug tembok-tembokkotane. 15Dane Nebusaradan raris ngajak kaBabel sawatek anake sane kantun wentenring kota, paraundagi miwah anake sanesampun nyerah ring wong Babele. 16Nangingmakudang-kudang anak sane was- was, sanetan madue punapa-punapi, punika kabanggayangkantun ring Yehuda tur kicen pakaryan ringpabianan anggur miwah ring tegal-tegale.17 Bangsa Babele taler nguug sesaka-sesaka
temaga miwah kreta-kreta sane wenten ringPerhyangan Agung, kadi asapunika taler baktemagane, tur temaga-temagannyane samikabakta ka Babel. 18 Samaliha sekop-sekopmiwah wadah abu sane kanggen ngedasinpamorboran aturane, prabot sane kanggen ringlampu-lampune, bokor-bokor sane kanggengenah aturane, bokor-bokor sane kanggen
NABI YEREMIA 52.19–23 1041
morbor menyan miwah sakancan barang-barangsane malakar temaga sane kanggen sajeroningupacara ring perhyangan. 19 Ipun taler ngambilbarang-barang sane malakar antuk maswiadin slaka, luiripun: bokor-bokor alit miwahgenah baa, bokor-bokor wadah rah aturane,wadah abu, tungguan-tungguan lampu, bokorwadah pasepane miwah bokor wadah aturantoya anggure. 20 Barang-barang temaga ringPerhyangan Agunge sane sampun kakardiantuk Sang Prabu Salomo luire: sesaka kekalih,kreta-kreta, bak sane ageng miwah arca lembunesane roras sane dados tatakan bake punika,sami kalintang abot, tan keni antuk ngetangbera pun. 21 Sakane makakalih punika pateh,tegehnyane kutus meter tur agengnyane limangmeter nanggu gang dasa sen . Sesakanepunika bolong tur tebelnyane gang benangmelimeter. Ring muncuknyane kasambungintemaga tulen, kalih meter nanggu kalih dasa sentegehipun, tur kagantungin antuk rerengganmarupa buah delima sane taler malakar antuktemaga. 22 (52:21) 23Asing-asing sesakane punikamadaging buah delima satus akehipun, nangingsane katon saking sor wantah sangang dasa nem.
NABI YEREMIA 52.24–30 1042
Wong Yehudane katawan ka Babel(2Pararat. 25:18-21, 27-30)
24 Sapangrarisipun Dane Nebusaradan, sangsenapa taler ngejuk Dane Seraya pangagengpanditane miwah Dane Sepanya wakil danenemiwah pegawe-pegawe pen ng sane lianan ringPerhyangan Agung sareng ga. 25 Saking kotanepunika dane taler ngejuk komandan-komandanwadua balane, parapangabih sang prabu sanekantun ring kota sareng pepitu, parawakilkomandan sane madue kaonangan buatnaptarang paraprajurite miwah jadma sanepen ng-pen ng lianan nem dasa diri akehipun.26Dane Nebusaradan makta anake punika kaajeng sang prabu Babele sane malinggih ringkota Ribla, 27 ring wewengkon Hamate. Irika sangprabu nyangsaren dane tur nyedayang dane.Sapangrarisipun wong Yehuda kabakta ka
genahnyane kaselong. 28 Puniki cacah jiwanipunanake sane katawan antuk Ida Sang PrabuNebukadnesar: Ring taun sane kaping pitusapanyeneng idane, wenten gang tali nanggugalikur. 29 Ring taun sane kaping plekutus Ida
makta domas nanggu gang dasa kalih diri sakingYerusalem. 30 Tur ring taun sane kaping galikur,pitung atus nanggu se man diri sane kabakta
NABI YEREMIA 52.31–34 1043
antuk Dane Nebusaradan. Dados gebogannyanewenten petang tali gang atak diri sane kaselong.31 Ritatkala Ida Sang Prabu Ewil-Merodak
jumeneng prabu ring Babel, ida kalintang becikkayunne ring Ida Sang Prabu Yoyakin ratunYehudane, saha mebasang ida saking tawanan.Indike punika kalaksanayang ring tanggal slaesasih sane kaping roras, taun sane kaping gangdasa pitu sasampun Sang Prabu Yoyakin katawan.32 Ida Sang Prabu Ewil-Merodak becik pisankayune ring Ida Sang Prabu Yoyakin, tur nglugrainida linggih sane luihan bandingang ring linggihsane kapaica ring pararatu sane sareng-sarengkatawan ring Babel. 33 Ida Sang Prabu Yoyakinkalugrain magentos pangangge, nenten malihngangge pangangge tawanan, tur kalugrainmajengan sareng-sareng ring sang prabu Babelesapanjang umur idane. 34 Sasuen idane kantunnyeneng, ida polih panugraan saking sang prabunyabran rahina manut kabuatan idane.
SESAMBATAN
Kasedihan kota Yerusaleme
1 1Ambate sepin kota Yerusaleme, kota saneriin rame tur katah penduduknyane. Saneriin kotane punika kajiang antuk jagate,nanging sane mangkin dados sakadianak luh balu. Sane ngratu ring pantarankota-kotane, sane mangkin sampun surudtur dados panjak.
2Awengi mepek ipun ngeling, tur yehpaningalannyane nyrekcek ringpipinnyane. Parasawitrannyane sane akehtan wenten sane kantun buat nglipur ipun.Kan nnyane makasami sampun nglinyokinipun, tur mabalik ngamesehin ipun.
3Wong Yehudane sampun nenten maderbepanulung. Ipun sampun kapanjakang turkulah saking umah-umahnyane. Ipun uripring panegara sane osan, tur irika nentenwenten genah sane dados derbenipune.Ipun kiter antuk meseh-mesehipune, turtan wenten margi buat ngluputang dewek.
SESAMBATAN 1.4–7 1045
4 Sane mangkin nenten wenten anak sane rauhka Perhyangan Agung buat mabak ringrerainane. Paratrunine sane makidungirika pada nandang sangsara, turparapanditane wantah mrasidayangdaah-duuh maselselan. Gapuran kotanekantun majujuk saha suung, tur Sionwenten ring sajeroning kaduhkitan.
5Meseh-mesehnyane pada labda karya, turnguasain ipun sajeroning kakuasannyane.Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngawinang ipun nandang sangsaramalantaran dosa-dosannyane sane katah.Pianak-pianakipune sampun kejuk turkaselong.
6 Kaluihan kota Yerusaleme sampun lintang.Parapamimpinnyane sampun pada sakadimanjangan leleh malantaran kasedukan.Kakuatannyane sampun telas anggen ipunmalaib rehning kuber antuk juru borose.
7 Sane mangkin kota Yerusaleme nyag ajur tursuung mangmung. Ipun mapangenanngelingang indik kaluihannyane dukenguni. Rikala ipun kakaonang antukmeseh-mesehnyane tan wenten anak
SESAMBATAN 1.8–10 1046
sane nulungin ipun. Meseh-mesehnyanengedekin uugipune.
8 Kamuliannyane sampun ical, ipun malalungtur kanistayang. Ipun masesambatanpariselsel tur ngilidang muannyanekabatek antuk kimudnyane. Yerusalemesampun ngawinang deweknyane jelekmalantaran dosa-dosannyane sanekalintang abot.
9 Kaletehannyane kanten saha sinah pisan,nanging ipun nenten pisan lingu ringnasibipune. Kakaonane sampun bangetpisan, tur tan wenten anak sanemrasidayang nglipur ipun. Meseh-mesehnyane sampun menang, tur ipunmasesambatan nunas ica ring Ida SangHyang Widi Wasa.
10Meseh-mesehipune ngrampokin artabranannyane makasami. Ipun ngetonmeseh-mesehnyane ngranjing kaPerhyangan Agung genah sane nentenkalugrain antuk Ida Sang Hyang WidiWasa, buat wong kapire jaga ngranjing.
SESAMBATAN 1.11–14 1047
11 Penduduknyane mapangenan rikala ipunngrereh pangan. Ipun pada nukarang artabranannyane antuk pangan, mangda ipunprasida kantun urip. Sapuniki sesambatankota Yerusaleme: “Oduh Ratu Sang HyangWidi Wasa aksija ang, duaning angsajeroning kasangsaran.”
12 Ipun ngeling masesambatan ring sakancananake sane nglintang irika sapuniki:“Cingakinja ang! Tan wenten anak naeninngrasayang sakit sakadi ang puniki.Sakite puniki sampun ka wakang antukIda Sang Hyang Widi Wasa ring ang rikalaIda duka.
13 Ida nedunang geni saking ambarane, inggihpunika geni sane muunang ang ringtengah. Ida masang jeet pabuat angkantos ang maglebug ring tanahe.Sasampune punika Ida raris ngentungangsaha ngutang ang ring sakite sane tanrered-rered.
14 Ida nyuratang dosa-dosan ange makasami,tur Ida munduhang dosane punikamakasami. Ida raris ngantungangdosa-dosane punika ring baong ange,
SESAMBATAN 1.15–17 1048
mawinan ang raris sayan leleh katanggesantuk abot dosa-dosane punika. IdaSang Hyang Widi Wasa nyerahang angring meseh-meseh ange, tur ang tanmrasidayang nglawan meseh-mesehpunika.
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa ica ring prajuritange sane pinih kuat-kuat, tur Ida
ngrauhang wadua bala buat nyirnayangtruna-trunan ange. Ida ngenyagangrakyat ange sakadi woh anggure kaperesring pameresane.
16 Punika awinanipun matan ange macehcehantuk yeh mata. Tan wenten anak sanemrasidayang nglipur ang, tur tan wentensane mrasidayang mangunang semangatange. Meseh-meseh ange sampun
ngaonang ang, tur rakyat ange sampuntelas.
17 Tiang ngenjuhang liman ange, nanging tanwenten anak sane pacang nulungin ang.Saking milehan Ida Sang Hyang Widi Wasasampun ngrauhang meseh buat ngebugang. Imeseh sampun malaksana ring
SESAMBATAN 1.18–20 1049
ang waluya ang puniki anak sane tanpaji.
18Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa maragaadil, Ida ngardi indike punika duaning angsampun tan sa nut ring Ida. Pirengangjaang, ih jadmane makasami, cingakinja
sakit ange. Paratruna trunin angemakasami sampun kabakta maselong.
19 Tiang ngaukin parakan n ange, nangingipun tan nyak nulungin ang. Parapanditamiwah parapamimpine makasami sedaring margi-margine ring kota, rikaladane ngrereh pangan mangda danemrasidayang kantun urip.
20Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu ngaksi kasangsaran
ange. Ledang Palungguh IRatunyingak indik ajerih manah ange.Manah ange dekdek renyuh antukkasedihan malantaran dosa-dosan
ange. Ring margi-margine wententukang ngamademang jadma, tur ringobag-obagan jelanane sang pa sampunnyantosang.
SESAMBATAN 1.21–2.1 1050
21 Ledang Palungguh IRatu mirengangsesambatan ange. Tan wenten anaksane nglipur ang. Meseh-meseh
ange pada masuka rena duaningPalungguh IRatu ngrauhang bencana ring
ang. Rauhangja rahina sane sampunjanjiang Palungguh IRatu, tur kardijamangda meseh-meseh ange nandangsangsara sakadi sane sampun rasayang
ang.
22 Sisipangja ipun malantaran kajaatannyanemakasami. Sisipangja ipun sakadiPalungguh IRatu sampun nyisipang angmalantaran dosa-dosan ange. Ti angmapangenan ring sajeroning kasangsaran,tur ang sakit a pisan.”
Pasisip Ida Sang Hyang Widi Wasaka ba ring kota Yerusaleme
2 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngaput kotaSione antuk peteng dedet sajeroningpidukan Idane. Kaluihannyane sane rauhka langite sampun gentosin Ida antuk nyagajur. Ring rahina pangrauh pidukan Idane,Ida ngentungang rauhing PerhyanganAgung Idane.
SESAMBATAN 2.2–5 1051
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa nenten kantunkawelas arsan rikala Ida ngenyagangkota-kotane ring Yehuda, tur Ida nguugangbenteng-benteng sane nawengin jagatepunika. Ida ngawinang kaprabon miwahpamrentah-pamrentahnyane nandangkanistan.
3 Sajeroning dukan Idane, Ida ngenyagangkakuatan Israele, tur Ida tan kayunnulungin ang sareng sami rikala imesehngrauhin ang. Ida ngamuk nglawanang sakadi geni sane angarab-arab, tur
Ida nyirnayang saluiring sane wentenmakasami.
4 Ida ma sang panah Idane sakadi isatrumarep ring ang, tur Ida ngamademangsakancan anake sane sumbungang tursayangang ang. Irika ring Yerusalem angngrasayang pidukan Idane sane ngendihmurub.
5 Sakadi imeseh, Ida Sang Hyang Widi Wasasampun nyirnayang bangsa Israele. Idasampun manggayang benteng-bentengmiwah puri-purine uug maglaturan. Ida
SESAMBATAN 2.6–9 1052
sampun ngrauhang kasedihan sane tanrered-rered ring wong Yehudane.
6 Ida sampun ngrusak kantos nyag PerhyanganAgung genah ange nyungsung Ida. Idamuputang rerainan-rerainanmiwah rahinaSabate. Sang prabu miwah panditane samipada ngrasayang pidukan Idane.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nulakpamorboran aturan Idane, tur Idanilar Perhyangan Agung Idane miwahmanggayang mesehe ngenyagang tembok-temboknyane. Ring genah ange pecakmabak saha suka rena, imeseh masuryakrehning ipun molih kamenangan.
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunmas kayang mungguing tembok-tembokkota Sione pacang uug. Ida sampun ngukurtemboke punika tur mas kayang indiknyag ajurnyane. Menara-menara miwahtembok-temboke punika sane mangkinsami uug maglaturan.
9Gapura-gapurannyane bah dados dugduganuug-uugan tur palang-palangnyanesami lung. Sane mangkin sang prabu
SESAMBATAN 2.10–13 1053
miwah parasulinggihe makasami sampunmaselong. Rakyate nenten polih paurukanindik Pidabdab, tur paranabine nentenmalih polih wahyu saking Ida Sang HyangWidi Wasa.
10 Paralingsire ring Yerusalem sami padamalinggih saha mapangenan. Dane sarengsami nyambehin duur danene antuk abutur dane ngangge pangangge kaduhkitan.Paradaane pada nguntul ka tanahe.
11Matan ange bengul rehning ngeling, jiwanange rumasa karesresan. Tiang ka ben
kasedihan banget pisan malantarankarusakan bangsan ange. Cerik-cerikmiwah rare-rare pada niwang ringmargi-margine ring kota.
12 Ipun pada ngeling ring memennyanerehning ipun seduk tur bedak. Ipun labuhpacepolpol ring margine, sakadi anakematatu, tur ipun ngraris padem ring limanmemennyane.
13Oduh Yerusalem, Yerusalem sane katresnain,napike sane prasida pacang baosang ang?Sapunapiang ang pacang nglipur ragane?
SESAMBATAN 2.14–16 1054
Tan wenten anak sane naenin nandangsangsara kadi asapunika. Kasangsaranragane tan wenten batesipun, waluyasakadi segarane, tur nenten wenten sanepacang kajap-ajap malih.
14 Paranabin ragane tan pacang mabaos osanring indik sane bobab. Pidartannyanengapus ragane tur dane tan naeninngedengang dosa-dosan ragane. Danengawinang ragane mapineh mungguingragane nenten perlu kapok.
15Anake sane nglintang ring kota pada nolihtur nganistayang ragane. Ipun padakitak-kituk tur ngedekin kota Yerusalemesane sampun uug saha mabaos sapuniki:“Eneke kotane ane melah ento? Enekekotane ane kajumang baan gumine?”
16Meseh-meseh ragane makasami padangewerin tur nyureng ragane maduluranbrang . Ipun pada ngadesem tur ngewerinragane maduluran baos sapuniki: “Iragasuba ngenyagang ia. Ene suba dina anean -an ang iraga.”
SESAMBATAN 2.17–20 1055
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun puputngamargiang indik sane rencanayang Ida.Ida sampun ngenyagang iraga tan pawelasasih, sakadi Ida sampun ma nget iragaduke nguni. Ida mapaica kamenanganring musuh-musuh iraga tur Ida mapaicakaliangan ring ipun rikala iraga nandangkakaonan.
18Oduh Yerusalem banggayangja yehpaningalan ragane membah sakadi tukaderahina wiadin wengi. Medalja tur kaputjaragane antuk tetangisan lan kaduhkitan.
19 Sering-seringja bangun rikala wengi, turmasesambatanja ring Ida Sang Hyang WidiWasa. Aturangja sadaging pakahyunanering Ida, tur nunasja sih kapiolasan Idanepabuat oka-okan ragane, inggih punikaalit-alite sane tambis-tambis pademnandang seduk ring tanggu-tanggunmargine.
20Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangcingak anake sane saki n IRatu. Paraluh-luhe neda pianak sane sayangang ipun.Parapanditane miwah nabine kasedayangring Perhyangan Agung.
SESAMBATAN 2.21–3.5 1056
21Anake tua bajang pajlempang padem ringmargi-margine. Truna trunine pademantuk pedangipun imeseh. PalungguhIRatu ngamademang ipun, tur nentenkapiolasan ring ipun rikala PalungguhIRatu bendu ring ipun.
22 Palungguh IRatu ngundang meseh-mesehange mangda ipun ngwentenang
peed bencana sane ngiter ang, turtan wenten anak sane prasida luput ringrahina rauh bebendun Palungguh IRatunepunika. Ipun ngamademang pianak-pianak
ange sane tresnain tur kelihang ang.
Indik pasisip, kapok miwah pangajap-ajap
3 1 Ti ang puniki sinalih tunggil anak saneuning ring indik sane jaga ka bakin pasisipantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa.
2 Ida ngentungang ang sayan doh ka tengahpeteng dedete.
3 Tur Ida nig g ang mawali-wali saha nentenpisan madalem ang angan akidik.
4 Ida manggayang isin ange ngenah tur kakah,tur Ida ngelung tulang-tulang ange.
5 Ida sampun nutup ang ring pangkengkasangsaran lan katakutane.
SESAMBATAN 3.6–14 1057
6 Ida maksa ang mangda ang magenah ringpa lokane sane peteng dedet.
7 Ida negul ang antuk ante, tur ang dadostawanan sane tan maderbe pangajap-ajapjaga luput.
8 Tiang jerit-jerit nunas tulung, nanging IdaSang Hyang Widi Wasa nenten kayunmirengang.
9 Tiang srayang-sruyung yening ang mamargi,tur batu-batun temboke ngempe n angkija jua ang makipekan.
10 Ida nyaga ang sakadi beruange, tur Idanyagrep ang waluya kadi singane.
11 Ida muru ang ring margine, tur mukang-mukang ang. Sasampun punika Ida rarisnilar ang.
12 Ida mentangang panah tur ma sangpanah-panah Idane ring ang.
13 Ida niwakang panah-panah Idane kantosmacelep ring awak ange.
14 Sapanjang rahina anake pada ngedekin ang,tur ang dados kakedekanipune sarengsami.
SESAMBATAN 3.15–23 1058
15 Ida ngeju ang antuk loloh sane pait, turngwaregang ang antuk pangan kinumsane pait makilit.
16 Ida ngebegang muan ange ring tanahe turida ngelung gigin ange malantaran angkapangandikayang makpak jlijih.
17 Tiang kantos lali ring sane mawasta seger,dame miwah bagia.
18Urip ange nentenja pacang sue, turpangajap-ajap ange ring Ida Sang HyangWidi Wasa sampun telas.
19Minehin indik kasakitan ange miwah indiknenten madue umah, punika tan binasakadi racun sane pait makilit.
20 Tan pegat-pegat ang minehin indike punika,tur jiwan ange rumasa ka ndes.
21Nanging pangajap-ajap ange malih tumbuhyening ang eling ring satunggalingpaindikan, inggih punika:
22 Sih pasuecan miwah sih kapiolasan Ida SangHyang Widi Wasa sane nenten rered-reredpunika kantun nglantur,
23 seger sakadi angin rikala semengan, tur passakadi endag suryane.
SESAMBATAN 3.24–31 1059
24Wantah Ida Sang Hyang Widi Wasa sanedados paderben ange, tur wantah ringIda kewanten ang ngajap-ajap.
25 Ida Sang Hyang Widi Wasa asih sueca ringasing-asing anak sane andel ring Ida.
26Duaning punika, sane pinih becik pabuatiraga inggih punika nyantosang rauhpanemayan Idane pacang ngrahayuangiraga.
27 Kalintang becik yening iraga mlajah sabarrikala iraga kantun wimuda.
28 Yening iraga katempuh antuk kasangsaran,iraga patut negak padidian saha tenangtur sabar.
29 Iraga patut nengkluk sumungkem, duaningmenawita wenten sane patut ajap-ajapiraga.
30 Yadiastu iraga patut ka g g miwahkanistayang, iraga patut nampi indikepunika makasami.
31 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga sihkapiolas, tur Ida nenten pacang nulakiraga salami-laminipun.
SESAMBATAN 3.32–41 1060
32Menawita Ida ngrauhang kaduhkitan ringiraga, nanging asih suecan Idane pabuatiraga punika pas tur kuat.
33 Ida tan seneng ngawinang iraga sedih wiadinsakit.
34 Ida Sang Hyang Widi Wasa wikan rikala jiwaniragane dekdek renyuh ring pangkeng.
35 Ida wikan yening iraga tungkas ringkapatutan-kapatutan paican Idane.
36 Ida wikan yening ring pangadilan kapatutanekagentosin antuk paindikan sane tanpatut.
37 Pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa tansahtetep mamargi.
38 Indik sane becik wiadin kaon sami padawenten sajeroning tah Idane.
39Napi awinanipun iraga ngamigmig yeningiraga keni pasisip malantaran dosaniragane?
40Ngiringja iraga nguji pamargin iragane, rarismawali ka ayun Ida Sang Hyang WidiWasa.
41Ngiringja iraga mukak manah iraga ring ayunIda Sang Hyang Widi Wasa sane wentenring suargan tur ngastawa sapuniki:
SESAMBATAN 3.42–49 1061
42 “Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,ang sampun madosa tur tempal ring
Palungguh IRatu, samaliha PalungguhIRatu nenten ngampurayang ang.
43 Palungguh IRatu nguber tur ngamademangang. Sih kapiolasan Palungguh IRatu
kasingidang antuk pidukan PalungguhIRatune.
44Malantaran bendun Palungguh IRatune sanesakadi megane, ngawinang pangastawan
ange tan prasida rauh ring ayunPalungguh IRatune.
45 Palungguh IRatu sampun nadosang anggenah nugdugang lulu iriki ring jagate.
46 Ti ang kanistayang tur kewerin antukmeseh-meseh ange makasami.
47 Ti ang sampun kentungang ring kasangsaranmiwah nyag ajur, tur ang urip sajeroningbaya lan katakutan.
48 Yeh matan ange membah sakadi tukademalantaran karusakan bangsan ange.
49 Yeh matan ange pacang membah tanpapegatan.
SESAMBATAN 3.50–57 1062
50 Kantos Ida Sang Hyang Widi Wasa macingaksaking suargan saha ngaksi ang sarengsami.
51Manah ange dekdek renyuh rikala angngeton indik sane nibenin paraluh-luhesane ring kota.
52 Ti ang keni jeet sakadi paksine, inggih punikajeet sane kapasang antuk meseh-meseh
ange sane tan padadalan ge ng ringang.
53 Ipun nanem ang idup-idupan ringbangbange, tur nutup bungut bangbangepunika antuk batu.
54 Toyane sampun sayan ngliput ang, turkamanah antuk ang pa ne sampunnampek.
55Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sakingdasar bangbange ang masesambatanring Palungguh IRatu,
56 tur rikala ang mapinunas mangdaPalungguh IRatu mirengang pinunas
ange, Palungguh IRatu ledangmirengang.
57 Palungguh IRatu nyaurin ang, tur masabdaring ang mangda sampunang angajerih.
SESAMBATAN 3.58–4.1 1063
58Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Palungguh IRatu rauh buat mebasang sahangrahayuang urip ange.
59 Ledang Palungguh IRatu melanin wicaranange, duaning Palungguh IRatu wikan
ring indik sane iwang sane sampun nibeninang.
60 Palungguh IRatu wikan mungguing meseh-meseh ange ge ng ring ang, tur ipunsaigum jaga nglawan ang.
61Oduh Ratu Sang HyangWidiWasa, PalungguhIRatu wikan indikipune nganistayang
ang, tur wikan ring paigumanipune.62 Sapanjang rahina ipun maosang ang tur
ngardi rencana-rencananipune.63 Saking semeng rauh wengi ipun minjulin
ang.
64Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sisipangjaipun manut sakadi laksananipune.
65 Temahja ipun tur bekin ipun antuk putus asa.66 Borosinja ipun tur sirnayangja ipun saking
jagate.”
Kota Yerusaleme rikala sampun kakaonang
4 1Mas ange sane pecak ngendih sanemangkin sampun dados mueg tur batu-
SESAMBATAN 4.2–6 1064
batun Perhyangan Agunge mabrarakanring margi-margine.
2 Paratruna-trunan Sione maji sakadi mas,nanging sane mangkin ipun kapatehangsakadi tanah legite.
3 Inan asu alase miara panak-panakipune,nanging bangsan ange sakadi paksikasuari sane galak ring panak-panaknyane.
4 Ipun manggayang panaknyane pademnandang seduk lan bedak. Alit-alite padanunas pangan nanging tan wenten anaksane ngwehin ipun.
5 Rakyate sane pecak naar dedaaran sanebecik-becik, sane mangkin pademnandang kasedukan ring margi-margine.Sane pecak urip wibuh sane mangkinngehkeh lulu ngrereh teda.
6 Bangsan ange sampun keni pasisiplangkungan ring penduduk kota Sodome,sane tan pararapan karusak antuk tanganIda Sang Hyang Widi Wasa.
SESAMBATAN 4.7–12 1065
7 Parapangeran ange sane suci tan pataletehsakadi saljune, sane semangat tur kuat,prarainne bingar rehning pada seger.
8 Sane mangkin ida pada pajlempang ringmargi-margine tan keni antuk ngelingang.Prarainnyane badeng rehning sampunseda. Kulitnyane kisut sakadi kulit tarune,tur maprurutan ring galihnyane.
9Anake sane padem ring payudan, kantunbecik yan bandingang ring sane padempungkuran, sane padem ngreres rehningkasedukan malantaran tan wenten pangansane mrasidayang nguripang ipun.
10 Bencana sane nibenin bangsan ange,ngawinang manah resres. Paraibunengratengang okannyane niri buatkajengang.
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunnumplekang pidukan Idane, tur Idanunjel kota Sione kantos puun rauh ringtanahnyane.
12 Tan wenten jadma yadian ring dijajua magenah, kadi asapunika taler
SESAMBATAN 4.13–16 1066
pamrentah-pamrentah bangsane sanejaga pracaya mungguing wenten mesehsane jaga mrasidayang ngranjing ringgapuran kota Yerusaleme.
13Nanging indike punika raris kasidan kadiasapunika, rehning paranabinnyanesampun ngamargiang dosa turparapanditannyane sami pada iwang,santukan dane sampun ngamademanganak sane tan padosa.
14 Parapamimpinnyane nglelana ring margi-margine sakadi anake buta, tur kaletehinantuk ge h anak, kantos tan wenten anaksane purun nganampekan dane.
15 Rakyate pada pajerit kadi asapuniki: “Kemamakaad ih jlema jaat. Eda ngusud ang.”Parapamimpine punika raris ngumbararing pantaran parabangsane osan tur tanwenten anak sane nyak nampi dane.
16 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun tan linguring dane, tur dane sampun ngawinangragan danene kasambragang. Ida SangHyang Widi Wasa tan malih lingu ringparapandita miwah parapamimpin ange.
SESAMBATAN 4.17–21 1067
17 Tiang terus ngrereh pitulungan sane tanpacang rauh, tur ang terus nyantosangpitulungan saking bangsane sane nentenpacang nyak nulungin.
18 Imeseh sampun ngin p ang, tur angtan purun malih medal ka margine.Rahina-rahina urip ange sampun lintang,tur sampun rauh pamupu pun.
19 Imeseh nyander ang becatan ring sikepenyander saking ambarane. Ipun muruang nganedunang ring bukit-bukite, tur
ipun nyadang ang ring tegal melakange.
20 Ipun ngejuk empul angkihan ange, inggihpunika sang prabu sane sampun kaselikantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa. Wantahida sane andelang ang buat melaninrakyate saking meseh sane rauh ngebug.
21 Pada kedekja ih wong Edom miwah wongUs. Pada masuka renaja mumpung raganekantun polih sela. Bencanan ragane talersampun rauh, tur ragane taler pacangsrayang-sruyung malalung nandangkimud.
SESAMBATAN 4.22–5.5 1068
22 Kota Sione sampun naur dosannyane, turIda Sang Hyang Widi Wasa tan pacangmalih nyelong ang. Nanging ih Edom, IdaSang Hyang Widi Wasa pacang nyisipangragane, tur Ida pacang merberangdosa-dosan ragane.
Pangastawan nunas sih kapiolasan
5 1Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu eling ring indik sanenibenin ang. Aksija ang tur cingakjakanistan ange.
2Arta branan ange sampun kambil antukwong sunantarane, tur wong sunantaranesampun nongosin umah-umah ange.
3 Bapa-bapan ange sampun kapademangantuk imeseh, tur sane mangkin memen
ange dados balu.
4 Ti ang patut naur toya sane inem ang, turang patut numbas saang.
5 Ti ang kulah sakadi keledae wiadin untane.Ti ang leleh pisan, nanging tan kawehinmararian.
SESAMBATAN 5.6–11 1069
6 Ti ang ngidih-idih ka Mesir miwah ka Asur,mangda ang nyidayang miara urip
ange.
7 Paraleluur ange sampun madosa, nangingsanemangkin ipun sampun tan kantun, tur
ang sane nandang sangsara malantarandosa-dosanipune.
8 Ti ang kaprentah antuk jadma sane tan binasakadi parekan, tur tan wenten anak sanemrasidayang mebasang ang sakingkakuasanipune.
9 Paraparampoke pasliwer ring sisin kotane, turang patut ngetohang angkihan ange
buat ngrereh teda.
10 Seduk basang ange ngawinang angngilgil sakadi ngebus dingin kantos kulit
ange panes sakadi paone.
11 Kurenan ange sampun kaplegandangring Gunung Sion, tur pianak angesane bajang-bajang ring desa-desane ringYehuda kapaksa mangda ipun nyerah.
SESAMBATAN 5.12–17 1070
12 Parapamimpin ange sampun kambil turkagantung tur paralingsir ange sampuntan kajiang.
13 Paratruna-trunan ange kapaksa ngilesjagung sakadi parekan-parekan, turalit-alite srayang-sruyung kapetegeninsaang abot pisan.
14Anake lingsir-lingsir nenten wenten malihsane malinggih ring gapuran kotane, turparatrunane nenten malih matetabuhan.
15 Bagiane sampun makaon saking urip ange,tur kaduhkitane sampun ngentosin igel
ange.
16 Tan wenten malih indik sane sedengsumbungang ring pantaran ange.Ti ang sampun madosa, tur sane mangkin
ang keni pasisip.
17 Ti ang sakit a banget pisan, tur matanange tan mrasidayang ngeton rehning
yeh matan ange membah.
SESAMBATAN 5.18–22 1071
18 Santukan Gunung Sione dados puyung, tursuung mangmung. Irika ring dugduganuug-uugane, asu alase malaib mrika-mriki.
19Nanging Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyang Widi Wasa, Palungguh IRatujumeneng ratu kantos salami-laminipun,tur Palungguh IRatu pacang mrentahkantos rauh ka pamuput masane.
20Napike awinanipun kantos sue pisanPalungguh IRatu nilar ang? NaeninkePalungguh IRatu pacang eling malih ring
ang?
21Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, waliangjaang ring ayun Palungguh IRatune,
waliangja ang. Ledang Palungguh IRatungwaliang malih kaluihan ange sanenguni.
22Napike Palungguh IRatu jaga nulak angsalami-laminipun? Nenten wentenkewatesnyane bendun Palungguh IRatu?
NABI YEHESKIEL
WAHYUN IDA SANG HYANG WIDIWASA SANE KAPING PISAN
RING NABI YEHESKIEL(1:1--7:27)
Nabi Yeheskiel nyingak kaluihanIda Sang Hyang Widi Wasa
1 1Nuju tanggal lima, sasih sane kaping pat,taun sane kaping gang dasa, ang Pandita
Yeheskiel, okan Dane Busi, wenten sinarenganring parawong Yehudane sane maselong ringsisin Tukad Kebare, ring Babel. Irika ang ngetonlangite mampakan tur ang ngeton wahyun IdaSang Hyang Widi Wasa. 2 (Duk punika sampunlimang taun suenipun Ida Sang Prabu Yoyakinkaselong.) 3 Irika ring Babel, ring sisin TukadKebare, ang miragi Ida Sang Hyang Widi Wasamasabda ring ang, tur ang rumasa kalikubantuk kawisesan Idane.4 Riwau ang tumenga, raris panggihin ang
wenten angin baret rauh saking kaler. Samalihawenten kilap makebiar saking guleme sane tebel,
NABI YEHESKIEL 1.5–12 1073
tur langite ring kiwa tengen guleme punikamasinar galang. Ring genah kilape makebiar, irikawenten makelepan sakadi prunggu sane makilap.5 Ring tengah angin ribute punika wentenpanggihin ang rerupan sakadi manusa petangdiri, 6 nanging ipun suang-suang pada maderbemua patpat miwah kampid patpat. 7 Buntu punesami leser, tur madaging kuku sakadi kukunbantenge. Buntutnyane punika sami makilapsakadi prunggu sane makosot. 8 Sajawiningmua miwah kampid, ipun suang-suang talermaderbe lima patpat sakadi liman manusa,tur asing-asing lima punika magenah ringsor kampidnyane suang-suang. 9Asing-asingrerupane punika ngebatang kampidipune kekalih,kantos tanggu-tanggunnyane makaplug, turipun ngwangun genah sane mrepat. Yening ipunmamargi ipun mamargi sinarengan, tur ipunnenten buat malih makipekan.10Muannyane makapatpat punika mabina-
binayan, inggih punika sane ring arep mamuamanusa, sane ring tengen mamua singa, sanering kiwa mamua banteng miwah sane ringungkur mamua garuda. 11 Kampid-kampidipunekekalih pada kebatang ipun munggah, kantosmakaplug ring tanggun kampid mpalipune,tur kampidipune sane malih kekalih anggenipun nekep dewekipune. 12Muanipun patpat
NABI YEHESKIEL 1.13–21 1074
marep nyatur arah, punika awinan rikala ipunmamargi sinarengan ipun nyidayang mamargisakita karepipune, tur ipun nenten buat malihmalipetan.13 Ring basan tengah rerupane punika wenten
rerupan sakadi obor, sane geninnyane ngendihmurub, tur saking genine punika metu kelepankilap. 14 Sato-satone punika malaib-laibanmrika-mriki becat pisan, waluya sakadi kilape.15 Rikala ang nganengneng satone patpat
punika, raris wenten panggihin ang roda patpatnganteg ring tanahe ring samping asing-asingsatone punika. 16 Rupan rodane makapatpatpunika pateh, sami pada ngendih makilap sakadisesocan, tur wangunipune satmaka sakadiwenten roda ring tengah roda-rodane punika.17 Punika awinannya ipun mrasidayang mamargingungsi nyatur arah, saha nenten buat malihmalipetan. 18 Sibeh roda-rodane punika bekmadaging mata. 19 Yening sato-satone punikamamargi, roda-rodane punika taler mamarginyarengin ipun, tur yening sato-satone punikama ng ngan saking tanahe, roda-rodane punikataler sareng ma ng ngan. 20 Sato-satone punikamamargi, manut kitannyane, tur roda-rodanepunika taler sareng mamargi mrika, santukansato-satone punika sane ngwawa roda-rodanepunika. 21Duaning punika, sabilang sato-satone
NABI YEHESKIEL 1.22–28 1075
punika mamargi wiadin mararian, wiadinma ng ngan saking tanahe, roda-rodane punikataler mamargi kadi asapunika.22 Ring duur tenggek sato-satone punika
wenten sakadi langit-langit malengkung, sanemalakar antuk kristal sane dumilah. 23 Irikaring sor langit-langite punika, sato-satone padamajujuk tur pada ngebatang kampidnyanekekalih ring mpalnyane sane ring sampingipune,miwah kampidnyane sane kekalih kanggenngangkebin dewekipune. 24 Rikala ipun makeber,ang miragi suaran kampidipune, waluya sakadi
kerugan segarane, sakadi kuugan suaran balawaduane, tan bina sakadi kuugan sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa. Rikalaipun wusan makeber, kampidipune banggayangipun nglenteng, 25 nangingke kantun wentensuara rauh saking duur langit-langite sane ringduur tenggekipune.26 Ring duur langit-langite punika wenten
kanten sakadi singasana malakar antuk sesocansamrud, tur ring singasanane punika wentenanak malinggih sane pakantenannyane sakadimanusa. 27Anake punika rupannyane sakadiprunggu sane dumilah ring tengah genine. Anakepunika masinar milehan maduluran sinar sanegalang dumilah, 28 sane nglawatang warnanbianglalahe. Kadi asapunika galang dumilah sane
NABI YEHESKIEL 2.1–6 1076
nyinahang teja wedanan Ida Sang Hyang WidiWasa.
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngesenginDane Yeheskiel dados nabi
Rikala ang ngeton indike punika, ang rarisnyumbah sumungkem. Sasampune punika angraris miragi sabda,
2 1 sane kadi asapuniki: “Ih manusa, bangun turmajujukja! Ulun lakar masabda teken kita.”
2 Risedek sang sabda ngandika ring ang, irikaRoh Ida Sang Hyang Widi Wasa ngencegin ang,tumuli mangunang ang ngantos ang majujuk.Tiang tumuli miragi sang sabda nglanturangpangandika kadi asapuniki: 3 “Ih manusa, Ulunngutus kita buat maranin wong Israele. Ia subapada brontak tur nungkasin Ulun kan kayangjani, patuh buka laksanan leluurnyane. 4 Ia ajakamakejang bengkung pesan tur tusing ngajiangUlun, ento awanane Ulun ngutus kita, buatngorahin ia, mungguing Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur masabda teken ia. 5 Yadianjlemane ane brontak ento nyak madingehangmunyin kitane yadian tusing, ditu ia lakar padanawang, mungguing di pantarannyane suba adanabi.6Nanging kita, ih manusa, eda pesan kita takut
teken ia, wiadin teken sakancan paundukan ane
NABI YEHESKIEL 2.7–3.3 1077
orahanga. Ia lakar nglawan tur nganistayangkita satmaka kita nongos di pantaran cledune.Nanging entegangja kenehe, edaja takut tekenjlemane ane brontak ento muah teken sakancanpaundukan ane orahanga. 7 Kita patut ngorahangteken ia, unduk ane lakar sabdayang Ulun tekenkita, yadian ia nyak madingehang yadian tusing.Ingetangja mungguing ia ento jlema ane brontak.8 Ih manusa, padingehangja sabdan Ulune
teken kita. Edaja kita brontak buka iane.Enggangangja bibih kitane, laut daarja, barangane lakar paicayang Ulun teken kita.” 9 Irikaang raris manggihin wenten tangan menjuh
ring ang, tur tangane punika ngambel cakepan.10 Tangane punika raris mukak cakepan punika.Irika panggihin ang mungguing, cakepan punikabek matulis. Ring cakepan punika sinurat kidungpandulame, sesambatan miwah pangasih-asih.
3 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdasapuniki: “Ih manusa, ledja cakepane ene.
Sasubane keto kemaja ngraos teken wongIsraele.”2 Irika ang raris ngenggangang bungut ange,
tur Ida raris maicayang cakepane punika buatjaga led ang. 3 Ida ngandika sapuniki: “Ihmanusa, ledja cakepan ane paicayang Ulun tekenkita ene! Waregang basang kitane aji cakepane
NABI YEHESKIEL 3.4–11 1078
ene.” Tiang tumuli ngeled cakepan punika, turrasannyane manis waluya sakadi madune.4 Sasampune punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa raris ngandika sapuniki: “Ih manusa,kemaja tekain wong Israele tur orahang tekenia, apaja ane suba sabdayang Ulun teken kita.5Ulun tusingja ngutus kita maranin bangsa anenganggon basa asing ane sukeh, nanging Ulunngutus kita maranin bangsa Israel. 6 Yening Ulunngutus kita maranin bangsa-bangsane ane gede,ane ngraos nganggo basa ane sukeh-sukeh anetuara tawang kita, sinah ia lakar madingehangraos kitane. 7Nanging tusing ada wong Israeleane lakar nyak madingehang munyin kitane,malahan ia tusing nyak madingehang sabdanUlune. Ia ajaka makejang pada bengkung. 8Anejani Ulun lakar nadiang kita bengkung muahkenyat patuh buka iane. 9Ulun lakar nadiang kitakukuh bakuh buka batu kaange tur katos bukaberliane, edaja kita takut teken jlemane anebrontak ento.”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika
kadi asapuniki: “Ih manusa, melahang pesanmadingehang tur ingetangja sakancan anesabdayang Ulun teken kita. 11 Sasubane ketokemaja alih nyaman kitane ane tunggal bangsa,ane di paselongan. Ditu orahang teken ia,mungguing Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang
NABI YEHESKIEL 3.12–17 1079
Maha Luur masabda teken ia, yadian ia nyakmadingehang munyin kitane, yadian tusing.”12 Sasampune punika Roh Ida Sang Hyang Widi
Wasa raris ning ngang ang, tur ang miragisuara makuug jangih pisan ring ungkur ange,sapuniki: “Pujija kaluihan Ida Sang Hyang WidiWasa ring suargan sane ring luur.” 13 Tiangmiragi suaran kampid-kampid satone punikamakaplug ring ambarane, miwah gredegansuaran roda-rodane punika jangih pisan, waluyasakadi linuh. 14 Kawisesan Ida Sang Hyang WidiWasa raris nedunin ang maduluran kakuatansane ageng, tur rikala Roh Idane makta angmakaon, manah ange rumasa sebet miwahsedih. 15 Irika ang raris rauh ring Tel-Abib, ringsisin Tukad Kebare, genah anake maselong. Irikaang magenah pitung rahina suenipun, kaliput
antuk paindikan sane sampun panggihin miwahpiragi ang.
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngamanggehangNabi Yeheskiel dados pajagaan
(Yeh. 33:1-9)16 Sasampun lintang pitung rahina, Ida Sang
Hyang Widi Wasa raris ngandika ring ang,sapuniki: 17 “Ih manusa, Ulun nadiang kitapajagaan buat bangsa Israele. Kita patutnekedang teken ia, sakancan pawuwus ane
NABI YEHESKIEL 3.18–22 1080
paicayang Ulun teken kita. 18 Yening Ulunngwarah-warahang mungguing ada anak corahmakire ma , nanging kita tusing nyak ma ngetia, apanga ia ngesehin bikasne, apanga ia prasidangrahayuang uripne, ditu ia lakar ma sajeroningdosannyane, tur Ulun lakar mategenin kitabuat ma nnyane ento. 19Nanging yen kitama nget anake ane corah ento, tur ia tusing nyaksuud ngae dosa, ia masih lakar ma sajeroningdosannyane, sakewala urip kitane lakar luput.20 Yening ada anak patut ngawi n buin
malaksana corah, tur Ulun ngaba ia sig tongoseane baya, ditu ia lakar ma yening kita tusingma nget anake ento. Ia lakar ma malantarandosannyane. Ulun tusing lakar ngingetanglaksanannyane ane ayu, tur Ulun lakar mategeninkita buat ma nnyane ento. 21 Yening kitama nget anak ane patut apanga ia tusing ngaedosa, tur ia madingehang munyin kitane laut iatusing ngae dosa, ditu ia lakar tetep enu idup, tururip kitane masih lakar kaluputang.”
Nabi Yeheskiel jaga nentenmrasidayangmabaos22 Tiang ngrasayang kawisesan teja wedanan
Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur ang miragi Idangandika ring ang, sapuniki: “Bangunja, lautkemaja pesu ka lebake. Ulun lakar ngandika tekenkita ditu.”
NABI YEHESKIEL 3.23–4.1 1081
23 Sasampune punika ang raris mamargi medalka lebake, tur irika ang ngeton kaluihan IdaSang Hyang Widi Wasa, sakadi sane sampunpanggihin ang ring sisin Tukad Kebare. Tiangraris sumuyud sumungkem, 24 nanging Roh IdaSang Hyang Widi Wasa raris ngencegin ang,tumuli mangunang tur nyujukang ang. Ida SangHyang Widi Wasa, masabda ring ang sapuniki:“Kemaja mulih, tur kurungja iban kitane jumahmeten. 25 Ih manusa, kita lakar kategul aji talitur kita lakar tusing nyidayang pesu magubugan.26Ulun lakar ngawanang kita kolok, apanga kitatusing nyidayang ma nget bangsane ane brontakene. 27 Sasubane keto Ulun lakar buin masabdateken kita muah ngilangang kolok kitane tur kitapatut ngorahang teken ia, mungguing Ulun SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane masabda.Makudang-kudang anak uli pantarannyane lakarmadingehang munyin kitane, nanging ada masihane tusing lakar ngrunguang kita, sawireh ia entobangsa ane brontak.”
Nabi Yeheskiel nglawatang indik kotaYerusaleme jaga kakurung
4 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Ih manusa, nyemakja bata
atebih, laut pejang di arepan kitane. Sasubaneketo lantas ukirja batane ento rupayang kota
NABI YEHESKIEL 4.2–8 1082
Yerusaleme. 2 Sasubane keto gaenang apangangenah kotane kakurung. Gaenang diilehankotane got, gunung-gunungan, pakemahanmuah pakakas ane kanggon nomplok gapuramuah tembok kotane. 3 Laut jemakang besiatebih jujukang satmaka dadi tembok di selagankitane kalawan kotane ento. Sasubane ketomarepanja ka kotane. Ditu lakar sinah kotaneento sajeroning kakurung, tur kita padidi anengurung kotane ento. Unduke ento lakar dadilawat pabuat bangsa Israele.4 Sasubane keto medemja kita nyingkrung ka
kebot, ditu Ulun lakar mategenang teken kitakapelihan bangsa Israele. Telung atus sia dasalemeng kita patut masare buka keto buat negenkapelihan bangsane ento. Ulun lakar ngukumkita awai buat nyilurin ukuman bangsane entoataun. Dadinne kudang taunja makelon bangsaneento kukum, amonto dina makelonne kitakukum. 5 (4:4) 6 Yen kita suba suud keto, lautbadingang iban kitane nyingkrung ka tengawan,buat negen kapelihan Yehudane petang dasadina makelonne, nah ento awai buat dadi silurukuman iane ataun.7Nengnengja kota Yerusaleme ane kakurung
ento. Amengangja gemelan kitane ka kotaneento, laut ramalangja unduk kotane ento. 8Ulunlakar negul kita apanga kita tusing nyidayang
NABI YEHESKIEL 4.9–14 1083
mabading nyingkrung, kan kotane ento suudkakurung.9Ane jani kemaja nyemak gandum, jelae,
kacang barak ane gede, kacang barak ane cenik,baas muah bulgur. Adukangja gandum muahane lenan ento dadi abesik laut anggon ro .Ro ne ento patut daar kita sanun kitane medemnyingkrung ka kebot telung atus sia dasa dinamakelonne. 10 Kita dadi naar ro tuah 230 gramawai, aketo patutne kan ka pamragat. 11 Kitamasih patut majangka nginum yeh, nah ento tuahduang cangkir awai. 12 Kita patut ngendihang apiaji tain jlemane ane tuh, laut panggangja ro nesig apine ento, tur lautang daar, apang tepukinabaan anake makejang.”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
sapuniki: “Unduke ene nglawatang mungguingbangsa Israele lakar naar dedaaran ane tusingkawenangang baan pidabdabe, dikalan Ulunenyambehang ia di gumin wong sunantarane.”14Nanging ang matur sapuniki: “Duh Ratu
Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur,sampunangja kadi asapunika. Ti ang nentennaenin ngletehin dewek ange. Ngawit sakingkantun rare ngantos mangkin ang nentennaenin nunas bangken wewalungan wiadinwewalungan sane pecak sarap sato galak. Ti ang
NABI YEHESKIEL 4.15–5.3 1084
nenten naenin nunas dedaaran sane kabaosleteh.”15Duaning punika Ida Sang Hyang Widi Wasa
raris ngandika sapuniki: “Nah yen keto Ulunnglugrain kita nyilurin tain jlemane ento aji tainsampi, tur lautang panggang ro n kitane ditu.”16 Ida malih nglanturang sapuniki: “Ih
manusa, Ulun lakar mega n bekel pabuat kotaYerusaleme. Jlemane ditu lakar pada kewehmuah bingung dikalane ia nyangka dedaaran anedaara, muah yeh ane lakar inema. 17 Ia lakar padamalaib pesu buat ngalih ro muah yeh. Ia lakarpada telah pepinehne, tur ia lakar kagela-gelaulihan dosa-dosannyane.”
Nabi Yeheskiel nyukur rambut danene
5 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdasapuniki: “Ih manusa, kemaja nyemak
pedang ane mangan, laut cukurja jenggot muahbok kitane makejang aji pedange ento. Sasubaneketo laut mbang bok kitane ento aji dacindadiang telung tanding. 2 Sasubane kotane suudkakurung, tunjelja bok kitane ento apahteluandi kota. Dikalane kita majalan pesu ka jabaankotane tektekja bok kitane buin apahteluan.Ane buin apahteluan, sambehang sig angine,tur Ulun lakar ngepung boke ento aji pedangUlune. 3 Jemak bok kitane ento abedik, laut
NABI YEHESKIEL 5.4–9 1085
kaput di keliman jubah kitane. 4 Sasubane keto,laut buin pesuang buin abedik, tumuli entungangsig apine, tur depang ia puun. Uli ditu apine lakarsambeh nilap bangsa Israele.”5 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Iwasinja kota Yerusaleme!Ulun ngejang ia di basan tengah gumine, turpanegara ane len-lenan pada ngiter ia. 6Nangingkota Yerusaleme ento brontak nglawan sapa tahUlune muah ngedengang ibanne mungguingia jaatan teken bangsa-bangsane ane lenan,tur sangetan ia nglawan bandingang tekenpanegara-panegarane ane ngiter ia. KotaYerusaleme tungkas teken sapa tah Ulunemuah tusing nyak ngamanggehang pidabdabUlune. 7Ane jani padingehangja ih Yerusalem,sakancan ane sabdayang Ulun, Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur. Sawireh iba tusingnyalanang pidabdab-pidabdab Ulune muahtusing ngamanggehang sapa tah Ulune, iba subangedenang kakewehan ibane, bandingang tekenbangsa-bangsane ane di kiwa tengen ibane. Ibasuba nuutang adat-is adat bangsa-bangsaneane lenan. 8 Sawireh keto Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur, jani masabda tekeniba mungguing Ulun dadi musuh ibane. Ulunlakar nibakang tetepasan teken iba, apangtepukina teken sakancan bangsane. 9Malantaran
NABI YEHESKIEL 5.10–14 1086
sakancan laksanan ibane ane ge ngin Ulun,Ulun lakar ngukum Yerusalem, aji ukuman anetonden taen bakang Ulun, muah tusing taenbuin lakar bakang Ulun ukuman ane buka keto.10 Pamragatne, parawong tua di Yerusalem lakarpada ngamah pianakne, muah pianak-pianaknelakar pada ngamah wong tuannyane. Sisanneane enu idup, lakar sambehang Ulun milehan.”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur,
ngandika sapuniki: “Sawireh Ulun ene SangHyang Widi Wasa ane nyeneng, tur iba subangletehin Perhyangan Agung Ulune aji sakancanlaksana ane corah muah cemer, Ulun lakar tusingkangen buat nguugang iba. 12 Rakyat ibaneapahteluan lakar ma di kota ulihan nandangsakit muah sayah. Ane buin apahteluan lakarkasempal aji pedang di jabaan kotane. Sisanneane buin apahteluan lakar sambehang Ulun sigangine, tur lakar uber Ulun aji pedang.13 Iba lakar ngrasayang bebendun Ulune,
kan pakayunan Ulune rumasa purna. Yen subasakancan paundukane ento kasidan, ditu ibalakar nawang, mungguing Ulun Sang Hyang WidiWasa ane suba masabda teken iba, sawireh Ulunsakit a teken kalinyokan ibane. 14Asing-asinganak uli di pantaran bangsa-bangsane ane di kiwatengen ibane, ane ngliwat dini, lakar ngedeseminiba tur ngejohang deweknyane.
NABI YEHESKIEL 5.15–6.4 1087
15 Yening Ulun duka muah bendu teken iba turnyisipang iba, sakancan bangsa-bangsane anengiter iba lakar pada karesresan. Ia lakar padaseneb ngiwasin iba tur ia ngewerin iba. 16Ulunlakar ngaenang apanga iba kapegatan bekel turnepang iba nandang seduk. Iba lakar naanangbasang layah, satmaka buka panahe ane lanyingane ka wakang buat nyirnayang iba. 17Ulunlakar nekaang sayah muah sato galak buatngama ang pianak-pianak ibane. Buina Ulunlakar nekaang grubug, kawirosan muah peranglakar ngama ang iba. Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa ane suba masabda buka keto.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyisipang anaksane nyungsung arca-arca
6 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Ih manusa, iwasinja
gunung-gunung Israele tur tekedangja pawuwusUlune teken ia. 3 Tundenja gunung-gunungIsraele madingehang sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane ka ba tekengunung-gununge, bukit-bukite, jurang-jurangemuah teken lebak-lebake, mungguing Ulunlakar nekaang pedang buat nguugang tongos-tongos rakyate nyungsung arca-arcane.4 Palinggih-palinggihnyane lakar kuugang muahtongos-tongos pasepane lakar kabenyahang.
NABI YEHESKIEL 6.5–11 1088
Sakancan jlemane ane ditu lakar kama angdi arepan arca-arcannyane. 5Ulun lakarnyambehang bangken-bangken wong Israele.Ulun lakar nyambehang tulang-tulangnyanemilehan di palinggih-palinggihe ento. 6 Sakancankota-kota Israele lakar kuugang apanga sakancanpalinggih muah arcannyane dekdek inggel,tongos-tongos pasepane lakar kabenyahangmuah sakancan ane gaene lakar sirna. 7Milehanjlema-jlemane lakar kama ang, tur ane enu iduplakar nawang, mungguing Ulun ene Sang HyangWidi Wasa.8Ada masih ane lugrain Ulun malaib luput
uli anake ane lakar ngama ang, tur ia lakarsambehang Ulun di pantaran bangsa-bangsane9 di tongosnyane maselong. Ditu ia lakar ingetteken Ulun tur nawang mungguing Ulun enesuba nyisipang muah ngaenang ia kimud, sawirehia suba ngutang Ulun, baana ia tusing pracayateken Ulun, buina ia demenan teken arca-arcanebandingang teken Ulun. Ia lakar seneb tekendewekne padidi malantaran laksanannyane anecorah muah nista. 10 Ia lakar nawang mungguingUlun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur pa ngetUlune ento tusingja puyung.”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika, sapuniki: “Andupangja liman kitane!Ketebangja ba s kitane. Ngelingja kasedih-sedih,
NABI YEHESKIEL 6.12–7.2 1089
malantaran sakancan paundukan ane corahmuah cermer, ane suba kalaksanayang baanwong Israele. Ia lakar pada ma di pasiatan,ulihan sayah gede muah ulihan grubug. 12Anakeane joh-joh lakar bah tur ma muah ane paeklakar ma di pasiatan. Ane enu idup lakar makasedukan. Ia lakar pada ngrasayang kakuasanpidukan Ulune. 13 Bangke-bangkene lakarmura di pantaran arca-arcane muah diilehanpalinggih-palinggihnyane, lakar mura di bukiteane tegeh, di sakancan pucak gununge, dibeten sakancan kayune ane gadang lumlummuah di sakancan punyan kayune ane rob, disakancan tongosnyane morbor aturan pabuatarca-arcannyane. Sasubane keto sakancan anakelakar nawang mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa. 14Nah Ulun lakar ngamengangtangan Ulune tur nguugang guminnyane. Ulunlakar nguugang guminnyane uli tegal melakangebedelod ngan neked ka kota Ribla ane bedaja.Kota-kota tongos wong Israele tusing ada anelakar tumanang Ulun. Sasubane keto makejanganake lakar nawang mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa.”
Pamuput jagat Israele sampun nampek
7 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Ih manusa, ene makejang
NABI YEHESKIEL 7.3–9 1090
unduk ane sabdayang Ulun, Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur, teken gumi Israele: ‘Enesuba pamragat sakuub gumine ento!’ ”3 “Ih Israel, pamragate suba teka. Iba lakar
ngrasayang pidukan Ulune sawireh Ulun lakarnepasin iba majalaran sakancan laksanan ibane.Ulun lakar ngwales teken iba, buat sakancanlaksanan ibane ane cemer. 4Ulun tusing lakarngenuang muah tusing madalem iba. Ulun lakarnyisipang iba majalaran laksanan ibane anecemer, apanga iba nawang mungguing Ulun eneIda Sang Hyang Widi Wasa.”5 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi
Wasa Sane Maha Luur: “Lakar ada bencanamatulu-tuluan ane nibenin iba. 6Makejangsuba telah. Ene suba pamragatne. Iba jani subapragat. 7 Pamragate lakar teka pabuat kita anakane nongos di gumine. Suba paek masanne,mungguing tusing enu buin ada odalan diperhyangan-perhyangane di gunung. Nangingane ada tuah iur dogen.8Ane jani enggal pesan iba lakar ngrasayang
sakancan kuasan dukan Ulune. Ulun lakar nepasiniba majalaran sakancan laksanan ibane, tur Ulunlakar ngwales teken iba buat sakancan laksananibane ane cemer. 9Ulun tusing lakar ngenuangmuah madalem iba. Ulun lakar nyisipang ibamajalaran laksanan ibane ane cemer, apanga iba
NABI YEHESKIEL 7.10–14 1091
nawang mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa. Buina tuah Ulun dogen ane nyisipangiba.”10Dauh bencana punika sampun rauh
pabuat Israel. Kawirosane sayan ngagengang.Kasumbungane sampun ngunggul. 11 Kawirosanengwetuang kajaatan sayan akeh. Nentenwenten drebennyane sane kantun magantulan,yadian arta brana, yadian kawiryan wiadinkaluihanipune.12 Panemayane sampun rauh. Sampun nampek
masanipune mungguing indik matumbasanwiadin madolan sampun nenten wentenpikenohipune, santukan pasisip Ida SangHyang Widi Wasa jaga nibenin sakancanjadmane makasami. 13Nenten wenten sudagarsane mumur panjang, buat jaga ngwaliangkapocolanipune, santukan pidukan Ida SangHyang Widi Wasa nibenin jadmane makasami.Jadmane sane dursila tan mrasidayang kantunurip. 14 Trompete masuara tur sakancan anakesami pada sedia. Nanging nenten wenten anaksane medal ka payudan, santukan pidukan IdaSang Hyang Widi Wasa pateh nibenin jadmanemakasami.
NABI YEHESKIEL 7.15–20 1092
Pasisip pabuat dosan bangsa Israele15Wenten siat ring margi-margine miwah
grubug miwah sayah ring pumahan. Asing-asinganak sane medal ka jabaan kotane, ipun pademring pasiatan miwah sakancan anak sane kantunring kota ipun jaga padem keni pinakit wiadinnandang seduk. 16Wenten makudang-kudangdiri jaga ka gunung-gunung, waluya sakadi paksidarane sane katengkejutang saking lebake.Ipun sareng sami jaga duuh-duuh naanangdosanipune. 17 Liman anake jaga sami lemet,tur entudipune pacang ngejer. 18 Ipun jaga padanyaluk pangangge kaduhkitan tur ipun kaliputantuk jejeh ngetor. Tendasipune sami jagakagundul, tur ipun jaga pada nandang kimud.19 Ipun jaga ngentungang mas miwah perakipunering margi-margine satmaka lulu, santukanmas wiadin perake punika nenten mrasidayangngrahayuang ipun, rikala Ida Sang Hyang WidiWasa mriokang pidukan Idane. Ipun nentenmrasidayang ngunayang mas miwah perakepunika buat ngulurin pakitanipune, wiadinngwaregang basangipune. Mas miwah perakepunika nuntun ipun buat nglaksanayang dosa.20 Ipun pecak nyumbungang sesocanipune sanebecik-becik nanging ipun ngunayang sesocanepunika buat makarya arca-arca sane cemer.
NABI YEHESKIEL 7.21–27 1093
Punika awinannya Ida Sang Hyang Widi Wasasampun ngawinang arta brananipune dadospaindikan sane ngawinang ipun seneb.21 Ida Sang Hyang Widi Wasa, ngandika
sapuniki: “Ulun lakar nglugrain wongsunantarane ngrampok ia muah anake anelempas teken pidabdab lakar nyarah turngusakang kasugihannyane. 22Ulun tusing lakarngrunguang dikalan arta branan PerhyanganAgung Ulune kaletehin, dikalan paraparampokepada mamuuk macelep ka Perhyangan Agung turngletehin Perhyangan Agunge ento.23Makejang pada bingung. Gumine bek misi
jlema ama -ma , muah kota-kotane kalikubbaan kawirosan. 24Ulun lakar nekaang bangsaane paling jaata mai, tur lakar nglugrain ianyuang umah-umah kitane. Jleman kitane anepaling sitenga lakar ilang kawanenanne, dikalaUlun nglugrain bangsa-bangsane ento ngletehintongos-tongos kitane mabak . 25 Kita lakar putusasa. Kita lakar ngula dame, nanging tusing lakarbakatang kita. 26 Kasangsaran muah orta anejelek-jelek tusing suud-suud lakar kamiugang.Kita nunas teken paranabine apanga nyinahangpangwakiannyane. Parapanditane tusing enungelah ane nyandang tuturanga. 27 Sang prabulakar nandang duhkita, sang pangeran telahpangajap-ajapnyane muah rakyate lakar ngetor
NABI YEHESKIEL 8.1–3 1094
kabatek baan jejehne. Ulun lakar nyisipangkita majalaran sakancan laksanan kitane turnepasin kita patuh buka kita suba nepasin anaklenan. Unduke ene lakar nyinahang teken kitamungguing Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa.”
WAHYUN IDA SANG HYANG WIDIWASA SANE KAPING KALIH
RING NABI YEHESKIEL(8:1--10:22)
Indik nyungsung arca-arca ring Yerusalem
8 1Nuju tanggal lima, sasih sane kapingnem, sasampun nem taun suenipun ang
maselong, parapamimpin wong Yehudane sanering paselongan pada malinggih sareng-sarengang ring umah ange. Tan dumade, kawisesan
Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurraris ngencegin ang. 2 Tiang tumuli tumengatur manggihin wahyu sane marupa sakadimanusa sane ngendih murub. Saking wangkongnganedunang ragannyane kanten sakadi geni, tursaking wangkong ngamunggahang ragannyanemasinar sakadi prunggu sane makilap. 3Anakepunika ngenjuhang sane marupa sakadi tangan,tumuli nyambak bok ange. Sasampune punika,sajeroning wahyune punika, Roh Ida Sang Hyang
NABI YEHESKIEL 8.4–8 1095
Widi Wasa tumuli ngangkat ang tegeh pisanring ambarane, raris kabakta ka Yerusalem. Idamakta ang ka natar sane ring jero, ring gapuranPerhyangan Agunge sane sisi kaler. Irika wentenarca sane ngawinang Ida Sang Hyang Widi Wasaduka.4 Irika ang ngeton galang dumilah, sane
nyinahang teja wedanan Widin Israele, patehsakadi sane sampun panggihin ang dawegring sisin Tukad Kebare. 5 Ida Sang Hyang WidiWasa masabda ring ang, sapuniki: “Ih manusaiwasinja marep kaja.” Tiang raris marep kaler, turirika nampek ring genah pamorboran aturanesane ring genahe ngranjing ka gapurane, wentenpanggihin ang arca sane ngawinang Ida SangHyang Widi Wasa duka pisan.6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: “Ih manusa, apake kita nepukin
unduke ane ditu? Iwasinja unduk ane cemer anelaksanayanga baan wong Israele dini, nah keto iangentungang Ulun sayan ngejohang uli sig tongosUlune ane suci. Kita lakar nepukin paundukanane cemeran buin teken unduke ene.”7 Ida makta ang ka genah ngranjing ka natare
sane ring jabaan, tumuli Ida matujuhang ringang bolong sane wenten ring temboke. 8 Ida
ngandika sapuniki: “Ih manusa, palinggahinjabolong temboke ento.” Tiang tumuli malinggahin,
NABI YEHESKIEL 8.9–15 1096
tur irika palinggahin ang wenten jelanan. 9 Idangandika ring ang sapuniki: “Kemaja macelep,laut iwasinja unduk ane corah muah cemer anelaksanayanga ditu.” 10 Irika ang raris ngranjingtur nlektekang. Temboke punika kabekin antukgambar-gambar ula miwah sato-sato sane cemerlianan miwah barang-barang sane lianan sanekasungsung antuk wong Israele. 11 Parapamimpinwong Israele sareng pitung dasa wenten irika,minakadinipun Dane Yaasanya okan DaneSapan. Dane suang-suang pada ngagem pasepanmenyan, tur andus menyannyane sami malepuk.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris mataken ringang, sapuniki: “Ih manusa, apake tepukin kita
unduk ane gaena baan pamimpin wong Israeledi tongos ane pingit ene? Ia pada mabak dikamare ane bek misi gambar. Ia pada mapinehkene: ‘Ida Sang Hyang Widi Wasa tusing nyingakiraga. Ida suba nilar gumine ene.’ ”13 Sasampune punika Ida Sang HyangWidi Wasa
ngandika ring ang sapuniki: “Kita lakar nepukinia nglaksanayang paundukan ane cemeran tekenento.” 14 Sasampune punika Ida raris makta angka gapuran Perhyangan Agunge sane baler, turIda ngedengang ring ang, wenten anak luh-luhsane mangelingin Dewa Tamus sane padem.15 Ida mataken sapuniki: “Ih manusa, apake kita
nepukin unduke ento? Kita lakar nepukin unduk
NABI YEHESKIEL 8.16–18 1097
ane cemeran teken totonan.” 16 Sasampunepunika Ida raris makta ang ka natar PerhyanganAgunge sane ring jero. Irika nampek ring marginesane jaga ngranjing ka genahe sane suci, ringselagan pamorboran aturane kalawan marginebuat ngranjing, wenten anak muani-muanisawatara sareng slae diri. Ipun pada nguriningenahe sane suci, sarwi sumungkem marepkangin, nyumbah surya sane wau endag.17 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang, sapuniki: “Ih manusa apake kitanepukin unduke ento? Wong Yehudane enetonden lega, yen tuah nglaksanayang sakancanunduke ane cemer, ane suba tepukin kitadini muah ngambekang kawirosan milehandi sakuub gumine. Nanging ia pas mai kaPerhyangan Agung nglaksanayang unduke ento,tur ngawanang Ulun sayan nyangetang duka.Iwasinja, kenken ia nganistayang Ulun, sajeroningia ngawanang sakit kayun Ulune. 18 Ia lakar padangrasayang kawisesan pidukan Ulune. Uluntusing ngenuang muah madalem ia. Ia lakarpada gelur-gelur sasida-sidayan ngastawa tekenUlun. Nanging Ulun tusing lakar madingehangpangastawannyane.”
NABI YEHESKIEL 9.1–5 1098
Kota Yerusaleme kasisipang
9 1 Sasampune punika ang miragi IdaSang Hyang Widi Wasa ngandika saha
jangih sapuniki: “Ih watek ane lakar ngukumkotane ento, maija! Abaja sanjatan kitane.”2 Tan pararapan jeg raris wenten anak sarengnemnem rauh saking gapuran PerhyanganAgunge sane ring jaba kaler, tur suang-suangpada ngagem sanjata. Anake sareng nemnempunika kasarengin antuk anak lanang adiri sanemapangangge kain lenen saha makta prabotkanggen nulis. Anake punika sareng sami padarauh tur ngadeg ring sisin genah pamorboranaturane sane malakar prunggu.3 Sasampune punika galang dumilah teja
wedanan Widin Israele, raris munggah sakingsatone sane makampid sane ipidan punika,tumuli ngranjing ka Perhyangan Agung. IdaSang Hyang Widi Wasa ngandikain anake sanemapangangge kain lenen punika, sapuniki:4 “Kemaja majalan milehan di kota Yerusalem.Pinge nja gidat sakancan anake ane nandangsedih muah keweh, majalaran sakancanpaundukan ane cemer ane kalaksanayang dikotane ento.”5 Irika ang raris miragi Ida Sang Hyang
Widi Wasa ngandika ring anake sane lianan,
NABI YEHESKIEL 9.6–9 1099
sapuniki: “Tutu nja ia milehan, tur ma angja.Eda pesan ada ane enuanga muah padalema.6Ma angja anake ane tua, bajang, luh muahmuani, meme muah pianak-pianakne. Nangingeda pesan plegendahanga sakancan anake anemisi pinget di gidatne. Kawi nja uli PerhyanganAgung Ulune.” Irika raris anake punika ngawi nngamademang ngawi n saking parapamimpinsane wenten ring Perhyangan Agunge irika.7 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika ring anake
punika sapuniki: “Letehinja Perhyangan Agunge.Bekinja natare aji bangke. Jalanangja buka keto.”Irika ipun raris ngawi n ngamademang jadmanesane wenten ring kota.8 Risedek ama -ma punika kalaksanayang,ang kantun padewekan kewanten irika. Tiang
ngentungang dewek saha makakeb ring tanahesarwi jerit-jerit sapuniki: “Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur, punapike PalungguhIRatu kalintang duka ring kota Yerusaleme, kantosPalungguh IRatu jaga ngamademang sakancanwong Israele sane kantun irika?”9 Ida Sang Hyang Widi Wasa masaur sapuniki:
“Wong Israel muah wong Yehudane suba ngaedosa ane berat pesan. Ia ajaka makejang sruronteken unduk ama -ma di sakuub gumine ene,tur suba ngebekin kota Yerusaleme aji kajaatan.Ia suba ngorahang mungguing Ulun, Sang Hyang
NABI YEHESKIEL 9.10–10.3 1100
Widi Wasa suba nilar guminnyane, muah tusingmacingak teken ia. 10Nanging Ulun lakar tusingmadalem ia. Ulun lakar nibakang teken ia,paundukan ane patuh buka ane laksanayangamarep teken anak lenan.”11 Sasampune punika anake sane mapangangge
kain lenen punika, raris mawali sahanguningayang ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,sapuniki: “Ti ang sampun nglaksanayangsapa tah druene.”
Kaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasama lar saking Perhyangan Agung
10 1 Ring langit-langit sane ring duur tenggeksato-satone sane makampid punika
wenten panggihin ang sane marupa sakadisingasana sane malakar antuk sesocan lasuardi.2 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring anake sane mapangangge kain lenenpunika, sapuniki: “Kemaja macelep di selaganroda-rodane ane di beten sato-satone ento,laut bekinja liman kitane aji baa ane ngendih.Sasubane keto laut sambehang baane ento sigkotane.”Irika raris panggihin ang anake punika
mamargi. 3 Rikala anake punika ngranjing,sato-satone sane makampid punika sedekmajujuk bedelod Perhyangan Agunge, tur raris
NABI YEHESKIEL 10.4–9 1101
wenten mega nglikub natar Perhyangane sanering jero. 4Galang dumilah teja wedanan IdaSang Hyang Widi Wasa tumuli metu sakingsato-satone punika, raris mamargi ngungsilawang Perhyangan Agunge. Sasampune punikamegane tumuli nglikub Perhyangan Agunge, turnatar Perhyangane kalikub antuk galang dumilah.5 Suaran kampid sato-satone punika kapiragingantos rauh ring natar Perhyangane sane ringjaba. Suaranne waluya sakadi suaran Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa.6 Rikala Ida Sang HyangWidiWasa ngandikayang
anake sane mapangangge kain lenen punikangambil geni akidik saking selagan rodane sanewenten ring sor satone punika, anake punika rarismamargi, tumuli majujuk ring sisin salah tunggalroda-rodane punika. 7 Salah tunggal sato-satonepunika ngenjuhang limannyane ngambil baaakidik, tumuli kagenahang ring liman anake sanemapangangge kain lenen punika. Anake punikararis ngambil baane punika tumuli makaon.8Asing-asing satone punika panggihin ang
maderbe sane marupa sakadi lima ring sorkampidnyane suang-suang. 9 Tiang talermanggihin wenten roda-roda patpat, sane rupanipun pateh, sane magenah ring sabilang sampingsato-satone punika. Roda-rodane punika masinarsakadi sesocan, pakantenanipun waluya rodane
NABI YEHESKIEL 10.10–17 1102
sane asiki wenten ring tengah rodane sane lianan.10 (10:9) 11 Yening sato-satone punika mamargiipun mrasidayang mamargi nyatur arah tur ipunnenten buat malih makipekan. Ipun sareng samimamargi sinarengan ngungsi genah sane tujuipun, tur ipun nenten malih mabading. 12Awak,tundun, lima, kampid miwah roda-rodannyanesami bek madaging mata. 13 Roda-rodane punikipateh sakadi roda-roda sane pecak panggihinang, dawege ang manggihin wahyu sane
pangawit.14Asing-asing satone punika maderbe mua
patpat. Muanipune sane kaping pisan marupabanteng, sane kaping kalih marupa manusa, sanekaping ga marupa singa miwah muanipunesane kaping pat marupa garuda. 15 (Sato-satonepunika pateh sakadi sane pecak panggihinang ring sisin Tukad Kebare.) Yening satone
punika munggah ka ambarane 16 tur mamargi,roda-rodane punika tetep kantun nyarenginipun. Rikala ipun ngebatang kampidipunejaga makeber, roda-rodane punika kantunmanggeh nyarengin ipun. 17 Yening satone punikamararian, rodane punika taler mararian. Yeningsatone punika makeber, rodane punika talermamargi nyarengin ipun, santukan roda-rodanepunika kawawa antuk sato-satone punika.
NABI YEHESKIEL 10.18–11.1 1103
18 Sasampune punika galang dumilah tejawedanan Ida Sang Hyang Widi Wasa tumulima lar saking lawang Perhyangan Agunge, rarismamargi ngungsi genahe ring duur sato-satonepunika. 19 Irika panggihin ang sato-satonepunika ngebatang kampid-nyane raris makebermunggah saking tanahe, tur roda-rodane punikataler nyarengin ipun. Ipun mararian ring gapuranPerhyangan Agunge sane bedangin, tur galangdumilah nyunarin ipun. 20 Irika ang uning,mungguing sato-satone punika pateh sakadisato-satone sane pecak panggihin ang ring sorWidin Israele ring Tukad Kebare.21Asing-asing satone punika maderbe mua
patpat, kampid patpat miwah sane marupasakadi lima wenten ring sor kampidipunesuang-suang. 22Muanipune, pakantenannyanepateh pisan sakadi sane pecak panggihin angring sisin Tukad Kebare. Asing-asing satonepunika mamargi ngarepang tur mameneng.
Kota Yerusaleme kasisipang
11 1 Roh Ida Sang Hyang Widi Wasa tumulingangkat tur makta ang ka gapuran
Perhyangan Agunge sane bedangin. Irika nampekring gapurane wenten panggihin ang anaklanang-lanang sareng slae, minakadinipunDane Yaasanya okan Dane Asur miwah Dane
NABI YEHESKIEL 11.2–9 1104
Pelaca okan Dane Benaya sane pinaka dadosparapamimpin bangsane.2 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring ang
sapuniki: “Ih manusa, jlemane ene pada ngaererincikan dursila tur nuturin kotane ene ajipitutur ane jele. 3 Ia ngraos kene: ‘Iraga enggalbuin nyujukang umah. Kotane ene buka payuke,tur iraga buka bene ane malablab di payuke.Nanging payuke ento nyayubin iraga uli sig apine.’4 Ih manusa, wireh keto, ane jani cacadja ia.”5 Roh Ida Sang Hyang Widi Wasa, tumuli
ngwawa ang, tur Ida Sang Hyang Widi Wasangandikayang ang mangda ngrauhang pawuwuspunika ring rakyate, sapuniki: “Ih wong Israel,Ulun nawang apa ane orahang kita muah apa anerencanayang kita. 6 Kita suba ngama ang jlemaliu pesan dini di kotane kan jalan-jalane bekmisi bangke.7 Sawireh keto, kene sabdan Ulun Sang Hyang
Widi Wasa Sang Maha Luur, teken kita. Kotaneene saja dadi payuk, nanging encenke benne?Singja lenan, nah ento sakancan bangken jlemaneane suba ma ang kita. Kita tusing lakar enu dini.Ulun lakar ngentungang kita pesu uli di kota.8 Kita tusing bani teken pedang, nanging Ulunlakar nekaang anak ngaba pedang buat nyia nkita. 9Ulun lakar ngaadang kita uli di kota, lautnyerahang kita teken wong sunantara. Ulun
NABI YEHESKIEL 11.10–15 1105
suba nibakang danda pa teken kita, 10 tur kitabakal ma di pasiatan di gumin kitane padidi.Sasubane keto anake makejang lakar nawang,mungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa.11 Kotane ene tusing lakar nyayubin kita, bukapayuke nyayubin bene ane malablab. Ulunlakar nyisipang kita dijaja kita nongos di gumiIsraele. 12 Kita lakar nawang, mungguing Ulunene Ida Sang Hyang Widi Wasa. Sanun kitanengamanggehang pidabdab bangsa-bangsaneane di kiwa tengen kitane, kita lempas tekenpidabdab Ulune muah tusing sa nut tekensapa tah Ulune.”13 Risedek ang kantun ngwedar pangwakia,
Dane Pelaca raris jeg seda. Tiang rarissumungkem sarwi nyerit sapuniki: “Duh RatuSang HyangWidiWasa SaneMaha Luur, punapikePalungguh IRatu jaga ngamademang sakancanjadmane sane kantun ring Israel?”
Janjin Ida Sang Hyang Widi Wasa ringjadmane sane maselong
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang sapuniki: 15 “Ih manusa, jlemane anenongos di Yerusalem pada ngraosang kita muahnyaman kitane wong Israel ane di paselongan. Iapada ngraos kene: ‘Nyamane ane di paselongan,joh pesan baana mabak ka ayun Ida Sang Hyang
NABI YEHESKIEL 11.16–21 1106
Widi Wasa. Ia suba pada nyerahang warisantanahe ene teken iraga.’16Ane jani orahangja teken nyaman kitane
ane maselong, sabdan Ulune ene. Mulatuah Ulun ane ngutus ia nongos di pantaranbangsa-bangsane ane joh tur nyambehang ia digumine ane lenan. Nanging lakar ada masanneUlun lakar marengin ia di gumine ane ungsinaento.17 Sawireh keto, orahangja teken ia sabdan
Ulune, Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurene. Ulun lakar munduhang ia uli di gumi tongosUlune nyambehang ia, tur Ulun lakar ngulihangtanah Israele teken ia. 18 Yen ia suba mabalikkema, ditu ia patut ngaadang sakancan arca aneleteh muah cemer ane ada ditu. 19Ulun lakarmaicayang keneh muah pepineh ane anyar tekenia. Ulun lakar ngaadang kenehne ane bengkungbuka batune, tur lakar maicayang teken iakeneh ane as bak . 20 Sasubane keto ia lakarngamanggehang pidabdab Ulune muah sakingsa a tuu ninu n sapa tah Ulune. Ia lakar dadikaulan Ulun muah Ulun lakar dadi Widinnyane.21Nanging Ulun lakar nyisipang jlemane anedemen nyungsung arca-arca ane leteh muahcemer ento. Ulun lakar ngukum ia majalaranlaksanannyane.” Kadi asapunika pangandikan IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
NABI YEHESKIEL 11.22–12.3 1107
Kaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasama lar saking kota Yerusalem
22 Sato-satone punika ngawi n makebertur roda-rodane punika taler nyarengin ipun.Galang dumilah teja wedanan Widin Israelewenten ring duuripune. 23 Sasampune punikagalang dumilahe punika raris nilar kotane, rarismamargi ngungsi gunung sane dangin kotanepunika. 24 Sajeroning wahyu punika, Roh IdaSang Hyang Widi Wasa raris ngangkat ang,tumuli makta ang mawali ring genah anakesane maselong ring panegara Babel. Sasampunepunika, wahyune punika raris sirna. 25 Tiangtumuli nuturang ring anake sane maselong irikasakancan paindikan sane sampun kapakantenangantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa ring ang.
Sang nabi dados pangungsi
12 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Ih manusa, kita nongos
di pantaran jlemane ane brontak. Ia pada ngelahmata, nanging ia tusing ngenot. Ia pada ngelahkuping nanging ia tusing ningeh, sawireh ia entojlema brontak.3Ane jani, ih manusa, kemaja gaenang iban
kitane buntelan abesik, patuh buka buntelanpangungsine, laut majalanja sanune lemah.
NABI YEHESKIEL 12.4–9 1108
Depang sakancan anake nepukin kita makaadngungsi ka tongose ane lenan. Sing saget jlemaneane brontak ento lakar nepukin kita. 4 Sanunelemah, kaputja buntelan kitane satmaka bukaanake ane maselong, apanga ia pada nepukinkita. Sasubane keto depang ia mabalih kitamajalan makaad buka anake ane lakar maselong.5Dikalan iane ngiwasin kita, pongpongja tembokumah kitane, laut pesuangja buntelan kitane ulibolong temboke ento. 6Depang ia ngiwasin kitadikalane kita negen buntelan kitane buat majalanka petenge, tur tekepja matan kitane, apanga kitatusing nyidayang nepukin, kija lakar pangungsinkitane. Unduke ane jalanang kita ento lakar dadipa nget buat wong Israele.”7 Irika ang raris nglaksanayang saluiring sane
kapituduhang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasaring ang. Ring rahinane punika ang ngaputbuntelan asiki, sakadi sane biasa kabakta antukpangungsine, tur ring sore punika, rikalaningsampun ngawi n wengi ang raris mongpongtembok antuk liman ange, tumuli ang medal.Rikala ang kapabalih antuk jadmane sarengsami, ang raris negen buntelan ange tumulimamargi makaon.8 Benjangne Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngandika ring ang sapuniki: 9 “Ih manusa, anejani wong Israele ane brontak ento lakar matakon
NABI YEHESKIEL 12.10–16 1109
teken kita, unduk ane laksanayang kita ento.10Orahang teken ia unduk ane sabdayang UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur, tekenia. Pawuwuse ene ka ba teken sang pangeranane mrentah di Yerusalem muah teken sakancanjlemane ane nongos ditu. 11Orahang teken ia,mungguing unduk ane laksanayang kita ento,makadadi lawat paundukan ane lakar nibaninia ajaka makejang. Ia lakar dadi pangungsi turkatawan. 12 Sang pangeran ane mrentah ia lakarnegen buntelannyane dipetenge, laut malaibngentasin bolongan temboke ane gaena baanrakyate. Ia lakar nekepin matannyane, tur tusingtepukina kija lakar pangungsinnyane. 13NangingUlun lakar ngebatang jaring Ulune tur nyaring iaaji jaringe ento. Sasubane keto Ulun lakar ngabaia ka kota Babel, tur ditu ia lakar ma , nangingia tusing nepukin gumine ento. 14 Sakancanparaprakanggo, pangabih muah pangawalnyanelakar sambehang Ulun milehan nyatur arah,tur rakyate lakar pada ngruruh ia buat lakarma anga.15Dikalan Ulune nyambehang ia di pantaran
bangsa-bangsane muah di gumi sunantarane,ditu ia lakar nawang mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa. 16Ulun lakar ngenuang iaabedik, luput uli pasiatan, uli sayah muah grubug,apanga ditu di pantaran bangsa-bangsane ia
NABI YEHESKIEL 12.17–23 1110
lakar marasa kenken cemer laksanannyane, lautia ngresep, mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa.”
Ciri malantaran nabi sane ngejer17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 18 “Ih manusa, yen kita madaar,
ngejerja, tur ngetorja dikalan kitane nginumyeh. 19Orahang teken bangsane makejang,kene pawuwus Ida Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur, ane ka ba teken wong Yerusalemeane enu nongos di guminnyane, mungguing ialakar ngejer dikalannyane madaar muah jejehngetor dikalannyane nginem yeh. Guminnyanelakar suung mangmung, sawireh sakancanjlemane ane nongos ditu tusing ngelah pidabdab.20 Kota-kotane ane jani bek misi jlema, ento lakarkasirnayang tur gumine ento lakar kadadiangtegal melakang. Sasubane keto ia lakar nawangmungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa.”
Sesonggan sane lumbrah miwahpawuwus sane nenten lumbrah
21 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang, sapuniki: 22 “Ih manusa, apa krananewong Israele setata ngorahang sesonggane ene:‘Suba makelo pesan rasanne, nanging ramalanetusing masih kasidan’? 23Ane jani orahang teken
NABI YEHESKIEL 12.24–28 1111
ia unduk ane lakar nikayang Ulun, Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur, numplek tekenunduke ento. Ulun lakar mragatang sesongganeento. Ulun tusing ledang yen sesonggane entobuin korahang di Israel. Nanging orahang tekenia kene: Panemayannyane suba teka muahramalane ento lakar kasidan.24Di pantaran wong Israele tusing enu lakar
ada wahyu-wahyu ane palsu muah ramalanane mimpas. 25Ulun, Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur, lakar ngandika teken ia, turunduk ane nikayang Ulun ento lakar kasidan, turtusing buin kasangkeang. Sanun kitane idup, ihkita parapembrontak, Ulun lakar nglaksanayangunduk ane suba sabdayang Ulun teken kita. Ulunsuba masabda buka keto.” Sapunika sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.26 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang sapuniki: 27 “Ih manusa, wong Israelengaden, mungguing wahyu ane warah-warahangkita ento, numplek teken paundukan ane enu joh.28Wireh keto, orahang teken ia, mungguing UlunSang HyangWidi Wasa SangMaha Luur, ngandikabuka kene: Tusingja buin masangke, unduk anesuba nikayang Ulun ento lakar kasidan. UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subamasabda buka keto.”
NABI YEHESKIEL 13.1–7 1112
Ramalan ngeniang indik nabi lanang sane palsu
13 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang, sapuniki: 2 “Ih manusa,
cacadja nabi-nabi Israele ane mesuang ramalannganggoang kenehne padidi. Tunden iamadingehang sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa.”3 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
SaneMaha Luur: “Sengkala paranabine ane belogento! Ia pada ngreka pawarah-pawarahnyanetur wahyunnyane padidi. 4 Ih wong Israel,paranabin kitane ento tan paguna, tan bina bukacicing alase ane nongos di uug-uugan kotane.5 Ia tusing nyaga tongos-tongos temboke aneuug, wiadin menahin temboke ento. Sawirehketo, dadinne gumi Israele tusing nyidayangkabelanin dikala teka siate, dipanemayanrauh Ida Sang Hyang Widi Wasa. 6Wahyu anetepukina ento palsu muah pangwakiannyanepada bobab. Ia ngorahang dewekne, mungguingia ngwarah-warahang pawuwus Ulune, nangingUlun tusing ada ngutus ia. Yadian keto ia masihngantosang munyinnyane apang kasidan. 7Ulunngorahang ia kene: “Wahyu ane tepukin kitaento palsu, muah ramalan ane warah-warahangkita ento bobab. Kita ngorahang mungguing
NABI YEHESKIEL 13.8–12 1113
pawarah-warahe ento sabdan Ulun, nangingUlun tusing taen masabda teken kita.”8 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur masabda ring ipun sapuniki: “Raos kitaneento palsu muah wahyu ane tepukin kita entobobab. Ulun ane nglawan kita. 9Ulun lakarnyisipang kita ih paranabi ane nepukin wahyuane palsu muah ane mesuang ramalan anebobab. Dikalan kaulan Ulune mapiguman, kitalakar tusing bareng ada ditu, buina adan kitanetusing lakar bareng matulis di daptar pendudukIsraele. Kita tusing lakar malipetan buin kagumin kitane. Sasubane keto, kita lakar nawang,mungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur.”10 Paranabine ento ngapus kaulan Ulune
majalaran ngorahang mungguing makejangsuba pada melah. Suja nne makejang entotusing melah. Kaulan Ulune ngae tembok ajibatu ane ngeleb tusing mengket, tur sasubaneketo paranabine ento laut nglabur tembokeento. 11Orahang teken nabi-nabine ento,mungguing temboknyane ento lakar uug. Ulunlakar mriokang ujan bales pesan. Ujan es lakarnepen muah angin baret lakar nempuh tembokeento. 12 Temboke ento lakar bah, tur anakemakejang lakar nakonin kita amunapa kamelahanlelaburane ento.”
NABI YEHESKIEL 13.13–18 1114
13 Sane mangkin, sapuniki sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur: “Sajeroningpidukan Ulune, Ulun lakar nedunang angin baret,ujan bales muah ujan es buat nguugang tembokeento. 14Ulun mapakayun nguugang temboke anesuba labura ento, laut nyambehang batunnyane,tur nepinin batu dasarnyane kan ngenah.Temboke ento lakar bah tur ngama ang kita ajakmakejang. Sasubane keto, anake makejang lakarnawang, mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa.15 Temboke muah anake ane nglabur ia lakar
kaliput baan kawisesan pidukan Ulune. Sasubaneketo Ulun lakar ngorahin kita mungguingtemboke ento suba sirna, aketo masih anakeane nglabur temboke ento, 16 nah ento paranabiane ngorahang Yerusaleme ento melah, nangingsuja nne tusingja melah.” Kadi asapunika sabdanIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Ramalan ngeniang indik paranabi istri sane palsu17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika,
sapuniki: “Ih manusa, ane jani iwasinja luh-luhedi pantaran rakyat kitane, ane mesuang ramalan.Cacadja ia, 18 tur orahang teken ia sabdanIda Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurane ka ba teken ia, kene: Sengkala kita, ihparaluh-luhe makejang. Kita ngaenang anake
NABI YEHESKIEL 13.19–23 1115
makejang gelang muah udeng gegemet, apangaia pada nyidayang nangkeb anak lenan. Kitamakeneh ngwawa idup muah ma n kaulanUlune buat anggon kita ngulurin keneh kitane.19 Kita nganistayang Ulun di arep kaulan Ulune,apanga kita maan gandum makudang-kudanggemel muah ro makudang-kudang tebih. Kitangama ang anake ane pantes enu idup, turnepang idup anake ane pantes ma . Aketo kitamobab teken kaulan Ulune, tur kaulan Ulunepada ngugu kita.”20 Sane mangkin sapuniki sabdan Ida Sang
Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur: “Ulun ge ngteken gelang gegemet ane anggon kita ngwawaidup muah ma n anake ane lenan. Ulun lakarngampegang gelange ento uli liman kitane, turlakar mebasang anake ane kawawa baan kita.21Ulun lakar nguek udeng kitane, tur Ulun lakarnglugrain kaulan Ulune luput uli kawisesan kitanengan salawas-lawasne. Sasubane keto kita lakarnawang mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa.22Majalaran bobab kitane, ngawinang anake
ane patut, ane pedalem Ulun ento, pada dadijejeh. Kita tusing nombahang jlemane corahbuat ngae corah, tur ngrahayuang idupnyane.23Wireh keto ane jani wahyun kitane ane palsumuah ramalan kitane ane bobab suba pragat.
NABI YEHESKIEL 14.1–5 1116
Ulun ngluputang kaulan Ulune uli sig kakuasankitane, apanga kita nawang mungguing Ulun eneIda Sang Hyang Widi Wasa.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyisipangindik nyungsung arca-arca
14 1Makudang-kudang pamimpin wongIsraele pada rauh nakenang ring ang,
indik pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa.2 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandikaring ang, sapuniki: 3 “Ih manusa, anakeene suba pada nyerahang kenehne tekenarca-arcane muah maang dewekne dandanabaan arca-arcane ento buat ngae dosa. Apake iangaden Ulun lakar nyaurin ia?4Ane jani ngraosja teken ia, tur orahang teken
ia, sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur ane ka ba teken ia, kene: Sakancanwong Israele ane suba nyerahang keneh tekenarca-arcane, tur baanga dewekne dandanabaan arcane ento buat ngae dosa, laut tekamatakon teken nabine, ia lakar maan pasautuli Ulun, nah ento pasaut ane suba kapas angbuat arca-arcannyane ane liu ento. 5 Sakancanarca-arcane ento suba ngranayang wong Israelepada tungkas teken Ulun, nanging majalaran ulipasaut Ulune ene, Ulun ngajap-ajap ia apang iabuin mabalik as bak teken Ulun.
NABI YEHESKIEL 14.6–11 1117
6Wireh keto ane jani orahang teken wongIsraele, sabdan Ulune Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur kene: Mabalikja tur kutangjaarca-arcan kitane ane cemer ento.7 Yening ada satunggaling wong Israel wiadin
satunggaling wong sunantara ane nongos ditengah pasamuan wong Israele, ane tungkasteken Ulun tur nyungsung arca, laut tekamatakon teken nabine, Ulun Sang Hyang WidiWasa, ane lakar ngicen ia pasaut. 8Ulun lakarnglawan ia. Ulun lakar nadiang ia conto. Ulunlakar mesuang ia uli pasamuan kaulan Ulune,apanga kita nawang, mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa.9 Yening ada nabi ane ngapus maang ia pasaut
ane palsu, maka suja nne Ulun, Sang Hyang WidiWasa, ane suba ngapus. Ulun lakar ngaadangia uli di pantaran wong Israele. 10Nabi muahanake ane matakon ento, makadadua lakarnampi pasisip ane patuh. 11Ulun nyalanangunduke ene, buat nyaga wong Israele apangaeda ia ngutang Ulun muah ngletehin deweknemajalaran dosa-dosannyane. Ia lakar dadi kaulanUlune muah Ulun lakar dadi Widinnyane.” Kadiasapunika sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur.
NABI YEHESKIEL 14.12–17 1118
Nuh, Daniel miwah Ayub12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
ring ang, sapuniki: 13 “Ih manusa, yeningada panegara ane ngae dosa di ayun Ulunemuah tusing sa a tuu teken Ulun, Ulun lakarngamengang tangan Ulune, tur nyirnayangpasediaan bebekelannyane. Ulun lakarnedunang sayah gede, tur ngama ang manusamuah burone makejang. 14Dipradene anakemakatetelu ento: Nuh, Daniel muah Ayub adanongos ditu, kamelahannyane tuah nyidayangngrahayuang deweknyane dogen.” Kadiasapunika sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur.15 “Wiadin Ulun lakar nekaang buron galak-galak
buat ngama ang rakyate tur nadiang gumineento madurgama, kan tusing ada anak ane baningliwat ditu. 16 Tur yadianja jlemane ane teteluento bareng nongos ditu, sasajaane Ulun IdaSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur, Widi anenyeneng mas ang mungguing anake tetelu entotusing lakar nyidaang ngrahayuang nyen-nyen,diapinja pianakne padidi. Ia tuah nyidayangngrahayuang idupne padidi dogen, tur gumineento lakar dadi tegal melakang.17Wiadin Ulun lakar ngadakang siat di gumine
ento, tur nekaang sanjata ane mawisesa
NABI YEHESKIEL 14.18–23 1119
buat nyapuh rakyat muah burone makejang,18 yadianja anake tetelu ento ada ditu. SasajaaneUlun, Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur,Widi ane nyeneng mas ang mungguing anakeento tusing nyidayang ngrahayuang pianakne,sajabaning uripne padidi.19 Yening Ulun niwakang grubug teken gumine
ento, tur sajeroning pidukan Ulune, Ulun liumancut angkihan, ngama ang jlema muahburon, 20 yadianja Nuh, Daniel muah Ayubnongos ditu, sasajaane Ulun Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur, Widi ane nyeneng,mas ang mungguing ia tusing nyidayangngrahayuang pianakne. Kapatutannyane tuahnyidayang ngrahayuang dewekne padidi dogen.”21 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur: “Ulun lakar nibakang ukumanane paling berat teken kota Yerusalem, patpatliunne, nah ento: Siat, sayah gede, burongalak-galak muah grubug, buat nyirnayangjlema muah burone makejang. 22 Yening adaanak ane nyidayang enu idup tur ngluputangpianakne, iwasinja ia, yen ia teka maranin kita.Iwasinja ambate corahnyane, tur pracayajamungguing ukuman ane bakang Ulun tekenkota Yerusaleme ento adil. 23 Sasubane entokita lakar nawang mungguing sakancan anelaksanayang Ulun ento ada dadalane ane beneh.”
NABI YEHESKIEL 15.1–7 1120
Kadi asapunika sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Luur.
Pangande indik wit anggur
15 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaring ang sapuniki: 2 “Ih manusa,
kengkenang mandingang punyan anggureteken punyan kayune ane lenan? Kengkenkamelahan carang-carang punyan anggure yenbandingang teken punyan kayune ane di alase?3Nyidayangke kita ngunayang punyannyane dadilakar? Nyidayangke kita ngae pangantungan,buat ngantungang prabot, aji punyannyane ento?4 Sasajaane ia tuah melah anggon ngendihangapi, buina yen tanggu-tanggunne suba puun turuntengne sedeng ngendiha nyidayangke kitanganggon lakar? 5 Suja nne kayune ento tanpaguna, yadianko satondennyane puun. Anejani apine morbor tur muunang kayune ento,dadinne nyangetang buin tan pagunannyane.”6 Sane mangkin sapuniki sabdan Ida Sang Hyang
Widi Wasa Sane Maha Luur: “Patuh buka punyananggure ane bakatang di alase tur katunjel, aketomasih Ulun lakar nyemak anake ane nongos diYerusalem, 7 laut lakar ngukum ia. Ia suba malaibnglidin apine ane abesik, nanging ane jani apimasih ane lakar muunang ia. Yen Ulun ngukumia, kita lakar nawang, Ulun ene Ida Sang Hyang
NABI YEHESKIEL 15.8–16.7 1121
Widi Wasa. 8 Ia suba tusing sa a tuu teken Ulun,ento awanane Ulun lakar nadiang gumine entodadi tegal melakang.” Kadi asapunika sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Kota Yerusalem sane nenten sa a tuu
16 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa malihngandika ring ang, sapuniki: 2 “Ih
manusa, edengangja teken kota Yerusaleme,laksanannyane ane cemer ento. 3Orahang tekenia, sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur ane ka ba teken ia, kene:Iba lekad di tanah Kanaan. Bapan ibane wong
Amori muah memen ibane wong Het. 4Dugasibane mara lekad, tusing ada anak ane ngeteppungsed ibane, wiadin manjusin iba, wiadinngosot iba aji uyah, wiadin ngangkebin iba ajipangaput. 5 Tusing ada anak ane madalem iba,buat nglaksanayang unduke ento pabuat iba.Dugase iba mara lekad, tusing ada anak anetresna teken iba. Iba kentungang di tegale.6 Sasubane keto Ulun lantas ngliwat di tongose
ento, ditu cingak Ulun iba glalang-gliling nguyakge h ibane. Iba kakaput baan ge h, nanging Uluntusing nglugrain iba ma . 7Ulun numbuhangiba buka en k-en kan ane mokoh. Iba tumbuhsiteng tur landung dadi anak luh bajang. Nyonyon
NABI YEHESKIEL 16.8–14 1122
ibane nyangkih tur bok ibane suba men k dawananging iba malalung.8Dugas Ulune buin ngliwat ditu, cingak Ulun
iba suba pantes kasemaran. Ulun ngangkebinawak ibane ane malalung ento aji bajun Ulune,tur majanji lakar nresnain iba. Nah ditu Ulunmasubaya lakar nganten ngajak iba, tur iba dadigelah Ulune.” Kadi asapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur.9 “Sasubane keto ulun lantas nyemak yeh, tur
masehin ge h ibane. Ulun ngapunin awak ibaneaji lengis saitun. 10Ulun nyalukin iba panganggoane masulam, tur maang sepatu ane malakar ajikulit ane paling melaha, kamben cerik aji kainlenen muah slendang sutra. 11Ulun nganggoiniba aji gelang muah kalung sesocan. 12Ulunmaang iba an ng-an ng ane mapasang di kupingmuah di cunguhe muah nyalukin iba gelunganane melah. 13 Iba nganggo pepayasan aji masmuah perak, tur iba setata nganggo panganggokain lenen muah sutra ane masulam. Iba ngamahro ane malakar aji tepung ane paling melahamuah ngelah madu muah lengis saitun anelakar amah iba. Kajegegan ibane dumilah tur ibadadi pramesuari. 14 Iba sayan kasub di pantaransakancan bangsane, baan kajegegan ibane anetan paceda, sawireh tuah Ulun ane ngae iba dadi
NABI YEHESKIEL 16.15–22 1123
jegeg buka keto.” Kadi asapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur.15 “Nanging kajegegan muah kakasuban ibane
ento anggon iba melah buat medem ngajaksakancan anake ane nekain iba. 16Makudang-kudang panganggon ibane, anggon iba mayasintongos-tongos ibane mabak , tur patuh bukasundele, iba nyerahang awak ibane tekensakancan anake. 17 Perak muah mas ane baangUlun iba, jemak tur anggon iba ngae pepindananak muani, laut iba mamitra ngajak togogeento. 18 Panganggo ane masulam ane baangUlun, ento jemak iba laut anggoin iba bedogoleento, tur sasubane keto iba laut ngaturang lengissaitun muah menyan paican Ulune teken togogeento. 19Ulun ngicen iba pangan kinum luire:tepung ane paling melaha, lengis saitun muahmadu, nanging ento aturang iba dadi aturanbuat ngalih pasuecan arca-arcane ento.” Kadiasapunika sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur.20 “Sasubane keto, pianak-pianak ibane luh
muah muani, ane lekadang iba ngajak Ulun,jemak iba anggon iba aturan pabuat arca-arcaneento. Tusingke unduk tusing sa a tuu tekenUlun ento suba jele pesan? 21Apa buin yen ibanyemak putran Ulun, anggon iba aturan tekenarca-arcane ento. 22 Sanun ibane nyalanang
NABI YEHESKIEL 16.23–29 1124
laksana ane cemer dadi sundel, iba tusing pesantaen inget teken unduk ibane dugase iba enucerik, dugas ibane malalung glalang-glilingnguyak ge h ibane.”
Laksanan Yerusaleme sakadi sundel23 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika, sapuniki: “Sengkala iba! Sengkala!Iba nglaksanayang sakancan kacorahane ento,24 buina disabilang sisin margane iba ngae tongosnyungsung arca muah tongos nyundel. 25 Ibamaid kajegegan ibane ka endute. Iba nyerahangawak ibane teken sakancan anake ane kema,tur nglemah iba lebihan teken sundele. 26 Ibangajak pisagan ibane wong Mesire ane buangento medem, tur unduk ibane ento anggon ibamangunang pidukan Ulune.27Ane jani Ulun suba ngamengang liman Ulune
buat ngukum iba, tur ngaadang duman mertanUlune uli sig ibane. Ulun suba nyerahang ibateken wong Pilis ne, ane ge ng teken iba muahseneb teken laksanan ibane ane dursila.28 Sawireh iba tusing marasa lega teken ane
lenan, dadinne iba malaib nutu n wong Asure.Iba dadi mitrannyane, nanging ia masih tusingngranayang lega keneh ibane. 29 Iba masihmamitra ngajak wong Babele, bangsa sudagare
NABI YEHESKIEL 16.30–36 1125
ento, nanging ia masih tusing ngranayang kenehibane lega.”30 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur: “Iba suba nglaksanayangsakancan unduke ento, buka sundele anetusing ngelah kimud. 31 Sig sabilang marganeiba ngae tongos nyungsung arca muah tongosnyundel. Nanging iba tusing ngalih pipis bukasundele ane biasa. 32 Iba tan bina buka anakeluh ane mamitra ngajak wong sunantara buatnyilurin tresnannyane teken somahne. 33 Sundelebiasanne maan upah, nanging iba maang upahsakancan anake ane nresnain iba muah ngupahinsakancan anake ane teka medem ngajak iba ulimilehan. 34 Iba dadi sundel ane tawah pesan.Tusing ada anak ane maksa ngajak iba medem.Iba tusing nagih upah, nanging iba ane ngupahinanake. Sasajaane iba ene bina pesan.”
Tetepasan Ida Sang Hyang Widi Wasamarep ring kota Yerusaleme
35Duaning punika, sane mangkin ih anak istripanayang kota Yerusalem, piragiangja sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa.36 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur: “Iba ngelus panganggon ibanetur buka sundele iba nyerahang awak ibaneteken mitran ibane muah teken arca-arcan ibane
NABI YEHESKIEL 16.37–43 1126
ane cemer, buina iba ngama ang pianak-pianakibane anggon iba aturan teken arca-arcaneento. 37 Sawireh keto, Ulun lakar munduhangsakancan anake ane dadi mitran ibane yadianane demenin iba, yadian ane ge ngin iba. Ulunlakar ngajak ia ajaka makejang ngiter iba, tursasubane keto, Ulun lakar ngelus panganggonibane, apang tepukina iba malalung. 38Ulun lakarngukum iba, majalaran pajalan ibane mamitramuah ama -ma , tur sajeroning pidukan muahbebendun Ulune, Ulun lakar nibakang danda pateken iba. 39Ulun lakar nyerahang iba teken iaajaka makejang, tur ia lakar nguug tongos-tongosibane nyundel muah nyungsung arca. Ia lakarnyuang panganggo muah sesocan ibane, turngutang iba enu malalung.40 Ia lakar ngangsok anake liu apanga ngencur
iba aji batu, tur ia lakar mokeng-mokeng ibaaji pedangne. 41 Ia lakar nunjel umah ibane turlakar ngukum iba di arepan anake luh-luh liupesan. Ulun lakar nyuudang iba dadi sundel, turngae apang iba suud ngupahin mitran ibane.42 Sasubane keto pidukan Ulune lakar suud, turUlun lakar lemper. Ulun lakar suud duka muahiri a . 43 Iba suba engsap teken laksanan Ulunemarep teken iba dugas ibane enu bajang, tur ibasuba ngawanang Ulun duka majalaran sakancanlaksanan ibane. Ento kranane Ulun ngwales
NABI YEHESKIEL 16.44–48 1127
sakancan unduke ento teken iba. Ngudiang dadiiba buin ngimbuhin sakancan laksanan ibaneane cemer ento aji laksana nyolong semara anedursila ento?” Kadi asapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Sakadi ibu miwah sakadi semeton istri44 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ih Yerusalem, anake lakar nganggon sesongganeene ka ba teken iba, kene: ‘Buka imememuah buka nyamane luh.’ 45 Iba sasajaanedadi pianak luh memen ibane. Ia gedeg tekensomah muah pianak-pianakne. Iba patuh bukanyaman ibane luh, ane ge ng teken somah muahpianak-pianakne. Iba muah kota nyaman ibanengelah meme wong Het muah bapa wong Amori.46 Embok ibane ento Samaria ane bedaja
makamuah desa-desannyane. Adin ibane luhmakamuah desa-desannyane ento Sodom, anebedelod. 47Apake iba lega nuut ndakannyanemuah nempa laksanannyane ane cemer ento?Tusing! Malahan singja buin amunapamakelonneiba jeg mabikas jelekan teken ia, di saluiringlaksanan ibane.”48 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Sasajaane Ulun eneWidi ane nyeneng. Adin ibane Sodom muahdesa-desannyane, tusing taen nglaksanayang
NABI YEHESKIEL 16.49–53 1128
paundukan ane corah, buka ane laksanayang ibamakamuah desa-desan ibane. 49 Ia muah nyama-nyamaannyane ane luh pada nyumbungangdewek baana ia cukup ngelah pangan kinummuah muponin sutrep raharja, nanging iatusing rungu teken anake ane was- was muahane sangsara. 50 Ia sumbung muah bengkung turnglaksanayang paundukan ane ge ngin Ulun.Ento awanane Ulun nyirnayang ia, buka ane subatawang iba.51Dosan Samariane tusing ada atenga yen
bandingang teken dosan ibane. Iba subanglaksanayang paundukan ane cemeranteken paundukan ane taen laksanayanga. Yenbandingang, kajaatan ibane ngranayang nyamanibane ngenah buka anake tan padosa. 52Anejani iba patut negen kimud ibane. Dosa-dosanibane bes sanget gedenan teken dosa-dosannyama-nyamaan ibane kan pangenahne iatan padosa yan saihang teken iba. Ane janitaanang muah tegen kimud ibane, sawireh ibangranayang nyama-nyamaan ibane ngenah tanpadosa.”
Kota Sodom miwah Samarianejaga malih kabecikang
53 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring kotaYerusaleme, sapuniki: “Ulun lakar ngadakang
NABI YEHESKIEL 16.54–60 1129
apanga ia buin gemuh landuh, nah ento kotaSodom muah desa-desannyane, keto masih kotaSamaria muah desa-desannyane. Nah Ulunmasihlakar ngadakang apanga iba gemuh landuh. 54 Ibalakar kimud teken awak ibane padidi, tur kanistanibane lakar nyinahang teken nyama-nyamaanibane, mungguing ia aget pesan. 55 Ia lakargemuh landuh, tur iba muah desa-desanibane masih lakar kabenahin. 56Dugas ibanesumbung muah satonden kacorahan ibanekasinahang, tusingke kota Sodome anggon ibaembal-embalan? Ane jani iba patuh buka ia, ibadadi embal-embalan di pantaran wong Edom,wong Pilis n muah pisaga-pisagan ibane anelenan, ane ge ng teken iba. 57 (16:56) 58 Iba patutnegen pikolih laksanan ibane ane cabul muahcemer ento.” Kadi asapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa.
Pasubaya sane langgeng59 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
masabda sapuniki: “Ulun lakar nibakang tekeniba, unduk ane suba kapas ang buat iba, sawirehiba tusing inget teken prajanjian ibane muahlompang teken pasubayan ibane. 60Nanging Ulunlakar ngamanggehang prajanjian ane gae Ulunngajak iba dugase iba enu bajang, buina Ulunlakar ngae prajanjian ane langgeng ngajak iba.
NABI YEHESKIEL 16.61–17.5 1130
61 Iba lakar inget teken laksanan ibane, tur ibalakar nandang kimud ulihan ento, dikalan ibanebuin matemu teken embok muah adin ibane.Ulun lakar nglugrain ia dadi embok muah adinibane, yadiapin unduke ento tusing mungguhsig pasubayan Ulune ngajak iba. 62Ulun lakarnganyarang pasubayan Ulune ngajak iba, tur ibalakar nawang, mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa. 63Ulun lakar ngampurayangsakancan laksanan ibane ane pelih nanging ibalakar inget teken laksana-laksanan ibane anepelih ento tur iba lakar kimud pesan ngemelangbungut ibane.” Kadi asapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Pangande indik paksi garuda miwah wit anggur
17 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 2 “Ih manusa, orahangja
teken wong Israele pangandene ene, 3 apangtawanga sabdan Ulun Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur, ane ka ba teken ia, kene: Adakedis garuda gede pesan, bulunne melah pesanmuah kampidne makebat lumbang pesan. Kediseento makeber ngungsi Gunung Libanone lautmunggel muncuk kayu arase. 4 Punggelane entoabana ka gumin soroh dagange, tur pejanga dikotan soroh sudagare. 5 Sasubane keto, ia lautngalih en k-en kan ane muda di gumin Israele,
NABI YEHESKIEL 17.6–10 1131
tumuli pulana di tegale ane mokoh ane tansahcokin yeh, ane ngranayang ia enggal men k.6 En k-en kane ento laut men k dadi punyananggur ane ipak tur endep. Carang-carangnyanetumbuh nyujuh kedis garudane ento, tur akahnetumbuh ngancan dalem. Punyan anggure entokakaput baan carang muah donnyane.7 Laut ada buin kedis garuda ane lenan,
kampidne lumbang muah bulunne tebel pesan.Ane jani punyan anggure ento mesuang akahnenyujuh kedis garudane ento, aketo masihdonnyane nyujuh kedis garudane ento, turnga -a apang ia maan yeh uli kedis garudaneento, lebihan teken yehe ane ada sig abianetongosnyane men k ento. 8Nanging punyananggure ento suba kapula sig tanahe ane lemek,tegalan ane cukup yehnyane, kan ia nyidayangnumbuhang don tur mesuang buah, dadi punyananggur ane melah.9 Sawireh keto, Ulun Sang Hyang Widi Wasa
Sang Maha Luur matakon kene: Apake punyananggure ene lakar idup tur tumbuh ngedenang?Singke kedis garudane ane simalu ento lakarngabut ia kayang ka akahne, ngaasang buah turngelung carang-carangne, laut depinina kanlayu? Buat ngabut punyan anggure ento tusingjamerluang bangsa ane kuat wiadin mawisesa.10Nah, saja ia mula kapula, nanging apake ia
NABI YEHESKIEL 17.11–16 1132
lakar idup muah tumbuh ngedenang? Tusingkeia lakar layu dikalane ada angin uli kangin anenempuh ia? Tusingke ia lakar layu sig tongosnemen k ento?”
Pangandene punika kaar ang11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 12 “Takonang teken pembrontake
ento, apake ia nawang ar n pangandene ento?Orahang teken ia mungguing sang prabu uliBabel lakar teka ka Yerusalem, laut ngejuksang prabu muah prakanggonnyane kajak kaBabel. 13 Sang prabu uli Babel lakar nyemakkulawargan sang prabune adiri tumuli kajakngae prajanjian tur tundene masumpah apangasa a teken ia. Ida ngejuk anak ane sulinggihkanggon sandera, 14 apanga bangsane entotusing nyidayang buin rajeg, tur apang sinahmungguing prajanjiane ento saja kamanggehang.15Nanging sang prabune di Yehuda laut brontaktur ngutus utusan ka Mesir buat ngalih jaranmuah wadua bala liu pesan. Apake ia lakar sidakarya? Apake ia lakar nyidayang luput? Ia tusingnyidayang muungang prajanjiane ento laut bebasuli ukuman.”16 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Sasajaane Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa ane nyeneng. Sang prabune
NABI YEHESKIEL 17.17–21 1133
ento lakar ma di Babel, sawireh ia lompangteken sumpah muah prajanjian ane gaena ngajaksang prabu uli Babel, ane ngadegang ia jumenengnata. 17 Yadiastu wadua balan sang prabu Mesireane mawisesako, tusing lakar nyidayang nulunginia masiat, dikalan wong Babele ngwanguntembok-tembok buat ngurung kotane muahngae bangbang anggona benteng, buat lakarngama ang jlema liu pesan. 18 Ia lompangteken sumpah muah prajanjian ane gaena ia. Ianglaksanayang unduke ento makejang tur anejani ia tusing lakar nyidaang luput.”19 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika, sapuniki: “Sasajaane Ulun ene Widiane nyeneng. Ulun lakar nyisipang ia, sawirehia lompang teken prajanjian muah sumpah anesumpahanga sajeroning parab Ulune. 20Ulunlakar masang jaring juru borose tur ngejuk iaaji jaringe ento. Ulun lakar ngajak ia ka Babellaut nyisipang ia ditu, sawireh ia tusing sa a tuuteken Ulun. 21 Prajurit-prajuritnyane ane palingsura dirana lakar kama ang di pasiatan tur aneenu lakar sambeh pablesat milehan. Sasubaneketo, kita lakar nawang, mungguing Ulun SangHyang Widi Wasa ane masabda buka keto.”
NABI YEHESKIEL 17.22–24 1134
Janjin Ida Sang Hyang WidiWasa sane patut kajap-ajap
22 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur:“Ulun lakar munggel muncuk punyan arase
ane tegeh, tur ngempak carangne anemuda. Ulun lakar mamula carange ento digununge ane tegeh,
23 di gunung Israele ane paling tegehe.Punyan arase ento lakar numbuhangcarang-carang muah buah, tur lakar dadipunyan aras melah. Soroh kedise lakarpada nongos ditu tur maan pasayuban sigpunyannyane ane rob.
24 Sakancan kayune ane di gumine ento lakarnawang, mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa. Ulun ngetep kayuneane tegeh muah ngadakang kayune aneendep apang dadi tegeh. Ulun ngadakangkayune ane gadang lumlum dadi layumuah ngadakang kayune ane tuh apangdadi gadang lumlum.
Ulun Sang Hyang Widi Wasa ane masabda bukaketo. Ulun lakar nglaksanayang sakancan anesuba nikayang Ulun ento.”
NABI YEHESKIEL 18.1–9 1135
18 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Apa kranane rakyate
setata ngucapang slokane ene di tanah Israel?‘Bapanne ane naar woh-wohan ane matah,
nanging pianakne ane ngrasayangmasemne.’ ”
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika sapuniki: “Ulun ene Widi ane nyeneng.Kita tusing lakar buin ngucapang slokane entodi Israel. 4 Idup sakancan anake ento duenUlun, nah ento idup parawong tua muah iduppianak-pianakne. Tuah jlemane ane madosa anepatut ma .5 Yen pet ada jlema ane saja melah, patut muah
jujur, 6 sinah ia tusing nyungsung arca-arcanwong Israele wiadin naar surudan uli sig sanggahane tan kawenangang. Buina ia tusing nemeninkurenan anak len wiadin matemu semarangajak anak luh ane nujuang sebel di awak.7 Ia tusing nguluk-uluk muah ngrampok anaklenan. Ia nguliang barang-barang ane gadena. Ianulungin anake seduk aji dedaaran muah anakemalalung aji panganggo. 8 Ia tusing mutranangpipis. Ia tusing nyak malaksana corah tur setatangedengang kapatutan ane jujur dikala adapaiegan. 9Anake ane buka keto ninu n pituduhUlune muah ngamanggehang pidabdab Ulune.Anake ento patut tur ia lakar muponin idup.”
NABI YEHESKIEL 18.10–17 1136
Sapunika sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Luur.10 “Sasubane keto, yen pet anake ento ngelah
pianak muani, ane ngrampok muah ama -ma ,ane nglaksanayang sakancan paundukan, 11 anetusing taen laksanayanga baan bapanne. Buina ianaar surudan uli sanggah ane tan kawenangangmuah nemenin somah mpal, 12 ia melog-meloganak lacur, ia ngrampok, ia nyuang barang anakane gadeanga teken ia, ia singgah sig tongospanyungsungan arca-arcane tur nyungsungarca-arca ane cemer, 13muah mutranang pipis.Apake ia lakar idup? Tusing! Ia tusing lakar idup.Ia suba nglaksanayang sakancan paundukanane cemer. Ento awanane ia lakar ma . Ia lakarngemasin pa nnyane niri.14Ane jani yen pet anake ane kaping pindo
ento ngelah pianak muani. Ia nepukin sakancandosa ane laksanayanga baan bapanne, nangingkeia tusing nuutang laksanan bapanne ento, 15 iatusing nyungsung arca-arcanwong Israele, wiadinnaar surudan uli sanggahe ane tan kawenangang,ia tusing nemenin somah mpal, 16wiadinnindes muah ngrampok anak lenan. Ia ngulihangbarang-barang anak ane gadeanga teken ia,ia nulungin anake seduk aji dedaaran muahanake malalung aji panganggo. 17 Ia tusing nyakmalaksana corah muah tusing mutranang pipis.
NABI YEHESKIEL 18.18–23 1137
Ia ngamanggehang pidabdab Ulune muah ninu nsapa tah Ulune. Ia tusingja lakar ma ulihandosa-dosan bapanne, nanging pas ia lakar idup.18Nanging bapanne ane setata melog-melogmuah ngrampok muah malaksana corah tekensakancan anake. Ento awanane ia ma majalarandosa-dosa ane suba laksanayanga.19Nanging kita matakon kene: Napi awinanipun
ipianak nenten ngemasin dosan bapannyane?Kene pasautne! Sawireh pianakne entomalaksana patut tur melah. Ia ngamanggehangmuah teleb ninu n pidabdab Ulune, entoawanane ia pas idup. 20Nyenja ane ngaedosa, ia ane lakar ma . Ipianak tusing patutngemasin dosan bapannyane, wiadin ibapatusing ngemasin dosan pianakne. Anake anemelah lakar nampi pikolih laksanannyane anemelah muah anake ane corah lakar ngemasinlaksananne ane corah.21 Yening anake ane corah suud ngae dosa
laut ngamanggehang pidabdab Ulune, tur ianglaksanayang paundukan ane patut muahmelah, ia tusing lakar ma , nanging sinah ia idup.22 Sakancan dosannyane lakar kampurayang turia lakar muponin idup, sawireh ia nglaksanayangpaundukan ane patut.” 23 Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur mataken sapuniki:“Apake kaden kita Ulun ledang nyingak jlemane
NABI YEHESKIEL 18.24–29 1138
corah ento ma ? Tusing pesan buka keto. Ulundemenan nyingak ia kapok tur muponin idup.24Nanging yen anake ane patut suud malaksana
ayu, laut ngawi n nglaksanayang paundukanane corah muah cemer, buka ane laksanayangabaan anake corah, apake ia lakar terus enu idup?Tusing! Sakancan laksanannyane ane melah entotusing ada ane lakar kingetang. Ia lakar maulihan kalinyokan muah dosa-dosannyane.25Nanging kita ngorahang kene: ‘Unduk ane
laksanayanga baan Ida Sang Hyang Widi Wasaento tusing beneh.’ Ih wong Israel, padingehangjasabdan Ulune. Kita ngadenmungguing unduk anegae Ulun ento tusing beneh. Suja nne laksanankitane ane tusing beneh. 26 Yen anak ane patutsuud malaksana ayu, tur ngawi n malaksanacorah laut ia ma , ia ma ento majalaranlaksanannyane ane corah. 27 Yen ada anak jaatsuud ngae dosa laut nglaksanayang paundukanane beneh muah melah, ia ngrahayuangidupnyane. 28 Ia inget teken laksanannyane, lautsuud ngae dosa. Ento awanane sinah ia tusinglakar ma , nanging nglantur ia enu idup. 29 Ih kitawong Israel, kita buin ngraos kene: Paundukanane kalaksanayang baan Ida Sang Hyang WidiWasa ento tusing beneh. Apake kita ngadenlaksanan Ulune ento tusing beneh? Suja nne,laksanan kitane ane tusing beneh.
NABI YEHESKIEL 18.30–19.4 1139
30Ane jani, Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur masabda teken kita wong Israel,mungguing Ulun lakar nepasin kita suang-suang,anut teken laksanan kitane. Kutangja sakancanlaksanan kitane ane corah, tur edaja baangadosan kitane nyirnayang kita. 31 Suudangjasakancan laksanan kitane ane corah, tur sehinjapepineh kitane aji pepineh muah keneh aneanyar. Ih wong Israel, apa awanane kita makenehma ?” 32 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Angan aukudko Ulun tusing ngarsayangapang anake ma . Kutangja dosa-dosan kitanetur idupja!” Sapunika sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur.
Kidung kaduhkitan
19 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikayangang ngidungang kidung kaduhkitan
pabuat pararatun Israele makakalih, kadiasapuniki:2 “Memen kitane tan bina buka singane luh. Ia
miara panakne di pantaran singa-singanemuani ane galak.
3 Ia miara panakne tur urukanga maboros.Panakne ento laut bisa nyarap manusa.
4 Bangsa-bangsane pada ningeh unduknyanetotonan, laut pada masangin jeet di
NABI YEHESKIEL 19.5–11 1140
bangbange. Ditu laut ia paida aji sangket,tumuli abana ka Mesir.
5Memenne ngan ang kan tusing ada anebuin nyandang ajap-ajapa. Sasubane ketoia laut miara panakne ane lenan. Panakneento laut dadi singa ane galak.
6 Sasubane panakne ento gede ia nglalana ajakasinga-singane ane lenan. Ia masih mlajahmaboros tur bisa nyarap jlema.
7 Ia nguugang benteng-benteng muahkota-kota. Sabilang ia aung-aung, rakyateane di gumine pada karesresan.
8 Bangsa-bangsane pada mapunduh buat lakarnglawan ia. Rakyate pada teka uli milehan.Ia pada ngebatang jaring ane anggonamaboros, laut ngejuk ia aji jeetne.
9 Singane ento lantas wadahina krangkeng lautabana ka ajeng ida sang prabu di Babel.Ditu ia pangkenge, apanga munyinnetusing buin kadingehan di bukit-bukitIsraele.
10Memen kitane waluya buka punyan anggure,ane men k di sisin tukade. Sawireh dituada yeh, dadinne punyan anggure kakaputbaan don muah buah.
11 Carang-carangne pada siteng, tur sayanngedenang kan dadi tungked kaprabonsang prabu. Punyan anggure ento dadi
NABI YEHESKIEL 19.12–20.3 1141
tegeh pesan kan nganteg sig ambune.Makejang anake nepukin ambate robdonne muah tegeh punyanne.
12Nanging ada anak pedih ane ngabut kankayang akahne, laut entunganga di tanahe.Angine ane uli kangin laut ngampehangkan tuh. Carang-carangne makejangpada lung tur laut katunjel.
13Ane jani ia kapula di tegal melakanga, digumine ane tuh ane tusing misi yeh.
14 Bungkil punyan anggure ento dilap api, turapine ento laut ngeseng carang-carangmuah buahne. Carang-carangne tusingenu buin siteng, tur tusing buin daditungked kaprabon ida sang prabu.”
Sapunika kidung kaduhkitan, sane patutkakidungang mawali-wali.
Pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa miwahpepineh manusane sane tungkas
20 1Nuju tanggal adasa sasih sane kapinglima, sasampune ang maselong pitung
taun suenipun, raris wenten parapamimpinpasamuan Israele makudang-kudang diringrauhin ang, tur malinggih ring arepan ange,buat maosang pakarsan Ida Sang Hyang WidiWasa. 2 Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa rarismasabda ring ang, sapuniki: 3 “Ih manusa,
NABI YEHESKIEL 20.4–8 1142
ngraosja teken jlemane ento. Orahang tekenia, mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur ngandika, buka kene: ‘Apake kita tekamai buat nunasang pakarsan Ulune? Sasajaane,Ulun ene Widi ane nyeneng. Ulun tusing ledangyen kita nunasang pakarsan Ulune. Ulun Ida SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane masabdabuka keto.’4 Ih manusa, apake kita nyadia nepasin ia?
Lautangja jalanang buka keto. Pa ngetja ia unduklaksanan leluurnyane ane cemer. 5Orahinja iaunduk ane nikayang Ulun. Dugase Ulun nyelikIsrael, Ulun ngardi prajanjian teken ia. Ulunnyinahang ragan Ulune teken ia di tanah Mesir,tur ngandika teken ia kene: ‘Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, Widin kitane.’ 6Dugase ento Ulunmajanji lakar ngajak ia pesu uli tanah Mesir, turUlun nantan ia ngungsi gumi ane suba selik Ulunpabuat ia, nah ento gumi ane gemuh landuh,tur gumi ane paling melaha. 7Ulun ngandikainia apanga ia ngentungang arca-arca ane cemerane tresnaina, buina apanga eda ia ngletehindewekne aji dewa-dewan wong Mesire anepalsu, sawireh Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa,Widinnyane. 8Nanging ia pada nglawan Ulun turtusing nyak madingehang pangandikan Ulune.Ia tusing nyak ngentungang arca-arcannyaneane cemer wiadin ngutang dewa-dewan wong
NABI YEHESKIEL 20.9–14 1143
Mesire. Ulun suba matagenan lakar nibakangpidukan Ulune ane tan sipi teken ia, ditu ditanah Mesir. 9Nanging unduke ento buungangUlun, sawireh unduke ento lakar ngranayangparab Ulune kanistayang, rehning Ulun subangwarah-warahang teken wong Israele, di arepanbangsa sig tongosne magumana, mungguingUlun lakar nuntun ia pesu uli tanah Mesir.10 Sasubane keto Ulun laut nuntun ia pesu uli
tanah Mesir, tur nganteg di tegal melakange.11Ulun maicayang tah- tah Ulune muahngurukang ia pidabdab-pidabdab Ulune, anengranayang idup sakancan anake ane sa nutteken pidabdabe ento. 12Unduk ngamanggehangRerainan Sabate, dadiang Ulun tanda prajanjiandi pantaran Ulune ngajak ia buat ma ngetia, mungguing Ulun Sang Hyang Widi Wasa,ane ngawanang ia suci. 13Nanging yadianjadi tegal melakange, ia masih nglawan Ulun.Ia mamurug pidabdab-pidabdab Ulune, tur iatulak teken tah- tah Ulune. Pidabdab muahtah Ulune ngrahayuang sakancan anake ane
sa nut pada idup. Tan kadi-kadi baana ngletehindina Sabate ento. Ulun suba matagenan lakarnibakang pidukan Ulune ane ngendih murubditu di tegal melakange, buat nyirnayang ia.14Nanging ento buungang Ulun sawireh undukeento lakar ngranayang parab Ulune kanistayang
NABI YEHESKIEL 20.15–21 1144
di pantaran bangsa-bangsane, ane suba nepukinUlun nuntun wong Israele pesu uli tanah Mesir.15 Ento awanane Ulun ngardi prajanjian di tegalmelakange, mungguing Ulun tusing lakar ngajakia ka gumi ane suba paicayang Ulun teken ia,nah ento gumi ane gemuh landuh muah gumiane paling melaha. 16Ulun ngardi prajanjianeento, sawireh ia suba nulak tah- tah Ulun,tur mamurug pidabdab-pidabdab Ulune muahngletehin Rerainan Sabate, tur ia enu demenannyungsung arca-arcannyane.17Nanging sasubane ento, Ulun laut madalem
ia. Ulun laut mutusang mungguing Ulun tusinglakar ngama ang ia ditu di tegal melakange.18 Tungkalikane Ulun laut ma nget paratruna-trunane ane ada di pantarannyane, bukakene: ‘Edaja jalananga pidabdab-pidabdabane gaena baan paraleluur kitane. Edaja tuutakabiasaannyane wiadin ngletehin awak kitaneaji arca-arcannyane. 19Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, Widin kitane. Tinu nja pidabdabmuah tah- tah Ulune. 20Dadiangja dina Sabateento rerainan apanga ento dadi tanda prajanjianane gae iraga, buina apanga ma nget kita,mungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin kitane.’21Nanging katurunane ento masih nglawan
Ulun. Ia mamurug pidabdab-pidabdab muah
NABI YEHESKIEL 20.22–26 1145
tusing ngamanggehang sapa tah Ulune,ane ngawanang sakancan anake ane ninu npidabdabe ento idup. Ia ngletehin dinaSabate. Ulun suba matagenan lakar nibakangpidukan Ulune ane murub teken ia ditu ditegal melakange, buat ngama ang ia ajakamakejang. 22Nanging Ulun tusing tulusnyalanang unduke ento, sawireh unduke entolakar ngranayang parab Ulune kanistayangdi pantaran bangsa-bangsane ane nepukinUlun nantan wong Israele pesu uli tanahMesir. 23 Ento awanane Ulun nyumunin ngaeprajanjian di tegal melakange. Ulun masumpahmungguing Ulun lakar nyambehang ia di sakuubgumine makejang. 24Ulun nyalanang undukeene, sawireh ia suba nulak sapa tah Ulun. Iamamurug pidabdab Ulune muah ngletehin dinaSabate, tur nyungsung arca-arca ane patuh bukaane sungsunga baan leluurnyane.25 Sasubane keto, Ulun laut ngicen ia pidabdab
ane tuara melah muah tah- tah ane tuarangranayang idup. 26Ulun nepinin ia ngletehindewekne aji aturanne padidi muah Ulun nepininia ngaturang pianak-pianake ane paling kelihakanggon caru. Unduke ento makadadi ukumanpabuat ia, tur apanga sinah pabuat ia, mungguingUlun ene Sang Hyang Widi Wasa.
NABI YEHESKIEL 20.27–31 1146
27 Sawireh keto ih manusa, ane jani tekedangjasabdan Ulune, Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur, teken wong Israele. Ada buin caraane lenan ane anggona baan leluurnyane buatnganistayang Ulun, malantaran ngkahnyaneane tuara sa a tuu. 28Ulun ngajak ia ka gumi anesuba janjiang Ulun lakar paicayang Ulun tekenia. Mara ia nepukin bukit ane tegeh-tegeh muahpunyan kayu ane rob, ditu ia laut ngaturangaturannyane makejang. Ia pada ngae Ulun dukamalantaran morbor aturan muah ngaturanganggur. 29Ulun matakon teken ia kene: ‘Apakesuja nne tongos ane tegeh-tegeh, ane ungsikita ento.’ Ento awanane tongose ento kadanin:Tongos-tongos ane tegeh kan kayang jani.30Ane jani tekedangja sabdan Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur teken wong Israele,kene: ‘Apa awanane kita dadi ngae dosa anepatuh buka ane gaena baan leluur kitane muahninu n arca-arcannyane? 31 Buina ane jani kitangaturang aturan ane patuh muah ngletehinawak kitane aji arca-arca ane patuh, majalarankita ngaturang pianak-pianak kitane dadi aturanmaborbor teken arca-arcane ento. Sasubane ketoih kita wong Israel, enu masih kita teka nunasangpakarsan Ulune. Suja nne Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur, Widi ane nyeneng, tusinglakar buin nglugrain kita nunasang apa-apa teken
NABI YEHESKIEL 20.32–38 1147
Ulun. 32 Kita suba mutusang di keneh kitane,mungguing kita edot dadi buka bangsa-bangsaneane lenan, buka jlemane ane nongos di gumineane lenan, laut nyungsung punyan kayu muahbatu-batu kaang. Nanging unduke ento tusinglakar kasidan.’ ”
Ida Sang Hyang Widi Wasanyisipang miwah ngampurayang
33 “Suja nne, Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur, Widi ane nyeneng, Ulun ma ngetkita mungguing sajeroning Ulun duka, Ulun lakarmrentah kita aji kakerasan muah aji sakancankawisesan Ulune. 34Ulun lakar ngedengang tekenkita kawisesan muah bebendun Ulune, dikalanUlune munduhang muah ngamulihang kita ulisakancan gumi tongos kitane laad kasambehang.35Ulun lakar ngajak kita ka ‘Tegal melakangbangsa-bangsane’.Tur ditu Ulun maprakarangajak kita mapadu arep. 36Ulun lakar ngukumkita patuh buka Ulun ngukum leluur kitane ditegal melakang Sinaine.” Kadi asapunika sabdanIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.37 “Lakar sekenang Ulun pesan nyaga kita,
apanga kita nyak sa nut teken pasubayan Ulune.38Ulun lakar ngaadang uli pantaran kitanejlemane ane brontak muah madosa. Ulun lakarngaadang ia uli gumine ane dadi tongos iane jani,
NABI YEHESKIEL 20.39–43 1148
nanging Ulun tusing nglugrain ia mulih ka tanahIsrael. Ditu kita lakar nawang mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa.”39 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Ane jani ih kita wongIsrael, ulurinja keneh kitane! Lautangja ngayahinarca-arcan kitane! Nanging Ulun ma nget kita,mungguing sasubane ento, kita patut sairingteken Ulun tur suud nganistayang parab Uluneane suci, majalaran ngaturang aturan tekenarca-arcan kitane. 40Di gumine ento, sig gunungUlune ane suci, gunung ane tegeh di Israel, kitabangsa Israel makejang patut nyungsung Ulun.Ditu Ulun lakar ledang teken kita tur ngarsayangapanga kita ngaturang aturan teken Ulun nahento aturan kitane ane paling melaha muahane suci. 41 Sasubane Ulun mesuang kita uligumi-gumi tongos kitane laad kasambehang,tur munduhang kita ajak makejang, Ulun nampiaturan ane borbor kita, tur bangsa-bangsanelakar pada nepukin mungguing Ulun ene suci.42Dikalan Ulun ngamulihang kita ka tanah Israel,gumi ane janjiang Ulun lakar paicayang Ulunteken paraleluur kitane, ditu kita lakar nawang,mungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa.43Ditu kita lakar inget teken sakancan laksanankitane ane cemer muah teken unduk kitangletehin awak kitane padidi. Kita lakar seneb
NABI YEHESKIEL 20.44–49 1149
teken awak kitane padidi, malantaran sakancanlaksanan kitane ane corah. 44Dikalan Ulunenyaga kaluihan Ulune, ih kita wong Israel, kitalakar nawang mungguing Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, sawireh Ulun tusing nibakang tekenkita pikolih ane patut tampi kita baan laksanankitane ane jaat muah corah ento.” Kadi asapunikasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur.
Wenten geni bedelod45 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 46 “Ih manusa, iwasinja marep
kelod. Ngraosja marep teken kelode, tur warah-warahangja ramalane marep teken alase anebedelod. 47Orahinja alase bedelod madingehangsabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur, ane kene: ‘Iwasinja, Ulun ngendihang api,tur apine ento lakar ngeseng sakancan punyankayune ane ada sig ibane, yadian punyan kayuneane lumlum wiadin ane tuh. Tusing ada ane lakarnyidayang ngama ang apine ento. Apine entolakar nilap uli kelod ngajanang, tur sakancananake lakar ngrasayang panes apine ento. 48 Iaajaka makejang lakar pada nawang tusing adaanak ane nyidaang ngama ang.’ ”49Nanging ang raris ngaturang pawungu
sapuniki: “Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa
NABI YEHESKIEL 21.1–7 1150
Sane Maha Luur, sampunangja ang nikayanganglaksanayang paindikane punika. Sakancanjadmane sampun pada makeengan, mungguing
ang tan mari mabaos klingkang-klingkung.”
Pedang Ida Sang Hyang Widi Wasa
21 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Ih manusa, marepanja
ka kota Yerusalem, tur mucap-ucapja marepteken tongos-tongos rakyate mabak . Pa ngetjagumi Israele, 3mungguing Ulun Sang HyangWidi Wasa masabda kene: ‘Ulun ene musuhkitane. Ulun lakar ngaud pedang Ulune lautngama ang kita ajak makejang, yadian anemelah wiadin ane corah. 4Ulun lakar ngadokangpedang Ulune nglawan sakancan jlemane, ulikaja kan teked kelod. 5 Sakancan manusanelakar nawang mungguing Ulun Sang Hyang WidiWasa suba ngaud pedang Ulune, tur Ulun tusingbuin nyaungin pedange ento.’6 Ih manusa, gerong-gerongja buka anake ane
nyag kenehne ulihan putus asa. Gerong-gerongjanandang kasedihan di tongose ane tepukinabaan sakancan anake. 7 Yen ia pada matakon,ngudiang dadi kita gerong-gerong, orahang tekenia, ulihan kita ningeh orta. Yen ortane ento subaneked dini, keneh anake lakar pada kaliput baanjejeh, limannyane lakar pada kepek tan pabayu,
NABI YEHESKIEL 21.8–12 1151
kawanenannyane lakar sirna, tur entudnyanelakar pada ngejer. Panemayannyane pas lakarteka, tur lakar kasidan buka keto.” Sapunikasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur.8 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 9 “Ih manusa warah-warahangja
ramalane ene. Tekedang teken rakyate, sabdanUlune, Sang Hyang Widi Wasa, ane buka kene:‘Ada pedang ane suba masangih muah
makosot.10 Pedange ento kasangih buat kanggon
ngama ang, tur kakosot apanga kelem-kelem buka kilape. Tusing lakar adakaliangan, sawireh kaulan Ulune subatusing ngrunguang sakancan piteket muahpasisipe.
11 Pedange suba kakosot, apanga sidakaprabotang. Pedange ento kasangihmuah kakosot, buat kapagemelin limananake ane ama -ma .
12 Ih manusa, ngelingja gerong-gerong nandangduhkita. Pedange ene ka bakang tekenkaulan Ulune marep teken sakancanpamimpin Israele. Ia ajaka makejang lakarkama ang bareng-bareng teken sisankaulan Ulune. Pantegja tangkah kitaneulihan putus asa.
NABI YEHESKIEL 21.13–20 1152
13Ulun mintonin kaulan Ulun tur yen iatusing kapok, sakancan unduke ene lakarka bakang teken ia.’
14 Ih manusa, ane jani warah-warahangjaramalane. Andupangja liman kitane, ditupedange lakar nyempal mawali-wali. Pedangeento pedang ane ngama ang, pedang anengresresin muah munggal. 15 Pedange entongranayang kaulan Ulune pada telah kawanenanetur ia pada bah. Ulun ngancam kotannyane ajipedang ane kelem-kelem buka kilape tur nyadialakar ngama ang. 16 Ih iba pedang ane mangan,sempalja ane di kenawan muah ane di kebot.Sempalja milehan marep kijaja iba. 17Ulun masihlakar ngandupang liman Ulune tur pidukan Ulunelakar lemper. Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa,suba ngandika buka keto.”
Pedang sang prabu saking Babel18 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 19 “Ih manusa, ngaeja gambar
jalan dadua, ane lakar entasina baan raja Babele,ane nganggar pedang. Jalane ento makadaduangawi n uli di gumine abesik. Isininja panunjukjalan di pateluan jalane ento. 20 Panunjuk jalaneane abesik lakar matujuhin sang prabune entojalan ane ngungsi kotan wong Amone ane madanRaba muah ane lenan lakar matujuhang jalane
NABI YEHESKIEL 21.21–26 1153
ka Yehuda, ka kota Yerusalem ane mabenteng.21 Sang prabu Babele majujuk di sisin panunjukjalane ane di pateluan jalane ento. Buat lakarmilih jalan ane lakar tuuta, ia ngocok panahne,tur ia nunasang teken arcannyane, nureksaina n aturan wewalungane. 22Nah ane janilimanne tengawan laut ngisi panah ane mapingetYerusalem. Unduke ento ngorahin ia apanga iamajalan tur masang alat panggempur tembok,tur nyuryakang suryak perang, masang alatpanggempur di arep gapuran kotane, ngaepertahanan muah ngae bangbang perlindungan.23Wong Yerusaleme tusing ngugu unduke ene,sawireh ia andel teken prajanjian ane subagaena ento. Nanging ramalane ene ma nget iaunduk dosa-dosannyane muah ngwangsi n ia,mungguing ia lakar katawan. 24 Sawireh keto,sabdan Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur kene: ‘Dosa-dosan kitane kaberberang.Sakancan anake pada nawang kapelihan kitane.Kita ngedengang dosa-dosan kitane aji sakancanlaksanan kitane. Kita kena pasisip, tur Ulun lakarnyerahang kita teken musuh-musuh kitane.’25 Ih kita pamrentah Israel ane corah muah ane
leteh, panemayan kitane nah ento dina pasisipkitane ane pamragat jani suba teka. 26Ulun SangHyangWidiWasa SangMaha Luur subamasabda.Embusja gelungan muah sorban kitane. Tusing
NABI YEHESKIEL 21.27–31 1154
ada ane enu buka ane suba-suba. Anake anewas- was pada bangunja. Surudangja tegak
anake ane mrentah. 27Uug, uug! Sasajaane Ulunlakar nguugang kotane ento. Nanging unduke enetusing lakar kasidan, satonden anake ane selikUlun buat nyisipang kotane ento teka. Sasubaneketo Ulun lakar maicayang unduke ento tekenanake ento.”
Pedang miwah wong Amone28 “Ih manusa, warah-warahangja ramalane
ene. Tekedangja sabdan Ulune Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur teken wong Amone,ane nganistayang wong Israele. Orahang tekenia kene: ‘Pedange suba sedia lakar nguugang.Pedange ento makosot buat lakar kanggonngama ang, tur kelem-kelem buka kilape.29Wahyune ane tepukin kita ento palsu muahramalan ane orahang kita ento bobab. Kita corahtur dursila tur panemayan kitane suba teka, nahento dina pamragat kitane. Pedange ento lakarulung di baong kitane.’30 Saunginja pedange ento. Ulun lakar nepasin
kita di tongos kitane kadakang, nah ento digumi palekadan kitane. 31 Kita lakar ngrasayangpidukan Ulune, dikalan Ulune niwakang pidukaneento teken kita, buka apine ane ngendih murub.Ulun lakar nyerahang kita teken jlemane ane
NABI YEHESKIEL 21.32–22.7 1155
angkara ane suba biasa angrusak. 32 Kita lakarkageseng aji api. Ge h kitane lakar kakecorangdi gumin kitane, tur tusing ada buin anak anengingetang kita.” Sapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa.
Dosa-dosan kota Yerusaleme
22 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Ih manusa, apake kita
suba sedia nepasin kota ane bek misi jlema aneama -ma ? Tlehtehangja teken ia, sakancanlaksanannyane ane cemer. 3 Tekedang tekenkotane ento, sabdan Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur, kene: Sawireh iba subaliu pesan ngama ang rakyat ibane muah subangletehin dewek ibane majalaran nyungsungarca, dadinne panemayan ibane suba teka. 4 Ibapelih sawireh iba ama -ma tur iba cemermajalaran arca-arca ane gae iba, ento awananepanemayan ibane suba teka muah tuuh ibanesuba pragat. Ento kranane Ulun suba nglugrainparabangsane pada minjulin iba muah guminemakejang pada ngadesem teken iba. 5Gumi-gumiane paek muah ane joh ngadesem teken iba,sawireh iba tusing ngelah pidabdab. 6 Sakancanpamimpin Israele pada andel teken kakuatandewekne tur pada ama -ma . 7Di kota tusingada anak ane bak teken wong tuannyane. Iba
NABI YEHESKIEL 22.8–14 1156
nguluk-nguluk wong sunantara muah meresanake balu-balu muah anake ubuh-ubuh.8 Iba tusing ngajiang tongose ane suci, turiba tusing ngamanggehang dina Sabate. 9Adamakudang-kudang rakyat ibane misunayangmpalne, apanga mpalne ento kena danda
pa . Ada masih makudang-kudang diri dipantarannyane ane naar surudan arca-arcane.Ada makudang-kudang ane tusing suud-suudngulurin indriannyane. 10Ada makudang-kudangane medem ngajak somah bapanne. Ada masihanak maksa ngajak anak luh masanggamadikalane ia nuju sebel diawak. 11Ada anemamitra muah ada masih ane mlegandangmantunne wiadin nyama kualonne. 12Adamakudang-kudang di pantaran rakyat ibanenanggap upah ama -ma . Ada ane mutranangpipis marep teken sesamannyane wong Israelmuah nyugihang dewek malantaran ngae pocolmarep teken anake ento. Ia suba pada engsapteken Ulun.” Sapunika sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur.13 “Ulun lakar ngwales teken iba sawireh iba
suba ngrampok muah ama -ma . 14Apake ibangaden iban ibane lakar enu ngelah kawanenanmuah enu cukup ngelah kakuatan buat ning ngliman ibane, dikalan Ulune mangseh marepteken iba? Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa ane
NABI YEHESKIEL 22.15–22 1157
masabda tur Ulun lakar nglaksanayang sabdanUlune ento. 15Ulun lakar nyambehang rakyatibane sig sakancan gumi muah bangsa tur lakarnyuudang laksanan ibane ane corah. 16Ditubangsa-bangsane ane lenan lakar nganistayangiba nanging iba lakar nawang, mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa.”
Prapen panyepuhan Ida Sang Hyang Widi Wasa17 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 18 “Ih manusa, wong Israele
suba tan paguna buat Ulun. Ia waluya bukasisan logame, satmaka temaga, mah, besimuah mah selem, ane enu masisa di prapene,sasubane perake kasepuh. 19 Sawireh keto, anejani, Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur, ngandika teken ia mungguing ia patuh tanpaguna buka logame ento. Ulun lakar ngaba iaajaka makejang ka Yerusalem, 20 patuh bukaperak, temaga, besi, mah selem muah mahpu h ane kacelepang ka prapen panyepuhane.Pidukan muah bebendun Ulune lakar nglebur iabuka apine nglebur logame ento. 21 Sasajaane,Ulun lakar munduhang ia di Yerusalem, laut iaborbor tur lebur Ulun aji pidukan Ulune. 22 Ialakar kalebur di Yerusalem, buka perake kaleburdi prapene, tur sasubane keto ia lakar nawang,
NABI YEHESKIEL 22.23–28 1158
mungguing ia sedekan ngrasayang pidukan IdaSang Hyang Widi Wasa.”
Dosa-dosan parapamimpin Israele23 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda ringang, sapuniki: 24 “Ih manusa, tekedang teken
wong Israele,mungguing guminnyane ento tusingsuci. Ento awanane Ulun lakar nyisipang gumineento aji pidukan Ulune. 25 Parapamimpinnyanewaluya buka singane ane gerem-gerem sigburone ane sarapa. Ia pada ngama ang anak,laut nyuang pipis muah kasugihan ane bakatangatur malantaran solahne ama -ma ento liu adaanak balu. 26 Parapanditane mamurug pidabdabUlune, muah suba tusing ngajiang paundukanane suci. Ia tusing maminayang paundukan anesuci muah ane tan suci. Ia tusing ngurukangapa binan barang-barang ane suci muah anecemer, tur ia tusing rungu teken Rerainan Sabate.Pamragatne bangsa Israele laut tusing ngajiangUlun. 27 Paraprakanggon pamrentahe waluyabuka cicing alasane ane mesbes buron anesuba ma anga. Ia pada ama -ma buat ngulakasugihan. 28 Paranabine suba ngangkebin dosa-dosanne ento, buka anake nekepin temboke ajilelaburan pu h. Ia maan wahyu palsu muahngucapang ramalan ane bobab. Ia ngaku-akungwarahang sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
NABI YEHESKIEL 22.29–23.5 1159
Sang Maha Luur, nanging Ulun Sang Hyang WidiWasa tusing ada masabda teken ia. 29Anakesugih-sugih pada mamekel muah ngrampok. Ianyaki n anake was- was muah meres wongsunantarane. 30Ulun ngalih-alihin anake anenyidayang ngae tembok, ane nyidayang majujuksig tongos-tongos ane laad kuugang. Ulun ngalihanak ane nyidayang nindihin gumine, dikalanpidukan Ulune lakar nguugang temboke ento.Nanging Ulun tusing maan angan aukud. 31 Entoawanane Ulun lakar nibakang pidukan Ulune sigiane, waluya buka apine. Ulun lakar nguugangia malantaran laksanannyane.” Kadi asapunikasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur.
Anak istri pasemetonansareng kalih sane madosa
23 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaring ang, sapuniki: 2 “Ih manusa, ada
anak luh panyamaan ajaka dadua. 3Dugaseia bajang, ia nongos di Mesir tur ditu ia dadisundel, tur ia tusing enu bajang genten. 4Anekelihan madan Ohola (ia makadadi lawat kotaSamariane) muah ane cerikan madan Oholiba (iamakadadi lawat kota Yerusalem). Ia makadaduaanggon Ulun somah tur pada nglekadang pianakpabuat Ulun. 5 Yadian ia dadi gelah Ulune, Ni
NABI YEHESKIEL 23.6–13 1160
Ohola enu masih mamitra tur sanget pesania kasemaran teken dedemenannyane ane uliAsur. 6Mitrannyane ento soroh prajurit anenganggo panganggo mawarna tangi, sorohbupa muah prakanggo-prakanggo, makejangsoroh prawira muda ane bagus-bagus gobanne.7 Ia dadi sundel pabuat sakancan prawira wongAsure muah baan kasemaranne, ia ngletehindewekne malantaran nyumbah arca-arcan wongAsure. 8 Ia nutugang laksanannyane dadi sundel,ane suba jalananga di Mesir, sig tongos ianekelangan kabajangannyane. Ngawit uli dugasbajang, anake muani-muani suba medem ngajakia tur ia anggepa cara sundel. 9Wireh keto, Ulunnyerahang ia teken mitranne wong Asure ento,ane edotanga pesan. 10 Paramitrannyane entopada nglalungin ia, pianakne luh muani padakejuk tur ia laut ma anga aji pedang. Dini dituanake luh-luh lakar pada ngraosang unduknyaneento.11 Yadianja adinne Ni Oholiba nepukin unduke
ento, nanging ia jaruhan muah sangetan ianyundel bandingang teken embokne Ohola. 12 Iamasih sanget pesan kasemaran teken parabupamuah prawira wong Asure, soroh prajurit anemapanganggo ngranyab muah teken prawiraneane negakin jaran, sawireh anake truna-trunaento bagus-bagus. 13Ulun nyingak ia suba leteh
NABI YEHESKIEL 23.14–21 1161
pesan, tur laksanannyane makadadua ento patuhpesan jaatne.14 Sayan makelo, sayan nyangetang ia kalebu
sig kaletehannyane. Ia kadaut baan gambarprakanggon wong Babele ane mukir di temboketur mapulas aji warna barak ngendih, nganggosabuk di bangkiangne muah nganggo sorbanane maoncer di terasne. 15 (23:14) 16Mara ianepukin paraprakanggone ento ia lantas sangetpesan kasemaran, laut ngutus anak ka Babel buatngalih paraprakanggone ento. 17Wong Babeleento laut pada teka tur matemu semara ngajakia. Paraprakanggone ento nemenin tur ngletehinia sanget pesan. Kan pamragatne ia senebteken parawong Babele ento. 18 Ia ngedengangibanne di arep anake liu tur anake makejangpada nawang mungguing ia dadi sundel. Ulunge ng pesan teken ia, patuh buka Ulun ge ngteken embokne. 19 Ia buin nyangetang nyundellebihan teken ane laksanayanga dugase ia enubajang, dugase ia nyundel di Mesir. 20 Ia sangetpesan kasemaran teken anake muani-muaniane buang-buang, ane pranannyane gede-gede,ane buangne buka jarane muani.” 21 (Oholiba,nyai dot buin nyalanang ane suba jalanang nyaidugas nyaine bajang di Mesir, sig tongos anakemuani-muani pada mecil nyonyon nyaine turnyuang kabajangan nyaine.)
NABI YEHESKIEL 23.22–26 1162
Pasisip Ida Sang Hyang Widi Wasatumiba ring anake istri sane alitan
22 “Sawireh keto, ane jani Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur masabda teken nyaiOholiba kene: Nyai suba wadih teken mitra-mitran nyaine. Nanging Ulun lakar ngawanang iapada pedih teken nyai, tur Ulun lakar nekaangia buat ngiter nyai. 23Ulun lakar nekaangsakancan wong Babele muah wong Kasdime,wong Pekod, wong Soa muah wong Koa muahwong Asure makejang. Ulun lakar munduhangsakancan parabupa muah prawirane anebagus-bagus, sakancan paraprakanggo muahparaprawirane ane negakin jaran. 24 Ia lakarpada nyia n nyai uli kaja ngajak wadua bala liupesan, kadulurin baan kreta perang muah kretaane muat bebekelan. Ia pada nganggo tamengmuah nyaluk topi waja tur lakar ngiter nyai.Ulun lakar nyerahang nyai teken ia, tur ia lakarnepasin nyai aji undang-undangnyane padidi.25 Sawireh Ulun duka teken nyai, dadinne Ulunlakar nglugrain ia nyalanang gedegne teken nyai.Ia lakar ngetep cunguh muah kuping nyainemuah ngama ang pianak nyaine. Sasajaane ialakar nyuang pianak-pianak nyaine luh muahmuani uli sig nyaine, laut tunjela idup-idup. 26 Ialakar nguek panganggon nyaine, tur nyuang
NABI YEHESKIEL 23.27–33 1163
sesocan nyaine. 27Ulun lakar nyuudang buangmuah kajaruhan ane suba jalanang nyai ngawituli dugas nyaine di Mesir. Nyai lakar tusing taenbuin ngiwasin arca-arca wiadin inget teken gumiMesire.”28 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur: “Ulun lakar nyerahang nyaiteken anak ane gedegin muah senebin nyai.29Dadinne ia lakar nyuang sakancan sekayannyaine tur lakar nepinin nyai malalung muahngedengang nyai buka sundele. Buang muahunduk nyaine dadi sundel, 30 ane ngawanangnyai dadi buka keto. Nyai nyundel marep tekenparabangsane, tur ngletehin dewek nyaine ajiarca-arcannyane. 31Nyai nuut pajalan nyamannyaine. Ento awanane Ulun lakar nyisipang nyaipatuh buka ane rasaanga teken embok nyaine.”32 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki:“Nyai lakar nginem uli gelas nyaman nyaine,
ane gede tur dalem. Sakancan anakeluh nganistayang muah ngewerin nyai.Gelasne ento bek pesan.
33 Isin gelase ento lakar ngawanang nyaisebet muah punyah, gelas ane bek misikatakutan muah karusakan, nah ento gelasnyaman nyaine Samaria.
NABI YEHESKIEL 23.34–39 1164
34Nyai lakar nginem tur nelahang isinne kantuh, tur kepehan bebelahane nebektangkah nyaine.
Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurane suba masabda buka keto.”35 Sane mangkin, sapuniki sabdan Ida Sang
Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur: “Sawirehnyai engsap teken Ulun muah ngutang Ulun, nyailakar nandang sangsara malantaran buang muahunduk nyaine dadi sundel.”
Pasisip Ida Sang Hyang Widi Wasa tumibaring anake istri makakalih punika
36 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda ringang sapuniki: “Ih manusa, apake kita suba
sedia buat nepasin Ni Ohola muah Ni Oholiba?Tlektekangja sakancan laksanannyane ane cemer.37 Ia suba mamitra muah mama -ma . Ia subamamitra ngajak arca-arca muah ngama angpianak-pianakne ane lekadanga pabuat Ulun. Iangaturang pianak-pianak Ulune muani-muaniteken arca-arcannyane. 38 Tusingja amontodogen ane laksanaanga. Ia masih nemberangPerhyangan Agung Ulune muah ngletehin dinaSabate, ane suba adakang muah manggehangUlun. 39Dugas iane ngama ang pianak-pianakUlune buat kanggon aturan teken arca-arcane ia
NABI YEHESKIEL 23.40–47 1165
masuk ka Perhyangan Agung Ulune tur ngletehinPerhyangane ento.40Mawali-wali ia ngutus anak buat ngundang
anak ane uli joh-joh, tur anake ento pada teka.Anake luh makadadua ento laut manjus turngurisin alisne muah nganggo sesocan. 41 Ia padanegak sig dipane ane melah, tur di arepannyaneia nyediang meja ane bek misi barang anemelah-melah, luire wewangian muah lengissaitun ane paicayang Ulun teken ia. 42Ditu lautkadingehan munyin anak liu pada maliang-liang,tur ada anak ajaka liu teka uli tegal melakange.Anake liu ento nyalukang gelang sig liman anakeluh-luh ento muah gelungan ane melah sigtendasne. 43Ditu Ulun mapakayunan, mungguinganake liu ento mamitra ngajak anak luh anesuba usak ulihan nyundel. 44Anake liu entomawali-wali teka mamitra. Anake ento nekainOhola muah Oholiba anake luh ane dursilaento. 45Anake ane patut lakar nepasin ia ajakamakejang, baane ia mamitra muah mama -ma ,sawireh ia pada mamitra muah limannyane subakaliab baan ge h.”46 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur: “Tekaangja grombolanebuat ngaduk muah ngrampok ia. 47Depangjagrombolane ento ngencur ia aji batumuah nyia nia aji pedang, ngama ang pianak-pianaknyane
NABI YEHESKIEL 23.48–24.4 1166
muah nunjel umahne. 48Di sakuub gumine entoUlun nyuudang paundukane ene. Paundukan anecemer ento makadadi pa nget buat sakancanluh-luhe, apanga ia tusing nyalanang mamitrabuka keto. 49Nah nyai anak luh panyamaan ajakdadua, Ulun lakar nyisipang nyai malantarankacemeran nyaine muah dosa-dosan nyainenyungsung arca-arca. Sasubane keto nyai lakarnawang, mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur.”
Payuk sane amah barak
24 1 Tanggal dasa sasih sane kaping dasa ringtaun sane kaping sia, sajeroning ang
wenten ring paselongan, Ida Sang Hyang WidiWasa raris masabda ring ang sapuniki: 2 “Ihmanusa, catetja tanggale jani, sawireh didinanejani ratun wong Babele ngawi n ngurung kotaYerusaleme. 3Orahangja teken kaulan Ulune anebrontak ento, pangandene ene, ane paicayangUlun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurteken ia, kene:Tungguhangja payuke sig apine, tur bekinja
isinin yeh.4 Pulangja ka payuke ento daging ane paling
melaha makudang tebih, nah ento bagianpala muah ba sne. Laut bekin masih ajitulang-tulang ane pepilihan.
NABI YEHESKIEL 24.5–13 1167
5 Pilihinja daging biri-birine ane paling melaha,tur tumpukang saange di batan payuke.Depangja yehe kan maluab, tur luabangjatulang-tulang muah daginge ento.”
6 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur: “Sengkala kotan jlemane anedemen mama -ma . Kotane ento tan binabuka payuke ane amah barak ane tusing taenmasutsut. Sakatebih daginge ento lakar kajemak,tur tusing ada enu magantulan. 7Di kota adaanak ngama ang jlema, nanging ge hne tusingngecor di tanahe, tur tusing urugina baan abu.Nanging ge hne ento kecoranga sig batu kaangeane gundul. 8Ulun suba numanang ge hneditu sig tongose ane tusing sida kilidang, buatmangunang keneh ngwales ane angarab-arab.”9 Sapuniki pangandikan Ida Sang Hyang
Widi Wasa Sane Maha Luur: “Sengkala kotanjlemane ane ama -ma ento! Ulun ngragaane nugdugang saang. 10Abaangja buin saang.Endihangja apine. Lablabja daginge. Entungangjakuahne. Tunjelja tulang-tulange. 11Ane janipejangja payuk temagane ane puyung ento diduur baane, tur depang ia kan barak makerab.Sasubane keto payuke ento lakar buin dadi suci,sasubane baraknyane telah puun, 12 yadiastunjasakancan baraknyane ento tusing sirna sig apine.13 Ih Yerusalem, laksanan ibane ane cemer ane
NABI YEHESKIEL 24.14–18 1168
suba ngletehin iba. Yadiastun Ulun ngibehangbuat nyuciang iba, nanging iba enu masih leteh.Iba tusing lakar nyidayang buin suci kan ibasuba ngrasayang kawisesan pidukan Ulune anemurub. 14Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa anengandika buka keto. Panemayannyane subateka, buat Ulun lakar malaksana. Ulun tusinglakar ngengsapang dosa-dosan ibane wiadinnyinahang sih kapiolasan teken iba wiadinmadalem iba. Iba lakar kasisipang malantaranpaundukan ane suba laksanayang iba.” Sapunikasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur.
Indik sedan rabin nabine15 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 16 “Ih manusa, aji angkihan
akeplisan Ulun lakar ngaadang anake ane palingtresnain kita. Kita tusing dadi makeengan wiadinngeling wiadin mesuang yeh mata. 17 Eda baangapaselsel kitane kan dingeh anak. Eda kitamagundul wiadin tusing nyaluk sandal makadadicirin kitane nandang kasedihan. Eda kita nekepmuan kitane muah naar dedaaran ane biasadaara baan anake ane nandang duhkita.”18 Ring rahinane punika pasemengan ang
mabaos ring rakyate. Ring wenginnyanesomah ange padem, tur benjangipun ang
NABI YEHESKIEL 24.19–24 1169
nglaksanayang paindikan sane sampunkapituduhang ring ang. 19 Irika rakyate rarismataken ring ang sapuniki: “Napi awinannyaguru dados malaksana kadi asapunika?”20 Irika ang raris mabaos ring anake akeh
punika: “Ida Sang HyangWidiWasa ngandikayangang, 21mangda ngrauhang pawarahe puniki
ring semeton wong Israel, sapuniki: Semetonnyumbungang kakuatan Perhyangan Agunge.Semeton seneng nyingakin tur ngrauhinPerhyangane punika, nanging Ida Sang HyangWidi Wasa jaga nemberang Perhyangan punika.Tur kulawargan semetone sane truna-trunasane kantun ring Yerusalem jaga pejah ringpayudan. 22 Sasampune punika semetonjaga nglaksanayang paindikan sakadi sanelaksanayang ang puniki. Semeton nenten jagangangkebin prarain semetone, miwah semetonnenten pacang ngajengang ajeng-ajengan anakesane nandang duhkita. 23 Semeton nenten jagamagundul, wiadin jaga nenten nganggen sepatu,wiadin kasedihan wiadin nangis. Semetonjaga nyag malantaran dosa-dosan semetone,tur semeton saling paduuhin ngajak mpalsemetone. 24 Irika ang jaga dados ciri pabuatsemeton. Semeton jaga nglaksanayang sakancansane laksanayang ang. Ida Sang Hyang WidiWasa ngandikayang mungguing yen paindikan
NABI YEHESKIEL 24.25–25.3 1170
punika sampun kasidan, irika semeton jagauning, mungguing Ida punika Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur.”25 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ih manusa, Ulun lakar ngaadang PerhyanganAgung sane kukuh bakuh uli sig iane, ane dadikasumbungan muah kaliangannyane, ane demenia ngiwasin muah nelokin. Buina Ulun lakarngaadang pianakne muani-muani muah luh-luh.26Dikalane Ulun nglaksanayang unduke ento,ditu lakar ada anak ane luput uli bencananeento, teka ngabarang unduke ento teken kita.27Didinane ento kita lakar buin nampi kakuasankitane ngraos ane suba taen ilang. Tur kita lakarngraos teken anake ento. Malantaran undukeene kita lakar dadi tanda pabuat rakyate, tur iapada lakar nawang, mungguing Ulun ene SangHyang Widi Wasa.”
Ramalan ngeniang indik wong Amone
25 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Ih manusa,
uman-umanja gumi Amone ento. 3 Tundenjamadingehang sabdan Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur, ane buka kene: Ibaliang pesan nepukin Perhyangan Agung Ulunekatemberang. Iba liang pesan nepukin gumiIsraele suung mangmung muah nepukin rakyat
NABI YEHESKIEL 25.4–9 1171
Yehudane kaselong. 4 Sawireh iba marasa liang,dadinne Ulun lakar nglugrain bangsa ane uli tegalmelakange bedangin ngalahang iba. Ia lakarnyujukang kemahe di gumin ibane laut nongosditu. Ia lakar pada naar woh-wohan muahnginem susu ane dadi gelah ibane. 5Ulun lakarnadiang kota Rabane dadi tongos pangonan untamuah sakuub gumi Amone lakar dadiang Uluntongos pangonan biri-biri, apanga iba nawang,mungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa.”6 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sang Maha Luur: “Iba andup-andup muah kecag-kecog baan liang idep ibane. Iba nganistayanggumi Israele. 7 Sawireh iba nglaksanayang undukane buka keto, dadinne Ulun lakar nyerahangiba teken bangsa ane lenan, ane lakar ngrampokmuah nyarah iba. Ulun lakar nguugang iba kanuug maglaturan, apanga iba tusing enu buin dadibangsa wiadin enu ngelah gumi padidi. Sasubaneketo iba lakar nawang mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa.”
Ramalan ngeniang indik wong Moabe8 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Sawireh wong Moabe subangorahang mungguing Yehudane ento patuhteken sakancan bangsa-bangsane ane lenan,9Ulun lakar nglugrain apang kota-kota ane
NABI YEHESKIEL 25.10–14 1172
mentengin tepi siring gumi Moabe lakar kagebug,kan neked ka kota-kota ane paling melaha, luirekota Bet-Yesimot, Baal-Meon muah Kiryataim.10Ulun lakar nglugrain suku-suku bangsa aneuli tegal melakange bedangin ngalahang gumiMoabe, bareng-bareng ngajak gumi Amoneapanga Moabe ento tusing enu buin dadisatunggaling bangsa. 11Ulun lakar nyisipangwong Moabe, tur ia lakar nawang mungguingUlun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa.”
Ramalan indik wong Edome12 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Wong Edome entongadakang pangwales ane sengit pesan marepteken wong Yehudane, tur pangwalesne entongawinang wong Edome ento dadi pelih gede.13Ane jani Ulun ngwarah-warahang mungguingUlun lakar nyisipang gumi Edome, tur ngama angsakancan manusa muah buron ane ada ditu. Ulunlakar nadiang gumine ento suung mangmunguli di kota Teman nganteg ka kota Dedan,tur jlemannyane lakar pada ma di pasiatan.14 Kaulan Ulune Israel lakar nyalanang pangwalesUlune marep teken wong Edome, tur ia lakarngawanang wong Edome ngrasayang pidukanUlune ane ngendih murub. Ditu wong Edomelakar nawang, kenken rasanne dadi sasaran
NABI YEHESKIEL 25.15–26.2 1173
pangwales Ulune.” Sapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Ramalan ngeniang indik wong Pilis ne15 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Wong Pilis ne subangadakang pangwales marep teken musuhneane uli nguni-nguni, tur nyirnayang musuhneento sajeroning brang nnyane. 16 Sawireh keto,Ulun ngwarah-warahang mungguing Ulun lakarngebug wong Pilis ne tur nyampatang ia pesu.Ulun lakar nyirnayang asing-asing anak anenongos di tanah dangsahe ane di Pilis n. 17Ulunlakar nyisipang ia sanget pesan tur ngadakangpangwales ane gede marep teken ia. Ia lakarngrasayang pidukan Ulune. Sasubane keto ialakar nawang, mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa.”
Ramalan ngeniang indik wong Tiruse
26 1 Sedek sasih anu, tanggal apisan ringtaun sane kaping solas, sajeroning ang
maselong, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Ih manusa, ene undukane suryakina baan wong Tiruse. Ia padamasuryak kene: ‘Kota Yerusaleme suba uug.Kabinawannyane madedagangan suba sirna! Iatusing enu buin dadi saingan ideweke!’
NABI YEHESKIEL 26.3–8 1174
3 Sawireh keto ane aji, kene sabdan UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur: Ihkota Tirus, Ulun ene musuh ibane. Ulun lakarnekaang bangsa, liu pesan buat ngebug iba,tur bangsa-bangsane ento lakar teka tanbina buka ombak ane di pasihe. 4 Ia lakarnguugang tembok-tembok kotan ibane, muahmungkatang menara-menaran ibane. Sasubaneketo Ulun lakar nyampatang sakancan abunekan batu kaange ane gundul dogen ane enu.5 Parabendegane lakar nyemuh jaringne di duurbatu kaange ento ane nyeleg di tengah pasihe.Keto sabdan Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur. Bangsa-bangsane lakar nyarahgumi Tiruse, 6 tur bangsa-bangsane ento lakarngama ang anake ane enu nongos di kota-kotadi gumine ento aji pedang. Sasubane keto wongTiruse lakar nawang, mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa.”7 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Ulun lakar nekaang ratuane paling agunga di pantaran pararatune,nah ento Sang Prabu Nebukadnesar ratune diBabel, buat ngebug kota Tiruse. Ia lakar teka ulikaja, kairing baan wadua bala liu pesan, sahakadulurin baan jaran muah kreta perang muahprajurit ane negakin jaran. 8Anake ane nongosdi kota-kota di gumine ditu lakar pada ma di
NABI YEHESKIEL 26.9–14 1175
pasiatan. Musuhe ento lakar ngae bangbangperlindungan, nugdugang tanah muah nyujukangtembok makadadi benteng-benteng marep tekeniba. 9 Ia lakar nomplok tembok-tembok ibaneaji panomplokan muah mungkatang menara-menaran ibane aji linggis besi. 10Abune anemalepuk ulihan palaib jarannyane, lakar nglikubiba. Munyin gredegan jarannyane ngedenggrobag muah kreta perange lakar ngejerangtembok-tembok ibane dikalane ia pada ngliwatdi gapuran kotane ane uug. 11 Prajurit-prajuritane negakin jaran lakar makuug ngliwat dirurung-rurung ibane, tur ngama ang rakyatibane aji pedangnyane. Tugu-tugun ibane aneandelang iba lakar kapungkatang ka tanahe.12Musuh-musuh ibane lakar nyarah kasugihanmuah dedagangan ibane. Ia lakar nguugangtembok-tembok ibane muah umah-umah ibaneane melah-melah. Ia lakar nyemak batu-batumuah kayu-kayu muah sakancan uug-uugane,laut entunganga ka pasih. 13Ulun lakar nyuudangsakancan kidung ibane, muah lakar nyiepangsakancan munyin tetabuhan rebab ibane.14Ane lakar tumanang Ulun, tuah batu kaangane gundul, tongos bendegane pada nyemuhjaringnyane. Kotane ento tusing taen lakar buinkawangun. Keto sabdan Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur.”
NABI YEHESKIEL 26.15–20 1176
15 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Luur tumiba ring kota Tiruse:“Dikalan ibane kakalahang, anake ane nongosdi pasisi lakar pada karesresan ningeh jeritanjlemane ane kama ang. 16 Sakancan pararatunbangsa-bangsane ane di pasisi lakar pada tuunuli singasanannyane. Ia lakar pada ngelus jubahmuah panganggonnyane ane sarwa endah turnegak di tanahe. Ia lakar pada tengkejut pesannepukin unduk ibane kan ia tusing suud-suudngetor. 17 Ia lakar pada ngidungang kidungkaduhkitan pabuat iba, kene:‘Kotane ane kasub suba benyah. Kapal-
kapalnyane suba telah ilang di pasihe.Rakyat kotane ene nitah pasihe, tursakancan anake ane nongos di pasisi padakaresresan.
18Ane jani didinan iane kuugang, sakancanpulone pada ngetor muah rakyatnyanepada tengkejut ningeh uugnyane ento.’ ”
19 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika sapuniki: “Ulun lakar nadiang iba kotaane uug tur suung mangmung, ane tusing adaanak nongosin. Ulun lakar nglancah iba aji yehsawang samudrane. 20Ulun lakar ngentungangiba ka pa loka, apanga iba mapunduh ngajakanake ane uli nguni-nguni. Ulun lakar nepinin ibanongos di gumine ane sibeten ento, di pantaran
NABI YEHESKIEL 26.21–27.6 1177
uug-uugane ane langgeng, ma mpal ngajak sangpa . Pamragatne iba tusing lakar buin tongosinjlema tur tusing enu nongos di gumin anakeane idup. 21Ulun lakar nadiang iba conto anengresresin, tur unduke ento lakar dadi pamragatibane. Rakyate lakar pada ngalih iba, nanging ibatusing lakar bakatanga.” Sapunika sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Kidung kaduhkitan pabuat kota Tiruse
27 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 2 “Ih manusa, kidungangja
kidung kaduhkitan pabuat kota Tiruse, 3 nahento kota ane nongos di tanggun pasihe, turmadedagangan ngajak sakancan jlemane ane dipasisi. Orahang teken ia sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane buka kene:Ih Tirus, iba sumbung teken kajegegan ibane
ane tan paceda.4Umah ibane di pasihe. Tukange ane ngwangun
iba, ngae iba dadi buka kapale ane melah.5Awak ibane malakar aji kayu sanobar uli
Gunung Hermon. Muah ang ibanemalakar aji kayu aras uli di Libanon.
6Dayung-dayung ibane malakar aji kayutarban n uli Basan. Geladag ibane gaenaaji kayu cemara uli Siprus, tur mukir ajidanta.
NABI YEHESKIEL 27.7–13 1178
7 Layar ibane malakar aji kain lenen, nah entokain lenen ane mawarna-warni uli Mesir.Aluh baan nginge n uli joh. Tendanibane malakar aji kain ane paling melaha,malakar aji kain tangi uli Siprus.
8 Tukang-tukang dayung ibane jlema ulikota-kota Sidon muah Arwad. Tukangibane ento makejang pelaut.
9 Tukang-tukang kapal ibane makejang jlemaane suba pascad uli Gebal. Paraanakbuah kapale ane biasa malayar di pasih,madedagangan sig toko-tokon ibane.
10 Paraprajurit uli Persia, Lidia muah Libia padadadi wadua balan ibane. Ia pada ngantungangtamiang muah topi wajannyane di tembok-tembok kotan ibane. Ia pada dadi anak anejayengrana pabuat iba. 11 Prajurit-prajurit ane uliArwad pada ngebag tembok-tembok ibane muahane uli Gamad pada nyaga menara-menaranibane. Ia pada ngantungang tamengne sigtembok-tembok ibane. Ia ajaka makejang padanadiang iba jegeg pesan.12 Iba madedagangan ngajak gumi Spanyole.
Iba nyilurin perak, besi, mah pu h muahmah selem aji barang-barang ibane. 13 Iba
madedagangan ngajak gumi Yawan, Tubal muahMesek. Iba nyilurin barang-barang ibane ajipanjak paketokan muah aji barang-barang ane
NABI YEHESKIEL 27.14–24 1179
malakar temaga. 14 Iba nyilurin barang-barangibane aji jaran pangedengan kreta muah jarantunggangan muah keledae uli Bet-Togarma.15Wong Roduse masih madedagangan ngajakiba. Jlemane uli makudang-kudang gumi anedi pasisi pada nyilurin barang-barang ibane ajidanta muah kayu eben. 16Wong Edome padameli dagangan muah asil ibane ane liu ento. Ianyilurin barang-barang ibane aji soca jamrud,kain tangi, kain lenen alus ane mawarna-warni,batu kaang muah soca mirah delima. 17GumiYehuda muah Israele nyilurin barang-barangibane aji gandum, madu, lengis saitun muahwewangen. 18Wong Damsike meli dedaganganmuah asil ibane, tur bayaha aji anggur uli Helbonmuah aji wol uli Sakar. Ia nyilurin barang-barangibane aji besi ane suba magarap muah ajiwewangen. 19 (27:18) 20Wong Dedane nyilurinbarang-barang ibane aji kulit lakar kedapa.21Wong Arab muah pamrentah gumi Kedarenyilurin dedagangan ibane aji panak biri-biri,biri-biri muah kambing. 22 Parasudagare uliSeba muah Raema pada nyilurin barang-barangibane aji sesocan, mas muah wewangen anepaling melaha. 23 Kota ane di Haran, Kane, Eden,sudagar-sudagare ane uli di kota Seba, kota-kotaAsur muah Kilmad pada madedagangan ngajakiba. 24 Ia pada ngadepin iba panganggo ane sarwa
NABI YEHESKIEL 27.25–31 1180
endah, kain tangi, sulaman muah permadani anengranyab muah benang lan tali ane siteng-siteng.25 Barang-barang dagangan ibane abana aji kapallayar ane gede-gede.Iba waluya buka kapale di pasihe, ane muat
barang-barang sarat pesan.26Di kalan tukang-tukang dayung ibane
mesuang iba ka pasihe, ditu angin ane ulikangin ngenyagang iba joh uli daatan.
27 Sakancan arta branan dedagangan ibane,sakancan pelaut anak buah kapal ibane,tukang-tukang kayun kapal muah sudagaribane, sakancan prajurit ane di kapale,makejang pada ilang di pasihe, dikalankapal ibane bencah.
28 Jeritan parapelaut ibane ane nyilemmatangguran kan neked ka pasisi.
29Ane jani sakancan kapale suba kakalahin, tursakancan pelautne suba pada menek kapasisi.
30 Ia pada sedih kingking mangenang iba, turtendasne pada sambehina abu sambilangamaguyang di buke.
31 Ia pada magundul pabuat iba saha nganggoindewekne aji karung. Kenehne pada sedihkingking, dikala ia ngeling.
NABI YEHESKIEL 27.32–28.2 1181
32 Ia pada ngidungang kidung kaduhkitanpabuat iba, kene: ‘Nyenke ane nyandangbandingang teken kota Tiruse, teken kotaTiruse ane jani suba kelem di pasihe.
33Dikalan dedagangan ibane malayar ngliwatpasih, iba nyukupang kaperluan sakancanbangsane. Pararatune pada dadi sugihulihan liun barang-barang ibane.
34Ane jani iba bencah di pasihe. Iba suba nyilemdi sawang samudrane. Barang-barangmuah anak buah kapal ibane suba kelembareng teken iba di pasihe.’
35 Sakancan anake ane nongos di pasisimakejang tengkejut nepukin unduk ibaneento. Kan kayang pararatunnyane padakaresresan, tur kajejehane ento pada marawatdi muannyane. 36 Iba suba sirna, sirna buatsalawas-lawasne. Sakancan sudagare di guminepada karesresan, tur pada jejeh nemu paundukanane patuh teken unduk ibane.”
Ramalan ngeniang indik ida sang prabu ring Tirus
28 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 2 “Ih manusa, tekedangja
teken pamrentahe di Tirus sabdan Ulun SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane ka bateken ia, kene: Bes sanget sumbung kitane,kan kita ngadanin dewek kitane dewata. Kita
NABI YEHESKIEL 28.3–10 1182
ngorahang dewek kitane buka widine anenegak di singasananne tur kiter baan pasihe.Kita dadi ngorahang dewek kitane dewata,nanging suja nne tusing. Kita tuah manusapada, tusingja soroh dewata. 3 Kita ngadendewek kitane wicaksanaan teken I Daniel, kantusing ada paundukan pingit ane kasaruan buatkita. 4 Kawicaksanan muah karirihan kitanengawanang kita sugih aji kasugihan mas muahperak. 5 Kita dadi sudagar ane dueg ngalih ba .Ambate sumbung kitane baan kasugihan kitane.6 Sawireh keto ane jani kene sabdan Ulun Sang
Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane ka bateken kita. Sawireh kita ngaden dewek kitanewicaksana buka Widine, 7Ulun lakar nekaangmusuh ane angkara murka buat ngebug kita.Ia lakar ngenyagang sakancan paundukan anemelah-melah ane suba puponin kita aji karirihanmuah kawicaksanan kitane. 8 Ia lakar ngama angkita laut taneme di bangbang ane bek misiyeh. 9Dikalan iane teka lakar ngama angkita, apake kita enu ngorahang dewek kitanedewata? Dikalan kitane ngarepin anake ane lakarngama ang kita, kita lakar dadi manusa pada,tusingja dewata. 10 Kita lakar ma buka cicingeane ma anga baan wong sunantarane ane tanpawidi. Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur ane suba mapaica pituduhe ene.”
NABI YEHESKIEL 28.11–17 1183
Sang Prabu ring Tirus kasurudang lungguh11 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika
ring ang, sapuniki: 12 “Ih manusa, sedihjamangenang paundukan ane lakar nibenin rajaTiruse. Orahang teken ia sabdan Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane ka ba tekenia, kene: Kita taen dadi conto ane sampurna.Ambate wicaksanane muah bagus kitane. 13 Kitanongos di taman Eden, taman Ida Sang HyangWidi Wasa, nganggo sesocan mawarni-warni,luire: mirah delima, berlian, mirah cempaka,pirus, krisopras muah neprit, lasurit, mirahge h muah malakit. Sesocane ento makejangmatatakan mas. Buina sesocane ento makejangkakit dugas kitane mara kadakang. 14DituUlun ngejang malaekat ane ngresresin aukudbuat nyaga kita. Kita nongos di gunung Uluneane suci tur majalan di pantaran sesocan anedumilah. 15Ngawit uli dinan kitane kadakang,kita nglaksanayang paundukan ane sampurna,kan kita ngawi n malaksana dursila. 16 Kitaiteh mablanja muah madepan tur unduke entongranayang kita angkara murka muah madosa.Ento awanane Ulun nundung kita uli gunungUlune ane suci tur malaekate ane nyaga kitangulah kita uli sig sesocan ane dumilah. 17 Kitasumbung baane kita bagus, tur kabinawan
NABI YEHESKIEL 28.18–23 1184
kitane ngawanang kita ma ngkah buka anakebelog. Majalaran unduke ento Ulun nyabatangkita ka tanahe, tur numanang kita dadi pingetbuat pararatune ane lenan. 18 Kita nyalanangpaundukan ane kaliwat corah sajeroning kitamadedagangan, kan tongos pangubak n kitaneuug. Ento awanane Ulun ngentungang api kakota, tur nunjel kotane ento kan dadi tanah.Sakancan anake ane mabalih kita, ane janinepukin kita dadi abu. 19 Kita suba sirna, sirnakan salawas-lawasne, tur sakancan bangsa anesuba nawang kita lakar pada tengkejut, tur padajejeh nampi duman ane patuh buka kita.”
Ramalan ngeniang indik jagat Sidone20 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 21 “Ih manusa, cacadja kota
Sidone. 22Orahang teken rakyate ditu, sabdanUlun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurane tumiba teken ia kene: Ih Sidon, Ulun enemusuh ibane. Rakyate lakar muji Ulun majalaranpagaen Ulune marep teken iba. Dikalan Ulunenyinahang kasucian Ulune malantaran Ulunnyisipang sakancan anake ane nongos sig ibane,ditu rakyate lakar nawang mungguing Ulunene Ida Sang Hyang Widi Wasa. 23Ulun lakarnekaang grubug sig ibane tur ngawanang ge helakar membah sig rurung-rurung ibane. Iba
NABI YEHESKIEL 28.24–26 1185
lakar kagebug uli milehan tur rakyat ibane lakarkama ang. Sasubane keto iba lakar nawang,mungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi Wasa.”
Wong Israel jaga kamertanin24 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Parabangsane ane ngiter nganistayang bangsaIsraele, tusing ada ane enu makadadi dui muahketket buat nyaki n bangsa Israel. Tur ia lakarpada nawang, mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur.”25 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur
ngandika sapuniki: “Ulun lakar ngamulihangwong Israele uli pantaran bangsa-bangsanetongos Ulune laad nyambehang ia, tur sakancanbangsane ento lakar nawang, mungguing Ulunene suci. Wong Israele lakar pada nongos sigtanahne padidi, tanah ane laad paicayang Ulunteken parekan Ulune I Yakub. 26 Ia lakar padanongos ditu saha rahayu. Ia lakar pada nyujukangumah tur mamula punyan anggur. Ulun lakarnyisipang sakancan bangsane ane ngiter ia, turwong Israele lakar karahayuang. Ditu ia lakarnawang, mungguing Ulun ene Sang Hyang WidiWasa, Widinnyane.”
NABI YEHESKIEL 29.1–6 1186
Ramalan ngeniang indik jagat Mesire
29 1 Ring tanggal roras, sasih sane kapingdasa miwah taun sane kaping dasa
sajeroning ang maselong, Ida Sang Hyang WidiWasa tumuli masabda ring ang, sapuniki: 2 “Ihmanusa, uman-umanja ratune di Mesir. Orahangteken ia, unduk iane muah sakuub gumi Mesirelakar kasisipang. 3Orahang sabdan Ulun SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur, ane tumibateken ratune di Mesir kene: Ulun ene musuhkitane, ih kita buaya gede ane medem di tukade.Kita ngorahang mungguing Tukad Nile ento gelahkitane muah kita ane ngae tukade ento. 4Ulunlakar nyangket cadik kitane, tur ngawanang beneane di tukad kitane pada neket sig awak kitane.Sasubane keto Ulun lakar nengteng kita pesu uliTukad Nile, ngajak sakancan bene ane neket sigawak kitane. 5Ulun lakar ngentungang kita muahsakancan bene ento ka tegal melakange. Awakkitane lakar ulung di tanahe tur lakar kadepinditu tusing murugan. Ulun lakar maicayang awakkitane dadi amah-amahan kedis muah sato.6 Sasubane keto sakancan wong Mesire lakarnawang mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa.”Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika, sapuniki:
“Wong Israele nylelegang ibanne buat ngidih
NABI YEHESKIEL 29.7–12 1187
bantuan sig kitane wong Mesir, nanging kitatan bina buka tungkede ane lemet. 7Dikalaniane nyleleg sig kitane, kita laut lung tur natuninpalannyane, tur ngawanang tundunnyane lih.8 Sawireh keto, ane jani Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur ngandika teken kita,mungguing Ulun lakar nekaang jlema buat nyia nkita aji pedang, tur anake ento lakar ngama angjlema muah buron kitane. 9Gumi Mesire lakardadi uug-uugan ane suung mangmung. Ditu kitalakar nawang mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa.Sawireh kita ngorahang, mungguing Tukad Nile
ento gelah kitane tur kita ane ngae, 10 dadinneUlun ane dadi musuh kitane muah musuhTukad Nil kitane. Ulun lakar nadiang sakuubgumi Mesire ento dadi uug-uugan ane suungmangmung, ngawit uli kota Migdole bedajangan teked ka kota Aswan ane bedelod, muahsakancan rurunge ane ngungsi ka tepi siring gumiSudane. 11 Tusing ada jlema wiadin buron anelakar mentas ditu. Petang dasa taun makelonnetusing ada anak ane lakar nongos ditu. 12Ulunlakar nadiang gumi Mesire gumi ane palingsuung mangmunga di gumine. Petang dasa taunmakelonne kota-kota di gumi Mesire lakar enusuung, uugan teken kota-kotane ane lenan.Wong Mesire lakar dadiang Ulun pangungsi. Ia
NABI YEHESKIEL 29.13–18 1188
lakar pada jerih ngungsi di sakancan gumine turnongos di pantaran bangsa-bangsane ane lenan.”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Sasubane petang dasataun, Ulun lakar ngamulihan wong Mesire uli dipantaran bangsa-bangsane tongos Ulune laadnyambehang ia, 14 tur Ulun lakar nglugrain ianongos di Mesir sisi kelodne, sig umahnyane aneja mula. Ditu ia lakar dadi kaprabon ane lemet,15 kaprabon ane paling lemeta, tur ia tusing taenbuin lakar mrentah bangsa-bangsa ane lenan.Ulun lakar nadiang ia tan paji, kan ia tusinglakar nyidayang mrentah bangsa-bangsane anelenan buat nuutang pepinehne. 16Wong Israeletusing enu buin nyagerang pitulungannyane.Unduk gumi Mesire ento lakar dadi painget buatwong Israele, kenken pelihne ia nyleleg sig wongMesire ento. Ditu wong Israele lakar nawangmungguing Ulun ene Ida Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur.”
Ida Sang Prabu Nebukadnesarjaga ngaonang jagat Mesire
17 Ring tanggal apisan, sasih sane kaping pisan,taun sane kaping pitulikur sajeroning angmaselong, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 18 “Ih manusa, Sang PrabuNebukadnesar, ratune di Babel magegebug ka
NABI YEHESKIEL 29.19–30.2 1189
Tirus. Ia mrentahang prajurite negen barangane baat pesan kan tendasne pada lengar turpalannyane pada koplar. Nanging katuyuhansang prabu muah wadua balannyane entotusing mapikolih apa-apaan. 19 Sawireh ketoane jani kene sabdan Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur: Ulun lakar maicayanggumi Mesire teken Sang Prabu Nebukadnesar. Ialakar nyarah tur ngrampas gumine ento, tur ialakar nyuang sakancan kasugihan gumi Mesire,buat anggona upah wadua balannyane. 20Ulunmaicayang gumi Mesire teken ia, makadadi upahayah-ayahannyane sawireh wadua balannyanesuba ngayah teken Ulun. Ulun Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur, suba ngandika bukaketo.21 Yen paundukane ento suba kasidan, Ulun
lakar ngawanang wong Israele dadi kukuh bakuh,tur lakar nglugrain kita Yeheskiel ngraos, tursakancan anake lakar madingehang raos kitaneapanga ia nawang mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa.”
Ida Sang Hyang Widi Wasajaga nyisipang jagat Mesire
30 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa malihngandika sapuniki: 2 “Ih manusa, ngramal
muah warah-warahangja sabdan Ulun Sang
NABI YEHESKIEL 30.3–8 1190
Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur. Kita patutngwarah-warahang sabdane ene:Dina ane ngresresin suba teka.3Dinane ento suba paek, nah ento panemayan
Ida Sang Hyang Widi Wasa lakarmalaksana. Dina ane peteng dedet muahkeweh pabuat bangsa-bangsane.
4 Lakar ada perang di Mesir muah kakewehanane gede di Sudan. Di Mesir liu anak lakarkama ang. Gumine lakar karampas turlakar kadepinin uug.
5 Perange ento masih lakar ngama angprajurit-prajurit ane sewana uli Sudan, Lidia,Libia, Arab, Kubmuah uli pantaran kaulan Ulune.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ngawit uli Migdol ane bedaja kan neked diAswan ane bedelod, sakancan ane nindihingumi Mesire lakar ma di pasiatan. Waduabalan Mesire ane sumbung lakar kasirnayang.Keto sabdan Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur. 7Gumine ento lakar dadi gumiane paling suung mangmung di gumine, turkota-kotannyane lakar kadepinin uugmaglaturan.8Dikalan Ulune nedunang api ka gumi Mesiremuah sakancan ane nindihin ia pada ma , dituia lakar nawang mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa.
NABI YEHESKIEL 30.9–15 1191
9Dikalan teka panemayannyane ento, turMesire kasirnayang, Ulun lakar ngutus utusanmalayar buat nundung wong Sudane ane tusingsumangsaya, tur ia lakar pada tengkejut. Dinaneento lakar teka.”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Ulun lakar mrabotangSang Prabu Nebukadnesar ratune di Babel buatnelahang kasugihan gumi Mesire. 11 Ia muahwadua balannyane ane angkara murka lakar tekatur ngusakang gumine ento. Ia lakar pada ngebuggumi Mesire aji pedang tur gumine ento lakarbek aji bangken jlema. 12Ulun lakar ngenyatangTukad Nile, tur nyerahang gumi Mesire sigkakuasan jlemane ane jaat. Wong sunantaranelakar ngusakang sakuub gumi Mesire. Ulun SangHyang Widi Wasa suba masabda buka keto.”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Ulun lakar nyirnayang arca-arcane muah widi-widine ane palsu di Mempis.Tusing ada anak ane enu mrentah gumi Mesire,tur Ulun lakar nengkejutang rakyate makejang.14Gumi Mesir sisi kelod lakar dadiang Ulunsuung mangmung, tur Ulun lakar nedunang apisig kota Soane ane bedaja. Ulun lakar nyisipangibukota Tebese. 15Ulun lakar nglugrain kotaPelusiume benteng Mesire ane gede ngrasayangpidukan Ulune. Ulun lakar nyirnayang kasugihan
NABI YEHESKIEL 30.16–23 1192
kota Tebese. 16Ulun lakar nedunang api siggumi Mesire, tur kota Pelusiume lakar nandangsangsara. Tembok-tembok kota Tebese lakar bah,tur kotane ento lakar katempuh baan blabar.17 Paratrunane di kota Heliopolis muah Bubas slakar ma di pasiatan muah rakyate ane lenanlakar kejuk kanggon tawanan. 18 Peteng dedetlakar nibenin Tahpanhes dikalan Ulune ngalahangkakuasan Mesire muah nelahang kakuasanane sumbunganga. Guleme lakar nglikub gumiMesire, tur rakyat sakancan kotannyane lakarkatawan. 19Dikalan Ulune nyisipang gumi Mesirebuka kene, ditu ia lakar nawang mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa.”
Kawisesan sang prabu Mesire sane kakaonang20 Ring tanggal pitu sasih sane kaping pisan,
taun sane kaping solas, sajeroning angmaselong, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 21 “Ih manusa, Ulun subangelung liman prabu Mesire. Tusing ada anakane medbed wiadin nabehin apanga ia sida segertur kereng buin buat ngisi pedang. 22 Sawirehketo, ane jani kene sabdan Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur: Ulun ene musuh rajaMesire. Ulun lakar ngelung limannyane dadua,nah ento limanne ane enu seger ane buin aneh.Ditu pedangne lakar ulung uli di limanne. 23Ulun
NABI YEHESKIEL 30.24–31.3 1193
lakar nyambehang wong Mesire di sakuubgumine. 24 Sasubane keto Ulun lakar nguatangliman raja Babele tur nyerahang pedang Ulunesig limannyane. Nanging Ulun lakar ngelungliman raja Mesire, tur ia lakar duuh-duuh tur madi arepan musuhne. 25Ulun lakar ngawanang ialemet nanging nguatang raja Babele. DikalanUlune maicayang pedang Ulune teken ia, turia ngamengang pedange ento marep ka Mesir,makejang anake pada nawang, mungguingUlun ene Sang Hyang Widi Wasa. 26Ulun lakarnyambehang wong Mesire ka sakuub gumine.Ditu ia lakar nawang, mungguing Ulun ene SangHyang Widi Wasa.”
Jagat Mesir kaimbayang sakadi wit aras
31 1 Ring tanggal sane kaping pisan, sasihsane kaping ga, taun sane kaping solas,
sajeroning ang ring paselongan, Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika ring ang sapuniki: 2 “Ihmanusa, orahang teken ratune di Mesir muahteken rakyate makejang kene:Ambate wisesan kitane. Apake ane nyandang
anggon Ulun ngimbayang kita?3 Kita waluya buka punyan kayu arase ane di
Libanon, ane carang-carangne ipak turasri. Punyan kayune ento kaliwat tegeh turnyujuh ambun.
NABI YEHESKIEL 31.4–8 1194
4Ada yeh ane ngranayang ia tumbuh lanus.Buina ada tukad-tukad beten tanahe anenglemekin ia. Tukad-tukade ento ngecokintanah tongos kayune men k. Buina iangliahang yehne ngula sakancan kayuneane di alase.
5 Sawireh kayune ento cukup maan yeh,dadinne ia tumbuh tegehan tekenkayu-kayune ane lenan. Carang-carangnetumbuh gede-gede tur dawa-dawa.
6 Sakancan kedise pada masebun dicarang-carangne. Sato-sato alase padanglekadang panakne di batan kayuneento. Bangsa-bangsane di gumine padamasayuban di beten kayune ento.
7Ambate asrinne kayune ento. Tegeh pesan turcarangne dawa-dawa. Akahne nglumbihtuun nganteg ka tukade ane dalem-dalem.
8 Tusing ada kayu aras di taman Ida Sang HyangWidi Wasa, ane nyandang bandingangteken kayune ento. Tusing ada punyansanobar ane taen ngelah carang-carangbuka keto. Buina tusing ada punyan kayuberangan ane ngelah carang-carang bukaketo. Tusing ada kayu di taman druen IdaSang Hyang Widi Wasa ane buka ketoasrinnyane.
NABI YEHESKIEL 31.9–14 1195
9Ulun ngae ia asri aji carang-carang ane ipak.Unduke ento ngranayang iri a sakancankayune di Eden, di taman druen Ida SangHyang Widi Wasa.
10 Sawireh keto ane jani Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur lakar ngorahinkita unduk ane lakar nibenin kayune anetumbuh ngan nyujuh ambun ento. Dikalan ianetumbuh nganegehang, ia ngancan sumbung.11 Ento awanane Ulun suba nulak ia turlakar maicayang ia teken pamrentah wongsunantarane. Pamrentahe ento lakar nibakangpaundukan ane suba kapas kayang malantarankajaatannyane. 12Wong sunantara ane murkalakar ngebah kayune ento laut depina bukaketo. Carang-carangne ane lung-lung ulungsig sakancan gunung muah lebake di gumine.Sakancan bangsane ane laad nongos di betenkayune ento makejang lakar magedi. 13 Sarwakedise lakar pada teka tur ma nggah di punyankayune ane bah ento, muah sato alase lakar padanuut carang-carangne. 14 Sawireh keto ngawituli jani kan sakayang-kayang tusing ada buinpunyan kayu ane lakar tumbuh tegeh buka ketokan muncukne nyujuh ambun yadianja bukakenken ia cukup kalemekin baan yeh. Makejangia suba kapas ang lakar ma buka manusane di
NABI YEHESKIEL 31.15–18 1196
gumine, suba kapas ang lakar mapunduh ngajakanake ane ngungsi ka pa loka.”15 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur: “Dipanemayan kayune entongungsi ka pa loka, Ulun lakar ngawanangapanga yehe ane di beten tanahe ngliab kayuneento, makadadi kaduhkitan. Ulun lakar minca nyeh tukade tur tusing nglugrain tukade aneliu ento membah. Sawireh kayune ento subama , Ulun lakar nedunang peteng dedet ngliputGunung Libanone, tur ngawanang sakancankayune di alase pada layu. 16Dikalan Ulunengentungang kayune ento ka pa loka, munyingrudugan ulungne lakar ngejerang parabangsane.Sakancan punyan kayune ane di Eden muahsakancan kayu pepilihan ane kalemekin baanyehe di Libanon ane suba ngungsi gumine anebeten, lakar pada liang teken unduk ulungkayune ento. 17 Sakancan punyan kayune lakarbareng teken kayune ngungsi ka pa loka turmapunduh ngajak punyan kayune ane suba ulungditu, tur sakancan anake ane nongos di batankayune ento lakar sambeh pablesat di pantaranbangsa-bangsane.18 Punyan kayune ento, sang prabu di Mesir
muah sakancan rakyatnyane. Yadianja punyankayu ane di Eden, tusing ada ane tegeh muahasrinne buka keto. Nanging ane jani patuh buka
NABI YEHESKIEL 32.1–7 1197
punyan kayune di Eden, punyan kayune entolakar ngungsi ka pa loka, tur mapunduh ngajakanake ane tan pawidi muah anake ane ma dipasiatan. Ulun ane suba masabda.” Sapunikasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur.
Ratun Mesire kaimbayang sakadi buaya
32 1 Ring tanggal apisan, sasih sane kapingroras, taun sane kaping roras sajeroning
ang maselong, Ida Sang Hyang Widi Wasangandika ring ang, sapuniki: 2 “Ih manusa,baangja raja Mesire pa nget ane seken.Tekedang pawarah-warah Ulune ene teken ia,kene: Kita ma ngkah buka singane di pantaranbangsa-bangsane, nanging kita waluya bukabuaya ane cebar-cebur di tengah tukade. Kitangubek yehe aji ba s kitane tur mutekang yehtukade kan cara endut. 3Dikalan parabangsanemapunduh ajaka liu, Ulun lakar ngejuk kita ajijaring Ulune, tur nglugrain parabangsane entomaid jaringe ento ka sisi. 4Ulun lakar man gangkita di tanahe laut nekaang sakancan kedis muahsatone di gumine buat ngamah kita. 5Ulunlakar ngebekin gunung-gunung muah lebake ajibangken kitane ane berek. 6Ulun lakar ngecorangge h kitane kan maliah-liah di gunung-gunungemuah ngebekin tukad-tukade. 7Dikalane Ulun
NABI YEHESKIEL 32.8–14 1198
nyirnayang kita, Ulun lakar nukub langite muahngilangang bintang-bintange. Suryane lakarmengkeb di duur guleme tur bulane tusingmasinar. 8Ulun lakar ngaadang sakancan galanglangite tur nyabatang gumin kitane sig petengdedete. Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur ane suba masabda buka keto.9 Liu bangsa-bangsane lakar pada marasa
keweh, dikalan Ulune nyebar orta undukkarusakan kitane di sakuub gumine ane tondentawang kita. 10Unduk ane bakang Ulun tekenkita ento lakar ngawanang liu bangsa-bangsanepada tengkejut baan jejehne. Dipanemayan uugkitane, sakancan ratu muah bangsane ento padajejeh ngetor ngingetang idupne suang-suang.”11 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika ring raja Mesire, sapuniki: “Iba bakalngarepin pedang raja Babele. 12Ulun lakarnglugrain paraprajurit, uli bangsa-bangsa aneangkara murka ngaud pedangne tur ngama angrakyat kitane makejang. Sakancan rakyatkitane muah saananing ane sumbungang kitamakejang lakar kasirnayang. 13Ubuhan kitanelakar ma ang Ulun di tongosne nginem yehdi buane. Tusing enu buin ada jlema wiadinubuh-ubuhan ane mutekang yeh. 14Ulun lakarnepinin yeh kitane degdeg tur ening, tur nepinintukad-tukad kitane membah saha banban. Ulun
NABI YEHESKIEL 32.15–20 1199
Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subamasabda. 15Dikalan Ulune nadiang gumi Mesiretongos pangutangan ane suung mangmung, turnyirnayang sakancan ane nongos ditu, ditu iapada lakar nawang mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa. 16 Pa ngete ane sekenene lakar dadi kidung kaduhkitan. Paraluh-luhbangsa-bangsane lakar pada ngidungang kidungeento, buat mangenang gumi Mesire muahrakyate makejang. Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur ane suba masabda bukaketo.”
Pa loka17 Ring tanggal limolas, sasih sane kaping
pisan taun sane kaping roras sajeroningang maselong, Ida Sang Hyang Widi Wasa,
ngandika ring ang, sapuniki: 18 “Ih manusa,mapangenanja buat rakyat Mesire ane liu ento.Entungangja ia ka pa loka bareng-barengngajak bangsa-bangsa ane mawisesa ane lenan.19Orahang teken ia kene:‘Apake kita ngaden dewek kitane melahan
teken anake ane lenan? Kita lakar padangungsi ka pa loka, tur medem ditu dipantaran jlemane ane tan pawidi.’
20 Rakyat Mesire lakar bah ngajak anake anema di pasiatan. Pedange suba sedia lakar
NABI YEHESKIEL 32.21–25 1200
ngama ang ia ajaka makejang. 21 Parapahlawanane kabinawa muah paraanake ane masiatmaruang teken wong Mesire lakar pada mapagtekan wongMesire di pa loka. Ia ajaka makejangpada masuryak kene: ‘Paraanake ane tan pawidiane ma di pasiatan suba pada teka mai, tur dinipada pajlempang.’22Gumi Asure suba ditu, kiter baan kuburan
paraprajuritnyane. Prajurit-prajurite entomakejang ma di pasiatan, 23 tur kuburannyanesig tongos ane paling daleme di pa loka.Paraprajuritne makejang ma di pasiatan,tur kuburannyane ngiter kubur gumi Asure,yadiastun ia taen nengkejutang gumin anakeidup.24Gumi Elame masih ada ditu, kilehin baan
kuburan paraprajuritnyane. Prajurit-prajuriteento makejang ma di pasiatan, tur ia tanpasunat pada ngungsi ka pa loka. Dugaseenu idup ia pada nyebar katakutan, nangingane jani ia pada bah ma tur nandang kimud.25Gumi Elame bah di pantaran anake ane ma dipasiatan tur kuburan paraprajurite pada ngiteria. Ia ajaka makejang tan pasunat, makejangma di pasiatan. Dugase enu idup ia nyebarkatakutan, nanging ane jani ia pada bah ma turnandang kimud muah nampi paundukan anepatut tampine teken anake ane ma di pasiatan.
NABI YEHESKIEL 32.26–30 1201
26Gumi Mesek muah Tubale masih ada ditu,kiter baan kuburan paraprajuritne. Ia ajakamakejang tusing masunat tur makejang madi pasiatan, yadiastun ia taen nengkejutanganake ane idup. 27 Sawannyane pada kaupakaraluih buka sawan paraprawirane ane nguni, anengungsi pa loka saha sregep magegaman.Pedangne kapejang beten sirahne muahtamengne di duur awakne. Paraprawirane entotaen mawisesa pesan buat nengkejutang anakeane idup.28 Keto undukne wong Mesire lakar bah
nylempang di pantaran anake ane tusingmasunat ane ma di pasiatan.29Gumi Edome masih ditu ajaka
parapamrentahnyane. Ia ajaka makejangprajurit ane mawisesa, nanging ane jani ia bah dipa loka ngajak anak ane tusing masunat, anema di pasiatan.30 Parapangerane ane uli kaja makejang
pada ada ditu, tur keto masih wong Sidone.Kawisesannyane taen nyebar katakutan, nangingjani ia pada ngungsi pa loka saha nandangkimud ngajak anake ane ma di pasiatan, turbah ma tan pasunat. Ia pada bareng-barengnandang kimud ngajak anake ane ngungsi ka paloka.”
NABI YEHESKIEL 32.31–33.5 1202
31 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur, sapuniki: “Dikalan raja Mesirenepukin unduk anake ane ma di pasiatan, entolakar nglipurang ia muah wadua balannyane.32Ulun nadiang raja Mesire buat nengkejutang
anake ane idup, nanging ia muah waduabalannyane lakar kama ang tur bah ma ngajaksakancan anake ane tan pasunat ane ma dipasiatan.” Sapunika sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Luur.
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyelik NabiYeheskiel dados pajagaan
(Yeh. 3:16-21)
33 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Ih manusa, orahang
teken rakyat kitane kenken panadinne, yenUlun nibakang perang teken satunggalinggumi. Rakyat gumine ento milih salah tunggalwargannyane buat dadi pajagaan. 3Dikalanpajagaane ento nepukin ada musuh teka, ialaut nepak kulkul bulus, buat ngwangsi n anakemakejang. 4 Yen ada anak ningeh munyin kulkuleento nanging ia tusing rungu, laut musuhe entoteka tur ngama ang anake ento, dadinne iapadidi ane negen kapelihan unduk ma nnyaneento. 5Ma nnyane ento ulihan pelihne padidi,sawireh ia tusing rungu teken wangsit kulkule
NABI YEHESKIEL 33.6–10 1203
ento. Yen ia nyak rungu teken wangsite entosinah ia nyidayang ngluputang awak. 6 Yeningpajagaane ento nepukin musuh teka tur tusingnepak kulkul bulus, musuhe ento lakar tekatur ngama ang anake madosa ento, nangingUlun lakar mategenang ma n anake ento tekenpajagaane ento.7Ane jani ih manusa, Ulun nadiang kita
pajagaan buat bangsa Israele. Kita patutnekedang teken ia wangsit ane paicayang Ulunteken kita. 8 Yen Ulun ngwarahang, mungguinganake ane dursila lakar ma , nanging kitatusing ngwangsi n anake ento buat ngesehinngkahne, apanga ia nyidayang ngrahayuang
idupne, laut ia ma sajeroning enu madosa, dituUlun lakar mategenang ma n anake ento tekenkita. 9 Yening kita ngwangsi n anake dursila ento,tur ia tusing nyak suud ngae dosa, ia lakar masajeroning enu madosa, nanging idup kitanelakar karahayuang.”
Tetegenan anake suang-suang10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Ih manusa, jumuninja ngorahang
teken wong Israele unduk ane suba orahangakene: ‘Iraga suba kateteh baan dosa-dosa muahkapelihan-kapelihan ane suba laksanayang iraga.Iraga suba kasangsaran, kengkenang iraga buin
NABI YEHESKIEL 33.11–15 1204
idup?’ 11Orahang teken ia mungguing sasajaaneUlun Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur, Widi ane jumeneng langgeng. Ulun tusingjaledang nyingak anake dosa ento ma . Ulundemenan nyingak ia suud ngae dosa tur muponinidup. Ih Israel suudangja nyalanang dosane ento.Ngudiang dadi kita makeneh ma ?12Ane jani, ih manusa, orahangja teken
wong Israele, mungguing yen anake ane patutento ngae dosa, kapatutan ane gelahangaento tusing lakar ngrahayuang ia. Yen anakedursila suud malaksana dursila, ia tusing lakarkasisipang muah yen anake ane patut ngawi nmadosa, uripnyane tusing lakar karahayuang.13Dipradene Ulun nyanjiang idup teken anakeane patut, nanging yening ia ngawi n mapinehmungguing kapatutannyane ane suba liwatento suba cukup, laut ia ngawi n ngae dosa,Ulun tusing lakar ngingetang buin kamelahanane suba laksanayanga ento. Ia lakar mamalantaran dosa-dosannyane. 14DipradeneUlun ngwangsi n satunggaling jlema dursila,mungguing ia lakar ma , nanging yen ia suudngae dosa, laut nglaksanayang paundukan anepatut muah melah, 15 upama yen ia ngulihangbarang gegadennyane wiadin ngulihang barangane palinga, yan ia suud ngae dosa laut ninu npidabdabe ane ngranayang idup, ia sinah
NABI YEHESKIEL 33.16–22 1205
tusing lakar ma nanging lakar muponin idup.16Ulun lakar ngampurayang dosa-dosa ane subalaksanaanga, tur ia lakar idup sawireh ia subanglaksanayang paundukan ane patut muahmelah.17 Buina bangsan kitane ngorahang, mungguing
paundukan ane laksanayang Ulun ento tusingbeneh. Singja buka keto. Tuah caran iane anetusing beneh. 18Dikalan anake ane patut suudmagae ayu, tur ngawi n malaksana corah, anakeento lakar ma malantaran laksanannyane ento.19 Yening anake dursila suud ngae dosa, lautnglaksanayang paundukan ane patut muahmelah, anake ento suba ngrahayuang idupnyane.20Nanging kita Israel, kita ngorahang mungguingpaundukan ane laksanaang Ulun ento tusingbeneh. Ane jani Ulun lakar nepasin kita ajilaksanan kitane.”
Gatra indik uug kota Yerusaleme21 Ring tanggal lima, sasih sane kaping dasa,
ring taun sane kaping roras sajeroning angmaselong, wenten anak muani adiri sane sampunluput saking Yerusalem, rauh tur maosang ringang, mungguing kota Yerusaleme sampun uug.
22Wengine, sadurung ipun rauh, ang sampunngrasayang kawisesan teja wedanan Ida SangHyang Widi Wasa. Benjangipun rikala anake
NABI YEHESKIEL 33.23–27 1206
punika rauh pasemengan, Ida Sang Hyang WidiWasa malih ngicen ang kawisesan buat mabaos.
Dosa-dosan rakyate23 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: 24 “Ih manusa, rakyate ane
nongos di kotane ane uug di tanah Israelpada ngraos kene: Dane Abraham ento tuahparagayan dane dogen, tur dane suba kicentanahe enemakejang. Ane jani iraga ajak liu, entoawanane jani tanahe ento dadi gelah iragane ajakmakejang.25Orahang teken ia, sabdan Ulun Sang Hyang
Widi Wasa Sang Maha Luur, ane buka kene:Kita ngamah be isi ane enu misi ge h. Kitanyumbah arca-arca, tur kita mama -ma . Apaane ngranayang kita ngelah pepineh, mungguingtanahe ento dadi gelah kitane. 26 Kita ngandelangpedang kitane dogen. Tingkah kitane ngawanangUlun seneb. Kita suang-suang pada mamitra. Apaane ngawanang kita mapineh mungguing tanaheento gelah kitane?27Orahang teken ia, mungguing Ulun Sang
Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur, Widiane jumeneng langgeng, ma nget teken ia,mungguing rakyate ane nongos di kota-kotaneane uug ento lakar kama ang. Anake ane nongosdi desa lakar amaha baan satone ane galak-galak.
NABI YEHESKIEL 33.28–32 1207
Anake ane mengkeb di gunung-gunungemuah di gua-guane lakar ma amah grubug.28Ulun lakar nadiang gumine ento tongos anesuung mangmung, tur kawisesan ane laadsumbunganga pesan lakar sirna. PagununganIsraele lakar dadi madurgama pesan, kantusing ada anak ane nyidayang mentas ngliwatditu. 29 Yen Ulun nyisipang rakyate malantarandosa-dosannyane tur ngawanang gumine suung,ditu ia lakar pada nawang mungguing Ulun eneSang Hyang Widi Wasa.”
Pamuput pawarah-warah nabine30 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ih manusa, bangsan kitane pada ngraosangkita, dikalannyane pada matemu di sisintembok kotane wiadin di patemuan umahnesuang-suang, tur ia pada ngraos kene: Jalan janiiraga madingehang sabda ane rauh uli Ida SangHyang Widi Wasa. 31Ditu kaulan Ulune padapagrunyung buat madingehang sabda ane patutwarahang kita, nangingke ia tusing nglaksanayangunduk ane tunden kita ia nyalanang. Ia nampimunyin kitane satmaka buka gendinge ane aluh,tur ia nglanturang ngkahne ane loba angkara.32 Pabuat ia, kita tan bina buka pangibureane ngidungang kidung kasemaran wiadinngamunyiang kecapi. Ia pada madingehang raos
NABI YEHESKIEL 33.33–34.6 1208
kitane makejang, nanging angan abesikko tusingada ane tuu na. 33Nanging dikalan sakancanraos kitane ento kasidan, sawireh raose entopas lakar kasidan, ditu ia lakar pada nawang,mungguing ada nabi di pantarannyane.”
Pangangon bangsa Israele
34 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Ih manusa, uman-
umanja parapamrentah Israele. Ramalangja ia,tur orahang teken ia sabdan Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane ka ba tekenia kene: Ih kita parapangangon bangsa Israele,sengkala kita. Kita tuah ngitungang dewekkitane dogen, nanging tusing taen ngitungangbiri-birine. 3 Kita nginum susunnyane, ngaepanganggo aji bulunnyane, tur nampah lautngamah ben biri-birine ane paling melaha.Nanging kita tusing taen ngrunguang biri-birineento. 4 Kita suba tusing rungu teken ane lemet,tusing ngubadin ane gelem, tusing medbed tatunbiri-birine ane matatu, tusing ngalih tur ngajakmulih biri-biri ane paling tur kasasar wiadinnyerepang ane ilang. Nanging tungkalikannyanekita makeneh nyapa kadi aku marep tekenbiri-birine ento. 5 Sawireh biri-birine ento tusingngelah pangangon, dadinne ia pada sambragtur kasarap baan satone galak. 6Aketo biri-birin
NABI YEHESKIEL 34.7–10 1209
Ulune ngumbara di bukit-bukite ane tegehmuah di gunung-gununge. Ia pada sambeh disakuub mrecapadane, tur tusing ada anak anengrunguang wiadin ngalih ia.7Ane jani, ih kita parapangangon,
padingehangja sabdan Ulun Sang HyangWidi Wasa, ane ka ba teken kita. 8 SawirehUlun ene Widi ane jumeneng langgeng, kitapatut madingehang sabdan Ulune apang melah.Biri-birin Ulune ubera baan sato-satone galaklaut ma anga tur amaha, sawireh tusing adapangangonnyane. Pangangon Ulune tusing nyakngalih biri-birine ento. Ia tuah pada ngrunguangdewekne padidi dogen, tur tusing rungu tekenbiri-birine ento. 9 Sawireh keto ih parapangangonbiri-birine, padingehangja sabdan Ulune. 10Ulunene Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur, janiUlun ngandika teken kita mungguing Ulun enemusuh kitane. Ulun lakar mancut biri-birin Uluneuli sig kitane, tur tusing lakar buin nglugrain kitadadi pangangonnyane. Ulun tusing lakar buinnglugrain kita tuah ngitungang dewek kitanedogen. Ulun lakar ngrahayuang biri-birin Uluneuli sig kitane, tur tusing nglugrain kita ngamahbiri-birine ento.”
NABI YEHESKIEL 34.11–16 1210
Pangangon sane suja11 “Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa Sang
Maha Luur, ngorahin kita, mungguing Ulunngraga ane lakar ngrunguang tur miarabiri-birine ento. 12 Patuh buka pangangonemiara biri-birinnyane ane sambeh pablesat,laut buin punduhanga. Ulun lakar ngamulihangbiri-birine ento uli di sakancan tongosnyanesambeh pablesat dugas dinane ane petengdedet ento. 13Ulun lakar mesuang ia uli gumisunantarane, tur munduhang ia, tur ngamulihangia ka guminnyane suang-suang. Ulun lakarnuntun ia mulih ka gunung-gunung muahtukad-tukad Israele, tur lakar ngangonang iadi tegal pangonane ane lumlum. 14Ulun lakarnglugrain ia ngamah padang saha rahayu di tegalpangonane di gunung muah di pangonane anepadangne lumlum di tanah Israel. 15Ulun ngragaane lakar dadi pangangon biri-birin Ulune, turUlun lakar ngalihang ia tongos masayuban. UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subamasabda buka keto.16Ulun lakar nyerepang biri-birine ane ilang, tur
ngamulihang ane paling kasasar, medbed tatunneane matatu muah ngubadin ane gelem. Nangingane mokoh siteng ento lakar sirnayang Ulun,
NABI YEHESKIEL 34.17–24 1211
sawireh Ulun ene pangangon ane nyalanangpaundukan ane patut.17 Sawireh keto ane jani, ih biri-biri ingon-ingon
Ulune! Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur, ngorahin kita, mungguing Ulun lakarnepasin kita suang-suang tur nganehang anemelah uli ane jele, nganehang biri-biri klawankambinge. 18Ada makudang-kudang di pantarankitane ane tusing lega kenehne ngamah padangane paling melaha. Malahan kita nyekjek padangane tusing amah kita. Kita nginem yeh ening turngubek yehe ane tusing inem kita. 19Dadinnebiri-birin Ulune ane lenan laut ngamah padangane jekjek kita muah nginem yeh ane ubek kitaento.20 Sawireh keto ane jani Ulun Sang Hyang
Widi Wasa Sang Maha Luur ngorahin kita,mungguing Ulun lakar nepasin biri-birine anesiteng klawan biri-birine ane lemet. 21 Kita nyeegbiri-biri ane sakit ka sisi laut senggot kita pesuuli pepunduhannyane. 22Nanging Ulun lakarngrahayuang biri-birin Ulune, tur tusing nglugrainia buin kasangsarain. Ulun lakar nepasinasing-asing biri-birin Ulune, tur nganehang anemelah klawan ane jele. 23Ulun lakar ngicenia ratu adiri ane buka parekan Ulune Daud,buat dadi pangangonnyane, tur pangangoneento lakar ma ningin biri-birine ento. 24Ulun
NABI YEHESKIEL 34.25–30 1212
Sang Hyang Widi Wasa lakar dadi Widinnyanemuah sang ratu ane buka parekan Ulune Daudlakar dadi pamrentahnyane. Keto sabdanUlune. 25Ulun lakar ngardi pasubaya ngajakia, nah ento prajanjian ane ngamanggehangkarahayuannyane. Ulun lakar ngaadang sakancansatone ane galak-galak uli di gumine ento, apangabiri-birin Ulune prasida nongos saha rahayu dipategalan muah medem di alas-alase.26Ulun lakar ngamertanin ia tur nglugrain ia
nongos di ilehan bukit Ulune ane suci. Ditu Ulunlakar ngamertanin ia aji ujan bales, dikalane iamerluang ujan. 27 Punyan kayune lakar padamabuah. Pategalane lakar pada mupu gandum,tur asing-asing anak lakar pada nongos saharahayu di tanahnyane suang-suang. DikalanUlune megat anten kaulan Ulune, tur mebasangia uli sig anake ane nganggon ia panjak, ditu ialakar pada nawang mungguing Ulun ene SangHyang Widi Wasa. 28 Bangsa-bangsa kapiretusing buin lakar ngrampas ia muah satonegalak-galak tusing buin lakar ngama ang turnyarap ia. Ia lakar pada idup saha muponinrahayu, tur tusing ada anak ane lakar mataku nia. 29Ulun lakar ngicen ia pategalan ane mokoh,tur Ulun nyuudang sayahe di gumine ento.Bangsa-bangsane ane lenan tusing enu buinngadesemin ia. 30Asing-asing anake lakar
NABI YEHESKIEL 34.31–35.6 1213
nawang, mungguing Ulun nyayubin Israel, tur iadadi kaulan Ulune. Ulun Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur ane masabda buka keto.31 Ih biri-birin Ulune, ingon-ingon ane angonang
Ulun, kita dadi kaulan Ulune muah Ulun dadiWidin kitane.” Sapunika sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur.
Pasisip Ida Sang Hyang Widi Wasatumiba ring jagat Edome
35 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang, sapuniki: 2 “Ih manusa,
uman-umanja gumi Edome. 3Orahang tekenrakyate ditu, sabdan Ulun Ida Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur ane buka kene:‘Ih gunung-gunung Edome, Ulun ene musuh
ibane! Ulun lakar nadiang iba tanahmakutang ane suung mangmung.
4Ulun lakar nepinin kota-kotan ibane uug muahgumin ibane suung mangmung. Ditu ibalakar nawang mungguing Ulun ene IdaSang Hyang Widi Wasa.’
5 Iba mula musuh kaliliran wong Israele.Iba nepinin wong Israele kama ang dimasaniane katempuh bencana, nah ento di masaniane nampi pasisip ane pamragat buat dosa-dosannyane. 6 Sawireh keto mula tuah kapituiUlun ene Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur,
NABI YEHESKIEL 35.7–12 1214
Widi ane jumeneng langgeng, dadinne sang paane dadi duman ibane, tur iba tusing nyidayangngelidin unduke ento. Iba pelih mama -ma turunduk mama -ma ne masih ane lakar nguberiba. 7Ulun lakar nadiang desa pagununganEdome tegal melakang, tur sakancan anakeane ngliwat ditu lakar ma ang Ulun. 8Ulunlakar ngabekin gunung-gununge aji bangke,tur bangken anake ane ma di pasiatan lakarngabekin bukit-bukit muah lebake. 9Ulun lakarnadiang iba suung mangmung sakayang-kayang,tur tusing lakar ada anak ane buin nongosinkota-kotan ibane. Sasubane keto iba lakarnawang, mungguing Ulun ene Ida Sang HyangWidi Wasa.10 Iba ngorahang mungguing bangsa Yehuda
muah Israel makamuah guminnyane padidi gelahibane, tur iba lakar ngelahang ia, yadianja UlunSang Hyang Widi Wasa, ane dadi Widinnyane.11 Sawireh keto, mula tuah sasajaane Ulun eneSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur, Widi anejumeneng langgeng, Ulun lakar ngwales tekeniba sakancan pedih, iri a muah ge ng ibanemarep teken kaulan Ulune. Kaulan Ulune lakarpada nawang, mungguing Ulun lakar nyisipangiba, majalaran laksanan ibane marep teken ia.12Ditu iba lakar nawang mungguing Ulun SangHyang Widi Wasa, mireng raos panyacad ibane,
NABI YEHESKIEL 35.13–36.3 1215
mungguing gunung-gunung Israele suba suungmangmung tur dadi gelah muah tetadahanibane. 13Ulun suba mireng munyin ibane ane besngliwat sumbungne marep teken Ulun.”14 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Ulun lakar nadiang iba suungmangmung tan sipi, kan sakuub gumine lakarpada masuka rena majalaran uug ibane, 15 patuhbuka ibane masuka rena dikalan wong Israeldruen Ulune nemu karusakan. Gunung-gunungSeire muah sakuub gumi Edome lakar suungmangmung, sasubane ento, makejang anakelakar nawang mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa.”
Ida Sang Hyang Widi Wasangamertanin bangsa Israel
36 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikasapuniki: “Ih manusa, ngraosja kita
teken gunung-gunung Israele. Tunden iamadingehang pawarah Ulun, 2 Ida Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane ka ba tekenia, kene: Musuh-musuh Israele pada demena nne, sambilanga pada ngucap kene: ‘Ane janibukit-bukite ane lawas ento suba dadi gelahiragane.’3 Sawireh keto ramalangja, tur warah-
warahangja sabdan Ulun Sang Hyang Widi Wasa
NABI YEHESKIEL 36.4–8 1216
Sang Maha Luur kene: Dikalan bangsa-bangsaneane di kiwa tengennyane ngalahang tur ngrampasgunung-gunung Israele, ia ajaka makejang padanganistayang bangsa Israel. 4 Sawireh keto, anejani padingehangja sabdan Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane ka ba tekeniba, ih soroh gunung-gunung muah bukit-bukit,soroh tukad muah lebake, soroh tongos-tongoseane enu uug, sakancan kota-kota ane karampasmuah kewerin baan bangsa-bangsa ane di kiwatengennyane.5Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha
Luur, sajeroning Ulun duka angarab-arab,Ulun ngandika teken bangsane ane di kiwatengennyane, pamekasne pesan teken bangsaEdome. Saking liang ia nganistayang turngalahang gumin Ulune laut nyuang tegalpangonane dadi gelahne.6 Sawireh keto ramalangja gumi Israele.
Orahang teken gunung-gununge, bukit-bukite,tukad-tukademuah lebakemakejang, mungguingUlun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur anemasabda sajeroning duka kamerang-merang,sawireh parabangsane suba pada nganistayangmuah nemberang bangsa Israele. 7Ulun SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur masumpahmungguing bangsa-bangsane ane di kiwatengennyane ento lakar kanistayang. 8Nanging
NABI YEHESKIEL 36.9–14 1217
di gunung-gunung Israele punyan kayune lakarpada buin tumbuh don tur mabuah buat kita,kaulan Ulune Israel. Kita lakar dienggal majalanmulih. 9Ulun ane ngiangin kita, mungguingsasajaane tanah kitane lakar buin katenggalamuah kasambehin bibit. 10Ulun lakar ngawanangkita sayan endah-gumendah. Kita lakar padanongos di kota-kota, tur buin ngwangunsakancan ane laad kadepinin uug. 11Ulun lakarngawanang manusa muah ingon-ingone sayanendah-gumendah. Gebogan kitane lakar liunanteken dugase imaluan, tur kita lakar liu ngelahpianak. Ulun lakar nglugrain kita magumana ditu,tur Ulun lakar ngawanang kita muponin gemuhlanduh lebihan teken ane suba-suba. Ditu kitalakar nawang, mungguing Ulun ene Ida SangHyang Widi Wasa. 12 Ih kaulan Ulun Israel, Ulunlakar ngamulihang kita, buat nongos buin digumine ene. Gumine ene lakar dadi gumi gelahkitane, tur pianak-pianak kitane tusing taen buinnemu sayah gede.”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Saja pesan munyin anakeane ngorahang gumine ene kereng ngamahjlema muah ngrampas pianak-pianak bangsaneene. 14Nanging ngawit uli jani di gumine enetusing enu buin ada anak ngamah jlema, anengrampas pianak-pianak kitane. Ulun Sang
NABI YEHESKIEL 36.15–21 1218
Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane ngandikabuka keto. 15Gumine ene tusing buin lakarmadingehang panyacad parabangsane ane ka bateken ia muah tusing buin nepukin anake anengadesemin ia. Gumine ene tusing enu buinngrampas pianak-pianak bangsane ene. UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subangandika buka keto.”
Wong Israele muponin urip anyar16 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: 17 “Ih manusa, dugas wong Israele
nongos di guminnyane, ia pada ngletehin gumineento malantaran bikas muah laksanannyane.Ulun nganggep solahnyane ento patuh bukacemer anake luh ane nuju sebel di awak. 18Ulunnepang ia ngrasayang kawisesan pidukan Ulune,uli krana ia suba nyalanang undukmama -ma digumine ento muah malantaran arca-arcane entomuah malantaran arca-arca ane suba anggonangletehin gumine ento. 19Ulun nyisipang iamalantaran parisolah muah laksanannyane,tur Ulun nyambehang ia di sawewengkongumi sunantarane. 20 Saparan-parannyane iangawanang cemer parab Ulune ane suci, sawirehanake lakar pada ngucap kene: Bangsane enekatundung uli tanahnyane ane kapaicayang baanWidinnyane. 21Unduke ento ngawanang Ulun
NABI YEHESKIEL 36.22–27 1219
sakit a ulihan parab Ulune ane suci, sawirehbangsa Israele ngawanang cemer parab Uluneento saparan-parannyane.22Wireh keto ane jani tekedangja teken wong
Israele pawarah-warah Ulune Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur ane ka ba teken ia kene:Unduk ane lakar laksanayang Ulun ene, tusingjaulihan kita bangsa Israel, nanging ulihan parabUlune ane suci, ane suba letehin kita di sakancangumine ane suba entap kita. 23Dikalan Ulunengedengang kasucian parab Ulune ane luihteken parabangsane, nah ento parab Ulune anecemerang kita di pantaran bangsa-bangsaneento, ditu bangsa-bangsane ento lakar nawang,mungguing Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa.Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur anesuba ngandika buka keto. Ulun lakar mrabotangkita buat ngedengang teken bangsa-bangsaneento, mungguing Ulun ene suci. 24Ulun lakarmancut kita uli pantaran sakancan bangsa muahgumine, laut ngajak kita mulih ka gumin kitane.25Ulun lakar nyriokin kita baan yeh ening anenyuciang kita uli sakancan arca muah saluiringpaundukan ane lenan ane suba ngletehinkita. 26Ulun lakar ngicen kita keneh muah aane anyar. Ulun lakar ngentungang pepinehkitane ane bengkung buka batune, laut ngicenkita pepineh ane tansah sa nut. 27Ulun lakar
NABI YEHESKIEL 36.28–33 1220
nglinggihang roh Ulune di keneh kitane turUlun lakar macingak teken rohe ento, apangakita ninu n pidabdab-pidabdab Ulune muahngamanggehang sapa tah ane suba tahangUlun teken kita. 28Ditu kita lakar nongos digumi ane paicayang Ulun teken leluur kitane.Kita lakar dadi kaulan Ulune, tur Ulun lakardadi Widin kitane. 29Ulun lakar mebasangkita uli sakancan paundukan ane ngletehinkita. Ulun lakar nguduhang gandume apangamupu melah, apanga kita tusing buin nandangsayah gede. 30Ulun lakar ngimbuhin pamuponbuah punyan woh-wohan muah pamupontegalan kitane apanga tusing enu ada sayahane lakar ngawanang kita nista di pantaranbangsa-bangsane. 31 Kita lakar inget tekensolah kitane ane jaat muah laksanan kitane anepelih, tur kita lakar ge ng teken dewek kitanepadidi malantaran dosa-dosa muah kadursilankitane. 32 Ih wong Israel, Ulun mapakayun apangkita nawang, mungguing Ulun nglaksanayangsakancan unduke ene, tusingja ulihan kita. Ulunmapakayun apang kita ngrasayang kimud muahkanistan ane gae kita. Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur ane suba masabda bukaketo.”33 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika, sapuniki: “Dikalan Ulune mresihin
NABI YEHESKIEL 36.34–38 1221
kita uli sakancan dosa-dosan kitane, Ulun lakarnglugrain kita buin nongos di kota-kotan kitanetur buin ngwangun ane suba uug. 34 Sakancananake ane biasa mentas di tegalan kitane lakarnepukin ambate bet muah melakang tegaletotonan, nanging Ulun lakar nglugrain kita buinngarap tegale ento. 35 Sakancan anake lakarpada ngucap kene: ‘Kenkenke unduk tanaheene, ane suba laad dadi tegal melakang, ane janidadi buka Taman Edene. Buina kenkenke undukkota-kotane ene, ane suba laad uug maglaturan,laad kajarahin tur kadepinin uug, ane janibuin ka tongosin tur kabentengin?’ 36Ditubangsa-bangsane ane di kiwa tengennyane, aneenu idup lakar nawang, Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, ane buin ngwangun kota-kotane aneuug muah nanemin buin tegale ane nengan. UlunSang Hyang Widi Wasa ane suba majanji tur Ulunlakar nglaksanayang unduke ento, sawireh Ulunmapakayun buka keto.”37 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Buina Ulun lakar nglugrainwong Israele nunas pitulungan teken Ulun, turUlun lakar nglugrain ia endah-gumendah bukabiri-birine abada. 38 Kota-kotane ane jani uuglakar buin bek misi jlema, buka kota Yerusalemetansah bek misi biri-biri ane lakar anggona aturan
NABI YEHESKIEL 37.1–6 1222
di nujune ada rerainan. Ditu ia lakar nawang,mungguing Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa.”
Lebak genah tulang-tulang sane tuh
37 1 Tiang ngrasayang kakuasan teja wedananIda Sang Hyang Widi Wasa ngliab dewek
ange, tur roh Idane raris ngajak ang medalka satunggaling lebak tur lebake punika bekmadaging tulang. 2 Ida nuntun ang milehan ringlebake punika, tur irika panggihin ang tulangakeh pisan ring lebake punika tur tulang-tulangepunika sami tuh latuh. 3 Ida raris ngandika ringang, sapuniki: “Ih manusa, apake tulang-tulange
ene nyidayang buin idup?”Pasaur ange, sapuniki: “Duh Ratu Sang Hyang
Widi Wasa Sane Maha Luur wantah PalungguhIRatu sane ngwikanin.”4 Ida raris ngandika sapuniki: “Ramalangja
tulang-tulange ene. Tunden tulang-tulange anetuh ento madingehang sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa. 5Orahang teken ia, mungguingUlun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur,masabda teken ia kene: Ulun lakar mapaicaangkihan teken iba tur buin ngidupang iba. 6Ulunlakar mapaica uat, isi, tur ngaput iba aji kulit.Ulun lakar mapaica angkihan teken iba tur buinngidupang iba. Ditu iba lakar nawang, mungguingUlun ene Sang Hyang Widi Wasa.”
NABI YEHESKIEL 37.7–12 1223
7Duaning punika ang raris ngramal sakadisane sampun kapituduhang ring ang. Sedekanang mabaos, raris wenten suara pakrotok piragiang, tur tulang-tulange punika raris matepan
dados asiki. 8 Risedek ang nureksain indikepunika, tulang-tulange punika raris kakaputantuk uat miwah isi, tur sapanglanturipun antukkulit. Nanging ipun durung madaging angkihan.9 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang, sapuniki: “Ih manusa, ramalangjaangine. Orahang teken angine, mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurnitahang ia, apanga ia mampeh uli nyatur arah,buat mabayonin jlema-jlemane ane tondenmangkihan ene, apanga ia pada idup buin.”10Duaning punika ang raris ngramal sakadi
sane sampun kapituduhang ring ang. Irikaangkihane raris ngrangsukin jadma-jadmanesane durung mangkihan punika, tur ipun rarispada murip tur raris bangun. Geboganipune akehpisan, cukup buat ngwangun pasukan waduabala.11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang sapuniki: “Ih manusa, bangsa Israele
waluya tulang-tulange ene. Ia pada ngorahangibanne tuh latuh, tusing ngelah pangajap-ajapmuah tusing ada ane nyandang cagerang dimaniwekas. 12 Sawireh keto, ramalangja kaulan Ulune
NABI YEHESKIEL 37.13–19 1224
Israel, tur orahang teken ia, mungguing UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur lakarngagah kuburannyane. Ulun lakar mesuang turngamulihang ia ka tanah Israel. 13Dikalan Ulunengagah kuburan tongos kaulan Ulune matanemtur mesuang ia, ditu ia lakar nawang mungguingUlun ene Sang Hyang Widi Wasa. 14Ulun lakarmapaica angkihan teken ia, buin ngidupang ia,laut nglugrain ia nongos di guminnyane padidi.Ditu ia lakar pada nawang mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa. Ulun suba majanjimungguing Ulun lakar nglaksanayang undukeene, tur Ulun ngarsayang unduke ento. Ulun SangHyang Widi Wasa ane suba masabda buka keto.”
Yehuda miwah Israel dados kaprabon asiki15 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika
ring ang, sapuniki: 16 “Ih manusa, nyemakjatungked kayu abesik, laut tulisin tungkedeento kruna kene: ‘Kaprabon Yehuda’. Subaketo buin jemak tungked ane lenan, tur tulisinkruna ‘Kaprabon Israel’. 17 Sasubane keto gisijatungkede makadadua ento, atepang tanggunneapanga ia ngenah buka tungkede abesik. 18 Yenbangsan kitane matakon teken kita apa ar nunduke ento, 19 orahang teken ia mungguingUlun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luurlakar ngambil tungkede ane nglawatang Israel,
NABI YEHESKIEL 37.20–25 1225
laut ngejang ia dadi abesik ngajak tungkede anenglawatang Yehuda. Aji tungkede makadaduaento, Ulun lakar ngardi tungked abesik, turtungkede ento lakar gambel Ulun.20Gisija tungkede ento makadadua apanga
tepukina baan rakyate. 21 Sasubane keto,orahang teken ia, mungguing Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur lakar ngajak iapesu uli pantaran bangsa-bangsa tongos ianengumbara, laut munduhang ia dadi abesiktumuli ngamulihang ia ka guminnyane padidi.22Ulun lakar munduhang ia dadi bangsa abesikdi guminnyane, di pagunungan Israel. Ia lakarngelah raja tuah aukud buat mrentah ia, tur iatusing buin kaepah dadi duang bangsa wiadinkasibak dadi duang kaprabon. 23 Ia tusing enubuin ngletehin dewekne aji arca-arca ane cemer,wiadin ngusakang dewekne aji dosa. Ulun lakarmebasang ia uli sakancan solah ane ngawanangia madosa muah alpaka teken Ulun. Ulun lakarnyuciang ia. Ia lakar dadi kaulan Ulune turUlun lakar dadi Widinnyane. 24 Satunggalingratu ane buka parekan Ulune Daud ane lakardadi ratunnyane. Ia lakar kaprentah baanpamrentah abesik, tur ia lakar sa a ninu npidabdab Ulune. 25 Ia lakar nongos di gumi anepaicayang Ulun teken parekan Ulune Yakub, nahento di tanah sig tongos paraleluurnyane. Ia
NABI YEHESKIEL 37.26–38.4 1226
lakar nongos ditu sakayang-kayang, keto masihpianak-pianak muah sakancan katurunannyane.Satunggaling ratu ane buka parekan Ulune Daudlakar mrentah ia kan salawas-lawasne. 26Ulunlakar ngardi pasubaya ngajak ia ane makadadipikukuh karahayuannyane salawas-lawasne.Ulun lakar ngrajegang ia tur ngawanang iaendah-gumendah. Buina Ulun lakar ngadegangPerhyangan Agung Ulune di guminnyane buatsalawas-lawasne. 27Ulun lakar malingga ditumarengin ia. Ulun lakar dadi Widinnyane, turia lakar dadi kaulan Ulune. 28Dikalan Ulunengadegang Perhyangan Agung Ulune ditu dipantarannyane ngantos salawas-lawasne, dituparabangsane lakar pada nawang, mungguingUlun Sang Hyang Widi Wasa suba nyelik bangsaIsraele dadi kaulan Ulun ngraga.”
Sang Prabu Gog makadados prabotIda Sang Hyang Widi Wasa
38 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaring ang sapuniki: 2 “Ih manusa, uman-
umanja Gog kepalan pamrentah bangsa Mesekmuah Tubale di tanah Magog. Uman-umanja ia,3 tur orahang teken ia, mungguing Ulun SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane dadimusuhne. 4Ulun lakar malikang ia, tur masangsangket di cadikne, laut maid ia pesu ngajak
NABI YEHESKIEL 38.5–10 1227
sakancan pasukannyane. Wadua balannyaneento, luire pasukan ane negakin jaran anemapanganggo seragam, ajaka liu pesan, turasing-asing prajuritnyane pada ngaba tamengmuah sanjata pedang. 5Anak uli Persia, Sudanmuah Libia pada marengin ia, tur makejangpada ngaba tameng muah nganggo topi waja.6 Sawatek jlemane sura dira uli gumin Gomermiwah Bet-Togarmane ane bedaja makejangpada marengin ia, aketo masih anake ane ulimakudang-kudang bangsa ane lenan. 7Orahinjaia apanga ia sayaga tur sawatek pasukane masihapanga tundena sayaga buat nuut prentahne.8 Sasubane maletan makudang-kudang taun,Ulun lakar nguduhang ia ngebug gumi anerakyatne kamulihang uli pantaran makudang-kudang bangsane, tur ia suba pada nongos ditusaha tuara takut teken paperangan. Ia lakarngebug pagunungan Israele, ane suba laadsuung mangmung makelo pesan, nanging anejani tongosina baan rakyate sajeroning kertaraharja. 9 Ia muah wadua balannyane muahmakudang-kudang bangsa ane marengin ia lakarmagegebug buka angin ribute, laut nglikubgumine ento buka ambune.”10 Sapuniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa
Sane Maha Luur ring Sang Prabu Gog: “Yensuba teka panemayannyane, ditu lakar metu
NABI YEHESKIEL 38.11–16 1228
pepineh kitane ane jaat. 11 Kita lakar makenehngebug gumi ane tan padaya, ane rakyatne idupmuponin kerta raharja, sajeroning kota-kotaane tusing matembok panyengker muah anetusing ngelah benteng. 12 Kita lakar ngrampasmuah nyarahin rakyate ane nongos di kota-kotaane laad taen uug. Ia suba kapunduhang ulipantaran bangsa-bangsane, tur ane jani iasuba ngelah ubuh-ubuhan muah arta brana,buina ia nongos di pempatan gumine. 13 RakyatSeba muah Dedane muah sudagar ane ulikota-kota Spanyol lakar matakon teken kita,kene: ‘Apake jerone munduhang wadua balanjerone laut magegebug, buat lakar ngrampasmuah majejarah? Apake jerone makeneh maanperak muah mas, ubuh-ubuhan muah arta branalaut magedi ngaba jejarahane ento?’ ”14Duaning punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa Sane Maha Luur raris ngutus ang buatngrauhang sabdan Idane ring Sang Prabu Gogsapuniki: “Ane jani, sedekan kaulan UluneIsrael muponin idup saha kerta raharja, kitalakar pesu 15 uli tongos kitane ane joh bedajamimpin wadua bala ane kuat tur liu pesan, nahento prajurit-prajurit ane uli makudang-kudangbangsa, tur makejang pada negakin jaran.16 Kita lakar ngebug kaulan Ulune Israel bukaangin ribute nempuh gumine ento. Yen suba
NABI YEHESKIEL 38.17–21 1229
teka panemayannyane, Ulun lakar ngutus kitangebug gumin Ulune, buat ngedengang tekenbangsa-bangsane, nyen sasajaane Ulun enemuah buat ngedengang kasucian Ulune, masranepakardin Ulune malantaran kita. 17 Kita ene anesuba sabdayang Ulun imaluan, dugase Ulunmawarah-warah majalaran paraparekan Ulune,paranabin Israele, mungguing didinane ane lakarteka, Ulun lakar ngajak anak adiri buat ngebuggumi Israele.” Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Luur sampun ngandika kadi asapunika.
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasa ka baring Ida Sang Prabu Gog
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika kadi asapuniki: “Dikalan Goge ngebuggumi Israel, Ulun lakar duka pesan. 19 Sajeroningpidukan Ulune ane murub, Ulun ngwarahangmungguing didinane ento lakar ada linuh gedepesan di gumin Israele. 20 Sakancan be muahkedise, sakancan burone gede cenik muahsakancan manusane di mrecapada lakar padajejeh ngetor teken Ulun. Gunung-gununge lakarrubuh, abing-abinge lakar apih muah sakancantemboke lakar bah tur uug. 21Ulun lakarnengkejutang Gog aji bencana ane mlegendah.Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur anesuba masabda buka keto. Wadua balannyane
NABI YEHESKIEL 38.22–39.4 1230
lakar pada mabalik saling sempal aji pedangnglawan mpalne. 22Ulun lakar nyisipang ia ajigrubug muah aji saling kecorang ge h. Ulunlakar nyriokang ujan bales pesan muah ujan es,api muah welirang teken ia muah teken waduabalannyane makamuah teken makudang-kudangbangsane ane maruang teken ia. 23 Keto caranUlune lakar ngedengang teken sakancanbangsane, mungguing Ulun ene maraga luihmuah suci. Ditu ia lakar pada nawang, mungguingUlun ene maraga luih muah suci, tur ia pada lakarnawang, mungguing Ulun ene Sang Hyang WidiWasa.”
Indik kaonnyane Ida Sang Prabu Gog
39 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur ngandika sapuniki: “Ih manusa,
uman-umanja Gog, kepalan pamrentah bangsaMesek muah Tubale, tur orahang teken ia,mungguing Ulun ene dadi musuhne. 2Ulun lakarmalikang ia ngungsi tongos ane anyar tur nuntunia pesu uli tongos ane joh bedaja, kantos ia nekeddi pagunungan Israele. 3 Sasubane keto, Ulunlakar manteg bantang panahe uli limanne kebotmuah besin panahne uli limanne kenawan. 4Gogmuah wadua balannyane muah parakan nnyanelakar pada bah ma di pagunungan Israele,tur Ulun lakar nepang bangkennyane dadi
NABI YEHESKIEL 39.5–10 1231
amah-amahan sakancan kedis muah sato alase.5 Ia lakar pada bah ma di tegale ane jimbar. UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subamasabda buka keto. 6Ulun lakar ngancungangapi sig Magoge muah di pasisi ane tongosinabaan anake saha sutrep , tur sakancan anakelakar pada nawang, mungguing Ulun ene SangHyang Widi Wasa. 7Ulun lakar masekenangpesan, apanga kaulan Ulune Israel nawang parabUlun ane suci, buina Ulun tusing nglugrain buinparab Ulune kanistayang. Ditu parabangsanelakar nawang, mungguing Ulun ene Sang HyangWidi Wasa Widin Israele ane suci.”8 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Dina ane sabdayangUlun ento suba pas lakar teka. 9 Jlemane anenongos di kota-kotan Israele lakar pada pesu turmunduhang sanjata ane tan kadi-kadi liunne lakaranggona saang. Ia pada lakar ngendihang apiaji tameng, bantang panah muah besin panah,tumbak muah pentong. Saangne ento lakarcukup anggone kan pitung taun makelonne.10 Ia tusing perlu buin munduhang saang di alasesawireh ia lakar ngelah sanjata liu pesan ane lakaranggona saang. Ia lakar ngrampas muah nyarahinanake ane laad ngrampas muah nyarahin ia.” IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur sampunngandika kadi asapunika.
NABI YEHESKIEL 39.11–16 1232
Ida Sang Prabu Gog kapendem11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Yen sakancan paundukane ene suba kasidan,Ulun lakar mapaica tanah sema teken Gog, ditudi tanah Israel, di lebak ane madan Pangumbara,dangin Segara Ma ne. Ditu Gog muah sakancanwadua balannyane lakar katanem, tur lebakeento lakar kadanin ‘Lebak Wadua Balan Gog’.12 Pitu bulan makelonne wong Israele lakarnanem sakancan bangkene ento muah mresihingumine buin. 13 Sakancan anake ane di gumineditu pada nulungin nanem bangkene ento, turbaan laksananne ento paraanake ento lakarkaluihang didina kamenangan Ulune. Ulun SangHyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subamasabda buka keto. 14 Sasubane liwat pitu bulan,ada makudang-kudang anak muani lakar kapilih,buat nylajah gumine ento, buat ngalih-alihintur laut nanem bangke-bangkene ane enumakutang duur tanahe, apanga ia nyidaangmresihin gumine. 15Dikalan anake ento padamajalan kema mai di gumine ento, sabilangnepukin tulang jlema, ia lakar ngejang pinget disisin tulange ento, apanga juru taneme nyidaangteka tur nanem tulange ento di Lebak WaduaBalan Goge. 16 (Ditu lakar ada kota ane paekteken tongose ento kadanin manut adan wadua
NABI YEHESKIEL 39.17–21 1233
balane ento.) Aketo unduk gumine ento buinkabresihin.”17 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika ring ang sapuniki: “Ih manusa,kaukinja sakancan kedise muah burone apangaia pada teka uli milehan buat ngamah bantenane sediang Ulun pabuat ia ajaka makejang.Lakar ada pesta ane gede pesan di pagununganIsraele. Ditu ia pada maan ngamah dagingmuah nginum ge h. 18 Ia pada lakar ngamahbangken paraprajurit muah nginem ge hparapamrentahe di gumine, nah ento sakancananake ane lakar kama ang buka biri-birinemuani wiadin buka panak biri-birine, wiadinbuka kambinge wiadin buka sampine mokoh.19Dikalan Ulune ngama ang jlemane ento bukacarune, kedis-kedise muah burone lakar ngamahsakancan muluk ane dadi baana ngamah muahnginem ge h kan ia pada punyah. 20Di mejanUlune ia pada lakar ngamah sawatek ane dadibaana ngamah nah ento soroh jaran muah anakeane negakin, paraprajurit muah soroh anake suradira. Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang MahaLuur ane suba masabda buka keto.”
Bangsa Israele malih karajegang21 Ida Sang HyangWidiWasa ngandika, sapuniki:
“Ulun nglugrain parabangsane nepukin kaluihan
NABI YEHESKIEL 39.22–28 1234
Ulune, tur Ulun ngedengang kakuatan Ulune buatnyalanang kaputusan Ulune ane adil. 22Ngawituli ento kan saterusne, wong Israele lakar padanawang, mungguing Ulun ene Sang Hyang WidiWasa, Widinnyane. 23 Buina parabangsane lakarpada nawang mungguing bangsa Israele subamaselong, ento tuah ulihan dosa-dosannyaneane gaena marep teken Ulun. Ulun suba nilaria, tur nglugrain musuh-musuhnyane ngalahangtur ngama ang ia di pasiatan. 24Ulun ngicen iapikolih ane suba kasediaang pabuat kacemeranmuah kadursilannyane, tur Ulun suba ma lar ulisig iane.”25 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Nanging ane jani, Ulunrumasa sih kapiolasan teken katurunan Yakube,bangsa Israele, tur nadiang ia buin gemuhlanduh. Ulun lakar nyayubin parab Ulune anesuci. 26 Yen ia suba buin nongos saha rahayudi guminne padidi tur tusing ada buin anaknyangsaren ia, ia lakar nyidayang ngengsapangunduk iane kanistayang, baane ia suba nilar Ulun.27 Buat lakar ngedengang teken parabangsanemakejang, mungguing Ulun ene suci, Ulun lakarngamulihang kaulan Ulune uli sakancan gumitongos musuh-musuhne. 28Ditu kaulan Ulunelakar nawang mungguing Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, Widinnyane. Ia lakar pada nawang
NABI YEHESKIEL 39.29–40.3 1235
unduke ene, sawireh Ulun suba ngentungangia dadi tawanan, tur ane jani buin munduhangtur ngajak ia mulih ka guminnyane padidi, buinaangan aukudko tusing ada ane makutang. 29Ulunlakar mriokang roh Ulune sig bangsa Israele turUlun tusing lakar buin nilar ia. Ulun Sang HyangWidi Wasa Sang Maha Luur ane suba masabdabuka keto.”
WAHYU NGENIANG INDIK PERHYANGANAGUNGE RING BENJANG WEKAS
(40:1--48:35)
Nabi Yeheskiel kajak ka Yerusalem
40 1Duk punika nuju tanggal dasa, ringtaun sane anyar, inggih punika taun sane
kaping slae sasampune ang kaselong miwahring taun sane kaping patbelas, sasampun kotaYerusaleme kakaonang. Duk rahinane punikaang ngrasayang kawisesan teja wedanan
Ida Sang Hyang Widi Wasa, tur Ida ngajakang makaon. 2 Sajeroning ngrasayang wahyu,
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngajak ang katanah Israel tur irika ang kagenahang ringgununge sane tegeh. Ring arepan ange wentenpanggihin ang umah-umah akeh mapunduhsane pakantenanipun sakadi kota. 3 Ida ngajak
NABI YEHESKIEL 40.4–7 1236
ang nganampekin kotane punika, tur irikapanggihin ang wenten anak lanang adiri sanemasinar dumilah sakadi temagane. Anake punikamakta tali sepat miwah taru sikut tur ngadeg ringsinalih tunggil kuri pamedale.4Anake punika raris mabaos ring ang sapuniki:
“Ih manusa, iwasinja. Melahang madingehangtur tlektekang apang melah sakancan aneedengang manira teken kita. Sawireh entoane dadi awanane kita kajak mai, kita patutngorahang teken bangsa Israele, saluiring anetepukin kita.”
Kuri sane bedangin5 Sane panggihin ang, inggih punika
Perhyangan Agunge miwah tembok panyengkersane ngiter Perhyangane punika. Anake punikararis ngambil taru sikutnyane, sane gang meterpanjangnyane, raris nyikut temboke punika.Temboke punika gang meter tegehipun miwahgang meter tebelipune. 6 Sasampune punika
anake punika raris ngungsi kuri pamedale sanemarep kangin. Dane munggah ring undagetumuli nyikut pamedale. Pamedale punika gangmeter lantangnyane. 7 Ring jabaan kuri punikawenten margi sane ring kiwa tengennyanemadaging kamar pajagaan te ga. Asing-asingkamare punika mrepat, gang meter panjang
NABI YEHESKIEL 40.8–14 1237
miwah linggahipun, tur tembok panyelengnyanekalih tengah meter tebelnyane. Ring jabaankamar pajagaane punika wenten margi gangmeter panjangipun, sane ngungsi ka kamarsane marep ka Perhyangan Agunge. 8Anakepunika raris nyikut kamare punika, kakeniangpetang meter panjangnyane. Tanggun kamarepunika makadados tanggun margi pamedalesane pinih nampek ring Perhyangan Agunge, turtanggun temboknyane punika ameter tebelipun.9 (40:8) 10 (Kamar pajagaane sane ring kiwatengen margine punika sami pateh siku pune,sapunika taler tembok panyelengnyane samipateh tebelipune.)11 Sasampune punika, anake punika raris
nyikut linggah margine ring gapurane punika.Linggahnyane ring jero wenten nem metertengah tur ring jabaan gapurane linggahipunlimang meter. 12 Ring arepan asing-asing kamarpajagaane punika wenten tembok andap, sanetegehipun seket sen meter miwah tebelipuntaler seket sen meter. (Kamar-kamare punikalinggahipun gang meter mrepat.) 13 Sasampunepunika anake punika raris nyikut dohipun ngawitsaking durin tembok kamare sane asiki rauh ringdurin tembok kamare sane asikian, nglintangring margine punika tur kakeniang dohipunwenten roras meter atengah. 14 Kamar sane
NABI YEHESKIEL 40.15–19 1238
paling sitanggu punika pamedalnyane marepka natare. Kamare punika raris kukur wentendasa meter linggahipun. 15Gebogan panjangmargin pamedale makasami, ngawit sakingtemboke sane ring jabaan gapurane rauh ringtanggun kamar sane sitanggu, wenten slae meter.16 Ring bagian jabaan tembok sakancan kamarepunika wenten jendela, kadi asapunika taler ringtembok-tembok panyelenge punika. Ring tembokbagian tengah sane marep ka margine punikamukir antuk gambar wit korma.
Natar sane ring jaba17Anake punika raris ngajak ang nglintang
ring pamedale ngungsi natare ring jaba. Irikawenten kamar gang dasa akehipun sane marepka tembok sane ring jaba, tur ring arepannyanewenten palemahan sane matukub antuk batu.18 Kamar-kamare punika sami kawangun ngilehinnatare punika. Natare sane ring jaba punikiendepan ring natare sane wenten ring jeroan.19 Ring genahe sane tegehan, wenten gapura
sane ngungsi ka natare sane ring jeroan. Anakepunika nyikut doh kuri sane makakalih punika,kakeniang wenten seket meter.
NABI YEHESKIEL 40.20–24 1239
Kuri sane baler20 Sasampune punika anake lanang punika
tumuli nyikut kurine sane sisi kaler sane ngungsika natare sane ring jaba. 21 Kamar pajagaanete ga sane wenten ring sabilang sisin margine,tembok-tembok panyelengnyane miwah kamarsane ageng makasami asah siku pune ringsane wenten ring kuri sane bedangin. Panjangpamedale punika wenten slae meter miwahlinggahipune wenten roras atengah meter.22 Kamar sane ageng, jendela-jendela miwahukir-ukiran wit kormane sami pateh sakadi sanewenten ring kurine bedangin. Irika wentenundag pepitu sane nuju kurine punika, turtanggun kamare sane ageng marep ka natare.23 Ring arepan kurine punika selat natare punika,bedelod wenten kuri sane ngungsi ka natare sanering jeroan, sane pateh sakadi kurine sane sisikangin. Anake punika tumuli nyikut doh kurinesane ring sisi kaler klawan sane bedelod punika,kakeniang seket meter dohipun.
Kuri sane bedelod24Wusan punika, anake punika tumuli ngajakang ka sisi bedelod, tur irika ang manggihin
kuri sane lianan. Dane nyikut kurine punika, tursikutnyane pateh ring kuri-kurine sane lianan.
NABI YEHESKIEL 40.25–29 1240
25 Ring kamar-kamar kurine punika taler wentenjendela-jendela sakadi ring kamare sane lianan.Panjang pamedalnyane wenten slae meter turlinggahnyane wenten roras atengah meter.26Wenten undag pepitu sane nuju ka kurinepunika miwah kamar agengnyane taler magenahring tanggun pamedale punika, saha marep kanatare. Tembok-tembok sane ring tengahne,sane marep ka margine makasami madagingukir-ukiran wit korma. 27 Iriki, taler wentenkuri sane ngungsi ka natare sane ring jeroan.Anake punika nyikut doh kurine punika klawankurine sane ngungsi ka natare ring jeroan punika,wenten seket meter dohipun.
Natare sane ring jeroan kuri sane bedelod28Anake punika ngajak ang nglintang ring
kurine sane bedelod raris ngranjing ka nataresane ring jeroan. Dane nyikut pamedalepunika tur sikutnyane sakadi pamedale sanewenten ring temboke sane ring jaba. 29 Kamar-kamar pajagaannyane, kamar agengnyane,tembok-temboknyane sane ring tengahan,makasami pateh rupa miwah sikutnyane ringsane wenten ring kuri-kurine sane lianan.Kamar-kamar kurine punika taler patehmadagingjendela. Panjangnyane wenten slae meter, turlinggahnyane wenten roras atengah meter.
NABI YEHESKIEL 40.30–35 1241
30 (40:29) 31 Kamar agengnyane marep ringnatare sane lianan miwah temboknyane sanenuluh margine punika madaging ukir-ukiran witkorma. Samaliha wenten undag akutus ngungsikurine punika.
Natare sane ring jeroan, kurine sane bedangin32Anake punika ngajak ang nglintang ring
kurine bedangin raris ngranjing ka natare sanering jeroan. Dane nyikut kurine punika, tursikutnyane pateh ring sikut kurine sane lianan.33 Sikut kamar-kamar pajagaannyane, kamaragengnyane miwah tembok-temboknyane sanering tengahan, pateh sakadi sane wenten ringkurine sane lianan. Samaliha madaging jendelasapunika taler kamarnyane sane ageng. Panjangmargin pamedale makasami wenten slae meter,tur linggahipun wenten roras atengah meter.34 Kamarnyane sane ageng punika marep kanatare sane ring jaba. Tembok-temboke sanenuluh margine punika sami mukir antuk witkorma. Samaliha wenten undag akutus sanengungsi kurine punika.
Natare sane ring jeroan kurine sane baler35 Sasampune punika, anake punika raris ngajakang ka pamedal kurine sane baler. Dane nyikut
pamedale punika, tur sikutnyane pateh ring
NABI YEHESKIEL 40.36–40 1242
pamedale sane lianan. 36 Pateh sakadi tembokpamedale sane lianan, tembok pamedale punikataler madaging kamar-kamar pajagaan, tembokering tengah sane mukir, kamar ageng miwahjendela milehan. Panjangnyane wenten slaemeter miwah linggahnyane roras tengah meter.37 Kamarnyane sane ageng punika marep kanatare sane ring jaba. Temboke sane nuluhmargine punika mukir antuk wit korma. Samalihawenten undag akutus sane ngungsi ka kurinepunika.
Wewangunan sane nampekring kurine sane baler
38 Ring natare sane ring jaba wenten ambensane katepang ring kurine sane ring jeroan,ring sisi balernyane. Ambene punika mabukakmarep ka kamare ageng sane marep ka natare,tur irika anake pada ngumbah wewalungansane pacang kangge aturan maborbor. 39 Ringkamare ageng punika wenten meja patpatsane magenah kekalih-kekalih ring bilang sisinkamare punika. Ring mejane punika anake padanampah wewalungan sane pacang kanggenaturan, yadian aturan maborbor, yadian aturanpanebus dosa, wiadin aturan panaur pasilih.40 Ring jabaan kamare ageng punika taler wentenmeja patpat sane pateh sakadi punika, magenah
NABI YEHESKIEL 40.41–46 1243
kekalih-kekalih ring bilang samping marginengranjing ring kurine sane baler. 41Makasamiwenten meja kutus akehipun, buat genahanake nampah wewalungan sane jaga kanggenaturan, inggih punika patpat ring kamare agengmiwah patpat ring jaba ring natare. 42Mejanepatpat sane ring ambene punika, sane kanggennyawisang aturane sane jaga maborbor malakarantuk batu tebihan. Tegehnyane wenten seketsen meter miwah lumbang daunnyane wentengang benang sen meter mrepat. Sakancan
prabote sane kanggen nampah wewalunganaturane punika kagenahang ring meja-mejanepunika. 43 Ring tepin mejane punika makailehkadagingin tepi sane lumbangipun pitu atengahsen meter. Sakancan ulame sane jaga kanggenaturan makasami kagenahang ring mejanepunika.44 Sasampune punika, dane raris ngajak ang
ngranjing ka natare sane ring jeroan. Irikawenten kamar mabukak kekalih sane asiki marepkelod ring sisin pamedale sane baler miwahsane lianan marep kaler ring sisin pamedalesane bedelod. 45Anake punika maosang ringang, mungguing kamare sane marep kelod
punika pabuat parapanditane sane ngayah ringPerhyangan Agunge, 46 tur kamar sane marepkaler punika pabuat parapanditane sane ngayah
NABI YEHESKIEL 40.47–41.2 1244
ring genah pamorboran aturane. Sakancanpanditane, makasami katurunan Dane Sadok.Wantah dane kewanten saking katurunan sukuLewi sane kalugra tangkil ring ayun Ida SangHyang Widi Wasa, buat ngaturang ayah ring Ida.
Natare sane ring jeroan miwahwewangunan Perhyangan Agunge
47Anake punika raris nyikut natare sane ringjeroan, linggahnyane wenten seket metermrepat. Perhyangan Agunge magenah ring sisikauh tur ring arepan Perhyangane wenten genahpamorboran aturan. 48 Sasampune punika,dane raris ngajak ang ngranjing ka ronganPerhyangan Agunge. Dane raris nyikut marginengranjing punika dohnyane wenten kalih atengahmeter miwah linggahnyane wenten pitungmeter, tur madaging tembok sabilang samping,sane tebelnyane ameter tengah. 49Wentenundag-undag sane ngungsi ka rongane punika.Linggah rongane punika wenten dasa meter turdohnyane wenten nem meter. Irika wenten pilarkekalih ring bilang samping rongane punika.
41 1 Sasampune punika anake punika rarisngajak ang ka rongane sane ring tengah
ka Genahe Sane Suci. Dane nyikut marginengungsi genahe punika, panjangnyane wentengang meter, 2 tur linggahnyane wenten limang
NABI YEHESKIEL 41.3–6 1245
meter, kapit antuk tembok sane matebelkalih meter. Dane nyikut rongane punika,panjangnyane wenten kalih dasa meter miwahlinggahnyane wenten dasa meter.3 Sasampune punika dane raris lunga ka rongane
sane pinih tengah, dane nyikut margine sanengungsi ka rongane punika, dohnyane wentenameter miwah linggahnyane wenten gangmeter, kapit antuk tembok sane matebel gaatengah meter. 4Dane nyikut rongane punika,linggahnyane wenten dasa meter mrepat.Sasampune punika dane ngandika ring angsapuniki: “Ene Tongos Ane Maha Suci.”
Kamar-kamar sane kawangun marep katembok Perhyangan Agunge
5Anake punika raris nyikut tebel tembokPerhyangane sane ring jeroan, wenten gangmeter tebelipun. Mapapas ring temboke punikangilehin Perhyangan punika wenten kamaralit majejer, sane linggahnyane kalih meter.6 Kamare punika masusun ga, tur sabilangsusun madaging gang dasa kamar. TembokPerhyangan sane ring jabaan, ring sabilangjejer kamar-kamare punika, tebelipune nentenpateh. Temboke sane ring kamare sane susunsiduur, pisan ring sane ring susun sane ringsoran, sapunika sapanglanturipun, mangda
NABI YEHESKIEL 41.7–11 1246
malantaran punika kamar-kamare punikaprasida nganteg ring temboke saha nenten buatmalih kapasangin angker. 7Duaning punika,yen tembok Perhyangan punika kaksi sakingjaba, pakantenanipun asah saking sor rauh kamuncuk. Marepan ring tembok Perhyanganesane ring jabaan kamar-kamare punika, wentenkakaryanang undag sane linggah kekalih, mangdaanake mrasidayang lunga saking susun sanepinih sor, ka susun sane sitengah miwah sanepinih duur. 8 Tembok kamar-kamare puniki sanering jabaan tebelipun wenten kalih atengahmeter. Wenten lawang asiki buat ngranjingka kamare punika, ring sisi kaler Perhyanganemiwah sane malih asiki magenah ring sisi sanebedelod. Tiang manggihin irika wenten terassane linggahipun kalih atengah meter sanengiter Perhyangane punika. Tegeh terase punikawenten gang meter saking tanahe, asah ringtegeh dasar kamar-kamare sane ring tembokPerhyangane punika. Ring selagan teras klawanwewangunan sane biasa kagunayang antukparapanditane, wenten embang dasa meterlinggahipun, sapanjang sisin Perhyangan Agunge.9 (41:8) 10 (41:8) 11 (41:8)
NABI YEHESKIEL 41.12–17 1247
Wewangunan sane wenten bedauh12 Ring tanggun lapangane sane dauh
Perhyangan Agunge wenten bale sanepanjangipun se man meter miwah linggahipunpesasur meter. Balene punika matembokmakaileh sane tebelipun kalih atengah meter.
Gebogan sikut Perhyangan Agunge makasami13Anake punika raris nyikut Perhyangan Agunge
ring jabaan, wenten seket meter panjangipun.Saking ungkur Perhyangane nglintang ringlapangane rauh ka tanggun balene bedauh,dohipun taler seket meter. 14 Ring arepanPerhyangane nglintang ring lapangane rauh ringsisi sane lianan, taler dohipun wenten seketmeter. 15Dane nyikut panjang balene punikangauhang rauh ka ambennyane sabilang sampingtaler wenten seket meter panjangipun.
Bagian-bagian PerhyanganeRongan Perhyangan Agunge inggih punika
Genah Sane Suci miwah Genah Sane Maha Suci,16makasami katukub antuk papan ngawit sakinglantennyane rauh ka jendelannyane. Tur jendela-jendelane punika ilid. 17 Tembok Perhyangansane ring jeroan ngantos rauh duur lawangemakasami katukub antuk ukir-ukiran pepindan
NABI YEHESKIEL 41.18–23 1248
wit korma miwah malaekat. 18 Pepindan witkorma miwah malaekate punika selang-seling,sapanjang temboke punika makaileh. Asing-asingmalaekate punika maderbe mua kekalih inggihpunika: 19mua manusa sane marep ring witkormane sane asiki miwah mua singa sane marepring wit kormane sane lianan. Kadi asapunikasami pateh makaileh ring temboke punika20 ngawit saking lantene rauh ring tembokebaduur lawange. 21 Sesakan lawang Genahe SaneSuci punika mrepat.
Genah pamorboran aturan sane malakar taruRing arepan genahe ngranjing ka Genahe Sane
Maha Suci, wenten barang sane pakantenanipunsakadi 22 pamorboran aturan sane malakar antuktaru. Tegehnyane wenten ameter nanggu atengamiwah lumbangnyane ameter. Adegannyane,dasar miwah sisinnyane makasami malakar antuktaru. Anake punika raris ngandika ring angsapuniki: “Ene meja ane ada di ayun Ida SangHyang Widi Wasa.”
Lawang-lawang23 Ring tanggun margine sane ngungsi ka
Genahe Sane Suci wenten lawang asiki, sapunikataler ring tanggun margine sane ngungsi GenaheSane Maha Suci, taler wenten lawang asiki.
NABI YEHESKIEL 41.24–42.4 1249
24 Lawang-lawang punika pada madagingdaun jelanan kekalih sane mabukak ring basatengahnyane. 25 Ring lawang Genahe SaneSuci madaging ukir-ukiran wit korma miwahmalaekat, pateh sakadi sane wenten ringtemboke. Samaliha pamedalnyane punika ringjabaan lawangnyane katukub antuk taru. 26 Ringsisin rongane punika wenten jendela-jendela turtemboknyane kapayasin antuk ukir-ukiran witkorma.
Bale sane kekalih sane nampekring Perhyangan Agunge
42 1 Sasampune punika anake punika rarisngajak ang ka natare sane ring jaba tur
ang kajak ka balene sisi kaler Perhyangane,sane genahnyane nenten doh saking balenesane magenah ring tanggun kauh Perhyangane.2 Balene puniki panjangipun wenten seketmeter miwah linggahipun wenten slae meter.3 Sisinnyane asiki mapapas nglawan embangsane linggahipun dasa meter sane nuluh sisinPerhyangane miwah sisinnyane sane liananmapapas nglawan lante batu ring natare sanering jaba. Balene punika kawangun ma ngkatga, ngkat sane duuran makeledan ring
sane betenan. 4 Ring sisi kaler balene punikawenten margi sane linggahipun limang meter,
NABI YEHESKIEL 42.5–12 1250
panjangipun seket meter, tur madaging pamedalring sisinnyane punika. 5 Kamar-kamare sanering ngkat sane pinih duur cupitan ring kamaresane ring ngkat madia miwah sane ring sorsantukan kamare sane baduuran kawangunmakeledan ring sane betenan. 6 Kamar-kamaresane wenten ring maka gang ngkat punika,magenah ring duur terase, nenten katunjangantuk sesaka sakadi balene sane lianan sanering natare punika. 7 Ring ngkat sane pinihsor, temboknyane sane ring jabaan atenga,inggih punika slae meter panjangipun, sitengpisan. Tur tanggunipun sane malih slae metermadaging kamar-kamar. Ring ngkat sane pinihduur sapanjang tembok balene punika madagingkamar-kamar. 8 (42:7) 9 Ring sor kamare kekalihpunika, ring tanggun kangin balene punika, ringtanggun temboke, wenten pamedal sane ngungsika natare sane ring jaba.Ring sisi kelod Perhyangane punika wenten
bale sane pateh, sane genahnyane nentendoh saking balene sane wenten ring tanggunkauh Perhyangane. 10 (42:9) 11 Ring arepankamar-kamare punika wenten margi sane patehsakadi sane wenten ring baler Perhyangane.Margine punika asah sikut miwah gambarnyanemiwah pateh taler pamedalnyane. 12 Ring sorkamare sane wenten ring sisi kelod balene
NABI YEHESKIEL 42.13–17 1251
punika, ring tanggun temboke bedangin wentenlawang asiki.13Anake punika raris ngandika ring ang
sapuniki: “Balene makadadua ene suci. Di baleneento parapanditane ane nangkil di ayun Ida SangHyang Widi Wasa, pada ngajengang aturan anepaling sucina. Sawireh kamar-kamare ento suci,ditu parapanditane lakar ngejang aturan-aturanane paling sucina, luire aturan gandum muahaturan ane katurang buat nebus dosa muahpanaur pasilih. 14 Yen parapanditane suba masukka Perhyangane laut ia makeneh ka natare ane dijaba, parapanditane ento patut ngejang busanakasucian ane rangsuka buat ngancangin Ida SangHyang Widi Wasa, di kamar-kamare tenenan. Iapatut ngrangsuk busana ane lenan satondene iapesu ka natare sig tongos rakyate mapunduh.”
Sikut pakarangan Perhyangane15Dikalan anake punika sampun puput nyikut
pakarangan Perhyangane sane ring jeroan,dane raris ngajak ang medal, nglintangring kurine sane bedangin tumuli nyikutpakarangane sane ring jaba. 16Dane ngambilsikute, tumuli nyikut sisi kanginnyane, wenten250 meter. 17 Sasampune punika, dane rarisnyikut sisi kalernyane, sisi kelodnyane miwahsisi kauhnyane, tur asing-asing sisi punika
NABI YEHESKIEL 42.18–43.6 1252
asah panjangnyane, inggih punika 250 meter.18 (42:17) 19 (42:17) 20Dadosipun temboke sanengiter pakarangane punika 250 meter mrepat.Temboke punika makadados panyeleng sane sucikalawan sane nenten suci.
Ida Sang Hyang Widi Wasamawali ka Perhyangan Agung
43 1Anake punika raris ngajak ang kakurine sane marep kangin. 2 Irika ang
manggihin wenten galang dumilah teja wedananWidin Israele rauh saking kangin. Suaran IdaSang Hyang Widi Wasa makerug sakadi kuugansegarane, tur pre wine masinar malantarangalang dumilahe punika. 3Wahyu puniki patehsakadi sane pecak panggihin ang, duk Ida SangHyang Widi Wasa nguugang kota Yerusalememiwah sakadi sane panggihin ang ring sisinTukad Kebare. Irika ang raris bah makakeb ringtanahe. 4Galang dumilahe punika raris mamarginglintang ring kurine sane bedangin ngrarisngranjing ka Perhyangan Agung.5 Roh Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli
mangunang ang, raris ngajak ang ngranjing kanatare sane ring jeroan. Irika panggihin ang,mungguing Perhyangan Agunge sampun kalikubantuk kaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasa.6Anake punika ngadeg ring samping ange, tur
NABI YEHESKIEL 43.7–11 1253
ang miragi Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaring ang saking Perhyangan Agunge, sapuniki:7 “Ih manusa, ene suba singasanan Ulune. Ulunmapakayun malinggih dini di pantaran bangsaIsraele tur mrentah ia salawas-lawasne, apangaeda buin bangsa Israele wiadin pararatunnyanenganistayang parab Ulune ane suci, malantarania pada nyungsung widi ane lenan, wiadinmalantaran ia nanem bangken pararatunnyanedi tongose ene. 8 Pararatune ento nyujukangjejeneng muah adegan jelanan beneng pesanmapapas nglawan jejeneng muah adegan jelananPerhyangan Ulune, kan tuah tembok dogen anemelat Ulun nglawan ia. Ia pada nganistayangparab Ulune ane suci aji sakancan laksanannyaneane cemer. Ento awanane Ulun nyirnayang iasajeroning pidukan Ulune. 9Ane jani ia patutsuud nyungsung widi-widi ane lenan muahngaadang bangken pararatunnyane. Yen ianyalanang unduke ento, Ulun lakar malinggih dipantarannyane salawas-lawasne.”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih nglanturang
pangandika sapuniki: “Ih manusa, orahang tekenwong Israele unduk Perhyangane, tur tunden iamlajahin rencanan Perhyangane ento. Gaenangia kimud uli krana ngkahnyane ane madosa.11 Sasubane keto, yen ia suba kimud malantaranunduk ane suba laksanayanga, terangang
NABI YEHESKIEL 43.12–15 1254
rencanan Perhyangane ento teken ia, luire:gambarne, kuri muah pamedalne, wangunnyane,susunan sakancan paundukan muah sakancanpidabdab lan gilirannyane. Tulisang sakancanpaundukane ento apang ia nawang, mungguingsakancan paundukane ento suba kaatur muahapanga ia nyidayang nyalanang sakancanpidabdabe. 12 Kene pidabdab PerhyanganAgunge ento: Sakuub wewidangan ane ngiterPerhyangane di duur gununge ento suci turpingit.”
Indik genah pamorboran aturane13 Sapuniki sikut pamorboran aturane punika.
Sikut sane kagunayang pateh sakadi sikutPerhyangan Agunge. Dasar pamorboranepunika kiter antuk jlinjing sane dalemipunseket sen meter miwah linggahipun taler seketsen meter. Sisin jlinjinge punika kilehin antukpaundukan sane tegehipun slae sen meter.14 Pangked pamorboran aturan sane pinih sor,saking dasar rauh ring pangkednyane mategehameter. Pangked sane baduuran makeledanmalih seket sen meter saking bibih pangkedsane ring soran, tur tegehnyane wenten kalihmeter. Pangked sane duuran ring punika talermakeledan seket sen meter saking bibihpangked sane ring soran. 15 Pangked sane siduur
NABI YEHESKIEL 43.16–19 1255
puniki taler kalih meter tegehipun, tur irika genahaturane kaborbor. Bucu-bucun pamorboranepunika makapatpat sada tegehan ring bagianpamorborane sane siduur punika. 16 Pangkedpamorborane sane siduur punika rupanipunmrepat, sabilang samping panjangipun nemmeter. 17 Pangked sane sitengah taler mrepat,sabilang samping panjangipun pitung meter. Ringtanggun pangkede punika kabedbed antuk sabuk,tegehipun wenten slae sen meter. (Jlinjingnyanewenten seket sen meter linggahipun.) Undagsane munggah ka pamorborane punika magenahring sisi kanginnyane.
Indik pamlaspas pamorboran aturan punika18 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika ring ang sapuniki: “Ih manusa,padingehangja sabdan Ulun teken kita. Yenpamorboran aturane ento suba pragat, kitapatut mlaspas pamorboran aturane ento,malantaran morbor aturan di pamorborane entomuah nge sin pamorboran aturane ento ajige h wewalungan ane katurang ento. 19 Tuahparapandita suku Lewi ane uli katurunan Sadokedogen ane wenang umedek di ayun Ulune buatngayahin Ulun. Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur nitahang unduke ene. Kita patutmaang ia godel sampi aukud buat anggona aturan
NABI YEHESKIEL 43.20–26 1256
panyupat dosa. 20 Kita patut nyemak ge hneabedik, laut olesang di muncuk bucu-bucunpamorboran aturane ane pangked siduur muahdi bucu-bucun pamorboran aturane ane pangkedsitengah muah di tanggu-tanggunne makaileh.Majalaran unduke ento kita lakar nyuciang turmlaspas pamorboran aturane ento. 21 Kita patutnyemak sampine ane anggona aturan panyupatdosane ento, laut tunjel sig tongos ane subakapas ang di jabaan pakarangan Perhyangane.22 Buin maninne kita patut ngaturang kambingmuani ane tan paceda, buat aturan panyupatdosa. Suciangja pamorboran aturane ento ajige hne, patuh buka ane jalanang kita dugasnganggon ge h sampine. 23 Yen suba pragatnyalanang unduke ento, kemaja ngalih godelsampi aukud muah panak biri-biri aukud, anetan paceda, 24 laut aturang di ayun Ulune.Parapanditane lakar nyambehin godel sampimuah panak biri-birine aji uyah, laut borborabuat dadi aturan di ayun Ulun. 25 Pitung dinamakelonne sabilang lemah kita patut ngaturangkambing aukud, sampi aukud muah panakbiri-biri muani aukud, makadadi aturan panyupatdosa. Wewalungane ento makejang patut tanpaceda. 26 Pitung dina makelonne parapanditanepatut nyuciang pamorborane ento, apangapamorborane ento prasida kagunayang buat
NABI YEHESKIEL 43.27–44.4 1257
ngaturang aturan. 27 Yen suba liwat pitung dina,parapanditane patut ngawi n ngaturang aturansig pamorboran aturane ento, luire aturanmaborbor muah aturan buat karahayuan rakyate.Ditu Ulun lakar asung lugraha teken kita ajakmakejang. Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur ane suba masabda ene.”
Indik gunan kurine sane bedangin
44 1Anake punika tumuli nandan ang,kakurine sane ring jaba sane magenah
ring sisi kangin pakarangan Perhyangan Agunge.Kurine punika muneban, 2 tur Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika ring ang, sapuniki: “Kurineene lakar tetep enu mubetan tur tusing lakartaen kampakang. Tusing ada manusa ane kalugramacelep di kurine ene, sawireh Ulun Sang HyangWidi Wasa, Widin Israele, ane suba mentas dikurine ene. Ento awanane kurine ene tetep enumubetan. 3 Tuah sang prabu ane sedekan enumadeg ratu ane dadi kema, buat ngajengangajengan ane suci di ayun Ulune. Ia patut macelepmuah pesu di kurine ngliwa n balene gede anedi tengah.”
Pidabdab indik ngranjing ka Perhyangan Agung4 Sasampune punika, anake punika tumuli
ngajak ang ka arepan Perhyangan Agunge
NABI YEHESKIEL 44.5–8 1258
nglintang ring kurine sane baler. Riwau angmatolihan, panggihin ang Perhyangan AgungIda Sang Hyang Widi Wasa punika kalikubantuk galang dumilah teja wedanan Idane. Irikaang bah makakeb ring tanahe, 5 tur Ida Sang
Hyang Widi Wasa tumuli ngandika ring ang,sapuniki: “Ih manusa, melahang nlektekangsakancan paundukan ane tepukin muah dingehkita. Ulun lakar ngorahin kita unduk pidabdabmuah sopacaran Perhyangan Agunge. Melahangpesan ngingetang, nyen ane kalugra pesu mulihdi Perhyangan Agung muah nyen ane tusingkalugra.6Orahang teken wong Israele ane brontak
ento, mungguing Ulun, Ida Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur, tusing enu buin kangenteken paundukan-paundukan ane cemer anesuba laksanaanga ento. 7 Ia suba ngletehinPerhyangan Agung Ulune, malantaran ia subamaang wong dura negara ane tusing masunat,anak ane tusing as bak teken Ulun, macelepka Perhyangan Agunge dikalane muluk muahge h aturane katurang di ayun Ulune. Sawirehketo kaulan Ulune suba ngusakang prajanjianUlune, malantaran sakancan laksanannyane anecemer. 8 Ia suba pada tusing ngamanggehangupacara-upacara ane suci di Perhyangan Agung
NABI YEHESKIEL 44.9–13 1259
Ulune, nanging tungkalikane ia suba nundenanak dura negara nyalanang unduke ento.9Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha
Luur, ngumumang mungguing tusing ada wongsunantara ane tusing masunat, tusing ada anakane tusing as bak teken Ulun ane dadimacelep ka Perhyangan Agung Ulune, yadiastu iawong sunantara ane nongos di pantaran wongIsraele.”
Wong Lewine kawedalangsaking darma kapanditan
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: “Ulun lakar nyisipang wong
Lewine, ane bareng-bareng ngajak wong Israeleane lenan pada nilas Ulun tur nyungsungarca-arca. 11 Ia dadi ngayahin Ulun ka PerhyanganAgung, buat nyaga kuri muah nabdabanggegaene di Perhyangan Agung. Ia dadi nampahwewalungan ane anggona aturan maborbormuah aturan matampah baan rakyate tur iapatut ngayahin rakyate. 12Nanging, sawireh iasuba nyalanang pangas teken arca-arcaneento pabuat wong Israele, tur majalaran undukeento ia nuntun rakyate ngae dosa, dadinne UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur subamasumpah mungguing ia patut kasisipang. 13 Iatusing wenang dadi pandita buat ngayahin Ulun
NABI YEHESKIEL 44.14–18 1260
wiadin maekin barang-barang ane suciang Ulun,wiadin macelep ka Tongose Ane Maha Suci. Ketopasisip pabuat laksana-laksanannyane ane cemerento. 14Ulun netepang ia buat ngarap gegaenane kasar ane patut kalaksanayang di PerhyanganAgunge.”
Parapanditane15 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Tuah parapanditasuku Lewi ane uli katurunan Sadoke dogenane nerusang saking sa a tuu ngayahin Ulundi Perhyangan Agung dugas wong Israele anelenan pada ma nggal uli sig Ulune. Sawirehketo ane jani tuah ia dogen ane patut ngayahinUlun muah tangkil di ayun Ulune buat ngaturangmuluk muah ge h aturane. 16 Tuah ia dogenane lakar macelep ka Perhyangan Agung Ulunebuat ngayahin di pamorboran aturan Ulunemuah nyalanang pangubak ne di PerhyanganAgunge. 17Dikalan ia macelep ka kurine ngungsinatar Perhyangan Agung ane di tengahan,ia patut nganggo panganggo ane malakar ajikain lenen. Dikalan iane nyalanang darmakapanditan di natar Perhyangan Agunge anedi jeroan, ia tusing dadi nganggo panganggoane malakar aji wol. 18Apanga ia tusing pesupeluh, ia patut nganggo sorban kain lenen muah
NABI YEHESKIEL 44.19–25 1261
jaler kain lenen, nangingke tusing masabuk.19 Satonden iane pesu ka natare ane dijaba sigtongos rakyate, ia patut nglukar panganggonneane anggona nyalanang darma kapanditan diPerhyangan Agunge, laut ngejang panganggoneento di kamar-kamare ane suci. Ia patut nyalukpanganggo ane lenan, apanga panganggonnyaneane suci ento tusing kan ngusakang rakyate.20 Parapanditane tusing dadi magundul wiadin
mabok lantang. Ia patut nyukur bokne amunpatutne. 21 Satonden macelep ka natare ane ditengah, parapanditane tusing pesan dadi nginumanggur. 22 Parapanditane tusing pesan dadinyuang anak luh sapihan, ia tuah dadi ngantenngajak anak bajang Israel wiadin nyuang baluanpanditane ane lenan.23 Parapanditane patut ngurukang kaulan
Ulune binan paundukan ane suci muah anetan suci, unduk ane suci manut sopacaraningagama muah ane leteh. 24 Yening ada wetuprakara, parapanditane patut nibakangtetepasan manut pidabdab-pidabdab Ulune.Ia patut ngamanggehang rerainane manutpidabdab muah sopacaran Ulune, tur patutngamanggehang muah nyuciang dina Sabate.25 Parapanditane tan wenang ngletehin
deweknyane, malantaran ia maekin anak ma ,sajabaning sawan salah tunggal wong tuannyane,
NABI YEHESKIEL 44.26–31 1262
pianaknyane, nyamannyane muani wiadinnyamanne eluh ane enu daa. 26 Sasubane ia buinsuci, ia patut ngan ang pitung dina makelonne.27 Sasubane keto mara ia dadi buin macelep kanatar Perhyangan Agunge ane di tengah lautngaturang aturan buat nyuciang dewekne apangaia dadi buin ngayah di Perhyangan Agung. UlunSang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur ane subangandika ene.28 Parapanditane ento tusing maan duman
cecatu. Ulun ene ane dadi cecatunnyane. Iatusing patut maan duman cecatu di Israel.Ulun ene ane dadi cecatu pagelahannyane.29 Sakancan aturan gandum, aturan panyupatdosa muah aturan panaur danda ento dadipangupa jiwan parapanditane. Buina ia patutnampi sawatek ane kasuciang pabuat Ulun diIsrael. 30 Parapanditane patut nampi sakancanpamupon ane simalu ane paling melaha muahane len-lenan ane katurang di ayun Ulune.Sabilang rakyate ngae ro ane lebeng simalupatut aturanga teken panditane makadadiaturan, tur mertan Ulune lakar nedunin pumahananake ento. 31 Parapanditane tan wenang naarkedis wiadin buron ane ma iba-ibana wiadinane sarap buron lenan.”
NABI YEHESKIEL 45.1–5 1263
Tanah palaba duen Ida Sang HyangWidi Wasa ring jagat Israel
45 1 Rikala tanah punika kadum dadoscecatun suku-suku bangsane suang-
suang, duman patut katurang dados tanahpalaba druen Ida Sang Hyang Widi Wasa.Tanah palabane punika patut roras atengahkilometer panjangnyane miwah dasa kilometerlinggahipun. Tanah palabane punika makasamisuci. 2 Ring tanah palabane punika kakaryanangtegak Perhyangan Agung sane mrepat, sanepanjang sisinipun 250 meter, saha kiter antukpakarangan linggahipun slae meter. 3 Tanahpalabane punika atenga, sane panjangipunroras atengah kilometer miwah linggahipunlimang kilometer, punika sampun masikut. Irikajaga genah Perhyangan Agunge, genah sanepinih sucina. 4 Tanah palabane punika pacangdados bagian sane suci ring jagate punika, sanekasanehang pabuat parapanditane sane ngayahinIda Sang Hyang Widi Wasa ring PerhyanganAgung Idane. Ring tanahe punika jaga genah grianparapanditane miwah pakarangan PerhyanganAgunge. 5 Tanah palabane sane malih atenga,punika kasanehang buat dados cecatun wongLewine sane ngayah ring Perhyangan Agung. Irikajaga wenten kota-kota genahnyane magumana.
NABI YEHESKIEL 45.6–9 1264
6 Ring samping tanahe sane suci punika, bagiansane lianan, sane panjangipun roras atengahkilometer, linggahipun kalih atengah kilometer,punika kasanehang buat dados kota, genah wongIsraele sane lianan magumana.
Tanah pabuat ida sang prabu7 Pabuat sang prabu sane madeg ratu, patut
taler kacawisang tanah. Saking sisi kauhpakarangan sane suci, kasikut ngauhang ngantosrauh ring Segara Tengah, tur saking sisi kangintanah sane suci punika nganginang kantosrauh ring panepin jagate bedangin, kantospanjangipun asah sakadi panjang duman tanahsuku bangsa Israele. 8 Tanahe punika jaga dadosduman sang prabu sane madeg ratu ring tanahIsrael, mangdane ida nenten malih nindesrakyate, nanging jaga nglugrain tanah-tanahesane lianan punika dados paderbean suku-sukubangsa Israele.
Pidabdab pabuat ida sang prabu9 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur ngandika sapuniki: “Ih parapamrentahIsraele, kita suba makelo pesan madosa.Suudja kita nindes muah nyalanang kawirosan.Laksanayangja paundukan ane beneh muahadil. Kita patut suud ngulah kaulan Ulune uli sig
NABI YEHESKIEL 45.10–13 1265
tanahnyane. Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur ane ngandikain kita unduke ene.10Asing-asing anak patut nganggon mbangan
muah sikut ane jujur, luire:11 Epa buat nakeh barang-barang ane tuh
patut asah teken buat nguu barang-barang aneenceh. Ane makadadi patokan, nah ento homer.Dadinne takehane ento patutne kene:1 homer = 10 epa = 10 bat.12 Timbangan kitane patutne kene:20 gara = 1 sikal.60 sikal = 1 mina.13Ane patut dadi lakar aturan kitane patutne
kene:Gandum 1/60 uli pamupon kitane.Jelae 1/60 uli pamupon kitane.Lengis saitun 1/100 uli pamupon buah saitun
kitane.(Ukur wiadin takehja barang-barange ento aji
bat.10 bat = 1 homer = 1 kor.)Kulawargan Israele ane ngelah biri-biri 200
patut ngaturang biri-birinnyane aukud.Kita patut ngaturang aturan gandum, aturan
wewalungan maborbor, wewalungan buataturan karahayuan, apanga dosa-dosan kitanekampurayang. Ulun Ida Sang Hyang Widi Wasa
NABI YEHESKIEL 45.14–20 1266
Sang Maha Luur ane nitahang unduke ene.14 (45:13) 15 (45:13)16 Sawatek rakyate ane nongos di gumine
ento patut ngaturang aturane ento teken sangprabu ane mrentah di Israel. 17 Sawireh sangprabu maan tugas buat nyediaang wewalunganbuat aturan maborbor, aturan gandum, aturanyeh anggur pabuat bangsa Israele makejang,sabilang Rerainan Bulan Baru, Rerainan Sabatmuah rerainan ane lenan. Ia patut nyediaangaturan panyupat dosa, aturan gandum, aturanmaborbor, aturan karahayuan, buat mrastayangdosa-dosan wong Israele.”
Indik rerainan(Par. 12:1-20; Up. 23:33-43)
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngandika sapuniki: “Nuju tanggal apisan dibulanane kaping pisan, kita patut ngaturang sampijagiran ane tan paceda buat nyuciang PerhyanganAgunge. 19 Parapanditane patut nyemak ge haturan panebus dosane ento abedik, lautolesang di adegan jelanan Perhyangan Agunge,di bucun pamorboran aturane makapatpat muahdi adegan kurine ane ngungsi ka natare anedi jeroan. 20Ditanggal pitu bulane ento kitapatut buin nyalanang unduk ane patuh bukaketo pabuat asing-asing anak ane nyelapang
NABI YEHESKIEL 45.21–25 1267
ngae dosa wiadin tusing tawanga ibannemadosa. Majalaran unduke ento kita lakarngamanggehang kasucian Perhyangan Agunge.21Ditanggal patbelas bulan ane kapisan kita
patut ngawi n marerainan Paskah. Pitung dinamakelonne asing-asing anak patut naar rotan paragi. 22Didina ane simalu direrainaneento sang prabu patut ngaturang sampi jagiranbuat dadi aturan panyupat dosannyane muahdosan sakancan rakyate. 23 Sanun rerainaneento, pitung dina makelonne sang prabu patutnglemah ngaturang sampi jagiran pepitu muahbiri-biri muani pepitu ane tan paceda tur aturaneento patut kaborbor. Ida patut masih ngaturangkambing muani aukud sabilang lemah, buatdadi aturan panebus dosa. 24 Buat sampi jagiranmuah biri-birine muani ane katurang ento, patutkadulurin baan aturan tepung gandum pitulasatengah liter muah lengis saitun telung liter.25Di Rerainan Pondok Daune, ane ngawi n
tanggal limolas, bulan ane kapitu, sang prabupatut nglemah ngaturang aturan panyupat dosa,aturan maborbor, aturan gandum muah lengissaitun ane patuh buka dugas Rerainan Paskahepitung dina makelonne.”
NABI YEHESKIEL 46.1–5 1268
Sang prabu miwah rerainane
46 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur ngandika sapuniki: “Kurine ane
bedangin ane ngungsi ka natare ane di jeroanento patut tetep mubetan sajeroning nem dinanah ento dina masan anake pada magae, nangingdidina Sabate muah didina Rerainan BulanBarune, kurine ento patut kampakang. 2 Sangprabu lakar majalan uli di natare ane di jabaanngungsi balene ane gede ngliwat pamedal kurineento, laut majujuk di samping adegan kurine,dikalan parapanditane pada morbor aturanidane ane maborbor muah ngaturang aturankarahayuan idane. Ditu di kurine ento ida patutnemabak , tur sasubane keto laut buin pesu. Kurineento tusing dadi unebang ngan makapeteng.3 Sabilang dina Sabat muah Rerainan Bulan Baru,rakyate masih patut sumungkem tur nyumbahIda Sang Hyang Widi Wasa ditu di arepan kurineento.4Dinuju dina Sabate, sang prabu patut
ngaturang aturan maborbor di ayun Ida SangHyang Widi Wasa, marupa biri-biri nemnemmuah biri-biri muani aukud, tur makejang apangatan paceda. 5Aturan biri-birine muani ento patutkadulurin baan gandum pitulas atengah liter.Buina aturan biri-birine ento, sabilang aukud
NABI YEHESKIEL 46.6–11 1269
patut kadulurin baan sakancan ane lakar aturangida. Asing-asing aturan gandume ane buka keto,patut kadulurin baan lengis saitun telung liter.6Di Rerainan Bulan Barune, ida patut ngaturanggodel sampi aukud, biri-biri nemnem muahbiri-biri muani aukud, ane makejang tan paceda.7Asing-asing aturan godel sampi muah biri-birinemuani ento patut kadulurin baan gandum pitulasatengah liter muah aturan biri-birine ento,sabilang aukud patut kadulurin baan aturanane lenan ane lakar aturanga baan sang prabu.Asing-asing aturan gandum ane buka keto, patutmasih kadulurin baan lengis saitun telung liter.8 Ida sang prabu patut nilar balene ane gede anedi pamedale ento, laut pesu ngliwat di kurine anelaad liwa n ida dugase ida macelep.9 Sabilang rerainan, yen rakyate teka mabak ka
ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa, asing-asing anemacelep uli kurine ane bedaja, sasubane ia suudmabak patut pesu uli di kurine ane bedelod,tur ane macelep uli kurine bedelod, patut pesuuli kurine bedaja. Tusing dadi macelep muahpesu uli kurine ane abesik, nanging patut ulikurine ane matungkalikan. 10 Sang prabu patutmacelep dikalan rakyate pada macelep muahpesu dikalan rakyate pada pesu. 11Dinuju adaupacara muah direrainane, asing-asing aturansampi muah biri-biri muani patut kadulurin
NABI YEHESKIEL 46.12–15 1270
baan gandum pitulas atengah liter muah aturanbiri-birine sabilang aukud patut kadulurin baanaturan ane lenan ane lakar aturanga. Sabilangaturan gandum ane buka keto, patut kadulurinbaan lengis saitun telung liter.12 Yening sang prabu saking suka lila makeneh
ngaturang aturan di ayun Ida Sang Hyang WidiWasa yadian aturan maborbor wiadin aturankarahayuan, kurine ane bedangin, ane ngungsika natare ane di jeroan patut kampakang pabuatida. Ida ngaturang aturane ento patuh buka idangaturang aturan dinuju dina Sabate. Sasubaneida pesu, kurine ento patut buin kunebang.”
Aturan sane nyabran rahina13 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Sabilang semengan, patut katurangdi ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa, biri-biri anematuuh a ban, ane tan paceda, makadadi aturanmaborbor. 14 Sajaba ento, masih patut katurangtepung duang kilogram muah lengis saitun aliter,kadukang sig tepunge. Pidabdab pabuat aturanpamantuka di ayun Ida Sang Hyang Widi Wasaene patut kamanggehang salawas-lawasne.15Aturan biri-biri, tepung muah lengis saitunepatut katurang di ayun Ida Sang HyangWidi Wasasabilang semengan, ngantos salawas-lawasne.”
NABI YEHESKIEL 46.16–20 1271
Ida sang prabu miwah tanahe16 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Luur mapituduh sapuniki: “Yening sang prabumaicayang tanah gelahnyane teken salah tunggalpianaknemakadadi paica, tanahe ento dadi gelahpianakne, tur ento makadadi cecatunnyane.17Nanging yen sang prabu maicayang tanahgelahnyane teken salah tunggal parekannyane,tanahe ento lakar buin dadi gelah sang prabu,dikalan teka taun kabebasane. Tanahe ento dadigelahnyane, tur tuah ia muah pianak-pianaknedogen ane dadi tetep ngelahang. 18 Sangprabu tan wenang nyuang salah tunggalpagelahan rakyate. Yen ia mapaica tanah tekenpianak-pianakne, ane kapaicayang ento patuttanah ane suba kapas ang pabuat ia apangaia tusing nindes kaulan Ulune, malantaran ianyuang tanahnyane.”
Pawaregan Perhyangan Agunge19 Sasampune punika, anake punika raris
ngajak ang ngranjing ring kamar-kamar sanemarep kaler sane nampek ring kurine sane sisikelod natare sane ring jeroan. Kamar-kamarepunika, kamar suci pabuat parapanditane.Dane matujuhang satunggaling genah ring sisikauh kamar-kamare punika, 20 sarwi ngandika
NABI YEHESKIEL 46.21–47.2 1272
sapuniki: “Ene tongos parapanditane nglablabdaging ane kanggon aturan panyupat dosa wiadinaturan panebus danda muah manggang aturantepunge, apanga tusing ada barang-barang anesuci kan kaba ngliwat pesu ka natare ane dijabaan ane ngranayang baya pabuat rakyate.”21Wusan punika, dane raris nantan ang ka
natare sane ring jaba, tur dane ngedengangring ang, mungguing ring sabilang bucunnyanemakapatpat punika, wenten natar sanealitan, sane panjangnyane kalih dasa metermiwah linggahipun limolas meter. 22 (46:21)23Asing-asing natare sane alitan punika kiterantuk tembok batu, tur ring arepan tembokepunika madaging jalikan. 24Anake punikangandika ring ang sapuniki: “Ene paon tongospangayah Perhyangane nglablab aturan-aturanane aturanga baan rakyate.”
Tukad sane membah saking Perhyangan Agung
47 1Anake punika raris ngajak ang mawalika kurin Perhyangan Agunge. Irika wenten
toya medal saking sor kurine punika, membahnganginang pateh sakadi Perhyangan Agungesane taler marep kangin. Toyane punika membahsaking sor bagian kelod Perhyangane nglintangring sisi delod pamorboran aturane. 2Wusanpunika, anake punika raris ngajak ang medal
NABI YEHESKIEL 47.3–8 1273
saking pakarangan Perhyangane, mamarginglintang ring kurine sane baler. Samaliha danengajak ang milehan, buat ngungsi kurinesane marep kangin. Ring sisi kelod gapuranepunika wenten tukad alit membah. 3Anakepunika tumuli nyikut tukade punika antuk talisikutnyane, limang atus meter nganginang, sarwingandikayang ang mangda tedun nglintang ringtukade punika. Toyan tukade punika wantah rauhring pagelangan buntut ange. 4 Sasampunepunika dane nyikut malih limang atus meter,tur toyan tukade raris nganegehang ngantosrauh ring entud ange. Malih limang atusmeter ngatebenang toyan tukade punika rarisnganegehang rauh ring bangkiang ange. 5Danenyikut malih limang atus meter, tur toyan tukadepunika kalintang dalem, ngantos ang nentenmrasidayang mamargi nglintang. Tukade punikakalintang dalem kantos tan sida antuk mamarginglintang sajawining nglangi. 6Dane ngandikaring ang sapuniki: “Ih manusa, melahang pesanngingetang unduke ento makejang.” Sasampunepunika anake punika raris ngajak ang mawali kasisin tukade. 7 Riwau ang rauh irika, panggihinang wenten wit taru akeh pisan ring sabilang
sisin tukade punika. 8Dane raris ngandika ringang sapuniki: “Yehe ene membah ngliwa n
gumine ane ngungsi nganginang, nglantur ka
NABI YEHESKIEL 47.9–12 1274
Lebak Yordane muah ka Segara Ma . Dikalanyehe ento neked ka Segara Ma , ditu yeheento nyilurin yeh pasihe ane pakeh ento ajiyeh nyem. 9 Kijaja tukade ento membah, ditulakar ada buron muah be magenepan. Tukadeento lakar ngranayang yeh Segara Ma neento dadi tabah, tur kijaja lakuna tukade entomembah ditu sarwaning gumatap-gumi pmuah en k-en kane pada idup. 10Ngawit uliyeh klebutane di En-Gedi nglantur kan nekeddi yeh klebutane di En-Eglaime, ditu liu lakarada bendega di sisin pasihe, tur ia pada lakarngeberang nyemuh jaringnyane. Ditu lakarliu ada be mlegendah, patuh buka ane ada diSegara Tengahe. 11Nanging yeh loloan muahrawa-rawane ane di pasisine ento tusing lakarnyem. Yehnyane enu tetep pakeh, dadi lakaruyah. 12Di sabilang sisin tukade ento, ditu lakarmen k punyan woh-wohan magenepan anedadi daar. Donnyane tusing lakar layu-layu,buina tusing lakar suud-suud mabuah. Ngabulanpunyan kayune ento lakar mabuah, sawireh iakaecokin baan yeh tukade ane membah uli diPerhyangan Agung. Punyan woh-wohane entolakar mupuang woh ane dadi daar, tur donnyanedadi anggon ubad nyegerang anak.”
NABI YEHESKIEL 47.13–19 1275
Wates tanah Israele13 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
ngandika sapuniki: “Ene bates-bates tanahe anepatut kadum baan suku bangsane makaroras, tursuku Yusupe maan duang duman. 14Ulun subamasumpah teken leluur kitane, mungguing Ulunlakar ngicen ia cecatu di gumine ene. Sawirehketo, ane jani dumja tanahe ento asahang dipantaran kitane.15 Bates kajanne, ngawit uli Segara Tengah
nganginang ka kota Hetlon ka margane ane kaHamat, ka kota Sedad, 16 ka kota-kota Berotamuah Sibraim (kota-kotane ento ada di selaganwewidangan kaprabon Damsike muah kaprabonHamate) nglaut ka Hasar-Enon (ane tongosnedi bates kaprabon Haurane). 17 Keto bateskajanne, ngawit uli Segara Tengah nganginangka Hasar-Enon ngan neked bedelod bateswewidangan Damsike muah Hamate.18 Bates kanginne, ngelodang ngawit uli di
Hasar-Enon ane di selagan wewidangan Damsikemuah Haurane, tur Tukad Yordane dadi bateskauh tanah Israele muah Gilead ane dadi bateskanginne, ngan neked ka Tamar ane di SegaraMa .19 Bates kelodne, ngawit uli Tamar ngungsi
ngelod kauhang ka yeh anakan Meribane di
NABI YEHESKIEL 47.20–48.1 1276
Kades, laut ngaja kauhang nuluh bates Mesire,ngan ka Segara Tengah.20 Bates kauhne, kabatesin baan Segara Tengah,
laut ngajanang neked di margane ka Hamat.21Dumja tanahe ento di pantaran suku-suku
bangsan kitane. 22 Tanahe ento patut dadicecatun kitane. Dikalan kitane ngedum tanaheento, soroh wong sunantara ane nongos dipantaran kitane, ane suba pada ngelah pianaklekad dini, ia masih patut nampi duman tanah. Iapatut maan duman patuh buka wong Israele, turpatut nampi tanah ulihan maundi bareng-barengngajak suku bangsa Israele. 23Asing-asing wongsunantarane ento patut nampi dumannyanedi pantaran suku bangsa sig tongosnyanemagumana. Ulun Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur ane suba masabda buka keto.”
Duman tanah buat suku-suku bangsa Israele
48 1 Bates kajan tanahe ento ngawit uliSegara Tengah laut nganginang ka kota
Hetlon, ka margane ane ka Hamat, ka Hasar-Enonlaut ka bates ane di selagan kaprabon Damsikemuah Hamate. Asing-asing suku patut maantanah abagian, ane nglajur uli batese anebedangin ngauhang neked ka Segara Tengah.Dumannyane ento, meped uli kaja ngelodangkene:
NABI YEHESKIEL 48.2–10 1277
Suku Dan.Suku Aser.Suku Naptali.Suku Manase.Suku Epraim.Suku Ruben.Suku Yehuda.2 (48:1) 3 (48:1) 4 (48:1) 5 (48:1) 6 (48:1) 7 (48:1)
Bagian tanah sane kanehang ringbasan tengah tanahe punika
8 Bagian tanah ane lenan patut kanehangbuat kaperluan-kaperluan ane is mewa. Dawantanahe ane kanehang ento roras atengahkilometer muah bawakne masih asah amonto,nglajur uli kangin ngauhang, patuh buka dumantanah ane kaserahang teken parasuku bangsane.Perhyangan Agunge lakar ada di bagian tanaheene.9Di basan tengah bagian tanahe ene, patut
kanehang pakarangan ane dawanne rorastengah kilometer muah bawakne dasa kilometer,buat katurang teken Ida Sang Hyang WidiWasa. 10 Parapanditane patut maan duman ulipakarangan ane suci ene. Dumannyane entokasikut uli kangin ngauhang dawanne rorasatengah kilometer muah uli kaja ngelodanglimang kilometer. Perhyangan Agung Ida
NABI YEHESKIEL 48.11–15 1278
Sang Hyang Widi Wasa ada di basan tengahpakarangane ene. 11 Pakarangan ane suci ene,kasediaang pabuat parapandita katurunanSadoke. Ia suba saking sa a tuu ngayahin Ulun,tur tusing bareng-bareng teken wong Israelelenan sajeroning nglaksanayang paundukanane pelih buka ane kalaksanayang baan sukuLewine ane lenan. 12 Ento awanane ia patutmaan pakarangan ane is mewa, di sampingpakarangan ane kagelah baan suku Lewine,tur pakarangane ento lakar dadi pakaranganane paling sucine. 13Wong Lewine masih patutmaan pakarangan is mewa, bedelod dumanparapanditane ento. Dawanne masih patuhroras atengah kilometer uli kangin ngauhangmuah limang kilometer uli kaja ngelodang.14 Pakarangan ane katurang di ayun Ida SangHyang Widi Wasa ento bagian tanah ane palingmelaha, tur tanahe ento tusing pesan dadi adepwiadin silurin wiadin serahang teken anak len.Pakarangane ento suci tur dadi druen Ida SangHyang Widi Wasa.15 Sisan pakarangan ane is mewa, ane dawanne
roras atengah kilometer, muah bawakne duangkilometer atengah, ento tusingja suci, nangingdadi anggon kaperluan rakyate ane biasa.Rakyate dadi nongos ditu tur ngarap tanahe ento.Kotane patut ada di basan tengah tanahe ento,
NABI YEHESKIEL 48.16–22 1279
16 tur kotane ento patut mrepat, ane dawansisinne suang-suang 2.250 meter. 17 Kotane entokiter di bilang sampingne baan tanah lapang anelinggahne 125 meter. 18 Tanah sisan tegak kotaneento, ane delod pakarangan ane suci ento pesan,sisi kanginne limang kilometer nglawan duangkilometer atengah, muah sisi kauhne limangkilometer nglawan duang kilometer atengah,patut kanggon tanah garapan baan rakyate anenongos di kota. 19Nyenja ane nongos di kota,yadian uli suku bangsa ane encenja kawitnyane,ia dadi ngarapa tanahe ento.20Dadinne linggah tanahe ane di bagian tengah
ane kanehang ento, roras atengah kilometermrepat, neked kayang ka tegak kotane.21 Sisan tanahe bedangin muah bedauh tanahe
ane dadi tongos Perhyangan Agunge, dumantanah parapanditane, duman tanah parawongLewine muah tegak kotane, ento dadi gelah sangprabu. Tanahe ento nglajur nganginang kanteked di batese bedangin, muah ngauhang kanneked ka Segara Tengah, tur kajanne kabatesinbaan tanah duman suku Yehudane muah kelodnekabatesin baan tanah duman Benyamine.22 (48:21)
NABI YEHESKIEL 48.23–30 1280
Tanah pabuat suku-suku bangsa sane lianan23Delod tanahe ane kanehang ento, ditu
suku-suku bangsane ane tonden maan duman,pada maan tanah, nglajur uli bedangin ngauhangneked ka Segara Tengah. Tegak duman tanahe,meped uli kaja ngelodang kene:Suku Benyamin.Suku Simeon.Suku Isakar.Suku Sebulon.Suku Gad.24 (48:23) 25 (48:23) 26 (48:23) 27 (48:23)28 Sisi kelod tanah duman suku Gade, batesne
ngelod kauhang uli Tamar neked ka yeh klebutanMeribane ane di Kades. Uli ditu laut ngajakauhang nuluh bates gumi Mesire kan neked kaSegara Tengah.29 “Keto patut caranne ngedum tanahe ento,
dadi bagian-bagian buat cecatun suku-sukubangsa Israele.” Kadi asapunika sabdan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Gapuran kota Yerusaleme30Wenten gapura roras akehipun buah jaga
ngranjing ka kota Yerusalem. Asing-asing temboksane panjangipun 2.250 meter madaging gapurate ga. Asing-asing gapurane punika maderbe
NABI YEHESKIEL 48.31–35 1281
wasta suku-suku bangsane suang-suang. Gapurasane ring temboke baler, kawastanin Ruben,Yehudamiwah Lewi. Sane ring temboke bedanginkawastanin Yusup, Benyamin miwah Dan. Sanering temboke bedelod kawastanin: Simeon, Isakarmiwah Sebulon. Sane ring temboke bedauh,kawastanin Gad, Aser miwah Naptali. 31 (48:30)32 (48:30) 33 (48:30) 34 (48:30) 35 Panjang tembokkotane punika makaileh wenten sia tali meter.Wastan kotane punika ngawit saking mangkinngantos sapanglanturipun inggih punika: “IdaSang Hyang Widi Wasa malinggih iriki”.
NABI DANIEL
SEJARAH INDIK DANE DANIELMIWAH PARASAWITRAN DANENE
(1:1--6:28)
Paratruna sane wenten ring purin IdaSang Prabu Nebukadnesar
1 1 Ring taun sane kaping ga panyenengIda Sang Prabu Yoyakim ring Yehuda, Ida
Sang Prabu Nebukadnesar sang prabune ringBabel, ngebug kota Yerusaleme tur ngurungkotane punika. 2 Ida Sang Hyang Widi Wasamanggayang Ida Sang Prabu Nebukadnesarngaonang Ida Sang Prabu Yoyakim sarwi ngambilmakudang-kudang arta branan PerhyanganAgunge. Ida Sang Prabu Nebukadnesar maktamakudang-kudang tawanan mantuk ka Babel,tur ngenahang arta brana sane sampun rampasida saking Perhyangan Agunge ring pura-purandewan idane ring Babel.3 Ida Sang Prabu Nebukadnesar mrentahang
Dane Aspenas pangageng prakangge druenemangda dane milih makudang-kudang anak
NABI DANIEL 1.4–8 1283
truna saking pantaran wong Israele sanematawan punika, inggih punika sane sakingkulawarga puri miwah sulinggihe. 4 Sane kapilihpunika patut anak sane bagus, pradnyan, sampunpolih paurukan sane becik, cacep tur nentenmadue cacad, mangdane sang kapilih pantesjaga ngaturang ayah ring puri. Dane Aspenaspatut ngurukang anake punika ngwacen miwahnulis nganggen basa Babel. 5 Sang prabu talermrentahang, mangda nyabran rahina anake sanekapilih punika kawehin ajeng-ajengan patehsakadi ajengan kulawargan ida sang prabu.Sasampune gang warsa anake punika kala h,ipun patut katangkilang ka ajeng ida sang prabu.6 Ring pantaran anake sane kapilih punika,taler wenten Dane Daniel, Hananya, Misaelmiwah Dane Asarya. Dane sareng sami punikasaking suku Yehuda. 7 Pangageng prakanggenengicen pesengan sane lianan pabuat dane,inggih punika: Dane Daniel kapesengin Beltsasar,Dane Hananya kapesengin Sadrah, Dane Misaelkapesengin Mesah, tur Dane Asarya kapesenginAbednego.8Dane Daniel sampun mas kayang ring kayun,
mungguing dane nenten jaga ngletehin ragandanene malantaran ngajengang lungsuran,minakadinipun ajeng-ajengan miwah toya anggursaking puri. Punika awinanipun Dane Daniel
NABI DANIEL 1.9–16 1284
mapinunas ring Dane Aspenas mangda daneledang nulungin, 9 tur Ida Sang Hyang Widi Wasangawinang Dane Aspenas sayang ring DaneDaniel. 10Nanging Dane Aspenas kalintang ajerihring sang prabu. Duaning punika dane tumulimabaos ring Dane Daniel sapuniki: “Ida sangprabu sampun mutusang indik sane patut ajengtur inum ragane. Yening ragane raris kantennenten seger sakadi anake sane osan, sinah idajaga ngamademang ang.”11 Sasampune punika, Dane Daniel raris rauh
ring anake sane kapisara antuk Dane Aspenasbuat miara Dane Daniel miwah sawitran danenesareng ga punika, tumuli mabaos sapuniki:12 “Indayangja buk ang sajeroning dasa rahina.Icenja ang nunas jangan miwah nginum toyaning kewanten. 13 Sasampun punika, bandingangraris ang ring anake sane polih lungsuran idasang prabu, tur sasampune punika rarisangmargiang kaputusan ragane manut pamanggihragane marep ring sikian ange.”14Dane nglugrain sang patpat ngamargiang
indike punika sajeroning dasa rahina.15 Sasampune puput sengkere punika, danesareng patpat kanten segeran tur sitengan yenbandingang ring anake sane nunas lungsuranida sang prabu. 16Duaning punika ngawit sakingrahinane punika sapanglanturipun, Dane Daniel
NABI DANIEL 1.17–21 1285
miwah parasawitran danene punika kalugrainngajengang jangan, sane kanggen ngentosinlungsuran ida sang prabu.17 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica
kaweruhan miwah kapradnyanan ngeniangindik tatua-tatua ring sang patpat. Sajawiningpunika Dane Daniel taler polih panugrahan buatngar ang ipian miwah wahyu.18 Ring pamuput taun sane kaping ga, sakadi
sengker sane kapaicayang antuk ida sang prabu,Dane Aspenas raris ngajak anake truna-trunapunika makasami tangkil ring ajeng Ida SangPrabu Nebukadnesar. 19 Sang prabu tumulimabebaosan ring anake truna-truna punikamakasami, tur ida ledang ring Dane Daniel,Hananya, Misael miwah Dane Asarya langkunganring sane os- osan. Duaning punika, sangpatpat raris kapangandikayang makarya ringpuri. 20Napi kewantenja indik sane katakenangantuk ida sang prabu, yadiastu indik sane sulitsami kuningin, tur kapradnyanan sang patpatpunika langkungan kantos kel ping dasa, yenbandingang ring kapradnyanan sakancan wikumiwah baliane sane wenten ring jagate irika.21Dane Daniel tetep kantun ring puri kantos IdaSang Prabu Kores, ratune ring Persia ngaonangjagat Babele.
NABI DANIEL 2.1–6 1286
Panyumpenan Ida Sang Prabu Nebukadnesar
2 1 Ring taun sane kaping kalih panyenengIda Sang Prabu Nebukadnesar, ida raris
nyumpena. Indike punika ngawinang ida rumasaosek ring kayun kantos ida nenten mrasidayangsirep. 2Duaning punika ida raris ngesenginparajuru tenung, paraanake pradnyan, parabalianmiwah paratukang sulape mangda ipun ngar angsumpenan idane. Rikala ipun sampun padatangkil ring ajeng ida sang prabu, 3 ida rarisngandika ring ipun sapuniki: “Gelahe takut pesanteken unduk ipian gelahe. Gelahe dot makenehnawang ar n ipiane ento.”4 Ipun raris pada matur ring ida sang prabu
nganggen basa Aram sapuniki: “Mugi sangprabu dirga yusa! Rarisang nikayang ring angsumpenan palungguh iratu, tur ang pacangngar ang sumpenane punika.”5 Ida sang prabu tumuli ngandika ring ipun
sapuniki: “Gelahe suba mutusang di kayungelahe, mungguing paman ajak makejang anepatut ngorahang tur ngar ang ipiane entoteken gelahe. Yening paman tusing nyidayang,gelahe lakar munggal tur mukang-mukangpaman muah umah pamane lakar dadianggelahe dugdugan uug-uugan. 6Nanging yenpaman nyidayang ngorahang ipiane ento tur bisa
NABI DANIEL 2.7–10 1287
nerangang ar nne, gelahe lakar ngicen pamanmakudang-kudang panugrahan muah tegak aneluih. Sawireh keto, ane jani tegarang orahang apaane dadi ipian gelahe tur apa ar n ipiane ento.”7 Ipun sareng sami tumuli matur ring sang prabu
sapuniki: “Yening palungguh iratu ngandikayangsumpenan palungguh iratune ring ang, angpacang ngar ang sumpenane punika.”8 Ida sang prabu raris ngandika sada bangras
kadi asapuniki: “Suba tawang gelahe, paman tuahngalih apang makeloan dogen, sawireh pamannawang mungguing gelahe suba mutusang dikeneh gelahe, 9 lakar nibakang ane patut tekenpaman ajak makejang, yening paman tusingnyidayang ngorahang apa ane dadi ipian gelaheento. Paman suba saigum buat melog-meloggelahe, sawireh paman ngajap-ajap apangunduke ento lakar melenan yening masanesuba masalin. Nah tegarang orahang apa ipiangelahe ento, sasubane keto gelahe lakar pracayamungguing paman masih ngaturang teken gelahear n ipiane ento.”10 Parajuru tenunge punika raris matur sapuniki:
“Ring saduuring pre wi nentenja wenten anaksane mrasidayang ngaturang ring palungguhiratu indik sane arsayang palungguh iratupunika. Yadiastu pararatu, wiadin ratu sanemaha agung tur maha wisesa, tan wenten
NABI DANIEL 2.11–16 1288
sane naenin ngarsayang paindikan sakadipunika ring parajuru tenung, parabalian miwahtukang sihirnyane. 11 Sane arsayang palungguhiratu punika kalangkung sulit tur tan wentenanak sane mrasidayang ngaturang sajawiningparadewa sane malinggih nentenja ring pantaranmanusane.”12Malantaran punika, bendun ida sang
prabu angarab-arab, tur ida nitahang buatnyirnayang sakancan parapangabih idane ringjagat Babel. 13Duaning punika tahe punika rariskajarwakang mungguing parapangabih ida sangprabu makasami pacang kasedayang, sapunikataler Dane Daniel miwah parasawitran danene.
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyinahang ring DaneDaniel teges sumpenane punika
14 Sasampune punika, Dane Daniel rarisngrauhin Dane Arioh komandan pasukan tabengdadan ida sang prabu, sane kaprentahangbuat nglaksanayang ukuman ma ne punika.Dane Daniel nangarin pisan 15 nakenang ringDane Arioh indik sane ngawinang sang prabungamedalang prentah sane keras punika.Dane Arioh raris nyritayang ring Dane Danielsapariindike punika makasami.16 Pramangkin Dane Daniel tangkil ring ida
sang prabu tur mapinunas mangda kicen sela
NABI DANIEL 2.17–22 1289
malih makudang-kudang rahina, mangda danemrasidayang ngar ang sumpenan ida sangprabu punika. 17 Sasampun punika Dane Danielraris budal tur nyritayang indike punika ringparasawitran danene, inggih punika DaneHananya, Misael miwah Dane Asarya. 18Danengengken sang ga mangda ngastawa nunas icaring Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin langite,mangda ledang nyinahang indike sane pingitpunika ring dane. Malantaran punika dane sarengpatpat miwah parapangabih ida sang prabu saneosan ring Babel, nenten pacang kasedayang.
19 Ring wengi punika ugi, Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin langite, raris nyinahang indike sanepingit ring Dane Daniel, masrana wahyu tur daneraris ngluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa kadiasapuniki:20 “Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga
wicaksana tur maha kuasa! Luihangja Idangantos salami-laminipun.
21 Ida sane nguasain dauh miwah masane; Idangadegang wiadin nyurudang pararatune,tur Ida mapaica kawicaksanan miwahpangweruhan.
22 Ida nyinahang paindikan-paindikan sanedalem tur pingit; Ida wikan ring paindikansane mengkeb ring petenge, tur Ida ngragakalikub antuk galang.
NABI DANIEL 2.23–25 1290
23Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinleluur ange, ang muji miwahngluihang Palungguh IRatu. PalungguhIRatu sampun mapaica kawicaksananmiwah kakuatan ring ang. PalungguhIRatu sampun nagingin pinunas ange,tur Palungguh IRatu sampun nyinahangring ang indik sane patut aturang angring ida sang prabu.”
Dane Daniel ngaturang ring ida sangprabu indik sumpenan idane miwah
teges sumpenane punika24 Sasampune punika Dane Daniel raris ngrauhin
Dane Arioh, anak sane ka tahang antuk sangprabu buat ngukum ma parapangabih ida sangprabune. Dane tumuli mabaos ring Dane Ariohsapuniki: “Sampunang ragane mademang ipunsareng sami. Ajakja ang tangkil ring ajeng idasang prabu, duaning ang pacang ngaturang ringida teges sumpenan idane!”25Duk punika ugi Dane Arioh raris ngajak Dane
Daniel tangkil ring Ida Sang Prabu Nebukadnesar,maduluran atur sapuniki: “Ti ang sampunngeniang satunggaling anak wong Yahudi sanekatawan, sane mrasidayang ngaturang tegessumpenan druene ring iratu.”
NABI DANIEL 2.26–30 1291
26 Ida sang prabu tumuli ngandika ring DaneDaniel (sane taler kaparabin Beltsasar) sapuniki:“Bisake paman nuturang teken gelahe, apa ipiangelahe ento tur kenken ar n ipiane ento?”27Dane Daniel tumuli matur sapuniki: “Inggih
ratu sang prabu, tan wenten tukang sulap, tukangsihir, juru tenung, wiadin ahli bintang sanepacang mrasidayang ngaturang indike punika ringiratu. 28Nanging wenten satunggaling Widi ringsuargan sane nyinahang sakancan sane pingit.Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nyinahangring palungguh iratu indik sane pacang kasidanring benjang wekas. Sane mangkin ang pacangngaturang ring palungguh iratu sumpenanepunika, inggih punika wahyu sane sampun aksipalungguh iratu rikalaning sirep.29 Risedek palungguh iratu sirep, iratu
nyumpena ngeniang indik masa sane jaga rauh.Ida Sang Hyang Widi Wasa nyinahang ring iratuindik-indik sane pingit tur Ida makantenang ringiratu indik sane pacang kasidan. 30 Sane mangkinpepingitane sampun kasinahang ring ang,boyaja malantaran ang pradnyanan ring anakesane osan, nanging mangda palungguh iratuprasida wikan ring teges sumpenan druene, turmalantaran punika palungguh iratu uning ringpaindikan sane jaga nibenin palungguh iratu.
NABI DANIEL 2.31–37 1292
31 Inggih ratu sang prabu, ring wahyupunika, palungguh iratu ngaksi wentenbedogol sane ageng pisan majujuk ring ajengpalungguh iratune. Ipun ngendih ngreneb turpakantenanipun ngresresin. 32 Tendasnyanemalakar antuk mas sane pinih becik tur tangkahmiwah limannyane malakar antuk perak.Bangkiang miwah basangnyane malakar antuktemaga, 33 ba snyane malakar antuk besi, turtlapakan ba snyane sane abagian malakar antukbesi tur abagian antuk tanah legit. 34 Risedekpalungguh iratu mandreng ipun, jeg wentenbatu ageng nentenja sangkaning wenten anaknglilikang, nglilik saking batu kaange, rarisnibenin buntut bedogole sane malakar antukbesi miwah tanah legit punika kantos dekdeklidek. 35 Tan dumade besi miwah tanah legit,temaga miwah mase taler sareng nyag sakadiabune ring panyosohane rikalaning masanpanes. Angine tumuli ngeberang ipun kantos tanwenten laadipune. Nanging batune punika sayanngagengang kantos ngebekin jagate puniki.36 Kadi asapunika panyumpenan palungguh
iratu. Duh ratu sang prabu, sane mangkinang ngaturang piteges sumpenane punika.
37Duh ratu sang prabu, palungguh iratumaraga ratu sane pinih agung saking pantaranpararatune makasami. Widi sane murbeng langit
NABI DANIEL 2.38–42 1293
sampun ngadegang iratu dados sang prabu,tur Ida mapaica kakuasan miwah kaluihan ringpalungguh iratu. 38 Ida ngadegang palungguhiratu dados pamrentah sadaging mrecapadamiwah sato lan paksine makasami, tur palungguhiratu makadados tendas bedogole sane malakarantuk mas punika. 39 Sasampun palungguhiratu, jaga wenten sang prabu sane nentenpateh kaluihannyane sakadi palungguh iratu,tur sasampun punika, ring undag sane kapingga, wenten sang prabu sane sakadi temaga,
sane jaga nitah jagate sami. 40 Sasampune punikajaga wenten malih sang prabu sane kapingpat, inggih punika sane kawisesannyane sakadibesi, sane pacang ngrusak tur jaga ngenyagangsaluiring sane wenten. Pateh sakadi besine sanengenyagang sakancan sane wenten, sang prabupunika taler pacang ngamuk tur ngenyagangpararatune sane riinan ring ida. 41 Palungguhiratu taler ngaksi mungguing tlapakan miwahjrijin buntut bedogole punika abagian malakarantuk tanah legit tur sane malih abagianmalakar antuk besi. Indike punika mapitegesmungguing kaprabone punika jaga mapah.Wenten pahan sane kuat sakadi besine, duaningipun malakar antuk campuran besi miwahtanah legit. 42 Jrijinnyane sane abagian malakarantuk besi miwah sane abagian malakar antuk
NABI DANIEL 2.43–45 1294
tanah legit, mapiteges mungguing kaprabonepunika abagian jaga kuat tur sane abagianlemet. 43 Palungguh iratu taler ngaksi mungguingbesine kacampur antuk tanah legit. Punikamapiteges mungguing pamrentah-pamrentahkaprabone punika mapakayun jaga nunggilangkulawargannyane malantaran pabuncingan,nanging ida nenten mrasidayang, pateh sakadibesine nentenmrasidayangmacampur ring tanahlegite. 44 Rikala masan pamrentah-pamrentahepunika, Ida Sang Hyang Widi Wasa sang murbengakasa pacang ngadegang satunggaling kaprabonsane langgeng. Kaprabone punika nentenpacang naenin kaon nanging pacang ngaonangkaprabon-kaprabone iwau kantos basmi kerta,tur kaprabone sane asiki punika jaga langgengkantos salami-laminipun. 45 Palungguh iratungaksi batune sane nglilik saking batu kaangepunika, sane nenten wenten sane nglilikangmiwah indik batune ngenyagang bedogole sanemalakar antuk besi, temaga, tanah legit, perakmiwah mas punika. Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Agung ngandikayang ring palungguhiratu indik sane kasidan ring benjang wekas.Inggih ang sampun ngaturang indik sumpenanpalungguh iratune punika sategepipun tur angsampun ngaturang taler pitegesipun saha suja .”
NABI DANIEL 2.46–3.1 1295
Sang prabu mapaicapanugrahan ring Dane Daniel
46 Irika sang prabu raris sumungkem ring ajengDane Daniel tumuli nitahang mangda ngaturangbanten miwah aturan ring Dane Daniel. 47 Sangprabu ngandika sapuniki: “Widin pamane, Widiane paling agung di pantaran dewa-dewane.Ida maraga ratu di pantaran pararatune, buinaWidi ane nyinahang unduk-unduk ane pingit.Gelahe nawang unduke ene sawireh pamansuba nyidayang nerangang unduke ane pingitene.” 48 Sasampune punika ida raris mapaicalinggih sane luih ring Dane Daniel, tur mapaicahadiah-hadiah sane becik ring dane. Idangadegang dane dados pamrentah ring Babel,tur dados pangageng pangabih ida sang prabu.49Malantaran pinunas Dane Daniel, Dane Sadrah,Mesah miwah Abednego raris kadegang dadospamrentah ring Babel, nanging Dane Daniel tetepkantun ring purin ida sang prabu.
Ida Sang Prabu Nebukadnesar mrentahangmangda anakemakasami nyumbah bedogolmas
3 1 Ida Sang Prabu Nebukadnesar makaryabedogol sane malakar antuk mas, sane
tegehnyane pitulikur meter, agengnyanegang meter kirang akidik. Bedogole punika
NABI DANIEL 3.2–7 1296
genahang ida ring tanah lapange ring Duraring propinsi Babel. 2 Sasampune punika sangprabu tumuli nauhin prakanggene mangdadane pada rauh inggih punika parapangeran,paragubernur, parakomisaris, parabendahara,parahakim, parajaksa miwah paraprakanggenesane osan sane wenten ring daerah-daerah.Dane sareng sami mangda nyarengin upacaramlaspas bedogole sane sampun kadegang antukIda Sang Prabu Nebukadnesar. 3 Sasampuneparaprakanggene mapunduh buat jaga mlaspasbedogole punika saha pada ngadeg ring arepanbedogole punika, 4 raris wenten pacalang ida sangprabu adiri ngumumang antuk suara jangih, kadiasapunika: “Ih rakyat saluiring bangsa, sakancansorohan miwah sakancan basa. 5 Ragane pacangmireng suaran trompet sane kasarengin antuksuaran kecapi, rebab, gambus, raris kasambungantuk suaran tetabuhan sane osan. Rikalatetabuhanne ngawi n matabuh, ragane sarengsami patut sumungkem tur nyumbah bedogolmas sane sampun kadegang iriki antuk Ida SangPrabu Nebukadnesar. 6 Kala punika, sapasirajasane tan sumungkem tur nyumbah bedogolepunika, pacang kentungang ring grombonggenine sane ngendih murub.” 7Duaning punika,rikala wenten suaran tetabuhan, rakyate sakingsakancan bangsa, sakancan sorohan miwah
NABI DANIEL 3.8–14 1297
basa, makasami pada sumungkem tur nyumbahbedogol mas sane sampun kadegang antuk IdaSang Prabu Nebukadnesar punika.
Sawitran Dane Daniel sareng gatempal ring tah ida sang prabu
8Makudang-kudang wong Babele ngunayangindike punika buat nalih wong Yahudine. 9 Ipunmatur ring Ida Sang Prabu Nebukadnesarasapuniki: “Mugi palungguh iratu dirga yusa.10 Palungguh iratu sampun ngwedalang tahmungguing ritatkala tetabuhane matabuh,mangda sakancan anake pada sumungkemtur nyumbah bedogole punika, 11 tur asing-asing anak sane nenten nyak sumungkemsaha nyumbah bedogole punika, ipun patutkacelepang ka grombong genine sane ngendihmurub. 12Wenten makudang-kudang wongYahudi sane adegang iratu dados pamrentahpropinsi ring Babel, inggih punika Sadrah, Mesahmiwah Abednego nenten sairing ring tahpalungguh iratu. Ipun nenten nyumbah dewaniratune, wiadin sumungkem ring bedogol sanesampun adegang palungguh iratu punika.”13Malantaran punika ida sang prabu raris duka
tan kadi-kadi tur ida raris nitahang mangdasang ga punika katangkilang ring ajeng idane.14 Ida tumuli ngandika ring sang ga sapuniki:
NABI DANIEL 3.15–19 1298
“Sadrah, Mesah muah Abednego, apake sajapaman tusing nyak nyumbah dewan gelahe turtusing nyak sumungkem teken bedogol maseane jujukang gelahe ento? 15 Sawireh keto anejani dikalane ningeh munyin trompet, suling,kecapi, rebab, gambus muah munyin tetabuhanane lenan, sumungkemja tur sumbahja bedogoleento. Yening paman tusing nyak nyumbah prajanipaman lakar kaclempungang ka grombong apineane ngendih murub. Apa paman ngaden lakarada widi ane nyidaang ngluputang paman?”16Dane Sadrah, Mesah miwah Abednego
tumuli matur asapuniki: “Singgih ratu sangprabu, ang nentenja pacang nindihin dewek
ange. 17 Yening Ida Sang Hyang Widi Wasasane sungsung ang mrasidayang ngrahayuang
ang saking grombong genine sane ngendihmurub miwah saking kakuasan palungguhiratune, janten Ida jaga ngluputang ang.18Nanging yadiastun Ida nenten ngluputang
ang mangda palungguh iratu pawikan,mungguing ang nenten jaga nyumbah bedogolmas sane sampun adegang iratu punika.”
Sawitran Dane Daniel sareng ga kadanda pa19 Irika Ida Sang Prabu Nebukadnesar duka
tan kadi-kadi, kantos prarain idane abangduaning dukan idane ring Dane Sadrah, Mesah
NABI DANIEL 3.20–24 1299
miwah Abednego. Ida raris mrentahang mangdagrombong genine kapanesang kantos kel pingpitu panesipune yan bandingan ring biasanipun.20 Ida taler nitahang prajurit-prajurit sanepinih kuat saking pantaran wadua balan idane,mangda ipun negul tur ngentungang sang gaka grombong genine. 21 Prajurit-prajurite punikararis negul sang ga. Panganggen sang gaminakadinipun kawaca, jubah, sorban miwahsane lian-lianan kantun jangkep. Sasampunekategul, sang ga raris kaclempungang kagrombong genine. 22 Santukan sang prabumapaica prentah sane keras mangda grombongekapanesang pisan, endih genine raris muunangpangawal-pangawale sane makta sang ga kagrombonge punika. 23Nanging Dane Sadrah,Mesah miwah Abednego, kantun mategulmaclempung ka tengah genine sane ngendihmurub.24 Tan dumade Ida Sang Prabu Nebukadnesar
tumuli matangi kabatek antuk kagiat idane. Idamataken ring paraprakanggen idane sapuniki:“Tusingke iraga suba negul jlema tuah ajakatetelu laut ia clempungang iraga ka grombongapine?”Paraprakanggene tumuli matur asapuniki:
“Inggih sawiak ratu sang prabu.”
NABI DANIEL 3.25–28 1300
25 Ida Sang Prabu tumuli malih matakenasapuniki: “Yen keto, ngudiang dadi gelahenepukin ia ajaka patpat majalan di tengah apine?Ia tusingja mategul, tur pangenahne ia tusingjamapa, buina ane nomer pat pangenahne caradewa.”
Sang ga kabebasang tur linggihdanene malih kunggahang
26Duaning punika Ida Sang PrabuNebukadnesarraris lunga ka lawang grombong genine tumulingandika saha santer sapuniki: “Ih paman Sadrah,Mesah muah Abednego, paraparekan Widi AneMaha Luur. Maija pesu!” Sang ga tumuli digelistangkil. 27 Sakancan pangeran, gubernur, bupamiwah paraprakanggen sang prabu sane osantumuli mapunduh tur medasin sang ga, sanetan bintul antuk genine punika. Rambut sang ganenten puun, panganggennyane taler nentenpuun, tur dane nenten pisan mambu andus.28 Ida sang prabu tumuli ngandika sapuniki:
“Luihangja Widin Sadrah, Mesah muahAbednegone. Ida ngutus malaekat Ida buatngluputang anake ene, nah ento anak anengancangin tur andel teken Ida. Ia ajakatetelu suba milih tulak teken prentah gelahetur ngetohang uripnyane bandingang tekennyumbah dewa ane lenan teken Widinnyane.
NABI DANIEL 3.29–4.3 1301
29Ane jani gelahe mrentahang, mungguingyen ada anak wiadin bangsa, sorohan wiadinbasa ane bani nganistayang Widin Sadrah,Mesah muah Abednego, ia lakar kapunggaltur kapukang-pukang, buina umahne lakarkadadiang dugdugan uug-uugan. Tusing ada Widiane lenan ane nyidayang ngluputang buka kene.”30 Sasampune punika sang prabu raris
ngunggahang linggih Dane Sadrah, Mesah miwahAbednego ring propinsi Babele.
Panyumpenan Ida Sang PrabuNebukadnesar sane kaping kalih
4 1 Ida Sang Prabu Nebukadnesar mapaicadedauhan ka ba ring rakyate ring sakancan
bangsa, sorohan miwah basa ring satungkabingrat sapuniki: “Swas astu. 2 Padingehangja unduksakancan katawahan muah wahyu ane subakasinahang teken gelahe baan Ida Sang HyangWidi Wasa Ane Maha Luur.3Ambate agung wahyu ane kasinahang
baan Ida Sang Hyang Widi Wasa tekeniraga. Ambate mawisesa sakancankatawahan ane adakang Ida. Ida SangHyang Widi Wasa lakar jumeneng natasalawas-lawasne, tur Ida lakar nitahturun-temurun.
NABI DANIEL 4.4–12 1302
4Gelahe muponin idup liang di purin gelahe, turmuponin suka wirya. 5Nanging dikalan gelahesirep, gelahe maan ipian ane nengkeju n turgelahe nepukin unduk ane ngresresin. 6Gelahelantas nauhin sakancan pangabih gelahe diBabel apanga ia ngorahang ar n ipiane entoteken gelahe. 7 Parajuru tenung, ahli sihir muahbalian, paratukang sulap muah ahli bintangelantas katangkilang di ajeng gelahe, tur gelahengorahang ipian gelahe ento, nanging ia ajakamakejang tusing nyidayang nerangang ar nipiane ento. 8 Sasubane keto Daniel lantas tekamai tangkil (ia masih kadanin Beltsasar manutparab dewan gelahe). Roh paradewane ane sucingiangin ia, sawireh keto, gelahe nuturang tekenia ipian gelahe. Gelahe ngorahang teken ia kene:9 Beltsasar, pangeden parajuru tenunge, gelahnawang mungguing roh dewa-dewane ane sucimalingga sig pamane tur paman nawang undukeane pingit. Kene ipian gelahe. Tegarang orahangar nne.10Dugas gelahe sirep, gelahe nepukin ada
kayu gede malejer di basan tengah gumine.11 Kayune ento ngangsan ngedenang kan ianganteg ka langite tur sida katepukin baan anakedi gumine makejang. 12Donnyane melah pesantur carangne nyeled kabatek baan liun buahne,cukup buat pangan anake di gumine makejang.
NABI DANIEL 4.13–17 1303
Buron alase makejang pada me s di bongkolne,kedise pada masebun di carang-carangne, turmanusa muah sakancan gumatap-gumi pe padangamah buahne.13 Sedek gelahe minehin wahyune ento, gelahe
nepukin ada malaekat adiri tuun uli suarga,ane sayaga tur waspada pesan. 14Malaekateento mawarah-warah baan suara santer bukakene: ‘Bahja punyan kayune ene tur tektekjacarang-carangne. Liklisin donne tur brarakangbuahne. Ulahja burone uli di bongkolne tur ulahjakedise apanga ia makaad uli carang-carangne.15Nanging depang tunggakne ditu mategul baanante besi muah temaga. Depang ia enu ditu ditegale bareng-bareng ajaka padange. Ane janidepang damuhe nepen anake ene tur depangia idup bareng-bareng ajaka buron muah en k-en kane. 16 Pitung ban makelonne ia tusinglakar ngelah pepineh manusa, nanging pepinehburon. 17 Buka keto kaputusan malaekate anekaliwat sayaga tur waspada ento. Sawirehketo orahinja sakancan manusane makejangapanga ia pada nawang, mungguing Ida SangHyang Widi Wasa Ane Maha Luur ane nguasainsakancan kaprabon manusane, tur Ida nyidayangmaicayang kaprabone ento teken anake ane subaselik Ida, yadiastunja ia anak ane paling nista.’ ”
NABI DANIEL 4.18–22 1304
18 Ida Sang Prabu Nebukadnesar nglanturangpangandikan idane sapuniki: “Buka keto ipiangelahe. Nah ane jani paman Beltsasar, orahinjagelahe apa ar n ipiane ento. Parapangabihgelahe tusing ada ane bisa nerangang tekengelahe sajabaning paman, sawireh rohdewa-dewane ane suci malingga sig pamane.”
Dane Daniel ngar ang sumpenan ida sang prabu19 Sajeroning punika, Dane Daniel sane taler
kaparabin Beltsasar kalintang sungsut kantosdane nenten mrasidayang matur. Sang praburaris ngandika ring dane kadi asapuniki: “PamanBeltsasar edaja ipian muah ar n ipiane entokan ngranayang paman sebet.”Dane Beltsasar tumuli matur sapuniki: “Inggih
ratu sang prabu, pangajap-ajap ange dumadaksumpena miwah tegesipun punika pacangnibenin meseh-meseh iratune, tur boya iratusane keni. 20 Tarune punika kalintang tegehkantos rauh ka langite tur sida kaeton antukasing-asing anake ring mrecapada. 21Daunnyanekalintang becik tur wohnyane cukup yen katunasantuk manusane ring satungkabing rat. Satoalasane pada mateduh ring soripun, tur sawatekpaksine masebun ring carang-carangipune.22Oduh ratu sang prabu, palungguh iratu
sane dados taru sane tegeh tur kuat punika.
NABI DANIEL 4.23–26 1305
Palungguh iratu sayan ngagungang kantos rauhka langite, tur kakuasan palungguh iratu nguubmrecapadane sami. 23 Risedek palungguh iratumandreng tarune punika, wenten malaekat asikitedun saking suargan maduluran pangandikasapuniki: ‘Bahja punyan kayune ento tur tektekmuah nyagang, nanging depang enu tuednengatut di tanahe. Tegul tuedne baan ante besimuah temaga, tur depang ia ditu bareng-barengajaka padange. Depang damuhe nris sin anakeene tur depang ia nongos ditu bareng-barengajaka burone pitung ban makelonne.’24Duh ratu sang prabu kadi asapunika piteges
sumpenane punika, tur kadi asapunika pawarahIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngeniang indik sane pacang nibenin iratu.25 Palungguh iratu pacang kakaonang sakingpagubugan manusane, tur urip sareng-sarengring sato alase. Pitung taun suenipun, palungguhiratu pacang ngrayunang padang sakadi banteng,tur merem ring tegale maraab langit, samalihairika palungguh iratu pacang damuhan. Rikalapunika palungguh iratu pacang ngangkeninmungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa nguasainkaprabon manusane, tur Ida mrasidayangmaicayang kaprabone punika ring anak sane selikIda. 26Malaekate punika nitahang mangda tuedtarune punika kabanggayang kantun ring tanahe.
NABI DANIEL 4.27–32 1306
Punika mapiteges mungguing palungguh iratupacang malih nyeneng ratu yening palungguhiratu ngangkenin mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa nitah buanane makasami. 27Duaningpunika duh ratu sang prabu, ledang palungguhiratu nglaksanayang atur pawungun ange.Wusanja ngardi dosa, margiangja indik sanepatut, tur suecaninja anake sane was- was.Yening sampun kadi asapunika, palungguh iratupacang nglantur muponin gemuh landuh.”28 Indike punika makasami jaga nibenin Ida
Sang Prabu Nebukadnesar. 29Maletan wantahroras sasih, rikala ida sedek mamargi ring terasduur purin idane ring Babel, 30 ida ngandikasapuniki: “Iwasinja, ambate geden kota Babele.Gelahe ngwangun kotane ene dadi ibukota,buat ngedengang kakuatan muah kawisesan,kamenangan muah kaluihan gelahe.”31 Sadurung baose pegat saking cangkem idane,
jeg wenten sabda saking suargan, kadi asapuniki:“Ih prabu Nebukadnesar, padingehangja sabdanUlune! Ane jani kawisesan kaprabon kitane lakarkabancut uli sig kitane. 32 Kita lakar kulah ulipagubugan manusane. Kita lakar idup bareng-bareng ajak burone, tur kita lakar ngamah padangpatuh buka sampine, pitung ban makelonne.Sasubane ento, kita lakar nawang mungguing IdaSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Luur nguasain
NABI DANIEL 4.33–35 1307
sakancan kaprabon manusane, tur Ida nyidaangmaicayang kaprabone ento teken anake ane selikIda.”33 Pramangkin sabdane punika kasidan. Ida Sang
Prabu Nebukadnesar raris kasepekang sakingpagubuganmanusane tur ida ngrayunang padangsakadi bantenge. Anggan idane damuhan, turrambut idane panjang sakadi bulun paksigarudane miwah nakan idane panjang sakadikukun paksine.
Ida Sang Prabu Nebukadnesar ngluihangIda Sang Hyang Widi Wasa
34 Ida Sang Prabu Nebukadnesar ngandikasapuniki: “Sasubane liwat pitung taune ento,gelahe nulengek ka langite, tur pepineh gelahebuin mabalik seger buka ane jani mula. Gelahengluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane MahaLuur, tur ngluihang saha nyumbungang Ida anenyeneng salawas-lawasne, kene:‘Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang nitah
salawas-lawasnya, tur kaprabon Idanepacang langgeng turun-temurun.
35Manusane ring mrecapada sami nentenwenten ar nipun ring ayun Idane.Paramalaekate ring suargan miwahjadmane ring jagate wenten ring sorkakuasan Idane. Tan wenten anak sane
NABI DANIEL 4.36–5.2 1308
mrasidayang nglawan pakarsan Idanewiadin mataken ngeniang indik sanelaksanayang Ida.’
36 Sasubane keneh gelahe mabalik segerbuka ane ja mula, kaluihan, kagungan muahkaunggulan kaprabon gelahe masih kulihangteken gelahe. Paraprakanggo muah parasulinggihgelahe pada nampi gelahe, tur gelahe buin nampikakuasan purine malah agungan yen bandingangteken ane suba-suba.37Ane jani gelahe Nebukadnesar muji,
ngluihang tur nginggilang Ratun suargane.Sakancan ane margiang Ida ento patut tur adil,tur Ida nyidayang ngasorang asing-asing anakane malaksana sumbung.”
Pestan Ida Sang Prabu Belsasar
5 1 Sedek rahina anu rikalaning wengi IdaSang Prabu Belsasar ngundang parasulinggih
sareng siu diri mangda ngrauhin pestan idanesane ageng. Irika ida dane pada nginum anggur.2 Rikala ida dane sedek pada mainum-inuman,Ida Sang Prabu Belsasar raris ngandikayangmangda ngamedalang cangkir miwah jembung-jembung perak wiadin mas sane kabakta antukIda Sang Prabu Nebukadnesar ajin idane sakingPerhyangan Agunge ring Yerusalem. Sang Prabungarsayang barang-barange punika, mangda ida,
NABI DANIEL 5.3–9 1309
parasulinggih idane, pararabi miwah selir idanemrasidayang nginum nganggen cangkir miwahjembung-jembunge punika. 3 Sakancan cangkirmiwah jembunge punika raris kamedalang, turida dane raris nginum anggur nganggen prabotepunika, 4 sinambi muji dewa-dewa sane malakarantuk mas, perak, prunggu, besi, taru miwahbatu.5 Tan pararapan jeg wenten tangan kanten
tur nulis ring tembok purine, ring genahlampu-lampune pada masunar galang pisan.Sang prabu ngaksi tangane punika sedekan nulis.6 Prarain idane pramangkin kembang lemlemtur ida rumasa ajerih pisan kantos lulud idanengetor. 7 Ida tumuli nyerit ngandikayang mangdaparatukang sihir, juru tenung, balian miwahparaahli bintange katangkilang. Sasampunedane pada rauh tangkil, sang prabu ngandikaring dane sapuniki: “Nyenja bisa maca tulisaneento tur bisa nerangang ar nne teken gelahe ialakar kasalukin busana kagungan sang prabu anemawarna tangi, tur ia lakar kakalungin kalungkaluihan, buina kicen tegak muah kakuasandadi anak ane nomer telu di kaprabone ene.”8 Parapangabih idane raris pada nganampekintulisane punika, nanging tan wenten sane midepngwacen sesuratane punika, wiadin ngaturangtegesipun ring sang prabu. 9 Kabatek antuk ajerih
NABI DANIEL 5.10–12 1310
idane, swabawan Ida Sang Prabu Belsasar sayankembang lemlem, tur parasulinggih idane padakablegbegan tan uning ring indik sane patutkamargiang.10 Ibun ida sang prabu mireng uyute sane
kakardi antuk sang prabu miwah parasulinggihidane, raris ida ngranjing ka genah pestanepunika. Ibun idane mabaos ring sang prabusapuniki: “Dewa sang prabu, mugi idewa dirgayusa. Sampunangja idewa tengkejut tur kembanglemlem kadi asapunika. 11 Ring kaprabonidewane wenten anak adiri sane kalinggihinantuk roh dewa-dewa sane suci. Rikala ajinidewane jumeneng nata, anake punika nyinahangkapradnyanan, kaweruhan miwah kawisesansakadi kawicaksanan paradewane punika. IdaSang Prabu Nebukadnesar, ajin idewane sampunngadegang dane dados pangageng juru tenung,paratukang sihir, tukang sulap miwah paraahlibintang-bintange. 12Dane madue kaweruhansane ngangobin, tur dane wicaksana, sahapolih panugrahan buat ngar ang sakancansumpena, nebag cecimpedan miwah nyinahangindik-indik sane pingit. Duaning punika rarisangesengin anake punika, inggih punika Daniel, sanekapesengin Beltsasar antuk ida sang prabu. Danejaga ngaturang ring idewa teges tulisane punikamakasami.”
NABI DANIEL 5.13–17 1311
Dane Daniel nerangang ar n tulisane punika13Dane Daniel tumuli digelis katangkilang
ring ajeng ida sang prabu, tur sang prabu rarisngandika ring dane, kadi asapuniki: “Apa pamanane madan Daniel, wong Yahudi ane katawantur abana mai teken ajin gelahe uli tanahYehuda? 14Gelahe ningeh paman kalingganinbaan roh dewa-dewane ane suci, kantos pamandadi anak ane ririh, ngelah kaweruhan muahwicaksana. 15 Parapangabih gelahe muah ahlisihire makejang suba pada tangkil buat mamacatulisane ento tur nerangang ar nne teken gelahe,nanging ia ajakamakejang tusing nawang ar nne.16Ane jani gelahe suba ningehmungguing pamannawang unduk ane singid tur bisa nerangangunduk ane pingit. Yening paman bisa mamacatulisane ento tur nyidayang nerangang ar nneteken gelahe, paman lakar kasalukin busanakaprabon ane tangi, tur kakalungin kalung masmakatanda kaluihan, buina lakar kadadiang anakane ngisi kakuasan nomer telu di kapraboneene.”17Dane Daniel tumuli matur kadi asapuniki:
“Banggayang sampun paicane punika mantukring ragan palungguh iratu, wiadin paicayangjapaicane punika ring anak sane osan. Ti ang
NABI DANIEL 5.18–21 1312
pacang ngwacen tulisane punika pabuat iratu turang pacang ngaturang tegesipun.
18 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur sampun ngadegang ajin iratune Ida SangPrabu Nebukadnesar dados ratu sane agung tursampun maicayang ring ida kamulian miwahkawisesan. 19 Ida kalintang luih kantos rakyatsakancan bangsa, sorohan miwah basane padaajerih ring ida tur pada ngetor. Yening idamapakayun ngamademang satunggiling anak,indike punika pacang kasidan, tur yening idamapakayun manggayang anake kantun urip,punika taler kasidan. Ida kuasa nginggilangwiadin nganistayang anak manut pakarsan idane.20Nanging santukan ida raris sumbung, bengkungtur wirosa, singasanan idane raris kagingsirangtur ida kicalan kaluihan idane. 21 Ida sampunkasepekang saking pagubugan manusane, turpakayunan idane dados sakadi pepineh satone.Ida urip sareng-sareng ring keledae alasane,ida ngrayunang padang sakadi banteng, turida merem maraab langit kantos damuhan.Pamupu pun ida raris ngangkenin mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurnguasain sakancan kaprabon manusane tur Idawenang maicayang kaprabone punika ring anaksane selik Ida.
NABI DANIEL 5.22–28 1313
22Nanging palungguh iratu, sane dados putranidane nenten kayun ngandapang raga, yadiastupalungguh iratu uning indike punika makasami.23 Palungguh iratu malaksana nglawan IdaSang Hyang Widi Wasa sane ring suargan,tur iratu sampun ngambil sakancan cangkirmiwah jembung sane sampun kambil sakingPerhyangan Agung Idane. Palungguh iratu,parasulinggih druene, pararabi miwah paraseliriratune sampun nginum nganggen cangkirmiwah jembung punika, sinambi nyumbahdewa-dewa sane malakar antuk mas, perak,prunggu, besi, taru miwah batu, inggih punikadewa-dewa sane buta, bongol tur tan uning ringpunapa-punapi. Nanging palungguh iratu nentenngluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa sane kuasanguripang wiadin nyedayang iratu tur sane ngaksisaparilaksanan iratune. 24 Punika awinanipun IdaSang Hyang Widi Wasa sampun ngutus tanganepunika buat nulis kruna-krunane puniki.25 Sesuratane punika masuara asapuniki:
‘Kitung-itung, ka mbang, kadum.’ 26 Raristeges ipun sapuniki: Kitung-itung mapitegesmungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngetang indik masan kaprabon iratune tur jagakapuputang. 27 Ka mbang, mapiteges palungguhiratu sampun ka mbang ring mbangane turkakeniang ingan pisan. 28 Kadum mapiteges
NABI DANIEL 5.29–6.4 1314
mungguing kaprabon iratune pacang kaepah turkapaicayang ring wong Media miwah Persia.”29 Irika digelis Ida Sang Prabu Belsasar raris
nitahang paraparekan idane mangda Dane Danielkasalukin busana kaprabon sane tangi, tur kantandanene kakalungin antuk kalung mas tandakaluihane. Samaliha ida raris nglinggihang danering linggih sane nomer ga ring kaprabon idane.30 Ring wengine punika ugi Sang Prabu Belsasar,ratune ring Babel kasedayang, 31 tur Ida SangPrabu Darius wong Midiane sane mayusa nemdasa kalih taun raris ngrampas kaprabon idane.
Dane Daniel ring guan singane
6 1 Ida Sang Prabu Darius mapakayun jagangadegang gubernur satus kalih dasa diri
buat ngenterang kaprabon idane makasami.2 Sajawining punika, sang prabu taler nyelik DaneDaniel kasarengin antuk anak os malih kalihdiri mangda dados pangageng paragubernurmiwah ngetangang sakancan kaperluan idasang prabu. 3 Irika raris sinah mungguing DaneDaniel nyidayang ngamargiang tugas becikanring parapangageng miwah gubernure saneosan. Santukan dane kalintang wicaksana, sang
prabu raris mapakayun jaga ngadegang DaneDaniel dados pamrentah sakuub kaprabon idane.4 Parapangageng sane osan kadi asapunika taler
NABI DANIEL 6.5–8 1315
paragubernure raris ngrerehin kiwangan DaneDaniel sajeroning ngetangang sakuub kaprabone,nanging nenten mrasidayang, santukan DaneDaniel anak sane andel pisan tur nenten naeninngamargiang kiwangan wiadin malaksana tanjujur. 5Dane sareng sami raris pada mabaossapuniki: “Iraga tusing lakar nyidayang makatangpelihne Daniel, buat anggon nalih ia, sajabaningnganggon jalaran aji unduk agamannyane.”6 Sasampune punika dane sareng sami raris
tangkil ring Ida Sang Prabu Darius maduluran aturkadi asapuniki: “Oduh ratu sang prabu, mugi iratudirga yusa. 7 Ti ang sareng sami sane ngenterangkaprabon druene, inggih parapangageng,paragubernur, parabupa miwah prakanggesane osan sampun pada saigum mapinunasmangda iratu ngwedalang prentah sane keras turtegas. Wedalangja prentah mangda sajeroninggang dasa rahina, sakancan anake tan wenang
mapinunas wiadin ngastawa ring sinalihtunggaling dewa wiadin manusa, sajabaningring palungguh iratu. Asing-asing anak sanetempal ring prentahe punika patut kentungangka guane sane bek madaging singa. 8 Sanemangkin rarisang palungguh iratu ngwedalangprentahe punika, tur rarisang tanda tanganin,mangda paindikane punika dados prentah sanetegas, inggih punika dados undang-undang
NABI DANIEL 6.9–13 1316
wong Media miwah wong Persia sane tan dadosubah.” 9 Irika sang prabu tumuli nanda tanganinprentahe punika. 10 Rikala Dane Daniel uningmungguing prentah punika sampun katandatanganin, dane raris budal. Ring kamar danenesane ring loteng, wenten jendela sane mabukakmarep ka Yerusalem. Irika ring jendelane sanemabukak biasanipun dane sumungkem ring IdaSang Hyang Widi Wasa ping ga arahina.11 Rikala meseh-meseh Dane Daniel uning
mungguing dane ngastawa ring Ida SangHyang Widi Wasa, 12 dane sareng sami raristangkil ring ajeng ida sang prabu buat nalihDane Daniel. Dane sareng sami tumuli matursapuniki: “Singgih ratu sang prabu, palungguhiratu sampun ngwedalang prentah mungguingsajeroning gang dasa rahina sasampuneprentahe punika katanda tanganin, asing-asinganak sane mapinunas ring satunggaling dewawiadin jadma, sajabaning ring iratu, anake punikapatut kentungang ka gua sane bek madagingsinga.”Sang prabu tumuli ngandika sapuniki: “Beneh,
ento prentah ane keras nah ento undang-undangwong Media muah wong Persia ane tusing dadiubah.”13Dane sareng sami malih matur ring sang
prabu, kadi asapuniki: “Daniel salah tunggal
NABI DANIEL 6.14–18 1317
saking jadmane sane maselong saking Yehuda,nenten ngajiang palungguh iratu tur ipun tansairing ring tah sane wedalang palungguh iratu.Ipun ngastawa ping ga sajeroning arahina.”14 Rikala sang prabu mireng indike punika,
ida kalintang osek ring kayun tur ida rarisngrereh margi buat ngluputang Dane Daniel.Ida ngindayang mapakibeh kantos surup surya.15 Tan asue, meseh-meseh Dane Daniel raristangkil malih ring ida sang prabu maduluranatur sapuniki: “Duh ratu sang prabu, palungguhiratu wikan mungguing manut undang-undangwong Media miwah wong Persiane, tan wentenprentah sane kawedalang antuk sang prabu sanedados kubah.”16Duaning punika, sang prabu raris mrentahang
mangda Dane Daniel kejuk tur kapulang ka guanesane bek madaging singa. Sang prabu ngandikaring Dane Daniel sapuniki: “Dumadak Widinpamane ane sungsung paman saha sa a lakarngluputang paman.” 17 Bungut bangbange punikakatutup antuk batu, tur sang prabu ngecapbatune punika antuk cap kaprabon idane ngragamiwah antuk cap parasulinggih idane, mangdatan wenten anak sane mrasidayang ngluputangDane Daniel. 18 Sasampun punika, sang praburaris mantuk ka puri, tur ida nenten merem
NABI DANIEL 6.19–24 1318
awengi mepek, samaliha ida nenten marayunantur ida nenten ngarsayang panglipur.19 Palimunan pisan ida sang prabu raris matangi
tur gegison lunga ka guane punika. 20 Sarauhering guane punika, ida raris majeritan maduluranresres sapuniki: “Daniel, parekan Ida Sang HyangWidi Wasa ane jumeneng langgeng, apake Widiane sungsung paman saking sa a ento nyidayangngluputang paman uli singa-singane ento?”21Dane Daniel tumuli matur kadi asapuniki:
“Mugi palungguh iratu dirga yusa. 22 Ida SangHyang Widi Wasa sampun ngutus malaekatIdane buat nyamok bungut singa-singane punika,kantos ipun nenten pisan mencanen ang. Idangardi punika, duaning Ida wikan mungguing
ang tan paiwang tur ang nenten iwangpamantuka ring iratu.”23 Kalintang egar pakayunan ida sang prabu,
tur ida raris nitahang mangda Dane Danielkamedalang saking guane punika. Sangkapangandikayang raris ngamedalang DaneDaniel, tur ipun pada manggihin mungguingDane Daniel nenten pisan bered angon akidik,duaning dane andel ring Ida Sang Hyang WidiWasa. 24 Sasampun punika sang prabu rarisnitahang mangda ngejuk anake sane nalihDane Daniel makasami, tur ngentungang danesasarengan ring rabi miwah oka-okan danene
NABI DANIEL 6.25–28 1319
sareng sami ka guane sane bek madaging singapunika. Sadereng dane pada nganteg ring dasarguane, singa-singane sampun pada nyagrep danetur makpak tulang-tulangnyane makasami.25 Sasampune punika Ida Sang Prabu Darius raris
ngirim surat ring rakyate saking sakancan bangsa,sorohan miwah basane ring satungkabing ratsane masuara asapuniki: “Suas astu. 26Gelahemrentahang ka sakuub kaprabon gelahe apangasing-asing anak ngajiangWidin Daniele. Ida entomaragaWidi ane jumeneng langgeng tur Ida lakarnitah salawas-lawasne. Kaprabon Idane tusinglakar taen uug, tur kawisesan Idane lakar tusingtaen rered. 27 Ida ngrahayuang tur ngluputang,tur Ida ngardi katawahan muah praciri di suargamuah di mrecapada. Ida ngrahayuang Danielkan ia tusing kama ang baan singa-singane.”28Dane Daniel muponin gemuh landuh
sapanyeneng Ida Sang Prabu Darius miwahsapanyeneng Ida Sang Prabu Kores wongPersiane punika.
NABI DANIEL 7.1–5 1320
DANE DANIEL NYURATANG SAKANCANWAHYU SANE TAMPI DANE
(7:1--12:13)
Wahyu indik sato patpat
7 1 Ring taun sane kaping pisan, sapanyenengIda Sang Prabu Belsasar ring Babel, ang
ngipi tur manggihin wahyu rikalaning wengi.Tiang tumuli nulis indik ipiane punika, 2 tur punikicatetan-catetan indik sane kantenang angring wengine punika. Angine mampeh nyaturarah nempuh toyan segarane. 3 Raris wentensato ageng patpat medal saking segarane, turrupanipun mabina-binayan asiki klawan saneosan. 4 Sane nomer siki kanten sakadi singane
nanging maderbe kampid sakadi paksi garudane.Rikala ang sedek nlektekang ipun, kampidnyanejeg keles. Ipun raris makejog tur majujuk sakadijadma. Sapangrarisipun satone punika kawehinpepineh sakadi pepineh manusa.5 Satone sane nomer kalih katon sakadi beruang
sane majujuk nganggen buntutnyane saneungkuran. Ipun nyanggem tulang iga te ga ringbungu pune, tur wenten suara mabaos ring ipunsapuniki: “Nah lautang amah amunapaja ibanyidayang!”
NABI DANIEL 7.6–9 1321
6 Rikala ang nlektekin satone punika, wentenmalih medal sato sane osan. Ipun kantensakadi macan tutul, nanging ring tundunnyanewenten kampid patpat sakadi kampid paksine,tur matenggek patpat. Pakantenanipun sakadianak sane maderbe kakuasan.7 Risedek ang medasin ipun, jeg kanten
satone sane kaping patpat. Ipun kalintangsiteng, ageng tur naku n pisan. Antuk gigibesinnyane sane ageng-ageng ipun makpaktetedannyane, tur sasampune punika ipunraris nyekjek tetedannyane punika. Mabinayanring sato-satone sane osan punika, ipunmaderbe tanduk adasa. 8 Risedek ang nlektekintanduk-tanduknyane punika, ring selagantanduk-tanduke punika raris tumbuh tanduksane alit asiki. Tanduke sane alit punika ngabuttanduk-tanduke sane wenten irika te ga.Tanduke sane alit maderbe mata sakadi matanjadma miwah maderbe bungut sane anggen ipunnyumbungang dewek.
Wahyu indik Sang Sane Jumeneng Langgeng9 Risedek ang matolihan, jeg wenten
makudang-kudang singasana sane kagenahangring genahnyane. Sang sane jumeneng langgengmalinggih ring sinalih tunggil singasanane punika.Busanan Idane pu h sakadi saljune tur rambut
NABI DANIEL 7.10–14 1322
Idane bresih sakadi bulun biri-birine. SingasananIdane magenah ring duur roda-roda geninesane ngendih murub, 10 tur wenten tukad genimedal saking singasanane punika. Ida kancanginantuk jadma panyiu-panyiuan, samaliha wentenjadma yutaan akehipun majujuk ring ajeng Idane.Pangadilane tumuli kamimi n, tur cakepanepada kabukak.11 Risedek ang nlektekin indike punika,
panggihin ang tanduke sane alit punika kantunngengkig nyumbungang dewek. Risedek angbengong, panggihin ang satone sane nomerpatpat punika sampun padem, tur bangkennyanekentungang ka genine kantos sirna. 12 Sato-satone sane lianan kicalan kakuatannyane,nanging kantun kalugra urip rauh ring masa sanesampun kapas kayang.13 Sajeroning wahyu ring wengine punika,
panggihin ang wenten kanten sakadi manusa.Anake punika tumuli nganampekin ang,anggannyane kakaput antuk mega. Dane tumulitangkil ring Sang sane jumeneng langgeng.14Dane tumuli kapaicain kawisesan, kaluihanmiwah kakuasan dados ratu kantos rakyatsakancan bangsa, sorohan miwah basa pacangngancangin dane. Kawisesannyane pacangmanggeh salawas-lawasnya, tur kaprabonnyanenenten pacang naenin sirna.
NABI DANIEL 7.15–20 1323
Wahyu-wahyune punika katerangang15Wahyu-wahyu punika kalintang nengkeju nang, tur ngawinang manah ange osek pisan.
16 Tiang tumuli ngrauhin salah tunggal anakesane pada ngadeg irika tur nunas mangda danenerangang teges wahyune punika makasami.Duaning punika dane raris nerangang ar nipunring ang. 17 Sapuniki pangandikan danene:“Burone patpat ane gede-gede ento nah entolakar ada kaprabon patpat madeg di jagate. 18 Turparakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane MahaLuur, lakar maan kakuasan dadi ratu tur mrentahkan salawas-lawasne.”19 Sasampun punika ang meled uning
langkungan ring punika ngeniang indik satonesane nomer patpat punika, sane rupanipunbina ring sane osan, inggih punika sato sanenaku n tur sane makpak tur ngenyagangtetedannyane, antuk kuku prunggu miwah gigibesi, tur sasampune punika raris nyekjekipun.20 Sajaba punika ang taler meled uning ringindik tanduk-tanduk sane wenten ring tenggeksatone punika kadi asapunika taler sane medalpungkuran, sane ngawinang tanduke sanelianan mabutan te ga. Tanduke punika maderbemata lan bungut tur ipun sumbung pisan. Ipun
NABI DANIEL 7.21–25 1324
bangetan naku n yan bandingang ring saneos- osan.21 Rikala pedasin ang, tanduke punika jeg
mayuda nglawan parakaulan Ida Sang HyangWidi Wasa punika, tur kaulane punika rariskaon. 22 Sasampune punika Sang Sane JumenengLanggeng raris rauh, tur Ida tumuli nepasin sahangilonin parakaulan Widine Sane Maha Luurpunika. Panemayannyane sampun rauh pabuatparakaulan Ida Sang HyangWidi Wasa jaga nampikakuasan dados ratu.23 Katerangan sane sampun tampi ang kadi
asapuniki: “Burone ane nomer patpat ento, nahento kaprabone ane patpat ane lakar madeg dijagate tur lakar bina teken kaprabone ane lenan.Kaprabone ento lakar nyekjek tur ngenyagangsakancan kaprabone ane di gumine. 24 Tandukeane dasa ento, nah ento pararatu ajaka dasaane lakar mrentah kaprabone ento. Sasubaneketo lakar ada buin ratu ane lenan. Ratune entobina pesan teken pararatune ane maluan, turia lakar ngalahang raja tetelu. 25 Ia lakar maturnungkasin Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidiAne Maha Luur, tur nindes parakaulan Idane.Ia lakar negarang ngesehin pidabdab agamankaulan Ida Sang HyangWidi Wasa muah ngesehinrerainan-rerainannyane, tur parakaulan IdaSang Hyang Widi Wasa lakar kakuasain baan
NABI DANIEL 7.26–8.3 1325
rajane ento telung ban tengah makelonne.26 Sasubane keto, pangadilan suargane lakarnitahang tetepasan, tur ngambil kakuasan rajaneento muah ngenyagang ia kan basmi kerta.27 Kakuasan muah sakancan kaprabon saduuringpre wi lakar kapaicayang teken parakaulan IdaSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Luur. Kakuasankaprabone ento lakar tusing taen suud, tursakancan pamrentah di gumine lakar ngancanginsaha nut teken parakaulan Ida Sang Hyang WidiWasa.”28 Kadi asapunika raris puput makasami. Tiang
rumasa tengkejut pisan kantos muan angekembang, tur ang mingitang indike punika ringmanah ange.
Wahyu indik panak biri-biri miwah kambingasiki sane kakantenin antuk Dane Daniel
8 1 Ring taun sane kaping ga panyenengIda Sang Prabu Belsasar, ang polih wahyu
buat kaping kalihipun. 2 Ring wahyu punika,tan dumade ang ngrasayang dewek angewenten ring kota sane matembok panyengker,inggih punika kota Susan ring wewidanganElam. Tiang sedekan majujuk ring sisin TukadUlaine, 3 tur irika ring sisin tukade punikapanggihin ang wenten biri-biri muani asiki sanetandukipun makakalih dawa-dawa pisan, nanging
NABI DANIEL 8.4–8 1326
tanduknyane sane asiki dawanan tur ungkurantumbuh ring sane osan. 4 Panggihin angbiri-birine muani punika nyenggot ngauhang,ngalerang miwah ngelodang, tan wenten satosane nyidayang mapas ipun wiadin ngelidangdeweknyane saking kakuasanipune. Ipunmalaksana sakita karepipune, tur sumingkinnyapa kadi aku.5 Rikala ang sedek minehin napi piteges
paindikane punika, jeg wenten kambing muaniasiki, makebles saking kauh. Palaibipune becatpisan, kantos buntu pune nenten ngantegtanah. Ipun maderbe tanduk asiki sane sadangonjol ring selagan matanipune. 6 Ipun ngrauhinbiri-birine muani punika, inggih punika biri-birimuani sane ton ang majujuk ring sisin tukade,tur nyablug ipun antuk panelas kakuatanipune.7 Tiang ngatonang kambinge punika nyablugbiri-birine punika. Ipun sengitan pisan tur ipunnyenggot biri-birine punika tur ngelungangtanduk biri-birine makakalih. Biri-birine punikanenten maderbe kakuatan jaga nglawan. Ipunbah ring tanahe tur kajekjek, tur tan wenten anaksane mrasidayang ngluputang ipun.8 Kambinge punika raris dados sumingkin nyapa
kadi aku, nanging rikala ipun sampun kalintangmawisesa, tandukipune raris elung, tur ring laadtanduke punika raris tumbuh tanduk patpat sane
NABI DANIEL 8.9–13 1327
tawah, tur tumbuhnyane nyatur arah. 9 Sakingsalah tunggal tanduke sane patpat punika raristumbuh tanduk alit asiki sane kakuasannyanenglinggahang ngungsi ngelodang, nganginangmiwah ngungsi ka Jagat Prajanjiane. 10 Ipundados kuat pisan kantos nyidayang magegebugnglawan wadua balan suargane miwahbintang-bintange kantos makudang-kudangbintang-bintange punika prasida kulungangka tanahe tur kajekjek. 11Malahan ipun talernyidayang ngarepin pamucuk wadua balansuargane tur ipun ngrampas aturan sane nyabranrahina katur ring dane. Sajaba punika PerhyanganAgunge taler kaletehin. 12 Irika rakyate padangardi dosa, santukan aturan sane patut katurangnyabran rahina miwah agama sane suja sampunkentungang ka tanahe. Tanduke punika sida karyaring sakancan laksanannyane.13 Sasampune punika ang miragi satunggaling
malaekat mataken ring mpalnyane sapuniki:“Buin makapidan makelonne unduke ane ngenahsig wahyune ene lakar enu nglantur buka keto?Buin amunapake makelonne dosa ane ngresresinento nyilurin aturane ane katurang sadina-dina?Buin makapidanke makelonne wadua balansuargane muah Perhyangan Agunge lakarkajekjek?”
NABI DANIEL 8.14–19 1328
14Malaekat sane osan tumuli masaursapuniki: “Unduke ene lakar nglantur 1.150lemeng makelonne. Kala ento tusing lakar adaaturan ane katurang sabilang nyanjaang wiadinsemengan. Sasubane ento mara PerhyanganAgunge lakar buin kabenahin.”
Malaekat Gabriel nerangang wahyune punika15 Risedek ang mineh-minehin indik teges
wahyune punika, tan dumade jeg wenten anakngadeg ring arepan ange. 16 Tiang tumuli miragisuaran anak majeritan ring Tukad Ulaine kadiasapuniki: “Ih Gabriel, terangangja teken ia ar nwahyu ane tepukina ento!” 17Malaekat Gabrieltumuli rauh tur ngadeg ring samping ange.Tiang kalintang ajerih kantos ang bah ringtanahe.Dane raris ngandika ring ang sapuniki: “Ih
manusa, telebangja ar nne. Wahyune entonerangang unduk pamragat gumine.” 18 Risedekdane ngandika, ang raris bah niwang ringtanahe. Nanging dane raris ngusud ang tumulinyujukang ang, 19maduluran pangandika kadiasapuniki: “Manira ngorahin kita kenken lakarunduk panadin pidukan Ida Sang Hyang WidiWasa. Wahyune ento numplek teken undukpamragat gumine.
NABI DANIEL 8.20–26 1329
20 Biri-biri muani ane tepukin kita matandukdadua ento nyinahang kaprabon Media muahPersiane. 21 Kambinge ento nyinahang kaprabonYunani, tur tanduke ane tawah ane ada di selaganmatannyane, nah ento rajannyane ane pangawit.22 Tanduke ane patpat ane tumbuh sasubanetanduke ane pangawit ento lung, nyinahangmungguing kaprabone ento lakar dadi patpat,nanging kaprabon-kaprabone ento tusingja kuatbuka ane pangawit.23 Yen suba paek panemayan kaprabon-
kaprabone ento lakar uug, tur ia suba dadi jaatpesan buina suba patut kena pasisip, ditu lakarada ratu ane bengkung, angkara murka muahdueg ngapus. 24 Ratune ento lakar dadi kuatpesan, nanging tusingja ulihan kakuatannyaneniri. Ia lakar ngae uug maglaturan, tur sakancanlaksanannyane sida karya. Ia lakar ngenyaganganake ane kuat-kuat muah ngenyagangparakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa. 25 Baanririhne, ia lakar setata sida karya ngadokang dayaupayannyane. Ia lakar nyumbungang deweknetur tan pasamodana ia ngenyagang anak liupesan. Malahan ia lakar nglawan Sang RatuningPararatu, nanging ia lakar kasirnayang baankakuatan ane dongja uli manusa tekanne.26Wahyu unduk aturan dikalaning sore muahsemengan ane suba katerangang teken kita pas
NABI DANIEL 8.27–9.4 1330
lakar kasidan. Sakewala ane jani pingitangjamalu, sawireh enu buin makelo pesan undukeento mara lakar kasidan.”27 Sasampune punika ang rumasa leleh tur
gelem makudang-kudang rahina suenipun.Sawusan punika ang malih ngarap pakaryansane kapitegenang antuk sang prabu ring ang,nanging wahyune punika tansah ngawinangmanah ange bingung tur ang tan mrasidayangngresep ring indike punika.
Dane Daniel ngastawayang bangsan danene
9 1 Ida Sang Prabu Darius, wong Media,putran Ida Sang Prabu Ahasweros jumeneng
ratu ring kaprabon Babele. 2 Ring taun sanekaping pisan panyeneng idane, ang mlajahincakepan-cakepan sane suci tur ang minehinindik karusakan kota Yerusaleme sajeroningpitung dasa taun punika, sakadi sane sampunkasabdayang antuk Ida Sang Hyang Widi Wasamalantaran Nabi Yeremia. 3 Tiang raris ngulengngastawa ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, turbanget mapinunas ring Ida, samaliha angnganggen pangangge kaduhkitan, tur negak ringbuke. 4 Tiang ngastawa ring Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin ange, saha ngangkenin dosa-dosanbangsan ange.
NABI DANIEL 9.5–7 1331
Sapuniki atur ange: “Oduh Ratu Sang HyangWidi Wasa, Palungguh IRatu kalangkung agung,tur ang ngluihang Palungguh IRatu. PalungguhIRatu sa a ring prajanjian Palungguh IRatune, turPalungguh IRatu nyinahang sih pasuecan sanetan rered ring paraanak sane as bak ringPalungguh IRatu miwah ngamargiang sapa tahPalungguh IRatune.5 Ti ang sampun ngardi dosa, tur ang
ngamargiang paindikan sane jaat miwahmalaksana iwang. Ti ang sampun tungkasring sapa tah Palungguh IRatune sane patutlaksanayang ang, tur ang sampun nilarmargi sane patut, sane sampun patujuhangPalungguh IRatu ring ang. 6 Ti ang sampuntan miragiang pawarah paranabi parekanPalungguh IRatune, sane mabaos sajeroningparab Palungguh IRatune ring pararatun
ange, ring parapamrentah, paraleluur miwahbangsan ange makasami. 7Oduh Ratu SangHyang Widi Wasa, Palungguh IRatu setatangamargiang sane patut, nanging ang setatamakta dewek ange ring paindikan sane nista.Sampun sapatu pun ang sane magenah ringYehuda, ring kota Yerusalem miwah sakancanbangsa Israele sambehang Palungguh IRaturing panegara sane nampek wiadin sane doh,santukan ang nenten sa a ring Palungguh
NABI DANIEL 9.8–13 1332
IRatu. 8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pararatun ange, parapamrentah miwah leluur
ange sampun nglaksanayang paindikan sanengawinang kimud tur madosa ring PalungguhIRatu. 9 Palungguh IRatu kalintang kawelasarsan tur ledang ngampurayang, yadiastu
ang sampun brontak nglawan PalungguhIRatu. 10Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Widin ange, ang sampun tan miragiangsabdan Palungguh IRatu rikala PalungguhIRatu ngandikayang ang mangda angurip ninu n pidabdab-pidabdab PalungguhIRatune sane sampun paicayang PalungguhIRatu malantaran paranabi parekan PalungguhIRatune. 11 Sakancan bangsa Israel sampunmamurug pidabdab-pidabdab PalungguhIRatune tur nenten pisan nyak miragiangpangandikan Palungguh IRatune. Ti ang sampunmadosa pamantuka ring Palungguh IRatu, turmalantaran punika Palungguh IRatu nibakangtemah ring ang sakadi sane sinurat ringpidabdab-pidabdab Dane Musa, parekandruene. 12 Palungguh IRatu ngamargiang sakadisane sampun sabdayang Palungguh IRatupabuat ang miwah parapamrentah ange.Palungguh IRatu nyisipang kota Yerusalemebangetan yan bandingang ring kota-kota sanelianan ring saduuring pre wi, 13 tur nyisipang
NABI DANIEL 9.14–16 1333
ang antuk sakancan pasisip sane kasuratangring cakepan pidabdab Dane Musa. Nangingrauh mangkin, duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, Widin ange, ang nenten talerngawinang IRatu ledang malantaran angngutang dosa-dosan ange wiadin ngamargiangkapatutan Palungguh IRatune. 14Oduh Ratu SangHyang Widi Wasa, Widin ange, PalungguhIRatu sedia jaga nibakang pasisip ring ang,raris Palungguh IRatu ngamargiang indike punika,duaning Palungguh IRatu tansah nglaksanayangpaindikan sane patut, tur ang nentennglinguang Palungguh IRatu.15Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, Widinange. Palungguh IRatu nyinahang kawisesan
Palungguh IRatu sajeroning Palungguh IRatunantan parakaulan Palungguh IRatune medalsaking Mesir miwah kakuatan PalungguhIRatu punika tansah kelingang. Ti ang sampunmadosa, tur ang sampun malaksana iwang.16 Palungguh IRatu sampun melanin angduke nguni, duaning punika sampunangja malihPalungguh IRatu duka ring kota Yerusaleme.Kotane punika dados kotan Palungguh IRatunetur bukit Palungguh IRatune sane suci. Panegara-panegarane sane wenten ring sailehnyane, padanganistayang kota Yerusaleme miwah parakaulanPalungguh IRatune, uli krana dosa-dosan ange
NABI DANIEL 9.17–19 1334
miwah kajaatan sane sampun kalaksanayangantuk paraleluur ange. 17Oduh Ratu SangHyang Widi Wasa, pirengangja pangastawanmiwah pinunas ange. Becikangja malihPerhyangan Agung Palungguh IRatune sanesampun rusak punika. Becikangja PerhyanganAgung Palungguh IRatune, kantos anake padauning mungguing Palungguh IRatu maragaWidi. 18Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,pirengangja atur ange. Suryaninja angtur cingakja kamewehan sane nibenin angmiwah kasangsaran sane katandangin antukkota sane nyungsung parab Palungguh IRatune.Ti ang ngastawa ring Palungguh IRatu duaningPalungguh IRatu kalintang welas arsa, boyajasangkaning ang sampun ngamargiangpaindikan sane patut. 19Oduh Ratu SangHyang Widi Wasa, pirengangja atur ange turampurayangja ang. Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, pirengangja atur ange tur rarisangjaPalungguh IRatu malaksana. Sampunangmasangke, mangda sakancan anake jaga uningmungguing Palungguh IRatu punika Sang HyangWidi Wasa. Kota miwah bangsane puniki druenPalungguh IRatu.”
NABI DANIEL 9.20–25 1335
Malaekat Gabriel nerangang wahyune punika20 Tiang terus ngastawa ngangkenin dosa-dosanange miwah dosa-dosan bangsan ange Israel,
tur mapinunas ring Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin ange mangda Ida ledang macingak malihring Perhyangan Agung Idane. 21 Risedek angngastawa, malaekat Gabriel sane ton ang ringwahyune sane riinan, makeber tedun ngrauhinang ring genah ange. Kala punika masan anake
ngaturang aturan rikalaning sore. 22Dane tumulingandika sapuniki: “Daniel, manira teka mai buatnulungin kita apanga kita ngresep teken wahyuneento. 23Dikalane kita mapinunas teken Ida SangHyang Widi Wasa, Ida suba nyaurin kita. Ida asihsueca teken kita, ento awanane manira nekainkita buat nekedang teken kita sabdan Idane ento.Ane jani padingehangja, manira lakar nerangangwahyune ento.24 Pitung dasa taun ping pitung dasa makelonne
suba kapas ang baan Ida Sang Hyang WidiWasa buat mebasang bangsan kitane muahkota sucin kitane uli dosa muah kajaatannyane.Dosannyane lakar kampurayang, tur kadilan anelanggeng lakar kadegang buat negepang ramalanmuah wahyune ento, tur Perhyangan Agungelakar buin kasuciang. 25 Ingetang tur resepangjaento. Ngawit uli ada tah buat buin ngwangun
NABI DANIEL 9.26–27 1336
kota Yerusaleme ngan teked panemayan rauhpamimpin seselikan Ida Sang Hyang Widi Wasa,ento pitung taun ping pitu lakar makelonne.Kota Yerusaleme lakar buin kawangun tur misijalan-jalan muah benteng ane kuat. Kotane entomanggeh sajeroning 62 taun ping pitu, nangingmasane ento masan keweh. 26Di pamuputmasane ento, pamimpin seselikan Ida Sang HyangWidi Wasa lakar kasedayang nganggon caraane tusing adil. Kota muah Perhyangan Agungelakar kanyagang baan wadua balan satunggalingpamrentah ane kuat. Tekan pamragat guminelakar buka tekan blabare, ngaba perang muahuug ane suba kapas ang baan Ida Sang HyangWidi Wasa. 27 Pamrentahe ento lakar ngaeprajanjian ane kuat ngajak makudang-kudangbangsa pitung taun makelonne, tur sasubanprajanjiane ento kajalanang telung ban tengah,pamrentahe ento lakar nyuudang sakancanbanten aturane. Ia lakar ngejang barang anengresresin pesan di pucak Perhyangan Agungetur lakar tetep ada kan pamrentahe ento lakarkapragatang aji pamragat ane suba kasediaangbaan Ida Sang Hyang Widi Wasa.”
NABI DANIEL 10.1–6 1337
Wahyu sane kacingak antuk DaneDaniel ring sisin Tukad Tigrise
10 1 Ring taun sane kaping ga panyenengIda Sang Prabu Kores ring Persia, wenten
sabda sane katampi antuk Dane Daniel, sanemapesengan Beltsasar. Sabda punika mula sakingsuja , nanging meweh antuk ngresepang. Indikepunika katerangang ring Dane Daniel sajeroningwahyu.2 Rikala punika ang kaduhkitan gang minggu
suenipun. 3 Tiang nenten nunas ajengan wiadinulam, tur nenten nginum anggur lan nentennyuahin bok ange kantos gang minggusuenipun.4 Ring tanggal patlikur, sasih sane kaping
pisan ring taun punika, ang majujuk ring sisinTukad Tigrise sane ageng punika. 5 Rikala angmatolihan, jeg ton ang wenten anak sanenganggen busana kain lenen tur nganggenpepetet sane malakar antuk mas sane becik.6Anggannyane masinar sakadi intene, turprarainnyane masunaran sakadi cayan kilapemiwah panyingakannyane ngendih sakadi genine.Tangan miwah cokornyane masunaran ngrenebsakadi prunggune masepuh, tur suarannyanemakuug sakadi geluran anake sareng akeh.
NABI DANIEL 10.7–13 1338
7Wantah ang kewanten sane ngeton wahyunepunika. Paraanake sane sareng-sareng ringang nenten ngeton punapa-punapi, nanging
ipun pada ajerih tur malaib mengkeb. 8 Tiangkakutang irika padewekan saha nyantosangwahyune sane ngangobin punika. Tiang nentenmaderbe bayu, tur muan ange magentos kantostan wenten anak sane uning ring ang. 9 Rikalamiragi suarannyane, ang raris bah niwangring tanahe tur malingeb nylempang irika.10 Sasampun punika raris wenten tangan ngambiltur mangunang saha nyujukang ang, nangingang kantun ngejer.11 Sang malaekat ngandika ring ang sapuniki:
“Daniel, Ida Sang Hyang Widi Wasa asih suecateken kita. Bangunja tur padingehangja apangmelah unduk ane lakar orahang manira tekenkita. Manira suba kutus buat nekain kita.” Rikalasang malaekat ngandika kadi asapunika angraris majujuk nanging kari ngejer.12 Sang malaekat tumuli nglanturang
pangandikane sapuniki: “Daniel, edaja takut. IdaSang HyangWidi Wasa suba mireng pangastawankitane ngawit uli pangawit kita ngasorang dewekkitane buat ngula pangresepan. Manira tekabuat ngisinin pangastawan kitane. 13Malaekatane nyaga raja Persiane nglawan manira slikurlemeng makelonne. Sasubane keto Mikael nah
NABI DANIEL 10.14–19 1339
ento salah tunggal pamimpin malaekate rauhnulungin manira, sawireh manira suba makutangdi Persia padidian. 14Manira teka buat maangkita pangresepan apang kita nawang unduk anelakar nibenin bangsan kitane di mani wekas, nahento wahyu buat unduk ane lakar teka ento.”15 Rikala sang malaekat ngandika kadi
asapunika, ang wantah nguntul tannyidayang matur. 16Malaekate punika sanepakantenannyane sakadi manusa raris nyujuhsaha ngusud bibih ange. Tiang raris matur ringdane sapuniki: “Inggih ratu, wahyune punikangawinang ang leleh tur tan mari ngetor.17 Ti ang tan bina sakadi parekan sane majujukring ajeng gus nnyane. Sapunapiang ang jagamatur ring iratu? Ti ang tan maderbe kakuatanwiadin nenten wenten angkihan sane kantun ringdewek ange.”18Malih dane ngusud ang, tur ang raris
rumasa segeran akidik. 19 Sang malaekat tumulingandika sapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasaasih sueca teken kita, sawireh keto edajasumangsaya wiadin takut.”Rikala dane ngandika kadi asapunika, ang
malih rumasa nyegerang tumuli matur sapuniki:“Oduh ratu, rarisang nikayang indik sane buatnikayang iratu. Iratu sampun ngawinang angrumasa seger.”
NABI DANIEL 10.20–11.4 1340
20Dane raris ngandika sapuniki: “Apake kitanawang apa kranane manira nekain kita?Tusingja len tuah lakar nerangang teken kitaunduk ane suba matulis di Cakepan Kasuja an.Ane jani manira lakar buin malipetan buatmasiat nglawan paramalaekat ane nyaga gumiPersiane. Sasubane ento paramalaekat ane nyagagumi Yunanine lakar teka. Ditu tusing ada anakane lakar nulungin manira sajabaning Mikaelmalaekat ane nyaga bangsa Israele. 21 (10:20)
11 1Danemula patut nulungin muahmelaninmanira. 2 Buina apaja ane orahang manira
ento makejang tuah suja .”
Jagat Mesir miwah jagat SiriaSang malaekat tumuli ngandika kadi asapuniki:
“Lakar ada buin tetelu pararatu ane mrentahgumi Persiane, tur sasubane ento lakar ada anenomer patpat, ane sugihan yan bandingangteken ratune ane lenan. Dimasan sedeng ngendihkakuasanmuah kasugihannyane, ia lakar nglawankaprabon Yunanine.3 Sasubane ento lakar ada ratu ane sura dira.
Ia lakar mrentah kaprabon ane gede pesan turia lakar malaksana sakita karepnyane. 4Nangingdimasan sedeng ngendih kakuasannyane,kaprabone lakar uug tur kadum dadi patpat.Pararatu ane tusing katurunannyane lakar
NABI DANIEL 11.5–10 1341
ngen nin ia, nangingke pararatune ento tusingjapatuh kakuasane buka ia.5 Sang prabu ane uli di gumine Kelod lakar dadi
kuat. Nanging salah tunggal senapa nnyanelakar kuatan teken ia, tur lakar mrentah kaprabonane gedenan teken ento. 6 Sasubane makudang-kudang taun sang prabu ane uli di gumineKelod lakar makan sraya ngajak sang prabuane uli di gumine Kaja tur ia lakar ngantenangpianakne luh ngajak ratun gumine Kaja. Nangingpakan nnyane tusingja langgeng tur pianakneluh ento, teked kayang kurenannyane, pianak-pianaknyanemuah sakancan parekan ane nutu nia lakar kama ang. 7 Tusing buin amun apamakelonne, nyamannyane lakar madeg ratu. Ialakar maperang nglawan wadua balan ratune aneuli di gumine Kaja tur masuk ka bentengnyanemuah ngalahang wadua balan ratune ane ulidi gumine Kaja. 8 Ia lakar ngrampas arca-arcandewa-dewannyane muah prabot-prabot masmuah perak gelah dewa-dewane ento. Sasubaneada dame makudang-kudang taun, 9 sang prabuane uli di gumine Kaja lakar ngebug gumin ratuneane uli di gumine Kelod nanging ia kalah dipasiatan laut malipetan mulih.10 Parapianak sang prabu ane uli di gumine Kaja
pada makinkin lakar masiat tur ia ajaka makejangmunduhang wadua bala liu pesan. Salah tunggal
NABI DANIEL 11.11–16 1342
rajane ento lakar mamuuk buka blabare tur iangebug tembok bentengmusuhnyane. 11 Kabatekbaan gedeg basangne, sang prabu ane uli digumine Kelod lakar maperang nglawan ratuneane uli di gumine Kaja, tur ngalahang waduabalan ratune ane uli di gumine Kaja ane liu ento.12 Ratune ane uli di gumine Kelod lakar sumbungbaan kamenangannyane muah baan liunne iamaan ngama ang prajurit musuh, nanging iatusingja lakar nglantas menang dogen.13 Ratune ane uli di gumine Kaja lakar malipetan
mulih tur ia lakar munduhang buin waduabala ane liunan teken ane suba liwat ento. Yenpanemayane ane melah suba teka, ia lakarbuin mabalik, ngajak wadua bala liu pesan, anengagem sanjata sregep pesan. 14 Sasubane entoliu anake lakar brontak nglawan ratune ane uli digumine Kelod. Buina makudang-kudang anak anewirosa uli di pantaran bangsan kitane, Daniel,lakar brontak malantaran wahyu ane tepukina,nanging ia lakar kalah. 15Ditu ratune ane uli digumine Kaja lakar ngurung tur ngalahang kotaane mabenteng. Paraprajurit ratune ane ulidi gumine Kelod tusingja lakar terus nyidaangmasiat yadiastunja prajurit ane paling melahamasih tusing nyidaang nglawan. 16Wadua balanratune ane uli di gumine Kaja ane magegebugento lakar malaksana sakita karepnyane, tur
NABI DANIEL 11.17–20 1343
tusing ada ane nyidayang nglawan. Ia lakar ngauggumi Prajanjiane tur nguasain gumine entomakejang.17 Sasubane keto, ratune ane uli di gumine
Kaja laut ngrencanayang lakar luas magegebugngajak wadua balannyane makejang. Sasubaneketo, buat nguugang kaprabon musuhne, ia lakarmakan sraya ngajak rajan kaprabone ento, turnyerahang pianaknyane ane luh buat kantenangteken rajane ento. Nanging rencanannyaneento tusing lakar sida karya. 18 Sasubane ketoia lakar ngebug bangsa-bangsane ane nongosdi pasisi, tur ngalahang makudang-kudangbangsa. Nanging lakar ada pamimpin uli duranegara ane lakar ngalahang ia, tur mragatangkasumbungannyane. Sasajaane ia lakar ngwaleskasumbungan ratune ane uli di gumine Kajaento. 19 Ratune ane uli di gumine Kaja entolakar malipetan ka guminnyane, kota-kota anemabenteng, nanging ditu ia lakar kakalahang, turditu lakar pragat uripnyane.20 Ia lakar kagan baan raja ane lenan, ane
lakar ngutus prakanggonnyane buat nindesrakyate baan pajeg, apang sida mawuwuhkasugihan kaprabonnyane. Tusingja buin amunapa makelonne, rajane ento lakar kama ang,nanging tusingja di arepan anak liu wiadin dipasiatan.”
NABI DANIEL 11.21–26 1344
Ratu ane jaat uli di gumine Kaja21 Sang malaekat tumuli nglanturang
pangandika kadi asapuniki: “Ratu uli di gumineKaja ane madeg sasubane ento, anak anejaat, ane tusing pantes dadi raja, nanging tanpasangkan ia jeg nyidayang dadi raja ulihanduegne ngadokang pangindrajala. 22Asing-asinganak ane bani nglawan ia, yadiastuja SangPandita Agung Ida Sang Hyang Widi Wasa, lakarkakaadang tur kasirnayang. 23 Ia lakar ngapusbangsa-bangsa ane lenan aji ngajakin makantur ia lakar sayan kuat yadiastu ia mrentahbangsa ane cenik. 24 Ia lakar tan pasamodanangebug daerah ane gemuh landuh tur ialakar nglaksanayang unduk ane tusing taenkalaksanayang baan paraleluurnyane. Sasubaneketo ia lakar ngadumang arta brana jejarahanajaka parapangiring-pangiringne. Ia lakarngrencanayang buat ngebug makudang-kudangbenteng, nanging ia tusing matuuh amunapa.25 Baan wanenne ia lakar munduhang bala
wadua liu pesan buat ngebug ratune ane uli digumine Kelod, ane suba majaga lakar nglawan ajiwadua bala ane liu tur kuat. Nanging ratune ulidi gumine Kelod lakar kena daya tur tusing lakarsida karya. 26 Parapangabihne ane leket teken ialakar ngenyagang ia. Liu pesan prajuritne lakar
NABI DANIEL 11.27–33 1345
ma , tur wadua balannyane lakar kasirnayang.27 Sasubane ento rajane makadadua ento lakarbareng-bareng matamiu, nanging kenehnepaturu jaat, tur ia lakar saling apus. Ia ajakadadua tusing lakar maan amun tetujonnyane,sawireh tonden masanne. 28 Ratune ane uli digumine Kaja lakar mulih ngaba jejarahan anebakatanga, tur makeneh nguugang agamanparakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ia lakarmalaksana sakita karepne, tur sasubane ento ialantas mulih ka guminnyane.29 Sasubane ento ia buin lakar magegebug ka
gumine Kelod. Nanging di masane ento undukelakar masalin. 30 Bangsa Romane lakar tekamakapalan tur nglawan ia, tur ia lakar kawisian.Ditu ia lakar malipetan mulih maduluran
basang gedeg, laut makeneh nguugang agamanparakaulan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ia lakarngidepang pitutur anake ane suba ngutangagamane ento. 31Makudang-kudang prajuritnelakar ngletehin Perhyangan Agunge. Ia ajakamakejang lakar nyuudang aturan-aturane anekaturang sabilang dina, tur ia lakar ngejangditu barang-barang ane nyenebin. 32 Baanpangindrajalannyane ia lakar maan bantuanuli anake ane suba murang agama, nanginganake ane ngiring Ida Sang Hyang Widi Wasalakar maperang nglawan ia. 33 Parapamimpin
NABI DANIEL 11.34–37 1346
rakyate ane wicaksana lakar ngadumangkawicaksanannyane teken makudang-kudanganak ane lenan. Nanging tusingja amunapamakelonne, makudang-kudang anake wicaksanaento lakar ma di pasiatan wiadin ma kaborbor,tur ada masih ane karampok muah katawan.34Dikalan anake pada kama ang, parakaulan IdaSang Hyang Widi Wasa lakar maan pitulunganabedik, yadiastuja liu anake ane bareng-barengteken ia ento malaksana buka keto tuahbuat ngitungang dewekne padidi dogen.35Makudang-kudang anake ane wicaksana entolakar ma , nanging malantaran ento rakyatelakar pada kasuciang. Unduke ento lakar nglanturkan teka masan pamragate, nah ento masa anesuba kapas ang baan Ida Sang Hyang Widi Wasa.36 Ratune ane uli di gumine Kaja ento lakar
malaksana sakita karepne. Ia lakar nyumbungangdewek, ngorahang ibane agungan tekenparadewane, tur ngorahang ibane agunganteken Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane MahaLuur. Ia lakar nyidaang malaksana buka ketokan teka masanne Ida Sang Hyang Widi Wasangukum ia. Ida Sang Hyang Widi Wasa lakarnglaksanayang sakancan ane suba rencanayangIda. 37 Rajane ento lakar tusing ngrunguangdewa ane kasungsung baan paraleluurnemuah dewa ane kasungsung baan anake
NABI DANIEL 11.38–43 1347
luh-luh. Sasajaane ia lakar tusing ngrunguangdewa-dewane makejang, sawireh ia ngadendewekne agungan teken sakancan dewane ento.38 Tungkalikane, ia lakar nyungsung dewa anenyaga benteng-bentengne. Ia lakar ngaturangmas, perak, inten muah aturan ane luih tekendewa ane tusing taen kasungsung baan leluurne.39 Ia lakar nunden rakyate ane nyungsung dewasunantara buat nyaga benteng-bentenge. Ialakar nginggilang anake ane nyak kaprentah, turmaang anake ento tegak ane tegeh muah tanahmakadadi upahne.40 Yen panemayan pamragat ratune ane uli di
gumine Kaja suba makire teka, ratune ane uli digumine Kelod lakar ngebug ia tur ratune ane ulidi gumine Kaja lakar nglawan aji kakuatannyanemakejang, nah ento aji kreta-kreta perang,jaran muah makudang-kudang kapal. Ia lakarngebug makudang-kudang panegara bukapajalan blabare. 41Malahan ia lakar ngebug gumiPrajanjian tur ngama ang anak panglaksaan,nanging panegara Edom, Moab muah sisan gumiAmone lakar luput. 42Dikalane ia magegebugka panegara-panegarane ento, panegara Mesiremasih tusing lakar luput. 43 Ia lakar ngrampasarta branan Mesire ane makebang, nah entomas, perak muah arta brana ane mael-mael.Ia masih lakar ngalahang panegara Libia muah
NABI DANIEL 11.44–12.3 1348
Sudan. 44 Sasubane ento lakar ada orta uli kanginmuah uli kaja ane ngranayang ia takut, tur ialakar sahasa ngamuk masiat tur ngama angjlema liu pesan. 45Malahan ia lakar nyujukangkemahe ane gede pesan di selagan pasih klawangunung tongos Perhyangan Agunge. Nanging ialakar ma , tur tusing ada anak ane nulungin ia.”
Pamuput jagate
12 1 Sang malaekat sane mabusana kainlenen tumuli ngandika sapuniki: “Kala ditu
malaekate ane luih nah ento Dane Mikael anenyaga bangsan kitane lakar ngenah nyalantara.Sasubane ento lakar ada masa kakewehan,nah ento masa ane paling keweha sasukatada bangsa-bangsa. Yen masane ento subateka, bangsan kitane ane adane mungguh dicakepan Ida Sang Hyang Widi Wasa lakar padarahayu. 2 Liu uli di pantarannyane ane subama -ma lakar buin idup. Ada makudang-kudang ane lakar muponin idup langgeng,tur ada abagian ane lakar nampi kanistan anelanggeng. 3 Parapamimpinne ane wicaksanalakar masunaran buka cayan langite. Buina anakeane nguruk anake liu buat nglaksanayang anepatut, ia lakar masunaran salawas-lawasne bukabintang-bintange.”
NABI DANIEL 12.4–8 1349
4Dane malih ngandika ring ang sapuniki:“Nah ane jani, Daniel, tutupja cakepane entotur isininja segel kan neked kapamragatgumine. Dimasane jani liu anake lakar matugligmapakibeh apang ia nawang unduk ane lakarteka ento.”5 Sasampune punika ang raris manggihin
wenten anak sareng kalih ngadeg ring sisintukade. Sane asiki ring sisin tukade drikian tursane malih asiki ring sisinnyane sane drikaan.6 Salah tunggal saking pantarannyane matakenring malaekat sane ngadeg ring tukade sapuniki:“Malih pidanke indike sane ngangobin punikipacang puput?”7 Sang malaekat tumuli ngangkat tangan
danene makakalih ka langite tur masumpahsajeroning parab Ida Sang Hyang Widi Wasasane maraga langgeng. Sapuniki pangandikansang malaekat: “Buin telung ban tengah. Yenkasangsaran parakaulan Ida Sang Hyang WidiWasa suba pragat, unduke ento makejang lakarsuba kasidan.”8 Tiang miragi pangandikan sang malaekat
punika, nanging ang nenten ngreseptegesnyane. Duaning punika, ang raris matakensapuniki: “Nanging duh ratu sapunapi jagapamuput indike punika makasami?”
NABI DANIEL 12.9–13 1350
9 Sang malaekat tumuli ngandika kadi asapuniki:“Daniel, ane jani kita patut magedi, sawirehsabdane ene patut kapingitang tur kengkebangkan pamragat gumine ento teka. 10 Liu anakelakar kasuciang. Anake ane jaat tusing lakarnyidayang ngresep, nanging ia lakar terusmalaksana jaat. Tuah anake ane wicaksana dogenane lakar ngresep.11Uli dimasan aturane sadina-dina ento
kasuudang, nah ento ngawit uli dimasan undukeane nyenebin ento, 1.290 dina lakar makelonne.12 Bagia anake ane enu sa a kan 1.335 dinamakelonne.13Nah kita, Daniel, sa aja kita kan kapanyuud.
Kita lakar ma , nanging kita lakar buin nampiupah kitane dipamragat gumine.”
NABI HOSEA
1 1 Puniki pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa sane ka ba ring Dane Hosea okan
Dane Beeri duk Ida Sang Prabu Usia, Yotam, Ahasmiwah Hiskia jumeneng ratu ring Yehuda lan IdaSang Prabu Yerobeam okan Ida Sang Prabu Yoasjumeneng nata ring Israel.
Rabi miwah oka-okan Dane Hosea2 Rikala pangawi pun Ida Sang Hyang Widi
Wasa masabda ring wong Israele majalaranDane Hosea, Ida ngandika ring Dane Hoseasapuniki: “Ih Hosea kemaja ngalih kurenan,sakewala kurenan kitane lakar tusing sa a. Buinapianak-pianak kitane lakar patuh buka memenne.Buka keto masih kaulan Ulune suba nilar Ulun turtusing sa a.”3Dane Hosea tumuli ngambil rabi. Rabin
danene mapesengan Gomer, okan Dane Diblaim.Sasampun okan danene lanang sane pinih duurembas, 4 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika ringDane Hosea sapuniki: “Adaninja pianak kitaneento I Yisreel, sawireh tusing buin amunapamakelonne Ulun lakar ngukum ratun Israele, ulikrana laksanan leluurnyane nah ento Yehu ane
NABI HOSEA 1.5–10 1352
ngama ang anak di Yisreel. Ulun lakar megatangkaturunan I Yehune. 5 Buina dikalane ento Ulunlakar nyirnayang kakuatan wadua balan Israele diLebak Yisreele.”6Dane Gomer raris ngembasang rare sane
kaping kalih. Rarene sane wau embas punika istri.Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika ringDane Hosea sapuniki: “Adaninja ia Lo-Ruhama.Sawireh Ulun tusing lakar buin nyinahangtresna teken rakyat Israele wiadin tusinglakar ngampurayang ia. 7Nanging teken wongYehudane Ulun tansah lakar nyinahang tresnanUlune. Ulun Sang Hyang Widi Wasa, Widinnyanelakar ngluputang ia. Nanging Ulun ngluputang iadongja malantaran perang, nah ento aji pedangwiadin aji gendewa lan panah wiadin aji jaranmuah wadua bala ane majaranan.”8 Sasampune Dane Gomer nyapih raren
danene sane istri punika, dane malih mobot turngembasang oka lanang. 9 Ida Sang Hyang WidiWasa tumuli ngandika ring Dane Hosea sapuniki:“Adaninja ia Lo-Ami. Sawireh wong Israele dongkaulan Ulune, tur Ulun dong Widinnyane.”
Wong Israele malih kabecikang10Wong Israele pacang sakadi biase ring
segarane akehipun, kantos tan keni antukngetang wiadin nakeh. Sane mangkin Ida Sang
NABI HOSEA 1.11–2.4 1353
Hyang Widi Wasa ngandika ring ipun sapuniki:“Kita dong kaulan Ulun.” Nanging pacangrauh masanipun Ida jaga ngandika ring ipunsapuniki: “Kita paraputran Ida Sang Hyang WidiWasa ane nyeneng.” 11Wong Yehuda lan wongIsraele pacang malih katunggilang. Ipun pacangmolih pamimpin asiki, tur ipun pacang sayanngagengang tur pacang malih muponin gemuhlanduh ring panegarannyane. Rahinan Yisreelepacang dados rahina ageng.
2 1Duaning punika wastaninja semeton raganewong Israel sane lanang punika: “Ami” miwah
sane istri “Ruhama”.
Gomer sane tan sa a nglawatangwong Israel sane nenten sa a
2 Ih cening, mapangidihja teken memen kitane,yadiastun ia suba tusing enu dadi kurenan Ulune,tur Ulun suba tusing enu dadi kurenannyane.Mapangidih teken ia apanga ia suud mamitramuah nyundel. 3 Yen ia tusing nyak suud, Ulunlakar nglalungin ia apanga kan buka dugase iamara lekad. Ulun lakar nadiang ia buka tanahetuh tur gundul, tur ia lakar ma ulihan bedak.4Ulun tusing lakar nyinahang sih pasuecan tekenpianak-pianaknyane sawireh pianak-pianakneento pianak bebinjat, pianak baana nyundel.Ia newek ngraos kene: “Tiang lakar luas ngalih
NABI HOSEA 2.5–12 1354
mitran ange. Ia ane maang ang pangan kinum,kain wol muah kain lenen, lengis saitun muahanggur.” 5 (2:4)6 Ento krana Ulun lakar magehin ia aji duin
ketket tur ngwangun tembok buat ngempe nrurungnyane. 7 Ia lakar malaib nutu nmitrannyane, nanging tusing bakat baana nguber.Ia lakar ngalih mitrannyane nanging lakar tuaratepukina. Ditu ia lakar ngraos kene: “Idewek lakarmalipetan ngalih somah ideweke ane pangawit.Dugase ento idewek enu luungan ka mbangteken ane jani.”8 Ia tusing taen nawang mungguing tuah Ulun
ane maang ia gandum, anggur, lengis saitunmuah sakancan mas perak ane anggona mabakteken Dewa Baale ento. 9 Ento awanane dimasanmanyine Ulun lakar nyuang paican Ulune anemarupa gandum muah anggur, tur lakar nyuangkain wol muah kain lenene ane baang Ulun buatdadi panganggonnyane. 10Ulun lakar nglalunginia di arep mitrannyane, tur tusing ada anak anenyidayang ngluputang ia uli kakuasan Ulune.11Ulun lakar nyuudang saananing papestannenah ento rerainan ane ngataun, rerainan anengabulan muah rerainan agamannyane. 12Ulunlakar ngrusak abian anggurne muah punyanaanne, ane orahanga pabaang uli mitrannyanemakadadi upahne ngayahin ia. Ulun lakar ngubah
NABI HOSEA 2.13–18 1355
abian anggurne muah abian woh-wohanne dadialas gede, tur buron alasane lakar ngrusak abianeento. 13Ulun lakar ngukum ia samekelon iaengsap teken Ulun, laut morbor menyan pabuatDewa Baal tur nganggon mas-masane ngubermitrannyane. Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngandika asapunika.
Kapitresnan Ida Sang HyangWidi Wasa ring kaulan Idane
14 Sawireh keto Ulun lakar ngaba buin ia kategal melakange. Ditu Ulun lakar nglelunyuhinia laut ngalap kenehne. 15Ulun lakar ngulihangabian anggure tur nadiang Lebak Akore dadikuri pangajap-ajap. Ditu ia lakar ngisinin munyinUlune buka dugase ia enu bajang, dugase ia marateka uli Mesir. 16Ditu ia lakar buin ngangkeninUlun somahnyane, tur tusing buin ngadanin UlunBaalnyane. 17Ulun tusing lakar maang ia buinnyambat adan Baale.18Didinane ento Ulun lakar ngae prajanjian ajak
buron-burone di alase muah sawatek kedise,apanga ia tusing makewehin kaulan Ulune. Ulunmasih lakar ngisidang sawatek sanjata perangeuli di tanahe ento, sawatek pedang muah panah,tur nglugrain kaulan Ulune muponin sutreprahayu.
NABI HOSEA 2.19–3.1 1356
19 Ih Israel, Ulun lakar nadiang kita kurenanUlune. Ulun lakar tuon tur sa a. Ulun lakarnyinahang sih pasuecan muah kapitresnanane tan papegatan, tur nadiang kita druenUlune salawas-lawasne.
20Ulun lakar ngamanggehang prajanjian Ulunetur nadiang kita druen Ulun, tur kita lakarngangkenin Ulun dadi Widin kitane.
21Dikalane ento Ulun lakar ngisininpangastawan kaulan Ulune Israel. Ulunlakar ngadakang ujan ulung ka gumine.Ditu gumine lakar numbuhang gandum,buah anggur muah buah saitun. 22 (2:21)
23Ulun lakar ngamanggehang kaulan Ulune digumine ene, tur nadiang ia gemuh landuh.Ulun lakar nyinahang tresnan Ulune tekenanake ane kadanin: “Lo-Ruhama”, muahteken anake ane kadanin“Lo-Ami”. Ulunlakar ngandika: “Kita kaulan Ulune,” turditu ia pada matur: “Palungguh IRatuWidin ange.”
Dane Hosea miwah anak luh sane nenten sa a
3 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ringang, sapuniki: “Kema buin edengang
tresnan kitane teken anake luh ane sedekanmamitra ajaka mitranne. Kita patut nresnainia buka Ulun enu tresna teken wong Israele,
NABI HOSEA 3.2–4.1 1357
yadiastu ia mabalik ngalih widi-widi anelenan, tur demen ngaturang ro kismis tekenarca-arcane.”2Duaning punika ang raris numbas anake
istri punika aji limolas bidang jinah perak miwahgandum 150 kilogram. 3 Tiang ngorahin ipun,mungguing ipun patut sue nongos ring genahange. Sasuennyane ring genah ange, ipun
tan dados nyundel wiadin mamitra. Tiang talernyantosang ipun amunika suenipun. 4 Santukantaler amunika suenipun wong Israele nentenmadue ratu, pamimpin miwah nenten maturanwiadin madue palelinggan. Taler nenten maduearca-arca wiadin pepindan sane kagunayangdados sasembahan. 5Nanging pacang rauhmasanipun wong Israele pacang mawali ringIda Sang Hyang Widi Wasa, Widinnyane, turkaturunan Ida Sang Prabu Daude makadadosratunnyane. Ipun pacang ajerih ring Ida SangHyang Widi Wasa tur pacang nampi paican Idanesane becik.
Ida Sang Hyang Widi Wasa nalih bangsa Israele
4 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa madue wicaramarep ring bangsane sane magenah ring
panegarane puniki. Ih wong Israel, pirengangjapangandikan Idane sapuniki: “Di tanahe ene,tusing ada anak ane sa a wiadin dreda bak .
NABI HOSEA 4.2–8 1358
Tur rakyate tusing ngangkenin Ulun ene Widi.2 Ia ngae prajanjian nanging ia ane mamurugprajanjiane ento. Ia mogbog, ngama angjlema, mamaling muah mamitra. Kajaatanesayan ngedenang tur ia pada saling ma ang.3 Ento krana tanahe lakar dadi tuh, mawanansawatek ane idup ditu lakar ma . Buron-buron,kedis-kedise lakar ma , neked kayang bene anedi tukade masih lakar ma .”
Ida Sang Hyang Widi Wasa nalih parapanditane4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Eda pesan ada anak nalih rakyate wiadinnglemekin ia, sawireh pariselsel Ulune bakangUlun teken kita soroh panditane. 5 Peteng lemahkita ngae pelih ane gede, tur paranabine tusingmelahan teken kita. Ulun lakar ngenyagang Israel,memen kitane. 6 Kaulan Ulune nyag sawirehia tusing nyak ngangkenin Ulun. Parapanditankitane tusing nyak ngangkenin Ulun tur nulakpaurukan Ulune. Sawireh keto, Ulun nulak kitatur tusing nyak ngangkenin pianak-pianak kitanemuani makadadi panditan Ulune.7 Sayan ngliunang kita dadi pandita, sayan liu
dosan kitane teken Ulun. Ento awanane Ulunlakar ngubah kaluihan kitane dadi kanistan.8 Kita sayan nyugihang uli krana dosa-dosankaulan Ulune, ento awanane kita dot apanga ia
NABI HOSEA 4.9–14 1359
sayan ngliunang ngae dosa. 9 Kita lakar ngemasinukuman patuh teken ukuman rakyate. Ulun lakarngukum kita tur ngwales kajaatan ane laksanainkita. 10 Kita lakar naar duman surudan aturankitane, nanging kita tansah seduk. Kita lakarmabak teken dewa-dewa kasuburan, nangingkita tetep tusing ngelah pianak, sawireh kita subamabalik tur ngutang Ulun buat nutu n widi-widiane lenan.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngukumpangubak n wong sunantarane
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Yeh anggure ane let muah ane anyar ngusakangpepineh kaulan Ulune. 12 Ia nunas pawisik tekenkayune atugel. Tungkede nuturang teken ia apaane dot tawanga! Ia suba nilar Ulun. Buka anakeluh ane nyundel ia suba nyerahang dewekneteken widi-widi ane lenan. 13Di tongos ane pingitdi muncuk-muncuk gununge ia ngaturang aturantur di bukit-bukite ia morbor menyan di batankayune ane tegeh-tegeh tur ngremong, sawirehbeten kayune ento ngliangin pesan.Pamragatne pianak kitane ane luh-luh makejang
pada nyundel tur mantu-mantun kitane padamamitra. 14Nanging yadian buka keto, Uluntusing lakar ngukum ia ulihan ento, sawireh kitanewek nutu n panayang-panayang purane, tur
NABI HOSEA 4.15–5.3 1360
bareng-bareng ajak ia kita ngaturang aturan bukawong sunantarane. Buka munyin slokane anekene: Rakyate ane tusing ngelah pangresepanlakar uug.15 Yadiastu kita rakyat Israel tusing sa a teken
Ulun, dumadak I Yehuda tusing malaksana pelihane patuh buka keto. Edaja mabak di Gilgalwiadin di Betel, wiadin ngae prajanjian ditumasrana parab Ida Sang Hyang Widi Wasa anenyeneng. 16 Rakyat Israele bengkungne patuhbuka bagale. Kudiang Ulun lakar ngangonang ia,buka ngangonang biri-birine di tegal pangonane?17Wong Israele kena gunan arca-arcane. Depangsuba ia majalan nganggoang keneh. 18 Sasubaneliu nginum anggur, ia maseneng-seneng di umahsundele. Ia demenan teken kanistan bandingangteken kaluihan. 19 Ia lakar kasabatang bukaampehang angine, tur ia lakar rumasa kimud ulikrana nyungsung dewa sunantarane.
5 1 Ih parapandita padingehangja ene! Ih rakyatIsrael pedasinja. Ih sawatek kulawargan
pararatune, pada padingehangja! Kita patutnenibakang tetepasan saha adil, sawireh tetepasaneento lakar nibenin dewek kitane! Kita subadadi jeet di Mispa, dadi jaring ane mapasang diGunung Tabor, 2 dadi bangbang dalem di LebakSi me, tur Ulun lakar ngukum kita ajak makejang.3Ulun nawang buka nyenke bangsa Israele ento.
NABI HOSEA 5.4–8 1361
Ia tusing kasaruan di ajeng Ulune. Ia suba tusingsa a tur rakyatne tusing pantes mabak tekenUlun.”
Pakeling Dane Hosea ngeniangindik nyungsung arca-arca
4 Kajaatan sane sampun laksanayanga antukrakyate nyadelin ipun mawali ring ayunWidinipune. Indik nyungsung arca-arcane punikasampun nangkeb manahipune, tur ipun sampuntan nyak ngangkenin Ida Sang Hyang Widi Wasa.5 Kasumbungan rakyat Israele sampun makuugnglawan ipun. Dosannyane ngranayang ipunkatanjung tur labuh, tur rakyat Yehudane talerlabuh sareng ipun. 6 Ipun ngambil biri-biri miwahbantengnyane buat aturan sane katurang ring IdaSang Hyang Widi Wasa, nanging paker nnyanepunika nenten becik. Ipun nenten mrasidayangmanggihin Ida, santukan Ida sampun nilar ipun.7 Ipun sareng sami sampun tan sa a ring Ida SangHyang Widi Wasa. Pianak-pianaknyane nentendados druen Ida. Duaning punika sane mangkinipun miwah tanahipune pacang kasirnayang.
Perang ring pantaran wongYehuda nglawan wong Israele
8Upinja trompet perange ring Gibea.Suarayangja kulkul buluse ring Rama! Jerit-jeritja
NABI HOSEA 5.9–15 1362
ring Betel! Ih wong Benyamin, mangsehja kapayudan. 9 Rahina tetepasane sampun rauh,tur bangsa Israele pacang lebur. Ih rakyat Israelindike puniki wiak jaga kasidan!10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ulun duka sawireh parapamimpin Yehudanesuba nyerbu Israel tur ngrampas guminnyane.Sawireh keto Ulun lakar mriokang ukumanteken ia buka blabare. 11 Israel ka ndes. Ia subakelangan gumi ane dadi gelahnyane, sawireh iangidih tulung teken anake ane tuara nyidayangnulungin. 12Ulun lakar nibakang bencana tekenrakyat Israel muah karusakan teken rakyatYehudane.13Dugase Israel nepukin ambate sakit
deweknyane, tur dugase Yehuda nepukindewekne matatu, ditu Israel laut ka Asur ngidihpitulungan teken sang nata ratune ditu, nangingia tusing nyidayang ngubadin wiadin nyegerangtatunnyane. 14Ulun lakar ngebug rakyat Israelmuah Yehudane waluya buka singane. Ulun lakarmukang-mukang ia, suba keto laut ia kalahinUlun. Yen Ulun maid ia, adiriko tusing ada anakane nyidayang ngluputang ia.15Ulun lakar ngutang kaulan Ulune, apanga ia
cukup nandang sangsara uli krana dosannyane,kan ia teka ngalih Ulun. Miribne uli krana
NABI HOSEA 6.1–6 1363
sangsarannyane ento ia lakar mapakibeh ngalihUlun.”
Pariselsel rakyate sane nenten saking suja
6 1 Rakyate pada mabaos sapuniki: “Jalan iragamabalik ka ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa.
Ida suba natunin iraga, nanging Ida lakar medbedtatun iragane, singke saja buka keto? 2 Sajeroningdua wai wiadin telu wai Ida lakar ngurip iraga,tur iraga lakar idup di ayun idane. 3 Jalanja iragamapakibeh nawang Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida pas lakar rauh teken iraga buka pas ngalang kangine, wiadin buka pas n tekan masanujane melusin gumine.”4Nanging pangandikan Ida Sang Hyang Widi
Wasa sapuniki: “Apake ane lakar gaenin Ulunmarep teken Israel muah Yehuda? Tresnabak n kitane teken Ulun gangsar pesan ilangbuka gangsar ilang sayonge semengan. Ia bukaambune ane enggal ilang dikala suba lemah.5 Ento kranane Ulun suba ngutus nabin Ulunenekain kita buat ngantegang sabdan Ulune anelakar ngukum muah nguugang kita. Sawirehapa ane arsayang Ulun teken kita jani subaterang. 6Ulun ngarsayang tresna bak n kitaneane tan papegatan, dongja aturan wewalungankitane. Ane buatang Ulun dongja aturan kitanemaborbor nanging apanga kita nawang Ulun.
NABI HOSEA 6.7–7.3 1364
7Nanging mara pesan ia teked di gumine diAdam ia subamamurug prajanjian Ulune teken ia.8Gilead ento kota ane bek misi jlema jaat muahtukang ngama ang jlema. 9 Parapanditannyanewaluya buka grombolan parampoke ane nyadanganak. Yadiastu di rurunge ane ngungsi ka tongoseane suci di Sikem, ia masih ngama ang jlema. Turia nyelapang nyalanang kajaatane entomakejang.10Ulun suba ngaksi paundukan-paundukan anengresresin di Israel. Kaulan Ulune suba ngletehindewekne malantaran nyungsung arca-arca.11 Keto masih pabuat kita rakyat Yehuda, Ulun
suba netepang satunggaling masa buat ngukumkita uli krana pakardin kitane.
7 1 Sabilang Ulun mabudi nyegerang Israelkaulan Ulune, tur nadiang ia buin gemuh
landuh, Ulun tansah nyingak kajaatan anesuba gaenina makejang. Ia pada saling apus,ia mongkar umah tur mamaling, ia ngrampokanak di rurung-rurunge. 2 Tusing taen macelepdi pepinehnyane, mungguing Ulun tusing lakarngengsapang sakancan kajaatannyane ento.Nanging dosannyane suba ngaput ia, tur Uluntusing nyidayang ngelen ulat marep teken ia.”
Rerincikan jaat ring puri3 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Rakyate ngapus ratu muah
NABI HOSEA 7.4–10 1365
prakanggo-prakanggonnyane aji rerincikanane jaat. 4 Ia ajaka makejang pekel tur tusingsa a. Ge ngnyane ngendih murub buka apinedi pamanggangan ro ne, ane tusing adukabaan tukang ro ne kan tepungne suba nadibuat lakar kapanggang. 5Didina pepestanpararatunnyane ia ngawanang sang prabumuah paraprakanggonnyane punyah turedan aji anggur. 6 Kenehne panes bara bukapamanggangane, ulihan rerincikannyane ento.Apeteng mepek pedihnyane angarab-arab tursemengane pedihne ento makeplug tur ngleplep.7 Sajeroning pedihne ane tan kadi-kadi ia
ngama ang pamrentahnyane. Pararatunnyanekama ang sakaukud, nanging tusing ada anengastawa nunas tulung teken Ulun.”
Wong Israel miwah parabangsane8 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:
“Rakyat Israel buka ro ne ane setengah mateng.Ia andel teken bangsa-bangsa ane ada di kiwatengennyane, 9 tur tusing nawang mungguingkapracayannyane teken wong sunantarane entosuba nelahang kakuatannyane. Dinannyane subakitung, nanging ia tuara tau. 10 Kasumbunganrakyat Israele nyerit nglawan ia. Yadiastumakejang suba kasidan buka keto, nanging iatusing nyak mabalik teken Ulun Sang Hyang Widi
NABI HOSEA 7.11–16 1366
Wasa, Widinnyane. 11 Israel makeber milehanbuka kedis darane ane belog. Paling malu iasinggah di Mesir buat ngidih tulung, suba ketoia laut malaib ka Asur. 12Nanging Ulun lakarngebatang jaring tur ngejuk ia buka kedis-kedisedikalane ia makeber. Ulun lakar ngukum ia manutkajaatan ane suba lakonina.13 Ia suba kena sengkala. Ia suba nilar Ulun
tur brontak nglawan Ulun. Ia lakar sirna. Ulunmapakayun ngluputang ia, nanging bak nnyaneteken Ulun palsu. 14 Ia tusing saking jujurngastawa teken Ulun. Nanging ia nylempohangdewekne tur gerong-gerong patuh buka ngkahbangsane ane tusing nyumbah Widi. Yen iangastawa nunas gandum muah anggur ianues-nues awakne buka wong sunantarane.Sanget pesan ia brontak. 15 Yadiastu Ulunane suba nuntun tur ngawanang ia siteng,nanging ia mambek dura cara nglawan Ulun.16 Ia terus ngalahin Ulun ngalih Widi anetusing ngelah kakuatan. Ia tusing nyandangandelang buka panahe ane bengkot. Sawirehparapamimpinnyane ngraos sumbung, ia lakarma ulihan kawirosan, tur wong Mesire lakarpada kedek.”
NABI HOSEA 8.1–8 1367
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngukum wongIsraele santukan ipun nyungsung arca
8 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Tepakja kulkule bulusang.
Musuh-musuhe nyander gumin Ulune waluyabuka garudane. Kaulan Ulune suba mamurugprajanjian Ulune teken ia tur brontak nglawanpaurukan Ulune. 2 Yadiastu ia nyambat Ulun eneWidinnyane tur ngorahang mungguing ia kaulanUlune muah ia nawang Ulun, 3 nanging Israelsuba nulak paundukan ane melah. Sawireh ketomusuh-musuhnyane lakar nguber-uber ia.4 Kaulan Ulune milih pararatu, nanging ento
tusing ulihan ledang Ulune. Ia nyemak masperaknyane laut ngae arca-arca buat ngrusakdewekne. 5Ulun ge ng teken godel mas anesumbaha di Samaria. Ulun duka pesan tekenia. Buina amun apake makelonne ia buka ketokan ia suud nyumbah arca-arca? 6 Tukangwong Israele ngae arca, tur arcane ento dongjaWidi. Godel mase ane sumbaha di Samarialakar kanyagang kan benyah. 7 Yen ia nyambehangin ia lakar mupu angin ribut. Tegal gandumeane tonden wayah tusing lakar taen ngasilangro . Dipradene ada buahne ane wayah, anaksunantara ane lakar naar kan telah. 8WongIsraele suba dadi buka bangsa ane lenan tur suba
NABI HOSEA 8.9–14 1368
tan paguna buka payuke belah. 9Wong Israelemajalan nuut mambahanne niri tur bengkungnepatuh buka keledae alasane. Ia suba luas ngalihpitulungan uli wong Asure, tur suba nyewabangsa len buat nyayubin dewekne. 10Nangingane jani Ulun lakar munduhang ia dadi besik, turlakar ngukum ia. Ia lakar enggal makliud ulihansakit, dikalan prabune di Asur nindes ia.11Ngangcan ngliunang wong Israele ngae
pamorboran aturan buat ngilangang dosanne,sayan ngliunang tongos ane gelahanga buat ngaedosa. 12 Liu pesan Ulun nulis paurukan pabuatrakyate ene, nanging ia nulak paurukan Uluneento buka nulak barange ane tawah muah asing.13 Ia ngaturang aturan teken Ulun tur ia naar benaturane ento. Nanging Ulun Sang Hyang WidiWasa tusing ledang teken ia, tur ane jani Ulunngingetang dosannyane tur ngukum ia uli kranadosannyane ento. Ulun lakar ngirim ia malipetanka Mesir.14Wong Israele suba ngwangun puri, nanging
ia suba engsap teken Sang ane ngardi ia.Wong Yehudane suba ngwangun kota-kota anemabenteng. Nanging Ulun lakar nedunang apiane lakar ngeseng puri muah kota-kotannyaneento.”
NABI HOSEA 9.1–6 1369
Dane Hosea ngwarahangukuman pabuat wong Israele
9 1 Ih wong Israel, usanangja masuka-sukaansajeroning papestan semetone sane sakadi
wong sunantarane. Semeton sampun nilar Widinsemetone tur sampun ngadol ragan semetonesakadi sundele ring Dewa Baal, tur semetonsampun kuduan ring gandum sane pitaenangsemeton makadados upah semetone. 2Nangingsemeton pacang digelis kakirangan gandummiwah minyak saitun, tur pacang katelasan toyaanggur. 3Wong Israele nenten pacang kantunmagenah ring tanah paican Ida Sang HyangWidi Wasa, nanging ipun pacang mawali kaMesir, samaliha ipun pacang naar dedaaransane leteh ring Asur. 4 Ring panegaran wongsunantarane punika ipun tan pacang nyidayangmaturan toya anggur ring Ida Sang Hyang WidiWasa, wiadin ngaturang aturannyane ring Ida.Dedaarannyane pacang ngletehin sang sanenaar sakadi naar surudan punjung anak padem.Dedaaran punika wantah kanggen ngwaregangbasangnyane kewanten, nenten dados kanggenaturan sane katurang ring Perhyangan Agung IdaSang Hyang Widi Wasa. 5 Samaliha yan rerainanbuat ngluihang Ida Sang Hyang Widi Wasa punikarauh, napike sane pacang kardi ipun? 6 Rikala
NABI HOSEA 9.7–10 1370
bencanane rauh tur rakyate pada pablesat,wong Mesire pacang munduhang ipun buat jagakapendem ring Mempis. Arta brana perak miwahtegak umahnyane pacang kalikub antuk padangmiwah bet ketket.7 Rahina paukumane rauh, inggih punika
panemayan rakyate jaga nampi ukuman sanesampun kasediang pabuat ipun. Yening paindikanpunika sampun kasidan, irika wong Israele jagauning. Semeton jaga mabaos sapuniki: “Nabinepunika belog, tur anake sane kasurupan punikabuduh.” Semeton kalintang ge ng ring angsantukan dosan semetone kalintang ageng. 8 IdaSang Hyang Widi Wasa sampun ngutus angbuat makeling Israel kaulan Idane. Nangingkijaja ang majalan, semeton tansah ngindayangnyeet ang sakadi ngejuk paksi. Ring panegaradruen Ida Sang Hyang Widi Wasa rakyate dadosmeseh sang nabi. 9 Pagaennyane jaat tan wentennyandang cagerang pateh sakadi daweg ipunring Gibea. Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngelingang dosannyane tur jaga ngukum ipunmalantaran dosannyane punika.
Dosan wong Israele miwah palanipune10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika
asapuniki: “Dugas Ulune mara nyingak Israel,waluya buka nyingak buah anggur di tegal
NABI HOSEA 9.11–15 1371
melakange. Dugase Ulun mara nyingak leluurkitane, waluya Ulun nyingak buah aa ane maratasak dimasannyane mabuah. Nanging dikalaneia ka Gunung Peor, ditu ia nyumunin mabakteken Dewa Baal, tur enggal pesan ia dadi cemerpatuh buka dewa-dewane ane sungkemina ento.11 Kaagungan Israele lakar makeber buka kedise,tur tusing lakar ada buin cerik-cerik ane lakarlekadanga. Tusing ada anak luh beling, tusingada rare buin belinganga. 12Nanging yadian ianyidayang numbuhang pianak, Ulun lakar nyuangia tur tuara nglugrain ia enu idup angan adiri.Dikalane Ulun ngutang bangsane ene, ditu lakarada pakewuh ane nibenin ia.”13Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang
ngeton pianak-pianaknyane kaburu turkapademang. 14Napike sane patut tunasang
ang ring Palungguh IRatu sane patut margiangIRatu marep ring bangsane puniki? Dadosangjaluh-luhnyane bekung. Dadosangja ipun tanmrasidayang mesuang yeh nyonyo.
Ukuman Ida Sang Hyang Widi Wasamarep ring wong Israele
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki: “Sawatek laksanannyane ane jaatento, kakawi n di Gilgal. Ditu pangawitne Ulunge ng teken ia. Tur malantaran kajaatan ane
NABI HOSEA 9.16–10.3 1372
suba laksanayanga ento, Ulun lakar ngaadangia uli gumin Ulune. Ulun tusing lakar enu buinnresnain ia. Sawatek pamimpinnyane subabrontak nglawan Ulun. 16Wong Israele subabuka tetanemane ane akahne suba tuh tur anetusing nyidayang mabuah. Ia lakar tuara ngelahpianak, Ulun lakar ngama ang pianakne anepaling sayanga.”
Sang nabi mabaos ngeniang indik wong Israele17 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane sungsungang pacang nulak kaulan Idane santukan ipun
sampun tan ngiringang pangandikan Idane. Ipunpacang dados anak ngumbara ring pantaranparabangsane.
10 1 Bangsa Israele tan bina sakadi witanggure sane nged mawoh. Sayan
ipun gemuh sayan ngakehang ipun makaryapamorboran aturan. Sayan landuh tanahipune,sayan ngamecikang ipun ngardi batu palelinggansane bak nin ipun. 2 Bangsa sane manahnelinyok, sane mangkin patut nandang sangsara ulikrana dosannyane. Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nguug pamorboran aturannyane lanngenyagang lelinggannyane.3 Bangsane puniki gelis jaga mabaos sapuniki:
“Iraga jani tuara ngelah ratu sawireh iraga subatusing takut teken Ida Sang Hyang Widi Wasa.
NABI HOSEA 10.4–8 1373
Nanging apake ane nyidayang gaenina baansang ratu pabuat iraga?” 4 Ipun mabaos puyungtur ngardi prajanjian palsu samaliha prajanjiansane tan paguna. Kadilane sampun kadadosangnenten adil. Ipun tumbuh sakadi padang sanenglengehin ring tegale sane sampun matekapin.5 Rakyate sane magenah ring kota Samaria
pacang ajerih tur sedih mangenang icalipungodel lembu mas sane ring Betel. Ipun miwahparapanditane sane nyungsung arcane punikapacang mangelingin godel lembu mase punika.Ipun pacang ngeling rikala mas kamulian godellembune punika kablulangin. 6Arca punikapacang kabakta ka Asur makadados upe pabuatsang nata ratu. Wong Israel pacang kanistayangtur nandang kimud malantaran pitutur sanetuutang ipun. 7 Ratunnyane jaga baktana sakaditugelan tarune ring toyane. 8 Pucak-pucakbukit genah nyungsung Dewa Awen, genahwong Israele mabak ring arca-arcane pacangkasirnayang. Ketket miwah padange pacangtumbuh ngliput genah pamorborannyanepunika. Rakyate pacang jerit-jerit, ngaukingunung-gununge: “Engkebangja ang!”, lanngaukin bukit-bukite: “Tekepinja ang!”
NABI HOSEA 10.9–14 1374
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngwarahangukuman ring wong Israele
9 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:“Bangsa Israele tusing suud-suud ngae dosanglawan Ulun ngawit uli dosannyane di Gibea.Ento krana di Gibea siate lakar nguber ia.10Ulun lakar ngebug jlemane ane madosaene tur ngukum ia. Parabangsane lakar padabareng nglawan ia, tur ia lakar kukum uli kranadosannyane ane liu ento.11Ane pidan Israel waluya godel lambu ane
kaajah, suba sedia tur nyak nyosoh gabah.Nanging Ulunmasang uga sig baongne anemelahento, tur mrabotang ia buat gegaen ane abotan.Ulun nganggon Yehuda ngedeng tenggala, turIsrael ngedeng lampit. 12Ulun ngandika kene:‘Tenggalaangja dewek kitane tanah ane anyar.Pulaja kadilan, tur anyija merta pamupon aturankitane ane aturang kita teken Ulun. Ene masannekita malipetan sig Ulune Widin kitane, tur Ulunlakar teka ngujanin kita aji merta.’ 13Nangingtungkalikane kita mamula kajaatan tur nganyibuahnyane. Kita suba naar asil bogbog kitane.Sawireh kita andel teken kretan kitane muah
teken serdadun kitane ane liu, 14 perangelakar teka nempuh rakyat kitane, tur sawatekbenteng-benteng kitane lakar kuug. Unduke
NABI HOSEA 10.15–11.4 1375
ento lakar patuh buka dugas Sang Prabu Salmannguugang kota Bet-Arbele sajeroning pasiatan.Ditu meme muah pianak-pianaknyane makejangkama ang. 15 Buka keto ane lakar nibenin kita, ihrakyat Bet-Arbel, uli krana aeng kajaatane, anesuba gaenin kita. Mara siate ngawi n, ditu ratunIsraele lakar ma .”
Sih pasuecan Ida Sang Hyang WidiWasa ring kaulan Idane sane brontak
11 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikaasapuniki:
“Dugas Israele enu cerik, Ulun tresna teken ia,tur ngesengin ia uli di Mesir buka putranUlune.
2Nanging sayan kaukin Ulun, ia sayanngejohang uli sig Ulune. Kaulan Ulunemabak teken Dewa Baal, tur ia morbordupa buat arca-arca.
3 Tuah Ulun ane ngurukang Israel majalan. Iasangkol Ulun aji liman Ulune nanging iatusing nyak ngangkenin mungguing Ulunane ngempu ia.
4Ulun ngedeng ia aji kapitresnan muah sayang.Ulun nyemak ia tur neketang ia di pipinUlune. Ulun ngeedang raga tur madaarinia.
NABI HOSEA 11.5–10 1376
5 Ia tusing nyak malipetan teken Ulun, entokrana ia patut malipetan ka Mesir, tur Asurlakar mrentah ia. 6 Perange lakar nyampatangkota-kotannyane tur nguug gapuran kotane.Perange ento lakar ngenyagang kaulan Ulunesawireh ia suba nglaksanayang unduk anekadena melah. 7 Ia pageh ngalah tundunin Ulun.Ia lakar jerit-jerit uli krana uga ane magantung sigbaongnyane, nanging tusing ada anak ane lakarning ngang ugane ento uli baongnyane.
8 Ih Israel, kenkenang Ulun jani mebasangkita? Kenkenang Ulun lakar ngutang kita?Taenke Ulun nyirnayang kita buka Ulunnyirnayang Adma, wiadin matuhang kitabuka Seboim? Pakayunan Ulune tusingmaang Ulun nglaksanayang ane buka keto.Tresnan Ulune marep teken kita gedepesan.
9Ulun tusing lakar ngukum kita sajeroningdukan Ulune. Ulun tusing lakar buinngenyagang Israel. Sawireh Ulun ene Widitur dong manusa. Ulun ene Sang MahaSuci, ane ngiangin kita. Ulun tusing lakarnekain kita sajeroning Ulun duka.
10 Kaulan Ulune lakar nutu n Ulun yen Ulungerem-gerem buka singane marep teken
NABI HOSEA 11.11–12.4 1377
musuh-musuhnyane. Ia lakar gegison teka tekenUlun uli kauh. 11 Ia lakar teka uli Mesir, masriutbuka kedise, tur uli Asur buka kedis darane. Ulunlakar buin nyak ngajak ia ka umahne. Ulun SangHyang Widi Wasa suba ngandika buka keto.”
Wong Israel miwah Yehuda kukum12 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Rakyat Israele suba ngiter Ulun aji bogbog, turrakyat Yehudane enu brontak nglawan Ulun, WidiAne Maha Suci tur sa a.
12 1 Saananing ane gaenina baan wongIsraele uli semengan kan ka sanja ento
makejang tan paguna tur ngranayang usak.Dura cara muah kawirosan sayan ngliunang dipantarannyane. Ia ngae prajanjian ngajak wongAsur muah madedagangan ngajak wong Mesire.”2 Ida Sang Hyang Widi Wasa madue wicara
marep ring wong Yehudane. Ida taler jagangukum wong Israele ulihan laksananrakyatnyane. Ida pacang ngwalesang ring ipunmanut paindikan sane sampun kardi ipun. 3DaneYakub leluuripune magulet nglawan Dane Esausemeton kembar danene, rikala sang kalih kantunring garba wasan ibun danene. Rikala DaneYakub sampun duur, dane magulet nglawan IdaSang Hyang Widi Wasa. 4Dane magulet nglawanmalaekat tur dane menang. Dane nangis saha
NABI HOSEA 12.5–11 1378
nunas mangda kamertanin. Tur ring Betel IdaSang Hyang Widi Wasa ngrauhin Dane Yakubleluur iragane sarwi ngandika ring dane. 5 Idapunika Sang Hyang Widi Wasa, Widi Sane MahaKuasa. Ida patut kasungsung masrana parabIdane, Ida Sang Hyang Widi Wasa. 6 Raris sanemangkin parakaturunan Dane Yakub, pracayajaring Widin semetone tur mawalija ring Ida.Sa aja tur adil, tur jantosangja saha sabarpakardin Widin semetone.
Sabda indik ukuman7 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Wong Israele pekelne patuh buka pekel bangsaKanaane. Ia demen mekelin langganane aji dacinpalsu. 8 Kene raosne: ‘Idewek sugih, ideweksuba maan ba . Tusing ada anak ane nyalahangidewek ngalih kasugihan aji mamekel.’ 9NangingUlun, Sang Hyang Widi Wasa, Widin kitane anesuba nandan kita pesu uli Mesir, Ulun lakarnadiang kita buin nongos di kemah-kemahe,buka ane jalanang kita dugas Ulune rauh nelokinkita di tegal melakange.10Ulun suba ngandika teken paranabine
tur ngicen ia makudang-kudang wahyu, turmalantaran paranabine ento Ulun ma ngetkaulan Ulune. 11Nangingke di Gilead adaarca-arca ane kasumbah, tur anake ane
NABI HOSEA 12.12–13.2 1379
nyumbah arca-arcane ento lakar ma . Di Gilgalsampi-sampine pada katurang tur pamorboranaturane ane ditu ento lakar dadi dugdugan batudi tegal-tegale.”12Dane Yakub leluur iragane malaib ka
Mesopotamia mangda dane polih rabi irika. Danemakarya ring satunggaling anak os, ngangonangbiri-birin anake punika. 13 Ida Sang Hyang WidiWasa ngutus nabi adiri buat ngluputang wongIsraele saking genahipune kapanjakang ringMesir, tur buat miara ipun. 14Wong Israelesampun ngawinang Ida Sang Hyang Widi Wasakalintang duka. Ipun patut padem malantarankajaatannyane punika. Ida Sang HyangWidi Wasapacang ngukum ipun uli krana ipun nganistayangIda Sang Hyang Widi Wasa.
Ukuman sane ka pamuput pabuat wong Israele
13 1 Sane riin, yen suku Epraime mabaos,suku-sukune sane osan ring Israel sami
pada ajerih. Ipun ngajiang suku Epraime. Nangingrakyate sampun ngardi dosa malantaran ipunnyungsung Dewa Baal, tur malantaran indikepunika ipun jaga padem. 2 Ipun nglanturangdosannyane malantaran ngardi palawatanantuk logam buat kasumbah minakadinipunarca-arca antuk perak, karencanayang antukpepineh manusa, kakardi antuk tangan manusa.
NABI HOSEA 13.3–9 1380
Wusan punika ipun raris mabaos sapuniki:“Aturangja aturane teken arca-arcane ento.” Napiawinannyane manusane niman arca-arca sanemagoba godel lembu punika? 3Duaning punikarakyate punika pacang sirna sakadi sayongesemengan, sakadi damuhe pacang ical rikalasampun rahina. Ipun pacang waluya sakadigumpang sane ampehang angin saking genahpanyosohane, sakadi anduse saking grombongpanunjelane.4 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:
“Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa, Widin kitane,ane nantan kita pesu uli Mesir. Kita tusing ngelahWidi sajawining Ulun. Tuah Ulun ngraga anedadi juru rahayun kitane. 5Ulun ane miara kitadi tegal melakange ane tuh latuh. 6Nangingdisubane kita teked di tanahe ane melah, kitadadi tusing kuangan apa-apa, ditu laut kita dadisumbung tur engsap teken Ulun. 7 Ento krananeUlun lakar nyagrep kita buka singane. Ulunlakar buka macan tutule makakeb ngan angkita di sesunutane. 8Ulun lakar nyarap kitabuka beruange ane kelangan panakne, tur lakarmesbes tangkah kitane. Waluya buka singane,ditu Ulun lakar nyagrep kita jalan mula, tur Ulunlakar mukang-mukang kita buka buron alasane.9Ulun lakar nyirnayang kita ih rakyat Israel.
Nyenke ane lakar nyidaang nulungin kita?
NABI HOSEA 13.10–14.1 1381
10 Kita nunas ratu muah pamimpin, nangingkenkenangake lakar ngluputang bangsane ene?11 Sajeroning pidukan Ulune, Ulun suba ngicenkita raja-raja, tur sajeroning pidukan Ulune, Ulunsuba ngaadang raja-rajane ento.12Dosa muah kasalahan Israele suba kacatet,
tur catetane ento suba kasimpen ilid pesan.13Wong Israele maan sela buat idup, nangingia kaliwat belog, benengan ento tan bina bukararene ane lakar lekad, ane tusing nyak pesuuli basang memenne. 14Ulun tusing lakarngluputang rakyate ene uli pa loka, wiadinngrahayuang ia uli kakuasan pa ne. Ih pa ,tekaangja grubuge. Ih pa loka, tekaangjabencanane. Ulun tusing enu buin sayang tekenbangsane ene. 15 Yadiastu Israel tumbuh mokohbuka padange, Ulun lakar nekaang angin kanginane kebus uli tegal melakange, tur angine entolakar ngetuhang yeh anakan muah semernyane.Angine ento lakar ngampehang sawatek anemaji. 16 Samariane mus kukum ulihan ia brontaknglawan Ulun. Rakyatne lakar ma di pasiatan.Cerik-cerike lakar pan ganga, tur paraluh-luheane beling lakar tudaga basangne.”
Pangedih Dane Hosea ring wong Israele
14 1 Ih wong Israel, mawalija ring Ida SangHyang Widi Wasa, Widin semetone.
NABI HOSEA 14.2–5 1382
Dosan semetone sane ngawinang semetonkatanjung tur labuh. 2Mawalija ring Ida SangHyang Widi Wasa, tur ngiringja pangastawanepuniki dadosang aturan semetone ring Ida:“Ampurayangja sakatahing dosan ange, turtampija pangastawan ange, janten angpacang ngluihang Palungguh IRatu sakadisane sampun dados janjin ange. 3Asurnenten naenin mrasidayang ngluputang ang,tur kuda-kuda perange nenten mrasidayangnyayubin ang. Ti ang nenten jaga malihmabaos ring arca-arcan ange, mungguingipun Widin ange. Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, Palungguh IRatu nyinahang sih pasuecanring anake sane nenten maderbe genah buatmawali.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa majanjimaicayang urip anyar ring wong Israel
4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Ulun lakar nglipetang kaulan Ulune sigUlune. Ulun lakar nresnain ia aji sagulukingkayun Ulune. Ulun tusing enu buin dukateken ia.
5Ulun lakar dadi buka ujane di tanahe tuhpabuat bangsa Israele. Ia lakar kembangbuka bungane. Ia lakar tumbuh akah kuatbuka punyan kayune di Libanon.
NABI HOSEA 14.6–9 1383
6 Ia lakar idup aji troposan ane anyar, turngulangunin buka punyan saitune. Ia lakarmiik buka punyan arase di Libanon.
7 Buin acepok ia lakar idup sajeroningpasayuban Ulune. Ia lakar tumbuh mokohwaluya abiane, tur mabuah nged bukaabian anggure. Ia lakar kasub bukaanggure uli Libanon.
8Wong Israele tusing masidi kara ngajakarca-arcane. Ulun lakar nyau npangastawannyane tur miara ia. Bukapunyan kayune ane donne tansah gadang,Ulun lakar nyayubin ia. Ulun ane dadisumber mertannyane makejang.”
Pamuput9Dumadak paraanake sane wicaksana ngresep
ring sane kasuratang iriki, tur dumadak ipunnelebang indike punika ring angennyane. MarginIda Sang Hyang Widi Wasa punika patut, turanake sane patut pada muponin urip malantarannuut margine punika. Nanging anake madosapada katanjung tur labuh uli krana ipun nentennglinguang paindikan punika.
NABI YOEL
1 1 Puniki sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasaring Dane Yoel okan Dane Petuel.
Rakyate pada mangelinginpamuponnyane sane rusak
2 Ih paralingsire, pada pirengangja, tur sakancanrakyate ring Yehuda pada pirengangja.Naeninke indik sane kadi asapunikinibenin semeton wiadin leluur semetone?
3 Tuturangja indike punika ring oka-okansemetone, tur oka-okan semetonepacang nuturang indike punika ringoka-okannyane. Kadi asapunikasapanglanturipun indike punika pacangkatuturang, taler ring katurunan sanepacang rauh.
4 Balange pacang ngrauhin pamupon semetoneslegen agrombolan-agrombolan. Napijasisaanga antuk grombolan balange saneriinan, punika pacang kateda antuk sanerauh ungkuran.
5 Pada matangi tur nangisja ih anak sanepunyah, tur pada nangisja ih anak sane
NABI YOEL 1.6–10 1385
seneng nginum anggur. Woh angguresane pacang kanggen toya anggur anyarmakasami sampun karusakang.
6 Jagat iragane sampun kagebug antuk waduabalan balange. Ipun kuat pisan turakehnyane kantos tan keni wilangin.Giginnyane mangan pateh sakadi giginsingane.
7 Ipun sampun ngrusak woh anggur iragane, turipun sampunmakpak wit aan iragane. Ipunsampun nglupakin kulit wit aane kantoscarang-carangnyane kanten mamu h.
8 Pada nangisja ih parasemeton, sakadi anak luhmangelingin anak ma , inggih punika anakmuani sane pacang dados kurenanipune.
9Gandum miwah anggur sane pacang kanggenaturan ring Perhyangan Agung sampuntelas, tur parapanditane makasami padasedih rehning dane tan madue aturansane pacang katurang ring Ida Sang HyangWidi Wasa.
10 Tegal-tegale makasami gundul, tur tanahekaduhkitan santukan gandume rusakmiwah woh anggure pada tuh, kadiasapunika taler wit saitune makasamipada layu.
NABI YOEL 1.11–15 1386
11 Pada ngelingja, ih parapetani, pada ngelingjaih parapanyakap abian anggure, santukangandum, jelae miwah sakancan pamuponesami rusak.
12 Buah anggure miwah wit aane makasamisampun layu, tur wit woh-wohanemakasami sampun layu tur padem.Kaliangan rakyate sampun ical.
13 Ih parapandita sane ngancangin pamorboranaturan, anggeja pangangge kaduhkitanetur pada nangisja. Ngranjingja kaPerhyangan Agunge tur nangisja irikaawengi mepek, santukan tan wentengandum miwah anggur sane jaga katurangring Widin semetone.
14 Prentahangja rakyatemangda padamapuasa,tur wedalangja dedauhan mangda rakyatepaum. Punduhangja parapamimpin miwahsakancan rakyat Yehudane raris ajakjaipun ngranjing ka Perhyangan Agung IdaSang Widi Wasa, Widin semetone, turmasesambatanja ring Ida irika.
15 Panemayan Ida Sang Hyang Widi Wasa,inggih punika panemayan Ida Sane MahaKuasa jaga ngrauhang pangrusak sampunnampek. Ambate ageng bencana sanepacang kasinahang ring rahinane punika.
NABI YOEL 1.16–2.1 1387
16 Pakantenanipun iraga tan maderbe panulungrikala pamupon iragane karusak. Nentenwenten kaliangan ring Perhyangan AgungIda Sang Hyang Widi Wasa, Widin iragane.
17Winihe padem ring tanahe sane tuh. Tanwenten wiji-wijian sane pacang kasimpenring gudang tur jineng-jineng sane puyungtaler sampun uug.
18 Bantenge pada embek-embek kamewehan,santukan nenten wenten genah pangonanpabuat ipun, tur biri-birine talerkalayah-layah.
19Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angmasesambatan ring ayun PalungguhIRatu, duaning tegal pangonan miwahtaru-tarune makasami sampun tuh, sakadiwenten geni muunang ipun.
20 Rauhing sato alase makasami masesambatanring ayun Palungguh IRatu duaningtukad-tukade makasami pada tuh.
Balange makadados pakeling indik jaga rauhpanemayan Ida Sang Hyang Widi Wasa
2 1Upinja trompete, tur suarayangja kulkulbuluse ring Sion, bukit Ida Sang HyangWidi Wasa sane suci. Ih rakyat Yehudane,pada ngetorja, santukan panemayan IdaSang Hyang Widi Wasa gelis pacang rauh.
NABI YOEL 2.2–7 1388
2 Panemayane punika jaga sakadi rahina saneurem tur peteng, rahina sane kaliputgulem sane peteng dedet. Wadua balanbalange pacang mangseh sakadi petengdedete sane nglikub gunung-gununge. Tannaenin wenten indik sane kadi asapunika,tur nenten pacang naenin wenten malih.
3 Ipun pacang neda en k-en kane sakadigenine. Ring arepanipune jagate kantensakadi Taman Eden, nanging ringungkurnyane sakadi tegal melakangesane gundul. Tan wenten sanepacang mrasidayang luput sakingpamangsehipune.
4 Balange punika kanten sakadi kudane, turmalaib sakadi kuda perange.
5 Rikala ipun makecog ring muncuk-muncukgununge, ipun ngrudug sakadi kretaperange, tur ipun ngrepet sakadi padangetuh kadilap antuk geni. Ipun mabarisansakadi wadua bala sane ageng, sanesayaga jaga mayuda.
6Asing-asing anake pada jejeh ngetor turmuannyane kembang lemlem, rikalakarauhin antuk ipun.
7 Ipun ngebug sakadi parapahlawan, tur ipunmongkod tembok sakadi paraprajurite.
NABI YOEL 2.8–12 1389
Ipun mabaris mameneng ngarepang turtan naenin mabelok,
8wiadin nyuang mambahan mpalnyane.Ipun magrombolan mamuuk sakancanbenteng mesehnyane, tur tan wentensane mrasidayang nyadelin ipun.
9 Ipun mabriuk ngebug kota, tur ipunnglambuk tembok-temboknyane. Ipunmongkod umah-umah tur ngranjing ringjendela-jendelane sakadi malinge.
10 Rikala ipun mangseh, tanahe magejerantur langite ngetor. Surya miwah bulanedados remrem tur bintang-bintange tanmasunaran malih.
11 Ida Sang HyangWidi Wasa nitah wadua balanIdane. Pasukan sane ngiringang Ida akehtur kuat pisan. Ambate ngresresin rahinapanemayan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Sirake sane pacang mrasidayang luput?
Pakeling mangda kapok12 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda
asapuniki: “Ane jani kapokja kita sakingjujur, tur maija tangkil teken Ulunmaduluran mapuasa muah ngelingmasesambatan.
NABI YOEL 2.13–16 1390
13 Edengangja dekdek renyuh keneh kitane buatnyinahang kasedihan kitane. Baan nyetsetbajun kitane dogen, ento tusingja cukup.”
Mawalija tangkil ring ayun Ida Sang HyangWidi Wasa, Widin semetone. Ida punikaasih sueca tur kawelas arsan. Ida sabartur tuon ring prajanjian Idane. Ida setatakayun ngampurayang, nentenja wantahnyisipang.
14Menawita Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin semetone pacang ledang ngubahpakayunan Idane, tur ngamertaninsemeton antuk pamupon sane maliah-liah. Irika semeton pacang mrasidayangngaturang gandummiwah anggur ring Ida.
15Upinja trompete ring Gunung Sion,prentahangja mangda rakyate makasamimapuasa, undang ipun ring paruman saneagung.
16 Punduhangja rakyate makasami. Ajak ipunngwentenang paruman sane suci. Ajakjaparalingsir-lingsire, tur punduhangjaalit-alit miwah rare-rarene makasami.Yadiastu panganten anyar, ipun taler patutnilar umahipun raris rauh ring parumanepunika.
NABI YOEL 2.17–20 1391
17 Parapandita sane ngancangin Ida Sang HyangWidi Wasa, ring selagan pamorboranaturane klawan gapuran PerhyanganAgunge makasami patut nangis sahangastawa sapuniki: “Oduh Ratu SangHyang Widi Wasa, ledang PalungguhIRatu kawelas arsan ring kaula druene.Sampunangja banggayanga bangsa-bangsane sane osan nganistayang miwahngewerin ang saha mabaos sapuniki:‘Dijake Widin jerone?’ ”
Ida Sang Hyang Widi Wasa malihnadosang jagate gemuh landuh
18 Sasampun punika Ida Sang Hyang Widi Wasararis nyinahang sih kawelas arsan Idanering jagat Idane, tur kawelas arsan ringparakaulan Idane.
19 Ida nyaurin ipun kadi asapuniki: “Ane janiUlun lakar ngicen kita gandum, anggurmuah lengis saitun, tur kita lakar padacukup. Bangsa-bangsane ane lenan entotusingja enu buin nemberang kita.
20Ulun lakar ngulah wadua balan balangeane teka uli kaja, tur abagian lakar ulahUlun ka tegal melakange. Barisannyaneane paling maluna lakar kentungang kaSegara Ma ne tur ane paling durina
NABI YOEL 2.21–25 1392
ka Segara Tengah. Bon bangkennyanelakar mangkug. Ulun lakar ngenyagang iamalantaran laksanannyane marep tekenkita.
21 Ih tegal-tegale, edaja takut, nanging masukarena tur liangja, malantaran unduk anekakardi baan Ida Sang Hyang Widi Wasapabuat iba.
22 Ih paraburone, edaja takut. Tegal pangonanepada gadang lumlum, punyan woh-wohane suba mabuah, aketo masihpunyan aa muah punyan anggure padamabuah liu pesan.
23 Ih pararakyat Sione, pada maliang-liangtur masuka-sukanja malantaran undukane kakardi baan Ida Sang Hyang WidiWasa, Widin kitane pabuat kita. Idasuba mapaica ujan amun benehne tekenkita dikalan masan ujane. Aketo masihdimasan endange, buka ane suba-suba.
24 Panyosoh-panyosohane lakar bekmisi gandum, bak-bake di sampingpameresane lakar maliah-liah baan anggurmuah lengis saitun.
25Ulun lakar buin maicayang teken kitabarang-barang kitane ane ilang dugas
NABI YOEL 2.26–29 1393
masan grombolan-grombolan balangengamah pamupon tegalan kitane. TuahUlun ane suba ngutus wadua balanbalange ento teken kita.
26Ane jani kita liu pesan ngelah dedaaran, turkita kacukupan pesan. Kita lakar ngluihangIda Sang Hyang Widi Wasa, Widin kitane,ane suba ngardi unduk ane melah-melahpabuat kita. Parakaulan Ulune tusing lakarbuin kanistayang.
27 Sasubane keto, ih Israel, kita lakar nawangmungguing Ulun malingga di pantarankitane. Sajaba ento kita lakar nawangmungguing Ulun ene Sang Hyang WidiWasa, Widin kitane. Tusingja ada buin anelenan. Parakaulan Ulune tusing lakar taenkanistayang.”
Rahina panemayan Ida Sang Hyang Widi Wasa28 “Sasubane keto, Ulun lakar mriokang
Roh Ulune teken kita suang-suang.Pianak-pianak kitane luh muah muanilakar nglumbrahang sabdan Ulune.Parawong tuan kitane lakar pada ngipi, turanake bajang truna lakar maan wahyu.
29 Kala ditu Ulun lakar mriokang Roh Uluneneked teken paraparekan muahpanyeroan.
NABI YOEL 2.30–3.2 1394
30Ulun lakar mapaica tanda-tanda ngenainunduk dinane ento. Tandane ento lakarngenah di langite muah di gumine. Kaladitu lakar ada ge h ngecor, api muahgulem.
31 Suryane lakar peteng dedet, tur bulanelakar barak buka ge he; buka keto lakarpanadinne satonden rauh panemayan IdaSang Hyang Widi Wasa, nah ento dinaneagung tur ngresresin ento.
32Nanging sakancan anake ane nunaspitulungan Ida Sang Hyang Widi Wasalakar rahayu. Buka ane suba kasabdayangbaan Ida Sang Hyang Widi Wasa, kene:‘Ada makudang-kudang wong Yerusalemeane lakar luput, nah ento anak ane selikUlun apang ia enu idup.’ ”
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnepasin bangsa-bangsane
3 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaasapuniki: “Dimasane ento Ulun lakarbuin nadiang gumi Yehuda muah kotaYerusaleme gemuh landuh.
2Ulun lakar munduhang bangsa-bangsanemakejang tur ngaba ia ka LebakPangadilane. Ditu Ulun lakar nepasin iamanut laksanannyane marep teken kaulun
NABI YOEL 3.3–9 1395
Ulune. Ia suba nyambehang wong Israeleka gumi-gumin wong sunantarane, tur iangadum-dum gumi Israele, gumin Ulune.
3 Ia pada mulang undi buat lakar ngadumkaulan Ulune ane matawan. Ia ngadepcerik-cerike luh wiadin muani kanggonpanjak, tur pamelinne anggona nyewasundel muah meli anggur.
4 Ih Tirus, Sidon muah Pilis n, apa ane lakar gaeiba marep teken Ulun? Apake iba makeneh lakarngwales laksanan Ulune? Yening keto, dienggalUlun lakar ngwales laksanan ibane. 5 Iba subanyuang mas muah perak Ulune, tur iba ngabakasugihan arta branan Ulune ka pura-puranibane. 6 Iba suba nyemak wong Yehuda muahwong Yerusaleme, tur aba iba joh uli guminnyanelaut adep iba teken wong Yunanine. 7Ane janiUlun lakar ngaba ia pesu uli tongosnyane subaadep iba. Ulun lakar ngwales teken iba, patuhbuka laksanan ibane marep teken ia. 8Ulun lakarnyerahang pianak-pianak ibane luh wiadin muanibuat kadep sig wong Yehudane. Wong Yehudanelakar ngadep ia joh pesan sig wong Sebane. Ulunene Sang Hyang Widi Wasa ane suba masabdabuka keto.”9 “Warahangja unduke ene di pantaran
parabangsane: ‘Pada sayagaja buat
NABI YOEL 3.10–14 1396
maperang. Dauhinja parapahlawan ibane.Punduhangja paraprajurite tur majalanja.
10 Pentenginja besin tenggalan ibane anggonpedang, tur pentenginja blakas-blakasibane anggon tumbak. Makejang apangpada maperang neked ane lemet-lemet.
11 Ih bangsa-bangsa ane di kiwa tengen, maijaenggalang tur mapunduhja di lebake.’ ”
Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rauhangjawadua balan Palungguh IRatu buat ngebugipun.
12 “Bangsa-bangsane ento patut sayaga turpesu ka Lebak Pangadilane. Ditu Ulun,Sang Hyang Widi Wasa, malingga turnepasin bangsa-bangsane makejang aneada di kiwa tengen gumine ene.
13 Ia makejang jaat pesan. Getepja ia bukanganyi gandume dimasan manyine.Nyagang buka ngenyagang buah angguredi pameresan anggure ane bek, kantosyeh anggure membah pesu.”
14 Panyiuan jadmane ring Lebak Pangadilane.Irika rahina panemayan Ida Sang HyangWidi Wasa digelis pacang rauh.
NABI YOEL 3.15–18 1397
15 Surya miwah bulane dados peteng, turbintang-bintange nenten malih masinar.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangngamertanin parakaulan Idane
16 Ida Sang Hyang Widi Wasa mageluransaking Gunung Sion, tur suaran Idanesakadi krebeke saking Yerusalem, sanengawinang langit miwah pre wine ngetor.Nanging Ida pacang nyayubin kaulanIdane.
17 “Sasubane keto, ih Israel, kita lakar nawangmungguing Ulun ene Sang Hyang WidiWasa, Widin kitane. Ulun malingga diSion, di gunung Ulune ane suci. KotaYerusaleme lakar dadi kota ane suci, turdura negarane tusing lakar buin ngalahangia.
18Dimasane ento pagunungan-pagununganelakar bek misi abian anggur, tur dibukit-bukite liu ada sampi. Buina lakarliu ada yeh di sakancan tukad-tukadYehudane. Lakar ada tukad membah uli diPerhyangan Agung Ida Sang Hyang WidiWasa, tur tukade ento lakar ngecokinLebak Si me.
NABI YOEL 3.19–21 1398
19Gumi Mesire lakar dadi tanah melakang,tur gumi Edome lakar dadi dugduganuug-uugan, sawireh ia suba ngebug gumiYehudane muah ngama ang rakyate anetan padosa.
20Ulun lakar nagih pasilih angkihan anakeane suba kama ang tur Ulun tusinglakar ngenuang buin kajaatane. Nanginggumi Yehuda muah kota Yerusalemelakar katongosin baan rakyate buatsalawas-lawasne, tur Ulun, Sang HyangWidi Wasa lakar malingga di GunungSion.” 21 (3:20)
NABI AMOS
1 1 Puniki pangandikan Dane Amos, pangangonbiri-biri sane saking kota Tekoa. Kalih taun
sadurung linuhe ageng, ritatkala panyeneng IdaSang Prabu Usia ring Yehuda miwah panyenengIda Sang Prabu Yerobeam, putran Ida Sang PrabuYoas ring Israel, Ida Sang Hyang Widi Wasanyinahang ring Dane Amos saluiring paindikansane jaga nibenin bangsa Israele.2 Sapuniki pangandikan Dane Amos:“Ida Sang Hyang Widi Wasa ngelur saking
Gunung Sion, suaran Idane makuugsaking Yerusalem. Tegal pangonane padatuh latuh miwah padange ring GunungKarmele pada layu dusdus.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa nepasinbangsa-bangsa sane ringkiwa tengen wong Israele
Wong Siria3 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Wong Damsike suba tusing suud-suud ngaedosa. Ento krana Ulun lakar sasajaan nyisipang
NABI AMOS 1.4–8 1400
ia. Sawireh ia pada nyapa kadi aku ngambekangkawirosan marep teken wong Gileade. 4 Entoawanane Ulun lakar niwakang api buat nunjelpuri ane gaena baan Sang Prabu Hasael muahUlun lakar ngeseng benteng-benteng Sang PrabuBenhadade. 5Ulun lakar nguugang gapuran kotaDamsike, tur lakar ngisidang jlemane ane nongosdi Lebak Awene muah anake ane mrentah diBet-Eden. Wong Siriane lakar kakaadang uliguminne, kadadiang tawanan ka gumi Kir.”
Wong Pilis n6 Ida Sang Hyang Widi Wasa, masabda sapuniki:
“Wong Gasane suba tusing suud-suud ngae dosa.Sawireh keto, Ulun lakar sasajaan nyisipangia. Ia suba maid bangsane ento makejang, turngadep ia teken jlema Edome dadi panjak. 7 Entoawanane Ulun lakar mriokang api sig tembok-tembok kota Gasane tur ngeseng bentengnyane.8Ulun lakar ngisidang parapamrentah kota Asdodmuah Askelone. Ulun lakar nyisipang kota Ekronemuah sawatek wong Pilis ne ane enu ento lakarma .”
NABI AMOS 1.9–13 1401
Wong Tirus9 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Wong Tiruse suba tusing suud-suud ngae dosa.Sawireh keto, Ulun lakar sasajaan nyisipang ia. Iasuba ngangkut bangsane makejang, laut selongadi gumin Edome, tur ia tusing ngamanggehangpasubayannyane buat makan sraya. 10 Entoawanane Ulun nedunang api sig tembok kotaTiruse tur ngeseng benteng-bentengnyane.”
Wong Edom11 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Wong Edome suba tusing suud-suud ngae dosa.Sawireh keto Ulun lakar sasajaan nyisipang ia.Ia morosin nyamanne nah ento bangsa Israel,tur tusing pesan ngelah kapiolasan teken ia.Pedihnyane tan pawates muah tusing taenempah-empah. 12 Ento awanane Ulun lakarnedunang api sig kota Temane muah ngesengbenteng-benteng kota Bosrane.”
Wong Amon13 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Wong Amone suba tusing suud-suud ngaedosa. Sawireh keto Ulun lakar sasajaan nyisipang
NABI AMOS 1.14–2.3 1402
ia. Sajeroning masiat buat nglinggahangwewidangannyane, ia suba pada nudagbasang anake luh-luh ane beling di Gilead.14 Ento awanane Ulun lakar mriokang api sigtembok-tembok kota Rabane muah ngesengbenteng-bentengnyane. Sasubane keto, lakarada suryak perang, tur siate waluya buka anginribute. 15 Ratunnyane muah prakanggonnyanelakar pada kaselong.”
Wong Moab
2 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdasapuniki: “Wong Moabe suba tusing
suud-suud ngae dosa. Sawireh keto Ulunlakar sasajaan nyisipang ia. Ia tusing ngajiangtulang-tulang ratun wong Edome, malantarania nunjel tulang-tulange ento dadi abu. 2Ulunlakar nedunang api sig Moabe, tur ngesengbenteng-benteng Keriote. Wong Moabe lakarpada pejah di pasiatan ane iur, dikalan prajuritepada masuryak muah munyin trompete padamakuug. 3Ulun lakar ngama ang pamrentahmuah sakancan pamimpin gumi Moabe.”
NABI AMOS 2.4–8 1403
Wong Yehuda4 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda
sapuniki: “Wong Yehudane suba tusingsuud-suud ngae dosa. Sawireh keto Ulun lakarsasajaan nyisipang ia. Ia suba nganistayangpaurukan-paurukan Ulune muah suba tusingngamanggehang sapa tah Ulune. Ia suba padakasasarang baan widi-widi ane palsu, nahento widi ane patuh buka ane laad sungsungabaan leluurnyane. 5 Sawireh keto Ulun lakarmriokang api sig gumi Yehudane, tur ngesengbenteng-benteng Yerusalame.”
Tetepasan Ida Sang HyangWidi Wasa marep ring wong Israel
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:“Wong Israel suba tusing suud-suud ngae dosa.Sawireh keto Ulun lakar sasajaan nyisipang ia. Iangadep anake ane jujur dadi panjak, ane tusingnyidayang ngulihang pipis ane siliha, yadiastuntuah amun aji sandale apasang. 7 Ia nyekjekanake ane lemet muah tan padaya tur nuludanganake ane was pesu ka sisin jalane. Ibapa ngajakpianak pada mamitra ngajak panyeroan bajangadiri, tur malantaran ento parab Ulune ane sucisuba kaletehin. 8 Sig asing-asing tongos mabakanake pada pules maled aji panganggo ane baan
NABI AMOS 2.9–15 1404
ngrampas sig anake lacur, ane makadadi gegadenutangne. Sig Perhyangan Agung Widinnyane, iapada nginum anggur ane baana ngrampas siganake ane mutang pipis teken ia.9 Yadianja buka keto, ih kaulan Ulun, tuah uli
krana kita Ulun suba nyirnayang wong Amorinekan basmi kerta, nah ento jlema ane tegehneamun punyan kayu arase muah sitengne amunpunyan kayu tarban ne. 10Ulun ngajak kitapesu uli Mesir, tur nantan kita ngentasin tegalmelakang petang dasa ban makelonne muahmaicayang tanah wong Amorine teken kitamakadadi pagelahan kitane. 11Ulun nyelikmakudang-kudang pianak kitane muani-muanidadi nabi muah makudang-kudang truna-trunankitane dadi wong Nasir. Apake unduke entotusing saja, ih wong Israel? Ulun Sang HyangWidiWasa ane masabda buka keto. 12Nanging kitasuba maang wong Nasire pada nginum anggurmuah mrentahang paranabine apanga ia tusingngorahang pawuwus Ulune. 13Nah ane jani Ulunlakar ngenyagang kita di tanahe tur kita lakarmakerug buka kretane ane sarat muat gandum.14 Yadian jlemane anemalaib becatko tusing lakarnyidayang ngluputang dewek. Anake ane sitenglakar ilang kasitengane tur paraprajurite tusingnyidayang ngluputang uripne padidi. 15 Jurupanahe tusing lakar nyidayang nglawan, anake
NABI AMOS 2.16–3.5 1405
ane becat malaib tusing lakar nyidayang malaibmuah anake ane negakin jaran tusing lakarnyidayang ngluputang angkihanne. 16Didinaneento yadianja prajurit ane paling wanena, lakarpada ngentungang sanjatannyane laut malaib.”Ida Sang Hyang Widi Wasa ane suba masabdabuka keto.
3 1 Inggih semeton wong Israel, pirengangjasabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa sane
sampun masabda ngeniang indik semetone,sakuub bangsa sane sampun ajak Ida medalsaking Mesir, sapuniki: 2 “Uli pantaran bangsanedi gumine, tuah kita dogen ane suba tawangmuah pa ningin Ulun. Ento ane ngranayangdosa-dosan kitane abot pesan, tur ento awananeUlun patut nyisipang kita ulihan dosa-dosankitane ento.”
Tugas paranabine3Apake ada anak majalan bareng-bareng ajaka
dadua, yen ia tusing mapacukan?4Apake singane ngelur di alase, yen ia tonden
maan tetadahan?Apake pianak singane bareng-bareng di
guannyane, yen ia tonden maan amah-amahan?5Apake ada kedis kena jeet, yening jeete ento
tonden kapasang?
NABI AMOS 3.6–11 1406
Apake jeet plan kane ento lakar mlan k, yeningia tonden ngenen?6 Yening trompet perange mamunyi di kota,
tusingke ngranayang rakyate pada jejeh?Yening tusing Ida Sang Hyang Widi Wasa ane
nibakang, apa ada kota ane kena bencana?7 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
tusing lakar nibakang apa-apa yening Ida tondennyinahang rencanan Idane teken paraparekanIdane, paranabine.8 Yening singane ngelur, nyenke ane tusing
marasa jejeh?Yening Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane
Maha Luur masabda, nyenke ane patutngwarah-warahang pawuwus Idane?
Nasib kota Samariane9Warah-warahangja ring anake sane wenten
ring puri-purine ring Mesir miwah ring Asdod,sapuniki: “Ngiringja mapunduh ring bukit-bukitering kiwa tengen kota Samariane, tur cingakinjakaributane sane ageng miwah kacorahan sanekalaksanayang irika!”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Bangsane ene ngebekin umahne ane gede ajibarang-barang ane bakatanga aji corah miwahkawirosan. Ia tusing nawang kenken patutne dadianak ane jujur. 11 Sawireh keto, lakar ada musuh
NABI AMOS 3.12–4.2 1407
ngiter guminnyane, tur nguugang bentengnyanemuah nyarah umahnyane ane gede ento.”12 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Buka pangangone makatang ba s biri-birinnedadua muah kupingne abesik ane laad sarapsinga, aketo masih tuah abedik wong Samarianeane lakar enu idup, nah ento ane jani ane masaresig tabane ane melah.” 13 Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Luur miwah Sane Maha Kuasamasabda sapuniki: “Ane jani padingehangja turpa ngetja parakaturunan Yakube. 14Didinaneento, dikalan Ulune nyisipang wong Israele ulikrana dosa-dosannyane, Ulun lakar nguugangpamorboran aturane di Betel. Bucu-bucunsakancan pamorboran aturane ento lakar kepehtur ulung ka tanahe. 15Ulun lakar nguugangbale masan ujan muah bale masan panese.Umahe ane mapayas aji danta lakar bah tur uugmaglaturan tur sakancan umahe ane linggah turgede lakar kasirnayang.”
4 1 Padingehangja unduke ene, ih paraluh-luhwong Samariane, ane sayan mokoh buka
sampi-sampine di Basan ane pepek ngamah,ane nyaki n anake ane lemet, nindes anake anewas, tur nagih apanga kurenan kitane tetep
nuukin kita aji inum-inuman. 2 Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur, ane maraga suci,suba majanji kene: “Lakar ada masanne, ia lakar
NABI AMOS 4.3–8 1408
maid kita aji sangket. Kita suang-suang lakarbuka bene ane kene pancing. 3 Kita lakar paidaka bolongan temboke ane paling paeka, lautentunganga pesu.”
Wong Israele nenten mrasidayang mlajah4 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
masabda sapuniki: “Ih wong Israele kemaja katongose ane suci di Betel, tur laksanayangjapaundukan ane madosa. Kemaja ka Gilgal turlaksanayangja paundukane ane madosa sakitakarep kitane! Lautangja malaksana buka keto,tur ngabaja wewalungan anggon aturan sabilangsemengan, buina aturangja pahdasan kitanengatelun. 5 Lautangja buka keto, tur aturangjaro aturan panyuksman kitane di ayun Ida SangHyang Widi Wasa, buina pada banggaja tekenaturan is mewa ane aturang kita. Mula tuahpaundukan ane buka kene ane demenin kitanglaksanayang.6Ulun suba nibakang sayah gede sig sakancan
kotan kitane, nanging kita tusing masih nyakmabalik sig Ulune. 7Ulun ngandeg ujane, dikalantetaneman kitane perlu pesan teken ujan. Ulunnurunang ujan sig kotane ane abesik, nangingdi kotane ane lenan Ulun tusing nurunang ujan.Ujane ulung sig tegalane ane acutak, nangingtegalane ane lenan tuh latuh. 8 Jlemane uli
NABI AMOS 4.9–12 1409
makudang-kudang kota pada leleh naenangbedak, laut majalan ngungsi kota lenan. Ditu iangajap-ajap lakar maan yeh, nanging ditu tusingcukup ada yeh inem. Nanging kita enu masihtusing nyak mabalik sig Ulune.9Ulun nekaang angin ane panes bara buat
muunang tetaneman kitane. Sakancan abianmuah punyan anggur kitane telah amah balang,keto masih punyan aa muah punyan saitunkitane. Enu masih kita tusing nyak mabalik sigUlune.10Ulun nekaang grubug sig kitane, buka
ane tekaang Ulun di Mesir. Ulun ngama angparatruna-trunan kitane di pasiatan muahjaran-jaran kitane pada kajarah. Ulun nusdussong cunguh kitane aji bangke di pakemahankitane. Enu masih kita tusing nyak mabalik sigUlune.11Ulun masmi makudang-kudang anak di
pantaran kitane buka Ulun masmi Sodom muahGomorane. Anake ane enu idup di pantarankitane satmaka buka saange atugel sisan amahapi. Enu masih kita tusing nyak mabalik sigUlune.” Kadi asapunika sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa. 12 “Wireh keto, ih wong Israel,Ulun lakar nyisipang kita. Sawireh Ulun lakarnglaksanayang unduke ene, ane jani tragiaangjadewek kitane nampi tetepasan Ulune!”
NABI AMOS 4.13–5.4 1410
13Wantah Ida Sang Hyang Widi Wasa sanengardi gunung-gununge miwah ngardiangine. Ida nglugrain manusane uning ringpakarsan Idane. Ida ngentosin rahinaneantuk wengi. Ida mamargi ring genahesane tegeh ring jagate. Sapuniki parabIdane: “Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidiSane Maha Kuasa”.
Prentah mangda kapok
5 1 Inggih semeton wong Israel, pirengangjakakidungan ange puniki, sane kidungang
ang buat mendem sawan semetone, sapuniki:
2 “Paradaa Israele pada bah, tur nentenmrasidayang malih bangun! Ipun pada bahtan kalinguang ring tanahe, tur nentenwenten anak sane nulungin mangunangipun.”
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurmasabda sapuniki: “Ada kota di Israel ane ngutusprajurit siu diri ka pasiatan, nanging tuah satusdiri ane enu malipetan. Kotane lenan mesuangprajurit satus diri nanging tuah adasa ane tekamalipetan.”4 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika ring wong
Israele sapuniki: “Maija sig Ulune, kita lakar
NABI AMOS 5.5–11 1411
muponin idup. 5 Edaja kema ka Berseba mabak .Edaja negarang nagih matemu teken Ulun diBetel. Betele ento lakar tusing enu. Edaja kemaka Gilgal. Wong Gilgale suba kapas kayang lakarkaselong.”6 Rarisangja tangkil ring Ida Sang Hyang Widi
Wasa, janten semeton jaga urip. Yening semetonnenten tangkil rig Ida, Ida jaga nyander semeton,waluya sakadi genine sane nibenin wong Israele.Genine punika jaga ngeseng wong Betele,tur nenten wenten anak sane mrasidayangngamademang genine punika. 7 Semetonsampun keni pasisip. Semeton nyilurin kadilantur melog-melog nyuang gelah anak!
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa sane ngardibintang-bintang, bintang Kar ka miwah bintangPanah. Ida ngentosin petenge antuk galangmiwah rahinane antuk wengi. Ida ngesengintoyan segarane tumuli kabriokang ka mrecapada.Parab Idane punika, Ida Sang Hyang Widi Wasa.9 Ida nibakang karusakan ring jadmane sanemawisesa miwah ring bentengipune.
10 Semeton pada ge ng ring asing-asing anaksane tungkas ring paindikane sane tan adilmiwah sane maosang kasuja an ring pangadilan.11 Semeton sampun nindes anake sane was
NABI AMOS 5.12–15 1412
miwah ngrampok gandumipune. Duaningpunika, semeton nenten jaga muponin uripring umah semetone sane malakar antuk batusane becik-becik sane sampun kardi semeton,wiadin nenten jaga nginum anggur saking abiananggur semetone sane becik, sane sampuntandur semeton. 12 Tiang uning, ambate abotdosa-dosan semetone miwah ambate akehkacorahan sane laksanayang semeton. Semetonnyangsaren anake sane becik, semeton nagihtetombokan miwah ngalang-ngalangin anakewas buat nunas kadilan ring pangadilan.
13Duaning punika, paindikan sane becikkalaksanayang ring masa sane jaat punika, inggihpunika meneng mapepan!14Usahangja nglaksanayang paindikan-
paindikan sane patut, tur sampunangnglaksanayang paindikan sane jaat, mangdanesemeton prasida urip. Yen sampun kadiasapunika, Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidiSane Maha Kuasa, sinah jaga ngiangin semeton,sakadi pangajap-ajap semetone. 15Ge ngja ringpaindikan sane corah, tresnainja paindikan sanepatut, tur margiangja kadilan ring pangadilane.Menawita Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangasung lugraha ring jadmane sane kantun uripring bangsane puniki.
NABI AMOS 5.16–21 1413
16Duaning punika Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur miwah Sane Maha Kuasa,masabda sapuniki: “Lakar ada sesambatanmuah ling kaduhkitan di rurung-rurung kotane.Kayang parapetanine masih lakar kakaukin buatmangelingin anake ane ma , bareng-barengngajak anake ane mula kaupah buat mangelinginanak ma . 17 Lakar ada sesambatan sig sakancanabian anggure. Sakancan unduke ento lakarkasidan, sawireh Ulun lakar teka nyisipang kita.”Kadi asapunika sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa.18Ambate jagi sengkalannyane pabuat semeton
sane ngedotang rahinan Ida Sang Hyang WidiWasa. Napike pikenohipun rahinane punikapabuat semeton? Pabuat semeton rahinanepunika jaga dados rahina sane peteng dedet,boyaja rahina sane galang. 19 Rahinane punikawaluya sakadi anake sane luput saking bungutsingane tumuli ulung ka bungut beruange.Wiadin waluya sakadi anak wau rauh jumah, rarisngusud tembok, tumuli kagu l antuk lelipine.20 Rahinan Ida Sang Hyang Widi Wasa jagamamuat peteng dedet, tur boyaja galang. Rahinapunika jaga dados rahina sane peteng, sanenenten wenten galangipun.21 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda
sapuniki: “Ulun ge ng teken upacara-upacara
NABI AMOS 5.22–6.1 1414
agaman kitane. Ulun tusing ledang tekenunduke ento makejang. 22 Yen kita ngaturangaturan maborbor, aturan gandum teken Ulun,Ulun tusing lakar nampi aturane ento. Uluntusing lakar nyak nampi wewalungan ane subamokohang kita buat lakar anggon kita aturanteken Ulun. 23 Suudangja kakidungan kitaneane uyut ento. Ulun tusing ledang mirengangmunyin kecapin kitane. 24Nanging tungkalikanedepangja kadilane membah buka yeh tukademuah kapatutane membah buka tukade anetusing taen nyat.25 Ih wong Israel, Ulun tusing taen ngarsayang
aturan muah banten petang dasa taunmakelonne dugase Ulun nantan kita ngliwa ntegal melakange. 26Nanging ane jani sawireh kitasuba nyungsung palawatan Sakute, dewan ratunkitane muah Kewan dewa bintang kitane, kitalakar patut negen arcane ento, 27 dikalan Ulunelakar nyelong kita ka gumi ane ngliwa n kotaDamsike.” Kadi asapunika sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa sane maparab Ida Sang Hyang WidiWasa Sane Maha Kuasa.
Karusakan wong Israele
6 1Ambate sengkalan semetone sanemuponin urip seneng ring Sion miwah sane
marasa sutrep rahayu ring Samaria, semeton
NABI AMOS 6.2–8 1415
parasulinggih ring bangsa Israel sane agengpunika, semeton sane makadados genah anakepada nunas tulung. 2Mrikaja rarisang cingakinkota Kalnene. Sasampune punika rarisangja lungaka kota Hamat sane ageng punika, tur sakingirika rarisang lunga ka Gat kotan wong Pilis ne.Punapike kota-kotane punika becikan yenbandingang ring kaprabon Yehuda miwah Israel?Punapike wewidanganipune linggahan ringwewidangan semetone? 3 Semeton nenten kayunngangkenin mungguing rahina bencanane punikajaga rauh, nanging paindikan sane laksanayangsemeton, suja nipun ngawinang rauh rahinanepunika sayan nampek. 4Ambate sengkalansemetone sane masare ring pasareannyanesane malakar danta, sarwi mapesta antukdaging lembu miwah panak biri-biri. 5 Semetonseneng ngawi kidung sakadi sane kalaksanayangantuk Ida Sang Prabu Daud, tumuli nabuhkidunge punika antuk kecapi. 6 Semeton nginumanggur saking gucine sane bek, tur nganggeminyak wangi sane pinih miik, nanging semetonnenten mapangenan ngeniang indik uug Israele.7Duaning punika, semeton sane pinih riin jagakaselong. Pesta miwah panamiun semetone jagawusan.8 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur
miwah Sane Maha Kuasa sampun mapaica
NABI AMOS 6.9–13 1416
piteket, kadi asapuniki: “Ulun ge ng tekensumbung wong Israele. Ulun nganistayangumahne ane gede tur melah. Ulun lakarnyerahang ibukotannyane muah saisinnemakejang, teken musuhnyane.”9 Yening wenten anak sareng dasa kantun urip
sajeroning akuren, ipun makadasa jaga padem.10Nyaman anake sane padem punika, sanengetangang pamendeman sawannyane punikajaga ngamedalang sawane punika saking umahe.Nyamannyane punika jaga ngaukin sapasirajasane kantun urip ring umahe punika, sapuniki:“Apake ada ane ajak nyama ditu?”Jaga wenten suara masaur sapuniki: “Tusing
ada.”Sasampune punika nyamannyane punika raris
mabaos sapuniki: “Mendepja! Iraga patut tangar,apanga eda kan nyambat parab Ida Sang WidiWasa.”11 Rikala Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica
pituduh, umah-umahe agung alit pada uugmaglaturan. 12 Punapike kuda-kudane malaibring gunung batune? Punapike anake nekapinsegara antuk banteng? Suja nne semetonsampun nyilurin kadilan antuk racun miwahkapatutan antuk kiwangan.13 Semeton nyumbungang dewek malantaran
semeton ngaonang kota Lodebare. Semeton
NABI AMOS 6.14–7.3 1417
nyumbungang raga sapuniki: “Iraga suba cukupkuat ngalahang Karnaime.”14 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widi Sane Maha
Kuasa ngandika sapuniki: “Ih wong Israel, Ulunlakar ngutus wadua bala sunantara buat lakarngaug gumin kitane. Bangsane ento lakar nindeskita uli di jalane ane ngungsi ka Hamat ane badajakan teked di Lebak Arabane ane bedelod.”
Wahyu ngeniang indik balang
7 1 Tiang polih wahyu saking Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur. Sajeroning
wahyune punika, ang manggihin Ida ngardibalang akeh pisan, rikala anake pada puput ngaritpadang pabuat ida sang prabu, tur padangesampun pada ngawi n malih makedapan.2 Sajeroning wahyune punika ang ngetonbalange neda sakancan en k-en kan sanegadang ring jagate, tur sasampune punika angraris matur sapuniki: “Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Luur, ampurayangja kauladruene! Sapunapiangipunke jagi urip? Ipunkalintang alit tur lemet!”3 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli rumasa
pariselsel ring kayun, sarwi ngandika sapuniki:“Sakancan ane tepukin kita tusing lakar kasidan.”
NABI AMOS 7.4–8 1418
Wahyu ngeniang indik geni4 Tiang manggihin wahyu sane lianan saking
Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.Sajeroning wahyune punika ang manggihin Idasadia nyisipang kaulan Idane antuk geni. Geninepunika ngeseng segarane sane ring sor pre wine,tur sampun ngawi n nilap jagate. 5 Sasampunepunika ang raris matur sapuniki: “Duh Ratu SangHyang Widi Wasa Sane Maha Luur, wusangjaamunika! Sapunapianga kaula druene jaga urip?Ipun kalintang alit tur lemet!”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli malih
rumasa pariselsel ring kayun, sarwi ngandikasapuniki: “Unduke ene masih tusing lakarkasidan.”
Wahyu ngeniang indik tali sepat7 Tiang polih wahyu sane lianan saking Ida Sang
Hyang Widi Wasa. Sajeroning wahyune punikaang manggihin Ida ngadeg ring sisin temboke
sane jegjeg, tur Ida ngambel tali sepat. 8 Idatumuli mataken ring ang, sapuniki: “Ih Amos,apake ane tepukin kita?”Pasaur ange sapuniki: “Tali sepat, Ratu?”Sasampune punika Ida malih ngandika,
sapuniki: “Ulun ngunayang tali sepate ene, buatmuk ang, mungguing kaulan Ulune waluya
NABI AMOS 7.9–15 1419
buka temboke ane mimpas uli tali sepate. Uluntusingja buin rumasa pariselsel, buat lakarnyisipang ia. 9 Tongos-tongos katurunan Ishakengaturang bak lakar kasirnayang. Tongos-tongosane suci di Israel lakar kadepinin uug. Ulun lakarmragatang katurunan kulawargan Sang PrabuYerobeame.”
Nabi Amos miwah Pandita Amasia10Dane Amasia, panditane ring Betel,
tumuli nguningayang ring Ida Sang PrabuYerobeam ratune ring Israel, sapuniki: “NabiAmos ngwentenang rerincikan ring pantaranrakyate, guman jaga nglawan palungguhiratu. Baosipune jaga nguugang jagate puniki.11 Sapuniki baosipune: ‘Sang Prabu Yerobeamlakar seda di payudan, tur wong Israele lakarkaselong joh uli di guminnyane.’ ”12Dane Amasia raris mabaos ring Dane Amos
sapuniki: “Ih nabi, suud suba amonto! Kemajamalipetan ka Yehuda, lautangja ditu nuturapanga rakyate ditu ngupahin jerone. 13 Edajabuin ngramal dini di Betel. Ene tongos ida sangprabu ngaturang bak , perhyangan gumine dini.”14Dane Amos tumuli masaur sapuniki: “Tiang
tusingja soroh nabi ane nanggap upah ajingramal. Tiang ene pangangon, ang biasamamula tur miara punyan aa. 15Nanging Ida
NABI AMOS 7.16–8.2 1420
Sang Hyang Widi Wasa mancut ang uli geginanange dadi pangangon, laut nitahang ang
ngucapang ramalan teken kaulan Idane Israel.16 Sawireh keto ane jani padingehangja sabdanIda Sang Hyang Widi Wasa. Jerone nunden angsuud ngramal, tur nunden ang suud ngamigmigmarep teken wong Israele. 17 Sawireh keto, ihAmasia, Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandikateken jerone kene: ‘Kurenan kitane lakar dadisundel di jalane, tur pianak kitane lakar ma dipasiatan. Gumin kitane lakar kadum-dum, turkaserahang teken anak lenan, tur kita padidi lakarma di gumin anake ane tusing nyungsung Widi.Buina wong Israele sasajaan lakar kakaadang ulidi guminnyane tur kaselong.’ ”
Wahyu ngeniang indik kranjangsane madaging woh-wohan
8 1 Tiang polih wahyu sane lianan saking IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luur.
Sajeroning wahyune punika ang manggihinkranjang asiki madaging woh-wohan. 2 Ida SangHyang Widi Wasa raris mataken sapuniki: “IhAmos, apake tepukin kita?”Pasaur ange, sapuniki: “Kranjang madaging
woh-wohan, Ratu!”Ida Sang Hyang Widi Wasa malih ngandika
ring ang sapuniki: “Pamragat kaulan Ulune
NABI AMOS 8.3–8 1421
Israel suba teka. Ulun tusing enu buin marasapariselsel buat lakar nyisipang ia. 3Didinane entokidung-kidunge di puri lakar dadi ling kaduhkitan.Lakar ada bangke milehan. Bangke-bangkeneento lakar kentungang aji silib.”
Nasib wong Israele4 Ih parasemeton sane nyekjek anake sane
kakirangan, ngindayang jaga nyirnayang anakesane was ring jagate puniki, pirengangja indikepuniki. 5 Semeton makayun-kayun, sapuniki:“Makelo pesan iraga ngan ang apanga dinaneane suci ento liwat, apanga iraga nyidayangngadep gandum iragane. Buin pidanke dinaSabate ento suud, apange iraga nyidayang buinnyumunin madepan? Sasubane keto, iraganyidayang ngamenekang aji, nganggo panakehanane palsu muah melog-melog langganan ajidacin ane palsu. 6 Iraga nyidayang ngadep tepungane tan paguna mael-mael. Iraga lakar ngalihanake was- was ane tusing nyidayang mayahutangne, yadianja utangne ento tuah amun ajinsandale apasang. Ditu laut iraga meli ia lakaranggon panjak.”7 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin Israele
sampun masumpah sapuniki: “Ulun tusing lakarengsap teken laksanannyane ane corah. 8 Sawirehketo gumine lakar linuh magejeran, tur sakancan
NABI AMOS 8.9–14 1422
anake di gumine lakar nemu kakewehan. Sakuubgumine lakar magejeran. Gumine lakar bahbangun buka Tukad Nile. 9 Lakar ada masanneUlun lakar ngengsebang suryane dikalane enutengai, tur gumine lakar peteng dikalane lemah.Ulun Sang Hyang Widi Wasa Sang Maha Luur anesuba masabda buka keto. 10Ulun lakar nyilurinpepestan kitane aji kaduhkitan muah ngesehinkaliangan kitane aji ling sesambatan. Ulun lakarngawanang kan kita ngundul tendas kitane,laut mapanganggo aji karung, tur kita dadi bukairerama mangelingin ma n pianakne muani anetuah aukud dogen. Didinane ento lakar kewehpesan kan teked ka panyuud.11 Lakar ada masanne Ulun lakar nibakang
sayah gede di gumine. Rakyate lakar pada seduk,nanging tusingja seduk teken ro . Ia lakar padabedak, nanging tusing bedak teken yeh. Ia padaseduk muah bedak teken pawuwus Ida SangHyang Widi Wasa. Ulun Sang Hyang Widi WasaSang Maha Luur ane suba ngandika buka keto.12 Rakyate lakar nglalana uli kaja nganteg kelodmuah uli kangin nganteg kauh. Ia lakar kemamai ngalih sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa,nanging ia tusing lakar maan. 13Didinane entokayang anake truna-truna ane seger masih lakarlimuh naanang bedak. 14Anake masumpahnganggon adan arcan wong Samariane, ane
NABI AMOS 9.1–4 1423
ngucap kene: ‘Sajeroning parab dewane diDan,’ wiadin: ‘Sajeroning parab dewane diBerseba,’ anake ento lakar bah tur tusing buinbangun-bangun.”
Tetepasan Ida Sang Hyang Widi Wasa
9 1 Tiang manggihin Ida Sang Hyang WidiWasa ngadeg ring samping pamorboran
aturane. Ida mapaica prentah sapuniki: “Gebugjamuncuk sesakan perhyangane sangetang pesan,apanga sakuub ambenne magejeran. Uugangjaambenne ento makejang apanga ulung nepentendas rakyate makejang. Sisan rakyate ane enuidup, lakar ma ang Ulun di pasiatan. Tusing adaane lakar nyidaang malaib, tur tusing ada aneluput. 2 Yadianja ia macelep tuun ka pa loka,Ulun masih lakar ngejuk ia. Yadianja ia menekka langite, Ulun lakar maid ia tuun. 3 Yadianjaia mengkeb di muncuk Gunung Karmele, Ulunlakar ngalih tur ngejuk ia. Yen ia mengkeb didasar pasihe, Ulun lakar nitahang burone anegede-gede di pasihe apanga ngugut ia. 4 Yeningia katawan baan musuh-musuhne, Ulun lakarnitahang musuh-musuhne apanga ia ma anga.Ulun suba ngamas ang buat nyirnayang ia, turtusingja nulungin ia.”
NABI AMOS 9.5–9 1424
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaLuur miwah Sane Maha Kuasa ngusudpre wine, kenginan pre wine rarismagejeran, tur sawatek sane urip ringmrecapada sami pada kaduhkitan. Sakuubjagate sami pada bah miwah bangunwaluya sakadi Tukad Nile.
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngwangun purinIdane ring akasane, tur Ida masanglengkungan langite buat nangkebpre wine makasami. Ida ngesengintoyan segarane, tumuli briokang Ida ringmrecapada. Parab Idane punika, Ida SangHyang Widi Wasa.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:“Ih wong Israel, pabuat Ulun kita patuh bukawong Sudane. Ulun nantan wong Pilis ne uli diKreta muah wong Siriane uli di Kir, patuh bukanantan kita uli di Mesir. 8Ulun Sang Hyang WidiWasa Sang Maha Luur, suba macingak tekenkaprabon Israele ane madosa ene, tur nyirnayangkaprabone ento uli di duur gumine. NangingUlun tusing lakar nyirnayang katurunan Yakubemakejang.9Ulun lakar mapaica pituduh tur ngingsak
wong Israele buka gandume di sidine. Ulun lakarngingsak ia di pantaran bangsa-bangsane, buat
NABI AMOS 9.10–14 1425
lakar ngaadang ane tuara maguna. 10 Jlemaneane madosa di pantaran kaulan Ulune lakar madi pasiatan, sawireh jlemane ento ngraos kene:‘Ida Sang Hyang Widi Wasa tusing lakar nglugrainbencanane ngenen iraga.’ ”
Indik wong Israele jaga molih karahayuan11 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Lakar ada masanne Ulun lakar buin ngrajegangkaprabon Daude, ane buka umahe uugmaglaturan, Ulun lakar menahin temboknyanebuka ane ja mula. Ulun lakar buin ngwanguntemboke ento apanga patuh buka ane imaluan.12 Ento awanane rakyat Israele lakar ngaug sisantanah Edom muah sakancan bangsane anedadi duen Ulune.” Kadi asapunika sabdan IdaSang Hyang Widi Wasa, sane ngawinang indikepunika jaga kasidan. 13 Ida Sang Hyang WidiWasa masabda sapuniki: “Lakar ada masanne,gandume lakar enggalan wayah bandingangteken ane patutne dadi anyi muah buah anggureenggalan nasak bandingang teken patutne ia dadiperes yehne. Gunung-gununge lakar patrebespesu yeh anggur manis muah bukit-bukite lakarblabar aji anggur. 14Ulun lakar ngajak kaulanUlune buin malipetan ka guminnyane. Ia lakarpada buin ngwangun kota-kotannyane, tur padanongos ditu. Ia lakar mula anggur muah nginem
NABI AMOS 9.15 1426
yeh anggur, ia lakar pada mabian muah naarpamuponnyane. 15Ulun lakar nyelekang kaulanUlune di tanahe ane paicayang Ulun teken ia,tur ia tusing lakar buin kabut. Ida Sang HyangWidi Wasa, Widin kitane ane suba masabda bukaketo.”
NABI OBAJA
1 1 Puniki sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur sane kawarahang antuk
Dane Obaja ngeniang indik bangsa Edome.
Ida Sang Hyang Widi Wasa pacangnyisipang bangsa Edome
Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun ngutusutusan Idane ring parabangsane, turang sampun miragi sabdan Idane kadi
asapuniki: “Pada sayagaja. Jalan iragamaperang nglawan Edome!”
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda ringbangsa Edome sapuniki: “Ulun lakarngawanang kita lemet, tur makejanganake lakar nganistayang kita.
3 Kasombongan kitane suba ngapus kita.Ibukotan kitane mabenteng baan batukaang ane kuat. Umah kitane tegeh dimuncuk gununge, ento awanane kitakantos mapineh, kene: ‘Nyen ane lakarnyidayang ngedeng iraga tuun?’
4 Yadiastu kita ngae umah tegehne patuh amunsebun sikepe, kantos pangenahne buka di
NABI OBAJA 1.5–9 1428
pantaran bintang-bintange, nanging Ulunlakar ngedeng kita tuun.
5 Yen ada maling teka dikalaning peteng, ia tuahlakar nyuang ane dotanga dogen. Yeninganake ngalap buah anggur, ia setatanyisaang abedik. Nanging musuh-musuhkitane nyapuh kita kan telah.
6 Ih katurunan Esaune, arta branan kitane subakajarah.
7 Kan -kan n kitane suba ngapus kita, turia suba ngulah kita uli di gumin kitane.Bangsane ane madame ngajak kita, anejani ia ngalahang kita. Sawitran kitaneane ajak kita bareng-bareng madaarsuba masangin kita jeet, tur kene raosne:‘Dijaya sakancan kaduegannyane ipidan?’
8Dipanemayan Ulune nyisipang bangsa Edome,Ulun lakar nyirnayang jlemannyaneane dueg-dueg, tur Ulun lakar nyapuhkawicaksanannyane.
9 Parapahlawan wong Temane lakar jejehngetor, tur sakancan prajurite di Edomlakar kama ang.”
NABI OBAJA 1.10–14 1429
Awinanipun wong Edome keni pasisip10 “Sawireh kita suba ngrampokin tur
ngama ang katurunan Yakub nyamankitane, kita lakar kasirnayang turkanistayang salawas-lawasne.
11Dugase musuh-musuhne nguugang gapura-gapurannyane, kita jeg majujuk mabalihdogen. Kita jele pesan, patuh buka wongsunantarane, ane nyuang arta branakasugihan Yerusaleme laut ngadum dipantarannyane.
12 Benehne kita tusingja liang dikalan nyamankitane di Yehuda ka ben sengkala.Benehne kita tusing demen nepukin iakanyagang, tur tusing ngedekin ia dikalaneia kena bencana.
13 Benehne kita tusing masuk di kotankaulan Ulune tur maliang-liang nepukinkasangsarannyane muah nyuangkasugihannyane dimasane ia kenabencana.
14 Benehne kita tusingja nongos di pempatan-pempatane tur ngejuk anake anelakar ngluputang dewekne. Benehnekita tusingja nyerahang ia tekenmusuh-musuhnyane dugase ia ka benbencana.”
NABI OBAJA 1.15–18 1430
Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nepasin parabangsane
15 “Panemayane ento suba paek, nah entopanemayan Ulune, Sang Hyang WidiWasa lakar nepasin parabangsane. Ihbangsa Edom, unduk ane laksanayang kitaento lakar kalaksanayang masih marepteken kita. Kita lakar nampi apa ane subapakidihang kita.
16 Kaulan Ulune suba maan ukuman keraspesan di gunung Ulune ane suci.Nanging bangsa-bangsa ane ada dikiwa tengennyane lakar kena ukumanane beratan teken ento. Ia lakar padakena ukuman berat tur lantas sirna tanpagantulan.”
Kamenangan bangsa Israel17 “Nanging di Gunung Sione lakar ada
makudang-kudang anak ane luput, turGunung Sione lakar dadi tongos ane suci.Bangsa katurunan Yakube lakar ngelahanggumine makadadi gelahne.
18 Katurunan Yakub muah Yusupe lakar dadibuka apine. Ia lakar ngenyagang katurunanEsaune, patuh buka apine muunang
NABI OBAJA 1.19–21 1431
tunggak sumine. Katurunan Esaune lakartelah tan pagantulan. Ulun Ida Sang HyangWidi Wasa ane suba ngandika buka keto.
19Anak uli Yehuda bagian kelod lakar ngauggumi Edome, tur ane uli di sampih bukitebedauh lakar nyuang daerah Pilis ne.Wong Israele ane lakar ngelahang daerahEpraim muah Samariane, tur wongBenyamine lakar nyuang gumi Gileade.
20Wadua balane ane maselong uli Israelbagian kaja, lakar mabalik tur ngelahangtanah wong Penisiane kan neked kaSarpat. Anake ane maselong uli Yerusalemane nongos di Sardis, lakar ngrampaskota-kotane di tanah Yehuda.
21 Parapamenange ane uli di Yerusalem lakarngebug gumi Edome lantas mrentah ia,tur Ida Sang Hyang Widi Wasa ngraga anelakar jumeneng ratu.”
NABI YUNUS
Dane Yunus nenten sairing ringIda Sang Hyang Widi Wasa
1 1 Sedek rahina anu, Ida Sang Hyang WidiWasa masabda ring Dane Yunus okan Dane
Amitai. 2 Sapuniki sabdan Idane: “Kemaja kitaluas ka Niniwe, kotane ane gede ento, turorahang teken ia mungguing Ulun nawangunduk dosan rakyate ditu gede pesan.” 3NangingDane Yunus raris lunga ka genah sane osanmisadia jaga makaon saking ayun Ida SangHyang Widi Wasa. Dane tumuli lunga ka Yopa,tur numpang kapal sane pacang malayar kaSepanyol. Dane raris naur ongkosne, tumulimalayar sareng-sareng ring paraklasin kapale,ngungsi ka Spanyol, tur irika dane jaga doh sakingayun Ida Sang Hyang Widi Wasa. 4Nanging IdaSang Hyang Widi Wasa raris ngrauhang anginbaret ka segarane punika, tur ngawinang ombakeageng pisan kantos kapale punika tambis-tambisbencah. 5 Paraklasin kapale makasami jejehngetor tur ipun pada pagelur nunas ica ringdewannyane suang-suang. Sasampune punika,ipun raris ngentungang muatan kapale mangda
NABI YUNUS 1.6–10 1433
kapale nginganang. Rikala punika Dane Yunussampun tedun tur ngranjing ring tengah kapale,inggih punika ring rongan kapale sane ring sor.Irika dane sirep aris pisan.6 Rikala kapten kapale manggihin dane sirep
irika, ipun tumuli mataken ring dane sapuniki:“Napi awinanipun ragane jeg sirep? Matangijatur ngastawaja nunas ica ring dewan ragane.Menawita dewan ragane rumasa kapiolasan ringiraga, tumuli ngluputang urip iragane.”7 Paraklasin kapale raris pada mabaos sarengmpal- mpalnyane sapuniki: “Jalan iraga ngae
undi apang iraga nawang nyen ane ngawanangiraga kena bencana buka kene?” Ipun tumulimakarya undi, tur sane keni Dane Yunus. 8 Irikaipun raris mabaos ring Dane Yunus sapuniki:“Sane mangkin indayang baosang, punapikeragane sane ngawinang bencanane puniki? Napisane sampun kardi ragane. Ragane saking dija turnapike bangsan ragane?”9Dane Yunus tumuli masaur sapuniki: “Tiang
puniki wong Ibrani. Tiang nyungsung Ida SangHyang Widi Wasa, Widin langite sane ngarditanah miwah segarane.” 10Dane Yunus rarisnuturang indik ragan danene sampun malaibsaking ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa.Paraklasin kapale raris pada jejeh ngetor
tur mabaos sapuniki: “Punika pamargi sane
NABI YUNUS 1.11–16 1434
madurgama pisan!” 11Angin ribute sayanngagengang kewanten, duaning punikaparaklasin kapale tumuli mataken ring DaneYunus sapuniki: “Sapunapiang ang raris raganemangda wusan angin ribute puniki?”12Dane Yunus tumuli masaur sapuniki:
“Entungangja ang ka segarane, irika jaga teduh.Tiang uning mungguing malantaran dosan angeragane katempuh antuk angin ribut sane agengpuniki.”13Nanging paraklasin kapale ngibehang
buat makta kapale ka pasisi, tur ipun nayungkapale punika antuk panelas kakuatanipune.Sakewanten angin ributemalih sayanmangetang,tur ipun tan mrasidayang makeseran. 14 Punikaawinanipun, ipun raris pada masesambatanring Ida Sang Hyang Widi Wasa kadi asapuniki:“Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ledangPalungguh IRatu mireng pangastawan ange.Sampunangja Palungguh IRatu nyisipang turmademang ang duaning ang mancut uripjadmane puniki. Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, Palungguh IRatu sane ngawinang indikepuniki, puniki makasami pakaryan PalungguhIRatu.” 15 Sasampune punika ipun raris nyemaktur ngentungang Dane Yunus ka segarane.Pramangkin segarane raris teduh. 16 Indikepunika ngawinang paraklasin kapale ajerih pisan
NABI YUNUS 1.17–2.4 1435
ring Ida Sang Hyang Widi Wasa, mawinan ipunraris ngaturang aturan ring Ida saha majanji jaganyungsung Ida.17Malantaran tah Ida Sang Hyang Widi Wasa,
wenten satunggaling ulam ageng raris nguluhDane Yunus, tur dane wenten ring basang ulamepunika gang rahina suenipun.
Pangastawan Dane Yunus
2 1 Saking tengah basang ulame punika DaneYunus ngastawa ring Ida Sang Hyang Widi
Wasa, Widin danene, sapuniki:2 “Oduh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ring
sajeroning kasedihan ange, angnunas ica ring Palungguh IRatu, turPalungguh IRatu ledang nyaurin ang.Saking tengah pa lokane dalem,
ang masesambatan nunas tulung,tur Palungguh IRatu ledang mirengpangastawan ange.
3 Palungguh IRatu sampun ngentungangang ring genahe sane dalem ring dasar
segarane, ring genah toyane ngliput angmiwah ombak-ombak Palungguh IRatusane mawisesa ngulung ang.
4 Pitaenang ang, mungguing Palungguh IRatusampun ngingsirang ang saking ayunPalungguh IRatune, tur nenten jagi naenin
NABI YUNUS 2.5–9 1436
malih manggihin Perhyangan PalungguhIRatu sane suci.
5 Toyane sampun nglancah saha maid ang.Segarane sampun nglikub ang, turlumut segarane sampun ngaput tendas
ange.6 Ti ang nganedunang kantos rauh ka
dasar-dasar gununge, ka jagate sanegapura-gapurannyane tansah mubetantur makancing. Nanging PalungguhIRatu, duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,Widin ange, Palungguh IRatu sampunngangkidang ang saking genahe sanedalem punika tur nguripang ang.
7 Yening ang rumasa mungguing urip angesayan ngreres, ang raris ngastawaring Palungguh IRatu, duh Ratu SangHyang Widi Wasa. Irika raris PalungguhIRatu mireng pangastawan ange ringPerhyangan Agung Palungguh IRatune.
8Anake sane nyungsung arca-arca sanetan paguna, ipun sampun ngutangsubak nipune ring Palungguh IRatu.
9Nanging ang pacang makidung mujiPalungguh IRatu. Ti ang pacang ngaturangaturan ring ayun Palungguh IRatu, tur naursesangin ange. Karahayuane punika
NABI YUNUS 2.10–3.5 1437
rauhnya saking Ida Sang Hyang WidiWasa.”
10 Sasampun punika Ida Sang Hyang Widi Wasararis mrentahang ulam agenge punika mangdaipun ngutahang Dane Yunus ring pasisi, turprentahe punika raris laksanayang ipun.
Dane Yunus sairing ring IdaSang Hyang Widi Wasa
3 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli ngandikamalih ring Dane Yunus sapuniki: 2 “Kemaja
kita ka Niniwe ka kotane ento, tur warah-warahangja teken rakyate ditu sakancan sabdaane tahang Ulun teken kita.” 3Dane Yunus rarisngiringang pangandikan Ida Sang Hyang WidiWasa, tur dane raris lunga ka Niniwe. Kotanepunika ageng pisan. Buat nylajah kotane punikadane patut mamargi gang rahina suenipun.4Dane Yunus ngawi n mamargi nylajah kotanepunika, tur sasampune mamargi arahina mepek,dane raris ngwarah-warahang kadi asapuniki:“Malih petang dasa rahina kota Niniwene pacangkasirnayang.”5 Penduduk kota Niniwe raris pracaya ring
sapangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ipun sareng sami raris mutusang, mungguingsakancan anake patut mapuasa, tur rakyatemakasami agung alit ngawit saking sane pinih
NABI YUNUS 3.6–10 1438
utama ngantos sane pinih nista, makasami nyalukpangangge kaduhkitan buat nyinahang ipunsampun kapok.6 Rikala sang prabu ring Niniwe mireng indike
punika, ida raris matangi saking singasananidane. Ida tumuli nglukar busanan idane, tumulingrangsuk busana kaduhkitan saha maguyangring abune. 7 Ida tumuli nguarang ring rakyatering Niniwe kadi asapuniki: “Ene prentah idasang prabu muah paraprakanggen idane. Tusingada ane kalugra madaar. Yadian manusa wiadinsampi muah biri-biri, tusing dadi mangan muahnginum. 8 Sakancan manusa muah burone, patutnyaluk panganggo kaduhkitan. Asing-asing anakpatut ngastawa saking nekeng a teken Ida SangHyang Widi Wasa, tur suud ngambekang ane jaatmuah ngae dosa. 9 Sing saget Ida Sang HyangWidi Wasa, ledang ngubah pakayunan Idane, turIda suud duka, tur iraga tusing lakar kama ang.”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngaksi indik sane
kalaksanayang antuk penduduk kota Niniwepunika. Ida ngaksi mungguing ipun sampunwusan ngambekang kajaatan. Duaning punikaIda raris ngurungang pakayunan Idane, tur Idatan durus nyisipang ipun sakadi sane sampunrencanayang Ida.
NABI YUNUS 4.1–6 1439
Kapedihan Dane Yunus miwah sih kawelasarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa
4 1Dane Yunus nenten pisan seneng ringindike punika tur dane duka pisan. 2Duaning
punika dane raris ngastawa sapuniki: “Duh RatuSang Hyang Widi Wasa, boyake ang sampunmatur ring Palungguh IRatu sadurung angenilarin umah ange, mungguing PalungguhIRatu pacang ngamargiang indike puniki? Punikaawinanipun ang raris malaib ka Sepanyol.Ti ang uning mungguing Palungguh IRatu punikaWidi sane maraga sih sueca miwah welas arsa.Palungguh IRatu setata sabar, tansah becik, tursetata kayun ngubah pakayunan tur nentendurus ngrauhang pasisip. 3Duh Ratu Sang HyangWidi Wasa, sane mangkin banggayang sampun
ang padem. Becikan ang padem nimbangkantun urip.”4 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli masabda
sapuniki: “Apake beneh kita jeg mamedih bukaketo?”5Dane Yunus raris lunga ka dangin kotane
punika tumuli malinggih irika. Dane makaryakubu pabuat ragan danene tumuli malinggihring tengah kubune punika sambilang danenyantosang indik sane pacang nibenin kotaNiniwe punika. 6 Ida Sang Hyang Widi Wasa
NABI YUNUS 4.7–11 1440
tumuli numbuhang wit taru asiki kantosngungkulin Dane Yunus, mangda dane nyidayangmateduh irika, mangdane dane jaga rumasaseneng. Dane Yunus seneng pisan ring wittarune punika. 7Nanging benjang semengnyane,malantaran tah Ida Sang Hyang Widi Wasa, rariswenten uled morot wit tarune punika, mawinanwit tarune punika raris padem. 8 Sasampunsuryane endag, Ida Sang Hyang Widi Wasa rarisngrauhang angin panes saking kangin sanengawinang Dane Yunus tambis-tambis niwangkabatek antuk panes suryane sane nujah duurdanene. Duaning punika dane ngajap-ajapmangda dane gelis seda. Sapuniki baos danene:“Melahan suba idewek ma bandingang tekenenu idup.”9Nanging Ida Sang Hyang Widi Wasa raris
ngandika ring dane sapuniki: “Apake patut kitapedih ulihan punyan kayune ento?”Dane Yunus tumuli matur sapuniki: “Sampun
pantes yening ang pedih, kantos angpadem.”10 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika ring
dane sapuniki: “Punyan kayune ento tumbuhsajeroning apeteng tur buin manine lantas iasirna. Kita tusing taen miara kayune ento, turkita tusing taen numbuhang ia. Nanging jeg kitamaselselan ulihan kayune ento. 11Apa buin Ulun,
NABI YUNUS 4.11 1441
Ulun patut madalem kota Niniwene, kotane anegede ento. Yen itung, ditu ada anak cerik-cerikane tan padosa lebihan teken 120.000 diri liunne.Aketo masih ditu liu ada ingon-ingon.”
NABI MIKA
Dane Nabi Mika polih sabda
1 1 Ritatkala Ida Sang Prabu Yotam, Ahasmiwah Sang Prabu Hiskia jumeneng prabu
ring panegara Yehuda, Ida Sang Hyang WidiWasa masabda ring Dane Mika, anak saking kotaMoreset. Ida Sang Hyang Widi Wasa ngedengangring DaneMika paindikan-paindikan sane nibeninkota Samaria miwah kota Yerusaleme.
Sang nabi nangisin kota Samariamiwah kota Yerusalem
2 Ih parabangsane sami, pirengangja paindikanepuniki, ih sawatek sane urip ringmrecapada pirengangja paindikanepuniki! Ida Sang Hyang Widi Wasa SangMaha Luur makadados saksi nglawanragane. Pirengangja! Ida masabda sakingPerhyangan Idane sane suci.
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa medal sakinglinggih Idane sane suci. Ida pacangtumurun tur mamargi ring pucak-pucakgununge.
NABI MIKA 1.4–7 1443
4 Irika gunung-gununge pacang enceh ring sorbuk padan Idane, tan bina sakadi lilin ringgenine sane ngendih; ipun jagi maliahka lebake sakadi toyane membah sakingbukite.
5 Sakancan paindikane punika pacangkalaksanayang, santukan bangsa Israele sampunngardi dosa tur brontak pamantuka ring IdaSang Hyang Widi Wasa. Sapasirake sane patutkiwangang, uli krana pembrontakan wong Israelepunika? Tan wenten lian wantah ibukotannyaneinggih punika: kota Samaria. Sapasirake saneiwang malantaran wentenipun indik nyungsungdewa-dewa ring Yehuda? Wantah Yerusalem,ibukotannyane punika. 6Duaning punika Ida SangHyang Widi Wasa raris ngandika kadi asapuniki:“Samaria lakar dadiang Ulun buka gegumuk ditegale, ia lakar dadi tongos mamula anggur. Ulunlakar nglilikang batu-batun kotane ento ka lebaketur lakar ngebet dasar kotane ento. 7 Saananingarca-arcannyane ane maji lakar kanyagang, buinasakancan upah panayange di perhyangane lakarkatunjel, tur palawatannyane makejang lakarenu madugdug tur tusing ada anak ngrunguang.Kota Samariane maan barang-barange entobaana ia nyalanang upacara kasuburan. Nangingane jani musuh-musuhnyane lakar nyuang
NABI MIKA 1.8–12 1444
barang-barange ento lakar anggona mabak ditongos ane lenan.”8 Sasampune punika Dane Mika raris mabaos
sapuniki: “Malantaran punika ang jagi nandangsedih tur masesambatan. Buat nyinahangduhkitan manah ange, ang jaga mamargimilehan tan pasandal tur malalung. Tiang jagaaung-aung sakadi asu ajage miwah ngulun-ulunsakadi paksi kasuarine. 9 Tatu-tatun Samarianenenten pacang sida uas, tur Yehuda talernandang paindikan sane pateh kadi asapunika.Bencanane sampun rauh ring gapuran kotaYerusaleme, ring genah bangsan ange.”
Mesehe nganampekin kota Yerusaleme10 Sampunang tuturanga ring meseh ange
ring Gat, indik kaon ange. Sampunang ipunkantos manggihin ragane nangis. Ih wongBet-Le-Apra; edengangja kamewehan raganemalantaran glalang-gliling ring buke! 11 Ih wongSapir rarisangja mamargi ka paselongan, sarwimalalung tur nandang kimud. Samaliha jadmanesane magenah ring Saanan, ipun tan purunmedal saking kotannyane. Yening ragane mirengwong Bet-Haesel pada nandang duhkita, irikaragane wikan, mungguing irika nenten wentengenah masayuban. 12Anake sane ring Marotsarat pisan ngajap-ajap mangda polih pitulungan,
NABI MIKA 1.13–2.2 1445
santukan Ida Sang Hyang Widi Wasa sampunngrauhang bencana sane nganampekin kotaYerusaleme. 13 Samaliha sang sane malinggihring Lakis, pasangja kudane ring kretane.Ragane nulad-nulad dosa-dosan Israele turngawinang Yerusaleme madosa. 14 Sane mangkinih wong Yehuda, mapamitja ragane saking kotaMoreset-Gat. Pararatun bangsa Israel nentenjapacang polih pitulungan saking kota Ahsib.15 Ih anak sane malinggih ring Maresa, Ida Sang
Hyang Widi Wasa pacang nyerahang ragane ringmeseh sane pacang ngaonang kotan ragane.Parapamimpin Israel sane luih pacang makaontur pacang masingidan ring guane ring Adulam.16 Ih semeton rakyat Yehuda, getepja rambutsemetone buat mangenang oka-okan semetonesane tresnain semeton. Gundulja duur semetonekantos lengar sakadi tendas paksi ngosngosane,santukan oka-okan semetone pacang kambilsaking ajeng semetone buat jaga kaselong.
Pikolih anake sane nyangsaren anak was
2 1Ambate sangsaranipun jadmane sanengrencanayang kajaatan tur ngrincikang
pangindrajala ring pasareannyane. Sasampunesemengan, rikala ipun sampun polih sela, digelisnglaksanayang kajaatan sane rencanayang ipun.2 Yening ipun mamanah maderbe tegal, ipun
NABI MIKA 2.3–7 1446
ngrampas tegal anak os. Yening ipun mamanahmaderbe umah, ipun ngambil umah anak osan.Nenten wenten kulawarga wiadin paderbeansane aman.3 Punika awinan Ida Sang Hyang Widi Wasa
masabda sapuniki: “Ulun mapakayun nibakangbencana marep teken kita, tur kita tusinglakar nyidayang luput uli bencanane ento. Kitalakar nandang kakewehan tur kita lakar tusingnyidayang buin ma ngkah mrekak. 4 Yeningmasane ento teka, unduk kitane lakar anggonaconto bencana baan anake, tur anake lakar padamakidung, ngidungang unduk kakewehan anetandangin kita kene: ‘Iraga suba dadi dekdeklidek. Ida Sang Hyang Widi Wasa suba ngambiltanah iragane, tur Ida nyerahang tanahe entoteken anake ane nawan iraga.’ ”
5 Ento krana, dikalan teka panemayan tanaheento lakar buin kulihang teken parakaulan IdaSang Hyang Widi Wasa, ditu kita lakar tusingmaan duman angan abedik.6 Rakyate mituturin ang sapuniki baosnyane:
“Sampunangja mapitutur ring ang sarengsami. Sampunangja malih maosang sakancanpaindikane punika. Ida Sang Hyang Widi Wasatanja pacang ngawinang kimud. 7 Punapikejerone mitaenang wong Israele sampun keni
NABI MIKA 2.8–13 1447
temah? Punapike Ida Sang Hyang Widi Wasasampun nenten kantun sabar? Punapike Idawiak jaga nglaksanayang paindikane punika?Punapike Ida nenten pacang masabda becik ringanake sane mapaker patut?”8 Pasaur Ida Sang Hyang Widi Wasa sapuniki:
“Kita suba ngamusuhin kaulan Ulune. Anake anemara mulih uli pasiatan, ia ngaden ibanne rahayuteked jumah. Nanging kita suba nyadang buatlakar mamaling bajunne uli duri. 9 Kita nundungluh-luhe apanga makaad uli umah ane tresnaina,laut ngrampas mertan Ulune ane paicayang Ulunteken pianak-pianakne kan salawas-lawasne.10 Jani bangunja tur makaad uli dini. Dini tusingada tongos ane rahayu buat kita. Dosan kitanesuba ngranayang tongose ene kuugang.11 Rakyate ene ngajap-ajap nabi ane bogbog
tur bobab, ane ngraos kene: ‘Tiang ngramalang,mungguing anggur muah arake lakar membah sigragane.’12Nanging Ulun lakar munduhang kita, sawatek
bangsa Israel ane enu masisa dini. Ulun lakarmunduhang kita buka biri-birine ane mulih kakandange. Buka tegal pangonane ane bek misibiri-biri, buka keto masih gumin kitane buin lakarbek baan jlema.”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga mukak margi
buat ipun tur nuntun ipun medal saking tawanan.
NABI MIKA 3.1–5 1448
Ipun pacang ngrusak gapuran kotane tur makaonsaha bebas. Rajanipune, inggih punika Ida SangHyang Widi Wasa ngraga pacang nuntun ipunmedal.
Dane Mika nguman-umanparapamimpin bangsa Israele
3 1 Ih parapamimpin bangsa Israel! Pirengangjabaos ange! Semeton mitaenang mungguing
semeton sampun ngamargiang kadilan. 2Nangingsemeton ge ng ring sane becik tur senengring paindikan sane jaat. Semeton mlulanginbangsan ange saha mesbes isi sane neket ringtulangnyane. 3 Semeton makpak tur nguluhbangsan ange. Semeton nglupakin kulitnyane,ngelung-elung tulangnyane, tur ngeet-ngeetisinnyane sakadi ngeet ulame sane jaga kalablabring pancine. 4 Pacang rauh masan semetonejaga masesambatan nunas ica ring Ida SangHyang Widi Wasa, nanging Ida nenten pacangnyaurin pinunas semetone. Ida nenten pacangkayun mireng pangastawan semetone santukansemeton sampun malaksana corah.5 Bangsan ange sampun kabelog-belog antuk
nabine sane nyanjiang pacang wenten damering anake sane ngupahin dane, nanging ringanake sane nenten ngaturang upah, danengemprag anake punika, mungguing jaga wenten
NABI MIKA 3.6–11 1449
perang. Pabuat paranabine sane malaksanakadi asapuniki, Ida Sang Hyang Widi Wasamasabda kadi asapuniki: 6 “Ih paranabi, masankitane dadi nabi suba makire suud. Matan ainesuba makire ieb buat kita. Sawireh kita subangranayang kaulan Ulune kasasar, kita tusingbuin maan wahyu, tur kita tusing enu buinnyidayang ngramal.” 7Anake sane ngramalangmasa sane pacang rauh, ipun pacang nandangkimud, santukan indik sane baosang ipun punikasami nenten pacang kasidan. Anake punika samipacang kanistayang santukan Ida Sang HyangWidi Wasa nenten nglinggihin aturipune.8Nanging pabuat ang, Ida Sang Hyang Widi
Wasa ngebekin ang antuk rohmiwah kawisesan.Ida ngicen ang rasa kadilan tur kawanenan buatnlehtehang ring bangsa Israele ngeniang indikdosa-dosanipune. 9 Pirengangja atur ange, ihparasemeton pamimpin bangsa Israele. Semetonge ng ring kadilan tur nyilurin paindikan sanepatut antuk sane iwang. 10 Semeton nasarinkota Yerusaleme, kotan Ida Sang Hyang WidiWasa, antuk laksana mama -ma miwahpeker sane tan adil. 11 Pamrentah kotanepunika ngamargiang pamrentahan buat ngulatetombokan, parapanditane nerangang pidabdabIda Sang Hyang Widi Wasa mangda dane polihupah, tur paranabine ngwetuang ramalan
NABI MIKA 3.12–4.2 1450
mangda dane polih jinah, tur dane sareng samipada maosang, mungguing Ida Sang Hyang WidiWasa ngiangin dane. Sapuniki baos danene: “Tanwenten bencana sane pacang nibenin iraga, IdaSang Hyang Widi Wasa ngiangin iraga.”12Duaning punika ulihan parasemeton, kota
Sione jaga katenggala sakadi nenggala tegalane.Kota Yerusaleme pacang dados gegumuk, turPerhyangan Agunge pacang dados alas.
Sion pacang dados puseringjagat sane kerta raharja
(Yes. 2:1-4)
4 1 Ring rahinane sane pacang rauh, gununggenah Perhyangan Agunge kadegang,pacang dados gunung sane pinih tegeha,nyeleg nglangkungin bukit-bukite sami.Akeh bangsa-bangsane pacang membahrauh mrika.
2 Samaliha rakyatnyane pacang mabaosasapuniki: “Jalanja pada menek ka gunungIda Sang Hyang Widi Wasa, ka PerhyanganAgung Widin bangsa Israele. Sawireh Idalakar ngajahin iraga pakarsan Idane, anepatut laksanayang iraga. Iraga majalandi margane ane patujuhang Ida, sawirehpaurukan Ida Sang Hyang Widi Wasa metu
NABI MIKA 4.3–5 1451
uli Yerusalem. Uli di Sion Ida masabdateken kaulan Idane.”
3 Ida pacang ngwentenang pasogsag ringpantaran bangsane, ring pantaranparabangsa sane ageng tur kuat, sane dohwiadin sane nampek. Bangsa-bangsanepunika pacang noktok pedang-pedangekadadosang pangigi tur tumbak-tumbaknyane kadadosang pangiris.Bangsa-bangsane nenten pacang naeninmalih maperang miwah nenten naeninmalih mala h buat maperang.
4Anake suang-suang pacang muponin sutreprahayu ring pabianan anggur miwah witaannyane, samaliha nenten wenten anaksane ngawinang ipun jejeh. Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa sanesampun majanji kadi asapunika.
5 Bangsa-bangsane sane lianan sami padanyungsung tur ninu n dewannyane suang-suang,nanging iraga pacang nyungsung tur sa nutring Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin iragasalami-laminipun.
NABI MIKA 4.6–10 1452
Bangsa Israele pacangmawali saking paselongan6 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Lakar ada masanne Ulun lakarmunduhang sawatek anake ane suba sisipangUlun, nah ento anake ane suba nandang sangsaradi paselongan. 7Anake ento pada perot joh uliumahnyane, nanging Ulun lakar buin majumuaji sisanne ane enu ento. Ia lakar dadi bangsaane gede. Ulun lakar mrentah ia uli Gunung Sionngawit uli didinane ento kan salawas-lawasne.”8 Pabuat ragane ih kota Yerusalem, ring
genah Ida Sang Hyang Widi Wasa makadadospangangon nantan kaulan Idane, ragane malihpacang dados ibukota kaprabone sakadi sanesampun-sampun. 9Napi awinan ragane nangisjerit-jerit sakadi asapunika? Napi awinanragane nandang sangsara sakadi anak luhnyakit ngembasang rare? Punapike malantaranragane nenten madue sang prabu? Punapikemalantaran parapangabih ragane sampunpada seda? 10Makliud tur pada duuh-duuhjaih wong Yerusaleme, sakadi anake istri sanejaga ngembasang rare, santukan semeton sanemangkin tan urungan pacang ninggal kotanepuniki tur pacang malinggih ring tegale. Semetontan dados tanan pacang mamargi ka Babel,nanging irika Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang
NABI MIKA 4.11–5.2 1453
ngluputang semeton saking meseh-mesehsemetone. 11Akeh bangsa-bangsane sanesampun pada mapunduh jaga ngebug semeton.Ipun mabaos sapuniki: “Yerusaleme patutkuugang! Iraga dot ngatonang kotane eneuug!” 12Nanging bangsa-bangsane punikanenten uning napi suja nne sane dados dagingpakayunan Ida Sang Hyang Widi Wasa. Ipunnenten pisan uning mungguing ipun sampunkapunduhang punika buat jaga kasisipang patehsakadi gabahe sane kabakta ka panyosohane.13 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Ih wong Yerusalem, kema ukummusuh-musuh kitane! Ulun lakar nadiang kitakuat buka sampi jagirane matanduk besi turmakuku temaga. Kita lakar liu ngenyagangbangsa, tur kasugihannyane ane bakatanga baankawirosan, ento lakar aturang kita teken Ulun,Widin gumine makejang.”
5 1 Ih wong Yerusalem tunggilang kakuatansemetone! Iraga sampun kiter antuk imeseh.
Ipun sampun ngebug pamimpin bangsa Israele.
Ida Sang Hyang Widi Wasa majanji ngicenpamrentah adiri sane saking Betlehem
2 Ida Sang HyangWidi Wasa ngandika asapuniki:“Ih Betlehem Eprata, kita kota ane paling cenikadini di Yehuda, nanging uli sig kitane Ulun lakar
NABI MIKA 5.3–6 1454
ngwetuang anak ane lakar dadi pamrentahIsraele, ane kawitnyane suba uli purwakala.”3 Punika awinannyane Ida Sang Hyang Widi
Wasa pacang nyerahang kaulan Idane ringmesehnyane, kantos rauh panemayanipunanake istri sane pacang ngembasang rarepunika, madue putra lanang. Kala punikaparasemetonnyane sane osan sane kantun ringpaselongan pacang malih kapunduhang dadosasiki ring kaulan Idane. 4 Yening Ida sampunrauh, Ida pacang mrentah kaulan Idane antukkakuatan paican Ida Sang Panembahan miwahmasrana kagungan Ida Sang Hyang Widi Wasangraga. 5 Kaulan Idane pacang tan mari muponinkarahayuan, santukan jadmane makajagatpacang ngangkenin kagungan Idane, samaliha Idajaga rauh makta dame.
Indik kabebasan miwah ukumanYening wong Asure rauh ngebug panegaran
iragane saha ngrusak benteng iragane, iragapacang ngutus pamimpin-pamimpin iragane sanepinih siteng buat nglawan ipun. 6Malantarankawisesan danene, dane jaga ngaonang jagatAsure, tur dane jaga ngluputang iraga sakingwong Asure, rikalaning ipun rauh ngebugwewidangan iragane.
NABI MIKA 5.7–14 1455
7Wong Israele sane kantun urip pacang sakadidamuh sane tumurun saking Ida Sang HyangWidi Wasa pabuat parabangsane katah miwahsakadi sabeh sane nyriokin en k-en kane.Ipun wantah pacang andel ring Ida Sang HyangWidi Wasa kewanten tur nenten ngandelangmanusa. 8Wong Israele sane kantun ringpantaran bangsa-bangsane sane osan, ipuntan bina sakadi singa sane ngrereh teda ringalase wiadin ring tegal pangonane. Ipunngranjing ring pantaran biri-birine saha nyaraptur mokeng-mokeng biri-birine punika kantosdados makudang-kudang pukang, tur nentenwenten anak sane rauh nulungin. 9 Israel pacangngaonang mesehipune tur pacang nyirnayangipun makasami.10 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Dikalane ento Ulun lakar nyuangjaran-jaran kitane muah ngrusak kreta-kretankitane. 11Ulun lakar ngrusak kota-kota anedi gumin kitane tur nguug benteng-bentengkitane makejang. 12Ulun lakar nyirnayangsabuk pangiwa ane anggon kita muah baliantenung kitane lakar kaadang Ulun. 13Ulunlakar nyirnayang arca-arcan kitane muahpalinggih-palinggih kitane ane suci, tur kita tusingenu buin lakar nyungsung barang-barang pagaenkita padidi. 14Ulun lakar nyirnayang palawatan
NABI MIKA 5.15–6.5 1456
Dewi Aserane ane di gumin kitane tur nguugangkota-kotan kitane. 15 Sajeroning pidukan Ulunengendih murub Ulun lakar nibakang pangwalesmarep teken bangsane ane tusing sa nut tekenUlun.”
Wicaran Ida Sang Hyang Widi Wasamarep ring wong Israele
6 1 Pirengangja wicaran Ida Sang HyangWidi Wasa marep ring bangsa Israele.
Matangija duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa,tur nikayangja wicaran Palungguh IRatune,mangdane gunung-gunung miwah bukit-bukitepada miragi pangandikan Palungguh IRatune.2 Ih gunung-gunung, ih dasar gumi ane langgeng
padingehangja wicaran Ida Sang Hyang WidiWasa! Ida Sang Hyang Widi Wasa madue wicaramarep teken kaulan Idane. Ida mapakayunannalih bangsa Israele.3 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Ih parakaulan Ulune, apa ane laksanayang Ulunmarep teken kita? Tetegenan apa ane suba taenpategenang Ulun teken kita? Tegarang sau nsabdan Ulune. 4Ulun suba ngajak kita rarud pesuuli Mesir, Ulun suba mebasang kita uli tongoskitane dadi panjak. Ulun ngutus Musa, HarunmuahMiryam buat nuntun kita. 5 Ih kaulan Uluneingetangja rencanan Sang Prabu Balake ane uli
NABI MIKA 6.6–8 1457
Moab ane lakar kalaksanayang marep teken kita,tur buka kenken abetne Bileam pianak Beorengraos teken ia. Buina ingetangja paundukanane suba kasidan di jalan, ngawit uli tongosenginep di Si m kan neked di Gilgal. Ingetangjapaundukane ene, sinah kita lakar ngresep tekenunduk ane suba laksanayang Ulun buat lakarngrahayuang kita.”
Pakarsan Ida Sang Hyang Widi Wasa6Napike sane patut aturang ang ring Ida
Sang Hyang Widi Wasa, Widi sane ring suargan,rikalane ang mabak ring ayun Idane?Punapike ang patut makta godel bantengmakadados aturan sane maborbor pabuat Ida?7 Punapike Ida Sang Hyang Widi Wasa ledang ringkayun, yening ang ngaturang ring Ida biri-biripanyatusan wiadin minyak saitun sane membahtan papegatan? Punapike ang patut ngaturangpianak ange sane pinih keliha, buat nebusdosa-dosan ange? 8 Boyaja kadi asapunika! IdaSang Hyang Widi Wasa sampun mapaica dauhpangandika ring ang sareng sami ngeniangpaindikan sane becik. Sane arsayang Ida ringang sareng sami inggih punika: malaksana sane
adil, nyinahang kapitresnan sane tan rered-rered,tur ngas bak ring Ida Sang Hyang Widi Wasamaduluran manah sane alap asor.
NABI MIKA 6.9–16 1458
9Wicaksana pisan sang sane ajerih ring IdaSang Hyang Widi Wasa. Ida ngandika ring kotanepunika, sapuniki: “Padingehangja, ih anak anemapunduh di kota! 10 Sig umah jlemane jaat dituliu ada brana ane bakatanga baan mamekel.Ia nganggon panakehan ane palsu, undukane mula ge ngin Ulun. 11 Kenkenang Ulunngampurayang anake ane nganggon mbanganmuah panakehan ane palsu? 12Anake ane sugihnyaki n anake was, buina kita ajak makejangbogbog. 13 Ento awanane Ulun suba sedia lakarngawi n nguug tur nyirnayang kita uli kranadosa-dosan kitane. 14 Kita lakar ngamah, nangingtusing betek, malahan kita lakar enu layah. Kitalakar ngisiang barang-barang, nanging kita tusinglakar nyidayang nyepel barange ento. Saananingane sepel kita lakar sirnayang Ulun di pasiatan.15 Kita lakar nyambeh bibit nanging kita tusinglakar manyi. Kita lakar meres lengis saitun,nanging kita tusing lakar taen nganggon lengiseento. Kita lakar ngae anggur, nanging kita tusinglakar taen nginem anggure ento. 16 Paundukaneene lakar kasidan buka keto, sawireh kita nuu nlaksanan Sang Prabu Omri muah pianakne Akabane jaat. Kita nerusang kawicaksanannyane,ento krana Ulun lakar ngrusak kita, tur makejanganake lakar nganistayang kita. Di sakuub guminekita lakar tansah kanistayang.”
NABI MIKA 7.1–6 1459
Kasugihan wong Israele sampun tuna
7 1 Sampun tan wenten sane nyandangajap-ajap malih. Tiang tan bina sakadi anake
sane seduk sane nenten polih woh taru anganasiki ring punyannyane miwah nenten polihanggur ring punyan anggure. Woh anggur miwahwoh aane sami sampun kalap. 2Nenten wentenjadma sane jujur kantun ring jagate punika.Nenten wenten jadma sane as bak ring IdaSang Hyang Widi Wasa. Anake suang-suangpada ngrereh sela pacang ngamademang anak.Anake suang-suang pada morosin mpalnyane.3 Ipun sami pada ririh buat mapakardi ala.Paraprakangge lan parahakime pada kuduanring tetombokan. Anake sane kalekin maosangring ipun indik sane dotang ipun, punika awinanipun sareng-sareng mapaiguman. 4 Jadmanesane pinih becik miwah pinih jujur ring pantaranipune, taler tan paguna waluya sakadi ketkete.Sampun rauh panemayannyane, Ida Sang
Hyang Widi Wasa pacang nyisipang jadmane,sakadi pituduh Idane malantaran paranabine.Sane mangkin ipun pada bingung. 5 Sampunangjapracaya ring parapisaga miwah nguguparasawitran semetone. Tangarin pisan mabaosyadiastun marep ring rabin semetone. 6 Rikalapunika ipianak muani pacang nganistayang
NABI MIKA 7.7–10 1460
bapannyane sakadi anak sane nambet, ipianaksane luh nglawan memennyane, samalihaparaibune pacang ieg nglawan matuannyaneluh, tur meseh anake punika wenten sajeroningkulawargannyane niri.7 Sakewanten ang tan mari pacang nyantosang
Ida Sang Hyang Widi Wasa. Tiang pacangngajap-ajap Ida Sang Hyang Widi Wasa sanengrahayuang ang. Widin ange pacang mirengpinunas ange.
Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica karahayuan8Meseh-meseh iragane nenten polih dadalan
buat nyumbungang dewekmarep ring iraga. Iragasampun labuh, nangingke pacang bangun malih.Sane mangkin iraga sedek kaliput antuk petengdedet, nanging Ida Sang HyangWidi Wasa pacangngicen iraga galang. 9 Iraga sampun madosapamantuka ring Ida Sang Hyang Widi Wasa tursane mangkin iraga patut negen pidukan Idaneajebos. Nanging ring pamupu pun Ida pacangnindihin iraga, tur matutang sakancan paindikansane iwang sane sampun ka bakang ring iraga.Ida pacang nuntun iraga ka genahe galang. Iragapacang urip tur manggihin Ida ngrahayuangiraga sami. 10 Irika parameseh iragane ngatonangindike puniki tur ipun pacang kimud, inggihpunika mesehe sane pecak mataken ring ang:
NABI MIKA 7.11–15 1461
“Dijake Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widinjerone?” Iraga pacang manggihin ipun pada kaon,kajekjek tan bina sakadi endute ring margine.11 Ih wong Yerusalem, panemayan buat
ngwangun malih tembok kotane sampun rauh.Ring masane punika wewidangan ragane pacangkalinggahang. 12 Rakyat ragane pacang rauhmawali ring ragane saking sakuubing jagat,luiripun saking Asur sane bedangin, sakingMesir sane bedelod, saking wewidangan Eprate,saking segara miwah saking gunung-gunung sanedoh-doh. 13Nanging jagate pacang dados tegalmelakang, uli krana jadmane sane jaat-jaat sanemagenah irika.
Ida Sang Hyang Widi Wasa kawelas arsanmarep ring wong Israele
14Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, angonangjakaula druene, inggih punika kaula seselikandruene. Yadiastun ipun magenah ring tegalmelakange, irika taler wenten tanah sane gemuhlanduh ring kiwa tengennyane. Lugrainja ipunngrereh teda ring pangonane sane lumlum ringBasan miwah ring Gilead, sakadi sane sampunmargiang ipun ring masa sane sampun-sampun.15Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, rarisangja
ngardi katawahan-katawahan pabuat angsakadi sane sampun kardi Palungguh IRatu
NABI MIKA 7.16–20 1462
ritatkala Palungguh IRatu nuntun ang rarudsaking Mesir. 16 Parabangsane pacang ngetonpaindikan punika, tur jaga bingung sajeroningkasitenganipune. Sajeroning ipun rumasaresres, ipun jaga nekep bungu pune, tur nekepkupingipune. 17 Ipun pacang maguyang ringbuke sakadi ula. Ipun pacang medal sakingbenteng-bentenge sarwi ngetor malantaranajerihipune. Ipun pacang ajerih ring Ida SangHyang Widi Wasa, Widin iragane.18Nenten wenten Widi sane sakadi Palungguh
IRatu, duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa.Palungguh IRatu ngampurayang dosa-dosankaula druene sane kantun urip mangkin.Palungguh IRatu nentenja kantun duka ngantossalami-laminipun, nanging Palungguh IRatuledangmalih ngetelang sih pasuecan sane nentenrered-rered ring ang. 19 Palungguh IRatu malihpacang asung lugraha ring ang sareng sami.Palungguh IRatu pacang nyekjek dosa-dosan
ange ring sor buk padan Palungguh IRatu,tur jaga ngentungang punika ka dasar segarane.20 Palungguh IRatu pacang nyinahang kasa anmiwah sih pasuecan Palungguh IRatune sanenenten rered-rered ring kaula druen PalungguhIRatu, parakaturunan Dane Abraham miwahDane Yakub, sakadi janjin Palungguh IRatune ringleluur ange sane nguni.
NABI NAHUM
1 1 Puniki sabda ngeniang kota Niniwe, inggihpunika wahyu sane kakantenin antuk Dane
Nahum saking Elkos.
Pidukan Ida Sang Hyang Widi Wasatumiba ring kota Niniwe
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa nenten ledangyen wenten sane nyamenin Ida, turIda nyisipang anake sane nglawan Ida.Sajeroning pidukan Idane, Ida nibakangpangwales ring anake punika.
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa nentenja gelisduka, nanging Ida maha kuasa tur Ida tanmanggayang jadmane sane dursila tankeni pasisip.
Dijaja Ida Sang Hyang Widi Wasa mamargi, irikawenten angin ribut. Guleme punika tanjaos ring abune sane malepuk malantaran
cokor Idane.4 Ida mrentahang segarane, tur segarane punika
raris tuh. Ida sane ngawinang tukade padatuh. Tegal-tegale ring Basan dados tuh,Gunung Karmele magentos dados marupa
NABI NAHUM 1.5–9 1464
soklat, tur sekar-sekare ring Libanon padalayu.
5 Ring ayun Ida Sang Hyang Widi Wasagunung-gununge pada magejeran,tur bukit-bukite dados enceh. Tanahemagenjongan rikala Ida rauh, tur jagat lanrakyatnyane makasami pada ngetor.
6 Sirake sane nyidayang kantun urip, yening IdaSang Hyang Widi Wasa duka! Sirake sanejaga nyidayang urip rikalaning dukan Idaneangarab-arab? Ida mriokang bendun Idanesane murub, tur batu-batune nyag dadosabu ring ajeng Idane.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa maraga becik.Ida nyayubin parakaulan Idane ring masakamewehane, tur miara anake sanemawali tangkil ring Ida.
8 Sakadi blabare ageng sane mamuuk, Idangenyagang meseh-meseh Idane, tur Idangamedalang anake sane purun nglawanIda.
9Napike awinanipun ragane saigum jaganglawan Ida Sang Hyang Widi Wasa?Ida pacang ngenyagang ragane. Wantahapisan kewanten anake mrasidayangnglawan Ida.
NABI NAHUM 1.10–15 1465
10 Sakadi bun duine miwah sumine sane tuh,ragane pacang kabasmi.
11 Ih Niniwe, uli tengah ibane lakar metujlema aukud ane setata ngreka kacorahantur ngrincikang daya buat nglawan Ida SangHyang Widi Wasa. 12 Ida Sang Hyang WidiWasa ngandika ring kaulan Idane bangsa Israelsapuniki: “Yadiastuja bangsa Asure ento sitengtur ajaka liu, nanging ia lakar kanyagang kantelah. Ih parakaulan Ulune, Ulun suba nibakangkasangsaran teken kita nanging Ulun tusing lakarbuin ngae ane buka keto marep teken kita. 13Anejani Ulun lakar nyuudang kakuatan Asure nindeskita, tur lakar ngetep ante-antene ane negulkita.”14 Puniki pawarah Ida Sang Hyang Widi Wasa
ngeniang indik bangsa Asure: “Ia tusing lakarngelah katurunan ane lakar nutugang adanne.Ulun lakar ngenyagang arca-arca ane di tengahpuran dewa-dewanne. Ulun lakar nyediangkuburan pabuat bangsa Asure, sawireh ia tusingpantes enu idup.”15 Indayangja cingakin, punika wenten utusan
sane rauh saking gunung-gununge makta orsane becik. Ipun sedek kantun ring margi, buatngor ang kamenangan. Ih bangsa Yehuda,marerainan tur taurja sesangin semetone ring
NABI NAHUM 2.1–5 1466
Ida Sang Hyang Widi Wasa. Anake sane jaatnenten pacang malih ngebug jagat semetone.Ipun sampun kasirnayang kantos basmi kerta.
Kaonipun kota Niniwe
2 1 Ih Niniwe, ragane jaga kagebug. Kakuatansane jaga ngenyagang ragane sampunrauh. Jagaja bentenge! Jagaja margine!Sregepangja ragane jaga mayuda!
2 (Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang ngwaliangmalih kaluihan Israele, sakadi sadurungmeseh-mesehnyane ngrampokin ipun.)3 Paraprajurit mesehe makta tamiang barak
tur ngangge pangangge seragam barak.Ipun sampun sregep pacang magegebug.Kreta-kreta perangnyane ngendih sakadigenine, tur kuda-kudannyane jibrag-jibrag.
4 Kreta-kreta perange pasliwer nglintang ringmargi-margine, tur ipun bulak-balik ringalun-alun kotane. Kreta-kreta punikangendih sakadi obor miwah malaibmacuet sakadi ta te.
5 Paraprawirane sami kapunduhang, danekatanjung rikala dane mangseh maju.
NABI NAHUM 2.6–11 1467
Parapanyerange mangseh ka temboke turipun ngunayang tamiangnyane dados alatpangempur.
6Gapura-gapura sane ring sisin tukade kupakmabukak, tur purine kaliput antukkaributan.
7 Sang pramesuari kambil tur kabakta medal.Parapanyeroan Idane pada ngeling sakadipaksi darane nig g tangkahnyane kabatekantuk kaduhkitannyane.
8 Sakadi toyane sane membah saking empelansane uug, rakyate ngrudug medal sakingkota Niniwe. Wenten sane jerit-jeritsapuniki: “Ngoyong-ngoyong!” nangingnenten wenten sane nyak malipetan.
9 Rampasja peraknyane, rampas masnyane.Kotane puniki bek madaging arta brana.
10 Kota Niniwene uug, kakutang tur suung.Sakancan manah anake sami benyahrehning katakutan. Entudnyane ngetor turkakuatannyane sampun telas. Muannyanesami pada kembang lece.
11 Sane mangkin dijake kotane sane sakadi guansinga punika, genah panak-panak singanepada neda tetedannyane, genah sane
NABI NAHUM 2.12–3.3 1468
kungsi antuk singane luh wiadin muani,genah panak-panaknyane muponinrahayu?
12 Singane punika ngamademang tetedannyanetumuli kapukang-pukang buat kawehinmpal miwah panak-panaknyane, tur
ipun ngebekin guannyane antuk dagingmapukang-pukang.
13 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasangandika kadi asapuniki: “Ulun ene musuhkitane. Ulun lakar ngedeng kreta-kreta perangkitane. Paraprajurit kitane lakar ma di pasiatantur Ulun lakar nyemak sakancan barang ane subarampas kita uli anak lenan. Kakuasan kitane digumine tusing enu buin madingehan.”
3 1 Sengkala ragane ih kota sane dados tukangngamademang anak, kota sane bekmadaging arta brana rerampasan miwahbarang rampokan.
2 Piragiangja suaran pecute, gredegan roda-rodane, kredekan buntut kudane miwahkrosokan kreta-kreta perange.
3 Pasukan sane nunggang kuda mangsehngebug. Pedang-pedange ngreneb turtumbake makelep. Bangke-bangkenemadugdug, tur bangken jadmane padem
NABI NAHUM 3.4–9 1469
tan keni winilang ngawinang anake padakatanjung.
4 Kota Niniwe, sundele punika mangkinkasisipang. Ipun jegeg pisan tur nganggenpangiwa. Ipun ngawinang bangsa-bangsane pada kasemaran, raris bangsapunika kapanjakang.
5 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasamasabda sapuniki:“Ih Niniwe, Ulun lakar nyisipang kita. Ulun
lakar nglalungin kita apang tepukina tekenbangsa-bangsane, tur parabangsane lakarpada nepukin kimud kitane.
6Ulun lakar nganistayang kita, tur ngaput kitabaan leteh. Anake lakar pada mabalih kitamaduluran karesresan.
7Makejang anake ane ngenot kita lakar padamakirig tur pada ngraos kene: ‘KotaNiniwene suba uug. Nyenke ane lakarmadalem ia? Nyenke ane lakar nglipur ia?’”
8 Ih Niniwe, apake iba melahan teken kota Tebeane dadi ibukotan Mesire? Ia masih ngelah tukadane nyayubin ia patuh buka temboke, nah entoTukad Nile ane dadi bentengne. 9 Ia mrentahSudan muah Mesire, tur kakuasannyane tusingada watesne. Gumi Libiane dadi kan nnyane.
NABI NAHUM 3.10–17 1470
10Nanging yadiastu keto, rakyat Tebenemasih suba kaselong. Disabilang belokanjalane pianak-pianaknyane ka g g kan ma .Parapamimpinnyane katehang maante tur ialantas kadum-dum baan anake ane nawan ia.11 Ih Niniwe, kita masih lakar punyah klenger,
kita lakar makeneh ngluputang dewek uli sigmusuh-musuh kitane. 12 Benteng-bentengkitane makejang lakar patuh buka punyan aaneane buahne suba mayang. Yen ia ogar, sinahbuahne lakar pacepolpol ulung di bungut kitane.13 Paraprajurit kitane lakar dadi buka anake luh,tur gumin kitane tusing ada ane melanin diarepanmusuh-musuh kitane. Palang-palange anedi gapura-gapuran kitane lakar benyah amah api.14 Timbaang ibane yeh pasediaan dikalane kitasuba kakurung, tur kuatangja benteng-bentengkitane. Jekjekja luluhe anggon bata, turangkidangja panyitakanne. 15 Kenkenang kitajamapakibeh, nanging kita masih lakar ma puunwiadin ma di pasiatan. Kita lakar kasapuh bukapamupone amah balang, yadiapinja kita liu bukabalange. 16 Parasudagar kitane liunan tekenbintang-bintange di langite, nanging ane jani iamakejang pada telah buka balange ngebatangkampidne laut makeber. 17 Paraprakanggonkitane liu buka balange asebun ane nongos ditembok-temboke dimasan dingine. Nanging
NABI NAHUM 3.18–19 1471
dikalan suryane endag, ia pada makeber turtusing ada anak nawang kija kaden pakaadnyane.18 Ih ratun wong Asure, paragubernur kitane
makejang suba ma , tur parasulinggih kitanesuba pules sakayang-kayang. Rakyat kitanepablesat di gunung-gununge, tur tusing adaanak ane ngajak ia buin mulih. 19 Sakit a nkitane tusing prasida kubadin, tur tatu-tatunkitane tusing lakar dadi uas. Sakancan anake aneningehang unduk uug kitane lakar andup-andupkabatek baan liang idepne. Apake ada anak aneluput uli laksanan kitane ane tan mari jaat ento?
NABI HABAKUK
1 1 Puniki pawuwus Ida Sang Hyang Widi Wasa,sane sinahang Ida ring Nabi Habakuk.
Nabi Habakuk masesambatan,santukan nenten wenten kadilan
2Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, malihamunapike suenipun ang patut nunas ica,mangda Palungguh IRatu ledang mirengang turngluputang ang saking kawirosan? 3 Punapikeawinanipun Palungguh IRatu ngicen angngeton kamewehan sane kadi asapuniki?Punapike Palungguh IRatu ledang, nglanturnyingak laksana sane iwang? Karusakan miwahkawirosan wenten ring kiwa tengen ange,samaliha milehan wenten yuda miwah ieg.4Undang-undange sampun tan paji miwahtan paguna, samaliha kadilane nenten naenkamargiang. Jadmane dursila akehan mapikolihring jadmane sane patut, duaning punikakadilane kabadingang.
Pasaur Ida Sang Hyang Widi Wasa5 Sasampune punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa raris masabda ring kaulan Idane, sapuniki:
NABI HABAKUK 1.6–11 1473
“Tlektekangja bangsa-bangsane ane ada di kiwatengen kitane ento. Ditu kita lakar angob tekenunduk ane tepukin kita ento. Ulun lakar ngardipaundukan ane tusing lakar gugu kita, dikalankitane ningeh unduke ento. 6Ulun lakar nglugrainwong Babele ento kawisesan, nah ento bangsaane gemes muah brangasan ento. Bangsaneento lakar majalan pesu nylajah gumine buatngalahang gumi-gumine ane lenan. 7 Ia lakarnyebar katakutan muah karesresan. Buinasajeroning kasumbungannyane ia pada nyapakadi aku.8 Jarannyane becatan teken macan tutule muah
galakan teken cicing alase ane layah. Prajuritneane negakin jaran pada teka uli gumine anejoh-joh, tur jaran-jarannyane ngekeh tanah.Tekannyane buka kedis garudane nyandertetadahannyane.9Wadua balannyane pada mangseh
ngambekang kawirosan, tur asing-asing anakepada karesresan dikalane ia teka. Tawanannyanewaluya buka biase liunne. 10 Ia pada nganistaangpararatu muah ngedekin paraprakanggone.Tusing ada benteng ane nyidaang ngandeg ia. Iapada nugdugang tanah tur ngalahang bentengeento. 11 Sasubane keto anake ane andel tekenkakuatanne niri, ia lakar malaib sirna bukaangine.”
NABI HABAKUK 1.12–16 1474
Nabi Habakuk malih ngamigmig ringIda Sang Hyang Widi Wasa
12Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, sakingpangawit Palungguh IRatu wantah maraga Widi.Palungguh IRatu wantah Widin ang, sucimiwah langgeng. Duh Ratu Sang Hyang WidiWasa, Widi miwah pasayuban ang, PalungguhIRatu sampun nyelik wong Babele tur ngardi ipunkuat ngantos ipun nyidayang ngukum angsareng sami. 13Nanging napi awinan PalungguhIRatu meneng kewanten ngaksi jadmane sanejaat miwah gemes punika? Boyake pangaksianPalungguh IRatu kalintang suci buat ngaksipaindikan sane jaat? Nentenke Palungguh IRatuge ng ring paindikan sane nenten adil? Napiawinan Palungguh IRatu meneng kewanten rikalajadmane sane patut kasirnayang antuk jadmanesane duraka?14Napi awinan Palungguh IRatu nganggep
manusane punika sakadi ulam ring segarane,wiadin mrana sane nenten maderbe pamimpin?15 Bangsa Babele ngejuk rakyate antuk pancingsakadi ngejuk ulam. Ipun maid rakyate antukjaring tur ipun maliang-liang malantaranpikolihnyane punika. 16 Ipun raris nyumbah turngaturang banten ring jaringe punika, santukan
NABI HABAKUK 1.17–2.4 1475
jaringe punika ngawinang ipun molih bebuk anmaliah-liah tur ipun dados kerta raharja.17 Punapike ipun jaga terus ngaud pedangipune
tur nyirnayang bangsa-bangsane punika saha tanmaderbe kapiolasan?
Ida SangHyangWidiWasa nyaurinNabi Habakuk
2 1 Ti ang jaga munggah ring menarapaninjoan ange, tur irika ang jaga ninjo
tur nyantosang indik sane pacang kasabdayangantuk Ida Sang Hyang Widi Wasa ring angmiwah indik pasaur Idanemarep ring sesambatan
ange.2 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica pasaur
sane kadi asapuniki ring ang: “Tulisangjaapang sinah di tebihan batune, unduk anelakar sinahang Ulun teken kita, apanga anakenyidayang mamaca, yadiastu ia ningalin tuahaseliaban dogen. 3 Tulisangja unduke ento,sawireh tonden panemayannyane kasidan.Nanging panemayannyane lakar enggal teka,tur apaja ane sinahang Ulun teken kita entolakar kasidan. Dikenkene mirib lakar kaseptekannyane, nanging an angja unduke ento;panemayane ento pas lakar teka, tur tusingjalakar buung. 4 Kene isin unduk ane sabdayangUlun: ‘Anake ane dursila, ia tusing lakar enu idup.
NABI HABAKUK 2.5–8 1476
Nanging anake ane patut, ia lakar idup, sawirehia pracaya teken Ida Sang Hyang Widi Wasa.’ ”
Sengkala jadmane sane tan patut5 Kasugihane ento palsu. Jlemane ane momo
ento sumbung muah uyang, waluya buka sangpa ne ia tusing taen lega. Ento kranane iangalahang bangsa-bangsanemakejang sakabesik.6 Bangsa-bangsa ane kalah lakar ngewerinmuah nemah misuh jlemane ane ngalahangia. Bangsa-bangsane ento pada lakar ngucapkene: “Iba nyuang barang ane tuara gelah ibane,nanging iba lakar kena sengkala. Buin amunapamakelonne iba enu terus ngalih kasugihan ajimamaksa anake ane masesilihan teken iba?”7Nanging satondene ia engsap, kita ane laad
ngalahang anak lenan, kita lakar ngadeangdewek kitane, tur kita lakar kapaksa mayahanak. Musuh-musuhe lakar teka tur ngranayangkita jejeh ngetor. Musuh-musuhe ento lakarngrampas kita. 8 Kita suba liu ngrampas rakyatparabangsane, nanging ane jani, anake ane enuidup lakar ngrampas kita, uli krana laksanankitane ane mama -ma , ane suba laksanayangkita muah uli krana kawirosan ane jalanang kitamarep teken rakyate di gumine muah marepteken kota-kotannyane.
NABI HABAKUK 2.9–16 1477
9 Kita suba kena temah! Kita suba ngranayangkulawargan kitane sugih aji barang-barang anejuang kita baan kawirosan, buina kita subangibehang apanga umah kitane aman muahtusing kena baya. 10Nanging rencanan kitaneento suba ngranayang kimud kulawargan kitane,sawirehmalantaran nguugangmakudang-kudangbangsa kita suba nguugang dewek kitane padidi.11 Kan kayang batu-batun temboke padajerit-jerit nyeri n kita muah balok-baloke padanyau n jeritane ento.12 Kita suba kena temah! Kita suba nasarin kota
aji kajaatan muah ngwangun kotane ento ajimama -ma . 13 Bangsa-bangsane ane kalahangkita pada nuyuhang dewekne aji pagaen anetan paguna, tur sakancan ane suba bangunangaento sirna amah api. Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa ane suba ngardi unduke ene.14Nanging gumine lakar bek misi kaweruh undukkaluihan Ida Sang Hyang Widi Wasa, buka pasihebek misi yeh.15 Kita suba kena temah! Sajeroning pedih
kitane, kita suba nganistayang muah ngaenangkimud mpal kitane. Kita ngranayang iakimud, makadadi silur kaluihanne. 16Ane janisuba teka panemayane kita padidi ane lakarkanistayang, tur tusing kajiang. Kaluihan kitanelakar mabalik dadi kanistan. Ida Sang Hyang
NABI HABAKUK 2.17–20 1478
Widi Wasa lakar nglugrain kita nginum uligelas ane misi pasisip kitane. Kita lakar punyahtur srayang-sruyung. 17 Kita suba ngabas alasLibanone, nanging ane jani kita ane lakar kaabas.Kita ngama ang buronnyane, nanging anejani buron-burone lakar nengkejutang kita.Unduke ene lakar kalaksanayang uli krana undukmama -ma ane suba laksanayang kita muahmalantaran kawirosan ane suba jalanang kitamarep teken bangsa-bangsane di gumine muahkota-kotannyane.18Apake gunanne arcane ento? Arcane tuah
pagaen manusa, tusing bisa ngorahang apasajabaning mobab. Apa ane nyidayang gaenapabuat anake ane ngae ia apanga anake anengae ia ento pracaya teken ia, sawireh ia entoarca ane tusing bisa ngraos. 19 Kita suba kenatemah! Kita ngraos teken kayune atugel, kene:“Rarisangja matangi!”, wiadin teken batuneatebih, kene:“Durusangja matangi!” Apakearcane ento bisa nyinahang apa-apaan tekenkita? Yadiastu ia kakaput aji perak muah mas,nanging ia tusing mangkihan.20 Ida Sang Hyang Widi Wasa malingga sig
Perhyangan Agung Idane. Asing-asing anakane ada di gumine apanga pada mepepandi ayun Idane.
NABI HABAKUK 3.1–6 1479
Pangastawan Nabi Habakuk
3 1 Puniki pangastawan Dane Nabi Habakuk:2 “Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, ang
sampun miragi saluiring paindikan sanesampun kardi Palungguh IRatu, tur angrumasa kalintang angob pisan. Sanemangkin, ring masane puniki, ledangPalungguh IRatu malih makarya pakaryansane agung, sane biasa kardi PalungguhIRatu punika. Ledang Palungguh IRatungetelang kawelas arsan, yadiastujaPalungguh IRatu sajeroning duka.
3 Ida Sang Hyang Widi Wasa malih rauh sakingEdom. Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Suci rauh saking pagunungan Paran.Kamulian Idane nglikub akasane, turmrecapada kabekin antuk kapujian Idane.
4 Ida rauh maduluran galanging ta t. Sakingtangan Idane metu sinar makebiar. Irikakawisesan Idane kasingidang.
5 Ida ngutus pinakit ngriinin Ida, turngandikayang mangda sang pangiringang Ida.
6 Yening Ida mararian, mrecapadane rarismagejeran, tur yening Ida maksian,parabangsane pada jejeh ngetor.
NABI HABAKUK 3.7–10 1480
Gunung-gununge sane langgeng padanyag, bukit-bukite sane langgeng padakelem, inggih punika bukit-bukit sanepecak marginin Ida duk purwa kala.
7 Ti ang ngeton wong Kusane pada ajerihmiwah wong Midiane pada jejeh ngetor.
8Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa, punapiketukad-tukade punika sane ngawinangPalungguh IRatu duka? Punapike segaranepunika sane ngawinang Palungguh IRatubendu? Palungguh IRatu mamargi ringduur ambune. Mega sane katempuhangin ribut sane dados kreta palinggihanPalungguh IRatune, rikala Palungguh IRatumakta kamenangan ring kaula druene.
9 Palungguh IRatu sregep jaga ngunayanggandewan Palungguh IRatune, turPalungguh IRatu sedia jaga niwakangpanah druene. Kilap druene makebiarnyibak mrecapada.
10 Rikala gunung-gununge pada ngetonPalungguh IRatu, ipun pada jejehngetor tur toyane pada masriok ngecorsaking akasane. Toya-toyane sanering sor pre wine pada makuug turombak-ombakipune nglencok tegeh pisan.
NABI HABAKUK 3.11–16 1481
11 Ritatkala panah druene makebiar ngendih turtumbak druene ngredep makelep, suryamiwah cadrane pada mandeg.
12 Sajeroning duka Palungguh IRatu mamarginglintang ring mrecapada, tur sajeroningbendu, Palungguh IRatu ngempragparabangsane.
13 Palungguh IRatu medal praya ngrahayuangkaulan Palungguh IRatune, tur prayangrahayuang sang prabu seselikan druene.Palungguh IRatu nglempag pamimpinjadmane sane dursila, tur nyirnayangpangiring-pangiringipune makasami.
14 Panah Palungguh IRatu nuek senapa nwadua balanipune rikala ipun rauh waluyasakadi angin ribute jaga nyambragang
ang makasami, tur ipun marasa liang,sakadi jadmane sane nindes anakelacur-lacur saking silib.
15 Palungguh IRatu nyekjek segarane antukkudan Palungguh IRatune tur toyane saneageng pada maluab.
16 Ti ang miragi indike punika makasamitur ang jejeh ngetor miwah bungut
ange ngejer santukan ajerih pisan.Dewek ange rumpuh macepol, tur
NABI HABAKUK 3.17–19 1482
buntut ange pada katanjung ring genahange.
Maduluran manah sane degdeg, angnyantosang panemayane sane jaga rauh,inggih punika panemayan Ida Sang HyangWidi Wasa pacang nyisipang jadmanesane ngebug ang.
17 Yadiastu wit aane nenten mawoh miwahanggure nenten mawoh, yadiastun witsaitune nenten mupu miwah pategalanenenten mupu gandum, yadiastunbiri-birine padem makasami miwah badanbantenge puyung makasami,
18 ang jaga tetep liang tur masuka rena,santukan Ida Sang HyangWidi Wasa dadosjuru rahayun ange.
19 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Luurngicen ang kakuatan, Ida ngawinangndakan ange keted, waluya sakadi
manjangane, tur Ida ma ningin angsaha rahayu ring gunung-gununge.”
NABI SEPANYA
1 1 Puniki pawuwus Ida Sang Hyang WidiWasa sane kapaicayang ring Nabi Sepanya,
duk panyeneng Ida Sang Prabu Yosia, putranIda Amon ring Yehuda. (Nabi Sepanya punikakaturunan Ida Sang Prabu Hiskia, malantaranDane Amarya, Gedalya miwah Kusi.)
Rahina pangadilan Ida Sang Hyang Widi Wasa2 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Ulun lakar nyirnayang sakancan ane ada dimrecapada. 3Ulun lakar nyirnayang sakancanmanusa muah burone, sakancan kedis muahbene. Ulun lakar ngebahang jlemane dursila.Ulun lakar nyirnayang sakancan manusane, turtusing ada ane lakar enu idup. Ulun Sang HyangWidi Wasa ane suba masabda buka keto.4Ulun lakar ngukum wong Yerusalem muah
sakancan wong Yehudane. Ulun lakar nyirnayangsisan tongos panyungsungan Dewa Baale ditu,tur tusing ada anak ane lakar buin ngingetangparapanditannyane ane nyungsung dewa-dewane ento. 5Ulun ngenyagang asing-asinganak ane menek ka raab umahne tur nyumbahmatan ai, bulan muah bintang-bintang. Ulun
NABI SEPANYA 1.6–11 1484
masih lakar nyirnayang anake ane nyungsungUlun tur masumpah lakar subak teken Ulun,nanging sasubane keto ia lantas masumpahnyambat adan Dewa Milkome. 6Ulun lakarnyirnayang anake ane mabalik ninggal Ulun, turtusing enu ngiring Ulun, anak ane tusing tangkilteken Ulun wiadin nunas tuntunan Ulune.”7 Rahinan Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun
nampek, inggih punika panemayan Ida SangHyang Widi Wasa pacang malaksana. Duaningpunika pada menengja ring ayun Idane. IdaSang Hyang Widi Wasa sampun sedia jaganampah kaulan Idane sakadi aturane. 8 IdaSang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki: “Didina panampahane ento, Ulun lakar ngukumparaprakanggone, paraputran sang prabunemuah sakancan anake ane nyalanang adat wongsunantarane. 9Ulun lakar ngukum sakancananak ane mabak buka anake ane nyungsungdewa-dewa muah anake ane mamaling turngama ang jlema buat ngebekin umah gus nneaji jejarahan.”10 Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasa
sapuniki: “Didinane ento, kita lakar ningehmunyin anak ngeling di Gapura Minane diYerusalem. Kita lakar ningeh anak masesambatandi bagian kotane ane anyar muah kuugan munyinbukit ane apih. 11Dikalan ningeh unduke ento,
NABI SEPANYA 1.12–16 1485
pada ngeling tur masesambatanja ih kita anenongos di bagian kotane ane di tebenan, sawirehsakancan sudagare lakar ma .12Didinane ento Ulun lakar nyemak lampu laut
ngledah kota Yerusaleme. Ulun lakar ngukumanake ane ngagu muah andel teken deweknepadidi, ane ngraos kene: ‘Ida Sang Hyang WidiWasa tusing lakar ngudiang-ngudiang, yadianngardi ane melah wiadin ngardi ane jelek.’13 Kasugihannyane lakar kajarah muah umahnelakar kuugang. Ia lakar tusing taen nongosinumah ane gaena, wiadin nginum anggur uli abiananggur ane pulana.”14 Rahinan Ida Sang Hyang Widi Wasa sane
luih punika sampun nampek, kalintang nampektur digelis pacang rauh. Rahinane punika jagadados rahina sane meweh pisan, kantos yadianprajurite sane paling suradirana taler jaga ngelingsajeroning putus asa. 15 Rahinane punika dadosrahina kasedihan, rahina kamewehan miwahbaya, rahina karusakan miwah kuugan, rahinasane peteng dedet miwah ngremeng, rahina sanebadeng miwah kaliput antuk gulem. 16 Rahinasane kalikub antuk suaran trompet perangmiwah suryak prajurit sane ngebug kota-kotasane mabenteng miwah menara-menara sanetegeh-tegeh.
NABI SEPANYA 1.17–2.3 1486
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda kadiasapuniki: “Ulun lakar niwakang bencana anebuka keto teken manusane, apanga asing-asinganake lakar pada pa gabag milehan buka anakebuta. Ia suba pada madosa marep teken Ulun,tur ane jani ge hnyane lakar kakecorang bukayehe, tur bangkennyane lakar nylempang berekduur tanahe.”18 Ring rahinane punika ritatkala Ida Sang
Hyang Widi Wasa nyinahang pidukan Idane,yadian sakancan perak miwah masipune,nenten jaga mrasidayang ngrahayuang ipun.Sakuub mrecapada pacang kasirnayang antukkamuruban pidukan Idane. Ida jaga mapaicapamuput, pamuput sane nadak, ring sakancansane urip ring mrecapada.
Pawarah-warah mangda kapok
2 1 Inggih bangsa sane nenten maderbe kimud,balikangja pepineh semetone, 2 sadurung
semeton layu tur padem sakadi sekare, sadurungpidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa angarab-arabnibenin semeton, sadurung rauh panemayanIdane nyinahang pidukan Idane. 3Mabalikja kaayun Ida Sang Hyang Widi Wasa, ih sakancanrakyat sane alap asor ring jagate, sane sa nutring sapa tah Idane. Laksanayangja paindikansane patut tur asorangja ragan semetone ring
NABI SEPANYA 2.4–8 1487
ayun Ida Sang Hyang Widi Wasa. Menawitasemeton jaga mrasidayang ngelidin ukumanerikala rauh panemayan Ida Sang Hyang WidiWasa nyinahang pidukan Idane.
Ukuman buat bangsa-bangsa sanering kiwa tengen bangsa Israele
4Nenten wenten anak sane jaga kantunurip ring kota Gasa. Kota Askelone jaga suungmangmung. Rakyate ring Asdod jaga kulahsajeroning aselid, tur jadmane ring Ekron jagakulah saking kotanipune. 5 Ih iba wong Pilis n,jlema ane nongos di pasisi, iba suba kukum. IdaSang Hyang Widi Wasa suba nibakang pasisipteken iba. Ida lakar nyirnayang iba, tur tusingada angan aukudko anak ane lakar enu idup.6 Tanah ibane ane di pasisi lakar dadi tegalnengan, ane misi kubu-kubun pangangon muahkandang-kandang biri-biri. 7Wong Yehuda aneenu idup lakar ngaug gumin ibane. Ia lakarngangonang ingon-ingonnyane ditu muah pulesdi umah-umahe di Askelon. Ida Sang HyangWidi Wasa, Widinnyane lakar ngiangin ia, turngawanang ia buin gemuh landuh.8 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa masabda sapuniki: “Ulun suba mirengwong Moab muah wong Amone minjulin turnganistayang kaulan Ulune, buina nyumbungang
NABI SEPANYA 2.9–14 1488
dewek mungguing ia lakar ngrampasguminnyane. 9 Sasajaane Ulun ene Widin Israeleane nyeneng. Ulun masumpah, mungguingMoab muah Amon lakar kasirnayang patuh bukaSodom muah Gomorane. Ia lakar dadi tongosanak ngalih uyah tur uug sakayang-kayang, buinakatumbuhin baan ketket. Parakaulan Uluneane enu idup, lakar ngrampas ia, tur nyuangtanahnyane.”10 Kadi asapunika indik wong Moabe miwah
wong Amone pacang kasisipang, malantarankasumbungan miwah kangaguanipune miwahmalantaran ipun nganistayang kaulan Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa. 11 IdaSang Hyang Widi Wasa jaga ngemprag ipun. Idapacang nelasang dewan mrecapadane sami, tursasampune punika sakancan bangsane pacangnyungsung Ida ring guminnyane suang-suang.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa taler pacang
ngamademang wong Sudane.13 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga ngunayang
kawirosan Idane buat nyirnayang wong Asure.Ida jaga nadosang kota Niniwene punika suungmangmung tur uug miwah tegal melakang sanetuh latuh. 14 Kotane punika jaga dados genahpapunduhan ingon-ingon miwah sato sawarna-warni sane pada medem-medeman. Paksiclepuke jaga magenah ring pantaran uug-uugane
NABI SEPANYA 2.15–3.4 1489
punika, tur kuuk-kuuk saking jendela-jendelane.Paksi guake gaak-gaak ring trundagnyane.Taru arase ring wewangunannyane pacangkabusbusin. 15 Kadi asapunika paindikan sanejaga nibenin kota sane kalintang sumbung ringkawisesannyane niri, tur ngaden dewekipunesampun rahayu. Wong kotane punika ngaden,mungguing kotanipune punika kota sane pinihagung ring jagate. Ipun jaga dados genah sanekalintang suung mangmung, jaga dados genahsato alase pada masayuban. Sakancan anakesane nglintang irika jaga pada karesresan turmakeketan.
Dosan kota Yerusalememiwah karahayuannyane
3 1 Sengkala pisan ipun kota Yerusaleme,kota sane jaat miwah brontak, sane
nindes rakyatnyane niri. 2 Ipun sampun nentennglinguang Ida Sang Hyang Widi Wasa wiadinningehang panglemek Idane. Ipun sampunnenten pracaya ring Ida Sang Hyang WidiWasa miwah nenten nunas pitulungan Idane.3 Paraprakanggennyane waluya sakadi singa saneaung-aung. Parahakimnyane waluya sakadi asuajage sane layah, sane kalintang loba tur nentennumanang tulange kantos benjang semengane.4 Paranabine pada nyapa kadi aku tur pekel.
NABI SEPANYA 3.5–8 1490
Parapanditane ngletehin barang-barang sanesuci miwah ngesehin pidabdab Ida Sang HyangWidi Wasa manut pepinehnyane niri. 5NangingIda Sang Hyang Widi Wasa kantun malinggih ringkotane punika. Ida nglaksanayang paindikan sanepatut tur nenten naen nglaksanayang paindikansane iwang. Nyabran semengan Ida tansahmapaica kadilan ring kaulan Idane. Yadiastunkadi asapunika jadmane sane dursila kantun talermalaksana iwang saha nenten maderbe rasakimud.6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:
“Ulun suba nyampatang bangsa-bangsanemakejang. Ulun suba nguugang kota-kotannyanetur tembok muah menarannyane depang Ulunenu uug maglaturan. Kota-kotane pada suungmangmung, jalan-jalane pada puyung, tusingada anak ane enu idup. 7 Kaden Ulun mungguingkaulan Ulune lakar nyak subak teken Ulunmuah ningehang panglemek Ulune, mungguingia tusing taen engsap teken peplajahan ane subaurukang Ulun teken ia. Nanging enggal pesan iamabikas jele buka ane suba-suba.”8 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“An angja! An angja panemayan Ulunelakar nalih bangsa-bangsane ento. Ulun subangamas ang lakar munduhang bangsa-bangsanemuah sakancan kaprabone, apanga ia ngrasayang
NABI SEPANYA 3.9–15 1491
kawisesan pidukan Ulune. Gumine makejanglakar kasirnayang baan pidukan Ulune aneangarab-arab.9 Sasubane keto, Ulun lakar nyilurin jleman
bangsa-bangsane ento, tur ia lakar ngastawateken Ulun ngraga, tur tusing teken widi anelenan. Ia ajaka makejang lakar pada sa nut tekenUlun. 10 Yadian uli Sudan ane joh kaulan Uluneane pasrambiah lakar pada ngaturang aturanteken Ulun. 11Dimasane ento, kita kaulan Ulune,kita tusing buin nyandang kimud, baana kitasuba brontak nglawan Ulun. Ulun lakar ngaadangsakancan anake ane sumbung tur ngagu, tur kitatusing buin brontak nglawan Ulun sig gunungUlune ane suci, 12Ulun lakar numanang kaulaane alap asor muah lemet, ane nyak nunaspitulungan teken Ulun. 13Wong Israele ane enuidup tusing lakar malaksana pelih teken anaklenan muah tusing mobab, wiadin tusing ngapusanak. Ia lakar pada gemuh landuh muah kertaraharja, tur tusing takut teken nyen jua.”
Kidung kaliangan14Makidung tur masuryakja maliang-liang, ih
wong Israel! Pada masuka renaja sakingsaguluking a , ih Yerusalem!
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa sampun nguusangpasisip semetone; Ida sampun ngingsirang
NABI SEPANYA 3.16–20 1492
sakancan meseh-meseh semetone. IdaSang Hyang Widi Wasa, ratun Israele,ngiangin semeton; nenten wenten malihsane nyandang taku n.
16 Sampun rauh panemayane, Ida jaga ngandikaring kota Yerusalem, sapuniki: “Edajajejeh, ih kota Sion! Edaja baanga limanibane kepek!
17 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin ibanengiangin iba. Kawisesan Idane ngicen ibakamenangan. Ida Sang Hyang Widi Wasalakar ledang teken iba, tur sajeroningsih pasuecan Idane, Ida lakar ngicen ibaidup ane anyar. Ida lakar makidung muahledang ring kayun ulihan iba,
18 patuh buka liang anake ane marerainan.”Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika sapuniki:“Ulun suba nyuudang ukuman panyengkalane,
tur ngentungang kimud ibane.19 Suba teka panemayannyane! Ulun lakar
ngukum anake ane nindes iba. Ulun lakarnyegerang sakancan anake ane rumpuh,tur ngamulihang anake ane maselong.Ulun lakar ngesehin kimudne aji kaluihan.Tur gumine makejang lakar pada muji ia.
20 Suba teka panemayannyane! Ulun lakarngamulihang rakyat ibane ane sambragpablesat. Ulun lakar ngadakang apang
NABI SEPANYA 3.20 1493
iba kabinawa ka sakuub gumine, turngadakang apang iba buin gemuh landuh.”
Kadi asapunika sabdan Ida Sang Hyang WidiWasa.
NABI HAGAI
Pituduh Ida Sang Hyang Widi Wasa mangdaPerhyangan Agunge malih kawangun
1 1 Ring taun sane kaping kalih, panyenengIda Sang Prabu Darius ring Persia, ring
tanggal apisan sasih sane kaping nem, IdaSang Hyang Widi Wasa masabda malantaranNabi Hagai. Pawuwus Idane punika ka ba ringDane Serubabel okan Dane Seal el, sane dadosgubernur ring Yehuda, miwah ring Dane Yosuaokan Dane Yosadak, sane madeg dados PanditaAgung.2 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa
ngandika ring Nabi Hagai, sapuniki: “Bangsaneene pada ngorahang, mungguing jani tondenmasanne buat ngwangun buin PerhyanganAgung.” 3Duaning punika Ida Sang Hyang WidiWasa raris mapaica pawuwus ring bangsanepunika, malantaran Nabi Hagai, sapuniki: 4 “Ihparakaulan Ulune, ngudiang dadi kita nongosinumah ane melah, nanging Perhyangan AgungUlune enu uug? 5 Tusingke kita ngrasayang undukane puponin kita jani? 6 Kita liu nyambehangbibit, nanging maan pamupon tuah abedik, kita
NABI HAGAI 1.7–11 1495
ngelah dedaaran ane lakar daar kita, nangingtusing nyandang buat ngwaregang basang kitane.Kita ngelah anggur ane lakar inem kita, nangingtusing nyandang buat nglegaang kita. Kitangelah panganggo nanging tusing nyandang buatngangetang awak kitane. Buina anake ane magaenanggap upah, upahne tusing nyandang buatpangupajiwannyane. 7 Tusingke kita nawang,apa kranane kan buka keto? 8Ane jani kemajaluas ka gunung ngalih kayu, tur jujukangja buinPerhyangan Agunge. Ditu Ulun lakar ledang turkasungsung amun patutne.9 Kita ngajap-ajap apang maan pamupon liu,
nanging kita mupu tuah abedik. Buina dikalankitane ngaba pamupon kitane ento mulih,Ulun ngampehang aji angin. Apa kranane dadiketoang Ulun? Sawireh Perhyangan AgungUlune enu uug, nanging kita suang-suang padakumuh ngitungang umah kitane padidi dogen.10 Ento kranane tusing ada ujan, tur tusing adaen k-en kan ane nyidayang men k. 11Ulun subanibakang masan tuh teken gumine, tur bukite,teken tegalan gandume, teken abian angguremuah teken abian saitune, teken sakancan anepupuanga baan gumine, teken manusa muahteken burone muah teken sakancan ane lakarpupuang kita.”
NABI HAGAI 1.12–15 1496
Rakyate sairing ring pituduhIda Sang Hyang Widi Wasa
12 Irika Dane Serubabel miwah Dane Yosuamiwah sawatek rakyate sane sampun mawalisaking paselongan ring Babel, sami padanglaksanayang sapituduh Ida Sang Hyang WidiWasa, Widinnyane, sakadi sane kapituduhangring dane miwah ipun sareng sami. Dane miwahipun sareng sami pada ajerih miwah sa nutring Nabi Hagai, utusan Ida Sang Hyang WidiWasa. 13 Irika Nabi Hagai ngrauhang pawuwusIda Sang Hyang Widi Wasa ring rakyate, kadiasapuniki: “Ulun lakar ngiangin kita. Aketo janjinUlune.” 14 Ida Sang Hyang Widi Wasa mangunangsemangat sakancan anake buat makaryaring Perhyangan Agung, inggih punika DaneSerubabel, gubernure ring Yehuda, Sang PanditaAgung Yosua miwah sakancan rakyate sanesampun mawali saking paselongan. Dane miwahipun pada ngawi n makarya ring PerhyanganAgung Idane Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaWisesa, Widinnyane, 15 ring tanggal patlikur sasihsane kaping nem, ring taun sane kaping kalih,panyeneng Ida Sang Prabu Darius.
NABI HAGAI 2.1–9 1497
Kamulian Perhyangan Agunge sane anyar
2 1 Ring tanggal slikur, sasih sane kaping pituring taun punika, Ida Sang Hyang Widi Wasa
malih masabda malantaran Nabi Hagai. 2 Idangandikayang mangda Nabi Hagai mabaos ringGubernur Serubabel, ring Pandita Agung Yosuamiwah ring rakyate sami, kadi asapuniki: 3 “Adakedi pantaran kitane ane enu inget kenken laadkaluihan Perhyangan Agunge? Jani kenkenkerasane tepukin kita? Rasane buka mirib tusingmaji. 4Nanging ane jani edaja kita nglemenah.Garapja gegaene ento, sawireh Ulun ngianginkita. 5Dugas kitane rarud uli Mesir, Ulun majanjimungguing Ulun lakar setata ngiangin kita. Uluntetep enu ngiangin kita. Wireh keto edaja kitajejeh.6 Tusingja buin makelo, Ulun lakar ngejerang
langit muah gumine, daatane muah pasihe.7Ulun lakar nguugang bangsa-bangsanemakejang, kasugihannyane lakar abana mai, turPerhyangan Agunge lakar bek misi arta brana.8 Sakancan perak muah mas ane ada di gumineento duen Ulune. 9 Perhyangan Agunge aneanyar lakar luihan teken Perhyangan Agunge anelawas, tur ditu Ulun lakar mapaica gemuh landuhmuah kerta raharja teken kaulan Ulune.” Kadi
NABI HAGAI 2.10–14 1498
asapunika sabdan Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa.
Nabi Hagai mapakeling parapanditane10 Ring tanggal patlikur, sasih sane kaping sia,
taun sane kaping kalih panyeneng Ida SangPrabu Darius, Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa, masabda malih ring Nabi Hagai.11 Sapuniki sabdan Idane: “Takonangja tekenparapanditane, pidabdab ane buka kene: 12 Yenpet ada anak nyemak daging ane suba kasuciangbuat aturan atebih uli aturane ento, laut abanasig keliman jubahne, lantas jubahne entongosod ro , dedaaran ane lebeng, anggur, lengissaitun, wiadin soroh dedaaran ane lenan, apakededaarane ento masih dadi suci?”Rikala indike punika katakenang, parapanditane
raris masaur sapuniki: “Nenten suci.”13 Irika Nabi Hagai raris mataken, sapuniki:
“Yen pet wenten anak leteh santukan ipunsampun ngusud sawa, raris ipun ngusud salahtunggil ajeng-ajengane punika, punapike indikengawinang ajeng-ajengane punika taler dadosleteh?”Parapandita punika masaur sapuniki: “Inggih.”14 Irika Nabi Hagai raris ngandika sapuniki: “Ida
Sang Hyang Widi Wasa ngandika mungguingkadi asapunika taler paindikan sane katepekang
NABI HAGAI 2.15–19 1499
ring rakyate ring bangsane puniki miwah ringsakancan pamuponnyane. Duaning saananingsane aturang ipun ring genah pamorboran punikamakasami leteh.”
Ida Sang Hyang Widi Wasamajanji jaga mapaica merta
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda, kadiasapuniki: “Tusingke kita nyidayang ngrasayangapa ane puponin kita? Satonden kita ngawi nbuin ngwangun Perhyangan Agunge, 16 kitamajalan nelokin dugdugan gandume turngajap-ajap maan gandum satak kilogram,nanging ditu ada tuah satus kilogram. Kitamajalan lakar meres anggur, tur makeneh maananggur satus liter, nanging kita maan tuah petangdasa liter. 17Ulun ngutus angin ane panes muahujan es buat ngusakang sakancan ane lakarpupuang kita, nanging kita tusing nyak kapok.18Ane jani, tanggal patlikur, bulan ane kaping sia,dina pamragat pamasangan dasar PerhyanganAgunge. Ngawit uli jani, pedasinja apa ane lakarpuponin kita. 19 Yadiastun tusing enu ada gandummuah punyan anggur, punyan aa, punyan delimamuah punyan saitune tonden mabuah, nangingngawit uli jani Ulun lakar ngamertanin kita.”
NABI HAGAI 2.20–23 1500
Janjin Ida Sang Hyang WidiWasa ring Dane Serubabel
20 Ring rahinane punika ugi, ring tanggalpatlikur ring sasihe punika, Ida Sang HyangWidi Wasa malih mapaica pawuwus ringNabi Hagai, 21mangda karauhang ring DaneSerubabel, gubernur ring Yehuda, kadi asapuniki:“Ulun lakar ngejerang langite muah gumine,22 tur lakar nguugang sakancan kaprabonemuah nyirnayang kakuasannyane. Ulun lakarmadingang kreta-kreta muah kusirnyane. Jarannelakar pada ma muah ane negakin lakar salingma ang ngajak mpalne. 23Didinane ento Ulunlakar ngangkat kita Serubabel, parekan Ulune,tur Ulun lakar ngamanggehang kita buat mrentahsajeroning parab Ulune. Tuah kita ane selikUlun.” Kadi asapunika sabdan Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa.
NABI SAKARIA
Ida Sang Hyang Widi Wasa ngesengin kaulanIdane mangda mawali ka ayun Idane
1 1 Ring sasih sane kaping kutus, taun sanekaping kalih, panyeneng Ida Sang Prabu
Darius, Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaicapawuwus ring Nabi Sakaria, okan Dane Berekya,putun Dane Ido. 2 Ida Sang HyangWidiWasa SaneMaha Kuasa, ngandikayang Dane Sakaria mangdangrauhang pawuwuse punika ring rakyatesami, kadi asapuniki: “Ulun ene Sang HyangWidi Wasa, suba duka pesan teken paraleluurkitane. 3Nanging ane jani Ulun ngorahin kitakene: Mabalikja mai sig Ulune, pedas Ulun lakarmabalik sig kitane. 4 Eda kita buka paraleluurkitane. Ane nguni paranabine suba nekedangpawuwus Ulune teken ia ajaka makejang, nundenia suud malaksana corah muah malaksana anetan patut. Nanging ia pada tusing nglinguangpawuwus Ulune tur tusing nyak sa nut tekenUlun. 5 Paraleluur kitane muah paranabine entotusing enu idup. 6Malantaran paraparekan Ulun,nah ento paranabine, Ulun mapaica pituduhmuah pa nget teken paraleluur kitane, nanging
NABI SAKARIA 1.7–10 1502
ia tusing nglinguang pituduh muah pa ngeteento, tur ia suba pada nampi pikolihne. Sasubaneketo ia lantas kapok, tur inget mungguing Ulunene Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa,suba nyisipang ia amun benehne muah manutbuka ane suba pas kayang Ulun.”
Nabi Sakaria nyingak indik anak nunggang kuda7 Ring tanggal patlikur, sasih sane kaping pitu
(inggih punika sasih Sebat), taun sane kapingkalih panyeneng Ida Sang Prabu Darius, IdaSang Hyang Widi Wasa mapaica pawuwus ringang, sajeroning wahyu rikalaning wengi. 8 Tiang
ngeton satunggaling malaekat Ida Sang HyangWidi Wasa nglinggihin kuda abang. Dane sedekanmararian ring pantaran makudang-kudang witmurade ring lebake, tur ring pungkur danenewenten kuda sane lianan, inggih punika kudaabang, barak kadi nyambune miwah pu h.9 Tiang nunasang ring malaekat punika, sapuniki:“Inggih ratu, punapike piteges kuda-kudanepunika?”Dane masaur sapuniki: “Manira lakar
ngedengang teken kita, apa ar n jaran-jaraneento. 10 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngutusjaran-jarane ento buat nylajah muah mreksamrecapada.”
NABI SAKARIA 1.11–16 1503
11 Parakudane punika rarismatur ringmalaekatepunika, sapuniki: “Ti ang sampun pada nylajahjagate makasami, tur sampun panggihin angmungguing jagate punika magabiag tan padayatur tan pabayu.”12 Irika sang malaekat raris matur, sapuniki:
“Duh Ratu Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, sane mangkin sampun pitung dasawarsa suenipun Palungguh IRatu duka ring kotaYerusaleme miwah kota-kotan Yehudane. Malihamunapike suenipun Palungguh IRatu jaga duka,kantos Palungguh IRatu jaga nyinahang sihkapiolasan ring ipun?”13 Ida Sang Hyang Widi Wasa tumuli nyaurin
malaekate punika antuk sabda sane nglipurmanah, 14 tur malaekate punika ngandikayangang mangda ngwarah-warahang pawuwus
Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasapunika, kadi asapuniki dagingipun: “Ulun kangenmuah tresna pesan teken kota Yerusaleme,kotan Ulune ane suci, 15muah Ulun duka pesanteken bangsa-bangsa ane marasa deweknetentrem muah aman. Sawireh dugase Ulunngreredang pidukan Ulune marep teken kaulanUlune, bangsa-bangsane ento pada ngranayangkasangsaran kaulan Ulune sayan nyangetang.16 Ento awanane Ulun suba rauh buin kaYerusalem buat nyinahang sih kawelas arsan
NABI SAKARIA 1.17–21 1504
Ulune teken kotane ento. Perhyangan Ulunelakar buin kabenahin muah kotane lakar buinkawangun.”17Malaekate punika taler ngandikayang ang
ngwarah-warahang sapuniki: “Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa ngandikayang,mungguing kota-kotan Idane punika pacangmalih gemuh landuh miwah Ida pacang malihmapaica pitulungan ring kota Yerusaleme, turngarsayang mangda kotane punika dados druenIda ngraga.”
Wahyu ngeniang indik tanduk18 Sajeroning wahyu sane lianan, ang
manggihin tanduk banteng jagiran patpat.19 Tiang nunasang ring malaekat sane sampuniring ang mabaos punika, sapuniki: “Punapikepiteges tanduk-tanduke punika?”Pasaur danene, sapuniki: “Tanduk-tanduke
ento dadi lawat kawisesan gumine ane subanyambehang wong Yehuda muah wong Israelmuah wong Yerusaleme.”20 Sasampune punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa nyinahang ring ang, pande besi sarengpatpat sane pada ngagem palu. 21 Irika ang rarisnunasang, sapuniki: “Jadmane puniki pada rauh,punapike sane jaga laksanayang ipun?”
NABI SAKARIA 2.1–5 1505
Pasaur danene sapuniki: “Tekan iane lakarnengkejutang tur nguugang bangsa-bangsa anesuba nguugang gumi Yehuda muah nyambehangjlemannyane.”
Wahyu ngeniang indik tali sikut
2 1 Sajeroning wahyu sane lianan angmanggihin anak sane makta tali sikut. 2 Tiang
nunasang, sapuniki: “Ragane jaga lunga kija?”Pasaur dane, sapuniki: “Manira lakar nyikut kota
Yerusaleme, apang tawang, amunapa lantangmuah linggahne.”3 Irika raris panggihin ang malaekate sane
pecak iring ang mabaos mamargi ngarepang,tur malaekat sane lianan rauh matemu ring dane.4Malaekate sane inuni ngandika ring malaekatesane wau punika, sapuniki: “Kemaja malaib,orahin anake truna ane ngaba tali sikute ento,mungguing lakar ada jlema muah ingon-ingonliu pesan di Yerusalem, kan kotane lakar besgede yen gaenang tembok. 5 Ida Sang Hyang WidiWasa majanji, mungguing Ida ngraga ane lakardadi tembok api ngiter kotane ento, buat lakarnyayubin kotane ento, buina Ida lakar malinggihditu kadulurin saananing kaluihan Idane.”
NABI SAKARIA 2.6–11 1506
Paraanake maselong padakasengin mangda pada mawali
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabdaring parakaulan Idane sapuniki: “Ulun subanyambehang kita nyatur arah. Nanging ane jani,ih kita ane maselong, pada malaibja uli Babeltur mulihja ka Yerusalem. 7 (2:6) 8Asing-asinganak ane manteg kita, ia manteg duen Ulune anepaling luiha.”Irika Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa, raris ngutus ang, ngrauhin parabangsanesane sampun ngrampas kaulan Idane, sahakadulurin pawuwus sakadi asapuniki: 9 “IdaSang Hyang Widi Wasa ngraga ane lakar masiatnglawan kita, tur kita lakar karampas baan anakeane laad dadi parekan kitane.”Yening indike punika sampun kasidan, sakancan
anake jaga uning, mungguing Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa sane ngutus ang.10 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda,
sapuniki: “Ih wong Yerusalem, makidungjamasuka rena. Ulun lakar rauh, tur malinggih dipantaran kitane.”11 Ring masane punika akeh bangsa-bangsane
jaga rauh tangkil ring ayun Ida Sang HyangWidi Wasa, tur dados kaulan Idane. Ida jagamalinggih ring pantaran semetone, tur semeton
NABI SAKARIA 2.12–3.4 1507
jaga uning, mungguing Ida sampun ngutus angbuat ngrauhin semeton. 12Malih apisan wongYehudane jaga dados drue seselikan Ida SangHyang Widi Wasa ring jagat Idane sane suci,tur kota Yerusalem jaga dados kota sane pinihsuecanin Ida.13 Pada mapepanja ring ayun Ida Sang Hyang
Widi Wasa, ih sawatek sane murip, santukan Idarauh saking genah linggih Idane sane suci.
Wahyu ngeniang indik Sang Pandita Agung
3 1 Sajeroning wahyu sane lianan, Ida SangHyang Widi Wasa nyinahang ring ang Sang
Pandita Agung Yosua ngadeg ring ajeng malaekatIda Sang Hyang Widi Wasa. Tur ring sampingDane Yosua, majujuk I Setan, sane sampun sediajaga nalih Dane Yosua. 2Malaekat Ida SangHyang Widi Wasa raris ngandika ring I Setan,sapuniki: “Ih Setan, madak Ida Sang Hyang WidiWasa nyisipang iba! Madak Ida Sang Hyang WidiWasa ane asih sueca teken kota Yerusaleme entonyisipang iba. Jlemane ene waluya buka tugelankayune ane kakedeng uli sig apine.”3Duk Dane Yosua ngadeg irika, dane ngrangsuk
busana sane cemer. 4Malaekate punika rarisngandika ring rencang danene sapuniki:“Embusja panganggone ane cemer ane anggonabaan anake ene.” Sasampune punika, dane raris
NABI SAKARIA 3.5–9 1508
ngandika ring Dane Yosua, sapuniki: “Manirasuba ngentungang dosan kitane, tur manira lakarngicen kita panganggo ane anyar.”5Dane raris ngandikayang ring rencang danene
mangda nyalukang sorban sane anyar ringduur Dane Yosua. Rencang danene punika rarisnglaksanayang indike punika, tur sasampunepunika ipun raris ngrangsukin Dane Yosua antukbusana sane anyar, risedek malaekat Ida SangHyang Widi Wasa kantun ngadeg irika.6 Sasampune punika, malaekate punika raris
ngandikain Dane Yosua, 7mungguing Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa sampunmasabda sapuniki: “Yening kita ninu n pidabdabUlune muah nyalanang tetegenan ane subaserahang Ulun teken kita, kita lakar nglanturdadi pangenter Perhyangan Agung Ulunemuah natarnyane, tur Ulun lakar mirengangpangastawan-pangastawan kitane, patuh bukaUlun mirengang pangastawan paramalaekateane suba ada di ajeng Ulune. 8 Sawirehketo padingehangja, ih kita Yosua, kita enedadi Pandita Agung. Tur padingehangja ihparapandita, para mpal Yosuane, kita ene dadiciri buat masane melah ane lakar teka. Ulun lakarngedengang parekan Ulune, ane kadanin SangCarang. 9Ulun ngejang di arepan Yosuane batuabesik ane mabucu pepitu. Ulun lakar ngukir
NABI SAKARIA 3.10–4.5 1509
prasas sig batune ento, tur sajeroning awaiUlun lakar ngentungang dosan gumine ene.10 Yen panemayane ento suba teka, ditu kitasuang-suang lakar pada ngundang pisaga-pisagankitane buat teka bareng-bareng muponin sutrepmuah kerta raharja, kilehin baan punyan anggurmuah punyan aan kitane.”
Wahyu ngeniang indik tatakan lampu
4 1Malaekat sane pecak iring ang mabaospunika raris malih rauh, tur dane nundun
ang, sakadi nundun anak pules. 2Dane tumulimataken ring ang sapuniki: “Apake ane ngalinkita?”Pasaur ange sapuniki: “Ti ang ngeton
tatakan lampu sane malakar antuk mas. Ringduurnyane wenten wadah minyak. Tatakanlampune punika madaging lampu pepitu, turasing-asing lampu punika madaging sigi pepitu.3 Ring samping tatakan lampune punika wentenwit saitun sabilang sampingnyane pada masiki.”4 Sasampune punika ang raris matur pitakenring sang malaekat, sapuniki: “Ratu, punapikepitegesnyane punika makasami?”5 Pangandikan danene sapuniki: “Tusingke kita
nawang?”Pasaur ange: “Nenten, ratu!”
NABI SAKARIA 4.6–10 1510
Janjin Ida Sang Hyang WidiWasa ring Dane Serubabel
6 Sang malaekat ngandikayang ang ngrauhangpawuwus Ida Sang Hyang Widi Wasa ring DaneSerubabel, kadi asapuniki: “Kita lakar labdakarya, tusingja malantaran kawisesan prajurite,wiadin malantaran kakuatan kitane padidi,nanging malantaran roh Ulune. 7Alangan aneamun gununge gedenne di arep kitane, entolakar sirna. Kita lakar buin ngwangun PerhyanganAgunge ento. Buina dikalan kita masang batuneane panyuud, ditu rakyate lakar pada masuryakkene: ‘Becik pisan.’ ”8 Pawuwus Ida Sang Hyang Widi Wasa sane
lianan tumuli ka ba malih ring ang. 9 Sapunikisabdan Idane: “I Serubabel suba masang dasarPerhyangan Agunge tur ia lakar mragatangPerhyangane ento. Yen unduke ene kasidan, ditukaulan Ulune lakar nawang, mungguing Ulunane ngutus kita nekain ia ajaka makejang. 10 Iaajaka makejang pada marasa sebet di kenehne,sawireh dabdab pesan gegaene ento. Nangingia lakar nepukin Serubabel nerusang ngwangunPerhyangane ento, tur ia ajaka makejang lakarpada girang.”Sang malaekat raris ngandika ring ang,
sapuniki: “Lampune pepitu ento, panyingakan
NABI SAKARIA 4.11–5.3 1511
Ida Sang HyangWidi Wasa ane pepitu, ane ngaksisakuub mrecapadane.”11 Sasampune punika ang nunasang ring dane
sapuniki: “Punapike piteges wit saitune kekalihsane ring bilang samping tatakan lampunepunika? 12 Samaliha punapike piteges carangsaitune kekalih ring bilang samping pipa masekekalih, genah minyak saitune ngecor?”13Dane raris mataken ring ang, sapuniki:
“Tusingke kita nawang?”Pasaur ange, sapuniki: “Tiang nenten uning,
ratu!”14 Sasampune punika dane raris ngandika,
sapuniki: “Ento anak ajaka dadua ane subakaselik tur kamanggehang baan Ida Sang HyangWidi Wasa, Panembahan gumine makejang, buatngancangin Ida.”
Wahyu ngeniang indik cakepan sane anglayang
5 1 Tiang malih matolihan, irika raris panggihinang wenten cakepan anglayang ring
ambarane. 2 Sang malaekat raris nakeninang, napi sane panggihin ang. Pasaur ange
sapuniki: “Ti ang manggihin cakepan anglayangring ambarane. Panjangnyane wenten sia metermiwah lumbangnyane petang meter atengah.”3 Irika dane raris ngandika ring ang, sapuniki:
“Di cakepane ento suba matulis temah ane lakar
NABI SAKARIA 5.4–8 1512
ka ba teken gumine makejang. Di lempirancakepane ane asibak kakecap, mungguingsawatek malinge lakar kakaadang uli di gumine,tur di lempirane ane buin asibak kakecap,mungguing sakancan anake masumpah palsu,ia masih lakar kentungang. 4 Ida Sang HyangWidi Wasa Sane Maha Kuasa ngandikayang,mungguing Ida lakar nibakang temahe ento,tur temahe ento lakar nyelepin sakancan umahmalinge muah sakancan umah anake masumpahpalsu. Temahe ento lakar nongos sig umah anakeento, tur nguugang umahe ento.”
Wahyu ngeniang indik anakistri ring tengah kranjange
5 Sang malaekat malih mapakantenang raga,sarwi ngandika sapuniki: “Iwasinja! Apa ane tekaento?”6Atur ange, sapuniki: “Napike punika?”Pangandikan danene, sapuniki: “Ento kranjang
ane mar dosan gumine makejang.”7 Kranjange punika madaging tekep sane
malakar antuk mah. Riwau tlektekang ang,tekep kranjang punika raris maungkaban, tur ringtengah kranjange punika wenten anak luh negakadiri.8 Sang malaekat raris ngandika, sapuniki:
“Anake luh ene makadadi lawat kadursilane.”
NABI SAKARIA 5.9–6.5 1513
Sasampune punika dane raris nyogok anake luhpunika ka tengah kranjange, tur kranjange malihkatekepin. 9 Tiang raris matolihan marep menek,tur panggihin ang wenten anak istri sareng kalihrauh maranin ang, makeber nganggen kampidsane siteng, sakadi kampid paksi cangake. Sangkalih raris ngangkat kranjang punika tumulikakeberang.10 Tiang raris nunasang ring sang malaekat,
sapuniki: “Kijake jaga baktana kranjange punika?”11Dane raris masaur sapuniki: “Lakar abana ka
tanah Babel, ditu ia lakar gaenanga perhyangan.Yen perhyangane ento suba pragat, kranjangeento lakar pejanga ditu, tur lakar sungsunga.”
Wahyu ngeniang indik kreta sane patpat
6 1 Tiang polih wahyu sane lianan. Sanemangkin ang manggihin wenten kreta
patpat rauh saking selagan gunung temaganekekalih. 2 Kretane sane kaping siki kakedengantuk kuda abang, sane kaping kalih kakedengantuk kuda ireng, 3 sane kaping ga kakedengantuk kuda petak miwah sane kaping patkakedeng antuk kuda belang. 4 Irika raris angnunasang ring sang malaekat punika, sapuniki:“Ratu, napike piteges kreta-kretane punika?”5Dane raris masaur sapuniki: “Ento mar
angine ane patpat. Ia makapatpat mara teka uli
NABI SAKARIA 6.6–12 1514
ajeng Ida Sang Hyang Widi Wasa, Sang murbengrat.”6 Kretane sane kakedeng antuk kuda ireng
punika mamargi ngungsi jagat Babel sanebaler, sane kakedeng antuk kuda petak ngungsingauhang miwah sane kakedeng antuk kudabelang ngungsi jagate sane bedelod. 7 Rikalakudane sane belang punika medal, ipun uyangjaga mamargi nylajah jagate. Sang malaekatraris ngandika, sapuniki: “Kemaja majalan jlajahgumine!” Ipun raris mamargi. 8 Sasampunepunika sang malaekat tumuli nyerit ngandikainang, sapuniki: “Jarane ane majalan ngajanang
ka Babel, suba nglemperang pidukan Ida SangHyang Widi Wasa.”
Pituduh buat nyalukang DaneYosua gelungan kagungan
9 Ida Sang Hyang Widi Wasa maicayangpawuwus puniki ring ang. 10 Sapuniki sabdanIdane: “Jemakja aturan ane aturanga baanHeldai, Tobia muah Yedaya, ane suba mulih ulipaselongannyane di Babel. Jani enggalangjakema ka umah Yosia pianak Sepanyane. 11Ngaejagelungan aji perak muah mas ane suba aturangaento, laut salukang di sirah Pandita Agunge,nah ento Yosua pianak Yosadake. 12Orahinja ia,mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha
NABI SAKARIA 6.13–7.1 1515
Kuasa ngandika kene: ‘Anake ane kadanin SangCarang lakar makedapan sig tongosnnyane, turlakar buin ngwangun Perhyangan Agung Ida SangHyang Widi Wasa. 13 Tuah ia ane lakar ngwangunPerhyangane ento, tur lakar nampi kaluihanane patut katampi baan sang prabu, tur ia lakarmrentah panjaknyane. Satunggiling pandita lakarmajujuk di samping singasanannyane, tur ia ajakadadua lakar magae bareng-bareng saha rahayutur paras-paros.’ 14Gelungane ento lakar dadipainget di Perhyangan Agung Ida Sang HyangWidi Wasa, buat ngajiang I Heldai, Tobia, Yedayamuah Yosia pianak Sepanyane.”15 Jadmane sane magenah doh-doh jaga pada
rauh nulungin ngwangun malih PerhyanganAgung Ida Sang Hyang Widi Wasa. Tur yenPerhyangane punika sampun puput malihkawangun, irika semeton jaga uning, mungguingIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasangutus ang ngrauhin semeton. Indike punikimakasami jaga kasidan, yening semeton sakingsaguluking kayun ninu n sapa tah Ida SangHyang Widi Wasa, Widin semetone.
Ida Sang Hyang Widi Wasa nyisipangpuasa sane nenten jujur
7 1 Ring taun sane kaping pat panyeneng IdaSang Prabu Darius, tanggal pat, sasih sane
NABI SAKARIA 7.2–7 1516
kaping sia, sasih Kislew, Ida Sang Hyang WidiWasa raris mapaica pawuwus ring ang.2Duk punika wong Betele sampun ngutus Dane
Sareser miwah Dane Regem-Melek kasarenginantuk kaulannyane ka Perhyangan Agung IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa buatngastawa nunas mertan Ida Sang Hyang WidiWasa, 3miwah nunasang ring parapandita miwahparanabine, paindikan sane kadi asapuniki:“Sane mangkin punapike patut ang kantunmasesambatan mangenang uug PerhyanganAgung, malantaran mapuasa ring sasih sanekaping lima, sakadi sane sampun margiang angmakudang-kudang taun?”4 Sapuniki pawuwus Ida Sang Hyang Widi
Wasa sane ka ba ring ang. 5 Sapuniki sabdanIdane: “Orahangja teken rakyate di gumine enemuah teken parapanditane, mungguing yen iapada mapuasa muah mapangenan disasih anekaping lima muah ane kaping pitu sajeroningpitung dasa taun tenenan, suja nne tusingja iangluihang Ulun. 6 Buina yen ia mangan muahnginum, suja nne ento buat deweknyane niri,apanga ia wareg.”7 Sapunika sabdan Ida Sang Hyang Widi Wasa,
sane sabdayang Ida malantaran paranabine sanenguni, daweg kota Yerusaleme kantun gemuhlanduh, tur akeh madaging jadma, samaliha boya
NABI SAKARIA 7.8–14 1517
kewanten daweg akeh jadmane sane magenahring desa-desa sakiwa tengen kotane, nangingtaler rauh ring wewidangan sane bedelod miwahring bukite sane bedauh.
Sane ngawinang maselong, inggihpunika indik nenten sairing
8 Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaica pawuwusring Dane Sakaria, sapuniki: 9 “Ane maluUlun maicayang pituduh kene teken kaulanUlune: ‘Kita patut ngawasin, apang kadilanekalaksanayang, tur kita patut ngedengangkapiolasan muah saling tresnain. 10 Edajanindes anak balu-balu, anak ubuh-ubuh, wongsunantarane ane nongos di pantaran kitane,wiadin sakancan anak katunan ane lenan. Buinaedaja ngrincikang daya buat saling saki n.’11Nanging kaulan Ulune bengkung pesan,
tusing nyak madingehang. Ia pada nekepkupingne, 12 tur kenehne katos buka batune.Sawireh ia tusing nyak madingehang paurukanane paicayang Ulun malantaran paranabine anenguni, dadinne Ulun laut duka pesan. 13 Sawirehia tusing nyak madingehang dikalane Ulunngandika, Ulun masih tusing masaut dikalaneia ngastawa. 14Waluya buka angin ribute, Ulunngentungang ia joh, buat nongos di gumi-gumisunantarane. Gumine ane melah ene kakutang
NABI SAKARIA 8.1–8 1518
dadi tongos ane suung mangmung tur tusing adaanak ane nongos dini.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa majanji jagangamecikang malih kota Yerusaleme
8 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, mapaica pituduh ring Dane Sakaria,
kadi asapuniki: 2 “Ulun suba dot pesan makenehnulungin kota Yerusaleme, malantaran tresnanUlune ane sanget pesan teken jlemane ditu.Tresnan Ulune ento ane ngawanang Ulunduka teken musuh-musuhnyane. 3Ulun lakarmalipetan ka Yerusalem, kotan Ulune anesuci, tur lakar nongos ditu. Kotane ento lakarkasambat dadi kota ane sa a, tur gunung IdaSang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa lakardadi gunung suci. 4Ditu lakar buin ada anakodah-odah luh muah muani ane suba kaliwattua, kan ia matungked majalan, tur ia lakarpada negak di tanah lapang kotane. 5 Buinajalan-jalane lakar buin bek misi anak cerik-cerikluh muani pada macanda.6Mirib unduke ento tawah pabuat bangsane
ane enu idup jani, nanging pabuat Ulun undukeento tusingja tawah. 7Ulun lakar ngluputangkaulan Ulune uli di gumi tongos iane kakutang,8 tur lakar ngamulihang ia uli kangin muah ulikauh, buat nongos di Yerusalem. Ia lakar dadi
NABI SAKARIA 8.9–13 1519
kaulan Ulune tur Ulun ene lakar dadi Widinnyaneane mrentah ia saha sa a muah adil.9 Entegangja kenehe! Ane jani kita pada
madingehang sabda ane warah-warahangabaan paranabine, dugas dasar PerhyanganAgunge kapasang, dikalan Perhyangan Ulunebuin kawangun. 10 Satondene ento tusing adaanak ane mapikolih muah tusing ada ingon-ingonane mupu, buina tusing ada anak ane luput ulimusuh-musuhnyane. Ulun ngadokang anakeapanga pada masogsag nglawan mpalnyane.11Nanging ane jani sisa-sisan bangsane ane enuidup ene lakar melahang Ulun pesan ngrunguang.12 Ia lakar pada nyambeh bibitne saha sutrep .Punyan anggurne lakar pada mabuah, tanahelakar mesuang pamupon, tur ditu lakar cukup adaujan. Ulun lakar maicayang sakancan mertaneene teken bangsan Ulune ane enu idup. 13 Ihwong Yehuda muah wong Israel! Ane malua,wong sunantarane pada saling temah ngajakmpalne, kene pangucapne: ‘Madak cai apang
ka banin bencana, patuh buka bencanane anenibenin wong Yehuda muah Israele!’ NangingUlun lakar ngrahayuang kita, tur sasubane entowong sunantarane ento lakar pada ngucapteken mpalne kene: ‘Madak cai nampi mertaane patuh buka merta ane tampina baan wong
NABI SAKARIA 8.14–20 1520
Yehuda muah Israele!’ Sawireh keto entegangjakenehe tur edaja takut.”14 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,
masabda sapuniki: “Dugas paraleluur kitanengae apanga Ulun duka, Ulun ngrencanayangbencana buat nibenin ia, tur Ulun tusing ngubahpakayunan Ulune ento, nanging Ulun lakarnyalanang rencanan Ulune ento. 15Nanging anejani Ulun ngrencanayang lakar ngamertanin wongYerusalem muah wong Yehudane. Sawireh ketoedaja takut. 16 Buka kene ane patut laksanayangkita, nah ento: Pada ngraos amun sajaane ngajakmpal kitane. Di pangadilan, jalanang kadilan
ane amun patutne, nah ento paundukan anengranayang dame. 17 Edaja ngrincikang kajaatanmarep teken mpal kitane. Edaja dadi saksimasumpah palsu. Ulun ge ng teken unduk anebobab, ane tuara adil muah unduk kawirosan.”18 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa mapaica pawuwus ring Dane Sakaria, kadiasapuniki: 19 “Puasane kajalanang dibulan anekaping pat, kaping lima, kaping pitu muah anekaping dasa, lakar dadi rerainan suka rena muahkaliangan pabuat wong Yehudane, kita patutnresnain kasuja an muah dame.”20 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha
Kuasa masabda sapuniki: “Lakar ada masane,mungguing jlemane uli makudang-kudang kota
NABI SAKARIA 8.21–9.3 1521
lakar pada teka ka Yerusalem. 21Anake aneuli kotane ane abesik lakar pada ngraos tekenanake ane uli kotane ane lenan, kene: ‘Tiang jagamabak ring Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa tur ngastawa nunas mertan Idane.Ngiringja iraga sareng-sareng!’ 22 Liu rakyatemuah bangsa-bangsa ane mawisesa lakar teka kaYerusalem buat nyungsung Ida Sang Hyang WidiWasa Ane Maha Kuasa muah ngastawa nunasmertan Idane. 23Didinane ento lakar ada wongsunantara ajaka adasa nekain anak Yahudi adiri,sarwi ngucap kene: ‘Tiang sareng sami pacangnegen aget lacur ragane, santukan ang sampunmiragi mungguing Ida Sang Hyang Widi Wasangiangin ragane.’ ”
Ukuman ka ba ring bangsa-bangsa sanering kiwa tengen bangsa Israele
9 1 Puniki pawuwus Ida Sang Hyang Widi Wasa.Ida sampun netepang ukuman pabuat tanah
Hadrake miwah pabuat kota Damsike. Boyawantah suku-suku bangsa Israele kewanten,nanging ibukotan Siriane taler dados druen IdaSang Hyang Widi Wasa. 2Hamat sane mabatesngajak Hadrake punika taler dados druen Idane,kadi asapunika taler kota-kota Tirus miwah Sidonmiwah sakancan kawidagdannyane. 3 Kota Tirusesampun makarya benteng pabuat deweknyane
NABI SAKARIA 9.4–8 1522
miwah sampun nambunang perak, mas akehpisan, kantos sakadi abu akehipun. 4NangingIda Sang Hyang Widi Wasa jaga ngentungangsakancan paderbeanipune. Ida jaga ngentungangkasugihanipune ka segarane, tur punika jagakageseng kantos basmi kerta.5 Kota Askelone jaga ngeton indike punika, tur
ipun ajerih. Kota Gasane jaga manggihin indikepunika, tur ipun jaga nandang sakit raat pisan.Kadi asapunika taler kota Ekron jaga nandangsakit tur pangajap-ajapipune jaga sirna. KotaGasa jaga kicalan ratunipune miwah kota Askelonjaga kakutang suung mangmung. 6 Katurunanbangsa pranakan jaga magenah ring Asdod.Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda, sapuniki:“Ulun lakar ngasorang sakancan wong Pilis n anesumbung ene. 7 Ia tusing enu buin lakar naar beane misi ge h, wiadin dedaaran ane lenan aneleteh. Sakancan ane enu idup lakar dadi wargakaulan Ulune, tur lakar patuh buka palingsehansajeroning suku Yehudane. Ekron lakar dadiwarga kaulan Ulune, patuh buka wong Yebuse.8Ulun lakar nyaga gumin Ulune, apanga tusingada wadua bala ane ngliwat ditu. Ulun lakartusing buin nglugrain anake ane wirosa nyajahkaulan Ulune. Ulun suba nyingak kasangsarankaulan Ulune.”
NABI SAKARIA 9.9–11 1523
Sang prabu sane jaga rauh9 Pada masuka renaja, ih rakyat Sione.
Masuryakja maliang-liang, ih semetonwong Yerusaleme! Cingakinja, Ratunsemetone ngrauhin semeton! Ida rauhsajeroning kamenangan miwah nyaya,nanging alap asor tur nglinggihin keledaeinggih punika godel keledae, godel keledaepondongan.
10 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda,sapuniki:“Ulun lakar ngisidang kreta perange uli di Israel
muah ngaadang jarane uli kota Yerusalem.Panahe ane anggona di pasiatan lakarkasirnayang. Ratun kitane lakar ngaedame di pantaran bangsa-bangsane. Ialakar mrentah uli pasihe dini kan teked dipasihe ane ditu, uli Tukad Eprate kan katanggun gumine.”
Kaulan Ida Sang Hyang WidiWasa malih kawaliang
11 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda,sapuniki:“Malantaran pasubayan Ulune teken kita
ane kacap aji ge h aturane, Ulun lakar
NABI SAKARIA 9.12–15 1524
mebasang rakyat kitane. Ia lakar bebas ulibangbange ane tuh di paselongan.
12Malipetanja, ih kita ane maselong, ane janingelah pangajap-ajap. Mabalikja ka tongoskarahayuan kitane. Ane jani Ulun ngorahinkita, mungguing Ulun lakar ngwales kitakel pindo aji merta, uli krana sakancan
sangsara ane suba taanang kita.13Ulun lakar nganggo Yehuda buka gandewan
prajurite muah Israel buka besin panahe.Ulun lakar nganggo jlemane di Sion bukapedange, buat ngebug wong Yunanine.”
14 Ida Sang Hyang Widi Wasa jagamapakantenang raga ring parakaulanIdane. Ida jaga niwakang panah Idanesakadi ta te. Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Luur jaga nyuarayang trompet.Ida jaga mamargi sajeroning angin ributesane saking kelod.
15 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasajaga nyayubin kaulan Idane, tur ipunpacang nyirnayang meseh-mesehipune.Ipun jaga masuryak ring payudan waluyasakadi anak punyah, tur ipun jagangecorang ge h meseh-mesehipune, turge he punika jaga membah sakadi ge haturane sane kabriokang saking bokoranring duur pamorboran aturane.
NABI SAKARIA 9.16–10.2 1525
16 Yen sampun rauh panemayane punika, IdaSang Hyang Widi Wasa jaga ngluputangkaulan Idane, sakadi pangangonengluputang ingon-ingonnyane sakingbayane. Ipun pada pacang masinar ringjagat Idane, waluya sakadi sesocane ringgelungan kaprabone.
17Ambate jaga becik miwah endah jagatepunika. Paradaa trunane pada sayanngelihang tur kuat antuk gandum miwahanggur.
Ida Sang Hyang Widi Wasamajanji jaga mebasang
10 1Nunasja sabeh ring Ida Sang Hyang WidiWasa rikalaning masan endang. Ida Sang
Hyang Widi Wasa sane nurunang gulem miwahsabeh bales, sane ngawinang tegale dadosgadang lumlum pabuat anake makasami. 2Anakepada nunasang ring arca-arcane miwah ring jurutenunge, nanging ipun polih pasaur sane bobabmiwah sane tan papuara. Wenten malih sanengar ang ipian, nanging indike punika wantahngawinang semeton paling, tur semeton polihpanglipur sane tan paguna saking ipun. Duaningpunika rakyate pada nglalana milehan, waluyasakadi biri-biri sane paling. Ipun pada nandang
NABI SAKARIA 10.3–6 1526
kakewehan, santukan ipun nenten maderbepamimpin.3 Ida Sang Hyang Widi Wasa, masabda sapuniki:
“Ulun duka pesan teken wong sunantara anemrentah kaulan Ulune, tur Ulun lakar nyisipangia. Wong Yehudane ento druen Ulune, turUlun Sang Hyang Widi Wasa Ane Maha Kuasa,lakar ma ningin ia. Ia lakar dadi jaran perangUlune ane mawisesa. 4Uli pantarannyane lakarmetu parapamrentah, parapamimpin muahparasenapa ane lakar mrentah kaulan Ulune.5Wong Yehudane lakar jayengrana, waluya bukaprajurite ane nyekjek musuh-musuhne di endutedi jalane. Ia lakar masiat sawireh Ida Sang HyangWidi Wasa nyarengin ia. Ia lakar ngalahangmusuh-musuhne, yadiastu musuh-musuhne entonegakin jaran.
6Ulun lakar nadiang wong Yehudane entokuat, tur Ulun lakar ngluputang wongIsraele. Ulun lakar madalem ia, tur lakarngamulihang ia. Ia lakar dadi buka anesuba-suba, buka anake ane tusing taentulak Ulun. Ulun Sang Hyang Widi Wasa,dadi Widinnyane. Ulun lakar ngisininpangastawannyane.
NABI SAKARIA 10.7–11 1527
7Wong Israele lakar siteng buka prajurite, ialakar liang buka anake ane suud nginumanggur. Katurunannyane lakar inget tekenunduk kamenangane ento, tur lakar liangmalantaran paundukan ane suba kakardibaan Ida Sang Hyang Widi Wasa.
8Ulun lakar ngesengin kaulan Ulune, turmunduhang ia ajaka makejang. Ulun lakarngluputang ia, tur lakar nadiang ia liupesan buka ane suba-suba.
9 Yadiastun Ulun suba nyambehang ia dipantaran bangsa-bangsane, yadian ditongos ane joh, ia lakar inget teken Ulun.Ia ajaka pianak-pianakne lakar enu iduptur lakar malipetan, mulih bareng-bareng.
10Ulun lakar ngajak ia mulih uli di Mesir muahuli di Asur, tur lakar mejang ia di gumigelahne. Ulun lakar mejang ia di Gileadmuah di Libanon tur sakuub gumine lakarbek misi jlema.
11Dikalane ia ngentasin pasih kakewehane,Ulun Sang Hyang Widi Wasa lakar mantegombake, tur sawang Tukad Nile lakar tuh.Wong Asure ane sombong, lakar kasorangmuah gumi Mesire ane mawisesa lakarsurud kawisesannyane.
NABI SAKARIA 10.12–11.5 1528
12Ulun lakar ngawinang kaulan Ulune kuat. Iapada lakar nyungsung Ulun muah sairingteken Ulun.” Sapunika pangandikan IdaSang Hyang Widi Wasa.
Kaonipun sang penjajah
11 1 Ih Libanon, ampakangja jelanan ibane,apanga apine nyidayang ngeseng punyankayu aras ibane.
2 Pada ngeling muah masesambatanja iba, ihpunyan sanobar, sawireh punyan arasesuba pada pungkat. Punyan kayune anemautama ento makejang suba sirna. Padangeling tur masesambatanja ih punyantarban n ane di Basan, sawireh alase anewayah ento suba mabas!
3 Parapamrentahe pada ngeling nandangduhkita, sawireh kaluihannyane subasirna. Padingehangja geluran singaneaung-aung, sawireh alas tongosne mumahdi sisin Tukad Yordane suba kusakang.
Pangangon sareng kalih4 Ida Sang Hyang Widi Wasa, Widin ange,
masabda ring ang, sapuniki: “Dadija kitapangangon, tur angonangja biri-birine ane lakarkatampah ento. 5Ane ngelahang biri-birinelaut nampah biri-birine ento, tur ia tusing
NABI SAKARIA 11.6–10 1529
kena pasisip. Benne laut adepa, tur ia ngucapkene: ‘Pujija Ida Sang Hyang Widi Wasa. Iragajani sugih.’ Sasajaane pangangonnyane tusingmadalem biri-birine ento.”6 Ida Sang Hyang Widi Wasa ngandika, sapuniki:
“Ulun tusing enu buin madalem nyen-nyen digumine. Ulun lakar nyerahang manusane digumine makejang sig kakuasan pamrentahnyanesuang-suang. Parapamrentahe ento lakarnguugang gumine ento, tur Ulun lakar tusing buinngluputang gumine ento uli kakuasannyane.”7Anake sane numbas miwah sane ngadol
biri-birine punika raris ngupahin ang. Irikaang raris dados pangangon biri-birine sane jaga
katampah punika. Tiang raris ngambil tungkedkekalih, sane asiki wastanin ang Kapiolasanmiwah sane lianan wastanin ang Patunggilan.Tur ang raris miara ingon-ingone punika. 8 Irikaang nenten sabar malih marep ring pangangone
sareng te ga sane lianan, sane gedeg ring ang,tur ipun makate ga sirnayang ang sajeroningasasih. 9 Sasampune punika ang raris mabaosring ingon-ingone punika, sapuniki: “Kai tusingnyak buin dadi pangangon ibane. Ane nagih ma ,depang suba ia ma . Ane nagih sirna, depangjaia sirna. Ane enu idup, depang ia saling amahajaka mpalne.” 10 Sasampune punika ang rarisngambil tungkede sane mawasta: “Kapiolasan”,
NABI SAKARIA 11.11–15 1530
raris lung ang, buat ngurungang prajanjian sanesampun kakardi antuk Ida Sang HyangWidi Wasa,ring sakancan bangsane sami. 11Duaning punika,ring rahina punika ugi prajanjiane punika rariskurungang. Anake sane numbas miwah ngadolbiri-birine punika pada nlektekang ang tur ipunraris uning, mungguing Ida Sang Hyang WidiWasa sampun masabda masrana paindikan sanekardi ang punika. 12 Irika raris ang mabaos ringipun sapuniki: “Yening semeton ledang, taurjaupah ange, nanging yening nenten ledang,inggih banggayang sampun sapuniki.” Irika ipunraris naur upah ange gang dasa bidang jinahperak akehipun.13 Ida Sang Hyang Widi Wasa raris ngandika
ring ang sapuniki: “Pejangja pipise ento dipanyimpenan pipise di Perhyangan Agunge.”Irika ang raris ngambil jinah perake gangdasa bidang punika, inggih punika upah saneanggep ipun patut tampi ang, tumuli genahangang ring panyimpenan jinahe ring Perhyangan
Agunge. 14 Sasampune punika, tungkede sanemalih asiki sane mawasta: “Patunggilan”, tumulilung ang, tur patunggilan wong Yehuda sarengring wong Israel raris sagsag.15 Sasampune punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa raris masabda ring ang, sapuniki: “Dadijakita pangangon buin acepok, tur ane jani, dadija
NABI SAKARIA 11.16–12.3 1531
pangangon ane tan paguna. 16Ulun suba ngelahpangangon buat ngangonang ingon-ingon Ulune,nanging ia tusing rungu teken biri-birine anenagih ma , muah tusing rungu teken ane ilangmuah tusing nyak ma ningin ane matatu, wiadintusing nyak maang ngamah biri-birine aneenu idup. Nanging ia ngamah ben biri-birine.17 Pangangone ane tan paguna ento subakena sengkala. Ia suba ngutang ingon-ingonne.Kawisesannyanemakejang lakar sirna di pasiatan.Limannyane lakar kepek muah matannyanetengawan lakar buta.”
Kota Yerusaleme pacang kabebasang
12 1 Puniki pawuwus Ida Sang HyangWidi Wasa sane ngebatang akasane,
sane ngardi pre wine, tur mapaica urip ringmanusane. Pawuwus punika kadi asapuniki:2 “Ulun lakar nadiang kota Yerusaleme ento, bukaanggure agelas. Bangsa-bangsane ane ngiter ialakar nginem tur lakar srayang-sruyung bukaanake punyah. Dikalane ia pada ngurung kotaYerusaleme, kota-kotane ane lenan di Yehudamasih lakar kakurung. 3Nanging yenmasane entosuba teka, Ulun lakar nadiang kota Yerusalemebuka batune ane baat, tur asing-asing bangsaane makeneh ning ng batune ento, ia lakarmatatu. Sakancan bangsane di gumine lakar
NABI SAKARIA 12.4–8 1532
sararem makan sraya buat ngebug ia. 4Dikalaneento Ulun lakar nengkejutang jaran-jarannyanemuah sakancan ane negakin lakar buduh.Ulun lakar macingak teken wong Yehudane,nanging sakancan jaran musuh-musuhnyanelakar dadiang Ulun buta. 5 Sasubane ketopalingsehan-palingsehan Yehudane lakar padangucap kene: ‘Ida Sang Hyang Widi Wasa, WidiSane Maha Kuasa, mapaica kakuatan ring kaulanIdane sane magenah ring kota Yerusalem.’6Dikalane ento, palingsehan-palingsehan
Yehudane lakar dadiang Ulun buka apine di alase,wiadin buka apine di tegalan gandume ane subawayah, ditu ia lakar nyirnayang bangsa-bangsaneane ngiter ia. Wong Yerusaleme lakar enu rahayudi tengah kotane.7Ulun Sang Hyang Widi Wasa lakar mapaica
kamenangan teken wadua balan Yehudane palingmaluna, apanga kaluihan ane lakar tampineteken katurunan Daude muah wong Yerusaleme,tusing lebihan teken ane tampina teken wongYehudane ane lenan. 8Dimasane ento Ida SangHyang Widi Wasa lakar nyayubin anake anenongos di Yerusalem, buina yadian anak anepaling lemete di pantarannyane, lakar dadi patuhsitengne buka I Daud. Katurunan Daude lakarmimpin ia ajaka makejang buka malaekat IdaSang Hyang Widi Wasa, waluya Ida Sang Hyang
NABI SAKARIA 12.9–13.1 1533
Widi Wasa ngraga. 9Dimasane ento Ulun lakarnyirnayang asing-asing bangsa ane makenehngebug kota Yerusaleme.10Ulun lakar ngebekin katurunan Daude
muah anake ane lenan ane di Yerusalem ajiroh kapiolasan muah roh pangastawan. Ia lakarnganengneng anake ane tebeka nagih ma anga,tur ia lakar mangelingin anake ento buka anakemangelingin pianakne ane tunggal. Ia lakarngeling sanget pesan, buka anake ane kelanganpianak muani ane paling keliha. 11Dimasaneento elinge di Yerusalem patuh gedenne bukaanake mangelingin Hadad-Rimon di LebakMegidone. 12Asing-asing pakurenan ane digumine ento lakar pada mangelingin deweknesuang-suang, nah ento pakurenan katurunanDaude, pakurenan Natane, pakurenan katurunanLewine, pakurenan katurunan Simeine, muahsakancan pakurenan ane lenan. Asing-asingpakurenan lakar mangelingin dewekne padidi,tur anake muani-muani di pakurenane ento lakarpada manehan ngeling teken anake luh-luh.”13 (12:12) 14 (12:12)
13 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, masabda sapuniki: “Yen suba teka
panemayane ento, ditu lakar ada yeh klebutanane lakar mresihin katurunan Daude muah anakeane lenan ane di Yerusalem, uli dosa muah
NABI SAKARIA 13.2–7 1534
kacemerannyane. 2Dimasane ento, Ulun lakarngaadang adan arca-arcane uli di gumine ento,tur tusing ada buin anak ane ngingetang ia. Ulunngentungang asing-asing anak ane ngaku dadinabi muah ane makeneh nyungsung arca-arcaneento. 3 Sasubane keto yen ada anak ane enudadi nabi, meme bapanne lakar ngorahin iamungguing ia patut kena danda pa , sawireh iangorahang ibanne ngwarah-warahang sabdanIda Sang Hyang Widi Wasa, nanging suja nneia ngorahang paundukan ane bobab. Yen iangramal, meme bapanne lakar nebek ia kanma . 4 Yen masane ento suba teka, tusing adanabi ane nyumbungang dewek ulihan nampiwahyu, wiadin matakeh cara nabi, wiadinnganggo jubah nabi buat lakar melog-melograkyate. 5Nanging ia lakar pada ngucap kene:‘Tiang boyaja nabi. Tiang anak pamacul. Tiangmamacul saumur idup ange.’ 6 Sasubane keto,yen ada anak matakon teken ia kene: ‘Nika laadtatun napike ring tangkah ragane?’ Ditu ia lakarmasaut kene: ‘Tiang pecak matatu daweg ringumah mpal ange.’ ”
Pituduh buat ngamademang pangangondruen Ida Sang Hyang Widi Wasa.
7 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasamasabda sapuniki: “Ih pedang, bangunja.
NABI SAKARIA 13.8–14.4 1535
Sepegja pangangone ane ngayah sig Ulune!Ma angja ia, apang biri-birine pada sambehpablesat. Ulun lakar ngebug kaulan Ulune, 8 turdi sakuub gumine, duang pah teluan jlemanelakar ma . 9 Buina ane apah teluan, ane enuidup, lakar uji Ulun tur lakar bresihin Ulun bukaperake kabresihin aji api. Ulun lakar nguji ia bukaanake nguji mas. Sasubane keto ia lakar ngastawateken Ulun, tur Ulun lakar nyaurin ia. Ulun lakarngangkenin mungguing ia ento kaulan Ulune, turia lakar ngaku mungguing Ulun ene Widinnyane.”
Kota Yerusaleme miwah parabangsane lianan
14 1 Panemayan Ida Sang Hyang WidiWasa jaga mapaica tetepasan, sampun
nampek. Irika kota Yerusaleme jaga kajarahin,tur jejarahane punika jaga kadum-dum ringajeng parasemeton. 2 Ida Sang Hyang Widi Wasajaga munduhang parabangsane sami buat jagangebug kota Yerusaleme. Kotane jaga kakaonang,umah-umahe jaga kajarahin, miwah paraistrinejaga kaplegandang. Wong kotane atenga jagakaselong, nanging sisannyane nenten jagakakaonang saking kota. 3 Sasampune punika IdaSang Hyang Widi Wasa jaga medal ngayudainbangsa-bangsa punika sakadi duke nguni. 4 Rikalapunika Ida pacang ngadeg ring Gunung Saitun,sane dangin kota Yerusaleme. Irika Gunung
NABI SAKARIA 14.5–9 1536
Saitune jaga belah dados kekalih, saking kanginkantos rauh kauh, tur ring selagannyane punikawenten jurang sane linggah pisan. Gunungpunika atenga jaga magingsir ngalerang, tur sanemalih atenga magingsir ngelodang. 5 Semetonjaga jerih kapilayu ring jurange, ring selagangununge punika. Semeton jaga malaib sakadipalaib leluur semetone duke wenten linuh rikalapanyeneng Ida Sang Prabu Usia ring Yehuda. IdaSang Hyang Widi Wasa, Widin ange jaga rauh,kairing antuk sakancan malaekate sami.6 Yen masane punika sampun rauh, irika
nenten jaga wenten malih masan dingin sanengawinang toyane dados es, 7 tur nenten wentenmalih peteng dedet. Irika pacang setata wentengalang yadiastun rikalaning wengi. Indik rauhpanemayane punika, wantah kuningin antuk IdaSang Hyang Widi Wasa kewanten.8 Yen panemayane punika sampun rauh,
irika jaga wenten toya ening membah sakingYerusalem, atenga membah ngungsi ka SegaraMa miwah sane malih atenga membah ngungsika Segara Tengah. Toyane punika jaga membahataun mepek yadiastu rikalaning masan endangyadian rikalaning masan sabeh. 9 Sasampunepunika Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga madegratu ngwengku mrecapadane sami. Makasamianake jaga nyungsung Ida makadados Widi, tur
NABI SAKARIA 14.10–14 1537
uning ring Ida sajeroning parab Idane sane asikikewanten.10 Sakuub wewidangane punika, ngawit saking
Geba sane baler rauh ring Rimon sane bedelod,jaga dangsah. Kota Yerusaleme jaga nyelegsakadi tugu, tegehan ring wewidangan sakiwatengennyane. Kotane jaga makebat ngawitsaking Gapura Benyamin rauh ka Gapura Bucune,sane pecak dados genah gapurane sane ngunimiwah saking Menara Hananeel, ngantos rauh kagenah pameresan anggur ida sang prabu. 11 Irikarakyate jaga pada urip muponin sutrep raharjatur nenten malih katempuh antuk bencana.12 Ida Sang Hyang Widi Wasa jaga nibakang
pinakit sane raat ring sakancan bangsane sanenyia n kota Yerusaleme punika. Dewekipunejaga berek yadian ipun kantun urip, mata miwahlayahipune taler jaga berek.13 Ring masane punika Ida Sang Hyang Widi
Wasa jaga ngawinang ipun sareng sami kalintangbingung miwah ajerih, kantos asing-asing anakejaga ngejuk mpalnyane sane ring sampingipunesarwi nyengkalenipun. 14Wong Yehudane jagamayuda nindihin kota Yerusaleme. Ipun jagamolih jejarahan saking arta branan sakancanbangsane punika, minakadinipun mas, perakmiwah pangangge akeh pisan.
NABI SAKARIA 14.15–20 1538
15 Pinakit sane raat taler pacang nibeninsakancan kuda, bagal, unta miwah keledae, pingkalih sakancan ingon-ingon sane wenten ringpakemahan mesehe.16 Sasampune punika, sakancan jadmane sane
kantun urip, saking pantaran bangsa-bangsanesane pecak ngebug kota Yerusaleme punika,jaga nyabran taun ka Yerusalem buat nyungsungIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,makadados Ratunnyane, sinambi ngluihangRerainan Pondok Daun. 17 Yening wenten bangsasane nenten nyak mrika tur nyungsung Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa makadadosRatunnyane, kenginan jaga nenten wenten sabehring panegaranipune. 18 Yening wong Mesirenenten nyak ngluihang Rerainan Pondok Daunepunika, ipun jaga ka benin antuk pinakit sanepateh sakadi sane ka bakang antuk Ida SangHyang Widi Wasa, ring sakancan bangsane sanenenten nyak ka Yerusalem. 19 Kadi asapunikajaga ukuman sane pacang ka bakang marep ringwong Mesir miwah sakancan bangsa sane lianan,yening ipun nenten ngluihang Rerainan PondokDaune punika.20 Ring masane punika, rauh ring gongseng
kudane jaga katulisin kadi asapuniki: “Katurring Ida Sang Hyang Widi Wasa.” Jambangan-jambangane sane ring Perhyangan Agunge jaga
NABI SAKARIA 14.21 1539
suci pateh sakadi bokor-bokore sane wentenring arepan pamorboran aturane. 21 Sakancanjambangane ring Yerusalem miwah ring sakuubjagat Yehudane, pada kasuciang buat jagakanggen sajeroning pangubak ne ring ayunIda Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa.Rakyate sane ngaturang aturane, jaga ngunayangjambangane punika buat nglablab ulam aturane.Yen panemayannyane punika sampun rauh,irika nenten jaga wenten malih sudagar ringPerhyangan Ida Sang Hyang Widi Wasa SaneMaha Kuasa.
NABI MALEAKI
1 1 Puniki pawuwus Ida Sang Hyang WidiWasa sane ka ba ring Nabi Maleaki mangda
karauhang ring bangsa Israele.
Sih pasuecan Ida Sang Hyang WidiWasa ring bangsa Israele
2 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda ringkaulan Idane, sapuniki: “Ulun tan mari nyuecaninkita.”Nanging ipun masaur sapuniki: “Kadi
asapunapike caran Palungguh IRatu nyuecaninang?”
Pangandikan Ida Sang Hyang Widi Wasasapuniki: “I Esau muah I Yakub ento manyama,nanging Ulun asih sueca teken I Yakub muahkaturunannyane, 3 tur Ulun tusing ledangteken I Esau muah katurunannyane. Ulun subangusakang pagunungan I Esaune, tur ngutangguminnyane dadi tongos sato alas.”4 Yen katurunan Esaune, wong Edome punika
ngucap kadi asapuniki: “Kota-kotan iraganesuba uug, nanging iraga lakar buin mangunangkota-kotane ento.” Irika Ida Sang Hyang WidiWasa jagi masabda kadi asapuniki: “Depang
NABI MALEAKI 1.5–7 1541
suba ia buin mangunang kotane ento, nangingUlun lakar buin nguugang. Anake lakar ngadaninia: Gumi ane jaat muah bangsa ane kenapidukan Ida Sang Hyang Widi Wasa ngantossalawas-lawasne.”5 Bangsa Israele jaga ngeton indike punika antuk
paningalannyane niri tur ipun pacang mabaossapuniki: “Ida Sang Hyang Widi Wasa maragawisesa, yadiastun ring jabaan jagat Israele.”
Ida Sang Hyang Widi Wasa mapaicapanglemek ring parapanditane
6 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa, masabda ring parapanditane, sapuniki:“Ipianak subak teken bapannyane, tur iparekansubak teken gus nnyane. Ulun ene bapankitane, ngudiang dadi kita tusing subak tekenUlun? Ulun ene gus n kitane, ngudiang dadikita tusing ngajiang Ulun? Kita nganistayangUlun, yadiastun keto kita masih matakon kene:‘Kadi asapunapike antuk ang nganistayangPalungguh IRatu?’ 7 Kene caran kitane, nah entomalantaran kita ngaturang rayunan ane tanpaguna di pamorboran aturan Ulune. Sasubaneketo, buin kita matakon kene: ‘Kadi asapunapikeantuk ang nenten ngajiang Palungguh IRatu?’Ulun lakar ngorahin kita, nah ento malantarankita ngletehin tongos pamorboran aturan Ulune.
NABI MALEAKI 1.8–12 1542
8 Yen kita ngaba aturan wewalungan ane buta,wiadin gelem wiadin ane perot di ayun Ulune,apake unduke ento kaden kita tusing pelih?Tegarang kita ngaturang wewalungan ane bukaketo teken sang bupa . Apake dane lakar ledangteken kita muah nyuciang kita?”9 Sane mangkin, inggih semeton parapandita
sami, indayangja mapinunas, mangda Ida SangHyang Widi Wasa nyuecanin iraga. Ida nentenjaga nagingin pangastawan semetone, tur indikepunika dados iwang semetone ngraga. 10 Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa, masabdasapuniki: “Ulun ngranayang apang ada anakadiri uli pantaran kitane ane lakar ngubetangjelanan-jelanan perhyangane, buat nyadelinkita lakar ngendihang api ane tan paguna sigpamorboran aturan Ulune. Ulun tusing ledangteken kita. Ulun tusing lakar tampi teken aturanane aturang kita teken Ulun. 11 Bangsa-bangsaneuli tanggun gumine abesik ngan teked katanggunnyane ane lenan, pada ngluihang Ulun.Dija-dijaja luire, ia pada morbor menyan tekenUlun muah pada ngaturang aturan ane tanpaleteh. Ia ajaka makejang pada ngluihang Ulun.12Nanging kita tusing ngluihang Ulun malantarankita ngorahang mungguing pamorboran aturanUlune ento tan paguna, buina kita ngaturangaturan ane cemer sig pamorboran aturane ento.
NABI MALEAKI 1.13–2.4 1543
13 Kita ngorahang kene: ‘Beh ambate kewehneunduke ene makejang,’ tur kita laut ngadesemmarep teken Ulun. Makadadi aturan kitane tekenUlun, kita laut ngaturang buron malingan wiadinburon ane perot wiadin ane gelem. Apake kadenkita Ulun lakar ledang nampi aturan kitane ento?14Wastu ibobab ento kena temah, ane ngaturangburon ane tan paguna teken Ulun, nangingsuja nne ia ngelah buron ane melah di pantaraningon-ingonnyane, ane suba sesangianga lakaranggona aturan teken Ulun. Sawireh Ulun eneSang Prabu Ane Agung, tur sakancan bangsanepada nungkul teken Ulun.”
2 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa ngandika ring parapanditane sapuniki:
“Pituduhe ene ka ba teken kita ajak makejang.2 Kita patut ngluihang Ulun aji laksanan kitane.Yening kita tusing madingehang pangandikanUlune, ditu Ulun lakar nibakang temah tekenkita. Ulun lakar nibakang temah marep tekensakancan pikolih ane tampi kita. Suja nne Ulunsuba nemah pikolih-pikolih kitane ento, sawirehkita tusing teleb nyalanang pituduh Ulune. 3Ulunlakar nyisipang pianak-pianak kitane muah lakarnguap muan kitane aji tain wewalungan aturankitane, tur kita lakar kentungang ka jabaan sigtongos dugdugan taine. 4 Sasubane keto kitalakar nawang, mungguing Ulun suba maicayang
NABI MALEAKI 2.5–9 1544
pituduhe ene teken kita, apanga prajanjian Uluneteken parapandita parakaturunan Lewine, tusinglakar kalompangin.5 Sajeroning prajanjian Ulune ento, Ulun majanji
ngicen ia idup muah sutrep rahayu, tur entoane paicayang Ulun teken ia, apanga ia prasidasubak teken Ulun. Dugase ento ia pada subakmuah nungkul teken Ulun. 6 Ia pada minehinpaundukan ane patut, tur tusing minehinpaundukan ane pelih. Ia pada idup salulut tekenUlun, ia tusing nglaksanayang paundukan anebeneh pabuat dewekne padidi dogen, nanging iamasih liu nulungin anak ane lenan apanga suudmalaksana corah. 7 Ento ane mula dadi tetegenanparapanditane, buat ngurukang kaweruhan IdaSang Hyang Widi Wasa ane patut. Anake patutpada teka sig parapanditane, buat mlajahinpakarsan Ulune, sawireh parapanditane entodadi utusan Ida Sang HyangWidi Wasa AneMahaKuasa.8Nanging ane jani, kita soroh panditane, suba
lempas uli jalane ane beneh. Paurukan kitanesuba liu mimpin anak malaksana ane pelih. Kitasuba lompang teken prajanjian ane gae Ulunngajak kita. 9 Sawireh keto, Ulun lakar ngadakangwong Israele pada nganistayang kita sawirehkita tusing sa nut teken pakarsan Ulune. Buina
NABI MALEAKI 2.10–12 1545
yening kita ngurukang kaulan Ulune, tusing patuhbaan kita maang paurukan.”
Indik rakyate nenten sa a ringIda Sang Hyang Widi Wasa
10 Boyake iraga sareng sami maderbe ajiwantah adiri? Boyake iraga sareng sami kakardiantuk Widi sane tunggal? Duaning punika, napiawinannya iraga lompang ring janjin iraganemarep ring mpal iragane? Samaliha napiawinannya iraga nganistayang prajanjian sanekakardi antuk Ida Sang Hyang Widi Wasa ringleluur iragane? 11Wong Yehudane sampunlompang ring janjinnyane pamantuka ring IdaSang Hyang Widi Wasa, tur ipun nglaksanayangpaindikan sane cemer ring Yerusalem miwah ringsakuub jagate sami. Ipun ngletehin PerhyanganAgung sane kasuecanin antuk Ida Sang HyangWidi Wasa. Jadmane sane muani-muani sampunpada masomahan ring anak luh-luh sanenyungsung widi-widi sunantara. 12Dumadak IdaSang Hyang Widi Wasa ngingsirang sakancanjadmane sane malaksana kadi asapunika sakingpatunggilan pasamuan Israele, tur nenten malihnglugrain ipun sareng-sareng ring bangsaniragane, buat ngaturang aturan ring ayun IdaSang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa.
NABI MALEAKI 2.13–16 1546
13 Puniki paindikan sane lianan sanelaksanayang semetone. Semeton nyirampamorboran aturan Ida Sang Hyang Widi Wasaantuk toyan panyingakan, samaliha semetonnangis miwah masesambatan, santukan Idanentenmalih nrima aturan sane aturang semetonring Ida. 14 Semeton nunasang, napi awinannyaIda nenten ledang nrima aturane punika.Santukan Ida uning mungguing semeton sampunlompang ring janjin semetone marep ring rabinsemetone, sane ambil semeton duke daa miwahtruna. Ipun sampun dados mpal semetone, tursemeton sampun lompang ring janjin semetonengajak ipun, yadiastun semetonmajanji ring ayunIda Sang Hyang Widi Wasa, mungguing semetonjaga sa a tuu ring ipun. 15 Boyake Ida Sang HyangWidi Wasa nadosang semeton nunggal ragamiwah roh ring ipun? Napike sane karsayang Idasajeroning paindikane punika? Sane arsayangIda inggih punika semeton patut madue oka, turokan semetone dados kaulan Idane Sang HyangWidi Wasa sane suja . Duaning punika elingja,sampunang wenten ring pantaran semetonesane jaga lompang ring janjinnyane marep ringsomahnyane. 16 Ida Sang Hyang Widi Wasa,Widin Israele masabda, sapuniki: “Ulun ge ngteken anak ane palas makurenan. Ulun ge ngteken anak ane ngambekang kawirosan teken
NABI MALEAKI 2.17–3.2 1547
somahnyane. Ingetangja mungguing kita tusingdadi lompang teken janji ane patut tuonin kitamarep teken somah kitane.”
Rahina pangadilane sampun nampek17 Semeton sampun makewuhin Ida Sang
Hyang Widi Wasa antuk baos semetone.Nanging semeton mataken sapuniki: “Kadiasapunapike antuk ang makewuhin Ida?”Malantaran semeton mabaos sapuniki: “Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa mitaenangsakancan jadmane sane malaksana jaat punikabecik, suja nipun Ida ledang ring ipun sarengsami.” Wiadin malantaran semeton matakensapuniki: “Dijake Ida Sang Hyang Widi Wasa sanekasinanggeh adil punika?”
3 1 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane MahaKuasa ngandika sapuniki: “Ulun lakar ngutus
utusan Ulune buat nyediaang jalan pabuat Ulun.Sasubane keto Ida Sang Hyang Widi Wasa aneajap kita ento, tan pararapan lakar rauh sigPerhyangan Idane. Utusane ane a -a kita entolakar teka tur ngwarah-warahang pasubayanUlune.”2Nanging sapasirake sane jaga mrasidayang
naanang rahina pangrauhan Idane punika?Sapasirake sane mrasidayang kantun uriprikalaning Ida mapakantenang raga? Ida jagi
NABI MALEAKI 3.3–7 1548
sakadi sabune sane katos, sakadi geni ring prapenpandene. 3 Ida jaga rauh buat nepasin sakadianake sane mresihin miwah nyuci perak. Sakadipande mase mresihin perak miwah mase, kadiasapunika utusan Ida Sang Hyang Widi Wasapacang nyuciang parapanditane mangdane danepada ngaturang aturan sane patut ring ayun IdaSang Hyang Widi Wasa. 4Malantaran punikaaturan sane katurang antuk wong Yehuda miwahwong Yerusaleme ring ayun Ida Sang HyangWidi Wasa, jaga kaledangin antuk Ida, sakadisane biasanipun ring masa-masa sane sampunlangkung.5 Ida Sang Hyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa,
masabda sapuniki: “Ulun lakar nyinahang ragadi pantaran kitane tur lakar mapaica tetepasan.Ulun dienggal lakar dadi saksi marep teken anakeane ngadokang pangiwa, marep teken anake anemamitra, marep teken anake ane masumpahpalsu, marep teken anake ane mekelin buruh,ane nindes anak balu, anak ubuh muah anaksunantara muah marep teken sakancan ane tuarasubak teken Ulun.”
Indik naur aturan apahdasan6 “Ulun ene Sang Hyang Widi Wasa, tur Ulun
tusingja uah-uah. Sawireh keto, kita watekkaturunan Yakube, tusingja lakar sirna. 7 Kita
NABI MALEAKI 3.8–13 1549
patuh buka leluur kitane ane suba tusingngamanggehang pidabdab Ulune ento. Mabalikjasig Ulune, pedas Ulun lakar mabalik sig kitane.Nanging kita matakon kene: ‘Napike sane patutlaksanayang ang buat mawali ring ayunPalungguh IRatu?’ 8Ulun matakon teken kita,apake beneh anake ngapus Ida Sang Hyang WidiWasa? Suba sinah tusing beneh. Nanging kitangapus Ulun. Kita buin matakon kene: ‘Kadiasapunapike antuk ang ngapus PalungguhIRatu?’ Sajeroning unduk aturan pahdasan muahaturan-aturan ane lenan. 9 Kita ajak makejangkena temah, sawireh bangsane ene makejangngapus Ulun. 10Aturangja pahdasan kitaneka Perhyangan Agung, amunapaja benehne,apanga cukup ada pangan kinum ditu. PintoninjaUlun, pedas kita nepukin mungguing Ulun lakarngampakang jendelan langite, tur nyriokin kita ajimerta magenepan kan maliah-liah. 11Ulun lakartusing nglugrain mranane ngusakang tetanemankitane muah punyan anggur kitane lakar saratngaba buah. 12 Sasubane keto bangsa-bangsanemakejang lakar ngadanin kita bagia, sawirehgumin kitane dadi tongosmagumana anemelah.”
Janji pasuecan Ida Sang Hyang Widi Wasa13 Ida Sang Hyang Widi Wasa masabda sapuniki:
“Kita suba ngorahang unduk ane tusing patut
NABI MALEAKI 3.14–18 1550
marep teken Ulun. Nanging kita matakon kene:‘Indik napike sane baosang ang pamantukaring Palungguh IRatu?’ 14 Kita suba ngorahangkene: ‘Tusing ada gunane subak teken Ida SangHyang Widi Wasa. Apake gunane nglaksanayangpangandikan Idane, wiadin ngedengangmungguing iraga suba nyelsel teken laksananiragane di ayun Ida Sang Hyang Widi WasaSane Maha Kuasa? 15 Buka ane tepukin iraga,jlemane ane sumbung ia pada bagia. Jlemaneane corah, tusingja tuah aget dogen, nangingia pada mintonin Ida Sang Hyang Widi Wasa ajilaksanannyane ane corah tur ia pada luput.’ ”16 Irika jadmane sane nungkul ring Ida Sang
HyangWidi Wasa pada mabaos ring mpalnyane,tur Ida Sang Hyang Widi Wasa nglinguang turmirengang baosipune. Ring ayun Idane, wentensinurat ring satunggaling cakepan, catetanjadmane sane nungkul ring Ida Sang Hyang WidiWasa miwah sane subak ring Ida. 17 Ida SangHyang Widi Wasa Sane Maha Kuasa, masabdasapuniki: “Ia ajaka makejang lakar dadi kaulanUlune. Di panemayan Ulune malaksana, ia lakardadi duen Ulune ane sayangang Ulun. Ulun lakarasung lugraha teken ia, buka ibapa nyayangangpianak ane subak teken ia. 18Ditu kaulan Ulunebuin lakar nawang binan pikolih anake malaksanapatut muah anake ane malaksana corah, binan
NABI MALEAKI 4.1–6 1551
anake subak teken Ulun muah anake ane tusingsubak .”
Rahinan Ida Sang Hyang Widi Wasa pacang rauh
4 1 Ida Sang HyangWidiWasa SaneMaha Kuasamasabda sapuniki: “Lakar ada masanne,
dikalan sakancan jlemane ane sombong muahdursila kageseng buka sumine. Dimasannetotonan ia lakar basmi kerta, tur tusing adaane enu magantulan. 2Nanging pabuat kitaane subak teken Ulun, kawisesan Ulun anengrahayuang lakar endag buka suryane sig kitane,tur nyegerang kita buka sinar suryane. Kita lakarbebas tur liang buka godel sampine ane pesu ulibadanne. 3Dimasan Ulune malaksana, ditu kitalakar ngalahang jlemane ane dursila, tur ia lakarbuka abune ditelapakan ba s kitane.4 Ingetangja paurukan parekan Ulune I Musa,
pidabdab muah pituduh-pituduh ane paicayangUlun teken ia di Gunung Sinai, ane patut ka nu nbaan sawatek wong Israele.5Nanging satonden dina panemayan Ida Sang
Hyang Widi Wasa ane luih muah ngresresinento teka, Ulun lakar ngutus Nabi Elia nekainkita. 6 Ia lakar mesikang parabapa ngajakparapianaknyane, apanga Ulun tusing buin rauhnguugang gumin kitane.”
Cakepan Suci
=================================
Alkitab Bali (Bahasa Sehari-hari)
© 1990 Indonesia Bible Society - LAI
http://www.faithcomesbyhearing.com =======================================
http://bibles.org/versions/ban-BAN