09 isi pelajaran modul pkp 3116

8/13/2019 09 Isi Pelajaran Modul Pkp 3116

1/33

(PKP 3116 SISTEM BAHASA MELAYU )

TAJUK 1 MORFOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS

Tatabahasa merupakan peraturan atau sistem sesuatu bahasa yang

digunakan sama ada dalam bentuk lisan ataupun tulisan. Dua bidang utama

dalam kajian tatabahasa ialah morfologi dan sintaksis. Tajuk ini hanya akan

menghuraikan beberapa konsep penting dalam bidang morfologi. Secaraumumnya, topik ini akan membolehkan anda mengetahui perkara-perkara

berikut:

1.1 Takrif Morfologi

1. Struktur kata

1.! "entuk kata

1.# $olongan kata

HASIL PEMBELAJARAN

i. Membuat rumusan tentang takrif morfologi.

ii. Menghuraikan aspek-aspek kajian dalam bidang morfologi bahasa

Melayu.

1


2/33


%ajah 1.1: &erangka Tajuk 1

1.1 Takrif

Secara umumnya morfologi merupakan istilah dalam bidang ilmu linguistik

yang menghuraikan sistem bahasa pada peringkat perkataan. Menurut 'ik

Safiah &arim et al. ()11: #!*, morfologi ialah satu bidang ilmu yang mengkaji

perkataan dari segi struktur, bentuk kata dan penggolongan kata.

"agi +bdullah assan ())* pula morfologi ialah satu bidang ilmu yang

mengkaji bentuk perkataan. stilah ini dipinjam daripada biologi yang bermaksud

kajian tentang bentuk tubuh hai/an dan tumbuhan. &onsep bentuk ini diterapkan

kepada bentuk perkataan bahasa manusia, manakala mengikut %aminah j.

Sabran dan %ahim Syam (102* pula, morfologi ialah satu bidang dalam kajian

bahasa yang mengkaji perkataan dan cara-cara pembentukkannya.

&ajian dalam bidang morfologi terdiri daripada tiga subbidang, iaitu:

Struktur kata

"entuk kata

3enggolongan kata

2


3/33


1.2 Struktur kata

Struktur kata merupakan susunan bentuk bunyi ujaran (lisan* atau

lambang (tulisan* yang menjadi unit bahasa yang bermakna. Susunan bentuk

bunyi ujaran atau lambang ini boleh dikesan berdasarkan binaan suku kata.

"inaan suku kata dalam struktur bahasa Melayu terdiri daripada dua pola, iaitu:

i. 3ola suku kata terbuka

ii. 3ola suku kata tertutup

3ola suku kata terbuka ialah binaan struktur suku kata yang diakhiri

dengan huruf 4okal a,e,i,o, dan u. Sebaliknya bagi pola suku kata tertutup,

binaan struktur suku katanya diakhiri dengan huruf konsonan. 3ola suku kata ini

boleh hadir sama ada pada a/al, tengah ataupun akhir suku kata sesuatu

perkataan. 3erhatikan contoh berikut:

i. 3ola suku kata terbuka :

o a + pi

o bo + la

o ke + re + ta

o a + ro + ma

3

Aktiviti 1

Sila buat nota ringkas berkaitan tentang takrif morfologi dan

bidang kajiannya.


4/33


P!rkataa"Suku kata

a#a$ tengah akhir

api a - pi

bola bo - la

kereta ke re ta

aroma a ro ma

Bagi setiap suku kata dalam perkataan di atas menunjukkan pola suku

kata terbuka. Cuba perhatikan huruf-huruf akhir setiap suku kata

berkenaan. Apakah huruf yang hadir pada akhir perkataan tersebut?

ii. 3ola suku kata tertutup :

o %i" & tan'

o am + bil

o ker 5 tas

o teng + gi + ling

P!rkataa"Suku kata

a#a$ tengah akhir

bintang bin - tang ambil am - bil

kertas ker - tas

tenggiling teng gi ling

Perkataan-perkataan di atas menunjukkan pola suku kata tertutup.

Cuba perhatikan huruf-huruf akhir setiap suku kata berkenaan. Apakah

huruf yang hadir pada akhir perkataan tersebut?

3ola suku kata akhir pula merujuk kepada kehadiran suku kata pada akhir

dalam setiap perkataan. Dalam binaan struktur kata bahasa Melayu, kehadiran

4


5/33


pola ini boleh terdiri daripada suku kata akhir terbuka ataupun suku kata akhir

tertutup.

Dalam bahasa Melayu, struktur katanya terdiri daripada dua jenis.6 iaitu

struktur kata asli dan struktur kata pinjaman. Terdapat 11 jenis struktur suku

kata dalam bahasa Melayu. anya empat jenis struktur kata yang dikenal pasti

sebagai struktur kata asli, manakala bakinya terdiri daripada struktur kata

pinjaman bahasa asing.

1.2.1 Struktur Kata A($i

"erikut adalah contoh struktur suku kata asli bahasa Melayu:

Struktur kata a($i Suku kata

4 a 5 ku

4k am 5 bil

k4 bo 5 la

k4k kam 5 bing

1.2.2 Struktur Kata Pi")a*a"

5

Aktiviti 2

Senaraikan lima perkataan yang menggandungi

i. pola suku kata akhir terbuka

ii. suku kata akhir tertutup.


6/33


Struktur suku kata pinjaman daripada bahasa asing berserta contohnya,

Struktur kata +i")a*a" Suku kata

kk4 pro 5 jek

kk4k prak 5 tis

4kk ins 5pi 5 ra 5 si

k4kk kon 5 tekskk4kk kom 5 pleks

kkk4 stra 5 te 5 gi

kkkk4k struk 5 tur

:

Secara ringkasnya, struktur kata dalam bahasa Melayu terdiri daripada

struktur kata asli dan struktur kata pinjaman.

1., B!"tuk Kata

3erkataaan ialah satu unit ujaran yang bebas dan mengandungi makna,

yang terdiri daripada satu atau gabungan beberapa bentuk bunyi bahasa.

Setiap perkataan dimulai dan diakhiri oleh sempadan perkataan yang bersifat

abstrak dan hanya /ujud dalam fikiran kita.

6

Aktiviti ,

Sila senaraikan tiga perkataan bagi

i. struktur kata asli bahasa Melayu.

ii. struktur kata pinjaman bahasa asing.


7/33


"entuk kata boleh terdiri daripada satu mofem atau susunan beberapa

morfem. 3roses pembentukan kata menghasilkan bentuk-bentuk kata seperti

yang berikut:

kata tunggal terhasil melalui proses gabungan suku kata

kata terbitan terhasil melalui proses pengimbuhan

kata majmuk terhasil melalui proses pemajmukan

kata ganda 7 terhasil melalui proses penggandaan

B!"tuk Kata Pr-(!( -"t-/ Kata

&ata Tunggal $abungan suku kata jalan

&ata Terbitan 3engimbuhan berjalan

&ata Majmuk 3emajmukan jalan raya

&ata $anda 3enggandaan berjalan-jalan

3erbincangan tentang bentuk dan proses pembentukan akandijalankan semasa interkasi semuka

1.0 P!"'-$-"'a" Kata

3erkataan dalam sesuatu bahasa dapat digolongkan ke dalam golongan

tertentu. +ntara kriteria yang diambil bagi menggolongkan sesuatu perkataan itu

ialah:

struktur fonologi atau bunyi

struktur morfem

7


8/33


sintaksis

semantik.

!atabahasa "e#an ('ik Safiah &arim, et al., ))0:1* menggolongkan

perkataan-perkataan dalam bahasa Melayu berdasarkan kriteria sintaksis dan

semantik. &riteria sintaksis dilihat berdasarkan kehadiran sesuatu perkataan itu

sebagai konstituen dalam ayat, iaitu klausa dan frasa. &riteria semantik pula

merupakan unsur yang memberi makna bagi sesuatu perkataan itu berdasarkan

situasi dan konteksnya.

8leh yang demikian, golongan kata dalam bahasa Melayu dibahagikan

kepada empat, iaitu:

i. Kata "a*a

ii. Kata k!r)a

iii. Kata a)!ktif

iv. Kata tu'a(

3erbincangan tentang penggolongan kata ini akan dihuraikan dalam bab

berikutnya dalam modul ini.

%ehat sebentar, kemudian teruskan dengan akti4iti di ba/ah.

8

Buat N-ta

"ina peta minda berkaitan dengan bentuk kata, proses

pembentukan kata dan penggolongan kata.


9/33


+bdullah assan. ())*. Morfologi Bahasa Melayu. &uala 9umpur : 3TS

3rofesional.

%aminah j. Sabran dan %ahim Sham. (102*. $ajian Bahasa %ntuk Pelatih

Maktab Perguruan. 3etaling aya: ;ajar "akti Sdn "hd.

TAJUK 2 GOLONGAN KATA

2. Si"-+(i(

Tajuk ini akan membolehkan anda mengetahui tentang golongan kata "ahasa

Melayu. Terdapat empat golongan kata yang dimuatkan dalam tajuk ini:

a. &ata 'ama

b. &ata &erja

c. &ata +djektif

9

Aktiviti 0

1. Secara indi4idu anda dikehendaki melayari internet untukmendapat bahan tentang definisi morfologi bahasa Melayu.

. Selain itu, anda juga dikehendaki mengumpul maklumat

tentang 3roses 3embentukan &ata dalam "ahasa Melayu.


10/33


d. &ata Tugas

.1 $ata &ama

&ata nama ialah perkataan yang boleh menjadi unsur inti pada binaan

frasa nama dan la


11/33


jari

meja

kipas

rumah

ladang durian

e4ea "rasilia (getah*

Manihot utilissima (ubi kayu*

Si "elang

=omel

ia

saya

aku

beta

kami

Tak hidup

$unung 9edang

3roton >ira

3lanet Marikh

Diri (orang kedua*

a/ak

kamu

anda

Diri (orang ketiga*

dia

beliau

mereka

baginda

Diri (Tanya*

apa

mana

siapa

2.2 Kata K!r)a

&ata kerja ialah kata yang menyatakan makna perbuatan atau perlakuan. &ata

kerja menjadi inti bagi binaan frasa kerja. &ata kerja mudah dikenali terutamanya kata

kerja terbitan. +pabila kata tersebut mempunyai imbuhan seperti yang disenaraikan di

ba/ah, kata tersebut ialah kata kerja.

I*%u/a" -"t-/

a/alanme-, men-, mem-, meng-, menge-, ber-, ter-, di-, memper-,

11


12/33


akhiran-kan, -i.

apitan

me-?-kan, men-?-kan, mem-?-kan, meng-?kan,

ber-?-kan, ber-?-an, di-?-kan, me-..-i, men-?i, meng-?-i,

di-?-i, memper-?-kan, memper-?-i, , diper-?-kan, diper-?-i

&ata kerja boleh dibahagikan kepada dua jenis seperti rajah di ba/ah:

Kata K!r)a

Kata k!r)a tra"(itif Kata k!r)a tak tra"(itif

Aktif Pa(if B!r+!$!"'ka+ Ta"+a +!$!"'ka+

2.2.1 Kata K!r)a Tra"(itif

&ata kerja transitif ialah kata kerja yang mengandungi objek yang

terdiri daripada frasa nama untuk melengkapkan maksudnya. 8bjek ini

dipanggil +!"3a*%ut.

=ontoh: 3emburu menembak rusa.

&ata @menembak' ialah kata kerja transitif aktif kerana kata tersebut

perlu diikuti oleh objek (rusa* untuk melengkapkan maksudnya. Terdapat dua

12


13/33


jenis kata kerja transitif, iaitu kata k!r)a tra"(itif aktif dan kata k!r)a tra"(itif

+a(if .

a4 Kata k!r)a tra"(itif aktif

&ata kerja ini umumnya ditandai oleh imbuhan me-,

me- ( -kan, me- (-i, memper-, memper- (- kan,

memper-(-i.

=ontoh dalam ayat:

1. Su


14/33


!. Setor sukan dimasuki oleh $uru "esar.

#. +njung rumahnya diperbesar oleh 3enghulu.

2. +nak sulungnya diperisterikan oleh Ancik Bahari.

>alau bagaimanapun, bagi ayat pasif yang pelakunya orang pertama

dan kedua, bentuk kata kerja yang mempunyai imbuhan di-, di-...-kan, di-?-i.,

di-?-per, diper- ?-kan, dan diper-?-i, tidak digunakan. 3erhatikan bentuk

kata kerja dalam ayat pasif di ba/ah:

A3at +a(if iri k!ti'a A3at +a(if iri +!rta*a a" k!ua

9aporan itu ditulis oleh beliau.

• 9aporan itu saya tulis.

• 9aporan itu kamu tulis.

"endera dinaikkan oleh mereka

se/aktu perhimpunan.

• "endera kami naikkan se/aktu perhimpunan.

• "endera a/ak naikkan se/aktu perhimpunan.

Ccapan perasmian disampaikan

oleh $uru "esar.

• Ccapan perasmian akan saya sampaikan.

• Ccapan perasmian akan tuan sampaikan.

"anyak kesalahan yang dilakukan oleh pengguna bahasa tentang

penggunaan kata kerja pasif ini.

=ontohnya:

&ereta yang mereka naiki telah melanggar seorang pejalan kaki.

Sepatutnya:

&ereta yang dinaiki oleh mereka telah melanggar seorang pejalan.

14


15/33


).).) $ata kerja tak transitif

a4 B!r+!$!"'ka+

&ata kerja tak transitif berpelengkap mesti diikuti oleh +!$!"'ka+ untuk

menyempurnakan maksud ayat.

=ontoh: +diknya *!")ai doktor .

&ita mesti %!r%uat baik.

&ata @menjadi' dan @berbuat' ialah kata kerja tak transitif yang mesti

diikuti oleh pelengkap.

=ontoh kata @doktor' dan @baik' untuk menyempurnakan maksud ayat

tersebut.

+yat yang mengandungi pelengkap tidak boleh dipasifkan

=ontoh: Doktor dijadikan oleh adiknya (salah*.

15


16/33


"erdasarkan huraian di atas, kenal pasti dan catatkan pelengkap-

pelengkap bagi tiga contoh ayat yang di ba/ah.

i* 3elengkap kata nama

Mereka ada tetamu.

ii* 3elengkap kata adjektif

*ubungan kedua-dua orang itu bertambah kukuh.

iii* 3elengkap frasa sendi nama.

Pak amad tinggal di $ampung Baru.

%4Ta"+a +!$!"'ka+

&ata kerja tak transitif tanpa pelengkap ialah kata kerja yang

boleh berdiri sendiri tanpa penyambut.

=ontoh:

"udak itu menangis.

+yahnya belum kembali .

=ikgu Bainal sedang bersembahyang .

&ata kerja ini boleh diikuti oleh unsur keterangan. 9ihatlah contoh di ba/ah:

"udak itu menangis kerana lapar.

+yahnya belum kembali sejak semalam.

=ikgu Bainal sedang bersembahyang di biliknya.

16


17/33


2., Kata A)!ktif

&ata adjektif dikenal juga sebagai kata sifat. &ata adjektif

menerangkan sifat atau keadaan sesuatu benda atau kata nama. &ata

adjektif boleh didahului atau diikuti oleh kata penguat. =iri inilah yang

membe


18/33


4iii perasaan rindu, beni, segan, ragu, sayang

i. pancaindera sedap, bersih, antik, bising, harum

=ontoh dalam ayat:

a* "adan budak itu $!*a/ kerana tidak makan beberapa hari.

b* Muka gadis itu *!ra/ apabila diusik rakan-rakannya.

c* %ambutnya +!"!k setelah dipotong oleh guru disiplin.

d* 3ermukaan batu itu $!kuk akibat titisan air.

e* Murid-murid yang datang $!#at akan dihukum.

f* %umahnya )au/ dari sekolah.

g* &ura-kura berjalan $a*%at.

h* Ma


19/33


&ata adjektif mempunyai imbuhan (!6 dan t!r6 yang menunjukkandarjah perbandingan. 8leh itu, sekiranya anda terjumpa perkataan seperti contohdi ba/ah, anda perlu golongkan perkataan tersebut dalam kata adjektif.

sebesar sebesar-besar terbesar

sepandai sepandai-pandai terpandai seantik seantik-antik terantik seputih seputih-putih terputih

pantas sepantas terpantas

2.0 Kata Tu'a(

&ata Tugas ialah perkataan yang hadir dalam ayat, klausa, atau frasa

untuk mendukung sesuatu tugas, sama ada sebagai penghubung,

penerang, penguat, penentu, pendepan, penafi, pembenar, pemeri atau

tugas-tugas lain.

9ihatlah jenis-jenis kata tugas.

Bi$. Kata Tu'a(

1. &ata hubung

. &ata seru

!. &ata Tanya#. &ata perintah

2. &ata pangkal ayat

. &ata "antu

E. &ata penguat

. &ata penegas

0. &ata nafi

1). &ata pemeri

11. &ata sendi nama

1. &ata pembenar

1!. &ata arah

1#. &ata bilangan12. &ata penekan

1. &ata pembenda

&ata-kata tugas di atas dapat dikelompokkan dalam empat kelompok,

iaitu:

19


20/33


i. &ata penyambung ayat

ii. &ata praklausa

iii. &ata prafrasa

i4. &ata pascakata

2.0.1 Kata P!"3a*%u"' A3at

&ata 3enyambung +yat ialah kata hubung, iaitu sejumlah perkataan

yang bertugas menghubungkan dua binaan ayat atau lebih sehingga

menjadi satu bentuk ayat yang berlapis, yang dikenali sebagai ayat

majmuk.

&ata 3enyambung +yat(kata hubungan*

&ata hubung gabungan &ata hubung pancangan

%elatif &omplemen keterangan

20


21/33


Kata Prak$au(a

&ata praklausa ialah sejumlah perkataan yang terletak di hadapan

klausa. 9ihatlah jenis kata praklausa di ba/ah:

&ata 3raklausa

Seru tanya pembenar

pangkal ayat

perintah

2.0.2 Kata Prafra(a

&ata pembenar ialah sejumlah perkataan yang terletak di

hadapan frasa, iaitu sama ada frasa nama, frasa kerja, atau frasa

adjektif. enis-jenis kata prafrasa adalah seperti yang di ba/ah:

penguat

bantu penegas

bilangan &ata 3rafrasa nafi

21


22/33


arah pemeri

sendi nama

2.0., Kata +a(7akata

"entuk –nya berfungsi sebagai penekan dan pembenda.

i. Kata penekan

&ata penekan ialah satu bentuk yang memberikan penegasan

kepada kata yang bergabung dengannya.

=ontoh:

Na*+ak"3a rumah itu akan runtuh pada bila-bila masa.

ii. Kata pembenda

&ata pembenda ialah bentuk yang menjadikan sesuatu

perkataan yang bukan daripada kata nama sebagai kata nama.

=ontoh:

Ti"''i"3a pokok itu !) kaki.

B!rat"3a guni itu #) kilogram.

TAJUK , SINTAKSIS

,.1Si"-+(i(

22


23/33


Sintaksis dapat ditakrif sebagai bidang ilmu bahasa yang mengkaji

bentuk, struktur, dan binaan atau konstruksi ayat, frasa, dan klausa.

M-u$ i"i aka" *!")!$a(ka" k!+aa a"a t!"ta"' %ia"'(i"tak(i( %a/a(a M!$a3u 3a"' *!ra"'ku*i a(+!k

Takrif

• Fra(a

• K$au(a

• A3at

Bi"aa"

• Fra(a

• K$au(a

• A3at

,.2 Fra(a

;rasa ialah unit yang boleh terdiri daripada satu susunan yang

mengandungi sekurang-kurangnya dua perkataan, ataupun satu perkataan

yang berpotensi untuk diperluas menjadi dua perkataan atau lebih. "inaan

frasa tidak mengandungi subjek dan predikat. Dalam susunan tatabahasa

frasa boleh menjadi konstituen kepada klausa ataupun konstituen frasa itu

sendiri.

=uba anda perhatikan contoh-contoh dalam jadual di ba/ah:-

FRASA

23


24/33


• &ucing

• Seekor kucing

• Seekor anak kucing

• Seekor anak kucing jantan

"inaan ayat dasar bahasa Melayu terdiri daripada konstituen utama iaitu

subjek dan predikat. Cnsur-unsur yang membentuk dua konstituen utama ayat-

ayat dasar bahasa Melayu seperti berikut:

i. ;' 5 ;'ii. ;' 5 ;&

iii. ;' 5 ;+

i4. ;' 5 ;S

Cntuk memahami perbincangan di atas, cuba anda perhatikan contoh-

contoh di ba/ah:

Su%)!k Fra(a

Na*a Pr!ikat Su(u"a""3a

+hmad 3etani. ;' 5 ;'

=ikgu mengajar saya. ;' 5;&

&ucing itu sangat manja. ;' 5 ;+

+yah ke &uala 9umpur. ;' 5 ;S

,.2.1J!"i(6J!"i( Fra(a

Terdapat empat jenis frasa dalam bahasa Melayu iaitu ;rasa 'ama, ;rasa&erja, ;rasa +djektif dan ;rasa Sendi 'ama.

,.2.1.1Fra(a Na*a 8FN4

24


25/33


;rasa nama ialah binaan yang dari sudut nahu boleh terdiri daripada satu

perkataan atau beberapa perkataan yang boleh berfungsi sebagai satu

konstituen dalam binaan ayat. 3erhatikan contoh-contoh di ba/ah:

Fra(a Na*aPr!ikat

I"ti P!"!ra"'

$uru bahasa Melayu itu sungguh kreatif.

&akak budak lelaki itu sudah berpunya.

,.2.2 Fra(a K!r)a 8 FK 4

;rasa kerja ialah binaan yang boleh terdiri daripada satu perkataan atau

lebih dan kata intinya kata kerja. &ata kerja tersebut boleh merupakan kata kerja

tak transitif (&&TT* atau kata kerja transitif (&&T* . &&TT boleh hadir bersendirianatau diikuti oleh satu atau sederetan perkataan, manakala &&T mesti diikuti oleh

objek atau unsur-unsur lain.


contoh binaan frasa kerja di ba/ah:-

25

Fra(a Na*aPr!ikat

I"ti i"ti

bu bapa

dijemput hadir.

utan rimba perlu dijaga.


26/33


Su%)!k Fra(a K!r)a Kata k!r)a

Mereka membaa buku. &&T

Salmah menyanyi di atas pentas. &&TT

+dik menangis tersedu-sedu.&&TT

"urung itu membuat sarang di atas dahan. &&T

Su%)!k

Fra(a K!r)a

Kata k!r)a

O%)!k

k!t!ra"'a"1. +dik. ujan!. +yah#. 3emburu2. bu. $uru

tidur. turun membaca menembak memasak menyuruh

- - buku. burung. nasimurid-muridnya

dengan lebatnya.

di dapur.berlari pantas.

,.2., Fra(a A)!ktif 8FA4

;rasa adjektif ialah susunan perkataan yang terdiri daripada satu atau

beberapa perkataan yang mengandungi kata sifat atau adjektif sebagai kata

intinya. ;rasa adjektif yang dibincangkan ialah yang berfungsi sebagai

predikat, sebagai unsur keterangan dan unsur penerang dalam predikat.

Sebagai unsur keterangan kata adjektif hadir sesudah kata kerja dan sebagai

unsur penerang kata adjektif hadir sesudah kata nama.

26


27/33



contoh dalam jadual di ba/ah:-

Su%)!k 8FN4 Pr!ikat Fu"'(i Fra(a A)!ktif

1.Dia.+hmad!. &ucing

rajinberlari sangat lajubinatang jinak

;+ sebagai predikat;+ sebagai unsur keterangan;+ sebagai unsur penerang

Su%)!k

Fra(a A)!ktif

Kata %a"tu P!"'uatKata

A)!ktif P!"'uat

1. +dik

. ujan

!. +yah

#. 3emburu

2. 'enek

. ari

sudah

masih

-

-

masih

masih

-

-

amat

sangat

-

-

pandai.

lebat.

gembira.

cekap.

cantik

gelap

-

-

-

-

amat.

benar.

,.2.1.0 Fra(a S!"i Na*a 8FS4

;rasa sendi nama ialah satu binaan dalam ayat yang terdiri daripada satu

kata sendi nama dan satu frasa nama yang menjadi pelengkap kepada kata

sendi nama itu. &ata sendi nama ialah bentuk morfem atau kata yang

diletakkannya di hadapan frasa nama. +ntara kata sendi nama yang sering

digunakan dalam bahasa Melayu termasuklah di, ke, dari, daripada, pada,

kepada, untuk, akan, bagi, hingga, oleh, dengan, tentang, sampai dan

sebagainya.


contoh binaan frasa sendi nama dalam jadual di ba/ah:-

27


28/33


Su%)!k Pr!ikat

1. +yah

. Surat itu

!. adiah

ke bandar.

daripada ibu.

untuk ayah.

Su%)!kFra(a S!"i Na*a

Kata(!"i"a*a

Kata"a*aara/

Fra(a Na*a K!t!ra"'a"

1. Saya

. +dik

!. +yah

#. 3emburu

2. 'enek. 3eniaga itu

dari

ke

di

dari

keke

-

-

belakang

dalam

dalambelakang

ohor "ahru

sekolah

rumah

hutan

belukar keretanya

-

-

-

-

mencari kayu.mengambil

sesuatu

,., K$au(a

&lausa ialah satu unit rangkaian perkataan yang mengandungi subjek dan

predikat yang menjadi konstituen kepada ayat. &lausa terbahagi kepada dua jenis iaitu k$au(a %!%a( dan k$au(a tak %!%a(.

&lausa bebas ialah klausa yang boleh berdiri sendiri dan boleh bersifat

sebagai ayat lengkap apabila diucapkan dengan intonasi yang sempurna.

&lausa yang tidak dapat berdiri sendiri disebut sebagai klausa tak bebas.

28


29/33


Cntuk memahami proses pembentukan klausa, cuba anda perhatikan

contoh-contoh di ba/ah

K$au(a %!%a(9k$au(a uta*a K$au(a tak %!%a(

+/ak pandai kerana a#ak rajin belajar

&ami akan hadir sekirannya hari tidak hujan

Mereka akan datang #alaupun tanpa diundang

K$au(a tak %!%a( K$au(a %!%a(9k$au(a uta*a

Beritahu ikgu baha#a kami akan menghantar tugasan esok

%ntuk berjaya kita kena berusaha dengan gigih.

"emi maruah &ita perlu berjuang habis-habisan.

,.0 A3at

+yat ialah binaan yang terdiri daripada unsur ayat, iaitu unit-unit yang

membentuk ayat.

Contohnya:

+hmad sedang membuat kerja rumah.

29


30/33


=ontoh ayat di atas terdiri daripada dua bahagian iaitu:

(i* Ahmad sedang ...

(ii* ... membuat kerja rumah.

"ahagian subjek dan predikat, merupakan bahagian utama yang

membentuk klausa atau ayat bahasa Melayu. Subjek dan prediket pula

mempunyai unsur-unsur, iaitu sama ada f ra(a "a*a 8FN4: fra(a k!r)a 8FK4:

fra(a a)!ktif 8FA4 dan fra(a (!"i "a*a 8FS4.

9ihat contoh-contoh berikut dan kaji unsur-unsur (frasa* yang mendasari

ayat.

Su%)!k Pr!ikat Ru*u( P-$a A3at

+hmad mengulangkaji tatabahasa ;' 5 ;'

=ikgu ke sekolah ;' 5 ;S

;atimah amat rajin;' 5 ;+

+h =hong seorang usaha/an ;' 5 ;'

,.0.1 P-$a A3at 5a(ar

+yat dasar ialah ayat yang menjadi dasar atau sumber bagi pembentukan

semua ayat lain dalam sesuatu bahasa.

Dalam bahasa Melayu terdapat empat jenis pola ayat dasar seperti

berikut:

P-$a J!"i( P-$a Su%)!k Pr!ikat

1. ;' 5 ;' Ancik Sharin ejen insuran,

30


31/33


. ;' 5 ;& Dia menjerit kesakitan,

!. ;' 5 ;+ "udak itu sangat nakal,

#. ;' 5 ;S 3ejabat saya di &uala Terengganu,

,.0.2 Bi"aa" A3at

"ahagian subjek dan bahagian predikat merupakan bahagian utama yang

membentuk klausa atau ayat dalam bahasa Melayu. Subjek dan predikat

mempunyai unsur-unsur frasa tertentu. Dalam bahasa Melayu,bahagian subjek

ayat terdiri daripada frasa nama sahaja, manakala bahagian predikat ayat boleh

terdiri sama ada frasa nama, frasa kerja, ataupun frasa sendi nama. 3erhatikancontoh di ba/ah:

Su%)!k A3at Pr!ikat

U"(ur fra(a U"(ur fra(a

+h Tian ;' guru senaman. ;'

Tipah ;' membeli gula. ;&

Suara ketua

penga/as itu ;' serak-serak basah. ;+

Munainady ;' ke sekolah. ;S

31


32/33


adual di atas menunjukkan rumus binaan ayat yang mudah. "ahasa subjek

ayat dibina oleh frasa nama, manakala predikat ayat dibina sama ada oleh

frasa nama, frasa kerja, frasa adjektif dan frasa sendi nama.

,.0., Ayat Dasar dan Ayat Terbitan

3erhatikan ayat berikut:

3elajar itu membaca buku.

+yat ini terdiri daripada satu klausa kerana mempunyai satu subjek

(pelajar itu* dan satu predikat (membaca buku*.

+yat seperti ini dipangil ayat dasar kerana menjadi punca penerbitan ayat-

ayat lain.

ika kita hendak menambah maklumat kepada maklumat kepada

maklumat asas itu dengan penerangan kepada maklumat asas itu dengan

peneragan kepada subjek atau penerangan kepada predikat, maka ayat

berkenaan boleh menjadi seperti berikut:

3elajar tingkatan enam itu membaca buku. (tingkatan enam

menjadi +!"!ra"' kepada pelajar, iaitu subjek ayat*

32


33/33


09 isi pelajaran modul pkp 3116

Documents