urbanisasi dan kaitannya dengan hukum dan kependudukan

7/24/2019 Urbanisasi Dan Kaitannya Dengan Hukum Dan Kependudukan

1/6

URBANISASI DAN KAITANNYA DENGAN HUKUM DAN KEPENDUDUKAN

SURIA NINGSIH, SH. M. HumFakultas Hukum

Univesitas Sumatea Utaa

A. Pen!etian.Istila" #U$anisasi# a%ala" istila" &an! $an&ak %ikenal %alam %unia ilmu'en!eta"uan $aik %i In%(nesia, mau'un %i ne!ei lain. Istila" tese$ut ti%ak "an&a%ikenal, teta'i )u!a %ialami (le" 'en%u%uk k(ta %an %esa teutama %i ne!aa &an!se%an! $ekem$an!.

U$anisasi meu'akan !e)ala, atau '(ses &an! si*atn&a multi+sekt(al, $aik %itin)au%ai se$a$ mau'un aki$at &an! %itim$ulkan. Pemasala"an nam'ak se%e"ananamun se*atn&a san!at k(m'leks. Menuut Kantse$(vska&a -/01 #Bein! a

2(m'le3 s(2i(+e2(n(mi2s '(2ess 2l(sel& 2(nne2te% 4it" t"e s2ienti*i2 te2n(l(!i2alev(luti(n. As a 2(m'le3 man&+si%e% '(2ess its stu%& e5uies, a 2(m'e"ensivea''(a2" in inv(lvin! man& %is2i'lines#.

U$anisasi %i ne!aa In%(nesia men!alami 'enin!katan &an! 2uku' $eati,se"in!!a ke2en%eun!an semakin meluasn&a '($lema s(sial ek(n(mi %i$e$a!ai k(ta %i In%(nesia %a'at men!aki$atkan '($lema nasi(nal %an men)a%imasala" s(sial $a!i ne!aa In%(nesia.

Pen!etian lain %ai U$anisasi itu sen%ii a%ala" $e'in%a"n&a 'en%u%uk%ai %esa ke k(ta, 'a%a umumn&a meeka $etu)uan untuk menin!katkan taa*

"i%u' meeka %an men!a%u nasi$ %ik(ta.

B. U$anisasi Dan U$anisme.Dalam an!ka menemukan se$ua" %e*enisi atau k(nse'si u$anisasi%i'elukan $e$ea'a 'etim$an!an, %imana 'etim$an!an ini %i%asakan atas si*at&an! %imiliki ati %an istila" u$anisasi, &aitu multi+sekt(al %an k(m'leks, misaln&asa)a 6-. Dai se!i %em(!a*i, u$anisasi ini %ili"at se$a!ai suatu '(ses &an! %itun)ukkanmelalui 'eu$a"an 'en&e$aan 'en%u%uk %alam suatu 4ila&a". Masala"+masala"men!enai ke'a%atan 'en%u%uk $eaki$at lan)ut te"a%a' masala" 'euma"an %anmasala" kele$i"an tena!a ke)a men)a%i masala" &an! san!at meisaukan kaena%a'at men!"am$at 'em$an!unan. Pemeinta" se2aa k"usus menan!ani masala"'euma"an %en!an %ia%akann&a De'atemen Peuma"an.

7. Dai se!i ek(n(mi, u$anisasi a%ala" 'eu$a"an stuktual %alam sekt( mata'en2a"aian. Ini %a'at %ili"at %ai $an&akn&a 'en%u%uk %esa &an!menin!!alkan 'eke)aann&a %i $i%an! 'etanian, $eali" $eke)a men)a%i $uu" atau'eke)a kasa &an! si*atn&a n(n a!ais %i k(ta. Masala"+masala" &an! men&an!kutmata 'en2a"aian sekt( in*(masi atau &an! le$i" %ikenal %en!an istila" 'e%a!an!kaki lima.

8. Dalam 'en!etian s(si(l(!i maka u$anisasi %ikaitkan %en!an sika' "i%u''en%u%uk %alam lin!kun!an 'e%esaan &an! men%a'at 'en!au" %ai ke"i%u'ank(ta. Dalam "al ini a'aka" meeka %a'at $eta"an 'a%a 2aa "i%u' %esa


2/6

atauka" meeka men!ikuti aus 2aa "i%u' (an! k(ta &an! $elum meeka kenalse2aa men%alam, se"in!!a akan %a'at, menim$ulkan masala"+masala"s(si(l(!is &an! $au. Dai se!i s(si(l(!i, u$anisasi %a'at menim$ulkan la'isans(sial &an! $au %an men)a%i $e$an k(ta, kaena ke$an&akan %ai meeka &an!ti%ak $e"asil "i%u' la&ak %i k(ta %an akan men)a%i 'en!!elan%an! mem$entuk

%aea" slum atau %aea" "unian lia.

9. Dalam 'en!etian !e(!a*i, U$anisasi ini %ili"at %ai se!i %isti$usi, %i*usi'eu$a"an %an '(la menuut 4aktu %an tem'at, "al ini te2emin %ai'en&ataan 6Ge(!a'"& %eals *its an% *(em(st 4it" s'atial as'e2ts (* u$ani:ati(n,

its 'u'(se $ein! t( eveal its *(ms !e(!a'"& vaiants an% t&'es an%t"e s'e2i*i2 *eatues (* t"e 'ati2ula 2(use taken $& u$ani:ati(n un%et"e im'a2t (* %i**eent s(2ial, e2(n(mi2 an% natual 2(n%it i(ns#.

Untuk mem$uat %e*enisi u$anisme "aus memenu"i kiteia tetentu, se$a!ai

$eikut 6-1 Haus a%an&a !(l(n!an 'en%u%uk %i k(ta &an! mem'un&ai $i%an! 'eke)aan&an! si*atn&a n(na!ais,71 A%an&a suatu sistem 'en%i%ikan &an! men&e$akan 'en%i%ikan ke team'ilan,81 A%an&a suatu kesta$ilan '(litik a!a k(ntinuitas %a'at teselen!!aa,91 A%an&a !(l(n!an 'e%a!an! %an 'ela&anan &an! %a'at men&e%iakan %anmani'ulasi $a"an ke$utu"an 'en%u%uk k(ta.

;le" se$a$ itu istila" u$anisasi %ikaitkan %en!an '(ses te$entukn&ak(ta %an 'ekem$an!ann&a, se%an!kan istila" u$anisme %ikaitkan %en!an 'ilaku"i%u' atau 2aa "i%u' k(ta.

Namun, menuut Kin! %an


3/6

21. Te)a%in&a a%a'tasi ek(l(!is &an! $au $a!i 'en%u%uk &an! 'in%a" %ai %aea"asal ke %aea" &an! $au, %alam "al ini k(ta.

Da'at )u!a u$anisasi %i'an%an! se$a!ai suatu '(ses %alam atise$a!ai $eikut 6

#7>>7 %i!iti:e% $& USU %i!ital li$a&7-. Menin!katn&a )umla" 'en%u%uk k(ta men)a%i le$i" men!!elem$un! ataumem$en!kak se$a!ai aki$at %ai 'etam$a"an 'en%u%uk, $aik (le" "asilkenaikan *etilitas 'en!"uni k(ta mau'un kaena a%an&a tam$a"an 'en%u%uk%ai %esa &an! $emukim %an $ekem$an! %i k(ta.7. Betam$a"n&a )umla" k(ta %alam suatu ne!aa atau 4ila&a" se$a!ai aki$at %ai'ekem$an!an ek(n(mi, $u%a&a %an tekn(l(!i &an! $au.8. Beu$a"n&a ke"i%u'an %esa atau suasana %esa men)a%i suasana ke"i%u'ank(ta.U$anisasi %a'at menim$ulkan $e$ea'a 'emasala"an $aik $a!i k(ta mau'un

$a!i %esa. Se2aa umum %a'at %ikatakan $a"4a keseim$an!an "i%u' k(ta %an%esa men!alami 'eu$a"an atau !un2an!an %en!an a%an&a u$anisasi.K(nse' u$anisasi ini memiliki %ua ati &aitu 6

a1. U$anisasi %alam ati sem'it, &aitu men&an!kut 'etam$a"an k(ta %an'entin!n&a k(ta te"a%a' ke"i%u'an mas&aakat.$1. U$anisasi %alam ati luas, &aitu men&an!kut suatu '(ses s(si(l(!i ek(n(mis&an! mem'un&ai $an&ak se!i.Usul 'em$a!ian ini a%ala" %ai Piv(va(v -/71. Pem$a!ian ini "an&a

mem$e%akan as'ek kuantitati* %an as'ek kualitati* &an! sesun!!u"n&a a!ak suka%i'isa"kan.Dalam "al 'eanan k(ta %an 'en%u%ukn&a &an! semakin 'entin!

*un!sin&a te"a%a' 'ekem$an!an %aea" sekitan&a, se"in!!a 'en!au" inimenaik 'en%u%uk %esa, &an! kemu%ian $an&ak te)a%i 'e'in%a"an 'en%u%uk %ai%esa ke k(ta. Pan%an!an tese$ut )u!a te%a'at %alam sala" satu %e*inisi &an!%ikemukakan (le" Bintat( -//1 &aitu $a"4a #u$anisasi a%ala" 'e'in%a"an'en%u%uk %ai %aea" 'e%esaan &an! a!ais ke %aea" mas&aakat 'ek(taan &an!ke!iatann&a a%a %i $i%an! mana)emen, 'e%a!an!an, manu*aktu atau ke!iatan lain&an! se)enis#, %en!an %emikian 'eanan k(ta te"a%a' ke"i%u'an %esa le$i"%i'e"atikan (le" %e*enisi u$anisasi.U$anisasi ten&ata memiliki %4i *un!si, %isatu 'i"ak se$a!ai %a&a taik

'en%u%uk %esa ke k(ta, %i lain 'i"ak $e*un!si se$a!ai 'en&e$a 'en!au" 2aa

"i%u' atau 4a& (* li*e. Den!an kata lain u$anisasi mem'un&ai si*at atau %a&asenti'etal %an senti*u!al.

D. Se$a$ Dan Aki$at U$anisasi.Men!enai se$a$ %an aki$at u$anisasi 'elu %i'e"atikan tele$i" %a"ulu

'en!etian atau %ua %e*enisi %ai u$anisasi &an! mem'un&ai su%ut 'an%an!!e(!a*is, kaena %ai %ua %e*enisi $eikut te2emin $e$a!ai im'likasi %aiu$anisasi, &akni 6-. #U$ani:ati(n stu%ies t"e !e(!a'"i2 2(n2entati(n (* '('ulati(n an% n(na!i2ultual a2tivities in u$an envi(nmental (* va& in! si:e an% *(m#.7. #U$ani:ati(n stu%ies t"e !e!a'"i2 %i**usi(n (* u$an values an% $e"avi( an%

als( (!ani:ati(ns an% instituti(ns#.?a%i, &an! 'etama menun)ukkan a%an&a 'emusatan 'en%u%uk %an


4/6

'emusatan ke!iatan n(n a!ais %i %aea" 'ek(taan %alam $e$a!ai $entuk %anukuan. Ge)ala ini meu'akan "asil %ai a%an&a *akt(+*akt( ne!ati* %ai %aea"'e%esaan %an *akt(+*akt( '(siti* %ai %aea" 'ek(taan.

Dai 'en!etian %iatas %a'at 'ula tim$ul $e$ea'a masala" antaa lain6a1. A%a'tasi 'en%u%uk %esa %i k(ta$1. Masala" 'ese%iaan uan! &an! semakin te$atas teutama masala" 'euma"anuntuk !(l(n!an ek(n(mi lema" %an masala" "unian lia atau %aea" slum &an!#7>>7 %i!iti:e% $& USU %i!ital li$a&8nam'akn&a $ekem$an! teus %i $e$a!ai k(tama%&a %an k(ta $esa, le$i"+le$i" k(ta met('(litan.Dalam '(ses u$anisasi ini, a%a lima "al 'entin! &an! "aus

men)a%i 'e"atian, &aitu 6

-. Men!enai '(ses in(vasi %ai !eneasi ke !eneasi,7. Men!enai 'en&e$aan %ai in(vasi tese$ut,8. Men!enai k(nt(l te"a%a' 'en!am$ilan ke'utusan,9. Men!enai '(ses lata $elakan! 'e'in%a"an 'en%u%uk,@. Pem$ia&aan &an! $ekaitan %en!an 'enan!anan u$anisasi ini.

Se$a$+se$a$ %ai a%an&a u$anisasi ini %i $e$a!ai ne!aa meman! a!ak$elainan, namun se2aa umum %a'at %ikatakan a%ala" kaena ketim'an!ankeuan!an temasuk %i%alamn&a ketim'an!an 'en%u%uk %an ek(n(mi %i In%(nesia,se$a$+se$a$ u$anisasi a%ala" 6a1. Petam$a"an 'en%u%uk alami %i k(ta,

$1. Pe'in%a"an 'en%u%uk %ai %esa ke k(ta,21. Bekem$an!n&a %aea" te'ian k(ta.

Se%an!kan ke2e'atan u$anisasi kaena $e$ea'a *akt( se$a!ai $eikut6-. Tin!kat 'en%i%ikan 'en%u%uk &an! teli$at,7. Tin!kat kese"atan mas&aakat,8. Pesentase 'en%u%uk &an! miskin,9. ata $elakan! 'etanian %i %aea" 'e%esaan,@. K(n%isi !e(!a*is,0. Fun!si seta 'eanan k(ta *akt( 'enaik,/. Tin!kat ke$utu"an akan la'an!an 'eke)aan, %ll.Ke2e'atan u$anisasi ini )u!a meu'akan aki$at la)un&a 'em$an!unan

k(ta %an sekitan&a, antaa lain 'eluasan %aea" in%usti %i te'ian %an ka%an!+ka%an! a%a &an! %i %alam k(ta.

Aki$at u$anisasi ini %a'at %ili"at, misaln&a 6+ Ke'a%atan 'en%u%uk k(ta &an! menim$ulkan masala" kese"atan lin!kun!an,masala" 'euma"an %an masala" sam'a" &an! san!at eat kaitann&a %en!an'en!atuan 'en%u%uk+ Petam$a"an 'en%u%uk k(ta &an! menim$ulkan masala" kesem'atan untuk

men%a'atkan 'eke)aan &an! la&ak %an mema%ai, masala" 'en!an!!uan %anmasala" !elan%an. Hal ini ti%ak tele'as %ai "ukum %an ke'en%u%ukan &an!


5/6

men!atu tentan! masala"+masala" ke'en%u%ukan.+ Masala" lalu lintas, kema2etan )alan %an masala" 'aki &an! men!"am$atkelan2aan k(ta.+ In%ustialiasi %i k(ta &an! menim$ulkan '(lusi u%aa, '(lusi ai %an ke$isin!an.

E. Dam'ak U$anisasi.U$anisasi memiliki %am'ak te"a%a' $e$a!ai sekt( ke"i%u'an

antaa lain 6a1. Dalam sekt( ek(n(mi, stuktu ek(n(mi men)a%i le$i" $evaiasi, $ema2am+ma2am usa"a %i $i%an! tans'(tasi, 'e%a!an!an %an )asa tim$ul %ai meeka&an! $em(%al $esa, teutama tim$uln&a ke!iatan %i sekt( in*(mal,$1. Pekem$an!an %i $i%an! 4ias4asta )u!a nam'ak meluas, misaln&a sa)a'etenakan telu a&am, 'etenakan telu $e$ek, %an lain+lain seta ke!iatan %i$i%an! kea)inan tan!an untuk ke'entin!an 'ai4isata %an masi" $an&ak la!i,#7>>7 %i!iti:e% $& USU %i!ital li$a&9

21. Dalam $i%an! 'en%i%ikan makin $an&ak %iusa"akan a%an&a 'en%i%ikan ke)uuansetin!kat STP, STA $a"kan setin!kat 'e!uuan tin!!i &aitu a%an&a '(!amn(n !ela $a!i meeka &an! in!in memiliki ilmu &an! $isa %i2a'ai %alam )an!kastu%i &an! 'en%ek teta'i su%a" men%atan!kan 'en!"asilan,%1. ?umla" 'eluasan *isik k(ta ke aa" %aea" te'ian atau 'in!!ian k(ta &an!menim$ulkan 'emasala"an $au men!enai s(al a%ministati* 'emeinta"an.Baik %am'ak '(siti* mau'un %am'ak ne!ati* %a'at %ili"at %ai a%an&a u$anisasi$aik $a!i (an! k(ta mau'un (an! %esa.

-.7. Dam'ak U$anisasi Te"a%a' in!kun!an Hi%u'.Dam'ak lin!kun!an k(ta &an! $ekaitan %en!an u$anisasi a%ala"

se$a!ai $eikut 6-. Ruan! untuk kelan2aan lalu lintas ken%eaan $em(t( %an tem'at 'aki su%a"%uasakan san!at kuan!. Dam'akn&a $a!i (an! miskin a%ala" meeka ti%akmem'un&ai tem'at tin!!al %an "i%u' %i tem'at+tem'at &an! tesem$un&i%en!an kea%aan lin!kun!an &an! ti%ak se"at.7. Tim$uln&a '(lusi atau 'en2emaan '(lusi u%aa %an ke$isin!an atau '(lusi suaatelin!a manusia.8. Te)a%in&a k(ntaminasi 'a%a ai %an sun!ai %emikian 'ula a%an&a 'a$ik sa$un&an! men!an%un! %ete!en %a'at men)a%i '(lutan $a!i ai sun!ai $ila ti%ak%iatu 'em$uan!an lim$a"n&a.

;le" se$a$ itu masala" u$anisasi $ukan meu'akan masala" ke2ilse"in!!a 'emeinta" tela" men!am$il $e$ea'a tintin%akan !una men!atasimasala" 'en%u%uk tese$ut antaa lain 6-. Mem$uat atau men%iikan De'atemen Peuma"an.7. Melati" 4a!a mas&aakat &an! '(%ukti* %an mem$eikan keteam'ilanse"in!!a meeka mam'u mem$uka la'an!an usa"a sen%ii.8. Mulai men!em$an!kan ke!iatan %i $i%an! a!ais misaln&a $ela%an! ataumen!!aa' la"an milik (an! lain.9. Men2e!a" tim$uln&a u$anisasi %en!an 2aa menaikkan tin!kat 'en!"asilan %i%esa, mem$uat uasa"a+usa"a kea)inan &an! "asiln&a %a'at %i'asakan %i k(ta.

@. Menin!katkan taa* 'en%i%ikan mas&aakat.Den!an %emikian kita men!"aa'kan a!a ti%ak te)a%i la!i u$anisasi


6/6

%alam ke"i%u'an mas&aakat &an! %a'at mem$a"a&akan mas&aakat itu sen%ii,$a"kan kita )u!a men!"aa'kan a!a seluu" 4a!a mas&aakat &an! tin!!al %ik(ta+k(ta $esa men!ikuti '(!am tansmi!asi.Den!an %emikian ke"i%u'an &an! se)a"tea %an aman %a'at te2i'ta %an

mas&aakat ti%ak akan le"ilan!an 'eke)aan la!i. A%an&a kesa%aan %an 'atisi'asi

mas&aakat sen%ii untuk melaksanakan '(!am 'en!atuan ke'en%u%ukan )an!an"an&a men)a%i u$an ke k(ta+k(ta $eas.

KESIMPUAN

U$anisasi meu'akan suatu tin%akan &an! %ilakukan mas&aakat %esa%en!an tu)uan ke k(ta untuk men2ai ke)a %an menin!katkan taa* "i%u' meeka.U$anisasi ini san!at eat kaitann&a %en!an ke"i%u'an s(sial suatu

mas&aakat, se"in!!a 'emeinta"'un $e'ean untuk men!atasi !e)(lak u$anisasiini. Kaena %ai se!i s(si(l(!i u$anisasi %i %a'at menim$ulkan la'isan+la'isan s(sial mas&aakat %an )u!a masala" s(sial mas&aakat.

DAFTAR PUSTAKA

-. Sutisn( Ha%i, -/, U$anisasi %an Pemasala"ann&a, ?akata, Ra)a4ali Pess.

7. Ce%en$e!t, ?a2($, --, Met(%e %an Te"nik Penelitian Mas&aakat, ?akata, PTGame%ia.

8. Ruslan A. Pa4i(, -8, Ke'en%u%ukan, Te(i, Fakta An!ka, Ban%un!.

9. Nani S4(n%(, -7, Hukum Dan Ke'en%u%uka, Ban%un!, ;*set An!kasa.

#7>>7 %i!iti:e% $& USU %i!ital li$a&0

urbanisasi dan kaitannya dengan hukum dan kependudukan

Documents