1. abdomen 1rev
TRANSCRIPT
Blok 12Blok 12
AbdomenAbdomen(Tractus Gastrointestinal / Saluran (Tractus Gastrointestinal / Saluran
CernaCerna))
Siska, dr
Saluran Pencernaan Saluran Pencernaan (Tractus (Tractus
Gastrointestinal)Gastrointestinal)
• Pengelompokkan1. Berdasarkan morfologi ; Esofagus,
lambung, usus halus (duodenum, jejenum & ilium), usus besar (colon), hepar, vesica fellea, pancreas, dan lien (s.spleen, s.limpa).
2. Berdasarkan pembentukan : foregut, foregut, midgut, dan hindgut.(Lebih praktis !!)
ForegutForegut• Derivat: Esofagus, gaster, duodenum,
hepar, vesica fellea, pancreas, duodenum pars superior et descendens, dan lien.
• Vaskularisasi:– Arteri: A. coeliaca (Tripus Halleri).– Vena : vena porta hepatis
• Inervasi : – Parasimpatis (n.vagus).– Simpatis (n.splanchnicus mayor, T5-T9).
MidgutMidgut
• Derivat : duodenum pars inferior, jejenum, ilium,
caecum, appendix, caecum, colon ascendens dan 2/3 proximal colon transversum.
• Vaskularisasi :– Arteri : A. mesenterica superior.– Vena : V. mesenterica superior.
• Inervasi : – Parasimpatis : n.vagus. kecuali colon
descendens, sigmoid dan rectum (S2-3, n. splanchnicus pelvis).
– Simpatis : n.splanchnicus minor, T10-11.
HindgutHindgut
• Derivat : colon transversum 1/3 distal, colon descendens, colon sigmoid, dan rectum.
• Vaskularisasi : – Arteri : A. mesenterica inferior.– Vena : V.mesenterica inferior.
• Inervasi : – Parasimpatis : n.splanchnicus pelvicus (S2-
3). – Simpatis : n.splanchnicus lumbalis (L1-2).
CAVUM ORISCAVUM ORIS• BATAS/DINDING
– Depan: Labium Oris– Samping: Buccae = Pipi– Atap: Palatum Durum & Molle– Lantai: Diaphragma Oris (Otot2: m.Mylohyoid, m.Geniohyoid ,
m.Digastricus, membran & Lidah)– Belakang: Faucium: Istmus (Uvula, arcus pharingopalatinus &
Radix lidah) dan Anulus tonsilaris Waldeyer (Tonsilla Palatina, Tonsilla Lingualis, Tonsilla Pharyngealis)
• ISI– Gigi-geligi– Lidah
• KELENJAR:– Kelenjar Pada Dinding– Kelenjar Di Luar Cavum Oris
• Merupakan organ disgestif tambahan yang beada di dalam celah alveolar dari tulang Maxilla dan Mandibula
• Terdiri dari 4 Tipe:– Insisivus (seri)– Caninus (taring)– Bicuspidatus/premolar– Multicuspidatus/molar
• Fungsi: Mencerna makanan secara mekanis
Gigi GeligiGigi Geligi
Gigi GeligiGigi Geligi
Gigi GeligiGigi Geligi
LIDAHLIDAH= Indra pengecapLIDAH:• Apex lingua• Dorsum lingua:
– Sulcus terminalis– Foramen caecum– Papilla lingualis
organum gustatorium:• Papilla valata (1)• Papilla fungiformis (2)• Papilla filiformis (3)• Papilla foliata (4)
• Radix lingua
1
42
3
LIDAHLIDAH
• 1: bitter• 2: sour• 3: salty• 4: sweet
• A: N. X• B: N. IX• C: N. VII
1
2
3
4
A
B
C
LIDAHLIDAH
OTOT LIDAH:• Ekstrinsik:
– M. genioglossus– M. hyoglossus– M. styloglossus– M. palatoglossus
• Intrinsik:– M. longitudinalis superior– M. longitudinalis inferior– M. transversus– M. verticalis
Kelenjar LudahKelenjar Ludah• Klasifikasi Berdasarkan Letak:
– Diluar Cavum Oris (Masing-masing Sepasang)• Glandula Parotis
• Glandula Submandibularis
• Glandula Sublingualis
– Dalam Dinding Cavum Oris• Glandula Labialis
• Glandula Buccalis
• Glandula Palatina
– Dalam Cavum Oris• Glandula Lingualis
• Muara Kelenjar:– Cavum Oris
• Kontrol: Otonom nuclei salivatorius di MO
Reseptor dimonitoring oleh N. Lingualis Cab N.V
A. Derivat A. Derivat ForegutForegut
1. Esofagus1. Esofagus
• Letak : – Rongga Thorax : Esofagus pars thoracalis– Rongga Abdomen : Esofagus pars
abdominalis• Vascularisasi :
– Arteri :• Pars superior: a. thyroidea inferior• Pars media: arteri esophageal• Pars inferior: arteri bronchiale dan ramus
esofageal a gastrica sinistra– Vena : Vv esofageal
• Anastomose dengan v.gastrica sinistra• Case : “Varices esofagus”
– Limfe: nodus limpaticus coeliacus.
EMBRIOLOGI ESOFAGUSEMBRIOLOGI ESOFAGUS
EMBRIOLOGI ESOFAGUSEMBRIOLOGI ESOFAGUS
• Inervasi:– Parasimpatis : n. vagus– Simpatis :
• N. splanchnicus thoracis (pars thoracis) • N .splanchnicus mayor (pars abdominal).
– Afferent (sensorik) : via saraf simpatis.
– Referred pain : regio sisi bawah thorax dan epigastric.
• Fungsi : sebagai saluran
Gaster (lambung)Gaster (lambung)
• Letak : regio epigastrica & hypochondrium sinistra.
• Intraperitoneal • Pembagian :
1. Cardia, terdapat sphincter2. Fundus, berisi udara 3. Corpus4. Pylorus, terdiri atas :
– Antrum pylori– Canalis pyloricum– Sphincter pylori
• Struktur externa:– Curvatura mayor, terdapat:
• Omentum mayus• Lig.gastrophrenica• Lig.gastrosplenica
– Curvatura minor, terdapat :• Omentum minus• Lig.gastrohepatica• Lig.hepatoduodenale
• Struktur interna:– Mucosa, berlipat “rugae”
• Rugae permanen, membentuk “gastric canal / Magenstrasse Waldeyer”, letak di curvatura minor
• Gastric rugae; bentuk tidak tetap tergantung tonus otot.
– Mucosa, mengandung • kelenjar gastric, secresi pepsin & HCl• Kelenjar pyloricea, secresi secretin.
– Otot, • Stratum longitudinalis• Stratum circularis• Stratum obliq
• Vascularisasi– Arteri: Sumber dari truncus coeliaca
1.1. A. gastrica sinistraA. gastrica sinistra– sisi atas curvatura minor.– Cabang dari a. coeliaca
2.2. A. gastrica dextraA. gastrica dextra– sisi bawah curvatura minor– Cabang dari a. hepatica propria
3.3. A. gastroomentalis dextraA. gastroomentalis dextra– sisi bawah curvatura mayor– Cabang a. hepatoduodenale
4.4. A. gastroomentalis sinistraA. gastroomentalis sinistra– sisi atas curvatura mayor– Cabang a. spleenica (a.lienalis)
5. A. gastrica brevis– fundus.– Cabang dari a. spleenica
• Vena: – Paralel dengan arteri– Muara ke vena porta.
• Limfe: paralel dengan arteri • Inervasi:
– Parasimpatis : N.vagus – Simpatis : (T5-9) n.splanchnicus
mayor (presinapstik) ganglion coeliacus (sinaps) postsinaptik, gaster.
Duodenum (usus 12 jari)Duodenum (usus 12 jari)• Letak: sekunder retroperitoneal• Bentuk seperti “C”, panjang 25 cm• Pembagian:
– Pars superior (intraperitoneal)– Pars descendens – Pars transversa– Pars ascenden
retroperitoneal
• Pars superior– Fixasi : lig.hepatoduodenale– Mucosa licin, “duodenal cap”
(rontgen)• Pars descendens
– Mukosa berlipat : plica circularis. F/ Absorbsi
– Ampula hepatopancreatica dan ductus pancraeticus sekunder
– Papilla duodenale Vateri, tonjolan duct.choledocus
– Sphincter hepatopancreatica Oddi.
• Pars transversa– Terbentuk akibat perputaran (janin)– Di anterior terdapat a.mesenterica
superior dan colon transversum. Klinis: sindroma a.mesenterica superior
Pars ascendens Berakhir di flexura duodeno-jejenalis Fixasi oleh lig suspensorium duodeni Treitz. Setelah flexura jejenum & ilium kembali intraperitoneal
• Vascularisasi– Arteri, suplai dari tr.coeliacus & a.mesenterica
superior.1. Truncus coeliacus– a.gastroduodenale a. Pars superior (suplai darah sedikit)
• A.supraduodenaleb. Pars descendens,transversa, dan
ascendens (suplai darah banyak)• A. pancreoticoduodenale superior
anterior • A. pancreoticoduodenale superior
posterior2. A.mesenterica superior, hanya untuk distal
• A. pancreoticoduodenale inferior anterior et posterior
– Vena• Bag. proximal bermuara ke vena porta via
v.gastrica dekstra, v.gastroduodenale, dan v.pancreoticoduodenale superior
• Bag.distal bermuara ke v mesenterica superior via v.pancreoticoduodenale inferior
• Transperitoneal anastomose dengan vena cava inferior melalui vena Retzius (vena retroperitoneal)
– Limpatik• Paralel dengan vena, bermuara ke nodus
limpatikus coleacus , mesenterica superior dan cisterna chylii.
• Inervasi– Parasimpatis, n.vagus via plexus coleacus– Simpatis, n.splanchnicus mayor—ggl coleacus
—plexus coleacus– Afferent, dialirkan lewat serabut simpatis– Referred pain, ke dermatom T 7-9 (regio
epigastric).
• Fungsi– Digesti; pepsin (kelenjar Brunneri)– Regulasi : Enterogastron ( gaster -) dan
cholecystokinin (gallbleder +)
Hepar (s.liver, s. hati)Hepar (s.liver, s. hati)
• Kelenjar terbesar, berat 1500 gr• Fiksasi:
– Omentum minus– Lig.gastrohepatica– Lig.hepatoduodenale – Lig.falciforme– Lig teres hepatis
Sisi bawah
Sisi depan
– Lig.coronarius anterior et posterior– Lig triangulare dekstra et sinistra
• Lobulasi– 4 lobus : dekstra, sinistra, caudatus, dan
quadratus.
• Letak– Intraperitoneal, dilapisi peritoneum
(capsula hepatica Glisson), kecuali bare area
atas
• Vaskularisasi– Mendapat suplai darah dari:
• A.hepatica dekstra et sinistra (kaya oksigen)
• Vena portae (kaya nutrisi)
– Aliran darah balik • Vena hepatica bermuara di vena cava
inferior
Vesica fellea Vesica fellea dan Saluran Empedudan Saluran Empedu
• Vesica fellea (kandung empedu)– Letak di antara lobus dekstra & quaratus– Fungsi : penyimpanan & konsentrat
empedu– Tidak teraba (normal), jika membesar
teraba di titik pertemuan antara arcus costae dekstra dan tepi m.rectus abdominis.
– Pembagian1. Fundus2. Corpus3. Collum/leher
– Vaskularisasi• Arteri : A.cystica ant et post• Vena : V.cystica ant et post• Sal. Empedu : Ductus cysticus
Terdapat di cystohepatic
triangle (of Calot)
• Cystohepatic triangle (of Calot)– Daerah segitiga yang dibatasi oleh tepi bawah
lobus quadratus(atas), ductus cysticus (kiri), dan ductus hepaticus communis (kanan).
– Isi: duct cysticus, duct hepaticus communis, a.v.cysticus
• Saluran empedu– Intrahepatik :
• canaliculi biliaris• ductus biliaris, terletak di triad porta
– Ekstrahepatik• ductus hepaticus dekstra et sinistra• ductus hepaticus communis• ductus cysticus, bermuara di distal duct
hepaticus communis• duct choledochus/duct.biliaris communis
PankreasPankreas
• Letak– Sekunder retroperitoneal, kecuali cauda
(intraperitoneal).– Regio epigastrica dan hypochondria sinistra– Permukaan depan melekat pd bursa
omentalis– Permukaan belakang melekat dinding
posterior tubuh
• Fungsi :endokrin (insulin & glukagon), dan eksokrin (gastric juice)
• Struktur luar– Caput (retroperitoneal)– Corpus (retroperitoneal)– Cauda (intraperitoneal)
• Struktrur dalam– Ductus pankreaticus primer (Wirsungianus)– Ductus pankreaticus sekunder (Santorini)– Pulau Langerhans :Insulin (sel β), glukagon
(sel α)– Kelenjar eksokrin: bicnat, tripsin,amylase,
lipase
• Vaskularisasi– Arteri :
• a.pancreaticoduodenale superior• a.pancreaticoduodenale inferior• a. pancreatica mayor• a. pancreatica caudalis
– Vena, • paralel dengan arteri• Via v.Retzius beranastomose dengan v cava
inferior
Caput
Corpus et cauda
– Limpatik• Caput dan corpus: nod.pyloric, splenicus, dan
mesenterica superior.• Cauda : nod .splenicus• Cysterna chylii
– Inervasi:• Parasimpatis : n.vagus• Simpatis: T 7-11, ggl coleacus• Afferent: via serabut simpatis• Referred pain : regio dermatome 7-11
Lien (s.Spleen, s.Limpa)Lien (s.Spleen, s.Limpa)
• Letak :– Regio hypochondria sin, (intraperitoneal)– Setinggi iga 9-12, jika membesar sampai
setinggi L 1
• Fiksasi– Lig splenorenalis– Lig.gastrosplenica
• Fungsi : sistem retikuloendotelial (RES)
• Vaskularisasi– Arteri: a.splenica– Vena: v. splenica
APPEDIX