rfdrfcbehbr b lfpq b -...

190
`kavkasiuri saxli2007 rfdrfcbehb r pqfght,b lf p p pq smvekt,t,b

Upload: phungque

Post on 13-Jul-2018

264 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

`kavkasiuri saxli”

2007

rfdrfcbehbr

pqfght,b lfpppq

smvekt,t,b

Page 2: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

11 winasityvaoba

qarTuli zRaprebi

19 lerwmis qali

30 melia da mwyerCita

31 mefis Svilobili

31 eSmakis lagami

33 dedis guli

34 xelmwife da misi Svili

35 mewisqvilis vaJiSvili da sami qosa

40 zarmaci

43 ori sila

44 jeeli mosamarTle da misi coli

46 nalis SeWamadi

47 rZal-mazlis ambavi

48 naxevarqaTamas ambavi

50 miwa Tavisas moiTxovs

55 sikvdilis Camosvla dedamiwaze

57 erTi maneTis Sovna

afxazuri zRaprebi

59 awanebi

Targmani ana wvinaria-abramiSvilis

60 gveli, mercxali da xoWo

Targmani ana wvinaria-abramiSvilis

61 rogor moswyvita sasriyuam cas

varskvlavi

Targmani ana wvinaria-abramiSvilis

sarCevi

UDC (uak) 821.35-34

k-146

kavkasiuri zRaprebi da Tqmulebebi

yvela ufleba daculia

© proeqtis avtori naira gelaSvili

© Semdgeneli da redaqtori SoTa iaTaSvili

© mxatvari sofio kinwuraSvili ( www.varvaridze.com )

saqarTvelos kulturul urTierTobaTa centri

`kavkasiuri saxli~

Tbilisi, galaktionis q. 20

[email protected]

Caucasian Fairy Tales and Legends

All rights reserved

© Author of the Project Naira Gelashvili

© Compiled and Edited by Shota Iatashvili

© Illustrated by Sophie Kintsurashvili ( www.varvaridze.com )

Caucasian House

Tbilisi, 2007

madlobas vuxdiT evropul fond

HORIZON-s finansuri daxmarebisaTvis

Our deep gratitude for fi nancial support to

the European Foundation HORIZON

ISBN 978-9941-400-05-6

©kavkasiuri saxli

Tbilisi, 2007

Page 3: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

4 5

72 qalis siyvaruli

Targmani ana wvinaria-abramiSvilis

73 Tanxmoba

Targmani ana wvinaria-abramiSvilis

75 rogor gaiyo orma Zmam qoneba

Targmani ana wvinaria-abramiSvilis

77 erkJou

Targmani sergei zuxbasi

81 sami Zmis ambavi

Targmani sergei zuxbasi

85 mWedeli soRumi da mzeTunaxavi qali

Targmani neli oqropiriZis

87 Sardini da memamule

Targmani neli oqropiriZis

89 Sardini da yvinCilebi

Targmani neli oqropiriZis

90 TavSemonaxuli daTvi

Targmani neli oqropiriZis

osuri zRaprebi

91 rogor awrTobina Tavi baTraZma

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

92 narTebis aRsasruli

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

94 sami ganZis zRapari

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

99 sikeTe sikeTiT aravis gadauxdia

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

100 gaumaZRari Tvali

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

101 gviriRiyo da misi wuRa

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

103 gavzi

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

105 matyuara

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

105 ori Zma

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

106 ori mezobeli

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

106 Raribi kaci da eSmaki

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

108 rogor atyuebda eSmaki xorbals

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

111 sirdonis viri

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

111 rogor gaCnda fandiri

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

116 saCoxe xelTa gaqvs

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

117 sirdonis Toxli

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

118 CerTimxani

Targmani naira bepievisa da

meri cxovrebovasi

Page 4: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

6 7

somxuri zRaprebi

122 moxerxebuli qaCali

Targmani zezva medulaSvilis

126 qosa da yasbebi

Targmani liana davlianiZis

128 zarmaci mefis asuli

Targmani liana davlianiZis

132 wovinari

Targmani merab robaqiZis

140 naxevara

Targmani merab robaqiZis

145 uqnara

Targmani merab robaqiZis

151 xelobas oqros fasi aqvs

Targmani merab robaqiZis

154 sami Zma

Targmani merab robaqiZis

156 brZeni feiqari

Targmani merab robaqiZis

157 tyuils mokle fexi aqvs

Targmani merab robaqiZis

azerbaijanuli zRaprebi

161 Raribi da veziri

Targmani gaiane TuSmaliSvilis

164 fadiSahi da mWedeli

Targmani gaiane TuSmaliSvilis

171 suleli kaci

Targmani giorgi SayulaSvilis

174 azizis zRapari

Targmani giorgi SayulaSvilis

183 usTajan ahmedi

Targmani zezva medulaSvilis

189 qaClisa da yadis zRapari

Targmani giorgi SayulaSvilis

196 melia kudagrZelia

Targmani zezva medulaSvilis

202 iliasis zRapari

Targmani giorgi SayulaSvilis

CeCnuri zRaprebi

211 sami Zma da gveleSapi

Targmani rostom fareuliZis

212 ambavi siyvarulisa

Targmani rostom fareuliZis

214 mgeli

Targmani rostom fareuliZis

217 Wkuis xidi

Targmani rostom fareuliZis

218 qarisTvis naTqvami madloba

Targmani rostom fareuliZis

inguSuri zRaprebi

221 rogor gaCndnen mze, mTvare

da varskvlavebi

Targmani rostom fareuliZis

222 almasi da monadire meTviTon

Targmani rostom fareuliZis

222 Rirseba

Targmani rostom fareuliZis

224 dedis xeli

Targmani rostom fareuliZis

224 cageni

Targmani rostom fareuliZis

adiRuri zRaprebi

231 kaci, romelmac Wkua iyida

Targmani Tamar ujuxusi

Page 5: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

8 9

236 rogor ixsna mezobelma

mezobeli gaWirvebisgan

Targmani Tamar ujuxusi

240 vin ufro adre Tvreba

Targmani Tamar ujuxusi

yaraCaul-balyaruli zRaprebi

241 urCxuli

Targmani Tamar ujuxusi

244 wruwuna da zanzalaki

Targmani Tamar ujuxusi

246 qaTami imas, vinc laparaki icis

Targmani Tamar ujuxusi

noRauri zRaprebi

248 bolaTis Svili baTirbeki

Targmani lia ClaiZis

263 ormoci tyuili

Targmani lia ClaiZis

abazuri zRaprebi

268 qalebis wyaloba

Targmani lia ClaiZis

276 sami Zmis sami saxedari

Targmani lia ClaiZis

278 mercxali da qalebi

Targmani lia ClaiZis

ubixuri zRaprebi

280 kaci, romelmac irCia,

axalgazrdobaSi yofiliyo ubeduri

Targmani elisabed yvavilaSvilis

285 qalis Wkua

Targmani elisabed yvavilaSvilis

lekuri zRaprebi

287 SvidarSiniani goliaTi zulum

muhamedi

Targmani mixo beroSvilis

301 vis unda ergos?

Targmani mixo beroSvilis

304 SiCanbike

Targmani mixo beroSvilis

lakuri zRaprebi

307 zaza, lamazi Zroxuna

Targmani givi luarsabiSvilis

318 suleli mgeli

Targmani givi luarsabiSvilis

yumuxuri zRaprebi

321 moxuci da vezirebi

Targmani lia ClaiZis

322 qulbai

Targmani lia ClaiZis

330 muzairis kurdRlebi

Targmani lia ClaiZis

darguuli zRaprebi

331 rac ar unda TqvaT...

Targmani lia ClaiZis

332 ismailis Zroxa

Targmani lia ClaiZis

332 mugeeli da kubaCeli

Targmani lia ClaiZis

Page 6: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

10 11

winasityvaoba

kavkasiaSi mcxovrebi yvela xalxis kulturuli saganZuris mniS-

vnelovan nawils warmoadgens zepirsityviereba, romelic maTi

istoriuli gamocdilebisa da sulieri faseulobebis gamomxatve-

lia. zepirsityvieri xelovnebis ZeglebiT eziarebodnen Taobebi

winaparTa tradiciebs, codnas da ufro gamdidrebuls gadascem-

dnen STamomavlobas. ase Camoayalibes am xalxebma sakuTari mdi-

dari da maRalmxatvruli folkloruli memkvidreoba. amave dros

maT aerTianebT unikaluri maxasiaTebeli – kavkasieloba. igi erT

geografiul arealSi mezoblobiT ar amoiwureba da gulisxmobs

msgavsi idealebis, tradiciebisa da zneobrivi mrwamsis arsebo-

bas, rac saerTo msoflmxedvelobrivi warmodgenebidan momdin-

areobs. es is niSnebia, romlebic akavSirebs sxvadasxva warmoSobis

xalxebs. am siaxlovis gancda da gacnobiereba ki im erTiani Semoq-

medebis safuZvelia, romelsac kavkasiuri miTologiisa da folk-

loris saxeliT movixseniebT.

`kavkasiuri zRaprebi da Tqmulebebi” pirveli krebulia,

romelSic erTad aris warmodgenili kavkasielTa folkloruli

memkvidreobis nawili. xalxuri prozis siuJeturi da Sinaarso-

brivi mravalferovneba mis adreul warmoSobasa da ganviTarebis

xangrZlivobas adasturebs. am grZel gzaze Camoyalibda sx-

vadasxva Janri, TiToeuli Tavisi kanonzomierebiTa da mxatvruli

TaviseburebebiT. xalxSi yvelaze didi popularobiT zRapari

da Tqmuleba sargeblobda. miTebisagan gansxvavebiT, maTi Ses-

rulebis dro da adgili ar iyo mkacrad gansazRvruli. albaT

amanac ganapiroba am Janris nawarmoebTa simravle da Tematuri

simdidre. bunebrivia, erT wignSi ver moTavsdeboda yvela teqsti

(kavkasiuri zRaprebis mravaltomeulisa da siuJetTa katalogis

333 rogor Wamdnen yurZens

Targmani lia ClaiZis

333 scadeT da damacdenineT

Targmani lia ClaiZis

xunZuri zRaprebi

334 mzisa da mTvaris asuli

Targmani naira bepievisa

347 mefis mejinibe lukmani

Targmani naira bepievisa

Tabasaranuli zRaprebi

357 marifaTiani beRura

Targmani givi luarsabiSvilis

359 vin ufro sulelia?

Targmani givi luarsabiSvilis

364 enebis mcodneebi

Targmani givi luarsabiSvilis

TaTuri zRaprebi

368 sixaruli ymawvilebisa _

bedniereba moxucisa

Targmani givi luarsabiSvilis

372 sami monadiris sizmari

Targmani givi luarsabiSvilis

374 rasac gascem, RmerTi

dagibrunebs

Targmani givi luarsabiSvilis

376 SeniSvnebi

379 Resume

Page 7: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

12 13

gamocema momavlis saqmea). winamdebare krebulSi warmodgenilia

kavkasiaSi mcxovrebi yvela xalxis sazRapro eposisa da Tqmulebe-

bis nimuSebi, romlebic erovnuli kuTvnilebis principiTaa

dajgufebuli da mkiTxvelisaTvis TvalsaCinos xdis am teqstebis

rogorc msgavsebasa da Sinagan erTobas, ise maT feradovnebasa da

gansxvavebulobas.

krebulSi warmodgenilia rogorc jadosnuri, ise sayofiero-

realisturi zRaprebi da cxovelTa eposi, aseve TqmulebaTa erTi

nawili. maTSi zRapari ara marto yvelaze ufro gavrcelebuli

Janria, aramed yvelaze ufro universaluric. universaluria

zRapris kompozicia, personaJTa svlebi da funqciebi, erTnairia

is saSualebebic, romlebsac sxva sivrcesa da ganzomilebaSi

gadaaqvT gmiris moqmedebis asparezi. aRiarebulia, rom msoflios

xalxTa zRaprebi saerTo wyarodan sazrdoobdnen da amdenad,

kavkasiuri zRaprebic zogadsakacobrio fondis organul nawils

warmoadgens. amitomaa, rom aq xSirad gvxvdeba saerTaSoriso siu-

Jetebi da motivebi. lakur zRaparSi `zaza, lamazi Zroxuna” meor-

deba msoflioSi gavrcelebuli siuJeti konkias Sesaxeb. Tabasa-

ranuli zRapari `marifaTiani beRura” agebulia cnobil siuJetze

moxerxebuli Citis Sesaxeb, romelic didZali qonebis patroni

gaxda. somxur zRaparSi `xelobas oqros fasi aqvs” moTxrobi-

lia cnobili ambavi gonieri qalisa, romelic xelobis Seswavlas

mosTxovs Tavis saqmro xelmwifes, Semdeg ki swored am xelobis

wyalobiT gadaarCens mas. azerbaijanul zRaparSi `uSTajan ah-

medi” saubaria baqia kacze, romelmac buzebi da virTxebi daxoca

da Tavisi `gmiroba” zuCze gakeTebuli warweriT amcno sazoga-

doebas. mere ki Tavisdauneburad miaRwia namdvil warmatebebs da

bedsac ewia. esec farTod gavrcelebuli siuJetia. magaliTad,

germanul zRaprebSi uSTajan ahmeds guladi TerZi cvlis qamarze

gakeTebuli warweriT – `erTi dartymiT movkal Svidi”.

saerTaSoriso Temebi da saxeebi sxva zRaprebSic mravlad

gvxvdeba. es mecnierulma kvlevam gamoavlina, tradiciuli

sazogadoebisTvis ki mSobliur enaze gaJRerebuli zRapari TviT-

myofadi da ganumeorebeli ambavi iyo, romelsac warmosaxviT

samyaroSi gadahyavda adamiani. rasakvirvelia, roca kavkasieli

mTqmeli am zRaprebs uyveboda Tavis auditorias, azradac ar mos-

dioda, rom msgavsi ambebi sxva erovnebis mTqmelis repertuarsac

amSvenebda da masac didi siamovnebiT usmenda Tavisi msmeneli.

gansxvavebiT zepirsityvierebis sxva Janrebisagan (miTosi, epo-

si, Tqmuleba...), romelTa namdvilobaSi eWvi ar SehqondaT, xalx-

isTvis zRapari gamogonili, fantastikuri ambavi iyo, magram amas

ar gaunelebia misdami sazogadoebis interesi. rogorc Cans, zRa-

pris codna da Txrobis ostatoba didad fasobda. igi gonierebisa

da moxerxebulobis niSani iyo, rac gmirobas utoldeboda. es

aisaxa kidec im zRaprebSi, romlebSic mTavari gmiri mizans aRwevs

zRaprebis moyoliT. abazur zRaparSi `sami Zmis saxedari” mdi-

dari kaci Raribi Zmebis motyuebas apirebs im pirobiT, rom qudi

zRaprebiT unda auvson. umcrosi Zmis gonierebis wyalobiT, ro-

melic daujerebeli ambebis mTel wyebas hyveba, Zmebi did qonebas

Souloben. asevea CeCnur zRaparSi `sami Zma da gveleSapi”. gmiri

zRaprebis moyoliT ixsnis Zmebs daRupvisgan.

mravlad aris teqstebi, romlebSic zRaprebis codna, gamo-

canebiT saubari gmiris maRali gonebrivi SesaZleblobebis maCvene-

belia da damsaxurebul warmatebasac am unaris wyalobiT aRwevs.

yvelaferi imaze metyvelebs, rom zRapars Wkuisa da zneobis sas-

wavli funqcia ekisreboda da iq Caqsovili sibrZnec kargad esmoda

xalxs. masSi swored is faseulobebia wamoweuli, romelic erTnai-

rad Zvirfasia sxvadasxva erovnebisa da aRmsareblobis adamianebi-

sTvis. amas kargad warmoaCens am krebulSi Tavmoyrili zRaprebi.

kavkasiaSi zRaprebisadmi damokidebulebis erTi Tavisebure-

bac unda aRiniSnos. jadosnuri zRapari sakmaod popularu-

lia barSi, magram naklebad gvxvdeba maRalmTiani regionebis

mTqmelTa repertuarSi. es gansxvaveba krebulSi gamoqveynebuli

teqstebis magaliTzec kargad Cans. dRes Znelia am movlenis axsna,

amas albaT istoriul-socialuri da sarwmunoebrivi viTareba

ganapirobebda, rac, Tavis mxriv, xalxis gemovnebaze axdenda

gavlenas. mTqmelis repertuari mTlianad iyo damokidebuli

sazogadoebis moTxovnebze. mTis mosaxleoba, rogorc Cans, sxva

tipis nawarmoebebs aZlevda upiratesobas, maT Soris novelis-

tur zRaprebsa da cxovelTa eposs.

Page 8: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

14 15

kavkasiur folklorSi erT-erTi wamyvania sagmiro Tematika,

romelSic did epikur tiloebTan erTad Sedis baladebi da

mcire moculobis leqsebi. maTSi gandidebuli sagmiro-safala-

vno motivebi, sabrZolo SemarTeba da vaJkacuri suliskveTeba

bunebrivad esadageboda kavkasielTa xasiaTs, magram sagmiro

idealebis win wamowevas xeli ar SeuSlia imis gacnobierebisaT-

vis, rom Wkua, ganswavluloba, sibrZne, Tundac moxerxebuloba

(rac aseve gonierebis niSania) didi Zalaa, xSirad fizikur Zalaze

bevrad meti. dakvirvebuli mkiTxveli SeamCnevs, rom krebulSi

gamoqveynebul nimuSTa umetesobaSi (miuxedavad Janrobrivi da

erovnuli kuTvnilebisa) Wkua-gonebis upiratesobaa xazgasmuli.

SeiZleba iTqvas, rom es kavkasiuri xalxuri prozis erT-erTi

ZiriTadi mimarTulebaa. am Temazea agebuli adiRuri zRapari

`kaci, romelmac Wkua iyida”, yaraCaul-balyaruli `qaTami imas,

vinc laparaki icis”, abazuri `qalebis wyaloba”, osuri `gavzi” da

bevri sxva. gansakuTrebiT aRsaniSnavia metad originaluri ubix-

uri zRapari `kaci, romelmac irCia, axalgazrdobaSi yofiliyo

ubeduri”. roca bedisweram amcno axalgazrda kacs, rom erTxans

ubeduri iqneboda, man brZnuli arCevani gaakeTa da aseTad axal-

gazrdobis wlebi daasaxela, radgan icoda, rom axalgazrduli

Zala da SemarTeba daaZlevinebda siZneleebs.

kavkasielTa tradiciuli yofis gamoZaxilia zRaprebSi mox-

ucebisadmi mowiwebis amsaxveli siuJetebis arseboba. mSo-

blebisa da winaprebis siyvaruli sikvdilsac ki amarcxebs. amaze

mogviTxrobs erTi lamazi, siTboTi gamsWvaluli TaTuri zRapari

`sixaruli ymawvilebisa – bedniereba moxucisa”. erTi moxuci

sikvdilma ver daimartoxela, radgan mas uamravi Svili da SviliS-

vili hyavda, yvelgan didi pativiT xvdebodnen da aravis eTmoboda

sayvareli papa.

bevr zRaparSia xazgasmuli mSoblebis pativiscemisa da mamis an-

derZis Sesrulebis aucilebloba. CeCnur zRaparSi TviT urCxul-

mac ki gakicxa erTi personaJi mamis anderZis SeusruleblobisT-

vis. is, vinc pativiscemiT epyroba mSobels da asrulebs mis

danabarebs, bolos aucileblad eweva sikeTes. erT-erTi zRapris

gmirma Tavis mokvlac ki daapira, radgan mamam daubara, ase moq-

ceuliyo, Tuki mSoblebis qonebas gaflangavda. es saerTaSoriso

siuJetia. mdidari kaci uzrunvelad flangavs mamis datovebul

qonebas. roca aRaraferi darCeba da crumegobrebic Semoeclebi-

an, Tavis mokvlas gadawyvets, radgan xvdeba, rom fuWad icxovra.

misgan mkveTrad gansxvavdeba jadosnuri zRapris gmiri, romelic

Tavgadasavlebis ZiebaSi sakuTar Tavsac Seicnobs da sikeTes am-

kvidrebs, raSic exmarebian namdvili megobrebi – Semweebi. fuqsa-

vati gmiri ki qonebasTan erTad sakuTar meobasa da sulier

faseulobebsac aniavebs. amis Semecnebas mihyavs igi tragikul

gadawyvetilebamde, magram aqac mSoblis windaxeduloba ixsnis

ubedurebisagan. mTeli es sibrZne mxatvruli saxeebiT miewo-

deboda msmenels da xels uwyobda mis zneobriv aRzrdas. yvela

zRapars aqvs didaqtikuri datvirTva, zogierTs ki boloSic

aqvs darTuli brZnuli Segoneba, riTac gaZlierebulia misi

aRmzrdelobiTi funqcia.

kavkasielTa eposSi didi adgili uWiravs cxovelTa zRaprebs,

romlebSic aseve xSirad vxvdebiT universalur Strixebs. melia,

daTvi da mgeli – cxovelTa eposis centraluri personaJebi

– aqac tradiciuli saxiT warmodgebian. maTTan erTad arian sxva

cxovelebic, romlebic saintereso saxeebis galereas qmnian (qa-

rTuli `melia da mwyerCita”, lakuri `suleli mgeli”, lezgiuri

`SiCanbike”, adiRuri `vin ufro adre Tvreba” da sxv.), Tumca melia

arc kavkasiur zRaprebSi Tmobs upirates pozicias. metad sain-

teresoa azerbaijanuli zRapari `melia kudagrZelia”, romelSic

sxva cxovelebTan erTad ormoSi Cavardnili mela logikuri

msjelobiT asulelebs yvelas da ambis finalSi monadiresac ki

arigebs Wkuas.

cxovelTa eposi zRaparTa gansakuTrebul tips warmoadgens.

maTSi cxovelebi adamianebiviT iqcevian, magram isini adamianebs

ar cvlian da arc am zRaprebs aqvT igavuri datvirTva. kompozici-

uradac da Tematuradac es nawarmoebebi ufro axlos sayofiero-

realistur zRaprebTan (novelebTan) dganan da maTi personaJebic

qceviTa da xasiaTiT novelisturi zRaprebis gmirebs mogvagone-

ben. es aris adamianur WrilSi aRqmuli cxovelTa samyaro da roca

msmeneli ismenda am ambebs, mas ar hqonda saswaulis gancda. is

Page 9: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

16 17

ubralod erToboda da gulianad icinoda adamianis rolis Sems-

rulebel cxovelebze. rogorc Cans, Teatralizmi da warmosax-

viTi sanaxaobrioba Tavidanve dahyva am Janrs. iqneb amanac ganapi-

roba is faqti, rom Tojinuri sabavSvo speqtaklebis umravlesoba

swored cxovelTa eposs acocxlebs scenaze.

erTi saintereso SemTxvevac unda aRiniSnos. krebulSi aris

ori zRapari – lakuri `suleli mgeli” da osuri `sikeTe sikeTiT

aravis gadauxdia”, romelTa motivebi gvxvdeba sulxan-saba or-

belianis igavebSi `viri da mgeli” da `kaci da gveli”. es kidev

erTi dasturia imisa, rom `sibrZne sicruisa” mxolod werilobiT

wyaroebsa da qarTul folklorze dayrdnobiT ki ar Seqmnila, ar-

amed mas zogadkavkasiuri zepirsityvieri nakadic asazrdoebda.

ar SeiZleba ar SevCerdeT cxovelTa eposis iseT saintereso

saxeze, rogoricaa kumulatiuri zRapari, romelSic moqmede-

baTa asxma erTmaneTs ebmis da yoveli momdevno qmedeba winas

Sedegi da gameorebaa. aseTebia yvelasTvis cnobili `rwyili da

WianWvela”da `modi, vnaxoT venaxi...” krebulSi moTavsebuli kumu-

latiuri zRaprebidan unda gamovyoT CeCnuri `qarisTvis naTqvami

madloba”, romelSic moqmedebaTa rigi Sebrunebulad ebmis erT-

maneTs da asxma ukuRma iSleba.

kavkasiaSi mcxovrebi yvela xalxis folklorul arsenalSi

mravladaa Tqmulebebi, romlebic zRaprebze aranaklebi popu-

larobiT sargeblobdnen sazogadoebaSi. am patara moculobis

moTxrobebisadmi did interess ganapirobebda xalxis rwmena, rom

maTSi moTxrobili ambavi namdvilad moxda garkveul drosa da

konkretul adgilas. miTosTan da legendasTan erTad Tqmulebas

Zveli sazogadoebisTvis zepiri istoriis funqcia ekisreboda.

magaliTad, afxazuri gadmocemiT, uxsovar droSi cxovrobdnen

cerodena adamianebi – awanebi, romlebic Zalian Wkvianebi iyvnen

da bevri kulturuli monapovari dautoves momdevno Taobebs.

zogierTi Tqmuleba etimologiuri xasiaTisaa, anu masSi gad-

mocemulia ama Tu im movlenis an artefaqtis warmoSobis am-

bavi, axsnilia ama Tu im toponimis saxeli. xSir SemTxvevaSi es

ganmartebebi gulubryviloa, magram es srulad akmayofilebda

Zvel adamians.

CeCnuri Tqmuleba `ambavi siyvarulisa” mogviTxrobs qal-vaJis

tragikul siyvarulze da ganmartavs, Tu ratom xmianebs mdinare

arRuni sxvadasxva xmaze.

Tqmuleba `gveli, mercxali da xoWo” noes bibliuri moTxrobis

gaxalxurebuli variantia, magram am ambis msmenelTaTvis es maTi

sakuTari winaprebis mier mopovebuli codna iyo, romelsac saTu-

Tad ufrTxildebodnen.

Tqmulebebi kavkasiuri folkloris metad saintereso da

mdidari sferoa, romlis mcire nawilia warmodgenili winamde-

bare krebulSi. zRaprebisgan gansxvavebiT, TqmulebaTa samyaro

sazogadoebisTvis cocxal sinamdviles warmoadgenda, romelic

maTi winaprebis monawileobiT Seiqmna da romelSic istoria da

Tanamedroveoba Tanaarsebobda.

am krebuliT qarTvel mkiTxvels saSualeba eZleva, imogzau-

ros mTel kavkasiaSi da SeigrZnos surneli maspinZelTa keriisa,

romlis garSemo Semomsxdarni – didebic da patarebic – erTnairi

gulmodginebiT usmendnen gardasul droTa Sexmianebas.

profesori qeTevan sixaruliZe

Page 10: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

19

qarTuli zRaprebi

lerwmis qali

iyo erTi xelmwife. mas hyavda erTi vaJi. erT mSvenier dRes xelm-

wifis vaJi gavida biWebSi sakoWaod. am dros wyalze gamoiara erTma

qalma, koka eWira xelSi. xelmwifis biWma esrola qva da koka gautexa.

qali wavida saxlSi tiriliT da dedas uTxra: xelmwifis Svilma koka

gamitexao. dedam uTxra: waiRe, Svilo, meore koka. Tu kidev gagitexa,

nu daswyevli, radgan dediserTaa, mxolod uTxari: iseTi qalis si-

yvaruli Cagivardes gulSi, rom adamianis naSobi ar iyos-Tqo.

qalma aiRo koka da wavida wyaroze. xelmwifis vaJma is kokac

gautexa, maSin qalma uTxra: Senamc gulSi Cagvardnodes iseTi qa-

lis siyvaruli, adamianis naSobi ar iyoso.

es rom gaigona vaJma, adga maSinve da wavida saxlSi. gaxda avad.

bevri uwamles, magram veraferi uSveles. erTxel biWma nebarTva

sTxova Tavis mamas, Semjdariyo cxenze da gaevlo. mamam neba dar-

To. Sejda cxenze xelmwifis vaJi da wavida, wavida da ukan aRar da-

brunebula.

didi Zebnis Semdeg xelmwifem Svili rom ver ipova, Tavisi sa-

xelmwifo SavebiT Semosa.

xelmwifis vaJma bevri iara, mivida erT koSkTan, gareT daxv-

da erTi qali da uTxra: daZmobas, amaRam Seminaxeo. qalma uTxra:

mobrZandi, stumari RvTisaao. vaJi gadmovida cxenidan, daabinava

cxeni, Sevida saxlSi da naxa erTi beberi kaci, wverze xavsmokide-

buli. gamarjoba rom uTxra, ZlivsRa gaagebina. xelmwifis vaJma am

beber kacs uTxra: Cemi saqme esea, iseTi qalis siyvaruli maqvs gul-

Si Cavardnili, romelic adamianis naSobi ar unda iyoso.

Page 11: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

20 21

beberma kacma uTxra:

_ aseTi araferi gamigia ra, mxolod aqedan rom waxval, naxav erT

koSks, iqa cxovrobs Cemi ufrosi Zma, Tu ecodineba, imasao.

gaTenda dila. Sekazma cxeni, Sejda xelmwifis vaJi da gaudga

gzas. karga xnis siarulis Semdeg mivida im koSkTan, dainaxa erTi

qali da uTxra:

_ daZmobas, amaRam Seminaxe, Tu SeiZlebao.

qalma uTxra:

_ mobrZandi, stumari RvTisaao.

vaJi gadmovida cxenidan, cxeni daabinava. TviTon Sevida saxlSi,

dainaxa erTi beberi kaci, wverze xavsmokidebuli. gamarjoba rom

uTxra, ZlivsRa gaagebina. Semdeg ki uambo Tavisi Tavgadasavali. am

beberma kacma uTxra: aseTi araferi gamigia, mxolod Cems iqiT Cemi

ufrosi Zma cxovrobs, Tu ecodineba, imasao.

gaTenda dila. wavida biWi da gzaSi fiqrobda: es umcrosi Zmebi

ese daberebulebi arian, imas xom sul verafers gavagebinebo. mi-

vida im koSkTan. dainaxa qali, dauZaxa: dedaSvilobas, amaRam Semi-

naxeTo. qalma uTxra: didi siamovnebiT, Cems qmars vetyvi da ras

ityviso.

Camovida biWi cxenidan, elodeboda qalis pasuxs. qali saxlSi Se-

vida, didxans daigviana, radgan qmars sZineboda da ver ubedavda

gaRviZebas. bolos Caicva oqros qoSebi, atexa erTi braxabruxi da

ase gamoaRviZa Tavisi qmari.

qmarma uTxra: ratom gamaRviZeo. _ erTi stumari mogvivida, mT-

xova amaRam SeminaxeTo da amitom gagaRviZeo. qmarma uTxra: wadi,

dauZaxe, movideso. dauZaxa qalma: mobrZandi saxlSio.

vaJma cxeni daabinava, Sevida saxlSi, dainaxa qalis qmari, Zali-

an axalgazrda kaci iyo, dajda da saubari gauba. Tavis Tavze uTx-

ra: aseTi da aseTi qalis siyvaruli maqvs Cavardnili gulSi da xom

arsad gagigoniaTo.

kacma upasuxa: egeTi qali ar gamigonia, mxolod Cvens sazRvarze

cxovroben devebi, samni Zmani arian, erTi deda hyavT, Zmebi diliT

midian sanadirod, deda ki matyls arTavs xolmeo. dedas piri iqiT-

ken aqvs yovelTvis, saidanac mze aris. Sen imdens unda ecado, uka-

nidan moeqce da uTxra: dedaSvilobas, wyali mwyuria da wyali da-

malevineo, maSin ar SegWams da mas elaparake. Tu ecodineba, imas, Tu

arada, sxvas aravis ecodinebao. amiT daamTavres laparaki. Semdeg

Tavis cols uTxra: puri gvaWameo. colma upasuxa: ra gavakeToo. _

sxvenSi rom gogra gvaqvs, is gogra moxarSeo. Camoitana gogra qa-

lma. qmarma uTxra: es gogra isev aitane da meore gogra rom aris, is

Camoitaneo. wavida qalic da Camoitana isev is gogra.

qalma vaxSams dauwyo mzadeba. xelmwifis vaJma uTxra: kaco, Seni

ori Zma vnaxe Senze umcrosebi, isini ise arian daberebulebi, Zlivs

vagonebdi, rom velaparakeo. Sen imaTze ufrosi yofilxar da ase

jeeli xaro? am kacma upasuxa: Cems erT Zmasa hyavs colad viris

gverdi, meore Zmas _ ZaRlis ybao. im colebma daaberes isini, Torem

ase adre ar daberdebodneno. Cemi coli kidev iseTi adamiania, rom

axla sxvenSi erTi gogris meti ara gvqonda, magram me rom vuTxari,

aitana gogra ukan da isev Camoitanao. imaTi colebi rom yofili-

yvnen, Sig TavSi daartyamdnen da etyodnen: erTi gogris meti rodi-

sa gvaqvso! rom davwvebi da daviZineb, vidremdis ar gamomeRviZeba,

saxlSi ar Semodis, fexis xmaze ar gavaRviZoo. es pirveli SemTxveva

iyo Cemi gaRviZebisao. Caixeda sarkeSi da dainaxa, rom erTi TeTri

Tma ukve amosuliyo, im erT gaRviZebaze. ai, amitom arian Cemi Zmebi

bebrebio.

laparaks rodesac morCnen, ivaxSmes da daiZines. meore dilas

adga xelmwifis vaJi, Sekazma cxeni da gaudga gzas. rogorc am kacma

uTxra, devebis dedas miepara da mudariT uTxra:

_ dedi, dedaSvilobas, wyali mwyuria da damalevineo.

dedaberma swrafad moixeda ukan da uTxra:

_ dedaSviloba rom ar geTqva, ra kargi vaxSami iqnebodio.

dedaberma gamoutana wyali da daalevina. mere uTxra xelmwifis vaJs:

_ Cemi Svilebis SiSiT qvesknels WianWvelas ver gauvlia, zecaSi

frinveli ver gafrenila da Sen aq ram mogiyvanao.

xelmwifis vaJma upasuxa:

_ me iseTi satkivari maqvs atexili, rom ginda devebis Svilebma

SemWamon da ginda, vinc unda iyos, Tu sawadels ver mivaRwevo.

dedabers uambo Tavisi Tavgadasavali. dedaberma uTxra:

_ aseTi qali me ar gamigia, oRond mainc vecadoTo.

saRamom moawia, dedaberma damala xelmwifis Svili. mouvidnen

Page 12: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

22 23

Svilebi da uTxres dedas:

_ dedi, adamianis suni mogvdiso.

dedam upasuxa:

_ Svilebo, mziT ukan vinme gadmoyrida nagavs qristiani da misi

suni movidodao.

dedam daajera Tavisi Svilebi, Semdeg gaatyaves TavianTi nanadi-

revi, moxarSes da Wames.

gaTenda dila. devis Svilebi wavidnen sanadirod. beberma deda-

kacma gamoiyvana xelmwifis vaJi, misca erTi dana da uTxra:

_ wadi ager im tyeSi Seni cxeniT, mosWeri sami xe da moitane

aqao.

wavida es vaJic, mosWra sami xe, iseTebi, rom Zlivs moitanes Tvi-

Ton da misma cxenma. beberma dedakacma moswia xeebi muxlze da sa-

miveni daamtvria:

_ rogorebic mindoda, ver momitaneo.

wavida TviTon tyeSi, mosWra sami xe, moitana saxlSi. mere xelm-

wifis vaJs uTxra:

_ Sejeqi cxenze da momyevio.

dedabers sami xe mihqonda xeliT, ise garboda, rom vaJi cxeniT

Zlivs misdevda. mividnen zRvis piras, gadmovida xelmwifis vaJi

cxenidan. misca beberma erTi dana da qasuri biWs da uTxra: es dana

ise unda galeso, am xes rom davado, gadasWraso. biWma dauwyo danas

lesva, bolos xelebi aukankalda: SeeSinda biWs, uTuod imisaTvis

malesvinebs danas, rom me momWras Tavio. es rom SeniSna beberma,

uTxra: ratom gikankalebs xelebio. biWma upasuxa: meSinia, vaiTu

Tavi momWrao. beberma uTxra: raT minda, rom Tavi mogWra, maSinve

SegWamdi, Tuki mndomoda, magram dedaSvilobam giSvelao.

biWma dana galesa, am beberma es samive xe gadayara zRvaSi da dah-

kivla. mTeli wyali iqiT gaqanda da sami lerwmis xe gamoCnda wyal-

Si. beberma uTxra: gaiqe, es xeebi mosWer ZirSi da male gamoita, wvi-

mam ar mogiswroso. Sevarda biWi, saCqarod mosWra lerwmis xeebi da

rodesac napirze gamovida, zRvam cotaTi dahkra talRa. gamoitana

samive xe biWma. beberma dedakacma daukvercxa xeebs Tavi da daiwyo

locva. rodesac iloceboda, gaskda erTi lerwmis xe Suaze da gad-

movarda iseTi mSvenieri qali, romelsac Tvali aRar moSordebo-

da. wamoiyvanes qali am bebris saxlSi. roca saxlSi movidnen, beber-

ma gamoucxo erTi Tone puri, misca erTi cxeni, erTi koka wyali da

uTxra: wadiT axla, sanamde Sin ar mixvideT, ar CamoxvideT cxene-

bidanao.

wavidnen, marTlac, ase iqceodnen. rodesac saxls miuaxlovdnen,

maSin vaJma uTxra:

_ axla ukve mamaCemis saxelmwifoSi varT mosuli da rogorc Cems

saxlSi, ise vgrZnob Tavso. modi, CamovideT cxenebidan da cota da-

visvenoTo.

qalma uari uTxra:

_ gaxsovs, im beberma dedakacma ra gviTxrao?

biWma mainc Seacdina da Camovidnen. cxenebi saZovarze gauSves,

TviTon erTi mdinaris piras CrdilSi dasxdnen. vaJs qalis kalTa-

Si CaeZina. movida erTi Savi arabis qali, miesalma am qals da dau-

wyo laparaki. am qals Savma arabma uTxra: modi, vibanaoTo. lerwmis

qalma uari uTxra banaobaze, radgan mis qmars kalTaze edo Tavi da

ise eZina. arabis qalma mainc Seacdina da TavqveS unagiri daudes

vaJs. Cavida, jer arabis qalma ibanava, Semdeg uTxra lerwmis qals:

axla Sen ibanave da me gidarajeb, aravin movideso. qalma gaixada ta-

nisamosi, hkra arabis qalma xeli, gadaagdo wyalSi da uTxra: Senamc

iqcevi Tevzadao.

lerwmis qali iqca Tevzad. arabis qalma Caicva lerwmis qalis ta-

nisamosi, gamoacala unagiri da Tavis kalTaSi daaZina. rodesac ga-

moeRviZa vaJs, Sexeda qalsa, elda eca: eg ra mogsvlia, rogor gaSa-

vebulxaro?! qalma uTxra: gaxsovs, beberma rom gviTxra: sanamdis

saxlSi ar mixval, cxenebidan ar gadmoxvideTo, Sen rom gadmomiy-

vane cxenidan, albaT, imitom gavSavdio.

Sekazmes cxenebi, gaudgnen gzas da mividnen mamis saxlSi. mamas,

erTi mxriT, gauxarda, saxelmwifos Savebi gadaaZro, magram, meore

mxriT, Zalian ewyina, da uTxra:

_ Svilo, magisTvis iklavdi Tavso?

Svilma uTxra Tavis mamas:

_ eh, mami, albaT bedi esa yofila da ras vizamdio.

gadaixades qorwili.

es Tevzi wamovida wyaldawyal da sadac xelmwifis naxiri svamda

Page 13: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

24 25

wyals, iq amovida. wyalze rom mireken saqonels, Tevzi gaifrTxi-

alebs da saqoneli frTxeba, uwylobiT ixocebian, wyals vera sva-

men. mwyemsebma moaxsenes xelmwifes es samwuxaro ambavi.

im wyalze Tevzaoba akrZaluli iyo, magram xelmwifem maSinve

brZana, mTeli mebadurebi gasuliyvnen saTevzaod. bevri Tevzi

daiWires mebadurebma, magram is Tevzi mainc ver daiWires.

rodesac wylidan amodiodnen mebadurebi, erTma koWlma me-

badurma Tqva: _ modi, erTxel kidev gadavagdeb bades, daviWer

kargia, arada jani gavardeso. gadaagdo bade da mohyva es Tevzi.

daiWira da wamoiyvana. Savi arabis qalma uTxra: _ eg Tevzi moxar-

SeT, WameT, mxolod fxa, rac iqneba, cecxlSi CayareTo. marTlac,

ase iqceodnen. moxarSes Tevzi, dauwyes Wama, fxas kidev cecxlSi

yridnen.

bolos erTi naqeifari kaci movida da uTxra: Tu SeiZleba, Tev-

zi minda, cota maWameTo. uTxres: Tevzs gaWmevT, mxolod fxa rac

Segxvdes, cecxlSi Cayareo. marTlac, ase iqceoda es kaci. bolos

gadaaviwyda da Tevzis erTi fxa gadauvarda gomuris karebis ukan.

Tevzi SeWames, xalxi wavida saxlSi, saqoneli daabinaves. dila

rom gaTenda, naxes erTi didi xe amosula, saqoneli karSi ver ga-

mouSviaT. rodesac unda gamovidnen karSi, xe daibrialebs da mTeli

saqoneli sul erTimeores miexleba. Savi arabis qalma uTxra: aageT

erTi sakire, moWeriT eg xe da rogorc ginda patara nafoti iyos,

sul sakireSi CayareT da dawviTo. marTlac, ase moiqcnen: dauwyes

Wra, SeukeTes sakires. bolos, xes rom sWridnen, movida erTi kaci

da uTxra: dRes samWedloSi culi gavakeTebine da Tu SeiZleba,

vcado am xeze, gasWris Tu arao. xis mWrelebs kidec gauxardaT da

dauwyo xes Wra. xis Wris dros moskda erTi nafoti da wavida maRla

haerSi. es xe moWres da sul dawves, garda am erTi nafotisa, rome-

lic haerSi wavida.

es nafoti Camovarda dabla erT saxelmwifoSi, Sua gzaze. erT mS-

venier dRes xalxi wavida xatSi salocavad. maT Soris erTi qvrivi

dedakaci iyo. es qvrivi dedakaci xatidan rom dabrunda, dauwyo

fiCxs Segroveba da naxa es nafoti. wamoiRo nafoti saxlSi, da-

sawvavad ver gaimeta da Tqva: es gamodgeba qoTnis safarebladao.

dedaberi rom wavidoda sadme, es nafoti iqceoda qalad, dagvida,

daasufTavebda saxls, moumzadebda kerZs bebers da isev nafotad

iqceoda. am beberma dedakacma uTxra Tavis rZlebs: vidre gaviyre-

bodiT, yurs ar migdebdiT, axla ram SegayvaraT Cemi Tavi, yoveld-

Re misufTavebT da kerZsac maxvedrebTo?! rZlebma uTxres: Cveno

dedamTilo, Zveli andaza xom gagigonia, cecxlidan gaviyareniT,

gana Zmobidanacao. Cveni saqmec egre iyo. erTad rom viyaviT, Cxu-

bi mogvdioda, axla ki raRaze mogviva Cxubi, TandaTan erTmaneTi

ufro Segviyvardebao.

am beberma dedakacma bolos gadawyvita: modi vuTvalTvaleb,

romeli rZalia, rom misufTavebs oTaxsao.

iqve oTaxTan daimala. iqca nafoti qalad, dagava saxli, gadmoya-

ra nagavi gareT, TviTon karSi ar gamovida. am dros beberma daiWi-

ra es qali. qals Zalian SeeSinda da daiwivla:

_ nu momklav, Seni Wirime, qristiani varo.

beberma hkiTxa vin iyo, saidan movida. am qalma uambo yvelaferi,

rac Tavs gadaxda da bolos uTxra, rom me is nafoti var, romelsac

Sen qoTnis dasaxuravad iyenebo. beberma ar daijera. maSin es qali

iqca nafotad da qoTans daefara. beberma waiSina muxlebSi xeli:

raze davRupe Cemi Tavi da amisTana qali nafotad raze vaqcieo.

am dros nafoti iqca isev qalad da daiwyes tkbilad saubari. am

qalma bebers uTxra: dReis Semdeg vicxovroT rogorc dedam da

Svilmao. marTlac, ase cxovrobdnen. erTxel hkiTxa qalma:

_ dedi, ojaxSi ra gvyavs iseTi, rom bazarze gavyidoTo?

_ Svilo, ai es erTi qaTamiao.

am qalma uTxra:

_ waiyvane, dedi, eg qaTami, rom gahyido, erTi abazis abreSumis

Zafi miyideo.

wavida beberi bazarze da waiyvana qaTami. gayida xuT Saurad.

abazis Zafi uyida da darCa erTi Sauri. am qalma Zafisagan moqsova

erTi xaliCa. erTxel uTxra bebersa:

_ waiRe, dedi, es xaliCa gayide bazarze da ori abazis Zafi wamo-

miReo.

bazarSi rom waiRo xaliCa, SeevaWra sami generali:

_ ras afaseb xaliCasao?

_ gana Tqven ar iciT amis fasi, ra Rirso?

Page 14: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

26 27

generalma uTxra:

_ as Tumans mogcemo.

am dedakacs ki egona sasacilod migdebso, es xaliCa bevri, bevri

Rirdes ori maneTio, da uTxra:

_ ra sasacilod migdebo?!

meore generalma uTxra:

_ oras Tumans mogcemo.

imasac uTxra:

_ sasacilod nu migdebo, raca Rirs is momecio.

mesamem misca samasi Tumani da gaiqca: ar SeiSalos beberio. be-

beri kidev aqeT gamorbis saxlisken: fuli ar wamarTvano.

movida saxlSi, moitana fuli da Tavis Svils uTxra:

_ Svilo, ar vici ram daagiJa im xaliCaze xalxi, samasi Tumani

momces. Tu sami kapiki egona, xelSi mainc rogor ar ebevrao.

amaze uTxra Tavisma qalma:

_ dedi, Sen ar ici mag xaliCis fasi, aTasi Tumani rom dagefase-

bina, mainc gaiyidebodao.

aseTi xaliCa ramdenime moqsova da gayida.

Semdeg am fuliT aiSenes didi sasaxleebi. moqsova erTi xurjini,

romelzedac amoqarga xelmwifis vaJis dasapatiJebeli werili: Tu

gvikadrebT, mTeli Seni saxelmwifoTi mobrZandi CvenTanao. Tavisi

suraTic Caakra xurjinSi. qalma Tavis dedobils uTxra: erT alagas

unda gaggzavnoo. zogan mogixdeba fexiT siaruli, zogan cxeniT.

gaisarje Cemi gulisaTvis, Txovnaze uars nu metyvio. dedobilma

upasuxa: sadac unda miTxra, waval, Svilo, Tundac vicode, rom iqi-

dan cocxali veRar davbrundebio. misca es xurjini am dedakacs da

uTxra: es xurjini unda waiRo ama da am xelmwifis vaJTan, Seni xe-

liT unda miutano. vinc ar unda giTxras, rom me Sevutan xurjins-

ao, aravis daaneboo.

wavida beberi dedakaci. waiRo xurjini. qalma gaatana blomad

fuli. iara beberma, xan fexiT, xan cxeniT da bolos mivida sax-

elmwifoSi, sadac is xelmwifis Svili cxovrobda. saxlTan rom

mivida, Savi arabis qali daxvda karSi, bebers uTxra: sad midix-

aro? beberma uTxra: xelmwifis Svilis naxva minda, unda gadavce

rameo. arabis qalma uTxra: momeci, me Sevutano. beberma ar misca,

Page 15: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

29

TviTon Seutana. magram qalma ise Caartya kiserSi, rom erT wlamde

sul gaSeSebuli kiseri dahqonda. xurjini gadasca xelmwifis vaJs.

roca waikiTxa werili, daswera pasuxi, rom ama da am droisTvis iyavi

mzad da movalo.

dedaberi rom mivida qalTan, uTxra:

_ ra hqenio?

beberma upasuxa:

_ xurjini Sevutane, erTi Savi arabis qali iyo iq, iseTi Camartya

kiserSi, rom axlac mtkivao, da ai, es werili gamogigzavna. waikiTxa

qalma werili. daniSnuli droisaTvis Seudga mzadebas, rom moawy-

os kargi vaxSami, ar Sercxves.

rodesac movida dro, rom unda misuliyvnen, am qalma Caicva

vaJuri tanisamosi. movidnen kidec mowveuli stumrebi da daiwyes

qeifi. xelmwifis Svili da Savi arabis qali dasxdnen erTad, danar-

Ceni xalxi, visac sad ekuTvnoda, yvela ise gaanawila. roca qeifi

daiwyes, TviTon dadga Tamadad, bolos xalxs gamoucxada:

_ me cota cudad gavxdi, cota xans oTaxidan unda gavide da Cems

das gamogigzavniT, romelic Cemze ukeTes Tamadobas gagiwevTo.

gavida meore oTaxSi, gaixada vaJuri tanisamosi, Caicva qalis

tanisamosi, gavida xalxSi iseve da daiwyo sadRegrZeloebis Tqma.

roca xalxs smisa da Wamis Tavi aRara hqonda, maSin am qalma uTxra:

_ modi, axla yvela Tavis Tavgadasavals movyveTo.

maSin sTxoves: jer Tqveni Tavgadasavali gviambeTo. qali dasTanx-

mda da gamoacxada, ori kaci daeyenebinaT karebSi, rom karSi ara-

vin gasuliyo. daiwyo qalma dawvrilebiT Tavgadasavalis moyola.

rodesac axsena Savi arabis qali, wyalSi rom gadaagdo da TviTon

xelmwifis vaJTan ijda, arabis qali maSinve wamoiwia fexze, magram

xalxi ras gauSvebda. qalma rom daamTavra Tavisi Tavgadasavali,

gamoiyvanes Savi arabis qali, moabes cxenis kudze, gaaqcies cxeni

da sul daaCqleTines. xelmwifis vaJma uTxra Tavis mamas:

_ ai, am qalis gulisTvis viklavdi Tavsao da ra meqna, rom ver

gavige, rogor gamomecvalao.

daiwera im lerwmis qalze jvari, erTi kai qorwili gadaixades da

daiwyes tkbili da saamuri cxovreba.

lerwmis qali

Page 16: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

30 31

melia da mwyerCita

mSierma meliam leSs miagno da Ronivrad miaZRa. gauWirda mone-

leba. Seexvewa mwyerCitas:

_ mezobelo, oRond ki es saWmeli momanelebine da, Tavi ar mo-

mikvdeba, Cems dReSi Sens bartyebs pirs ar vaxlebo!

_ kargio! _ uTxra mwyerCitam, _ me avfrindebi da Sen ukan fex-

dafex momyeo.

afrinda da gaedevna ukan melia. xan mindorze arbenina, xan Cir-

gvebze axtuna, xan wyalSi atopina. imdeni axetiala, sanam ferdebs

daixeTqavda.

_ naTlimam, moinele Tu arao? _ hkiTxa mwyerCitam.

_ monelebiT movinele, _ upasuxa meliam, _ magram axla sicili

mominda Zaliano; erTi gulianad macine da Sens SviliSvilebsac

aras davuSavebo.

_ kargi, egec advili samsaxuria, gamomye ukan da siciliT gagaZ-

Robo, _ uTxra mwyerCitam. miiyvana melia kaloze da ZnaSi damala.

TviTon mifrinda da xars rqaze daajda. glexma saxre mouqnia mw-

yerCitas, magram is swrafad gasrialda, saxre xars moxvda rqaSi da

mostexa. melia icinis, icinis, kvdeba siciliTa.

mwyerCita mere mawvnis qoTanze dajda. qva esroles, mwyerCitam

aicdina, moxvda qoTans, qoTani gatyda da mawoni kaloze daiRvara.

melia icinis, icinis, kvdeba siciliTa.

mesamed mwyerCita bavSvs daajda Tavze. bavSvma saxre mouqnia,

undoda moekla, moirtya TavSi da morTo Rriali. melia icinis,

icinis, kvdeba siciliTa.

mofrinda mwyerCita meliasTan da hkiTxa:

_ kai seiri gaCvene Tu arao? am dros melias kidec moSivnoda,

waatana piri, undoda mwyerCita daeWira da SeeWama. mwyerCita af-

rinda, melias zemoT Znaze dajda da uTxra:

_ erTi seiri kidev unda gaCvenoo.

mieparnen mwyerCitas da mouqnies didi saxre. aicdina mwyerCitam

saxre, moxvda melas Sig TavSi da Suaze gautexa. afrinda mwyerCi-

ta, gaswia Tavis binisaken da melias miaZaxa: sadac Seni daikvexo, iq

Cemica sTqvio!

mefis Svilobili

erTma uSvilo mefem gamoucxada Tavis nazir-vezirebs: moia-

reT qveyana da naxeT sadme lamazi, Wkviani bavSvi, rom viSvilo da

memkvidred davtovoo.

nazir-vezirebma Semoiares mTeli qveyana da erT saxlSi waawyd-

nen erT bavSvs. hkiTxes:

_ mamaSeni sad ariso?

bavSvma miugo:

_ Cxubs Tesavso.

_ dedaSeni sad ariso?

_ cremls avalebso.

_ Rvino dagvalevineo.

_ cxenebi vazebze gamoabiT da mere dagalevinebTo.

vezirebma iares, iares, magram vazi ver ipoves. bavSvs uTxres:

_ vazi arsad Canso.

_ aba, Rvino saidan gveqnebao.

_ mamaSeni rogor Tesavs Cxubsao? _ hkiTxes vezirebma.

_ yanas Tesavs da Tu vinme zed gadaivlis, waeCxubebao.

_ dedaSeni rogor avalebs cremlebso?

_ rogor da, mezobeli gardaicvala da imas tiris. Cvenc davixo-

cebiT da isini gvitirebeno.

vezirebs moewonaT bavSvis moswrebuli sityva-pasuxi. wauyvanes

es bavSvi mefes. mefesac moewona da iSvila.

eSmakis lagami

iyo da ara iyo ra, iyo erTi saSinlad Zunwi, magram Zalian mdi-

dari kaci. auarebeli cxvari da Zroxa hyavda, Sinac sarCo mrava-

li hqonda. iseTi Zunwi iyo, rom sul mSieri da titveli dadioda,

arafers icvamda tanze, col-Svilsac SimSiliT xocavda. mwyemsebs

ar iWerda: daklaven da SeWamen rasmeo, TviTon mwyemsavda.

arc TviTona Wamda da arc sxvebs aWmevda, arc mezoblisa da arc

stumrisa Sin Seyvana ar icoda.

Page 17: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

32 33

erTxel es Zunwi kaci mindorSi cxvrebs mierekeboda, Sexeda,

mgels erTi usaxelo, eSmakis patara Svili uWiravs pirSi da miar-

beninebs. mecxvarem moiglija Tofi, gadaurbina mgels win, esrola

da gaagdebina. mere mivida da Tan wamoiyvana.

usaxelom uTxra:

_ raki gadamarCine, Cems ded-mamasTan Tu ar wagiyvane, ar iqneba:

isini gadagixdian Cems magier sikeTesao.

aRar moeSva usaxelo am Zunwsa. dauyena Zunwma cxvars kaci da

gahyva. usaxelom iseT RadaRudaze atara, iseT kldeebze mihyavs,

rom Zunwi ZlivsRa miaTrevs fexebs.

iares da iares am kldeebze. uskdeba guli Zunwsa. fiqrobs: vaiTu

am eSmakma gamityuos da gadamCexoso.

usaxelom uTxra:

_ Cems ded-mamas didi sarCo aqvs, bevr oqro-vercxls SemogaZ-

leven da ar aiRo. Sen uTxari: Cemi qoneba momeciT-Tqo.

mividnen eSmakis saxlSi. uambo patara eSmakma, rogor gamostaca

am mecxvarem mgelsa. eSmakebma siamovnebiT miiRes Zunwi, Seiyvanes

sul oqroTi da vercxliT savse oTaxSi.

_ ai, Svilo, waiRe ramdenic ginda, akrife, gudaSi Caiyareo! _

uTxres Zunw mdidars patara eSmakis mSoblebma.

misdis suli Zunwsa, unda akrifos es oqro-vercxli, gaivsos

guda da waiRos, magram patara eSmaki Tvals uSvreba.

_ akrife oqro da vercxli, ramdenic gindao! _ eubnebian eSma-

kis mSoblebi.

Zunwi xmas ar iRebs.

_ waiRe oqro-vercxli ramdenic gindao! _ eubnebian. is kidev

Cumad aris, xmas ar iRebs.

_ maS, ras iTxov, ra mogceT, gviTxar da agisrulebT. SenTvis

arafers daviSurebTo!

_ Cemi qoneba momeciTo! _ uTxra Zunwma.

eSmakebs rogorRac emZimaT Zunwis saTxovari. Seyoymandnen, ma-

gram merme mividnen ZunwTan da qisti wahkres kiserSi. am Zunws piri-

dan lagami ki wavarda. daavlo lagams xeli eSmakma da Seinaxa.

es Zunwi TiTqos axla gamoerkvao, miixed-moixeda: sada var, aq

ras vakeTeb, vin momiyvana am saxlSio.

daixeda tanze, xedavs, TiTqmis titvelia, Camoxeul-Camogle-

jilia, Tavi SezizRda. fexakrefiT gamoswia. modis gzaze da

fiqrobs Tavis Tavze. moagonda maSin, col-Svilic mSier-titveli

da sacodavebi rom hyavda, dananda, gaujavrda Tavis Tavsa. axla

sul Tvalwin warmoudga, rac Tavisi siZunwiT gaWirveba da sixarbe

gaswia.

movida cxvarSi. ubrZana biWs, daekla erTi kargi Wedila, gagza-

vna Sin saklavi. cols SeuTvala: tanisamosi gamomigzavneo. iyida

yvelaferi col-SvilisaTvis da gagzavna. sanam tanisamosi ar mou-

vida, TviTon Sin ar wavida, rcxvenoda.

uxaria col-Svils, es ra xasiaTi Secvlia am kacso.

amrigad, misi qoneba eSmakebs aRar darCa da TviTonve moixmara.

dedis guli

qvriv dedas erTaderTi vaJiSvili hyavda. wamoizarda vaJi,

davaJkacda da erTi lamazi gogona Seuyvarda.

qals maincdamainc ar moswonda ymawvili da, Tavidan rom moeSore-

bina, uTxra:

_ dedaSenze metad Tu giyvarvar, wamogyvebi colad, Tu arada _

arao! amoarTvi dedaSens guli da cocxlad-cocxali moitaneo!

ar dafiqrebula mijnurobis alSi gaxveuli vaJi. arc acia, arc

acxela, mZinare dedas guli amoarTva da gaaqana cxeli, aTaxTaxe-

buli guli Tavis satrfosTan. iseTi TavgametebiT mirboda, rom

Tvalebi auWrelda, wamohkra fexi qvas da orive xeliT miwas daas-

kda. dedis guli mZimed daeca miwaze...

daikvnesa dedis gulma da Svils SesZaxa:

_ vaime, Svilo, mogikvdes deda, xom araferi getkinao?

vaJi gons movida, saSineli boRma moawva, miiWra satrfosTan da

iseTi gametebiT hkra gulze dedis cxeli guli, rom iqve suli

gaacxebina: es Cemi dedis cocxali guli da esec Seni sikvdilio!

Page 18: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

34 35

xelmwife da misi Svili

iyo erTi xelmwife. mas Cveulebad hqonda, yoveli wlis naTli-

Rebis winadRiT TiTo komlidan or-ori maneTis Sekreba. erT weli-

wads yvelgan akrifes fuli, magram erTma glaxakma xelad ver iSov-

na ori maneTi da ver gadaixada begara. moaxsenes xelmwifes: ama da

am kacisagan fuli ver aviReTo.

_ momiyvaneT aq urCi gadamxdeli! _ brZana xelmwifem.

miuyvanes maSinve sawyali kaci. xelmwifem gaaSiSvila (mainc ki

iyo SiSveli), am saSineli ianvris RameSi gaaCera Sua mindorSi, Tav-

ze mcvelebi daayena, cecxli ar dainToso. gaTenda dila. xelmwi-

fem ikiTxa:

_ ra qna?

_ cocxalia, batono! _ moaxsenes vezirebma.

xelmwife gabrazda, mcvelebs scema: im yiameTSi cocxali rogor

gadarCeboda, cecxlze gagiTbiaTo! SeSinebulma mcvelebma jer

xma ver amoiRes, bolos, xelmwifes moaxsenes:

_ wuxel, RamiT qvevidan iseTi amowiTlebuli iyo, rom es kaci

xan fexs da xels uSverda, albaT amiT Tbeboda, Torem sxva siTbo

mas ar mihkarebiao!

_ mec magas vambob, rom gamTbara da imitom gadarCa cocxalio!

_ Tqva xelmwifem.

daiWires sawyali glaxaki da ormoSi Caagdes.

gaTenda naTliReba dila. aris mzadeba. xelmwife jer wirvaze

unda wavides. xelmwifis Svilma mamas uTxra:

_ sadilis gakeTeba dRes me damevalos, Tqven wirvaze wabrZan-

diT, yvelafers gamzadebuls dagaxvedrebTo!

Svilis sityvebi gauxarda xelmwifes. waiyvana Tavisi wamyole-

bi da wavida wirvaze. xelmwifis Svilma gazoma erTi qceva min-

dori. oTxive muxuroSi daawyobina TiTo saJeni SeSa da gauki-

da cecxli. am mindvris Suaze dadga uSvelebeli qvabi xorciT

savse.

xelmwife da misi mxleblebi dabrundnen. xucess wirva gaegrZele-

bina da yvela gamgelebuli iyo SimSiliT. xelmwifem brZana:

_ aba, Cqara sadili mogvarTviTo!

ori saaTic gavida, magram sadili arsad Canda. xelmwifis Svili

upasuxebda:

_ ki, batono, axlave, cota aklia, sadacaa xorci moixarSebao!

xelmwifes moTminebis fiala aevso. gabrazda, gauwyra Svils.

_ rogor ver gaakeTe aqamdis sadili, lamis SimSiliT davixo-

coTo.

biWma waiyvana xelmwife da aCvena es mindori.

_ mamaCemo, xom xedav, erTi saJeni SeSa ager iwvis, meore eger,

mesame da meoTxe _ iqiT. qvabi Suazea dadgmuli. ar iqna, ar aduRda

wyali da ar vici, ra vqnao!

xelmwife ufro gaanCxlda:

_ ase wyali rogor aduRdeba, Suaze cecxli ar hqonia SenTebu-

lio!

maSin Svilma upasuxa:

_ qvevidan awiTlebuli rom iyo, iman Tuki gaaTbo kaci saSinel

yinvaSi, aq, erT qcevaze, rogor ver gaaTbo qvabi oTxma saJenma SeS-

amo!

xelmwife gancvifrda Svilis brZnuli sityvebiT. glaxaki gaaTa-

visufla da Svils uTxra:

_ aw ki raRad Rirs Cemi xelmwifoba, vxedav, majobe da taxtic

SenTvis damiTmiao! da dauloca xelmwifoba Svils...

mewisqvilis vaJiSvili da sami qosa

erT mewisqviles mSvenieri vaJiSvili hyavda. rom gaizarda, Tqva:

radac ar unda damijdes, xelmwifis qali unda SevirTo colado.

mSoblebma dauSales: ras ambob, Svilo, xelmwifem es rom gaigos,

dagvxocavs, sad Cven da sad xelmwifis qali, sawyali mewisqvilis

Svils xelmwife gana qals mogcemso? biWi CacivebiT iZaxda: radac

ar unda damijdes, xelmwifis qali unda viTxovoo.

xelmwifem gaigo, rom mewisqvilis vaJiSvili misi qalis Txovnas

apirebda. daibara da SeekiTxa:

_ Cems qals rom Txoulob, gana SegiZlia misi Senaxva? erT dekeuls

mogcem, waiyvane qalaqSi da, Tu gayidi, Cems qals mogaTxovebo.

Page 19: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

36 37

biWi daTanxmda: erT dekeuls rogor ver gavyidio! waiyvana de-

keuli qalaqSi gasayidad.

am qalaqSi sami vaWari qosamatyuara cxovrobda. ufrosi qalaq-

is TavSi idga, SuaTana _ Sua qalaqSi, umcrosi _ boloSi. qosama-

tyuarebi patiosan adamianebs Zarcvavdnen da lukma-purs piridan

aclidnen. es biWic maT CauvardaT xelSi. qalaqis TavSi ufrosi

qosa Sexvda. SeevaWra: eg dekeuli rodia, batia, Tu ginda, batis

fass _ eqvs Saurs mogcemo.

biWi Cafiqrda, magram uari uTxra.

Sua qalaqSi SuaTana qosa Sexvda. isic SeevaWra. biWma dekeulis

fasi uTxra, qosam batis fasi, eqvsi Sauri SeaZlia, biWi axlac See-

Wvda, iqneb, marTla batiao, magram am fasad mainc ar gayida.

qalaqis bolos umcrosi qosa Semoegeba. isic SeevaWra, biWma de-

keulis fasi sTxova, qosam eqvsi Sauri SeaZlia, amis meti bati ar

Rirso.

biWma axla ki ifiqra: namdvilad bati yofilao da mihyida dekeu-

li batis fasad. qosam dekeuli maSinve dakla, gaatyava da Sesawva-

vad misca furneSi. biWma kudi gamoarTva, iqve axlos bina iSovna da

qosas TvalTvali dauwyo. dekeuli rom Seiwva, biWi mivida mefur-

nesTan da uTxra:

_ qosam gamomgzavna dekeulisaTvis, es kudi niSnad gamomatana

da Semwvari dekeuli momecio!

mefurnem maSinve misca Semwvari dekeuli. biWma is Tavis binaze

wamoiRo da karg dros atarebs. qosebma bevri eZebes dekeulis wam-

Rebi, magram versad ipoves.

biWma mkiTxaoba daiwyo.

qosebma Tavi moiyares da Tqves: qalaqSi jer aravis movutyue-

bivarT, im TiTis sigrZe biWma rogor gagvabriyva, cocxali an

mkvdari unda vipovoTo. modi, mkiTxavTan wavideT, is gaigebs, Tu

sad daimala biWio.

mividnen mkiTxavTan da TavianTi gaWirveba SesCivles. bevr fuls

Sehpirdnen, oRond im biWis kvali gviCveneo. mkiTxavma uTxra maT:

_ Tqven erTi biWi mogityuebiaT, dekeuli batad giyidiaT da kudi

migiciaT. dekeulic im biWs SeuWamia da am wuTSic gatyuebTo.

qosebs es ambavi eniSnaT da mkiTxavs kargi saCuqari misces. biWma

Page 20: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

39

am mkiTxaobaSi aRebuli fuliT qalis tanisamosi iyida, ukanask-

nel qalur modaze gamoewyo da qalaqSi gaiar-gamoiara. umcrosma

qosam dainaxa da Zalian moewona. miugzavna kacebi da saqme gaariga.

dainiSna qorwili.

am qosebs erTi didi saxli aqvT mdinaris piras. saxls mdinareze

gadasaxedi fanjara aqvs. qosebi Turme am fanjaraSi gaayofinebdnen

Tavs stumar sovdagrebs, fuls amoaclidnen da mdinareSi gadauZa-

xebdnen. ase gamdidrdnen es qosamatyuarebi.

am saxlSi dainiSna qorwili. biWs Zalian moewona es oTaxi da misi

fanjara. acdina qosa da yvelaferi aTqmevina. uTxra:

_ aba, erTi maswavle, rogor unda Seyos kacma am fanjaraSi

Tavio?

Seyo qosam fanjaraSi Tavi Tu ara, biWma daaWira xeli kiserze,

amoiRo dekeulis kudi da aCvena:

_ ra aris es?

_ dekeulis kudi!

_ aki batis kudi iyo! _ uTxra, da, aba, urtya da urtya qosas

gamxmari kudi. qosa iqve Caketa, TviTon mTeli misi qoneba waiRo da

sakuTar binaze gadaitana.

meore dRes ufrosma Zmebma naxes, Tu ra saSinel dReSi iyo um-

crosi qosa.

am biWma qalis tanisamosi gaixada, cxenebi iyida, etlSi Seaba da

meetleoba daiwyo.

qosa Zmebma ganizraxes, TavianTi gaWirveba moexsenebinaT xelm-

wifisaTvis. modi, etli daviqiraoT da imiT wavideTo, _ Tqves.

dauZaxes meetles. xelSi moxvdaT mewisqvilis vaJiSvili. Casxa sa-

mive Zma etlSi da waiyvana xelmwifesTan.

qosebma TavianTi gaWirveba moaxsenes xelmwifes. xelmwifem maSin-

ve gaigo yvelaferi. roca qosebma TavianTi saCivari daamTavres,

wamodga mewisqvilis biWi da moaxsena: didebulo xelmwifev, Seni

dekeuli gavyide da misi myidveli qosebic aq mogiyvaneTo. Tu ar

gjeraT, ai, dekeulis kudio da aCvena.

xelmwifem qosebs kuku amohkra. mewisqvilis Svils qalic miaT-

xova da xelmwifobac dauloca.

Wiri iqa, lxini aqa. qato iqa, fqvili aqa.

mewisqvilis vaJiSvili da sami qosa

Page 21: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

40 41

zarmaci

iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda, iyo SaSvi mgalobe-

li, RmerTi Tqveni mwyalobeli. iyo erTi col-qmari. qmari metis-

metad zarmaci gaxldaT. arafers akeTebda, mxolod ijda, Wamda da

xan erT gverdze gadabrundeboda da xan _ meoreze. coli ki, rac

Zala da Rone hqonda, Sromobda, imasac kvebavda, acmevda da Tavis

Tavsac; mainc metad Raribad cxovrobdnen. imaT bedobaze marto

erTi mamuli iyo sadRac Sors, riyesa da qviSaze, WinWrisa da Ro-

los meti arc araferi idga imaze da arc araferi modioda.

erT gazafxulze colma sTxova mezoblebs da moaxvnevina, merme

Tesli CamoiTxova, daTeses. yana movida, ra yana, sul zRvasaviT Re-

lavda! dadga mkaTaTve. Semovida yanebi.

colma uTxra qmars: kaco, adeq, wadi, naxe, iqneba i mamulze arafe-

ri ar movida da Cven ki tyuilad imedi gvaqvso!

adga, rogorc iyo, zarmaci, wavida mamulis sanaxavad. naxevari

gzac ar gauvlia, dabrunda isev ukan da coli moatyua: viyavi da iq

Rolosa da WinWris meti araferi mosula, Tesli raze gadavyareT

tyuiladao.

colma icoda, rogori yanac idga, mixvda, rom qmari tyuoda, ma-

gram araferi uTqvams. rodesac samkali gaxda yana, colma uTxra

zarmacs: kaco, an samkals wadi, an Sin darCi, rZe SedRvibe, krux-

wiwilas sakenki dauyare, Tvali daiWire, fqvili gacer da puri ga-

moacxveo!

zarmacma Sin darCena arCia. krux-wiwila rom arsad wasuliyo,

zarmacma aiRo colis Txori (gorgali), gadaaba erTmaneTs wiwi-

lebic, kruxic da ise gauSva kaloze. uceb saidanRac gaCnda qori,

daafrinda krux-wiwilas da gaaqana erTbaSad yvela. zarmacma ai-

kida zurgze saceri da fqviliani guda, sarZeuli da ise gamoudga

qors: krux-wiwilasac davagdebineb qors, fqvilic gaicreba, rZec

SeidRvibeba da erTbaSad yvela saqmes gavakeTebo. magram verc

krux-wiwila gaagdebina, fqvilic daabnia. dabrunda zarmaci Sin,

cota ar iyos, Sefiqrianebuli.

`raRa vuTxra colsa, _ ifiqra zarmacma, _ saidan vuSovo an

krux-wiwila da an fqvilio~. ifiqra, ifiqra da moigona: `Cems cols

xom kvercxebi aqvs, Cavawyob imaT sabudarSi, zed me davjdebi da,

sanam Cemi coli samklidan dabrundeba, wiwilebs gamovCekavo~.

aiRo, marTlac, Caawyo kvercxebi budeSi, zed Tavad daajda da mo-

hyva kruSkruSs.

saRamoze coli dabrunda samklidan, qmars dauZaxa:

_ kari gamiRe!

_ krux, krux, krux! _ moesma saxlidan.

_ kari gamiRe! _ gaumeora colma.

_ krux, krux, krux, _ kvlav moesma saxlidan.

mesamed dauZaxa qmars: sada xar, sad daikarge, kari gamiReo!

magram imas xma aravin gasca da marto kruSkruSi esmis. Seamtvria

colma kari da Sevida saxlSi. imisi qmari Camjdara qaTmis sabudar-

Si da kruSkruSebs.

_ ra ari, kaco, eg raRa saqneli iyo, rasa Svrebi? amodi mag go-

dridanao!

_ krux-wiwila qorma wamarTva da kvercxebs davajeqi gamosaCeka-

do! _ upasuxa qmarma.

_ Seni gamoCekili ar minda, _ uTxra colma, _ amodi godrida-

nao! amoiyvana budidan colma zarmaci qmari, dasva keraze.

meore dRes colma hkiTxa zarmacs: aba, ras izam, isev saxls mouv-

li, Tu samkals waxvalo?

_ samkals waval, _ upasuxa qmarma, _ Tu dReSi sam qaTams da-

miklav: erTs sadilad, erTs samxrad da erTs vaxSmad, martoka me

movmki im mamulso!

_ oRond Sen is yana momke da Tund oTx qaTams dagiklavo, _ upa-

suxa colma.

wavida zarmaci yanaSi. mTeli dRe ori-sami Zna ver gamoWra. sul

egdo da eZina. sami qaTami ki SeWama.

ase gavida sami-oTxi dRe. yana mamulSi Caiwva.

erT dilas adga zarmacis coli, iTxova cxeni, kacis tanisamo-

si Caicva, tanze iaraRic aisxa, Sejda cxenze da qmrisaken gaswia.

zarmacs rom miuaxlovda, dauZaxa:

_ momkalo, erTi zarmaci kaci ar ici, xelmwifes Svili ukvdeba

da zarmacis RviZli gvaswavles, is uSveliso!

zarmaci SeSinda da Sehfica: ai, es erTi saaTia, rac mka daviwye da

Page 22: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

42 43

mets rogor movmkidio!

_ Tu saRamomdisin ar mogimkia eg yana, moval, vnaxav, Tavs mog-

Wri da RviZls amogaridebo! _ uTxra mgzavrma, gascda da wavida.

eca zarmaci yanas da saRamomdis boli aadina. dajda gadawyveti-

li da daiwyo qSena. saRamoze colma saWmeli moutana, magram raRa

saWmlis Tavi hqonda, ijda da, rac Zala da Rone hqonda, kvnesoda.

colma gangeb hkiTxa:

_ ras dauRlixaro?

zarmacma uambo:

_ xelmwifis kacma gamoiara da damemuqra: Tu saRamomdis am yanas

ar momki, saRamoze moval, Tavs mogWri, RviZls amogarideb da wavi-

Rebo!

colma guli gaukeTa:

_ nu geSinia, mogimkia, is Sen aRarafers getyviso!

rogorc iyo moitanes Znac, galewes da Cayares marcvali.

zarmacs erTi Rori hyavda, rac ram ebada, imas aWmevda. colma

uTxra:

_ kaco, CvenTvis araferi gvaqvs, rom vWamoT, Sen Rors aWmev, mo-

viSoroT, davklaTo!

_ sanam ukan qoni ar gamoeCreba, ar davklavo, _ upasuxa qmarma.

coli adga, gaaTbo erbo, miasxa Rors, moiyvana qmarTan, aCvena da

uTxra: ai, ise gasuqebula, rom qoni gamosdiso.

mconaram dakla Tavisi sayvareli Rori, radganac Tavisi muce-

li ufro uyvarda. Roris xorci male SeWama zarmacma, mxolod

imis colisagan damaluli erTi barkaliRa darCa. qmarma Seityo,

rom Cems cols Roris barkali daumalavso da gadaekida, momecio!

colma uari moaxsena.

_ movkvdebi, Tu ar gamomiCeno, _ uTxra zarmacma cols. colma

kidev ar misca.

_ mokvdebio, _ uTxra kidev zarmacma.

_ mokvdi, Tu mokvdebi, vis daakldebio, _ Semadla colma.

adga mconara, dawva taxtze, daxuWa Tvalebi, ganaba suli da

moimkvdaruna Tavi. colma yasidad daiwyo tirili qmarze. moiyva-

na mRvdeli, gaakeTebina kubo, Cades Sig da waiRes saydarSi. coli

erTxel kidev mivida qmarTan da wasCurCula:

_ gacocxldi, Torem dagmarxavTo!

_ mkvdari var, rogor gavcocxldeo! _ upasuxa qmarma.

_ gacocxldio! _ dauJina colma.

_ maS, Tu Roris barkals momcem, gavcocxldebio! _ uTxra

qmarma.

_ arao! _ uTxra colma.

_ maS, arc me avdgebio!

waiRes mconara da daasvenes eklesiaSi. rom daRamda, zarmacis

coli adga, mivida saydris karTan da daiZaxa:

_ mkvdarno, axalno da Zvelno, geyurebodeT, adeqiT, caSi say-

dari Sendeba: vinc axali mkvdrebi xarT, oras-orasi aguri unda ai-

tanoT da, vinc Zvelni _ asi-asio!

mconaram ifiqra: vaJo, me xuT agurs aqac ver movrevivar da iq

orasi ra eSmakiT unda avitanoo!

wamoxta da gaadina fxaWa eklesiidan. is dRea da is dRe, aRar mom-

kvdara, aRarc barkali ukiTxavs da aRarc gverdze ugoravnia. mu-

dam Sromobda da iyvnen tkbilad da mdidrad.

Wiri iqa, lxini aqa,

qato iqa, fqvili aqa.

elasa, melasa,

Wiqa mekida yelasa...

mTqmelsa da gamgonebelsa

Wiri gaSoroT yvelasa.

ori sila

iyo erTi Raribi kaci. meti siRatakisagan kinaRam miixrwna. ifi-

qra: rac iqneba, iqneba, unda xelmwifes movaxseno Cemi gaWirveba, an

iqve momklas, an sazrdo gamiCinoso.

Caisva mSieri kata gudaSi da gaswia. kariskaci ar uSvebda xelm-

wifesTan, magram, rogorc iyo, dahyva nebas im pirobiT, Tu Suaze

gauyofda, rasac xelmwife aCuqebda.

glexma amouSva kata. mSieri kata eca kedlebs, darboda aqeT-iqiT

knaviliT. xelmwifem hkiTxa misvlis mizezi. Raribma moaxsena:

Page 23: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

44 45

_ giaxeliT, rom ori sila gamkraTo.

xelmwifes gaukvirda, ra saTxovari iyo silis gakvra, magram kaci

imdens exvewa, rom ori kargi sila gaartya. Raribma madloba gadau-

xada, Casva kata gudaSi, gavida. kariskaci miegeba mxiarulad:

_ aba, ra miiRe, Cqara gamiyavio!

glexma lazaTiani sila stkica. Seiqmna Cxubi. xelmwifes Seesma,

gamovida. hkiTxa, raze CxubobTo. glexma uTxra:

_ xelmwifev, TqvenTan ar miSvebda es kaci, sanam rasac miboZeb-

diT, Suaze ar gavuyofdi. imitom gTxoveT ori sila, rom erTi amas

rgebodao.

xelmwifes moewona glexis moqmedeba da kargad daasaCuqra.

kariskaci ki Sercxvenili darCa.

jeeli mosamarTle da misi coli

iyo da ara iyo ra, iyo erTi jeeli mosamarTle, xalxis sayvareli

kaci.

coli unda SeerTo. Tqva: iseTi qali unda viTxovo, Cems saqmeSi

ar Caerioso.

moewona erTi Raribi kacis qali. uTxra:

_ giTxov, Tu Cem saqmeSi ar Caerevio.

qali daTanxmda. daqorwindnen. cxra dRe da Rame iyo maTi qor-

wili. mosamarTle saqmeze dadioda, qali ojaxs uvlida.

erTxel am sofelSi meurmeebi gaCerdnen. Sori gzidan modiodnen

da iq dauRamdaT. cota xnis Semdeg maTTan cxenosani kaci mivida da

sTxova:

_ keTilo adamianebo, neba damrTeT, mec aq, TqvenTan erTad, ga-

vaTio Rameo!

_ mobrZandi, daisvene, puri Wame, darCio! _ upasuxes meurmeebma.

cxenosanic Camoxta. puri Wames, dawvnen da daiZines. diliT naxes,

rom cxens kvici moego da urmis qveS iwva. meurmeebma Tqves:

_ es kvici uremma moigoo!

_ ara, kaco, Cemma cxenma moigoo! _ uTxra mgzavrma.

ver morigdnen. Cxubi mouvidaT. wavidnen mosamarTlesTan da

dauZaxes, coli gamovida, mosamarTle Sin ar iyo.

_ ra gagWirvebiaT, raze CxubobTo?

_ ese da esea saqme, Cvenma uremma kvici moigo, eg kaci ki gvedav-

eba, Cemma cxenma moigoo! _ SesCivles meurmeebma.

qalma xma ar gasca. motrialda da Sin Sevida. gvian gamoixeda.

moTminebakargulma meurmeebma uTxres:

_ sad xar aqamdis, xma ratom ar gagveci, gveCqarebao!

_ Cemi saxlis ukan mdinares cecxli wahkidebia, gaviqeci, fiCxi

davayare, cecxli Cavaqre da ai, es aris movedio! _ upasuxa qalma.

meurmeebma gaikvirves.

_ aba, qalo, ras ambob, wyals cecxli rogor moekidebodao?!

_ wyals Tu cecxli ar moekideboda, verc uremi moigebda kvicsa.

es kvici cxenisaa da ara urmisao! _ uTxra maT qalma da Sin Sevida.

meurmeebi gawbildnen. sad iyo, sad ara, am dros mosamarTlec

movida. cols hkiTxa:

_ vin iyvnen isini, ras elaparakebodio?

colma yvelaferi uambo.

mosamarTle gabrazda da cols uTxra:

_ Sen piroba dagirRvevia. Cems saqmeSi Careulxar, unda gavi-

yaroT, axlave adeqi, waiRe, rac yvelaze ufro mogwons Cems ojax-

Si, Seabi uremi da saxlidan wadio.

qali raRas etyoda, piroba piroba iyo!

_ raxan asea, waval, oRond gasayreli puri mainc vWamoT erTado.

_ kargi, vWamoTo! _ daeTanxma mosamarTle.

dasxdnen puris saWmelad. colma daaZala kacs Rvino da daaTro,

mosamarTles CaeZina. qalma Seaba uremi, qmari zed daawvina, Tbili

sabani daaxura da xarebs Solti gadahkra.

bevri iares, Tu cota iares, Sevidnen erT gauval tyeSi. mTvral

mosamarTles gamoeRviZa. gons rom movida, SeeSinda:

_ qalo, eg ra giqnia, sad migyavar?

_ xom miTxari, rac yvelaze ufro mogwons, waiRe da wadio. mec

Sens ojaxSi Sens meti araferi momwons da, ai, wamogiyvaneo!

mosamarTles Sercxva da uremi Sinisaken moabruna. colic Sin

wamoiyvana da rCevasac xSirad ismenda misgan.

Wiri iqa, lxini aqa.

Page 24: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

46 47

nalis SeWamadi

erTxel moxuci mamamTili rZals estumra. rZals ar esiamovna

misi mosvla da gunebaSi Tqva: kargad rom davuxvde, aq siaruls

aRar daiSlis, modi, marto gamxmar purs mivutano.

sadiloba rom moaxlovda, qalma bodiSi moixada:

_ ra cud dros mobrZandiT, mamamTilo. saxlSi ara maqvs ra,

rom pativi gce, qaTmebi iyo da, rac qorsa da Zeras gadaurCa, Wirma

gamiwyvita, wels, kargad mogexsenebaT, Rvinis mosavalic Zalian

naklebi iyo, erTi-ori xelada CavwureT qocoSi da isic upatrono-

biT dagvicxarda. lobio gvalvam ise moaxmo, rom saTeslec veRar

aviReT.

_ vici, Cemo rZalo, vici. _ upasuxa mamamTilma. _ ras Rondebi,

Svilo, sawyali kacis SeWamadi gaakeTe.

_ ra aris sawyali kacis SeWamadi? eg mxolod Tqvengan mesmis

pirvelad.

_ sawyalma adamianma rogor SeiZleba icodes es SeWamadi? es

saWmeli nalis SeWamadia. raki ar gagigonia da arc gemo ginaxavs, me

movamzadeb, Sen ki miyure. vidre me cecxls davanTebde, Sen cxenis

nali mominaxe.

rZalma nali moarbenina, mamamTilma cecxli aabola.

_ aba, qvabi momitane, _ uTxra mamamTilma.

rZalma moarbenina qvabi, mamamTilma sufTad garecxa nali da

Cado qvabSi.

_ Cemo rZalo, cota erbo da xuTiode xaxvic momitane!

rZalma mourbenina erbos qila da xaxvis kalaTa.

mamamTilma erTi kovzis magivrad sami kovzi erbo Cado qvabSi,

blomad xaxvic CaaWra da cecxlze Semodga. roca xaxvi kargad moi-

wva, wyali daasxa.

_ Cemo rZalo, cota mwvanilic momitane da erTi xuTiode kver-

cxi, iseTi sadili gagikeTo, rom xelmwifec ki Cven Segvnatrodes!

rZalma moarbenina xasxasa mwvanili da kvercxebiT savse jam-

fila. moxucma daamtvria kvercxebi, gaTqvifa da Caasxa qvabSi.

mwvanilic CaaWra. Seazava mariliT, gasinja da rZals SesTavaza.

_ aba, naxe, Cemo rZalo, rogor mogewoneba nalis SeWamadi?

rZalma gasinja da Zalian gaukvirda, nuTu cxenis nalisagan ase-

Ti gemrieli kerZi mzaddebao?

_ ax, Cemo rZalo, rom icode, rogor uxdeba nalis SeWamads gval-

viani wlis Rvino! _ uTxra mamamTilma.

_ ocCafiani qvevri TeTri RviniTa maqvs savse, Cemi qmari Zalian

aqebs wlevandel Rvinos, _ miugo rZalma, savse xelada moarbenina

da sufraze dadga.

moxucma moixada qudi, TeTr Tmaze xeli gadaisva da Tqva:

_ axla oriode sityva unda giTxra, Cemo rZalo: me imitom ki ar

movedi, rom an mSioda an mwyuroda. ara, Cemi Svilis cxovreba main-

teresebda. ra uWirs, an ra ulxins-meTqi. Seni wuwuni gulSi ekali-

viT momxvda. magram ratomRac ar davijere, mindoda Seni gamocdac

da Cemi Svilis ojaxis avladidebis Setyobac. amitom movigone na-

lis SeWamadico.

rZal-mazlis ambavi

iyo da ara iyo ra, iyo erTi rZal-mazli. erTi dasaklavi Rori

hyavdaT da rZali yoveldRe eCiCineboda, davklaT, davklaTo, ma-

gram mazli ar uSvebda, axal wlamde SevinaxoT da merme davklaTo.

erT dRes mazli samuSaod wavida. rZali Sin marto darCa. Wkua-

ze cota ukacravad iyo da gabrazebuli yviroda: netav am Rors an

deda ar hyavs an mama, an mamida, rom waiyvanon da mec davisvenoo?

es sityvebi mgzavrebma gaigones da Tqves: es qali suleli

yofila, am Rors advilad davtyuebTo! ori mgzavri mivida da

qals uTxra:

_ Tqvens Rors mamida avad gaxdomia da magis naxvasa natrobso!

_ ui, sacodavs. aq nuras etyviT, Torem yvirils daiwyebs da ra

gauZlebs. waiyvaneT da gzaSi uTxariTo.

kacebma Rori waiyvanes. gascdnen Tu ara sofels, maSinve dakles,

aravin dagvedevnoso.

rZalma Roris Wyvirili gaigona da TavSi xeli Semoikra: albaT

mamidis avadmyofoba acnobes, SexedeT, rogor tiris sawyalio.

saRamos mazli samuSaodan dabrunda, magram Rori veRar ipova.

Page 25: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

48 49

rZalma uTxra: Cvens Rors mamida avad gaxdomia da mis sanaxavad

gavgzavne, sawyals gzaSi acnobes mamidis avadmyofoba da tiriliT

Tavs iklavdao.

mazli Zalian gabrazda da undoda rZali moekla, magram ifiqra,

jer waval, qveyanas Semovivli, Tu amaze giJi qali vnaxe sadme, ar

movklav, Tu arada, ar davarCeno.

wavida mazli. iara, iara da gzaSi zamTarma uswro. nabadi didi

TovliT daefara. bolos erT sofelSi Sevida da gadawyvita, Rame

iq darCeniliyo.

iqve axlos erTi col-qmari cxovrobda. mTeli zafxuli erbos

agrovebdnen. coli exveweboda: erbo vWamoTo, qmari ki uarze iyo:

moica, jer zamTari movideso.

im dRes qmari samuSaod iyo wasuli. colma nabaddaTovlili kaci

dainaxa, Zalian gauxarda da uTxra: mTeli zafxuli gelodiT da

Zlivs ar gamoCndi! ramdeni erbo gvaqvs SenTvis Senaxuli, modi da

waiReo!

kacs gauxarda. mivida, ori didi qila erbo wamoiRo. ifiqra, es

Cems rZalze ufro giJi yofilao da gza ganagrZo.

erTi saxlidan qalis moTqmis xma gaigona: sacodavo, Cemo qmaro,

rogor giyvarda Seni oqros qamar-xanjali da me ki, ubedurma samare-

Si Tan ver Cagatane. netav, vinme mainc gamogzavno, rom gamovatanoo.

kacma es sityvebi rom gaigona, qals gasZaxa: Senma qmarma damaba-

ra, Cemi oqros qamar-xanjali rom damrCa, gamomigzavnoso.

_ oh, Seni Wirime, mec swored amas vCiodi axla, wauRe im ubedurs,

vin icis, rogor sWirdeba da me ki tyuila miyriao.

misca am qalma qamar-xanjali, Tan madloba gadauxada da gamog-

zavna.

Cem rZalze ufro giJebic yofilan qveyanazeo, _ ifiqra mazlma

da rZals danaSauli apatia.

naxevarqaTamas ambavi

erTi naxevarqaTama da erTi melia daZmobildnen. wavidnen

gzasa. meliam gzaze naxevarqaTama gaajavra. naxevarqaTamam

uTxra melias:

_ melia, su, Torem Cagylapavo!

meliam gaicina da uTxra:

_ Camylapeo!

gaaRo piri da gadaylapa melia.

wamovida. gzaze erT mgels Sexvda da masac dauZmobilda. wavid-

nen erTad. gzaze mgelma gaajavra naxevarqaTama. naxevarqaTamam

uTxra:

_ mgelo, Cagylapav, Tu Tavi ar damanebeo!

_ Camylapeo! _ uTxra mgelma.

gaaRo piri naxevarqaTamam da mgelic meliasTan CaabrZana. wamo-

vida isev naxevarqaTama. gzaze erT daTvs Semoxvda:

_ daTvo, Cagylapavo! _ uTxra naxevarqaTamam.

daTvma raRac daibutbuta da xma arc ki gasca. gaaRo piri am naxe-

varqaTamam da gadaylapa daTvic.

wavida isev naxevarqaTama da mivida erT zRvasTan. daRonda naxe-

varqaTama: rogor unda gadavideo. ifiqra, ifiqra, gaaRo piri da

Caylapa es zRva da mSralze gavida zRvis gaRma. aq amoefara kameCis

nexvs da daiwyo Zaxili:

_ didebulo xelmwifev, didebulo xelmwifev!

gamogzavna xelmwifem nazir-vezirebi: _ wadiT, vin iZaxiso!

wamovidnen es nazir-vezirebi, eZebes, magram versad ipoves, xe-

lmwifes moaxsenes:

_ veZebT, magram Cven veraferi vipoveTo!

nazir-vezirebi rom gaSordnen, naxevarqaTamam isev morTo yvi-

rili:

_ didebulo xelmwifev, didebulo xelmwifev!

wamovida axla TviTon xelmwife. eZeba es myvirala da kameCis nex-

vis ukan ipova. waiyvana Sin, misca kariskacebs da uTxra:

_ saqaTmeSi SeagdeTo!

waiyvanes naxevarqaTama da Seagdes saqaTmeSi. naxevarqaTamam

amouSva melia muclidan. meliam daWama qaTmebi da gaswia Tavis

gzaze. meore dRes Sevidnen, naxes _ qaTmebi erTic aRar aris. dai-

Wires naxevarqaTama da Seagdes sabateSi.

amouSva naxevarqaTamam mgeli. mgelma daWama batebi da wavida

Page 26: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

50 51

Tavis gzaze. meore dRes Sevidnen sabateSi, naxes, erTi batic aRar

darCenila. naxevarqaTama ki qandaraze zis.

gamoiyvanes da daamwyvidies sacxvreSi, egeb erkemalma gaWyli-

toso. amouSva naxevarqaTamam daTvi am cxvrebSi. daTvma daWama cx-

vrebi da gaswia Tavis gzaze. meore dRes xelmwifem Segzavna kacebi:

naxeT, im eSmakma ra hqnao? Sevidnen. naxes, cxvaric aRar aris.

gajavrda xelmwife. maSin ubrZana misi dakvla: moaxrakvina da Se-

Wama. mucelSi gacocxlda naxevarqaTama, daiwyo xtunaoba da sim-

Rera. xelmwifem ubrZana nazir-vezirebs da meomrebs, aiReT xmle-

bi da rodesac amofrindeba, mokaliTo! amofrinda naxevarqaTama

da gaiqca baRSi. gamoudgnen mosaklavad. amouSva piridan naxevar-

qaTamam zRva da CaaxrCo xelmwife da misi nazir-vezirebi.

miwa Tavisas moiTxovs

iyo erTi qvrivi dedakaci, hyavda erTi vaJi. vaJi izrdeboda da

xedavda, rom imis garda yvelasa hyavda mama, marto is mamobas ver-

avis etyoda. Svili gadaekida dedas: dedav, yvelas mama hyavs da mec

ratom ara myavso?

dedam uTxra:

_ mokvda, Sviloo!

_ maS aRar mova? an ra aris sikvdili? _ hkiTxa Svilma.

_ is ki aRar mova, Svilo, da Cven ki wavalT imasTan; sikvdils ve-

ravin movrCebiT, yvelani miwad viqceviT, davixocebiT!

_ me ar miTxovnia RmerTisTvis, gamaCineo, da raki gamaCina,

radRa unda momklas? _ Tqva vaJma, _ ise adgils unda wavide, sa-

dac sikvdili ar ariso!

dedam abruna Svili, magram ar daiSala.

moiara mTeli qveyana, sadac midioda, hkiTxavda, aq aris

sikvdilio?

yvelasagan erTi pasuxi ismoda, ariso.

daRonda vaJi, adgili ar iyo, rom sikvdili ara yofiliyo. am

dros vaJi oci wlisac gaxda.

erTxel erT mindorze midioda; gaixeda win da Sors erTi iremi

dainaxa, misi rqebi RrublebSi iyo awvdili.

vaJi miuaxlovda irems. Zalian moewona misi rqebi da hkiTxa:

_ Seni gamCenis madls, ar ici imisTana qveyana, rom sikvdili ar

iyoso?

iremma uTxra:

_ me RvTis mociquli var da RvTis nawesebs vasruleb, sanam Cemi rqebi

cas ar miexireba, mec vicocxleb, miswvdeba Cemi rqebi cas da mec movkvde-

bi; Tu ginda, Senc CemTan iyav, da sanam me viqnebi, Senc icocxlebo!

vaJma uTxra:

_ Tu vicocxleb, unda mudam vicocxlo, Torem aq mousvlela-

dac movkvdebodio!

gascda vaJi da gaudga gzas; gaiara mindori, velebi da Seeba tyian

da kldian adgils. erT xevs miadga: sul pitalo klde iyo da is-

eTi Rrma, rom Tvali ver Caswvdeboda imis Zirs. xevis pirze kldeze

ijda yorani da askintlebda xevSi. es yoranic RvTis mociquli iyo.

vaJma hkiTxa yorans:

_ ar ici imisTana qveyana, sadac sikvdili ar ariso?

yoranma uTxra:

_ me RvTisgan dawerili maqvs sicocxle iqamdis, sanam am xevs

skintliT ar amovavseb. Tu ginda CemTan iyav da Senc cocxali

iqnebi, sanam me ar movkvdebi; araferze ar dagvWirdeba zrunva,

yvelaferi mza gveqnebao!

vaJma Caixeda xevis ufskrulSi, magram mainc cota eCvena: gaswi,

gaswi Sorsao, eubneboda raRac.

amasac gascda vaJi da moaTava xmeleTic da miadga zRvis pirs;

auara da Cauara zRvas. erTi dRe iara, meore, da verafers Sexvda.

mesame dRes dainaxa sadRac Sors mbrdRvinavi sarke. vaJi wavida im-

isaken da naxa, rom is mbrdRvinavi sarke sali minis saxli iyo.

Semouara vaJma da versad upova karebi. bolos, erTgan SeniSna pa-

tara xazi, mivida imasTan da naxa, rom kari iyo, gaaRo da Sig Sevida.

oTaxSi iseTi lamazi qali iwva, rom mzes SeSurdeboda imisi sila-

maze. vaJs Zalian moewona qali da qalsac vaJi.

vaJma hkiTxa qals:

_ mSveniero, me sikvdils gamoveqec, ar ici imisTana adgili, rom

sikvdili ar iyoso?

Page 27: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

52 53

qalma uTxra:

_ magisTana adgili arsad aris. ras eZeb, CemTan iyavo!

vaJma uTxra:

_ me SenTan ki ar movsulvar, imisTvis wamovel, rom imisTana ad-

gili vipovo, sadac sikvdili ar ariso!

qalma uTxra:

_ miwa Tavisas moiTxovs, Sen mainc ukvdavebas ver Seifereb. aba,

miTxar, ramdeni wlisa viqnebi?

vaJma daxeda: qalSi axlad akokrebuli mkerdi, vardisferi loye-

bi iseTi saucxoo iyo, rom vaJs erT wuTSi daaviwyda sikvdili.

vaJma uTxra:

_ bevri-bevri TxuTmeti wlisa iyo!

_ ara, _ upasuxa qalma, _ me Seqmnis pirvel dResa var gaCenili

da aqamde sul ase var. me turfa mqvia da arc davberdebi, mudam ase

viqnebi da arc movkvdebi. Sen aq darCebodi CemTan, magram ver Seif-

ereb, isev miwa mogiTxovs!

vaJma piroba daudo, rom arasdros ar moSordeboda. daiwyes qa-

lma da vaJma erTad cxovreba.

wlebi wuTebiviT mifrinavdnen: bevri ram gamoicvala, bevri

mokvda, bevri damiwda, bevri gaCnda, dedamiwa icvlida pirs, es

etyoboda yvelafers, magram vaJi ver amCnevda drois frenas. qali

isev iseTi lamazi iyo da vaJi iseTive axalgazrda.

gafrinda aTasi weli. vaJs mounda Tavisi qveynis naxva: Tavisi de-

disa da naTesavebis danaxva moswyurda. qals uTxra:

_ unda wavide da vnaxo Cemi deda da naTesavebio!

qali ar uSvebda:

_ axla imaTi Zvlebic aRar iqnebao.

vaJma uTxra:

_ ras ambob, es sami-oTxi dRe aris, rac movsulvar da rodis

daixocebodnen?

qalma uTxra:

_ aki giTxar, miwa Tavisas moiTxovs-meTqi! kargi, wadi, rac mogi-

vides, Sen Tavs daabraleo.

sami vaSli misca:

_ rodesac iq mixval, maSin SeWameo!

Page 28: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

55

wavida vaJi da ai, Semoxvda nacnobi adgilebi. ai, xevic, is uZiro

ufskruli. yorani maSinRa momkvdariyo, amoevso xevi da TviTonac

gamxmari ijda kldis wverze.

vaJs TvalT daubnelda, moagonda qalis sityvebi, moindoma ukan

dabruneba, magram miwa, bediswera ar uSvebda. isev win wavida.

gascda kldeebs da gavida nacnob mindorze. gaiara, gaanaxevra da

naxa, rom irmis rqa cas mihyudeboda. is iyo maSinRa momkvdariyo

iremic. axla ki darwmunda vaJi, rom marTla karga xani gasulao.

mainc gaswia Tavisi qveynisken. mivida, magram nacnobi ki aRaravin

iyo. ikiTxa deda, magram imis gamgonic ki aRaravin moipoveboda.

bolos, erTi berikaci naxa. hkiTxa Tavis dedis ambavi da uambo

yvelaferi, magram berikacma ar daujera, is dedakaci, rogorc

mama-papas uTqvams, aTasi wlis winaT yofila da rogor SeiZleba,

rom imis Svili axla cocxali iyoso.

xalxs ara sjeroda da ambobda, eg gamogzavnilia saiqiodanao.

gavarda amaze xma soflebSi da xalxi kaliasaviT edeboda am vaJs

sanaxavad.

bolos, vaJi mivida im adgils, sadac maTi saxli iyo. nasaxlarze

yviTelxavsmokidebuli qviTkiris kedlebi kidev daxvda.

vaJs moagonda yvelaferi, Tavisi deda, Tavisi balRoba, daRonda;

bolos Tqva: moita erTi, SevWam erT vaSlsao.

amoiRo, SeWama da erT wamSi xavsiviT wveri daekida welamde,

SeWama meore da moeSva muxlebi, veRar gaanZria xeli, gaxda kuti

moxuci. Tavi SehzizRda; dainaxa axlos erTi balRi da dauZaxa:

_ modi, jibeSi erTi vaSli maqvs da amomiReo!

balRma amouRo vaSli, SeWama berikacma da ganuteva suli.

gaitana sofelma da samadlod damarxa.

sikvdilis Camosvla dedamiwaze

erT sofelSi iyo erTi uSvilo Raribi kaci. am qveyanaze araferi

sazrunavi ar hqonda. dilidan saRamomdis muSaobda yanaSi, ofli

wurwuriT Camosdioda cxvir-pirze. daRamdeboda da aayudebda sa-

moyian Toxs jargvlis Robeze, SeaRebda karebs, daanTebda cecxls,

miwa Tavisas moiTxovs

Page 29: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

56 57

ozandaridan gamoitanda civ mWads da acucqnida zed Tevzis kuds.

dawveboda, dasveneba undoda, magram sizmari saSvels ar aZlevda.

esizmreboda micvalebuli deda, romelic viTom saiqios miaTrev-

da mas. amitom Zalian eSinoda sikvdilisa.

erTxel sikvdili Semjdara TeTr cxenze da Camosula dedamiwa-

ze. Turme eZebs saiqioSi wasayvan kacebs. midis gzaze da cxens mi-

ajiriTebs. is Raribi kaci Sexvda pirdapir. SiSma aitana, ifiqra,

wamiyvanso. damalvac ki moindoma, magram ver moaxerxa, sikvdilma

moaWena cxeni am kacTan da miesalma, SiSisagan gaTavebulma kacma

Zlivs uTxra _ gagimarjoso!

_ nu geSinia, me Sens wasayvanad ar movsulvar, am soflidan erTi-

ori kaci unda waviyvano da manamdis es cxeni damiWireo! _ gamo-

elaparaka sikvdili.

kacma gamoarTva cxeni da aRviri xelSi daiWira. sikvdili gaiqca

sofelSi kacebis wamosayvanad. darCa kaci marto sikvdilis cxen-

Tan. ifiqra: modi, sikvdils am cxens movparav, Sevjdebi zed da

waval; merme rogorRa moakiTxavs vinmes da xalxs sikvdilisagan

vixsnio.

Sejda cxenze. undoda, gaeWenebina da iqaurobas gaSoreboda, ma-

gram cxeni adgilidan ar daiZra. sikvdils maTraxi Tan waeRo da

umaTraxod cxeni ar daiZra. zis cxenze da Zalian wuxs. cota xanSi

sikvdilic gamoCnda. miuvl-mouvlia sofelSi, wamouyvania axal-

gazrda gogo da biWi.

kacs rom cxenze Semjdars mouswro, Zalian gaukvirda: Cemi cxe-

nis moparva xom ar gindodao? _ hkiTxa. kacma veraferi upasuxa.

sikvdils gaecina. wamoiZro xelidan maTraxi, misca da uTxra:

_ Semohkar maTraxi Cems cxens da caSi agafrens, rac iqidan dain-

axo, miTxario!

kacma Semohkra maTraxi da sikvdilis cxenma uceb aafrina caSi.

didxans ifrina ugzoukvlod da karga xnis Semdeg dabrunda.

_ aba, miTxar, ra naxe caSi? _ SeekiTxa sikvdili.

Raribma kacma upasuxa:

_ ras vnaxavdi, veraferi ver vnaxe. magram is ki Zalian gamikvir-

da, rom Cveni dedamiwa cidan kvercxisodena gamoCnda!

sikvdils kidev gaecina da uTxra:

_ biWo, Tuki dedamiwa kvercxisodena yofila, rogor fiqrobdi,

CemTvis cxeni rom mogepara, am kvercxisodena qveyanaze ucxenod

ver gipovidi? axla wadi da meorejer aRar ifiqro cud saqmezeo.

sikvdili Sejda cxenze. Semoisva ukan gogo da biWi da gauyva saiqios.

Semcbari Raribi kaci didxans ijda Sarispirze dafiqrebuli...

erTi maneTis Sovna

erT kacs hyavda zarmaci Svili, romelic ojaxSi arafris gamkeTe-

beli ar iyo. ar SeeZlo arc erTi Sauris Sovna. mamamisi, sanamdisac

Zala hqonda, arCenda, magram moxucda da veRar SeZlo ojaxis Senax-

va. mama daavadmyofda, Cawva loginSi. dauZaxa cols da uTxra:

_ Cemi qoneba sxva vinmes unda gadavce, radgan Cemi Svili uqnaraa,

erTi maneTis Sovnac ar SeuZliao!

coli Zlier Sewuxda:

_ rogro ar SeeZleba erTi maneTis Sovnao?

qmarmac Tavisi daiCema:

_ aba, Tu SeuZlia, wavides, misi naSovari erTi maneTi momitanos

da davutoveb Cems qonebasao!

_ kargi, vetyvio! _ uTxra colma.

mivida SvilTan, misca erTi maneTi da daariga:

_ wadi, Svilo, saRamomdis sadme, Sin nu gamoCndebi, saRamos mou-

tane es maneTi mamaSens, me viSove-Tqo!

biWi asec moiqca. dabrunda saRamos, moutana es maneTi mamas da uTxra:

_ gadavyevi mag maneTis Sovnaso!

mamam usuna maneTs, gadaabrun-gadmoabruna. aiRo da Seagdo bu-

xarSi: es araa Seni naSovnio! biWma gaicina da dedasTan wavida. de-

das es ambavi Zalian ewyina. meore dRes xelaxla misca meore maneTi

da daabara:

_ wadi, saRamomdis tyuilad iyavi, saRamos erTi-ori versi ga-

moiqeci, gaofliandi da mamaSens uTxari: ofliT viSove es fuli-Tqo!

biWi asec moiqca. saRamos gaoflianebuli Sevarda mamis oTaxSi

da uTxra:

_ xom xedav, mamaCemo, rogor gadatklecili maqvs ofli Sublze,

Page 30: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

58 59

Zlivs viSove es maneTio!

mamam axlac usuna am maneTs. gadaabrun-gadmoabruna, aiRo da ki-

dev buxarSi Seagdo:

_ matyueb, Svilo, eg Seni naSovni ar ariso!

Svils gaecina da esec arafrad Caagdo. dedas guli moukvda, mix-

vda, rom saqme waxda da biWs uTxra:

_ Svilo, xom xedav, mamaSens Cven veRar movatyuebT, is Wkviani

kacia, wadi sadme, Tundac erTi kvira dagWirdes, imuSave, ori Sau-

ric rom aiRo dReSi, erT maneTs mouyare Tavi da Seni ofliT na-

Sovni fuli moutane mamaSenso!

biWma daujera dedas. wavida da, marTlac, mTeli kvira mounda

maneTis Sovnas. zogs ra gadautana, zogs ra gaukeTa, moagrova ga-

WirvebiT erTi maneTi da miutana mamas. mamam usuna am fuls, gada-

abrun-gadmoabruna da kidev buxarSi Seagdo:

_ ara, Svilo, es Seni naSovni araao!

biWma axla ki veRar moiTmina, orive xelebiT gamoxveta buxarSi

Seyrili fuli da yvirili daiwyo:

_ mamaCemo, me am maneTis Sovnas erTi kvira zed gadavyevi da Sen

cecxlSi miwvavo!

maSin mamam uTxra:

_ axla ki mjera, Svilo, guli ise dagewva mag maneTze, rom is

namdvilad Seni naSovnia! ase Znelia fulis Sovna, imuSaveb da geq-

neba, ar imuSaveb da SimSiliT mokvdebio!

Svils dautova Tavisi qoneba da TviTon gaemgzavra iq, saidanac

ukan aRar brundebian...

afxazuri zRaprebi

awanebi

Zvelad mTaSi cxovrobda xalxi, romelsac awanebs eZaxdnen. isini

imdenad patarebi iyvnen, rom gvimraze adiodnen. maSin mTaSi Tov-

li, wvima, setyva ar modioda, qari ar uberavda. cxovrobdnen awane-

bi udardelad _ aravisi eSinodaT, angariSs aravis uwevdnen, arc

RmerTi hyavdaT, arc xati. Tavi yvelaze ukeTesi egonaT.

erTxel, SuadRisas, awanguaraSi cidan CamoeSva kalaTi, romelSic

oqros akvani iyo. masSi Cvili iwva. awanebs Zalian gauxardaT bavSvis

danaxva da daiwyes misi aRzrda. bavSvi dRiTi dRe izrdeboda. erTx-

el Tavis gamzrdelebs hkiTxa:

_ Tqven arafris geSiniaT. Tu arsebobs Tqveni momrevi Zalao.

awanebis 300 wlis papam Tqva: _ ai, ra aris Cveni momrevi: Tu mova

bambis Tovli da cecxli gauCndeba, albaT daviwvebiTo. qveyanaze

sxva ram Cveni momrevi aravinaao.

am dros biWi sadRac gaqra. aqeT eZebes, iqiT eZebes, magram versad

ipoves. cota xnis Semdeg awanebis ufrosma dainaxa erTi vaci. vacs

wveri ucancarebda.

_ uime, Cveni gadaSenebis dro damdgara. Cven mokeTe ki ara, Cveni

momspobi gagvizrdiao. naxeT, rogor ucancarebs vacs wverio!

_ mere es ras niSnavso? _ hkiTxes.

_ rogorc mogexsenebaT, CvenTan dRemde qars ar dauberavs. axla

am vacis wvers aqanavebs qari. uTuod unda gadavSendeTo!

qari ufro da ufro Zlierdeboda. bambis Tovli wamovida, erTi-

ori saJeni dado, mere cecxli gauCnda da yvelaferi gadabuga.

ase gadaSendnen awanebi.

Page 31: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

60 61

da mercxali da xoWo gagzavna, _ midiT da gvels hkiTxeT, ra undao.

gvelma:

_ adamianis xorci mindao.

ukan rom brundebodnen, mercxalma Tqva:

_ nu vityviT, gveli adamianis xorcs rom Txoulobs. vTqvaT,

bayayis xorcis Wamis ufleba unda-Tqo.

_ ara, rac gavigeT, is unda vTqvaTo, _ daiJina xoWom.

mercxalma xoWos ena amoaglija da brZenTan rom mividnen, veRa-

raferi Tqva.

brZenma mercxals mousmina da uTxra:

_ gvels gadaeci, rom bayayis xorcis Wamis ufleba mimiciao.

gvelma es rom gaigo, mixvda, rom mercxalma raRac ieSmaka. axta

da mercxals kudSi swvda. mercxalma gafrena moaswro, magram misi

kudis ramdenime bumbuli gvels pirSi SerCa. amitom aqvs mercxals

kudi orad gaxleCili.

qali da mamakaci erTmaneTs RrublebSi Sexvdnen. amitom aris,

rom kacs muxlebi aqvs civi, qals _ sajdomi.

qalsa da kacs ocdaaTi qali da ocdaaTi vaJi eyolaT.

_ qveyana rom gavavsoT, Cveni Svilebi unda SevauRloTo, _

Tqves qalma da kacma.

Svilebi gajavrdnen:

_ gagiJebulan Cveni mSoblebi. da-Zmis SeuRleba sad gagonila?!

Cveni mSoblebi unda davxocoTo.

amis gamgone mSoblebi Sewuxdnen:

_ es ra ufiqriaT Cvens Svilebso?! _ adgnen da Svilebs ena

Seucvales.

rakiRa erTmaneTisa ar esmodaT, kidevac SeuRldnen.

brZenma kacma kameCi daloca: cxovelTa Soris yvelaze kargad

icuraveb da ar CaiZirebio.

rogor moswyvita sasriyuam cas varskvlavi

aseTi zne sWirdaT narTebs: erT adgilas ar dadgebodnen, sul

gzaSi iyvnen, mTa-bari hqondaT Sejerebuli. xSirad midiodnen sa-

dResac mTaSi aris adgili, romelsac aCagilaras uwodeben. ai,

ratom: Turme awani dadevnebia irems dasaWerad. aCagilaras rom

miuRwevia, irmisTvis kudSi wauvlia xeli da gauCerebia. ase rom,

awanebi muxlmagrebi da uSiSrebic yofilan.

gveli, mercxali da xoWo

Zvelad erTi brZeni kaci iyo. dedamiwaze mcxovrebi yvela adamia-

ni ujerebda am brZenkacs. cudi amindi idga. ormoci dRe da ormoci

Rame gadauReblad wvimda. brZeni mixvda, rom zRva napirs gadmola-

xavda. Sekriba ostatebi da daavala, ormoc dReSi gemi aeSenebinaT.

marTlac, aaSenes. ufro malec daasrules.

brZenma dedamiwaze arsebuli yvela suldgmulis TiTo wyvili

Seiyvana gemSi, rom gadaerCina. marto kameCi daaviwyda.

sanam kameCs gemze aiyvandnen, wyaldidobac daiwyo. gemi wavida.

es rom kameCma dainaxa, gems `noe, noes~ ZaxiliT gamoekida (brZen-

kacs noe erqva). axlac Tu yurs mivugdebT, mivxvdebiT, kameCi roca

bRavis, `noe, noeo~, _ iZaxis.

gemi micuravda. Tagvs moSivda da xvreli gaakeTa. gemSi wyali Se-

movida. brZenma Tqva:

_ vinc gadagvarCens, rasaca mTxovs, mivcemo.

gvelma xvreli kudiT dagmana, magram male Sescivda da gemSi isev

daiwyo wyalma dena.

brZenma icoda, gvelis ndoba ar SeiZleboda da frinvelebs sTxo-

va, damexmareTo.

gafrindnen frinvelebi, magram mxolod mtredma moitana niskar-

tiT Tixa.

_ mtredo, gagviZex da gviCvene, saidan moitane Tixao, _ uTxres

mtreds.

mtredic gauZRva. im adgilamde rom mividnen, gemi gaCerda. brZen-

ma yvelani gamouSva gemidan.

ercaxus yvelaze maRal adgilas, uarSahimuas rom eZaxian, axlac

yria gemis namsxvrevebi. im mTaze veravin adis, miudgomelia.

_ gvelma gadagvarCina da rasac mTxovs, mivcemo, _ Tqva brZenma

Page 32: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

62 63

laSqrod da saWabukod.

erT mSvenier dResac, dilauTenia, jiqur wamodga oTxmocdacx-

rametive narTi, sagzali da abjar-samosi winaswar hqondaT damz-

adebuli, qvis galavniT SemozRudul saZovarze isvenebdnen maTi

raSebi.

gavardnen Zmebi, raSebs lagami amosdes, Caiyvanes yubinaze, fe-

reb-ferebiT dabanes, daasufTaves, civi wyliT gaaxalises. mere

wamoiyvanes da sabmurze miabes yvela.

dasxdnen Zmebi narTebi, Wames, sves.

movida saTanei-guaSa, Cajda SvilebSi. bednieri gza gqondeTo,

nan, _ daloca salaSqrod gamzadebulni. mere oTxmocdacxrameti

vaJkaci wamodga grialiT, oTxmocdacxrametivem maTraxi CamoiRo.

pirvelad siTi moaxta raSs, mere ufros-umcrosobis wessa da rigze

amxedrda yvela. moiqnia siTma maTraxi, raSs swyvita da quxiliviT

gaxmianda igi tkacani, tyviasaviT gavarda ezodan siTi. erTbaSad

mihyvnen sxvebic. kidev didxans, Sors da Sors ismoda maTi cxenebis

TqaraTquri, grial-griali.

dacarielda narTebis ezo, ager axla xalxis JriamuliT aRsav-

se maTi kar-midamo. erTaderTi sasriyua idga axla Sua ezoSi. idga

daRonebuli, sadaviT eWira Tavisi bzou, idga da Sors mimqrolav

Zmebs gascqeroda.

Zalze Sewuxebuli Canda. Zmebma ar uTxres, saiT midiodnen, ra

gzebiT ivlidnen _ amiT iyo SeWirvebuli.

yvelasTan erTad wamodga isic,

cxeni dabana, Sekazma uxmod,

kacma ar uTxra _ erTad davsxdeTo,

puri vWamoTo, _ aravis uTqvams.

maTraxs rom miswvdnen ufrosi Zmebi,

xelSi aiRo maTraxi manac,

magram ar uTqvamT _ cxenze Sejeqo,

arc wayolaze etyodnen aras...

wavidnen Zmebi, simRera sWeqes,

SemouZaxes narTebis hangi,

xolo sasriyua, gawbilebuli,

dastoves, rogorc zedmeti bargi.

midian Zmebi, grgvinviT midian,

midian Zmebi sagmiro gzebze,

aq ki sasriyua damdgara marto...

vin gamkiTxavi, romeli Semwe!

ratom daagdes ufrosma Zmebma,

vin sTqvas garCeva marTlis da brundis?

iqneb, mexbored dastoves igi,

an dasafrTxobad Cxikvebis gundis?

idga sasriyua, TiTqos miwas Cazrdiao. miefarnen narTebi Tvals

da, mibrunda sasriyua, `dedao~ daiZaxa.

_ aqa var, Svilo, ra gindoda?

_ dedi, wavidnen Cemi Zmebi, saxelis mosaxveWad wavida yvela, me

aq damtoves. erTmac ar miTxra, wamodio. netavi, ratom? ra davaSave?

_ araferi dagiSavebia, sayvarelo Cemo sasriyua, isini xom

ufrosebi arian, rogor getyodnen, wamodio. sadac Seni Zmebi mid-

ian, Senc unda waxvide, rad ginda imaTi Tqma?

daujera dedas sasriyuam, umal moaxta Tavis bzous, gavarda

ezodan da gaqra, TiTqos miwam Caylapa.

mze ukve karga didze SemaRlda, roca daewia Zmebs.

_ saqonelimc daglodebodeT! _ miesalma yvelas.

magram aravin araferi uTxra, yuridan yurSi gauSves misi salami.

midiodnen Tavis gzaze, mihyva Zmebs sasriyuac.

maSin mobrunda siTi da gamosZaxa:

_ sadauri xar, vina xar, ase Cum-Cumad rom mogvdev?

_ rogor Tu vina var, Zma var Tqveni! _ Tqva sasriyuam.

_ Zmebi aqa varT yvelani. sxva Zma Cven ar gagvigia! _ miaxala

xniSma.

_ wa, gagvecale, Se nabiWvaro! _ dasZaxes erTobliv danarCeneb-

mac, _ saxelovan narTebs ar ekadrebaT, ucxo Tesli mogvdevdes

gzaSi. wadi, gagvcildi!

raRas izamda sasriyua, ukan gamobrunda TavCaqindruli. Sin

movida, dinjad Camoxda cxenidan, sabmurs miaba bzou, Camojda

dafiqrebuli.

Page 33: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

64 65

_ nan, ratom dabrundi, ra dagemarTa? _ hkiTxa saTanei-guaSam.

_ araferi dammarTnia, dedi, sagzali damaviwyda, momSivda. gami-

keTe saWmeli! _ miugo sasriyuam.

_ axlave, deda Semogevlos, axlave! oRond, ras miirTmev, ra ginda?

_ elarji gamikeTe, dedi, elarji!

saTanei-guaSam maSinve Caudga vaJiSvils Romi, Wyinti yveli blo-

mad gauria. daudo tablaze cxeli, orTqladenili.

_ modi, dedi, Senc CemTan Wame rame! _ sTxova sasriyuam.

TviTonac elarji daigo saTanei-guaSam tablaze, Svils gverdiT

miujda. is iyo mietana elarjs, rom wamsve xeli dauWira sasriyuam,

cxel elarjSi Caayofina. uWiravs ase, aRar uSvebs.

_ axlave miTxar, visi Svili var! _ uTxra.

_ ras ambob, Svilo, aki Zma xar narTebisa! _ miugo dedam.

_ nabiWvari xaro, ase miTxres Zmebma; Sen Tu Cvens maraqaSi gae-

rie, saxeli gagvitydebao. amitomac davbrundi. axla, Cqara miTxar,

vinaa mamaCemi! _ SesZaxa sasriyuam da ufro magrad daaWira xeli.

_ ra mogdis, Svilo, narTebis Zma xar, yvelas umjobesi!

_ ra bedenaa, umjobesi var Tu uaresi! _ gajavrda sasriyua, _

is miTxari, mamaCemi vin ari!

_ vinc Sen ase gagamwara, vinc Sen ar gikadra, netav gasaWirSi

Cavardes, saSveli ar miscemodes da Sens meti arc aravin hyavdes

mSveleli! _ Tqva saTanei-guaSam da, wyevlas roca morCa, ase uTxra

sasriyuas:

_ Svilo, qalis muclidan ara xar Sen naSobi, saswauliT Seqm-

nilxar, kldidan xar gamokveTili. hkiTxe ainar-mWedels da igi

getyvis yvelafers!

maSin ki gauSva sasriyuam xeli. Sejda cxenze sasriyua, ukve mxned

irjeboda, gaxalisebuliyo, mWeqare xma asmina bzous da qariviT

gavarda WiSkarSi.

idga saTanei-guaSa, Svils gascqeroda. mere cas axeda da warmoTqva

jadosityvebi:

_ yvelas, vinc ki Cemi sayvareli, Cemi patara sasriyua gaajavra,

faTeraki SegxvdeT gzaze: dagatydeT wvima _ wvimis umetesi, qari _

qaris umetesi, setyva _ setyvis umetesi, yinva _ yinvis umetesi, ka-

ciSvili ar gyavdeT sasriyuas garda, Tqveni Semwe da gadamrCeneli!

amasobaSi mihqris da mihqris fexmardi bzou, veRarc wyali

abrkolebs, veRarc qariSxali. mxrebgaSlili orbiviT gadaiara

vrceli velebi da xrioki tramalebi, jeirnis naxtomiT gadavlo

mTebi da kldeebi. gzaze advilad Canda narTebis kvali _ oTxmoc-

dacxrametma kacma erTad gaiara! ori dRe da Rame iara sasriyuam,

ha da ha, davewevio _ egona, magram amasobaSi TandaTan dakarga

Zmebis nakvalevi. xrioki, pirquSi mTebi daiwyo, saSineli avdaric

Seeswro. iseTi qaraSoti qroda, lamis kldeebi Camoengria. saSin-

lad Tovda, Savi burusi efina are-midamos. midioda sasriyua am

pirquS mTebSi, eZebda Zmebs, magram aRarsad Candnen isini. mere

Tova Sewyda, Rrublebic aiyara da varskvlavebiT moWedili ca ga-

moCnda. daiwyo uCveulo yinva, yinavs, magram ras yinavs! iseTi yin-

vaa, gegonebaT kldes gaxeTqavso.

midis sasriyua, arad agdebs sicives. bolos gaixeda da Sors

kidec dalanda Zmebi narTebi. magram aRar ikiTxavT, ra dReSi ari-

an? ise mihkvrian erTmaneTs, rom yvelas erT quds daaxuravda kaci.

gaToSilan am yinvaSi, kbils kbilze acemineben, gaToSil wverebze

yinulis loluebi hkidiaT, miwas uwvdenen Tavebs. aRar iyo maTi

saSveli, sikvdilis piras misuliyvnen.

_ ehei, vaJkacno! es ra mogsvliaT? _ gasZaxa aqedan sasriyuam.

_ sasriyua, hoi, sasriyua! Cveni Zmaca xar da yvelas gvjobixar

kidec! viRupebiT, Zmao, rame gviSvele! _ mudariT SehbRavles

Zmebma.

_ nurafrisa geSiniaT, aqa var! _ gaamxneva sasriyuam narTebi.

mere mobrunda da cas axeda. kriala ca iyo, kaSkaSa varskvlavebiT

gadaWedili. mSvild-isari SemarTa sasriyuam, styorcna erT mozr-

dil varskvlavs da Zirs Camoagdo igi varskvlavi; sxivTa frqveviT

daeSva Zmebs Soris. maSinve varskvlavs Semoexvivnen Zmebi, gaTbnen.

_ amiT Cems mosvlamde suls moiTqvamT, _ uTxra Zmebs sasriyuam

da ukan gamobrunda. mere qveviT, barSi gadaixeda da dainaxa: raRac

grZeli, Savi kvamli amodioda erTgan.

maSinve iqiTken gaaWena cxeni. mivida, magram daxeT sakvirvelebas:

veeberTela, TavfexCaxlarTuli goliaTi gdia morkaluli. jRr-

deebad awyvia SeSa, gizgizebs saTemo cecxli. cecxls Semortymia

goliaTi, aRar dautovebia misasvleli adgili.

Page 34: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

66 67

maTraxi stkica sasriyuam Tavis bzous, askupa cxeni, magram vera

da ver gadaaxta goliaTs, ver miaRwia cecxlis piramde _ ai, ra-

modena iyo is wyeuli.

mobrunda sasriyua, bzous uTxra:

_ ciyvis TaTiviT rbili iyos Seni floqvebi, mec bumbuliviT

avmCatde!

xelaxla askupa cxeni, goliaTis yuris xvrelSi SeZvra, meore

yurSi gamoZvra da kidec gavida cecxlis piras. daavlo xeli erT

momsxo muguzals da gamobrunda.

modis, sacaa kidec gamoZvreba goliaTis yuridan. am dros CinCx-

li gahyara muguzalma, goliaTis yuris banjgvls moedo cecxli da

isic wamsve wamofrinda.

_ cecxli vin wamikida? _ daiZaxa, xeli moafaTura da kidev mis-

wvda ukve karga Sors wasuli sasriyuas cxenis Zuas.

_ vai, Se sacodavo afxazo, aq ram mogiyvana? _ Tqva da Tavis

cxenianad daisva sasriyua xelis gulze.

_ vina xar? _ hkiTxa.

_ sasriyuas msaxuri var, batono, misi meuzange, _ miugo sasri-

yuam.

_ maS, miTxar, Se beCavo afxazo, Sena; vin aris is sasriyua, Tqvens

mxares rom movlenia? amboben, rac ki daibada, sul arnaxul gmiro-

bas Cadiso, marTalia? aba, maCvene, erTi misi vaJkacoba.

_ vin mosTvlis sasriyuas sagmiro saqmeebs, romeli erTi giTxra?

_ miugo sasriyuam. arada, TviTon aris sasriyua. cud dReSia: icis,

advilad ar gauSvebs goliaTi. aqeT, Zmebis ambavic awuxebs. male

Tu ar miutana cecxli, sicivisagan daiRupebian. ra uyos am goli-

aTs, rogor moklas?

_ Tu egre Zalian ginda, zog rames getyvi misi vaJkacobisas, _

Tqva ubedurebaSi Cavardnilma.

_ Tqvi, miugo goliaTma.

_ sasriyua uaidagus kldeze saxlistola lods aitanda da

dadebda. ise dadebda, odnavi SexebisTanave daZruliyo. TviTon

qveviT dadgeboda, me ki lods davagorebdi. dauxvedrebda sasri-

yua Tavs da sul ifSvneboda is lodi. amas maSin Svreboda, Tavis

mofxana roca moundeboda.

_ im glaxakma sasriyuam Tu amdeni qna, me rogor ver SevZleb! _

Tqva goliaTma, saxlisodena lodi aitana goraze, miuyena sabralo

afxazi, TviTon ki Zirs daudga, daRmarTze.

_ aba, he! _ daiZaxa goliaTma da sasriyuamac dauSva lodi. gri-

al-grialiT wamosul amodena lods Tavi miuSvira goliaTma da

sul namcec-namcec dafSvna.

_ marTlac, kai ramea Tavis mosafxanad! _ Tqva kmayofilma.

ewyina sasriyuas, goliaTs rom araferi mosvlia, magram ra unda

eqna.

_ kidev ra ici sasriyuas vaJkacobisa? _ kvlav hkiTxa goliaTma.

_ kidev es icoda: veeba qvabs rkiniT aavsebda, cecxlze Semod-

gamda, aduRebda SuadRemde, gaadnobda, mere daavlebda qvabs xels

da erTbaSad svamda am gamdnar rkinas.

amas maSin iqmoda, gulis gaxureba rom moundeboda.

_ sasriyuam Tu es qna, me rogor ver SevZleb! _ Tqva goliaTma.

moitana rkinis zodebi, Cado cecxlSi da ise gaaxura, sul wiT-

lad gahqondaT RadRadi. mere erT did qvabSi Cayara rkinis zode-

bi da SuadRemde aduRa. bolos daavlo qvabs xeli da umal pirSi

gadauZaxa es amdeni gamdnari rkina.

_ marTlac, ra kargi gulis gasaxurebeli wamali scodnia mag yo-

CaR sasriyuas: netav icode, rogor mesiamovna! _ ambobda goliaTi

da netarebisagan gulze xels isvamda.

naxa sasriyuam, rom amiT araferi eSvela saqmes, magram raRa

eqna?

_ aba, miTxar, mxedaro, kidev ra ici Seni batonis vaJkacobisa?

_ kidev erTi ram icoda, _ miugo sasriyuam goliaTs, _ ianvris

yinvebi rom daiwyeboda, kisramde Cadgeboda wyalSi, Svidi dRe-

Rame iyo ase. is wyali iyineboda, magram sasriyua manam ar gatokde-

boda, sanam mTeli wyali ar Semoeyineboda kisridan fexebamde. mere

ki daiZvreboda da sul WaxaWuxs autexda xolme im yinuls, amodi-

oda napirze. amas maSin iqmoda, tanis gagrileba rom moundeboda

xolme.

_ sasriyuam Tu es qna, me rogor ver SevZleb? _ Tqva goliaTma.

marTlac, ianvris yinvaSi mivida da kisramde Cadga wyalSi. Svid

dRe-Rames unda mdgariyo ase.

Page 35: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

68 69

amasobaSi gulTamxilavma saTanei-guaSam igrZno, gansacdelSi

iyo misi vaJi. winaswar grZnobda igi yvelafers. dadga da kvlav

warmoTqva jadosityvebi:

_ movides yinva _ yinvis umetesi, Tavidan fexebamde yinulSi

CaiWiros da gaaqvavos devi-goliaTi, Cems Svils saSveli daadges!

amis Tqma da, marTlac, gaficxda yinva, magrad Semosalta wyalSi

Camdgari bumberazi. ase gavida Svidi dRe-Rame.

yavli rom gauvida, `ehei~! _ wamoiZaxa goliaTma da yinuls maS-

inve lawaluwi daawyebina.

_ daica, daica! _ dauyvira sasriyuam. _ kidev erTi dRe-Ramec

unda daumato, ase Svreboda sasriyua!

goliaTic daTanxmda.

datrialda maSinve sasriyua, axlomaxlo zvinebad damdgari Tiva

naxa, miitana es Tiva, wyalSi Caawiawa goliaTis garSemo. yinvamac

ufro iZala da kvlav Sesalta yinuli.

gavida erTi dRe-Ramec.

_ aba, midi, axla mosinjeo, _ SesZaxa goliaTs sasriyuam. gaiZaba

goliaTic, rac Zali da Rone hqonda, magram Senc ar momikvde, ar

gauSva yinulma, xelic ki ar gaatokebina.

_ vahme, xerxiT majobe, Torem gaCvenebdi seirs! _ amoigmina go-

liaTma. _ axla ki mivxvdi: Tavad yofilxar sasriyua.

_ ar Semcdarxar, Se gadaRrZuebulo, Sena, marTlac sasriyua

gaxlavar! _ SesZaxa da xmalamowvdili eca goliaTs, Tavi unda wae-

gdebinebina.

_ hoi, sasriyua! _ daiyvira bumberazma. _ mag Seni Clungi xmliT

nu momdgebi, kisris ZarRvsac ver gadamiWris eg Seni xmali. midi,

manda Zevs Cemi xanjali. ver moerevi, Se beCavo afxazo, ver aswev,

magram qarqaSidan mainc gamoaZvre rogorme da Cemsken daacure,

TavisiT gamomWris yels. oRond, yuri migde, ra unda giTxra:

jereT Wabuki xar, mravali xifaTi gelis cxovrebaSi, Tuki Sens

moxerxebas Cemi Zalac miemata, kaciSvili ar iqneba Seni momrevi.

hoda, yels rom gamomWri, erT ZarRvs naxav Cems kiserze. aiRe is

ZarRvi, naxevari dedaSens, saTanei-guaSas wauRe qamrad, yvelaze

lamaz, yvelaze brZen qals, meore naxevari Sen Semoirtyi welze;

mere naxav, ra vaJkacic iqnebi!

Page 36: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

71

mivida sasriyua, goliaTis xanjals daejajgura, Zlivs amoiRo

qarqaSidan, daacura yinulze da xanjalmac ise pirwmindad waacala

Tavi goliaTs, ifiqrebdiT: arasdros dgmiao kiserze. Savi sisxli

gadmoskda yelidan, amoCnda is dajorjili ZarRvic, goliaTma rom

uTxra.

_ raRac farsagi ar iyos, _ gaifiqra sasriyuam. _ rodis iyo,

keTil saqmes akeTebda es bilwi!

xanjlis wverze amoarida ZarRvi, miitana da erT veeberTela

wiflis xes Semoaxvia. ise uceb gadasxipa is veeba zro, TiTqos ba-

laxis Reros alesili maxvili Semohkreso.

_ hait, mogikvdes gamomWedeli! _ Tqva sasriyuam, daagdo is

ZarRvi da xanjliT dakepa.

ase mokla is bilwi goliaTi.

mere daavlo xeli erT almodebul muguzals da cxens moaxta.

gaqanda bzou, magram ra gaqanda! lamis miwas gahkvroda mucliT,

SevardeniviT migelavda. mowyvetili varskvlaviviT brwyinavda

muguzliT mimqrolavi vaJkaci. RadaRuda mTa-Rranteebi vaked

eCveneboda, veeba mdinareebi _ patara Releebi egona! mivida ZmebT-

an _ kvlav im varskvlavTan miWuWkuliyvnen. TovlSi egdo varskv-

lavi, ukve qreboda, civdeboda. isev Secivnuliyvnen Zmebi narTebi,

ZagZagebdnen yinvaSi.

_ hei, vaJkacebo, aw nuRarafris geSiniaT, age, namdvili cecxli

mogitaneT! _ SesZaxa sasriyuam da umal CamoqveiTda.

miitana muguzali, magram raRai, arsad Reri SeSa ar ipoveba, _

sul xrioki mTebia irgvliv, erTi Cirgvic arsad dgas, TovliT ga-

dalesila iqauroba.

_ aba, Tqven-Tqveni masrebi amoiReT yvelam! _ uTxra Zmebs sas-

riyuam. _ daxliCeT masrebi, daanafoteT!

marTlac ase qnes, daiorTqles gaToSili xelebi, masrebi aiRes,

cacxvis CxirebiviT daanafotes TavianTi satevrebiT, erTad daax-

ores. miado sasriyuam muguzali da cecxli aabriala.

kvlav datrialda sasriyua, gaRma mxares gadavida da mokla ire-

mi, gamoRma gadmovida da mokla jixvi, qveviT Cavida da mokla Sve-

li, zeviT aiara da qurciki mokla.

yovel bilikze misi nanadirevi ekida, yovel kldeze stvenda misi

rogor moswyvita sasriyuam cas varskvlavi

Page 37: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

72 73

nasroli isari. Cado xorci qvabebSi, moxarSa. dasxa Zmebi, aWama da

asva yvelas, xumroba Tqva _ yvelas guli gauxalisa. mococxld-

nen Zmebi narTebi, Sesxdnen cxenebze, simRer-simReriT wamovidnen

Sinisaken. mxiarul gunebaze iyo yvela, ifiqrebdiT, lxinis meti

araferi unaxavTo.

es dRe iyo da es dRe _ ukve did pativs scemdnen sasriyuas,

ufrosica da umcrosic mas uTmobda pirvelobas, yvela Tavisze

win ayenebda. oRond ra bedena iyo aseTi pativi, SiSiT iqmodnen amas,

gulSi ki javri sWirdaT misi, SurdaT misi vaJkacoba, nabiWvars eZ-

axdnen pirs ukan. mis sworupovroba ver moenelebinaT.

qalis siyvaruli

amboben, Zvelad miqel-gabrieli ar imaleboda, Tavisuflad da-

dioda xalxSio. arc bedis gamrigeebi imalebodneno.

yofila erTi Tormet-cameti wlis biWi, jer kidev beddauwereli.

mosulan bedis gamrigeebi, damsxdaran da dauwyiaT bWoba. `cols

rom moiyvans, meore dRes mokvdeso~, _ gadauwyvetiaT.

biWic iqve yofila da yvelaferi gaugia. ̀ sulac ar moviyvan col-

so~, _ ufiqria.

gavida xani. ar mohyavs biWs coli. deda da da Caacivdnen, Tu

droze ar mogiyvania qali, Tavebs davixocavTo. ra eqna?! moiyvana.

didi qorwili gadaixades. meore saRamos gamoecxada miqel-gabri-

eli.

_ saRamo mSvidobisao, _ miesalma.

_ ai, dedaCemo, xom geubnebodi! axla raRas izam?

_ me aq ara varo? _ uTxra dedam.

_ Tu aqa xar, gaakeTe, ris gakeTebasac apirebo, _ uTxra Svilma.

miujda miqel-gabrieli dedas da dauwyo sulis amoxda. muxle-

bamde rom amoxada, veRar gauZlo dedam da iyvira:

_ waiyvane, vinc unda wageyvana, me Tavi damanebeo!

miqel-gabrielma ukan Caubruna suli dedas. am dros dam ikivla:

_ Sen Tu ver SeZeli, me aq ara varo?!

miujda miqel-gabrieli das da dauwyo sulis amoxda. welamde,

rom amoxada, veRar gauZlo dam da iyvira:

_ meti aRar SemiZliao!

miqel-gabrielma dasac ukan Caubruna suli.

_ CemTan movides miqel-gabrielio, _ Tqva colma, Tumca jer

col-qmari erTadac ki ar yofiliyo.

miujda miqel-gabrieli qals da dauwyo sulis amoxda. yelamde

rom amoxada, miatova da sadRac wavida, RmerTma icis, visTvis ra

unda ekiTxa. magram iq, sadac iyo, aseTi ram uTxres:

_ mag qals kidev ormocdaaTi wlis sicocxle aqvs, gauyavi es

ormocdaaTi weli col-qmars da Tavi daanebeo.

Tanxmoba

iyo erTi xanSiSesuli glexi. hyavda xuTi vaJi. RvTis SewevniT,

glexis jalabi gamravlebuliyo. didi dro ar gasuliyo, rac um-

cros vaJsac coli moeyvana. umcrosi rZali dedamTil-mamamTi-

lis TandaswrebiT jer ar laparakobda. ojaxSi dovlaTi da ba-

raqa trialebda, aravis araferi aklda _ qoneba bevri hqondaT,

saqoneli ulevi hyavdaT, erTmaneTis siyvaruli da pativiscema

hqondaT.

erTxel, axali wlis Rames, didi Tovli movida. muxlamde dado.

rogorc yovelTvis, im dResac ojaxis ufrosi adre adga, iloca da

saqonlis dasaxedad gavida. gavida da iseTi saocreba ixila, Tavis

dReSi rom ar enaxa: zRurblidan moyolebuli mTel ezoze bavSvis

nakvalevi gadadioda.

glexma aiRo Tavisi alabaSa.

_ ise ar movbrundebi, Tu ar gavige, es kvali sad midiso, _ Tqva

da gahyva kvals.

iara, iara da karga Sors wavida. xedavs, erT trial mindorSi

facxa dgas, saidanac kvamli bolqvebad amodis. kvali swored am

facxisaken midioda. glexma nabijs umata da facxas miuaxlovda,

magram kari ver upova. arada, Signidan laparaki ismis. cota xanSi

kari TavisiT gaiRo da glexi uSiSrad Sevida. xedavs, mogizgize

cecxls sami kaci Semosxdomia. erTma Tqva:

Page 38: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

74 75

_ es is kacia, visTanac am diliT viyavi. dagvdevnebia da aq

mosulao.

damxvdurebi glexs fexze wamoudgnen da cecxlTan miipatiJes.

es kacebi, Turme, faimbarebi yofilan. rasac ityodnen, ueWvelad

axdeboda. maT Soris ufrosi glexs miubrunda:

_ dad, Sen aqamde ise gicxovria, rom araferi dagklebia: arc

monagari, arc pirutyvi, arc qoneba. ase aRar SeiZleba. gverds veR-

ar agivliT, Sens saxls Tu ar SevexeT. rame ziani unda mogayenoT, ma-

gram raki gamogvedevne da aqamde moxvedi, erTi sityvis Tqmis ufle-

bas gaZlevT. airCie, ras Seelevi, ra mogakloT da ra dagitovoTo.

glexi dafiqrda, magram veraferi airCia. mere faimbarebs sTxova:

_ erTi dRe momeciT, Sin waval, egeb, iq rame movifiqroo.

_ wadi, xval dilamde ifiqre, magram Tu xvalindel dilas

gadaacile, yvelafers dakargavo.

wavida glexi mwared Cafiqrebuli, mivida Sin, mTeli jalabi

Sekriba da uambo rac naxa, rac moismina, rac Tavs gadaxda. mere

rCeva hkiTxa, ra vTxovoT faimbarebs, ra avirCioTo? bevri ifiqres,

magram veraferi gadawyvites.

glexi yvelas saTiTaod daekiTxa: cols, vaJebs, magram yvela Ta-

visas ambobda. wamodga ufrosi vaJi da

_ rema dagvitovon. cxeni yovelTvis dagvWirdeba da gamogvadge-

bao.

wamodga momdevno Zma:

_ rema remaa, magram mewveli pirutyvis gareSe ar vivargebT. isi-

ni xom rZes, mawons, xorcs gvaZleven!

wamodga mesame Zma:

_ rasac Tqven ambobT, kargia, magram pirutyvi ras gvizams

TavSesafari Tu ar gveqna? amitom saxl-kari unda davitovoTo.

yvelam Tavisi araxuna, magram erT azrze ver movidnen.

bolos, umcrosi rZali mivida mamamTilTan da uTxra:

_ mapatieT, TqvenTan dalaparakebas ver unda vbedavde, magram

raki dRes Cveni ojaxis bedi wydeba, unda Cemi saTqmelic mogaxse-

noT: Cemi fiqriT, xval faimbarebTan rom mibrZandebiT da faimba-

rebi rom gkiTxaven, ra airCieo, unda brZanoT: `yvelaferi Tqveni

iyos: saxl-kari, qoneba, pirutyvi. oRond, erTsa gTxovT: ojaxSi

Tanxmobas nu mogviSliT, Tanxmoba SegvinarCuneT-Tqo. ase Tu ety-

viT, vnaxoT, isini ras izameno.

ojaxis ufross rZlis naTqvami WkuaSi daujda. sxvebis rCevaze

ufro es moewona.

glexi meore dRes uTenia wamodga da faimbarebisaken gaswia.

facxis kari isev TavisiT gaiRo. glexi Sig Sevida. faimbarebi isev

cecxlTan isxdnen. glexs fexze wamoudgnen.

_ moxvediTo? _ hkiTxes.

_ diax, movedio.

_ aba, ras gvTxov, Sens bolo sityvas veliTo.

_ me, dad, Cemi qonebis dardi ara maqvs, gindaT saxl-kari waiReT,

gindaT pirutyvi waasxiT, oRond erTsa gTxovT: ojaxSi Tanxmobas

nu momiSliT, Tanxmoba SegvinarCuneTo.

faimbarebs gaecinaT, Tan gaukvirdaT. ufrosma faimbarma Tqva:

_ Tanxmoba Tu ar mogiSaleT, qonebas rogorRa wagarTmevT. Tanx-

mobiT Tu icxovrebT, Tqveni qoneba Tqvenve dagrCebaT. gvindoda

TqvenSi uTanxmoeba Camogvegdo da qonebac gageyofodaT, magram

sityva sityvaa da Txovnas SegisrulebT. wadi, xels ar gaxlebT.

erTmaneTs nu mohklebodeT Sena da Seni ojaxio.

gaxarebuli glexi dabrunda Sin. mis ojaxsa da saqonels araferi

damarTnia. cxovrobdnen TanxmobiTa da siamtkbilobiT.

rogor gaiyo orma Zmam qoneba

iyo ori Zma. cxovrobdnen RvTis brZanebiT: asi suli saqoneli

hyavdaT. colianebi iyvnen, magram arc erTs Svili ar eZleoda.

Zmebi ase keTilad cxovrobdnen. magram ase iyo Tu ise, ufrosma

gayra moindoma. uxmo umcross da uTxra: ̀ me calke cxovreba msurs,

geyrebio~. ufrosis naTqvamze umcrosi ras ityoda?! _ daTanxmda.

ufrosi Zma adga da sacxovrebeli adgili amoirCia, saxli aiSena,

saqonlis sadgomi gaakeTa, yovelmxriv moawyo. mere mivida umcro-

sTan da dasxdnen mosalaparakeblad.

_ xval rom gaTendeba, Cveni saqoneli gavyoT, _ Tqva ufrosma.

_ moica erTi! _ uTxra umcrosma.

Page 39: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

76 77

`moica erTio~ ki Tqva, magram mets arafers ambobs, zis dafiqre-

buli. ufrosma veRar moiTmina misi siCume:

_ ras Svrebi? `erTi moicao~, miTxari da mets arafers ambob,

zixar ise. ra moxdao? _ hkiTxa.

_ amaRam gavyof Cvens saqonelsao, _ Tqva umcrosma.

_ amaRam rogor gayof, am sibneleSi, saqoneli sadgomSia dam-

wyvdeuli. mere da, ratom viwvaloT, ra Zala gvadgas. me giTxari,

diliT gavyoT-meTqi. diliT kargad davinaxavT da Tanabradac

gaviyofT, _ Tqva ufrosma.

_ ara, xvalisTvis ratom gadavdoT? raki gauyrelad ar SeiZle-

ba, amaRam unda gavyoT, _ Tqva umcrosma da gaCumda, krints aRar

Zravs, zis dafiqrebuli. didxans ijda ase da bolos Tqva:

_ aahah, morCa, gavyavi, waiRe, rac gsurso.

_ rogor gayavi, ra gayavi, me ra unda waviRo?

_ ai, ra: asi kaci naTesavi gvyavs, asi suli saqoneli. Tu indomeb,

Cveni asi naTesavi Sen gyavdes, Tu arada, asive suli saqoneli Seni

iyos. arCevans Sen giTmob, _ uTxra umcrosma.

_ naTesavebi me myavdes? ra sisuleles ambob! naTesavebi sad

waviyvano, raSi gamomadgeba? radgan ase mogwons, saqoneli Cemi

iyos, _ Tqva ufrosma.

_ keTili, gyavdes, _ Tqva umcrosma.

meore dRes gamTeniisas wamodga umcrosi, mTeli saqoneli ga-

moreka sadgomidan da ufross misca, TviTon gamobrunda da Sin

dajda. zis ase erTi dRe, meore, mesame. isa da misi coli Wamen im

mcireds, rac darCaT. saxlSi erTi Wreli finiaRa SerCaT, sxva _

zeviT ca da qveviT miwa _ oTxfexi maT ezoSi araferi dadis. is

Wreli finiac imaTTan aris. gaiges mezoblebma, naTesavebma Zmebi

gayrilan da qoneba gauyviaTo, gaikiTx-gamoikiTxes, erTma Zroxa

misca, erTma cxeni, erTma kameCi da ase SeiZina umcrosma asi suli

saqoneli, Tan naTesavebic naTesavebad SerCa.

ufrosma ki waasxa mTeli saqoneli, magram zogi ufskrulSi Cae-

Cexa, zogi qurdma waiyvana, zogi munma gauwyvita. ase gamoecala

xelidan asive da is da misi coli darCnen usaqonlod, unaTesaod,

damunianebul-dasneulebulebi.

umcrosi ki RvTis SewevniT moRonierda da msuyedac cxovrobda.

asea, adamianoba bevrs niSnavs, dad. aseTi ambavi mesma adamiano-

bisa da araadamianobis Sesaxeb. qveynad iseTi araferia, rac ar

SeiZlebodes rom moxdes. bevrs itans es dedamiwa, romelzec Cven

vcxovrobT.

erkJou

erT mdidar xelmwifes erTi Raribi mezobeli hyavda. Raribs sax-

elad erkJou erqva. erkJou Tavis mamapapeul miwaze cxovrobda,

magram xelmwifes TvalSi ar mosdioda Raribi mezobeli, undoda,

rogorme moeSorebina Tavidan da misi miwac daesakuTrebina.

erTxel xelmwifem erkJou daibara da uTxra:

_ ramdeni xania Cems mezoblad cxovrob, magram SenTvis cudi

araferi mikadrebia. axla ki aivso moTminebis fiala. erT davale-

bas mogcem, Tu Seasrule, xom kargi, Tu arada, guda-nabadi dResve

aikario.

_ neba Senia, _ miugo erkJoum, _ mibrZane, ra gavakeTo da Cemi

Tavi Seni Wiris sanacvlo iyoso.

xelmwifem uTxra:

_ erT Cems kariskacs qalaqSi Txas gavatan. Sen wadi, gzaze daewie,

Txa ise moipare da momiyvane, rom kariskacma veraferi gaigoso.

erkJoum Tavi daukra da wamovida. midis gzaze daRonebuli.

xedavs gzis piras kurdRels CasZinebia. erkJou miepara kurdRels,

daiWira da wamoiyvana.

gavida cota xani da gzaze xelmwifis kariskacic gamoCnda; karis-

kacs Tokgamobmuli Txa mihyavda. erkJoum win gaaswro, sirbiliT

gadauWra gza da Causafrda. xelmwifis kariskaci miuaxlovda Tu

ara, erkJoum kurdRels fexi mostexa da gzaze gauSva. kariskacma

fexmotexili kurdReli rom dainaxa, ifiqra daviWero da gaekida,

Txac TokiT daiTria, magram Txa gajiutda, ar gahyva. maSin kacma

Txa gzis piras miaba da isev kurdRels gaedevna.

erkJou mivarda Txas, axsna, gaigdo win da xelmwifes miuyvana.

xelmwife amiT rom verafers gaxda, axla sxva ram moigona. kidev

daibara erkJou da uTxra:

Page 40: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

78 79

_ erT Cems kariskacs kameCebs Sevabmevineb uremSi da qalaqSi

gavgzavni. Tu imasac aseve SeumCnevlad moparav kameCebsa da urems,

xom kargi, Tu ara da..

daRonda erkJou, rogor unda moviparo kameCebi da uremi, esec

Txa xom ar ariso. am fiqrSi garTulma mdinaris piras erTi kaci

dainaxa, es kaci meore mxares apirebda gasvlas, magram wyalSi Sesv-

las ver bedavda.

erkJou mivida da eubneba: Tu ginda wyalSi uvneblad gagiyvano,

Seni Ceqmebi momecio. kacs wiTeli tarsikonis axalTaxali Ceqmebi

ecva da ar emeteboda, magram ras izamda, gaiZro da misca. erkJoum

gaiyvana es kaci, Ceqmebi wamoiRo da im gzaze gavida, sadac uremi

unda gamoetarebina xelmwifis kariskacs.

erkJoum cali Ceqma gzaze daagdo da win gaswia. karga manZili rom

gaiara, meore Ceqmac gadaagdo, TviTon ki iqve, Soriaxlos daimala.

gamoiara xelmwifis kariskacma, dainaxa Ceqma, magram ar

aiRo, aba, cali Ceqma raSi gamoviyenoo. cotac rom gaiara da

axla meore Ceqma dainaxa, mixvda, es Ceqma pirvelis caliao.

modi, waval imasac aviReb da axali Ceqmebi meqnebao, gaifiqra,

gaaCera uremi, gamouSva kameCebi, uremi konkilaze Seayena da

Ceqmis mosatanad wavida.

erkJou imav wams gamovida safaridan. erT kameCs kudi moaWra, me-

ores pirSi CasCara, kudmoWrili kameCi ki win gaigdo da xelmwifis

sasaxlisken gaswia.

xelmwifis kariskaci rom dabrunda da pirSi kudgaCrili kameCi

dainaxa, ifiqra, amas meore kameCi gadauylapavs da gareT kudiRa

darCeniao. mivarda maSinve da muceli gaufatra, magram aba iq ras

ipovida.

wamovida ukan daRonebuli da swored im dros miadga sasaxles,

roca erkJoum WiSkarSi kudmoWrili kameCi Seagdo. kariskaci mixv-

da erkJous oinebs, magram raRas uSvelida.

raki amiTac verafers gaxda, xelmwifem axla sxva xriks mimarTa:

erTi mwyemsi hyavda, saxelad jamardi, metismetad patiosani da

gulkeTili kaci. xelmwifem erkJou daibara da uTxra:

_ wadi, jamardi waiyvane, mardebis cxeni moaparvine da amaRam aq

momgvareo.

davaleba ar iyo advili Sesasrulebeli: mardebi RamRamobiT sai-

medod daketil TavlaSi abamdnen cxens. Tanac jamardi qurdobaze

ar daTanxmdeboda.

erkJoum axal xerxs mimarTa. jamards sulac ar gaagebina xe-

lmwifis davaleba. martoka wavida mardebis cxenis mosaparad.

Tavlas ukana mxridan mouara, kedeli gaxvrita, grZeli joxi

Seyo da cxens wvaleba dauwyo. aWixvindeba cxeni, gadmoixedaven

mardebi, ra daemarTa Cvens cxenso, erkJou gamoiRebs joxs da

midgeba ukan, gabrundebian mardebi da erkJou kvlav wvalebas

dauwyebs cxens. bolos, Zalian rom Sewuxdnen patronebi cxenis

mousvenrobiT, adgnen, karSi gamoiyvanes da boZze miabes, Tvi-

Ton ki daiZines.

erkJousac meti ar undoda. saCqarod axsna cxeni, moaxta da ga-

qusla. mivida jamardisTan da uTxra:

_ es cxeni axla viyide, aba Sejeqi da gaatar-gamoatare, rogo-

ria. me ki Sens samwysos vudarajebo.

misca cxeni jamards da TviTon naxirSi wavida.

mardebs gamoeRviZaT, miixed-moixedes, cxeni aRarsad iyo. gahyv-

nen kvals da jamards ki miadgnen. jamardma bevric iuara, Tqveni

cxeni me ar momiparavso, magram aba ras daujerebdnen. daiWires

jamardi da xelmwifesTan miiyvanes. xelmwife maSinve mixvda, visi

oinic iyo es yvelaferi. cxeni patronebs daubruna, jamardi ki gaa-

Tavisufla.

mivida erkJou xelmwifesTan da uTxra:

_ axla raRas metyvio!

samarTali erkJous mxareze iyo, magram xelmwife raRa xelmwife

iqneboda, Tu ase advilad daTmobda Tavisas. adga da axla aseTi da-

valeba misca:

_ dRes erT xelmwifes qorwili aqvs. patarZals bevri mayari mohy-

veba. wadi, gzaSi daxvdi, mayrebs patarZali mostace da aq momgvareo.

xelmwifes egona, erkJou amas veRar SeZlebso, da gunebaSi ecineboda.

marTlacda Zneli davaleba misca. erkJous SiSiT guli uskdebo-

da, midioda dambladacemuliviT da fiqrobda, ra vqna, ra movigo-

no, amden mayars patarZali rogor movtacoo.

ucbad baRSi erTi gadaxrili vaSlis xe dainaxa. mivida, mxari

Page 41: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

80 81

Seudga da, mayrebi rom miuaxlovdnen, yvirili atexa, _ miSveleT,

miSveleTo! mayrebi baRSi Secvivdnen. erkJoum uTxra:

_ es vaSlis xe iqceva, momeSveleT! cota xans, sanam me waval da

boZs movitan, Tqven SeudeqiTo.

siZe da mayrebi _ yvelani CamoqveiTdnen da xes Seudgnen, patar-

ZalTan marto qalebiRa darCnen. erkJousac meti ar undoda, gam-

ovarda baRidan, Seuxta patarZals cxenze da Tavis cxenianad mi-

uyvana xelmwifes.

mayrebma yvelaferi dainaxes. ra Tqma unda, mixvdnen, rom erkJoum

moatyua da ukan gaekidnen. xelmwifem patarZali mayrebs daubruna,

xolo erkJouze ki Tqva, me TviTon davsjio.

xelmwifes sxva gza ar hqonda: an unda daenebebina Tavi erkJou-

saTvis, an iseTi rame daevalebina, rom ver Seesrulebina. bolos

daibara da uTxra:

_ erTi davaleba kidev unda mogceo.

_ Seni neba ariso, _ miugo erkJoum.

_ Cemi mosazRvre xelmwife doRs marTavs da pirvel jildos imas

aZlevs, vinc yvelaze bolos miva, magram mxedrebi adgilidan ar iZ-

vrian, radgan yvela cdilobs, ukan CamorCes, rom pirveli jildo

TviTon miiRos. am xelmwifem kaci gamomigzavna da mekiTxeba, ro-

gor moviqceo. Sen Tu waxval da imas moaxerxeb, rom mxedrebi Se-

jibrSi gavidnen, raRa meTqmis, darCi Sens mamulSi da icxovre, ro-

gorc mogesurveba, Tu arada, meti gza ara gaqvs, unda aibargoo.

wavida erkJou da xedavs, mxedrebi, marTlac, gaunZrevlad dganan.

_ CamodiT cxenebidano! _ SesZaxa erkJoum.

mxedrebi CamoqveiTdnen.

_ erTmaneTis cxenebze SesxediTo.

mxedrebi ase moiqcnen.

_ axla ki gaaWeneTo.

mxedrebma mTeli ZaliT gaaWenes cxenebi, yvela cdilobda, win

wasuliyo da Tavisi cxeni ukan Camoetovebina, rom jildo imas dar-

Cenoda.

ase ixsna erkJoum mezobeli xelmwife gasaWirisagan. man ki mdi-

drulad daasaCuqra erkJou da Sin gamoistumra.

mivida erkJou da Tavis xelmwifes yvelaferi uambo. xelmwifes

moewona misi sazrianoba, ifiqra, es namdvilad gamosadegi kaciao,

da Tavisi qali miaTxova, saxelmwifos naxevaric dauloca. iseTi

qorwili gadauxada, Tqveni mowonebuli. im qorwilSi mec gaxldiT

da ise davTveri, jerac ver gamovfxizlebulvar.

sami Zmis ambavi

erT sofelSi sami oboli Zma cxovrobda. zarmacebi iyvnen, xare-

bi ar hyavdaT rom miwa moexnaT da Zliv-ZlivobiT irCendnen Tavs.

Zmebma veRar gauZles amden gaWirvebas da xarebis moparva gadaw-

yvites. erT wviamian dRes gaudgnen kidec gzas.

iares, iares da miadgnen tyes. tyidan kvamli amodioda. ufrosma

Zmam umcrosi Zmebi xis Ziras datova, TviTon ki ambis gasagebad wav-

ida. mivida im adgilas, saidanac kvamli amodioda da dainaxa, erT

WaRarawverian kacs uzarmazari koconi gaeCaRebina, arxeinad mis-

jdomoda gverdiT, fexi fexze Semoedo da xelSi dawnul maTraxs

aTamaSebda. ufrosi Zma miuaxlovda da gamarjoba uTxra.

_ gagimarjoso, _ upasuxa WaRarawverianma, miawoda skami, das-

va cecxlis piras da, _ dRevandeli amindi rogor mogwonso, _

hkiTxa.

_ RmerTma daswyevlos, _ miugo ufrosma Zmam, _ iseTi amindia,

TiTqos ca Camoqcevas apirebso.

esa Tqva Tu ara, WaRarawverianma maTraxi gadahkra ufros Zmas da

finiad gadaaqcia.

Zmebma ucades, ucades ufros Zmas, rom aRar movida, SuaTanam um-

cross uTxra, modi, waval da gavigeb, ra mouvida, ratom daigvianao.

wavida SuaTana, mivida WaRara moxucTan da miesalma. WaRarawveri-

anma isic Cveulebriv moikiTxa, miawoda skami, dasva cecxlis piras

da hkiTxa:

_ dRevandeli amindi rogor mogwonso.

_ ai, RmerTma ki amoagdos amisi saxsenebeli, jojoxeTuri amin-

di ariso, _ upasuxa SuaTanam.

WaRarawverianma amasac gadahkra maTraxi da finiad aqcia. orive

finia cecxls mieficxa da kudebis qicini daiwyes.

Page 42: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

82 83

umcrosi Zma eloda Zmebs, eloda, rom aRar gamoCndnen, ifiqra,

waval, movnaxavo da TviTonac kvamlisken gaswia. mivida cecxl-

Tan, miesalma WaRarawverians, es kaci kvlav fexmorTxmuli ijda

da xelSi dawnul maTraxs aTamaSebda. gverdiT ki finiebi edgnen da

kudebs aqicinebdnen.

moxucma isic iseve miiwvia cecxlTan da hkiTxa:

_ rogoria dRevandeli dRe, rogor mogwonso.

_ uh, madloba RmerTs, ukeTess arc movswrebivar, swored RvTis

mosawoni dRe ariso, _ miugo umcrosma Zmam.

WaRarawverians moewona RvTis sadidebeli pasuxi da umcros Zmas

maTraxi aRar gadahkra. puri aWama, mere vinaoba gamohkiTxa:

_ vina xar, sad cxovrob, an aq ra ginda, ras daeZebo.

umcrosma Zmam yvelaferi daufaravad uambo. arc Tavisi siRari-

be daumala da isic uTxra, rom xarebis mosaparad midioda.

WaRarawverianma gadahkra maTraxi finiebs da mTisodena xarebad

aqcia.

_ ai, am xarebs gaTxoveb, _ uTxra umcros Zmas, _ waiyvane da,

rogorc ginda, ise amuSave, ar dazogo. oRond saqmes rom morCebi,

ukanve momirekeo.

umcrosi Zma cas ewia sixarulisagan. gamoireka xarebi, Seaba

guTanSi da rac miwa hqondaT, erTi mtkaveli aRar datova mouxnavi.

xvnas rom morCa, axla sazamTro SeSis mozidva daiwyo, raSi enane-

boda sxvisi saqoneli! moxucmac xom neba darTo, ar dazogoo. um-

crosma Zmam mosavalic am xarebiT mozida da yvela saqme rom moaT-

ava, isev WaRarawverians miureka.

moxucma gadahkra maTraxi xarebs da isev kacebad aqcia. umcros-

ma Zmam Sexeda da gakvirvebulma wamoiZaxa:

_ vaime, eseni xom Cemi Zmebi yofilano.

_ ase imitom mogeqeciT, rom RmerTis sawyeni sityva dagcdaT,

_ uTxra moxucma, _ Tqvenma Zmam ki kai sityva Tqva da amitom ga-

darCa, axla wadiT da Tqveni naSromi Zmurad moixmareTo.

wamovidnen Zmebi da, marTlac, rac sakuTari qediT gaakeTes,

mTel weliwads eyoT sarCod.

Page 43: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

85

mWedeli soRumi da mzeTunaxavi qali

iyo erTi Suaxans miRweuli mWedeli, saxelad soRumi erqva. so-

Rumi uSvilo kaci iyo. mTel sofels uyvarda es kargi xelosani da

keTili adamiani. erTxel mWedels naxSiri Semoelia, adga da nax-

Siris gamosawvavad tyeSi wavida. Soriaxlos wyaro mowanwkarebda,

im wyaros xalxi `batonis wyaros~ eZaxda.

soRumma naxSiris gamowva daamTavra. daRlil-daqanculi wy-

arosTan mivida, naxSiriT savse tomara Zirs dadga, wyali dalia,

xel-piri daibana da uecrad mzeTunaxav qalad iqca!

_ es ra damemarTa?! _ gaukvirda mWedels da adgilze gaSeSda.

swored am dros batonis vaJma Camoiara da, rogorc ki mzeTunaxavi

qali dainaxa, maSinve misi colad SerTva gadawyvita. asec moiqca,

qali Sin waiyvana da didebuli qorwili gadaixada.

gavida xani. colma batoniSvils sami vaJi aCuqa da kargadac aR-

zarda.

erT dilas qalma koka aiRo da wyarosken gaswia. mivida swored

im adgilas, sadac mzeTunaxav qalad iqca, aavso koka da, rogorc ki

erTi peSvi wyali saxeze SeiSxapuna, maSinve SesaniSnav cxenad gadai-

qca. es cxenic dainaxa Cvenma nacnobma batoniSvilma da wamoiZaxa:

_ Cinebuli cxenia! swored Cems jogs daamSvenebso, _ da Sin

waiyvana.

cota xanSi cxenma sami kvici moigo da gazarda. erT dRes cxeni

isev im wyaros miadga, sadac cxenad iqca. rogorc ki wyali mosva,

maSinve SesaniSnav maZebar ZaRlad gadaiqca. ZaRlic maSinve dainaxa

batoniSvilma.

_ ra kargi ZaRli ariso, _ Tqva da isic Sin waiyvana.

ZaRlma sami lekvi daagdo. lekvebi rom wamoizardnen, ZaRlma

isinic wyarosTan miiyvana. dalia wyali Tu ara, ZaRli isev mWedel

soRumad gadaiqca. lekvebma rom dainaxes, Cveni deda adamianad iq-

cao, SeeSindaT da wkavwkaviT gaiqcnen.

momxdari ambiT gaocebul soRums Tavisi datovebuli tomara

isev imave adgilas daxvda, wamoikida tomara zurgze da Sinisaken

gaswia.

im dros, roca soRumi saxlidan gamovida, misi coli keriaze Ro-

sami Zmis ambavi

Page 44: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

86 87

mis mosaxarSavad qvabs hkidebda. rom dabrunda, Romi ukve mzad iyo,

soRumma droze mouswro, coli sadilad elodeboda qmars. Zlier

gaukvirda mWedels, amden xans Romi rogor ar daiwvao. colma ki

mxolod erTi CaibuzRuna, aqamde sad daikargeo, da gaCumda.

soRumma araferi upasuxa, skamze Camojda da wynarad uTxra:

_ Romi gadmodgi, mSiao.

dasxdnen da gemrielad ivaxSmes.

gavida sami weli.

erTxel soRumma yuri mohkra, erTma Tavadma uSvelebel qvabSi

rZe Caasxa, Sua ezoSi dadga da gamoacxada, Cems qaliSvils imas mi-

vaTxoveb, vinc Tavis naambobiT am rZis aduRebas SeZlebso.

es rom axalgazrdebma gaiges, Seikribnen Tavadis ezoSi da misive

nebarTviT erTmaneTs ejibrebodnen, vin ukeTes ambavs ityoda. ma-

gram arc erTis moyolil ambavze rZe ar aduRebula.

waval, erTi meca vcdi, movyvebi, rac Tavs gadamxda. vnaxav, ra

moxdeba, rZe aduRdeba Tu arao, _ gaifiqra mWedelma. adga da

gaudga gzas. gzaze erT did mdinares Sexvda, mdinare adidebu-

li iyo da fonis moZebna gauWirda. mWedeli napirTan Camojda da

daeloda, sanam romelime cxenosani Camoivlida da mdinareSi gai-

yvanda. xedavs, mdinares sami cxenosani moadga. es cxenosnebi Tvi-

Ton soRumma Soba da gamozarda, roca mzeTunaxavi iyo. mxedrebi

im cxenebze isxdnen, TviTon mWedelma rom moigo, roca cxenad ga-

daiqca. maT sami ZaRli mosdevdaT ukan. es ZaRlebic soRumma daya-

ra, roca ZaRlad iyo qceuli.

soRums metad gauxarda. ifiqra, Svilebi damexmarebian da mdina-

reSi gamiyvaneno. wamodga da miesalma maT.

mxedrebma salamze salmiTve upasuxes.

_ dadraa, mdinareze gadamiyvaneTo, _ sTxova soRumma cxenos-

nebs.

ufrosma da SuaTanam axed-daxedes mWedels, ver icvnes da mkvaxed

uTxres:

_ gveCqareba, SenTvis sada gvcaliao.

mxolod umcrosma Seibrala moxuci, cxenze Semoisva da mdinare-

Si gaiyvana. soRumi ukan gahyva mxedrebs. iara, iara da, rogorc iyo,

Tavadis saxls miadga.

iq yvelam sasacilod aigdo: netavi es beberi aq ram moaCerCetao.

uSvelebeli rZis qvabis garSemo xalxi Sejgufuliyo, TiTo-

TiToni gamodiodnen da ambebs yvebodnen, magram rZe mainc ara

duRdeboda. soRums didxans ar uSvebdnen qvabTan, SebindebisasRa

aRirses sityva, Tan dascinodnen: erTi davugdoT yuri, es gamoy-

eyeCebuli beberi raRas ityviso.

soRumma Tavisi ambavi daiwyo, moyva, mWedeli rogor iqca mze-

Tunaxav qalad da ra gadaitana Semdeg... qvabSi rZem TandaTan iwyo

duRili. gakvirvebisagan yvelam Tvalebi daaWyita. egonaT, Tava-

di pirobaze gadavidoda, magram rogorc ki dainaxa Tavadma, rZe

aduRdao, Tqva:

_ me Cemi sityvis patroni var da Sevasruleb kidec, mixaria Cemi

qaliSvilis bedniereba. xval qorwils vmarTav da yvelas gTxovT,

mewvioTo.

soRumi TavadTan mivida da sTxova, oriode sityva maTqmevineo.

Tavadi daTanxmda.

soRumi axla xalxs miubrunda:

_ Tavadi patiosani kacia, man Tavisi sityva ar gatexa. me ki minda,

misi qaliSvili Cemi coli ki ara, rZali gaxdes, cxadia, Tu Tavadi

winaaRmdegi ar iqnebao.

soRumma ixmo Tavisi sami vaJiSvili. Tavads yvelaze umcrosze

miuTiTa da sTxova, Seni lamazi asuli amas SerTeo. xalxs es ambavi

Zlier esiamovna, meore dRes Tavadma didi nadimi gamarTa.

ase gaicnes vaJebma Tavisi mSobeli.

gaxarebulma Svilebma soRumis pativsacemad didebuli sufra

gaSales da mTel sicocxleSi aRaraferi moukliaT misTvis.

Sardini da memamule

dilaadrian SardinTan mdidari memamule mivida da dila mSvido-

bisa usurva.

_ keTili iyos Seni mobrZaneba. ra moxda, ase uTenia ram agayena,

ubedureba xom ar SegmTxveviao? _ hkiTxa Sardinma.

_ SenTan erTi saTxovari maqvs: ra xania gazafxulda, me ki samuS-

Page 45: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

88 89

aosTvis xelic ar momikidia. modi, Cemi mindvrebi erTad davamuS-

aoTo, _ uTxra Sardins memamulem.

Sardini didxans fiqrobda, bolos daTanxmda. moxna miwa da sim-

indi daTesa. magram mosavali rom aiRes da gayofis dro dadga, Sar-

dinsa da memamules Soris dava atyda. memamule met wils moiTxov-

da, Sardini ki ar Tanxmdeboda.

_ modi, erTmaneTis Rone gavsinjoT, vinc ajobebs, mTeli mo-

savali imas darCeso, _ uTxra memamulem.

_ Tanaxma varo, _ upasuxa Sardinma.

_ Tu dagamarcxe, verafers miiRebo, _ kvlav gaafrTxila memam-

ulem.

_ keTili, vnaxoT vis gauxdeba saqme sananeblad, jer ki karga

mozrdili joxebi gamovTaloTo, _ upasuxa Sardinma.

wavidnen tyeSi. memamulem TavisTvis grZeli joxi moiWra, Sardin-

ma ki _ mokle. gavidnen velze.

_ aba, gabede da axlos modio, _ uTxra memamulem da grZeli

joxi haerSi daatriala.

_ moicade, Zvirfaso mezobelo, nu Cqarob, saxedrebiviT Sua min-

dorSi rom gaviboteT, vinme dagvinaxavs da SevrcxvebiT. umjobesi

ar aris, sadme qoxSi SevideTo, _ urCia Sardinma.

_ ho, es marTaliao, _ daTanxmda memamule.

Sevidnen saxlSi. memamulem Tavisi grZeli joxi rogorc iyo

SeaTria SigniT da gamomwvevad daiZaxa:

_ daiwye, aba, vnaxoT, ra vaJkacic brZandebio!

Sardinma karebi mixura da mowinaaRmdeges Seutia.

_ ai, sad aris saWiro Rone da moxerxebao, _ Tqva memamulem da,

rac Zali da Rone hqonda, joxi moiqnia, magram grZeli joxi mxolod

Weris koWs moxvda. kidev moiqnia da axla Weri Camoangria, mesamed

moqnia da _ kedels mosdo. Sardini ki Tavis mokle joxs urtyamda

da urtyamda mowinaaRmdeges. memamulem veRar gauZlo da Seexvewa,

damexsenio.

_ kargad daimaxsovre da SemdegisaTvis aRar Semedaoo, _ uTxra

Sardinma, gaaRo kari da damarcxebuli memamule gareT gamoagdo.

nacem-nabegvi memamule Zlivs milaslasda Sin. mTeli mosavali ki,

pirobis Tanaxmad, Sardins darCa.

Sardini da yvinCilebi

_ erTi miTxari, mag Roms rom xarSav, ra unda SevatanoTo, _

hkiTxa erTxel xuaja Sardinma Tavis cols.

_ xom giTxari, sxva araferi gagvaCnia-meTqi, _ upasuxa colma.

_ Tu asea, Cems dabrunebamde Romi ar gadmodga, ar gacivdeso, _

uTxra Sardinma cols, aiRo joxi da mezoblisaken gaswia. Sin mar-

to maspinZlis coli eguleboda da, icoda, advilad moatyuebda.

_ vici, Seni qmari jer ar dabrunebula, magram amas mniSvneloba

ara aqvs, _ uTxra Sardinma qals, _ risTvisac movsulvar, is saqme

Sen ufro gexeba. me qaTmebiT vaWroba daviwye, erT didvaWarTan ma-

qvs saqme... Tqven xom uamravi qaTami gyavT. ramdensac gaimeteb, mo-

myide da karg fass mogcem. oRond, icode, mxolod yvinCilebi unda

amomirCioo.

_ ra gaewyoba, yvinCilebs agirCevo, _ uTxra diasaxlisma, sa-

qaTmidan rva yvinCila gamouyvana, erTad Sekra da Sardins misca.

_ maSasadame, es yvinCilebi ukve Cemi ariso? _ saqmianad hkiTxa

Sardinma.

_ diax, Seni ariso.

_ ai, ra, Cemo kargo. axla fuli Tan ar maqvs, samagierod, oTx

yvinCilas dagitoveb, Tu fuli ver gamogigzavne, maSin es oTxi yvin-

Cila Seni iyoso, _ uTxra Sardinma, daavlo xeli danarCen oTxs da

wavida.

meore dRes im qalis qmari Sin dabrunda.

coli trabaxs mohyva:

_ CvenTan Sardini iyo da rva yvinCila iyida. fuli Tan ar hqon-

da da oTxi yvinCila damitova. Tu fuli ver gamogzavna, yvinCilebi

Cven dagvrCebao.

qmari gajavrda:

_ Se sulelo, ase rogor gagabriyva Sardinma. mis mocemul fuls

iseve vera naxav, rogorc im yvinCilebs, Sen rom gagitanebiao.

Page 46: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

90 91

TavSemonaxuli daTvi

gazafxulze daTvma tyeSi gaiara, ayvavebuli Sindis xe dainaxa da

Tqva:

_ ra kargia, Sindi rom damwifdeba, erTi kargad gamovZRebio, _

da sayaraulod iqve darCa, Sindi aravin momparoso.

erTxel am xis axlos meore daTvma Caiara, Zlivs midioda, im-

deni eWama. darajma ifiqra, Cemi Sindis Wama undao da daiRriala,

TanamoZmes gagdeba daupira.

_ Sen TviTon arxeinad dagdebulxar am xis Ziras, Cemgan raRa

gindao, _ hkiTxa mosulma.

_ albaT, iynose, rom aqa-iq nayofi ukve damwifda da mosaparad

moxvedi, magram, icode, cocxali TaviT erT calsac ar daganebeb,

girCevnia aqaurobas gaSordeo.

_ vai, Se sulelo, ai, Turme ratom utrialebdi am xes. bevrjer

minaxixar aq, magram ras movifiqrebdi, Tu Sinds yaraulobdi. Seni

ugunurobis wyalobiT ramdeni gemrieli sasusnavi dakarge. sanam

Sen aq gulxeldakrefili ijeqi, alubali, mocvi, mayvali, ra vici,

kidev ra ar damwifda da piri Cavigemriele, ra TavSi vixli Sens

mkvaxe Sinds. am wuTSic ise var gamZRari, mucels Zlivs mivaTrev.

axla waval Cems bunagSi da erTi lazaTianad gamoviZineb. Sen ki

imis garda, rom SimSiliT Tavs iklav, Tvalic ar mogixuWavs. Tu ase

gaagrZele, male Zvali da tyaviRa darCeba Sengan, sulic gagZvre-

ba da niavi mwife Sinds Sens leSs zed daayriso, _ uTxra maZRarma

daTvma, erTi daaboyina da mZime nabijiT gza ganagrZo. mSierma ki

kvlav Sindis Ziras moikalaTa, gulSi Senatroda gamZRar daTvs da

sapasuxo sityva ver epova.

osuri zRaprebi

rogor awrTobina Tavi baTraZma

erTxel baTraZma ifiqra, ifiqra da gadawyvita: jobia, wavide

zecas da qurdalagons Tavi vawrTobino, Torem dRes ara, xval Cemi

momrevic gamoCndeba da mere raRa meSvelebao.

marTlac, gaswia zecisaken, eaxla qurdalagons da sTxova:

_ qurdalagon, gemudarebi gamomawrTeo!

_ ara, Cemo mzeo, kargi biWi Canxar, dasawvavad ver gagimetebo, _

uTxra zeciurma mWedelma.

_ ginda Tu ara, unda gamomawrToo, _ ar moeSva vaJi.

raRas izamda, daTanxmda qurdalagoni, mxolod uTxra:

_ gamogawrTob, mxolod erTi pirobiT, _ erTi Tvis ganmav-

lobaSi sipi qva unda zido, mere ki erT Tves naxSiri gamowva. modi

mere da uars ar getyvio.

baTraZs sxva ra gza hqonda; erTi Tve naxSiris gamowvas moandoma,

erTi Tve ki sipi qva zida da agrova.

bolos isev qurdalagons miadga.

qurdalagonmac Seagdo quraSi baTraZi, ayara da ayara naxSiri,

ayara da ayara! mere sipi qva zed daaSena. amis Semdeg Tormeti mxri-

dan Tormeti saberveli miumarjva da mTeli Tve ubera da ubera!

Tve rom miiwura, qurdalagonma ifiqra: aqamde xamicis vaJi, al-

baT, danaxSirdeboda, wavide Zvlebi mainc gadmovarCioo.

is-is iyo sakeciT xelSi miuaxlovda, rom baTraZma dauyvira:

_ ver gavige, masxrad migdeb Tu raSia saqme, Zvlebi arc ki gam-

Tbobiao! Tanac mowyenilobisagan lamis gavTavdi, fandiri mainc

momitane, simReriT gaverToo.

Page 47: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

92 93

_ Tqve gasawyvetebo, nuRar ilocebT, daiviwyeT misi saxeli.

saxls iseTi maRali kari SeabiT, Sig Sesvlisas Tavis daxra rom ar

dagWirdeT, Torem RmerTi ifiqrebs, Tayvans mcemeno. ase moiqeciT

da igi TviTon mognaxavTo.

narTebma sirdons daujeres _ saxls maRali kari Seabes da RvTis

locvasac SeeSvnen.

narTebma RmerTi rom miiviwyes, man mercxali daibara:

_ wadi erTi da narTebs hkiTxe, raze Semomwyrneno?

mercxali narTebis nixasSi mifrinda, xeze Semojda da maT xaTi-

agurad daelaparaka:

_ vis saxelzec loculobdiT, TqvenTan Suakacad iman gamomgza-

vna da SemogiTvalaT: ra dagemarTaT, narTebo, ratom SemomwyeriTo?

uruzmagi Cafiqrda mercxlis naTqvamze da narTebs uTxra:

_ visac veZebdiT, Suakaci TviTon gamogvigzavna. moiTaTbireT

da miTxariT, ra vupasuxoTo.

narTebma uTxres:

_ ra moTaTbireba gvinda, Cven xom didi xania, davTqviT. RmerTs

bevri pativi veciT, is ki TvaliTac arasodes dagvnaxvebia. gamov-

ides axla da daveWidoTo.

uruzmagma es pasuxi mercxals gadasca. mercxalic gafrinda da

narTebis pasuxi RmerTs moaxsena.

RmerTma mercxals uTxra:

_ erTxel kidev dabrundi da, erTi, narTebs hkiTxe: dagamar-

cxoT, dedabudianad amogwyvitoT, Tu cudi naSieri dagitovoT-

Tqo?

gamobrunda mercxali, mofrinda narTebTan da RmerTis danaba-

rebi gadasca.

narTebma erTmaneTs gadaxedes da Tqves:

_ Tu Cveni gadaSeneba surs, dae, mTlianad mogvsposo.

uWkuoebma:

_ mTlad gadaSenebas, dae, cudi naSieri mainc dagvrCeso.

uruzmagma gaaCuma isini:

_ cudi naSieris yolas uSvilZirod gadaSeneba jobia. ras

vaqnevT marad sicocxles? ar gvinda maradi sicocxle, dae, samara-

diso dideba mogvces.

qurdalagonma fandiri miutana.

kvlav daayara naxSiri da kvlav ubera da ubera, rac SeeZlo. ba-

TraZs ki siTboc ar miekara!

maSin qurdalagonma urCia:

_ wadi, baTraZ, urCxulebi daxoce. isini davanaxSiroT da Tu

gamoiwrTobi, mxolod imiTi, Sen ubralo SeSis naxSiri verc ki ga-

gaTbobso.

marTlac, wavida baTraZi. daxoca sadac ki urCxuli Sexvda, miu-

zida qurdalagons da erTad daanaxSires.

Sevida isev quraSi baTraZi. daayara kvlav qurdalagonma naxSiri

da rac Zali da Rone hqonda daubera. erTi kviris Tavze miakiTxa

baTraZs da manac gamosZaxa:

_ Tu sakmarisad gavxurdi, aq nuRar maniaveb, zRvaSi momisroleo!

qurdalagonic ase moiqca, baTraZi zRvaSi moisrola. zRva aduR-

da da daSra _ orTqlad avarda caSi. uwylod darCenili veSapebi,

Tevzebi da zRvis sxva binadarni sacodavad farTxalebdnen. baT-

raZi mTlianad foladad iqca, erTi nawlaviRa darCa mxolod uwr-

Tobi, radgan wrTobisas wyali daSra da aRar eyo.

ase nawrTobi baTraZi zRvis napirze gamovida. zRva kvlav wy-

liT aivso da talRebmac rweva daiwyes. veSapebma da Tevzebma suli

moiTqves da zRvis siRrmeSi laRad sriali ganagrZes.

narTebis aRsasruli

Zlevamosilma narTebma cxovreba brZolebSi galies. uamravi

moZalade daamarcxes. iseTi aRaravin darCaT, visTanac Rones ga-

moscdidnen. dRe da Rame imis fiqrSi iyvnen, vis Sebmodnen, Rone

kidev visTan ecadaT. maSin eSmakma sirdonma uTxra maT:

_ RmerTs rom loculobT, erTi Rone imasac mousinjeTo.

_ sad aris mere, rom ar viciTo? _ hkiTxes narTebma.

sirdonma isini ase daariga:

_ gaarisxeT da TviTon gamogecxadebaTo.

narTebma sirdons hkiTxes:

_ rogor gavarisxoTo?

Page 48: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

94 95

narTebs aRaraferi uTqvamT, uruzmags daeTanxmnen.

ganrisxebulma RmerTma narTebs axla vasTirji mougzavna.

vasTirjim isini daswyevla: Tqveni dRiuri naSromi erT tomaraze

meti arasodes gamosuliyoso!

galewavdnen narTebi ramdenime bulul qers da mxolod erTi

tomara marcvali gamodioda, magram narTebi gana uWkuoebi iyvnen!

dReSi mxolod erT xeleurs lewavdnen da yoveli xeleuri TiTo

tomara marcvals iZleoda, bululi ki _ aT tomaras. amrigad,

Zveleburad, ZRomisad Wamdnen. RmerTi miuxvda maT eSmakobas,

daswyevla isini da mas Semdeg maTi yana dRisiT mwvaned bibinebda,

RamiT ki mosamkeli xdeboda.

narTebi dRisiT rom samkalad gavidodnen _ yana mwvane xvde-

bodaT. meore dRes yana isev mwvane iyo. adgnen da yanebTan axlos

karvebi dadges, isrebs orkapa wverebi gaukeTes da TavTavs esrod-

nen. moWrili TavTavi dilamde xmeboda.

TavTavTan erTad Rerosac fqvavdnen da erTi weli ase gaatares.

mere Tqves: RmerTs xom Cven TviTon SevuTvaleT _ maradiul si-

cocxles maradiuli dideba gvirCevniao.

saflavi TviTonve gaiTxares da Sig Cacvivdnen.

aseTi aRsasruli ergoT saxelovan narTebs. uvargisi naSieris

yolas gadaSeneba amjobines.

sami ganZis zRapari

odesRac erTi col-qmari cxovrobda. hyavdaT erTaderTi vaJi.

mas Sroma ar uyvarda; erTTavad amxanagebTan dadioda, sad ra eWama

da esva, mxolod imaze fiqrobda. ase gadioda dReebi, wlebi.

mSoblebi berdebodnen da dardobdnen, Cven rom aRar viqnebiT,

amas vin Seinaxavso. erTxelac mama avad gaxda, dauZaxa Svils da

uTxra:

_ me vkvdebi, magram Seni dardi mimyveba. daimaxsovre: roca

movkvdebi, Seni qoneba sul SeWame da mere Tavi moikalio.

mokvda mama, darCa deda-Svili. vaJi dRe da Rame qeifobda da mTe-

li qoneba gaaniava.

gavida dro, vaJs aRaraferi darCa gasayidi. amxanagebi aRar da-

diodnen masTan, is ki arada, zedac aRar uyurebdnen. vaJi Zalze

dadardianda.

_ rogor SevaWame mamis qoneba amxanagebso, _ nanobda.

erTxel dedasTan mivida da uTxra:

_ rogorc mamaCemma mianderZa, ise unda moviqce. Tavi unda

moviklao.

dedas SeeSinda:

_ oRond Tavs nu moiklav da sam gadanaxul ganZsac mogcem. waiRe

samive, gayide, gamoiyene da mere rac ginda, isa hqenio.

dedam vaJs sarke, beWedi da samajuri misca. rac ki qveyanaze xde-

boda, im sarkeSi yvelaferi Canda; beWedi da samajuri ki iseTi iyo,

rom dedamiwis zurgze imisTana aravis araferi enaxa.

vaJma aiRo, didxans uyura, mere Cafiqrda da dedas uTxra:

_ me samogzaurod mivdivar da Tu beds mainc ver vewie, maSin ki

Tavs moviklav. sanam saWmel-sasmeli blomad mqonda, amxanagic bev-

ri myavda, axla ki, roca aRaraferi maqvs, aRaravis vWirdebi. hoda,

axla aqedan mivdivar.

dedam sagzali gaumzada da gauSva.

vaJma mravali qalaqi moiara. erTxelac erT did qalaqSi Sevida.

xedavs, erT koSkTan xalxi Segrovila. gaukvirda da ikiTxa, ra am-

baviao. upasuxes:

_ am koSkSi erTi mzeTunaxavi cxovrobs, Tormeti moaxle uvlis.

Zalian mdidaria. visac misi naxva unda, fuli unda gadaixados, nax-

viT ki bevrs unda misi naxvao.

biWma ifiqra: axla an Cemi aRsasrulis dRe dadga, an im qals vnaxavo.

im koSkTan daido bina. gaTenebamde uros urtyamda grdemls da

ar daaZina arc qali, arc misi moaxle gogoebi.

rogorc ki gaTenda, mzeTunaxavma moaxleebi gagzavna:

_ gaigeT, vin gabeda Cemi Sewuxebao!

moaxleebi vaJTan mividnen da Cxubi autexes. maSin vaJma beWedi

aCvena da uTxra: mTeli Rame amas vakeTebdio.

moaxle gogoebi gancvifrdnen, aseTi beWedi arasdros enaxaT.

mividnen mzeTunaxavTan da gakvirvebulebma moaxsenes, rac naxes.

mzeTunaxavma uTxra:

Page 49: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

96 97

_ wadiT da rac unda daafasos, mainc iyideTo.

gogoebi mividnen vaJTan da uTxres: mzeTunaxavma SemogiTvala,

momyideo.

_ yidviT ara vyidi, magram karebSi xeli gamoyos da me TviTon

gavukeTeb TiTzeo.

moaxleebma vaJis survili gadasces mzeTunaxavs. qali Zlier

gabrazda, magram moaxleebma mainc daiTanxmes, Zexorcieli ver

gaigebs, xels Tu gayof da vaJi beWeds gagikeTebso.

ase gaukeTa vaJma beWedi mzeTunaxavs da dabrunda.

meore Ramesac daiwyo vaJma CaquCis kakuni. verc amjerad daiZines

mzeTunaxavma da misma moaxleebma. diliT gogoebi mividnen vaJTan

da uTxres: axlave adeqi da moSordi aqaurobaso.

vaJma gamoaCina oqros samajuri da uTxra:

_ am samajurs vakeTebdi, naxeT, iqneb mogewonoTo!

gogoebma rom dainaxes samajuri, gaocdnen. mividnen mzeTunax-

avTan da yvelaferi uambes.

_ Cqara wadiT da iyideTo, _ uTxra mzeTunaxavma.

gogoebi mividnen vaJTan da gadasces mzeTunaxavis survili.

hkiTxes, ras afasebo.

vaJma uTxra:

_ ara vyidi, Tu mzeTunaxavi xels gamoyofs, majaze me TviTon

gavukeTeb da vaCuqebo.

mzeTunaxavi vaJis am pirobazec daiTanxmes. vaJma gaukeTa sama-

juri da ukan dabrunda.

vaJi dardobs, fiqrobs: beWedi da samajuri aRara aqvs, mxolod

sarke darCa, meti aRaraferi abadia.

axla imaze fiqrobs, xelSi rogor Caigdos mzeTunaxavi, sxva ra

gza aqvs.

gaTenebamde isev urtya da urtya CaquCi. isev daufrTxo Zili

mzeTunaxavs da mis moaxleebs. meore dRes isev mividnen gogoebi da

Cxubi autexes. vaJma uTxra:

_ ra vqna, Cemi xeloba aseTia, _ Tan sarke aCvena, _ am sarkeSi Tu

CaixedavT, rac qveyanaze xdeba, yvelafers dainaxavT. Tu SegawuxeT,

bodiSs vixdi, aRar SegawyenT Tavs, avdgebi da Cems gzas vewevio.

gogoebma mzeTunaxavs moaxsenes yvelaferi. man sarkis sayidlad

Page 50: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

99

gamogzavna moaxleebi, vaJma uTxra:

_ sarkes ara vyidi, magram Tu Tqvens mzeTunaxavs qveynierebis

danaxva surs, maSin gaSiSvldes, meCvenos da am sarkes vaCuqebo.

gogoebma galanZRes, gaTaTxes da wavidnen mzeTunaxavTan, magram

TqmiT ki veraferi gaubedes.

mzeTunaxavi moaxleebs ar moeSva, ratom ar iyideTo. maSin go-

goebma yvelaferi daufaravad uambes. mzeTunaxavs sibrazisgan

kinaRam guli wauvida... magram bolos gaaxsenda ra nazad gaukeTa

vaJma jer beWedi, mere _ samajuri. ras mizamso, gaifiqra da vaJs

pirobaze daTanxmda.

vaJma moaxleebi gauSva da maSinve mzeTunaxavis oTaxSi Sevida.

mzeTunaxavi gamovida da erTmaneTs Caexvivnen; oriveni iseTi la-

mazebi iyvnen, iseTi lamazebi, rom Tvals ver moswyvetdiT. didi

qorwili gadaixades. mere ki dabrunda colTan erTad vaJi Tavis

sacodav dedasTan da dResac yvelani bednierad cxovroben.

sikeTe sikeTiT aravis gadauxdia

erTxel mindor-vels xanZari moedo. irgvliv yvelaferi iwvoda.

visac SeeZlo, rac Zali da Rone hqonda garboda iqidan. erTi mxe-

dari cxens miaWenebda, rom gveli Semoxvda.

_ RvTis gulisaTvis, keTilo adamiano, oRondac gadamarCine da

mec rameSi gamogadgebio, _ Seevedra gveli.

kacma ubeSi Caisva gveli da gza ganagrZo.

xanZars rom Tavi daaRwia, gvelma sTxova:

_ Sens gaxarebas, qeni sikeTe, Sens ubeSi suli mexuTeba da iqneba

Tavze damisvao.

kacma amoiyvana gveli ubidan da Tavisken misca gza. gvelma dro

ixelTa, kacs pirSi CauZvra da mis kuWSi Casrialda.

samSvidobos rom gavidnen, kacma cxeni SeaCera da gvels mimarTa:

_ xanZari aRar aris, amoZveri axlao!

_ amovZvrebi im SemTxvevaSi, Tu iseT suliers maCveneb, romelsac

sikeTe sikeTiT gadauxdiao.

mTeli qveyana moiara kacma, sulieri ar darCenila, ar ekiTxa,

sami ganZis zRapari

Page 51: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

100 101

magram arc aravin icoda, arc aravis gaegona, sikeTisaTvis sikeTe

vinmes gadaexada Tu ara.

qveynierebaze aravin darCa gamosakiTxi katis garda.

_ modi, barem am katasac vkiTxav, guli rom ar meTanaRrebodeso,

_ ifiqra kacma da mivida katasTan.

_ maS, raRa kata var, eg rom ar vicodeo, _ miugo katam.

_ vin ginaxavso? _ hkiTxa gvelma.

_ amoZveri, rom Cumad giTxra, Torem kaci gaigonebso, _

uTxra katam.

gvelma Tavi amoyo Tu ara, katamac Caavlo piri da amoaTria.

Tqvens mters, imas dRe daayena _ suli gaafrTxobina!

amis Semdeg damegobrdnen kata da adamiani da erTad daiwyes

cxovreba.

gaumaZRari Tvali

Turme erTi maliqi iseTi mdidari iyo, misi qoneba dedamiwaze

aRar eteoda. magram mainc wavida saalafod. miadga moZalade erT

sofels. Sexvda erTi mojamagire, romelmac gaafrTxila:

_ Seni saqme kargad ar damTavrdeba, ukan Tu ar gabrundebio.

maliqma upasuxa:

_ Sen ra gaSinebs, Raribi xar, wadi da SeZveri sadme, daimaleo.

maliqs Wkviani cxeni hyavda da iman uTxra:

_ daujere mag kacso.

maliqic ukan gabrunda, aRar aiklo sofeli, magram saxls rom mi-

uaxlovda, Tqva:

_ ratom Tavi ar momikvdeba, mekiTxa mainc, rad gamomabrunao.

maliqi ukan gabrunda da Rarib kacs hkiTxa:

_ miTxari, ratom gamabruneo?

Raribma kacma uTxra:

_ aha, aiRe Tvali, awone da maSin mixvdebio.

maliqi saxlSi wavida, Sekriba sofeli da Tvalis awonva daiwyo,

magram verafriT ver awona.

maSin erTi koWli kaci mivida da uTxra:

_ me gaswavli, amas rac gadawoniso.

koWlma kacma sasworis erT mxareze Tvali dado, meoreze ki _

Tavisi dana, Subi da xmali, magram saswori arc ki Setokebula. maSin

koWlma joxis wveriT miwa moTxara da Tvals daayara. axla ki ga-

daixara saswori, gadawona Tvali. xalxs ewyina es ambavi da koWlis

mokvla daapira, kudianobac ki daswames. koWlma uTxra:

_ kudiani ara var. me mxolod winaprebis danabarebidan vici:

_ rac ufro mdidrdeba kaci, miT ufro xarbi xdeba da mis Tvals

sikvdilamde veRaraferi aZRobs, miwis metio.

gviriRiyo da misi wuRa

lacSi cxovrobda erTi xani, barziyavSi ki _ sami Zma: abiragi,

uruzmagi da gviriRiyo. lacis xanma Tqva: vinc saubarSi CamaZinebs,

Cemi sami asulidan erTs mivaTxovebo! barziyavidan masTan mivida

abiragi. bevri elaparaka, magram ver daaZina. lacis xanma zurgze

tyavi sam pirad aaWra. abiragim zurgi daifara da Sercxvenili ga-

brunda.

amis Semdeg mivida uruzmagi. masac igive daemarTa.

umcrosis jeric dadga. gviriRiyo lacis xanTan mivida da

uTxra:

_ Cveno xano! Tqveno udidebulesobav! TqvenTan patara saqme

maqvso.

xanma is sasaxleSi Seiyvana da uTxra:

_ axla, Seni jeri dadga! aba, daiwyeo!

gviriRiyom gabedulad daiwyo:

_ barziyavSi vcxovrobdiT samni Zmani. me, yvelaze umcrosi,

mTaSi wavedi mwyemsad da barziyavSi, dedaCemis keriamde Rari gavi-

yvane. cxvars rom movwvelidi, rZes RarSi vasxamdi da dedaCems yve-

li amohyavda. erT nislian dilas ruSi mgeli Cawoliliyo, me ver

SevamCnie da RarSi rZe Cavasxi. rZem mZinare mgeli gaiyola, mgeli

sawuravis naxvretSic gaZvra da moxvda yvelSi. mkaTaTveSi Zmebma

daviwyeT mka... erT dRes dedaCemma im yveliT xaWapurebi gamoacxo

da amoitana kaloze. me umcrosi viyavi da rodesac xaWapurebi

Page 52: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

102 103

davWeri, iqidan ruxi mgeli gadmoxta, celi vesrole, kiserSi Caer-

Wo. ocdaaTi bululi movaTibine da mere gavagde.

Tibva rom davamTavreT, Sevjeqi cxenze da remis mwyemsad wave-

di. erTxel cxenidan Camovxti da davjeqi. Tavze mwyerma gadamif-

rina. kombali vesrole da movkali, gamovSigne da Tormeti qoTani

qoni amovarTvi. xom ici, Rarib kacs wuRebi uxmeba xolme da rom

darbilebuliyo, is qoni wavusvi, mTeli qoni erT wuRaze gaTavda,

meore ki gamebuta da gameqca. gamovekide, mivdev, vxedav _ kalos

ar lewavs Cemi wuRa! miviTvale xorbali da marTnaxevari Semxv-

da wilad. wamoiRo im uvargisma wuRamac Tavisi wili. xidTan rom

movediT, vuTxari:

_ momeci, me gadavitan, Sen xidze ar waiqce. ar damijera, iseTi

urCi da uvargisi iyo. amasobaSi xidze waiqca da xorbali wyalSi

Caucvivda.

kruxad viqeci da amovkenke. magram marcvalnaxevari donbedTir-

ma waiRo. sami qvabi fafa iq movxarSe.

iqidan wamovedi. ivnisis Tve iyo, rema gavreke wylis dasalevad.

wyaro gayinuli iyo. mdinarisaken gaveSure, isic gayinuliyo. Cemi

mklavidan soli gavakeTe, Tavis kanisgan _ uro, yinuli Cavamtv-

rie, _ cxenebi davarwyule da ukan gamovreke.

vuyureb da ai, saocreba: xis SuagulSi erTi kaci Tormeti ka-

meCiT kaloze xorbals lewavs:

_ Sen amogiwydes keTilebi, Cven gaSlil mindorSic ver vax-

erxebT amas da Sen ki xis SuagulSi lewav...

_ keTilebi Sen dagexocos! Tavis qala aRara gaqvs da Tanac nax-

evar cxenze Semjdarxaro, _ mipasuxa im kacma.

gavixede da Cems cxens naxevari, marTlac, aRara hqonda, Tavze

xeli movisvi da ai, saocreba, _ sadRaa naxevari qala.

ukan davbrundi da Cemi cxenis naxevari WyantobSi Cafluli vi-

pove. mivade erTmaneTs es nawilebi, vaSlis xis toti movWeri, fo-

Tlebi movacile da cxens welze SemovuWire. totze erTi Reri mo-

saWreli damrCenoda da cxenis zurgze vaSlis xe amovida.

cxenis zurgze, totidan totze, vaSlis Wama-WamiT camde avedi:

iq qurdalagons foladis qala gavakeTebine. iqidan wvrili TokiT

gadmoveSvi, gzad fexebze Semcivda da cecxli davanTe; CameZina

cecxlis piras da miwaze Camovvardi, gverdebi Camelewa. Tu ara

gjera, TviTon daxede Cems neknebs, lacis xano.

xans amden laparakSi ise CaeZina, rom gviriRiyom naxevari ulvaSi

Camohparsa.

xans rom gamoeRviZa, Tqva:

_ wadiT da im vaJkacs Cemi erTi asuli SerTeTo.

gogo moiyvanes. gviriRiyom amoiRo dana da gogos sam nawilad

gaWra daupira. xani ekiTxeba:

_ ras akeTeb, ra dagemarTao?

gviriRiyom upasuxa:

_ samni Zmani varT da samivem unda gaviyoT Seni gogoo!

xanma Tqva:

_ es ra eSmaks gadaveyare! wadiT da is ori gogoc gaataneTo!

ase rom, gviriRiyom lacis xanis sami asuli wamoiyvana barzi-

yavSi. didi qorwili gadaixades, xalxi kargad aqeifes. didi qoneba

hqondaT da bednierebi iyvnen.

Tqvenc bednierebi iyaviT.

gavzi

ori Zma sxvadasxva sofelSi cxovrobda. erTi mdidari iyo, meore

_ Zalze Raribi.

erTxel, erT did dResaswaulze Raribi Zma estumra mdidars da

uTxra:

_ Cemo Zmao, dResaswaulze movedi da aba, Sen ici, rogor gami-

maspinZldebio.

_ ager, jamSi saSeno sasmelia, midi da, ramdenic ginda, dalieo,

_ miuTiTa wyalze.

Raribma Zmam, marTlac, wyali dalia da Tavis saxlSi wavida. mid-

is da miimReris vasTirjis simReras, esmis _ viRaca bans aZlevs,

magram Raribi vera xedavs.

_ vina xar? vin maZlevs bans?

_ me var, me!

_ Sen vina xar?

Page 53: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

104 105

_ me gavzi var, Raribis amxanagi.

_ sad midixar axla?

_ SenTan movdivar, SenTan.

_ rogor Tu CemTan?

_ rogor da ise, me sul SenTan erTad davexetebi.

_ me rogorc ki sofelSi mival, movkvdebi.

_ hoda, mec SenTan erTad...

_ rogorc ki Rataki Sin Sevida, maSinve kubos keTeba daiwyo. gaa-

keTa da Tqva:

_ axla kubo mzadaa da vkvdebi... gavz, o, gavz! Senc CemTan erTad

modixar saiqioSi?

_ aba, ra ggonia?

_ maS Cqara, Caxti kuboSi!

mere isev hkiTxa:

_ siRatakev, kuboSi xar?

_ aqa var, aq! Sen raRas ucdi?

Ratakma saCqarod daaxura kubos saxuravi, lursmnebiT magrad

daWeda, sasaflaoze waiRo da miwaSi Rrmad Cafla.

mas Semdeg Raribi gamdidrda.

mdidarma Raribi Zmis gamdidrebis ambavi rom Seityo, SeSurda.

mivida da hkiTxa:

_ rogor gamdidrdi, Cemo Zmaoo?

man yvelaferi gulaxdilad uambo.

Surianma Zmam gulSi Tqva: damacade, gavzi Tu ukan ar dagibruno

da ar gavaRatakebino Seni Tavio!..

wavida sasaflaoze, amoTxara gavzis saflavi, axada kubos Tavi

da uTxra:

_ gavz, gavz! aqa xar?

_ aqa var, v-k-v-d-e-b-i, _ amoikvnesa kubodan gavzim.

_ wamodi Cems ZmasTan, is axla Zalian gamdidrda da isev

gaaRatake!

_ SenTan rom viaro ukeTesi iqneba, dReis Semdeg me Sen aRar mog-

Sordebi, Torem Seni Zma momklavs!

mas Semdeg gavzi mdidar Zmas gadaekida da gaaRataka. meore Zma ki

axlac mdidrulad cxovrobs.

matyuara

erTi kaci Tavisi tyuilebiT mTels oseTSi iyo ganTqmuli. erT

dRes erTma cxenosanma mgzavrma Soridanve SeniSna fexiT momavali

matyuara. gaifiqra, aba, erTi Cems motyuebasac Tu SeZlebso. erT-

maneTs rom miuaxlovdnen, miesalmnen. mgzavrma hkiTxa:

_ matyuaras rom eZaxian, Sen is kaci ara xaro?

_ isa var, raSi dagWirdio?

_ Sen araferSi mWirdebi, magram Tu marTla magari matyuara xar,

aba erTi, mec momatyueo.

matyuara cota Sefiqrianda, mere Sewuxebuli xmiT uTxra:

_ ki mogatyuebdi, magram mosatyueblad saWiro xelsawyoebi Tan

rom ara maqvs!

_ magaze nu dardob! ager Cemi cxeni, Sejeqi da moitane. moxval

da vnaxoT erTi, rogor momatyuebo.

_ Zalian miWirs Seni motyueba, magram raki ase guliT ginda,

sxva ra gza maqvso, _ uTxra matyuaram, mere ki Sejda mis cxenze da

gaqusla. mgzavri im adgilze darCa... da dResac elodeba.

ori Zma

erT sofelSi cxovrobda ori Zma. erTi matyuara iyo, magram

sofelSi igi Zalian uyvardaT. mis Zmas ukvirda _ aseTi matyuara

iyo da xalxs mainc is erCia yvelas. gadawyvita, TviTonac ecada

tyuilebis Tqma.

erT dRes mivida nixasSi da iq myofT uTxra:

_ xalxo, saocreba unda giamboT! dRes tyeSi viyavi, irems ves-

role da tyvia yurSic moxvda, rqis wverzec da ukana fexis Cliqzec.

imave dros cidan lekvis yefac Semomesma!

xalxi aCoCqolda da pirSi miaxales, tyuils ambobo!

nixasSi misi matyuara Zmac ijda, wamodga da xalxs mimarTa:

_ Tqve kai xalxo, eg ra gasakviria, anda ra aris magaSi

daujerebeli? iremi ukana fexiT yurs ifxanda da swored maSin

moxvda tyviao.

Page 54: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

106 107

_ mere cidan lekvi rogorRa daiyefebda? _ Seepasuxa viRac.

_ magaSic araferia daujerebeli. arwivma saidanRaca lekvi ait-

aca caSi da is iyefebodao, _ ase gaamarTla matyuaram Zma.

ori mezobeli

erT sofelSi ori mezobeli cxovrobda. isini sul erTmaneTs

atyuebdnen. ise mieCvivnen tyuilebs, rom TavianTi naTqvamisa Tvi-

Tonve sjerodaT.

erTxel erTi mezobeli uyveba meores:

_ mamaCems iseTi grZeli boseli hqonda, iseTi, karebTan rom cx-

vari damakdeboda, sanam boloSi gavidoda, batkans igebda.

meore uyveba:

_ Cven kidev iseTi grZeli joxi gvqonda, iseTi, wvima wamosvlas

rom daapirebda, dedaCemi aiRebda xolme da imiT Rrublebs aqeT-

iqiT fantavda.

_ ki magram, iseT grZel joxs sad inaxavdiT xolme? _ viTom si-

tyva mouWra pirvelma.

_ Se dalocvilo, nuTu im Tqveni grZeli boslis Tavze is joxi

arasodes SegimCneviao? _ eSmakuri RimiliT miugo meorem.

Raribi kaci da eSmaki

iyo erTi Raribi kaci. erTxel eSmakma Rarib kacs Txebi sanaxev-

rod miabara, oRond gaafrTxila:

_ arc Savi dakla, arc TeTri, arc nacara da arc wiTelio.

Raribi mixvda, eSmaki motyuebas rom upirebda da amanac Tavis

mxriv uTxra:

_ aba, maS, nurc Sen momakiTxav _ nurc orSabaTs, nurc samSa-

baTs, nurc oTxSabaTs, nurc xuTSabaTs, nurc paraskevs, nurc Sa-

baTs, nurc kviraso.

SeTanxmdnen. gavida xani.

eSmaki iTvlis dReebs da aRar icis, romel dRes mivides Rarib

kacTan. Raribi kacic uyurebs Txebs da romeli daklas, ver gadau-

wyvetia. amgvarad, imravles Txebma da Raribi kaci gamdidrda.

gabrazda eSmaki da kacs uTxra:

_ kargi, aba, da Tu yovel kiTxvaze pasuxs gamcem, Txebi Sen dag-

rCeba. Tu arada, Txebic Cemi iqneba da mwyemsadac muqTad unda mem-

saxuroo.

dahyabulda Raribi, ras izamda.

eSmakma daiwyo:

_ erTi ras niSnavso?

_ erTi me var da Cemze ukeTesi aravinaao.

_ orio?

_ ori xom Tvali maqvso.

_ sami raRaao?

_ samfrTa isari zecasac aswvdeba da qvesknelSic CaaRwevso.

_ oTxio?

_ oTxi naliT daWedili cxeni barSic dadis da mTaSico.

_ xuTze raRas metyvio?

_ xuTi TiTi mqondes da wyalSi Tevzs ar gavuSvebo.

_ eqvsio?

_ eqvsjer oci Savi xar-Zroxa rom myavdes, Raribi xom aRar

viqnebodio.

_ Svidio?

_ Svidnaqmarevi qali Cems mters Sexvdeso.

_ rvao? _ Caacivda eSmaki.

_ rvaze aq ar vyofilvar: Tergs gavcildi, TurqeTs viyavio.

_ mdinareze riTi gaxvedio?

_ koWli koRo daviWire, wvivsakraviT unagiris mosarTavi davu-

magre, Cemive qudi unagirze baliSad vixmare da Cemi qamridan aR-

viri gamovWeri. mere ki zurgze movaxti da iman gamiyvanao.

_ iqneb mdinare iyo pawawinao?

_ patara rogor iqneboda: iqiTa napirze rom arwivi afrinda,

aqeTa napirs ver uwia, wylis SuagulSi didi lodi egdo da imaze

Camojdao.

_ iqneb arwivi iyo patarao?

_patara rogor iqneboda: narTebis sofels rom daawvima, am ar-

Page 55: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

108 109

wivma mTeli sofeli cali frTis qveS moiqcia da erTi wveTic ar

dascemiao.

_ iqneb sofeli iyo patarao?

_ sofeli patara rogor iqneboda: virma Sua sofelSi daiyroy-

ina da soflis bolos ver gaigoneso.

_ iqneb patara CoCori iyoo?

_ patara CoCori rogor iqneboda: qalaqidan marilis sami qva

amoitana, ase datvirTulma waxTebis aRmarTSi kurdReli SeniSna,

gamoekida da daiWira kideco.

_ iqneb baWia iyo patarao?

_ baWia patara rogor iqneboda: misi tyavisagan narTebis ufross

qurqi Seukeres da qudic imiTi mourTeso.

_ iqneb ufrosi patara tanisa iyoo?

_ patara rogor iyo: mis fexze mjdarma mamalma rom daiyivla,

xmam mis yuramdec ver aaRwiao.

_ iqneb yru iyoo?

_ yru rogor iqneboda, roca qvesknels rom ori WianWvela Cxu-

bobda, imaTi xmac ki esmodao.

_ iqneb Wkviani iyoo?

_ romeli Wkviani is iyo, Tavisi uWkuobiT Cakvdao.

ase damarcxda eSmaki, Txebis arve ki Rarib kacs darCa.

rogor atyuebda eSmaki xorbals

erTxel eSmakma xorbals uTxra:

_ adamianebi miwas moxnaven da Sen ki xnulSi Cagflaveno.

xorbalma miugo:

_ mere da rao, damflan, lamaz fesvebs gavidgam rbil miwaSi da

mere ki mwvaned amovRaRandebio.

_ Sen ggonia, magas dagjerdebian? roca daTavTavdebi, dasrul-

debi, adgebian da mogcelaveno.

_ didi ambavi, Cems marcvals CenCos moacileben da viqnebi Tavi-

sufalio, _ ixtibari ar gaitexa xorbalma.

_ Sens TavTavs pirutyvis fexqveS galewaven da mere bzesa da na-

Page 56: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

111

kmazSi airevio, _ ar moeSva eSmaki.

_ ufro kargi, qarze gamaniaveben, bzes qari gamaclis, nakmazsac

momacileben da gasufTavebuls damabinavebeno, _ ar daibna xor-

bali.

_ arc mere mogasveneben, wagiReben wisqvilSi, dagfqvaven, varcl-

Si mogzelen, purad, xaWapurad gamogacxoben, cxel naRverdalze

migaficxebeno, _ Caacivda eSmaki.

_ mere ra, lamaz, gemriel purs miirTmeven adamianebio, _ miugo

xorbalma.

_ magasac ar gakmareben, dilamde Tu darCebi, xelaxla gaga-

ficxebeno, _ ar daindo eSmakma.

xorbalma veRaraferi upasuxa da mwared atirda.

sirdonis viri

sirdonTan erTxel erTi mezobeli mivida da sTxova:

_ sirdon, Sens gaxarebas, viri maTxove, dRes Tu ar gWirdebao.

_ Se dalocvilo, cota adre mainc mosuliyavi, es-es aris Cemma

biWma tyeSi waiyvana SeSis mosatanado, _ miugo sirdonma.

sityva damTavrebuli ar hqonda sirdons, rom boslidan viris

yroyinic moisma.

_ ara grcxvenia, sirdon, viri boselSi gibia Turme, _ uTxra ga-

nawyenebulma mezobelma, _ Sen ki tyuilebs kadrulob.

_ saidan ici, rom boselSi mibiao?

_ magas ra didi codna unda, viris yroyini Cemi yuriT gavigoneo!

_ Sen TviTon rogor ar grcxvenia, virisa gjera da Cemi ki _

arao! _ nirSeucvlelad upasuxa sirdonma.

rogor gaCnda fandiri

narTebi saerTo sakrebulo saxls aSenebdnen. mTel weliwads

saguldagulod muSaobdnen, rom sirdonis mosawoni gamosuliyo.

saxlis Seneba rom daamTavres, Tqves:

Raribi kaci da eSmaki

Page 57: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

112 113

_ vaCvenoT axla Cveni saxli sirdons. vnaxoT, mouZebnis Tu

ara wuns?

gagzavnes sirdonTan soslani.

Cavida soslani da danabarebi gadasca:

_ narTebi krebaze gixmoben.

sirdonmac upasuxa:

_ kargi, wamovalo!...

orive erTad gamoemarTa. movidnen narTebis saerTo saxlSi.

narTebi yvelani iq daxvdnen. sirdons mimarTes:

_ mogwons Cveni saxli, Tu raime nakls amCnevo?

sirdonma daaTvaliera saxli, yvela kuTxe-kunWuli Seamowma.

_ kargia, magram... _ Tqva, adga da wamovida.

gamoudga ukan soslani da hkiTxa:

_ sad garbixar, sirdon, ratom araferi gviTxario?

_ ra unda meTqvao? _ uTxra sirdonma.

_ magramao... _ rad daayole saTqmels?

_ raTa da saxli kargia, magram SuaSi araferi aqvs da imitom. _

es uTxra sirdonma, meti araferi da wamovida.

gamobrunda soslani ukan da SekrebilT uambo:

_ daiwuna saxli sirdonma, SuaSi araferi aqvso.

narTebi dafiqrdnen, ratom Tqva ase sirdonma, ra unda hqondeso

saxls SuaSi. soslani mixvda.

_ saxls SuaSi naWa rom ara aqvs, imitom dagviwunao.

gaakeTebines narTebma didi jaWvi _ naWa, rogorc wesi da rigi

iyo! SuaSi Camokides da Tqves:

_ sirdoni kidev unda moviyvanoTo.

sirdonTan isev soslani gagzavnes. meoredac movida sirdoni

narTebis sakrebulo saxlSi da kvlav hkiTxes:

_ sirdon, daaTvaliere saxli da gviTxari, kidev ra nakli aqvso.

karga xans aTvaliera sirdonma saxli da Tqva:

_ kargia, magram... _ kvlav aRar daasrula saTqmeli da wamovida.

gamohyva ukan xamici da hkiTxa:

_ sirdon, saxli moiwone, kargiao, Tqvi, `magram~ raRad daayoleo?

_ kargia saxli, giTxariT, magram aRmosavleTis kuTxeSi araferi

aqvs da `magramac~ imitom davayoleo, _ upasuxa sirdonma.

wavida sirdoni Sinisken. xamici mibrunda saxlSi msxdom xalxTan

da uambo:

_ sirdonma saxli isev dagviwuna, aRmosavleTis kuTxeSi araferi

aqvso.

dafiqrdnen narTebi, ras gulisxmobso sirdoni da gamoicnes:

_ sirdoni saxls imitom iwunebs, rom saxlis kuTxes qali ar amS-

venebso.

moipatiJes qali, gamoawyves sapatarZlod, daayenes kuTxeSi da

Tqves:

_ ukanasknelad kidev unda davuZaxoT sirdonso!

Tqves, magram mis dasaZaxeblad aRaravin midioda.

maSin xamicma Tqva:

_ kargiT, me momandeT, aba, eg saqme. waval da ZaliT wamoviyvan,

Tu nebiT ar wamomyvao.

xamici sirdonis mosayvanad gaemarTa. mivida mis saxlTan da dau-

Zaxa:

_ gamoixede gareT, sirdon!

sirdoni jer ara da ar gamodioda, mogvianebiT gamoxeda da

hkiTxa:

_ ra iyo, ra ginda, xamic?

_ narTebis krebuli gixmobs Tavis axal saerTo saxlSi da wamodi!

sirdonma uTxra:

_ saWmel-sasmelad rom dasxdebiT xolme, ratom maSin ar meZa-

xiT? ar wamovalo! _ Tqva da saxlisaken Setrialda. waavlo xeli

xamicma da uTxra:

_ ginda Tu ara, unda wamoxvideo!

gajiutda sirdoni, ar misdevda. xamicma erTi-ori wauTaqa da ma-

Sin ki ganawyenebuli da daboRmili gahyva mas narTebis axali sax-

lisaken. mivida, miixed-moixeda saxlSi da Tqva:

_ ai, ase! aqamde saxls ar hgavda, axla ukve saxliao.

narTebma gaixares, raki saxls meti nakli aRar aRmoaCnda.

dabrunda Sin sirdoni, magram xamicma rom wauTaqa, amaze Zlier

ganawyenebuli iyo. Caido gulSi wyena da sul imaze fiqrobda, ja-

vri rogor amoeyara. moifiqra kidec.

xamics Svidi wlis berwi Zroxa hyavda. Zroxa iseTi msuqani iyo,

Page 58: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

114 115

kanSi ver eteoda. xalxi mis sanaxavad saidan aRar modioda. sir-

donma gadawyvita moepara es Zroxa. mivida erT Rames boselTan, sa-

dac Zroxa hyavda xamics dabmuli, magram kari ver gaaRo. dabrunda

Sin gawbilebuli da daiwyo fiqri, Zroxa ra gziT, ra saSualebiT

Caegdo xelSi. erT dRes adga da xamicis boselSi daimala. saRamos,

saqoneli saZovridan rom dabrunda, xamicma daabinava saqoneli da

boslis kari magrad Caketa. sirdonic boselSi iyo. daiZina xalxma

da sirdonma karis anjamebs dauwyo aZroba. daaZro anjamebi, gaaRo

kari, gamoigdo Zroxa da xidis yurSi rom saxli hqonda, iq waiyvana.

sirdonis am saxlis asaval-dasavali aravin icoda. aq misi col-

Svili cxovrobda, TviTon ki soflis bolos rom saxli edga, _ iq.

dakla Zroxa da Tavis col-SvilTan erTad moulxina.

xamicma sad ar eZeba Zroxa, Tavis sofelSi Tu axlomaxlo sof-

lebSi, gadaego am saqmes, magram mis kvalsac ki versad miagno. bra-

zisagan guls askdeboda.

_ ra vqna? _ ifiqra xamicma, _ modi, kudian qalTan samkiTxaod

waval. mivida kudian qalTan da uTxra:

_ aseTi da aseTi saqme damemarTa. veZeb Zroxas da ver mipovia.

SenTan movedi sakiTxavad da maswavle rame.

kudianma qalma uTxra:

_ aqamdec rom mosuliyavi, Seni Zroxis qurdis gza-kvals migas-

wavlidi, sirdons sadRac miwisqveSa saxli aqvs _ me TviTonac ar

vici, ra adgilzea. ai, imas unda miagno. col-Svilic iq hyavs. hoda,

Seni Zroxac maTTan moZebne.

_ ra xerxiT unda mivagno? _ hkiTxa xamicma kudian qals.

_ diliT adre sirdonis Zukna ZaRli gareT gamodis da imas

daudarajdi. daiWire da fexze Zafis erTi bolo Seabi. ZaRli ga-

jiutdeba da Tavisi saxlisken ar wagiZRveba, magram magrad urtyi

joxi da maSin gaiqceva. mihyevi ukan da sirdonis saxlSi mixval.

xamici daudarajda sirdonis ZaRls da rogorc iyo, erT diliT

daiWira. Seaba fexze grZeli Zafi da joxic ramdenjerme gadauWi-

ra, magram ZaRli aqeT-iqiT garbi-gamorboda, saxlisaken ki ara da

ar midioda. xamici gametebiT urtyamda da urtyamda. kargad rom

miasikvdila, meti ra gza hqonda ZaRls, saxlisaken gaiqca da male

xidis yurTan gaCnda, sadac sirdons miwisqveSa saxli hqonda. ZaR-

li garboda, gorgali iSleboda, misdevda Zafs xamici da isic sir-

donis saxlSi mivida. sirdoni Sin ar iyo. SeSindnen sirdonis coli

da Svilebi, es ra ubedurebaa Cvens Tavs, rogor mogvagneso. cecx-

lze xorciT savse qvabi idga da duRda. amoalaga qvabidan xamicma

Zroxis xorci, Caketa magrad karebi, daxoca sirdonis col-Svili,

aqna, qvabSi Cayara da didi cecxli SeunTo. moikida zurgze Tavisi

Zroxis xorcidan rac gadarCa da Sin wamoiRo. mere narTebis nix-

asSi gadavida. sirdonic iq daxvda, magram xmac ar gaucia. sirdonma

ki xamici rom dainaxa, gaicina da Tqva:

_ codva ar aris xamici, _ viRaca magisi msuqani Zroxis xorcs

Seeqceodes da TviTon ki mSieri ijdes!

_ vin icis, iqneba Cemi Zroxis SemWmelma Tavisi Svilebis xorci

Wamos, _ Cailaparaka xamicma.

sirdons gulma reCxi uyo, Cems Tavs raRaca ubedurebaao. uxmod

wamodga da Sinisaken gamoswia. Sevida saxlSi, ixedeba aqeT-iqiT,

col-Svili arsad Cans.

_ netav sad unda wasuliyvneno? _ gaikvirva sirdonma.

moavlo qafqirs xeli, xorci gavsinjoo. mouria qvabs da colisa

da Svilebis sxeulis naWrebi ki amoyara zeviT _ zogis Tavi ga-

moCnda, zogis mklavi, zogisa _ fexi. gaSra, gaSterda sirdoni,

mere gons moego, amoalaga Tavisi col-Svilis Zvlebi qvabidan.

ufrosi vaJis mklavis ZvlebiT fandiri gaakeTa, danarCeni biWebis

gulis ZafebiT fandirs Tormeti simi gauba, dajda col-Svilis

ConCxebis grovasTan da fandiri aakvnesa:

`Cemo biWebo, me ver SevZleb aRapi gadagixadoT, magram erT

Tqvengans xom konaga erqva, konagav, micvalebulis sulis mosax-

senebeli sakurTxidan rac konaze Semosdon, imiT Sen iyav, Svi-

lo, naTelSi!~

mere kvlav aaxmiana fandiri da akvnesda:

`Cemo SuaTana, varaga, micvalebulis sakurTxi tablidan muxlze

rac daidon, imiT Sen iyav naTelSi, Svilo!~

kidev daukra da atirda:

`Cemo nabolara biWo fuaga, micvalebulis sakurTxidan rasac

suli Seuberon, imiT Sen iyav naTelSi, Svilo!~

sirdons kars ukan ormo hqonda amoTxrili, Cayara Zvlebi Sig,

Page 59: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

116 117

aiRo fandiri da narTebTan wamovida, dajda nixasSi, daukra da

daamRera:

_ narTebo, aha, es fandiri miiReT Cemgan saCuqrad da TqvenTan

macxovreT.

narTebma Tqves:

_ aseTi ganZi Tu xelT gveqna, es kaci imdens ras Segvawuxebs?!

uruzmagma sirdons uTxra:

_ Tuki CvenTvis egeTi ganZi gemeteba _ yvelasTvis saerTo Zma

yofilxar. dae, ufleba gqondes Cvens nixasSi yofnisa da mosmenisa,

Cvens ojaxebSic ZmasaviT mogesvlebodeso.

narTebma sirdons fandiri gamoarTves da ase daloces: mTlad

rom gavwydeT, es fandiri mainc darCes, ar gamoleuliyos CvenSi

fandirze damkvreli. dae, fandirze Cveni saxelis momxsenebeli

Cveni jiSisa yofiliyos!

saCoxe xelTa gaqvs

narT sirdons erTi kacis saCoxe Sali emarTa. sirdoni xel-

mokled cxovrobda. mevale dReniadag karze adga, magram Sin mudam

xelcarieli brundeboda. Tavisi vali vera da ver Caigdo xelSi. xan

ras moumizezebda sirdoni, xan _ ras da gadaxdis vadas gadaudeb-

da xolme.

erTxelac, daTqmul vadaze sirdons mevale kvlav karze moadga:

_ ei, sirdon, Sina xar? _ dauZaxa mevalem.

_ sirdoni Sin ar aris! _ gamosZaxes saxlidan.

_ sad aris?

_ soflis bolos sarwyav rus Txris.

mevale soflis bolosken gaemarTa. mivida sirdonTan da miesalma:

_ gamarjoba, sirdon!

_ icocxle.

_ sirdon, mome Cemi saCoxe, kaco! bevrjer gadamivade, aTasi ram

moimizeze. droa vali gadamixado, sindisic kargi saqonelia.

_ ho, kargi, nuRar laparakob, Tu kaci xar! xom xedav, Sens saqmes

vakeTeb.

_ rogor Tu Cems saqmes akeTeb? gxedav, sarwyavi ru gagyavs!

_ ra miuxvedreli vinme xar! rus gavTxri, wyals mivugdeb, na-

pirebze ekals gavayoleb. cxvrebi mTaze gadarekvisas da ukan gad-

morekvisas am eklebs gaexaxunebian, matyli ekals SerCeba. Seva-

groveb im matyls, movqsov da Sens vals gadagixdi.

_ xa-xa-xa! _ autyda xarxari mevales.

_ ratom ar gaicineb, ra! _ uTxra sirdonma, _ saCoxe ukve xel-

Ta gaqvT da!..

mevalem xeli Caiqnia, SeeSva sirdons da Sinisaken gaswia, sxva ra

gza hqonda!

sirdoni ki dResac ekals rgavs.

sirdonis Toxli

sirdons erTi msuqani Toxli hyavda. narTebs masze Tvali wau-

gordaT da misi SeWma gadawyvites. erT dRes yvelani nixasSi isxd-

nen. narTebma sirdons uTxres:

_ sirdon, warRvna modis da Seni Toxlis egre ubralod dakargva

codvaa. jobia, wavideT mdinareze da iq davklaT. mwvadebi SevwvaT

da RmerTi Cvenc gadmogvxedavso.

sirdons raRa unda eTqva, daeTanxma.

erT mzian dRes narTebi mdinareze wavidnen; sirdonmac waiyvana

Tavisi Toxli. mdinaris piras, erTi xis qveS, adgili amoirCies,

dakles sirdonis Toxli da ucbad gaatyaves. modi, jer gavgril-

deTo. gaiZres tansacmeli da wyalSi sabanaod Secvivdnen. sirdoni

saklavTan darCa. banaoben narTebi. RvTispirisagan SeCvenebulma

sirdonma ki akrifa maTi tansacmeli da cecxlSi SeuZaxa. narTebi

morCnen banaobas da napirze gamovidnen. wavideT axla, sirdonis

Toxls movulxinoTo, _ Tqves, magram iyurebian aqeT-iqiT da sadaa

tansacmeli, gaqra!

_ vin eSmakma waiRo Cveni tanisamosi?! _ hkiTxes sirdons.

_ cecxlSi SevuZaxe, _ upasuxa sirdonma.

_ ras ambob, kaco?!

_ raRad gindaT, Tqven ara TqviT, warRvna modiso? _ mSvi-

Page 60: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

118 119

dad Tqva sirdonma.

narTebma erTimeores gadaxedes, magram raRas ityodnen!

CerTimxani

iyo erTi Raribi kaci. saxelad CerTimxans eZaxdnen. mas erTi ucnauri

Cveuleba sWirda; ZonZebs agrovebda da mozrdil boxCebad kravda.

erTxelac ZonZebis erTi boxCa sadRac daekarga.

_ kaci ar viyo da CerTimxani ar merqvas, Tu Cemi ZonZebis qurdi

ar vipovoo, _ daiqadna CerTimxanma.

gamoTala erTi kai kombali, miujda Tavis boxCebs da darajobs!

kai xani ijda ase ZonZebTan. bolos daiRala, daiqanca da Tvlema

moeria. akanturebs Tavs, magram Tan uZaliandeba. am dros xedavs,

mis ZonZebTan mela micunculda. mouqnia kacma kombali, magram

melam daaswro:

_ nu damkrav, CerTimxan, nu aCqardebi da mec sikeTiT gadagixdio.

_ Sen ra sikeTis gakeTeba SegiZlia, riTi gadamixdio? _ gaik-

virva CerTimxanma.

_ xelmwifis qals SegrTav, gagamdidreb. Sen ki imisi piroba mo-

meci, rom sanam cocxali viqnebi, kargad Seminaxav, roca movkvdebi

ki tikSi Camdebo, _ uTxra melam.

CerTimxans gaeRima da uTxra:

_ wadi, melakudav, gagiSveb cocxals, magram Tu momatyue, vai

Sens tyavsao!

mela sanagveze gacunculda. iq sami cali spilenZis fuli ipova,

enis qveS amoido da xelmwifesTan wavida.

_ me CerTimxanis xazinadari var. viTvliT, viTvliT fuls da ver

dagviTvlia, iqneba saswori gvaTxovo, mefeo, rom avwonoT da ase

mainc daviTvaloT! _ sTxova melam xelmwifes.

_ vin aris egeTi mdidari kaci, saxelic rom ar msmeniao? _ gai-

kvirva xelmwifem.

_ duniaze iseTi aravinaa, mas rom ar icnobdes da Tqven rogor

ar icnobTo? _ didad gaikvirva melam.

Sercxva xelmwifes da aTxova saswori: Tu sasworze rame darCeba,

marTali iqneba es matyuarao, _ gaifiqra xelmwifem.

moiba kudze saswori melam. aqeT-iqiT aTria, miWeWy-moWeWya, mixex-

moxexa, mere is spilenZis fulebi Cayara Sig da xelmwifes miutana.

gamoarTva melas saswori xelmwifem, gadaabrun-gadmoabruna da

spilenZis fulebi ar gadmocvivda iqidan?

gaukvirda xelmwifes: vin unda iyos iseTi mdidari, sul rom

gauxex-gaucveTia mis fulebs Cemi sasworio?

meore dResac iTxova xelmwifis saswori melam CerTimxanis

oqroebis asawonad. kidev kargad gaxexa, bolos Cado Sig oqros

fuli da isev miutana xelmwifes.

daamxo Zirs saswori xelmwifem da oqros fuli ar gadmovarda!

gavida xani. kidev estumra mela xelmwifes da moaxsena:

_ xelmwifev, CerTimxans Seni qaliSvilis colad SerTva surs,

ra pasuxs gascemo?

xelmwife sixaruliT cas ewia, dasTanxmda, rasakvirvelia, aseTi

mdidari siZe eyoleboda da!

_ dilaze me da CerTimxani gewveviT da dagvxvdio, _ daubara melam.

diliT melam CerTimxans Zveli yisina Caacva, daxeuli adgilebi

balaxbulaxiTa da yvavilebiT amoutena da ase aTasnairad aWrele-

buli gauyena gzas.

xelmwifis saxls rom miuaxlovdnen, erTi mdinare daxvdaT. melam

daariga:

_ xedav, CerTimxan, xelmwife gvegebeba Tavisi xalxiT. Sua wy-

alSi rom SevalT, waiqeci da yvirili morTe: sada xarT, miSveleT,

vixrCobi-Tqo! mere ki eg ZonZebi gaixade da wyals gaatane.

CerTimxanic ase moiqca. lamis Tavi gawires mefis mxleblebma da

Zlivs gamoaTries SiSveli CerTimxani napirze. aq ki zogma Tavisi

Coxa Caacva, zogma fexsacmeli. yvelafris unaxavi CerTimxani sul

zed iyureboda, aseTi tansacmeli xom Tavis dReSi ar Rirsebia!

mefis mxleblebma CurCuli daiwyes: ise iqceva, TiTqos aseTi

tansacmeli Tavis dReSi ar unaxavso!

mohgvares CerTimxans saukeTeso cxeni da gaswies xelmwifis sa-

saxlisaken.

CerTimxanma sarkeSi Tavis Tavs rom mohkra Tvali, ena gamouyo da

daejRana. Turme arc sarke enaxa arasodes!

Page 61: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

120 121

mefem es SeamCnia da Tqva:

_ ra vqna, ra unaxaviviT iqceva, ranairad iyureba aqeT-iqiTo?

_ Tqveni sasaxle ar moswons, mefeo da imitom, _ miugo cbierma

melakudam.

qorwili mTel kviras gagrZelda. bevri ludi sves, imxiarules,

dro atares.

bolos patarZlis mSoblebma Tqves:

_ axla droa, Cveni qali siZem Tavis saxlSi waiyvanoso.

moxvetes qalis mziTvi, saCuqrebi, oqro-vercxli, datvirTes

urmebi, mogrovda mayrioni da gamoswies CerTimxanis saxlisaken.

mela-matyuaram meqorwileebs uTxra, me win waval da Tqvens mos-

vlamde Tadarigs daviWero.

mirbis mela, isariviT miqris. xedavs, erTgan mwyemsebi iseT did

jogs aZoveben, saqonels ver daiTvli.

_ visia es saqoneli? _ ekiTxeba mwyemsebs mela.

_ samTaviani devisa, _ upasuxes mwyemsebma.

_ e-he-he! Tqveni devis aRsasrulis dRe moaxlovda, farni-fir-

kas Svidi vaJi modis devTan saomrad. Tqvenc gkiTxaven, _ visia jo-

gio da uTxariT, CerTimxanisa-Tqo, Torem Tu etyviT samTaviani

devisaao, arc Tqven dagindoben da dagxocaveno! _ daariga cbier-

ma melam mwyemsebi.

iqidan mela samTavian devTan gaiqca da uTxra:

_ Seni sikeTe rodi damviwyebia, devo, Sens gadasarCenadac imi-

tom movedi. qveynis jari modis Sens mosaklavad da Samfurze

agagebeno!

devs SeeSinda da uTxra:

_ vaime, raRa meSvelebao?

_ ager am ZnaSi SeZveri da me dagmalavo, _ miaswavla melam.

raRas izamda! SeZvra devi ZnaSi. melam Znas cecxli waukida da

devi Sig dawva.

sanam mela am gawamawiaSi iyo, meqorwileebi miuaxlovdnen mwyem-

sebs da hkiTxes:

_ visia amdeni saqoneli?

_ CerTimxanisao, _ upasuxes mwyemsebma.

gaocda mayrioni CerTimxanis simdidriT... TviTon CerTimxani

kidev ufro gakvirvebuli iyo mwyemsebis pasuxiT da TvalebdaWy-

etili aqeT-iqiT iyureboda, xmis amoRebis Tavic aRar hqonda.

miuaxlovdnen meqorwileebi devis saxls. gamoegeba mela, Tavise-

buri pirferobiT SeipatiJa stumrebi, kargad umaspinZla da kmayo-

filebi gaistumra.

daiwyo CerTimxanma devis saxlSi bednierad cxovreba Tavis

colTan erTad. col-qmari meore sarTulze cxovrobda, melac

erTgulad darajobda maT.

erTxel, melam gadawyvita gamoecada CerTimxani: aba, vnaxoT

erTi, rogor Seasrulebs dapirebaso. gaiSxlarTa mela miwaze, da-

kriWa kbilebi, viTom mokvda, dainaxa qalma da CerTimxans miaxara:

_ Cveni mela momkvdarao.

_ mokvda da gadavagdoT sadme, kidev kargi, movisveneT magisgan.

es rom melam gaigo, wamoxta zeze, mivida CerTimxanTan da uTxra:

_ didi xania, gamdidrdi, CerTimxan? didi xania, meZonZeobas

Tavi daaRwie?

SeSinda CerTimxani da melas xvewna dauwyo.

_ Seni Wirime, melav, oRondac es erTxel mapatie Secdoma, amis

Semdeg yovelTvis Sevasruleb Cems sityvas.

_ ara, CerTimxan, damTavrda Seni bedniereba!

gaiqnia kudi melam da rac ki im adgilze iyo _ sasaxle, simdidre,

saqoneli _ yvelaferi gaqra. xelmwifis qalic gauCinarda.

CerTimxans Tavis ZonZebze miwolils gaeRviZa, xelSi kombali

CaebRuja.

am ambis axdenamde araferi getkinoT, janmrTelad da bed-

nierad meyoleT.

Page 62: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

122 123

gogo CemTvis moeTxovebina, axla egec daniSna da ra meSvelebao.

ijda mindorSi erT qvaze da agre fiqrobda gamwarebuli. ucbad

dainaxa, rom caze Savi Rrubeli wamovida. wvimas apirebda. qaCals

Sarval-xalaTis meti araferi ecva tanze da dasvelebisa SeeSinda.

patara ormo moCiCqna, Sarval-xalaTi gaixada, Sig Caawyo da zevi-

dan qva daafara. TviTon qvaze dajda.

dauSva wvimam. wvimam rom gadaiRo, qaCalma tansacmeli amoiRo da

Caicva. uceb, gverdze miixeda da viRac dainaxa.

_ qaCalo, eg rogor moxda, rom ar dasvelebulxaro? _ SeekiTxa

ucnobi.

_ hm, xerxi vicio! _ miugo qaCalma.

_ ra iqneba, mec maswavloo.

_ ai, Sen xom eSmaki xar da bevri ramec ici, ratom me ar maswavlio?

_ kargi, qaCalo, Rors xeli daade da gaswavlio, _ daTanxmda

kaci.

qaCalma Rors xeli daado, eSmakma Tqva: `vurT!~ qaCals xeli

Rorze miekra. ecada, ewvala, magram veRar aaglija. atexa Rorma

Wyivili.

_ kargi, xeli amaSvebine da Cems xerxs gaswavlio, _ uTxra qa-

Calma eSmaks.

eSmakma Tqva:

_ aWik-maWik zinda So!

rogorc ki Tqva esa, qaCals xeli aeSva. eSmaki maSinve gaqra.

_ es kargi rame viswavleo, _ gaifiqra qaCalma, _ amiT Cems pa-

trons oins vuzam da qalic me damrCebao.

jer isev sadiloba iyo, Rorebi rom Sin moreka; Tavze xelsaxoci

waekra da kvnesoda.

_ jer ra dros Rorebis morekva iyo, Se qaCalo, Senao! _ gaubraz-

da patroni.

_ ra vqna, avad var, vkvdebio! _ Tavi moisawyla qaCalma.

_ Tu avad xar, wadi da daweqio.

meore dRes am kacs mZaxlebi mouvidnen, umcrosi gogo unda

waeyvanaT. meqorwileni rom dasxdnen, sidedrma siZe meore oTaxSi

gaiyvana gogosTan.

qaCali karis WuWrutanidan uyurebda amaT. siZem rom sakocne-

somxuri zRaprebi

moxerxebuli qaCali

iyo erTi oboli qaCali.

_ am tyuilad gdebas isa sjobs, wavide, vinmes mojamagired da-

vudgeo, _ gadawyvita erTxel qaCalma da gzas gaudga.

bevri iara Tu cota iara, erT sofelSi erT kacs gadaeyara.

_ batono, mojamagires ar daiWero? _ SeekiTxa qaCali.

_ swored mojamagires veZebdio! _ miugo kacma.

_ ra saqmeze damayenebo?

_ aTiode Rori myavs, imaTi mwyemsi iqnebi, diliT mindorSi waas-

xam, saRamoTi Sin morekavo.

wavidnen kacis saxlSi. am kacs sami gogo hyavda. umcross qaCalma

maSinve Tvali daadga da gaifiqra:

_ sam weliwads vemsaxurebi, Tu am gogos momcemso.

pirobad egrec moaxsena patrons.

patroni daTanxmda, magram gunebaSi sxva hqonda:

_ oboli, qaCali biWia, sami weli Sevinaxav, mere ki ise gavuxdi

saqmes, TviTonve gaiqceso.

samwliani pirobis qaRaldebi daweres, erTi im kacma Caido, meore

_ qaCalma.

daiwyo qaCalma Rorebis mwyemsva.

erTi wlis Semdeg im kacis ufrosi gogo gaTxovda. kidev erTi

wlis Semdeg SuaTana gabednierda. darCa umcrosi.

cota xnis Semdeg umcrosi gogoc daniSnes.

qaCali dadardianda:

_ es sami welia, magis Rorebs imitom vmwyemsav, rom umcrosi

Page 63: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

124 125

lad kiserze xeli moxvia sacoles, qaCalma Tqva: `vurT!~ siZe go-

gos miekra. TviTon wavida, Tonis gverdze dawva da kvnesas mohyva.

kaciSvils araferi gaugia.

cota xnis Semdeg naTlia wamodga, Rvinis Tasi aswia da moiTxova:

_ nefe momiyvaT, nefe-patarZlis sadRegrZelo unda davlioo.

sidedri nefis dasaZaxeblad gavida da ras xedavs: siZes xeli

gadauxvevia patarZlisTvis da loyaze hkocnis.

_ Svilo, coli Senia da eg ambavi merec SeiZleba, axla naTlia

geZaxiso, _ Seexmiana sidedri siZes. imas ki, viTomc araferi gaugo-

nia.

qaCali am dros isev WuWrutanaSi iyureboda. sidedrma rom siZes

mxarze daado xeli: wamo, Svilo, gviandeba, geZaxiano, _ qaCalma am

dros Tqva `vurT!~ da sidedric imaTze miaba. TviTon wavida, dawva

da isev kvnesa daiwyo. amjeradac aravis araferi gaugia.

naTliam rom naxa siZe igvianebso, axla simamri gagzavna dasaZaxe-

blad. kaci mivida da cols kiserSi mjiRi wahkra:

_ dedakaco, eseni ymawvilebi arian, Senc xom magaTi toli ara

xar, wamo, mZaxlebi midiano.

qaCali isev WuWrutanaSi iyureboda. kaci rom cols mxarze eqa-

Ceboda, qaCalma Tqva: `vurT!~ da isic maTze miaba.

TviTon wavida da isev dawva.

naTlias lodini mobezrda, adga da TviTonac wavida siZis dasa-

Zaxeblad. rogorc ki mivida, kacma dauZaxa:

_ axlo ar moxvide, aq raRac Tilismaao.

naTliac Sedga da aRar miekara maT.

_ naTli, raRas udgaxar, qaCali gagzavne, mola moiyvanoso, _

uTxra kacma.

qaCali oxvra-kvnesiT gzas daadga, molas sofelSi mivida, misi

saxli gaikiTx-gamoikiTxa da ipova.

_ mola Sin ar aris, Tilismis gasakeTeblad wavidao, _ uTxra

qaCals molas colma da Tan SeekiTxa, _ mola rad gindao?

qaCali mouyva, razec iyo wamosuli.

_ raki egrea, me wamoval, Tilisma mec vicio, _ uTxra molas

colma.

yuran-murani da rac saWiro iyo, boxCaSi gamokres da wamovidnen.

gzaze erTi didi wyali unda gamoevloT. qaCalma tanisamosi gaixa-

da, wyalSi ise gavida da meore napiras Caicva. dedakacs eubneba:

_ Senc ase gamodi, me ormoSi Cavimalebi, rom Cemi ar Segrcxveso.

molas colic gaSiSvlda, tansacmeli boxCaSi Caawyo, boxCa Tavze

daido, xeliT daimagra da wyalSi Sevida. qaCali qveS-qveS molas

cols uyurebda, rogorc ki molas coli napirze gamovida, qaCalma

imwamsve Tqva: _ `vurT!~ molas cols xelebi boCxaze miekra, boxCa

kidev Tavze. bevri iwvala da xelebi rom ver gaiTavisufla, tirili

daiwyo.

_ magas ambobdi, Tilisma vicio? _ dascina qaCalma. _ Senc imaT-

saviT rad mogividao?

_ aba, ra vicio! _ miugo sawyalma qalma.

erTi sityviT, molas coli iseve, SiSvlad miiyvana sofelSi, xe-

lebi da boxCa Tavze hqonda mikruli.

meqorwileebi, yvelani im kacis ezoSi Segroviliyvnen, rom

dainaxes, qaCals vin mohyavda, sicili autydaT. patronma ifiqra,

es yvelaferi ueWvelad am qaClis mowyobiliao.

_ qaCalo, eg ambavi Seni oini xom ar ariso?

_ me magisi ara vici rao! _ iuara qaCalma.

mamasaxlisi mivida da qaCals erTi-ori silaqi aWama:

_ ZaRliSvilo, es sul Seni saqmea, am wuTSi yvelani auSvio!

qaCalma Caicina da ubidan patronTan erTad dawerili pirobis

qaRaldi amoiRo:

_ aba, waikiTxe, mamasaxliso, aq ra weriao!

mamasaxlisma waikiTxa da naxa, rom umcrosi gogo pirobiT qaCals

unda rgeboda sami wlis samsaxurSi.

_ es xalxi gaaTavisufle da gogos mogcemo, _ uTxra mamasax-

lisma.

_ arao, _ miugo qaCalma, _ jer Seni xeliT pirobis qaRaldi

davweroT da mere yvelas gavaTavisuflebo.

mamasaxlisma dauwera.

qaCalma pirobis qaRaldi jibeSi Caido, mivida dabmulebTan da Tqva:

_ aWik-maWik zinda So!

imwuTSive yvelani gacalcalkevdnen erTmaneTisagan.

is gogo qaCals darCa. Zvelma mZaxlebma ki, carielebi rom ar wa-

Page 64: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

126 127

suliyvnen, sxva rZali iSoves imave soflidan.

qaCals im kacma iseTi qorwili gadauxada, lxini da qeifi Svidi

dRe-Rame gagrZelda.

qosa da yasbebi

iyo da ara iyo ra, iyo erTi eSmaki qosa. am qosam erT dRes mamas

Zroxa mihgvara da uTxra:

_ waiyvane qalaqSi, gayide, magram icode iafad aravis misce, gan-

sakuTrebiT yasbebs ufrTxildi, ar mogatyuono.

berikacma Zroxa win gaigdo da qalaqis gzas daadga. gzaSi erTi

yasabi Sexvda, SeevaWra, imdeni utriala, rom bolos mainc Seacdina

da Zroxa naxevar fasad dastyua.

dabrunda Sin qosas mama, uambo Svils, rogor moatyua yasabma.

erTi ki gauwyra qosa mamas da mere gadawyvita, yasbebisaTvis sam-

agiero gadaexada.

Sin qosas erTi saxedari hyavda. is saxedari yasbebs miuyvana da

ise moaCvena, TiTqos viri oqroebs yrida. yasbebi SeuCndnen saxe-

dari mogvyideo. qosa bevri yoymanis Semdeg daTanxmda da fasic

kargi aiRo. wasvlisas yasbebma hkiTxes:

_ Zmao, erTi esec gviTxari, oqro rogor gavinawiloTo?

_ viri TavlaSi daabiT, kari dauketeT, sakvamuri balaxiT date-

neT, datoveT Sig, kargad gasuqdebao. erTi Tvis Semdeg SediT,

oqro gamoitaneT da Tanasworad gainawileTo.

yasbebi ise moiqcnen, rogorc qosam daariga.

erT dRes TavlaSi SeiWyites da dainaxes, rom viris nalebi la-

plapebda. imaT oqro egonaT, gaiqcnen saswrafod, Seatyobines

amxanagebs, gaaRes kari da viri mkvdari ki daxvdaT, mixvdnen qosas

moutyuebivarTo da misi mokvla gadawyvites.

eSmakma qosam winaswar Seityo yasbebis ganzraxva. imas erTmane-

Tis msgavsi ori ZaRli hyavda. erT dRes mindorSi wavida balaxis

mosaTibad, Tan erTi ZaRli waiyvana da cols daubara:

_ Tu yasbebi movidnen, ZaRls TavSi keti dahkari, mokali da sax-

lidan gareT gaaTrieo.

marTlac, movidnen yasbebi, qosa ikiTxes. colma upasuxa, min-

dorSia wasuli, ZaRls gavgzavni dasaZaxeblad da movao. gavidnen

yasbebi gareT da dainaxes ZaRli TavgaxeTqili gdia.

cota xnis Semdeg qosac gamoCnda, ukan ZaRli mohyveboda. gauk-

virdaT yasbebs, saxedari ucbad daaviwydaT da qosas SeuCndnen,

ZaRli mogvyideo. qosam erTxans iyoymana, bolos ki karga Zvirad

mihyida.

erT dRes yasbebis meTaurs amxanagis dasaZaxeblad ZaRlis gag-

zavna undoda da Tavi gauxeTqa. ZaRli iqve mokvda.

yasbebi mixvdnen, qosam isev mogvatyuao da kvlav mokvla daupi-

res. qosam isev Seityo maTi ganzraxva da cols kiserze sisxliT

savse buSti Camohkida. yasbebi rom movidnen, qosam uTxra:

_ vici, Cems mosaklavad moxvediT, modi, jer puri vWamoT da

mere momkaliTo.

dasxdnen puris saWmelad. qosa cols auxirda, SeWamandi kar-

gad ver mogixarSavso da ganzrax dana yelze dausva. buSti gaskda,

sisxli daiRvara. yasbebma erTmaneTs gadaxedes da gaocebisagan

gaxevdnen.

qosam yasbebi daamSvida:

_ nu gedardebaT, me iseTi salamuri maqvs, rogorc ki davukrav,

qali maSinve gacocxldebao.

daukra salamuri. coli SeinZra da male fexzec wamoxta. yas-

bebi isev SeuCndnen qosas da salamuri karg fasSi iyides. mere

qalaqSi dabrundnen, gzad Rvinis sardafSi Seiares da gvari-

anad gamoTvrnen. bolos erTmaneTSi Cxubi mouvidaT, daatria-

les danebi da ramdenime amxanagi SemoakvdaT kidec. gadarCe-

nilebma Caberes da Caberes salamurs, magram arc erTi ar ga-

cocxlebula.

axla ki wavidnen da qosa daiWires. Casves tomaraSi, waiRes da xeze

Camohkides, rom meore diliT mdinareSi gadaegdoT. qosam tomara

erT adgilas gaxia, xedavs erTi mwyemsi modis da cxvris faras mo-

erekeba. qosam mwyemss dauZaxa.

mwyemsma hkiTxa:

_ xeze rada xar Camokidebulio?

_ mefed dasmas mipireben, me ki uars vambob, xnieri var, Zala

Page 65: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

128 129

ar Semwevs samefos gasaZRolad-meTqi. imaT ki mtaces xeli da

xeze Camomkides. axla Sen Tu mefed gaxdoma ginda, tanisamosi

gamoicvale da am tomaraSi Cajeqio.

mwyemss WkuaSi daujda qosas naTqvami, _ mefoba sjobia mwyemso-

baso, _ tanisamosi gaucvala da tomaraSi CaZvra. qosasac es undo-

da, gaireka cxvari da gaudga gzas.

meore dRes mividnen yasbebi da mwyemsi wyalSi gadaagdes.

mere bazarSi wavidnen da ras xedaven, _ qosas cxvris fara

mouyvania da ar yidis?!

_ amdeni cxvari vin mogcao? _ hkiTxes yasbebma.

_ Tqven rom wyalSi gadamagdeT, Sig cxvris fara, cxenebis rema

da uTvalavi naxiri vnaxe, magram am cxvris mets ver moverie, rom

wamomeyvanao.

_ raxan asea, modi, Cvenc wagviyvane da is adgili gvaCveneo, _

sTxoves yasbebma.

qosam miiyvana isini wylis piras. yasbebma saCqarod daiwyes

tanisamosis gaxda. erTma ver moiTmina da pirdapir tanisamosiani

gadaeSva wyalSi. ixrCoboda da raRacas uazrod gaiZaxoda. napirze

darCenilebma qosas hkiTxes, ras ambobso?

_ Tqven geZaxiT, Cqara CamodiT, fara gamoviyvanoTo.

yasbebi erTmaneTis miyolebiT gadaeSvnen wyalSi da yvelani

daixrCvnen.

zarmaci mefis asuli

iyo da ara iyo ra, iyo erTi biWi. dedis meti aravin hyavda. erT

dRes deda avad gauxda.

biWma hkiTxa:

_ dedi, ra mogarCenso?

_ kameCs Tu daklav da imis xorcs maWmev, movrCebi, Tu ara, sxva

araferi miSveliso.

_ kargi, dedi, magram xvna-Tesvis dro rom mova, maSin raRa

vqnaTo?

_ Tu bedi gvaqvs, rame saSualeba gamoCndeba, nu geSiniao.

deda-Svils ori kameCi hyavda, biWma erTi dakla da dedas aWama.

dadga xvna-Tesvis dro. biWi dedasTan mivida da uTxra:

_ axla, dedi, caluReli kameCiT miwa rogor movxnao?

_ dardi nu gaqvs, Svilo, Sen gaawyve guTani da uRelSi me Seveb-

mebio, _ upasuxa dedam.

biWma guTani gamarTa da deda uRelSi Seaba.

im adgilebSi Turme xelmwife nadirobda. erTi xoxobi msaxurs

misca da Sewva ubrZana.

msaxuri xoxobs wvavda da Tan uyurebda, uRelSi Sebmul dedas

biWi miwas rogor axvnevinebda. msaxuri imdenad gaaoca sanaxaobam,

rom xoxobi sul gadaaviwyda da daewva.

_ xoxobi rad daswvio? _ hkiTxa mefem msaxurs.

_ mefis dRegrZelobam, iseTi ram vixile, xoxobi viRas axsovda,

erT biWs guTanSi deda Seubams da miwas xnavso.

mefem brZana, axlave is biWi aq momgvareTo. mihgvares.

_ ara grcxvenia, biWo, deda uRelSi Seabio?

_ dido mefeo, aba ra meqna, ori kameCi gvyavda, erTxel deda avad

gaxda da erTi kameCis dakvla mTxova, mec xaTri ar gavutexe, davka-

li da vaWame. axla zamTari rom mova, Tu araferi davTeseT SimSil-

iT davixocebiT. TviTon miTxra, im kameCis magier uRelSi Semabio,

mec sxva gza ar mqonda, avdeqi da Sevabio.

_ mainc sircxvilia, biWo, sircxvili! deda gamouSvi, me erTi

gauxednavi mozveri myavs, Tu SeZleb da gaxedni is amuSaveo.

misces biWs erTi giJi mozveri. biWma waiyvana da Tavis go-

murSi Seagdo. rqebi magrad Seukra da sami dRe-Rame aSimSila.

mozveri TandaTan dacxra. es rom biWma Seatyo, erTi Tasi wyali

da erTi muWa balaxi misca da mindorSi waiyvana samuSaod. mere

nel-nela wyalic miumata da balaxic. moWkvianda mozveri, uRe-

li morCilad daidga da mTeli mindori gadaxna im cal kameCTan

erTad.

mefem es ambavi rom gaigo, biWi ixmo da hkiTxa:

_ erTi miTxari, rogor moaxerxe im giJi mozveris morjulebao?

_ ra vici, aba, rogor giTxra, movarjule da eg iyoo.

_ raxan asea, me erTi zarmaci qali myavs, modi, colad iTxove,

iqneb rame eSvelos, qorwils Cemi xarjiT gadagixdio.

Page 66: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

130 131

biWi mivida dedasTan da uTxra:

_ aba, dedi, wadi mefesTan da imisi qali miTxoveo.

_ vui, Cems Tvalebs, eg rogor unda gavubedoo?

_ Sen dardi nu gaqvs, sTxove da mogcemso.

_ kargi, magram am gacveTili tanisamosiT xom ver waval, miSove

rameo.

biWma dedas axali tanisamosi uyida da gaistumra. dedakacma

mefis sasaxles miaRwia, magram Sig Sesvla ver gabeda da karTan

Camojda. kariskacebma mefes moaxsenes, erTi dedaberi movida da

karebTan ziso.

mefem brZana, momiyvaneTo.

warudga biWis deda mefes da moaxsena:

_ mefis dRegrZelobam, erTi saTxovari maqvs, magram Tqma mer-

idebao.

_ Tqvi, iseTi ra iqneba, rom ver agisruloo, _ gaamxneva mefem.

_ Senma dRegrZelobam, biWma aRar damayena, Seni qali unda co-

lad iTxovoso.

_ Zalian kargi, roca unda movides da gavatano.

wavida biWi sasaxleSi da mefis asuli colad wamoiyvana.

gavida xani. gogo ise gaxda, ise, Zvali da tyaviRa darCa. ijda Sin

tyuilubralod. arc saqmes akeTebda da arc inZreoda.

deda biWs sayvedurobda:

_ ra qeni, Svilo, es ra qali moiyvane, arafris maqnisi ar ariso.

_ Sen dardi nu gaqvs, dedi, male iseTi gaxdeba, qveyana Semogvnat-

rodes. Sen mxolod erTi icode, arc wyali daalevino, arc puri

aWamo, vidre me ar getyvio.

saRamos biWi Sin rom movidoda, dedas SeekiTxeboda:

_ dRes saqme vin gaakeTao?

_ me da Senao, _ upasuxebda deda.

_ maS saWmelic marto Cven gvergebao.

dasxdebodnen da ivaxSmebdnen. gogo kuTxeSi ijda mSieri. ori-

sami dRis Semdeg mefis asuli Zalian Seawuxa SimSilma. adga diliT

da rac ki gasakeTebeli iyo, yvelaferi gaakeTa, sul daakriala

iqauroba.

saRamos biWma dedas uTxra:

_ patarZals erTi natexi puri da wyali miecio.

meore dRes patarZals isev daezara saqmis gakeTeba, mxolod nax-

evari oTaxi dagava da dajda.

saRamos biWma dedas uTxra, mxolod naxevari puri da naxevari

Tasi wyali miecio.

gogo gunebaSi fiqrobda, _ ai, eSmakma ki wagiRoT, mamaCemis

saxlSi saqmes ar vakeTebdi da saWmel-sasmeli Tavsayarada mqonda,

eseni ki SimSiliTa mklaveno.

meore dRes adga da bejiTad dagava ezo-yure.

saRamos yvelani erTad dasxdnen savaxSmod.

amis Semdeg patarZali yovel diliT adre dgeboda, saxls dagvi-

da, daasufTavebda, mere wyalze wavidoda. erTi sityviT, Sina saq-

mes akeTebda da Zalianac gayoCaRda.

erT dRes mefem cols uTxra:

_ waval, Cven zarmac gogos movinaxuleb, netavi rogor aris im

biWis xelSio.

gaavso erTi didi xurjini da ewvia Svils.

gaxarebuli patarZali mamas miegeba da cxeni CamoarTva. mefe Sin

Sevida. dedamTilma cxeni TavlaSi Seiyvana.

daiwyes sadilis mzadeba. gogom mamas niori misca da uTxra:

_ gaarCie, Tu ginda, rom saRamos puri gaWamon. Tu ar gaisarja,

eseni purs aravis aWmeveno.

mefes ulvaSebSi Caecina da nel-nela nivris rCeva daiwyo. dedam-

Tilma rom dainaxa, mefe niors arCevda, TavSi xeli Semoikra:

_ vui, agremc Tvali damidgeba, es ra giqnia, gogo, mZaxals saqmes

akeTebinebo?

_ aba, saqme rom ar gaakeTos, dRes Wama ar undao?! _ miugo

rZalma.

dedamTilma mZaxals niori gamoarTva da TviTon gaarCia.

saRamos biWi Sin rom dabrunda, erTi kargad aqeifa simamri. gax-

arebuli mefe sasaxleSi dabrunda. mivida Tu ara, cols miaZaxa:

_ momilocavs, Cveni qali is aRar aris, rac iyoo.

gaixara dedofalmac, siZe-patarZali sasaxleSi miiwvia da didi

wveuleba gaumarTa.

RmerTma Tqvenc imaTsaviT gagaxaroT da agisruloT sawadeli!

Page 67: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

132 133

wovinari

iyo erTi uSvilo mefe. erT dRes davriSma gaiara, mefis saxlis

win gaCerda da daiZaxa:

_ mefes gaumarjos, me vici Seni gulis varamio.

_ aba ra mawuxebs, miTxario? _ SeekiTxa mefe.

_ isa, rom Sens cols Svili ar uCndeba, Sens cxens _ kvicio.

_ davriSo, radgan aseTi brZeni yofilxar, isic miTxari, Cems

saqmes ra eSvelebao.

_ Sens baRSi erTi vaSlis xe dgas, es Svidi welia nayofi ar

gamouRia, axla erTi vaSli gamoiba, mowyvite is vaSli da gafcqve-

ni. vaSli cols SeaWame, nafcqveni _ cxens. Seni coli biWs gaaCens,

cxeni _ kvics. biWs anvaxi daarqvi, cxens _ hreReni, _ Tqva davr-

iSma da gauCinarda.

mefe baRSi Sevida. xes marTlac eba erTi vaSli. mowyvita da, ro-

gorc davriSma daariga, ise moiqca. colma erTi pirmSvenieri biWi

gaaCina, cxenma ki erTi lamazi kvici moigo. orives davriSis naTq-

vami saxelebi daarqva. Tu sxva wlobiT izrdeboda, kvici da biWi

dReobiT izrdebodnen: anvaxma fexi aidga Tu ara, TavlaSi daiwyo

siaruli. hreRens saWmels uyrida da aurvebda.

erT dRes hreRenma ena amoidga da uTxra:

_ anvax! Tu odesme gagiWirda, CemTan modi da giSvelio.

gavida xani, anvaxi mowifuli Wabuki Seiqna. erT dRes mkerdSi

raRac Cxvleta igrZno da welSi veRar gaimarTa. mokuntuli anvaxi

Zlivs milaslasda cxenTan da SesZaxa:

_ hreRen, vkvdebi, miSveleo.

_ nu geSinia, marjvena xeli marcxena ferdze moisvi, xanjali

gaqvs CarWobili da amoiReo.

anvaxma, marTlac, moisva xeli da xanjali amoiRo. zed viRaca go-

gos suraTi iyo gamosaxuli, qvemoT ki ewera _ `wovinari~. suraTs

rom Sexeda, anvaxs ise daebinda goneba, tkivilic ki gadaaviwyda.

_ ra mogividao? _ ekiTxeba hreReni.

_ ra unda momsvloda, wovinari unda mapovninoo!

_ Zneli saqmea, magram fiqri nu gaqvs, vipoviT. wadi, erTi unagi-

ri gaakeTebine da damadgi, mosarTavi magrad momiWire, Semajeqi da

wagiyvan Sens wovinarTano.

anvaxi wavida, erTi kargi unagiri gaakeTebina, moitana, Sekazma

cxeni, amxedrda zed da gzas gaudga. iara, iara da erT Sav qveyanas

miadga. xedavs, yvelaferi Savia. erTic vnaxoT, Savma cxenosanma

gadauWra gza.

_ sad midixar, vin mogca Cems qveyanaSi fexis dadgmis uflebao,

_ uyivla cxenosanma, xmali iSiSvla da eZgera anvaxs. anvaxis cxeni

ficxlav yalyze Sedga, camde aiwia. Savi cxenosnis xmali arc cxens

gahkarebia da arc mxedars.

_ anvax, ar SeSinde, Sen moerevi da ar mokla, geZmobao, _ uTxra

hreRenma biWs.

_ Zmao, mag xmliT verafers damakleb, arc Cemi xmalia magaze

naklebio, _ gasZaxa Saosans anvaxma da ferdidan xanjali iZro.

iZro Tu ara xanjali, misma sxivma qveyana gaanaTa. Saosanma Tva-

lebi daxuWa, xmali Caago da anvaxs mieaxla. erTmaneTs salami

uZRvnes. Zmoba Sehfices da gzas gaudgnen. bevri iares Tu cota,

xedaven, Savi qveynis boloSi sami Zma mTel jars Sehbmia. anvaxma

Sav Zmas darCena ubrZana, TviTon ki win wavida. ifiqra, laSqris

mxare rom daviWiro, mSiSaras damiZaxeben, biWoba is iqneba, sams

mivudgeo.

anvaxi sam Zmas SeuerTda, jaris cali mxare mTlad gakafa da

axla meore mxares Seuyva. Zmebma piri daaRes, gaocebulebi uc-

qerdnen. rodesac brZola damTavrda, samive anvaxTan mivida,

Tavi daukres, mere waiyvanes TavianT saxlSi da mamas uambes, rac

gadaxdaT.

amaTi mama ekiTxeba:

_ ginda, Cemi siZe gaxdeo?

_ Tqveni qali Cemi ZmisTvis mindao, _ upasuxa anvaxma.

eseni daTanxmdnen. qorwilma Svid dResa da Svid Rames gastana.

meSvide dRes anvaxma marjvena xelis TiTidan beWedi waiZro, misca

Sav Zmobils da uTxra:

_ axla dagtoveb, icxovre Sens nebaze. Tu es beWedi rodisme

gaSavda, igulisxme, rom Cemi saqme cudad aris da iswrafe Cems saS-

velado.

anvaxi Sejda hreRenze da gzas gaudga. iares, iares. bevri iares

Page 68: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

134 135

Tu cota iares, miaRwies TeTr qveyanas. am qveyanaSi yvelaferi Te-

Tri iyo. axla TeTrma cxenosanma gadauWra anvaxs gza. esenic jer

Seibnen, mere daZmobildnen da win gaswies. kidev waawydnen sami

Zmisa da jaris brZolas. anvaxma sami Zmis mxare daiWira. hreRenma

jari daamarcxa. raRa Tavi SegawyinoT, es ambavic imiT damTavrda,

rom am sami Zmis da TeTr mxedars gaatana anvaxma, mere marcxena xe-

lidan beWedi waiZro, misca da uTxra: mZime wuTebi Tu damidga, es

beWedi gamcnobs da CemTan gaCndio.

bevri iares Tu cota, es TviTon maT mohkiTxeT, miadgnen axla

mwvane qveyanas. am qveyanaSi yvelaferi mwvane iyo. aq erT mwvane cxe-

nosans Sexvdnen, daZmobildnen. kidev waawydnen sami Zmisa da jaris

brZolas. sZlies jars, im sami Zmis da gaayoles mwvane cxenosans,

mere anvaxma Tavisi oqros qamari mwvane Zmas misca da daubara: `Tu

gaSavda, Cems dasaxmareblad gamoeSureo~. TviTon ki Sejda hre-

Renze da gzas gaudga.

_ axla raRa vqnaTo? _ hkiTxa biWma cxens.

_ wiTel qveyanaSi erTi zRvaa. zRvaSi sasaxle dgas. wovinari im

sasaxleSia. mis gamo zRvis napirze didi brZolaa atexili, wavideT,

CaverioT da gavimarjvoT, Semdeg ki mivideT Sens wovinarTanao.

mividnen da xedaven, rom erT mxares jari ibrZvis, meore mxareze

_ sami lomi. lomebi jars zRvasTan ar uSveben. anvaxma gaaWena hre-

Reni, cal mxares gaJlita jari da axla meore mxares Seuyva, unda,

zRvas miuaxlovdes, magram lomebi ar uSveben. Sebindebisas lomebi

dasasveneblad wavidnen.

hreRenma anvaxs uTxra:

_ lomebTan veras gavxdebiT, Tu yovel Rame ar miepare da saTi-

Taod ar mokalio.

anvaxi wavida, im Rames erTi lomi mokla da ukan gaTenebisas da-

brunda. meore Rames meore lomi mokla. mesame Rames _ mesame lomi

gauyena maT gzas. mze rom amobrwyinda, anvaxi Sejda hreRenze, gad-

aafrina zRvas da wovinaris saxlis karTan Camoxta.

hreRenma uTxra:

_ sasaxleSi Sedi, sadac daxurul kars naxav, xanjali Seuyare da

gaiRebao.

anvaxi Sevida sasaxleSi, sadac daxuruli kari naxa, xanjali

Page 69: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

137

Seuyara da gaaRo. ase Sevida erT oTaxSi da wiTelma Suqma Tvali

mosWra. oTaxSi ki erTi lamazi gogo zis, sul mis xanjalze gamo-

saxul suraTs hgavs. wovinari mivida anvaxTan. qal-vaJi erTmaneTs

gadaexvia.

wovinarma hkiTxa:

_ ras giSavebdnen lomebi, ratom daxoce? Cvenma moZule mefem

rom gaigos, mova da momitacebso.

_ dardi nurafrisa geqneba, Seni Tmis Rersac ki veravin Seexe-

bao, _ uTxra anvaxma.

gavida xani. wiTeli qveynis mefem gaigo, rom lomebi dauxocavT,

Sekriba jari da zRvis napirs miadga, magram hreRenis SiSiT ver ga-

beda zRvaze gasvla.

maSin erTi kudiani dedaberi mivida mefesTan da eubneba:

_ Cemi wona oqro da erTi lamazi sadRvebeli momeci. waval,

wovinars moviparav da moviyvano.

mefem oqroc misca dedabers da sadRvebelic. dedaberi rom sa-

saxles miadga, anvaxi sanadirod iyo wasuli. movida, kari gaaRo,

SigniT Sevida. wovinari marto ijda da keravda. dainaxa Tu ara

dedaberi, joxi mouRera da gaagdo.

dedaberma Tavi Seacoda:

_ upatrono var, Semikedle, saxls dagilageb, fexs dagban, kerZs

mogixarSavTo.

bevrs emudara, magram wovinarma arafrad Caagdo misi Txovna.

anvaxis nadirobidan dabrunebis dro rom movida, dedaberi ke-

delTan moikunta da tyuili tirili morTo. anvaxi rom dainaxa,

axla mas dauwyo xvewna. vaJs Seebrala, xeli mohkida da saxlSi

Seiyvana.

wovinari eubneba:

_ eg dedakaci did ubedurebas SegvamTxvevs, gaagde, dakarge

aqedanao.

_ erTi sawyali dedaberia, aba ra zianis motana SeuZlia. dae,

erTi lukma puri amanac Wamos, ras daaSavebso, _ upasuxa anvaxma.

didxans iyvnen am `hosa~ da `aras~ ZaxilSi. bolos anvaxma ajoba

wovinars da dedakaci SeuSves saxlSi.

dedaberi dafacurda, yvelaferi swrafad daasufTava da Tavi

wovinari

Page 70: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

138 139

moawona. axali tanisamosi moutanes da Caacves. sadac TviTon Wam-

dnen, dedabersac iq aWmevdnen.

erT dRes, anvaxi sanadirod wasuli rom gaigula, dedaberi Se-

vida wovinarTan da uTxra:

_ ase rom giyvars qmari, ratom ar kiTxulob, risi SemweobiT gaw-

yvita amdeni jario?

rodesac daRamda da dasaZineblad dawvnen, dedaberi miipara da

maTi taxtis qveS SeZvra.

wovinari anvaxis sayelos xels ar uSvebs, ekiTxeba, raSia Seni Za-

lao?

_ Cemi Zala Cems xanjalSiao, _ upasuxa anvaxma.

dedaberi taxtis qveS yvelafers ismens da imaxsovrebs. col-

qmarma daiZina Tu ara, dedaberi samalavidan gamoZvra, anvaxs xan-

jali amoacala, waiRo da zRvaSi gadaagdo. anvaxi cocxal-mkvdari-

viT gaxda. wovinarma ki ifiqra, jer sZinavso da gareT gavida, zRvas

gaxeda.

dedaberi mielaquca qals:

_ modi, zRvis napiras gaviseirnoTo.

atara dedaberma, atara da wovinari sadRvebelTan miiyvana.

wovinarma gakrialebuli sadRvebeli dainaxa da gaocebulma

wamoiZaxa:

_ is ra aris, aseTi lamazio?

_ modi, axlos mivideT, vnaxoTo, _ uTxra dedaberma.

ase tyueb-tyuebiT miiyvana da Sig Casva. Semdeg dasZaxa:

_ aba, sadRvebelo, zRvis meore mxareze gamiyvaneo.

Tvalis daxamxamebaSi wiTeli mefis sasaxleSi gaCndnen.

mefem moindoma uceb gaSinaureboda wovinars, magram qalma axlos

ar gaikara _ vidre ormoci dRe ar gava, CemTan kacs ar movuSvebo.

axla eseni aq davtovoT da anvaxs mivxedoT. anvaxis Zmobilebs be-

Wdebma mouWires, daxedes _ gaSavebula. mividnen da ras xedaven,

hreReni miwasa Txris, simwris oflSi iwureba.

_ hreRen, ra vqnaTo? _ hkiTxes Zmebma.

_ kudianma dedaberma anvaxis xanjali gadaagdo: an zRvaSi Ca-

vardeboda, an varskvlavebs uwevda, an xmeleTze daecemoda, _

moZebneTo.

_ me waval da varskvlavebs gamovkiTxav xanjlis ambavs, Sen,

mwvane Zmao, xmeleTi movle, ukiTxavi aravin gauSva, Sen ki, Savo

Zmobilo, zRvis fskerze Caagelve cxeni, iqneba Tevzebma icodnen

rame. gavigoT visa aqvs xanjali, vipovoT da anvaxi gons moviyvano-

To, _ Tqva TeTrma cxenosanma.

amis Tqma da TeTri cxenosnis caSi aWra erTi iyo. mwvanem

xmeleTi Seajera, Savi cxenosani ki zRvis fskerze Cavida da Tev-

zebi Sekriba.

_ yvelani aq ariano? _ hkiTxa Saosanma Tevzebs.

_ ara, erTi gvaklia, avad ariso, _ miuges.

_ me movarCen, moiyvaneTo.

miuyvanes da naxa, rom Tevzs xanjali gverdSi hqonda garWobili.

Saosanma xanjali amoacala da uTxra:

_ roca gamojanmrTeldebi, Tevzebis mbrZanebeli gaxdebio.

im dRidan am Tevzs iSxans uwodeben.

Savi cxenosani megobrebTan xanjliT dabrunda. xanjlis mikare-

ba da anvaxis gaRviZeba erTi iyo.

_ es ra dammarTviao? _ ikiTxa gakvirvebulma.

Zmebma yvelaferi uambes, Sesxdnen cxenebze da miadgnen im

samefos, sadac wovinari iyo. daTqmuli ormoci dRec ile-

oda. wovinarisTvis saxeze ride CamoefarebinaT, eklesiaSi

wayvanasa da mefeze jvris daweras upirebdnen. wovinars sul

gzisken eWira Tvali _ egebis anvaxi da hreReni gamoCndnen

saidanmeo, Tu arada, gadawyvetili hqonda, eklesiaSi Sesvli-

sTanave daniT moekla Tavi. imedgadawurulma wovinarma erT-

xel kidev miixeda ukan da camde awvdili korianteli daina-

xa. uceb TeTrosanma Zmam moagelva cxeni, mefes TmebSi swvda

da varskvlavebs styorcna; Savosanma kudian dedabers staca

TmebSi xeli, zRvaSi CauZaxa da Tevzebis kerZad gaxada; mwvane

Zmobilma aqeT-iqiT gabneuli xalxi daaSoSmina, anvaxi ki wo-

vinarTan mivida da moexvia.

Seikriba xalxi. yvelas uxaroda urjuki mefisagan Tavis daR-

weva. didi ambiTa da pativiT gaaciles isini.

Zmebma anvaxsa da wovinars didi qorwili gadauxades.

eseni ewivnen TavianT sawadels, Tqvenca sweodeT Tqvens murazs.

Page 71: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

140 141

naxevara

iyo da ara iyo ra, iyo erTi qali. es qali Raribic iyo da uSviloc.

erT dRes cidan sami vaSli Camovarda. am qalma ori vaSli mTlianad

SeWama. mesame gakbiCa, nakbeCi akvanSi Cado, rweva dauwyo da nanac

umRera:

_ nana, Svilo, daiZineo.

ar gasula didi xani da qals sami vaJi eyola, ori sruli iyo, mesa-

me _ naxevari: cali mxari, cali yuri, cali fexi aklda.

erT dRes srulma Zmebma dedas uTxres:

_ dedi, gzaze dagvayene, wavalT, sarCos viSoviTo.

_ aba ra gzaze dagayenoT, Svilebo, ama da am adgilas erTi gvele-

Sapi cxovrobs, saxelad umbari hqvia. mTeli Cveni qveynis simdidre

im gveleSapma gazida, marto Cvens mefes uyurebs kargi TvaliT. Tu

Zali SegwevT, gaswiT da Cveni dovlaTi ukan daibruneT, sxva gza me

ar vicio.

biWebi maSinve wavidnen umbar gveleSapTan. naxevaram tirili

morTo:

_ dedi, mec wavalo.

_ miwa ki gagiskdeso, _ qoqola miayara dedam, _ Senc viTom nax-

ir-naxiro, wesierad aqac ver dadixar, iq ras izamo.

axla es naxevara Zma Sin davtovoT da im or Zmas gavyveT, vnaxoT,

ras izamen, sad wavlen.

iares, iares Zmebma da batebis mwyemss gadaeyarnen. miesalmnen

erTmaneTs. batebis mwyemsma hkiTxa:

_ biWebo, ukacravad xom ar viqnebi, rom gkiTxoT, saiT gagiwe-

viaTo?

_ saiT gagviwevia da umbar gveleSaps qoneba unda wavarTvaTo.

batebis mwyemsi eubneba:

_ or bats wavaCxubeb, Tu gaaSvelebT, gveleSaps moereviT, Tu

vera _ tyuilad nu gairjebiTo.

asec moiqca. Zmebma ver gaaSveles batebi.

mwyemsma uTxra:

_ biWebo, girCevniaT, ukan gabrundeT, Tqven gveleSapis mom-

revebi ara xarTo.

maT ar usmines, gza ganagrZes. iares, iares da erT menaxires ga-

daeyarnen.

_ sad midixarTo? _ hkiTxa menaxirem.

_ umbar gveleSaps oqro unda wavarTvaTo.

_ or xars wavaCxubeb, Tu gaaSveleT _ wadiT, Tu ara _ nu wax-

valTo.

Zmebma ver gaaSveles xarebi. arc menaxires usmines da ganagrZes gza.

iares, iares da axla SeSis mWrels Semoxvdnen. SeSis mWreli erT

did xes misdgomia, uWria, uWria, TiTqmis waqcevaze miuyvania, ma-

gram avad gamxdara da gaCerebula.

_ biWebo, dids rasme SehbmixarT, tyuilad midixarT, araferi

gamogivaTo, _ uTxra SeSis mWrelma Zmebs, magram amaT yuri ar aT-

xoves da umbar gveleSapisaken gaswies.

umbar gveleSaps sabrZaneblad erTi didi mindori epyra. cal

mxares sasaxle hqonda wamoWimuli. im mindorze wyali arsad iyo,

mxolod sasaxlis qvemoT, xevSi modioda erTi patara wyaro. momsv-

lels Tu moswyurdeboda, unda Casuliyo da xevSi daelia wyali.

umbar gveleSapi Zalian mdidari iyo. rasac sad moixelTebda,

Tavis saxlSi mihqonda. gveleSaps erTaderTi qali hyavda, saxelad

Sahmari erqva.

_ Svilo, erTi gaixede Cems miwaze raRac kacis CrdiliviT mo-

Cans, xom aravin modiso, _ uTxra umbarma Tavis qals.

qalma mindvris bolos maTken momavali ori kaci dainaxa.

_ wyalTan rom mivlen, Tvali kargad daiWire, xel-pirs qvemoT

daibanen da zeviT sufTa wyals daleven, Tu zemoT daibanen da qve-

viT mRvrie wyals daleveno.

qalma dainaxa, rom zeviT daibanes, qveviT ki mRvrie wyali da-

lies.

maSin gveleSapma Tqva:

_ movidnen, egeni Cemi tyveebi ariano.

miadgnen Zmebi umbar gveleSapis saxls da dauZaxes:

_ hei, umbar, gareT gamodi, viomoTo.

_ Sin SemodiT, Sorvas mogarTmevTo, _ gasZaxa umbarma.

Sevidnen Tu ara Zmebi, umbarma xeli hkra, orTaveni ormoSi Cayara

da zemodan wisqvilis qva daafara.

Page 72: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

142 143

axla eseni ormoSi davtovoT da Cvens naxevaras davubrundeT.

naxevara Zmebs gaetira, dedasac evedra _ gamiSvio, bolos Zali-

an rom moabezra Tavi, dedam gauSva. gaudga umcrosi Zma gzas. midis,

midis da Semoxvda batebis mwyemsi. gamarjoba uTxres erTmaneTs.

_ sad midixaro? _ ekiTxeba mwyemsi.

_ Zmebs unda davexmaro da umbar gveleSaps qoneba wavarTvaTo.

_ Tu imaTa hgevxar, nu waxvalo.

mwyemsma batebi waaCxuba. naxevaram cali xeliT gaaSvela, mere

orive moiqnia da mTas Semostyorcna.

_ wadi, Sengan raRac imediao, _ eubneba batebis mwyemsi, _ ra-

sac orma saR-salamaTma vaJkacma veraferi mouxerxa, Sen cali xe-

liT moagvareo.

naxevaram gza ganagrZo. miadga menaxires. waCxubebul xarebs

batebze uaresi dRe daayena da axla SeSis mWrelTan mivida.

_ Tu RmerTi gwams, xeli wamaSvele, es xe momaWrevine da mere wa-

dio, _ uTxra SeSis mWrelma.

naxevara ganze gadga. xes cali xeli wahkra da waaqcia.

_ wadi, ueWvelad gaimarjveb, rasac orma saR-salamaTma vaJkac-

ma najaxiT veraferi daaklo, Sen cali xeliT mouareo.

wavida biWi da umbaris samflobelos Tavs dauara.

_ Sahmar, erTi gaxede, Cems miwaze, mgoni, kacis Crdili daecao,

_ uTxra umbar gveleSapma Svils.

qalma gareT gaixeda:

_ mami, aqeT momaval kacsa vxedavo.

_ Tvali daiWi, qvemoT daibans da zemoT dalevs wyals, Tu zemoT

daibans da qvemoT dalevso.

gogom dainaxa, rom mgzavrma qvemoT daibana da zemoT wyali da-

lia.

_ maS, Cemi aRsasrulis dRe mosulao, _ uTxra umbar gveleSapma

Svils.

naxevara miadga umbaris kars da dauZaxa:

_ gareT gamodi, viomoTo.

_ Sin Semodi, Sorvas mogarTmevo, _ gamosZaxa umbarma.

_ ukeTurTan Sorvas ara vsvam, mirCevnia, gareT gamoxvideo.

umbars gulSi SiSi Seepara, gamovida da eubneba:

_ jer me mogiqnev xmalsao.

_ egre iyoso!

moiqnia umbarma xmali, magram viTomc araferi, naxevaras Tvalic

ar dauxamxamebia.

jeri naxevaraze midga, mouqnia gveleSaps xmali da Tavi gaagde-

bina.

umbari rom mokla, naxevaram Sahmars uTxra:

_ miTxari, Cemi Zmebi sad arian da mamaSens oqroebi sada aqvs

Senaxuli, Torem Sen uaresi dRe mogeliso.

Sahmarma uTxra:

_ mec Semomkari eg xmali, Cemi Tavi mamaCemis gvams daecema, xe-

lebi _ oqroebs, fexebi ki _ Sens Zmebsao.

_ sikvdils _ dajereba ar girCevniao?

_ rom dagijero, Seni Zmebi orives dagvxocaven, ganZs waiReben

da wavlen. modi, ase vqnaT. me sadme dammale, Seni Zmebi ki ormodan

amoiyvaneo.

naxevaram Sahmari damala, cocxal-mkvdari Zmebi ormodan amoi-

yvana da moasuliera. Zmebma xurjinebi oqroTi daavses.

ufrosma Zmebma erTmaneTs gadauCurCules:

_ es Cveni Zma kvexniT agviklebs, calxelam amdeni ram SevZelio.

modi, ormoSi CavagdoT, waviRoT oqro da wavideTo.

marTlac, hkres xeli naxevaras, Caagdes ormoSi, TviTon ki oqro

wamoiRes da wamovidnen. bevri iares Tu cota iares, erT mindorze

gavidnen, Zili moeriaT da daiZines.

eseni aq davtovoT da naxevaras davubrundeT.

umcrosi Zma ormoSi ijda da TavSi sul is utrialebda, Zmebma

rogor gamimeteso. ewvala, ewvala, magram ormodan ver amovida,

bolos Sahmars dauZaxa, Svela sTxova da misi daxmarebiT, rogorc

iqna, amovida:

_ Cemi Zmebi saiT wavidneno? _ hkiTxa qals.

_ me ra vici, oqro waiRes da wavidneno.

_ Sahmar, colad gamomyvebio?

_ aba meti ra jani maqvs, gamogyvebio.

qal-vaJma carieli xurjini aiRo da gaswia, gavidnen mindorze.

ufros Zmebs jer isev eZinaT. amaT oqro gadmocales TavianT xur-

Page 73: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

144 145

jinSi, samagierod, Zmebs xurjinebSi fune Cauyares da piri moukres.

wavidnen da daimalnen.

Zmebma gaiRviZes, xurjinebi wamoikides da saxlisaken gaswies. av-

idnen saxlis banze da dedas dauZaxes:

_ dedi, xaliCa gaSale, oqro unda CamovyaroTo.

_ ras matyuebTo.

_ ar gatyuebT, marTals geubnebiTo.

dedam xaliCa gaSala, magram oqros nacvlad fune Camocvivda. ga-

javrebulma dedam Svilebi gomurSi Seyara da kari Cauketa.

_ e, mand nexvSi eyareniT, rom meored aRar gabedoT Cemi motyue-

bao.

naxevaram ki xurjini wamoikida, zogi oqro gzadagza daariga,

zogic Sin miitana, avida banze da dedas CamosZaxa:

_ dedi, xaliCa gaSale, oqros Camovyrio!

_ mexi ki dageces, Senma Zmebma ra moitanes, naxevaras ra unda mo-

getanao!

_ gaSale da gaSaleo, _ dauJina biWma.

rogorc iyo gaaSlevina xaliCa da zed oqro Camoyara. deda si-

xaruliT cas ewia. naxevara Sin Sevida da ikiTxa:

_ Cemi Zmebi ar mosulano?

_ movidnen, ase da ase moiqcnen da gomurSi Sevyareo.

_ wadi da aq moiyvaneo.

naxevaram moiyvana Zmebi da oqro Suaze gauyo.

_ waiReT es oqro da wadiT am saxlidan, TvaliT aRar meCvenoTo.

Zmebi wavidnen saxlidan.

dedam naxevara Zmas puri gamoucxo. biWma uTxra:

_ dedi, me marto ara var, puris Wamaze Cems daniSnulsac dau-

Zaxeo.

dedas gaukvirda:

_ vin aris Seni daniSnulio?

_ umbar gveleSapis qali Sahmario.

_ ras ambob, Svilo, is rom saxlSi Semoiyvano, xeirs ar dag-

vayriso.

_ Sen rac ginda, isa Tqvi, Cven erTmaneTs sityva miveciT da ar

vumtyunebo, _ daiJina naxevaram da Sahmari colad daisva. col-

qmars Svili bevri eyola, magram arc erTi ar SerCaT. naxevaram

raRac eWvi aiRo, daimala da dainaxa, rom Sahmarma Tavisi axal-

Sobili SeWama. adga naxevara da iqve mokla coli, mere waiRo da

damarxa.

Semdeg erTi Raribi gogo iTxova. qorwili gadaixades da tkbi-

lad da bednierad cxovrobdnen.

uqnara

iyo erTi mdidari kaci. am kacs erTi vaJi hyavda. vaJi rom

wamoezarda da Cvidmet-Tvrameti wlisa gaxda, daaqorwina, colad

erTi Zalian Wkviani gogo mouyvana.

ramdenime weli rom gavida, mama gardaicvala. vaJs erTi cudi

Cveuleba dasCemda: zamTar-zafxul Toneze ijda da mainc gaiZaxo-

da: gaviyineo!

erTxel biWis coli wavida da mezoblebs SesCivla: Cemma kacma

mamiseuli qoneba SeWama, axla dRedaRam Toneze zis, Zirs veRar

Camogviyvania, saxlSi ki namceci puri ar gviZevs. ra vqna, ra wyalSi

Cavvarde, aRar vicio.

mezoblebma urCies: wadi, CamiCi iyide, Tonidan karis diremde

dayare, Sen ki iqve daimale. CamiCs rom dainaxavs, iqneba Wama dau-

wyos, Sen kidev karebis gamoketva moaswroo. ramdenic ar unda ge-

mudaros, ar gauRo, sadac wava, dae, wavideso.

iyida colma CamiCi da moitana, dayara Tonidan oTaxis karamde,

TviTon ki daimala. qmarma TonesTan mobneuli CamiCi rom dainaxa,

xeli gaiwoda da nel-nela Wamas Seudga. xeli rom aRar miuwvda,

Tonidanac ikadra gadmosvla da ase wakuzulma Wama-WamiT kare-

bamde miaRwia. diresTanac rom mohkra CamiCs Tvali, gareT gamovida

da axla imas miubrunda. colma moaswro da kari magrad gamouketa.

qmarma vai-uSvelebeli atexa: _ vaime, momeyina fexebi! vaime, momey-

ina fexebi, dedakaco, kari gamiReo!

colma gamosZaxa: geyofa nebivroba, wadi, mideq-modeqi, samuSao

iSoveo!

_ qalo, gaviyine kaci, sad unda wavideo!

Page 74: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

146 147

_ am gagania zafxulis dRes ram gagyina, wadi, samuSao moZebneo!

imedi rom gadaiwyvita, qmari gzas daadga. xedavs, gzaze erTi

TavSali gdia. Turme nu ityviT, is TavSali xelmwifis qalisa

ara yofila?! Tavisi ormoci pirisfareSiT baRSi saseirnod rom

gamosula, TavSali mouxsnia da totze gadaukidia. qars kidev

moutacnia da am mxareSi gadmougdia. qmarma TavSali cols miu-

tana da eubneba:

_ dedakaco, naxe ra vipoveo!

colma gamoarTva TavSali, gasijna, naxa, rom xelmwifis qalisaa

da qmars uTxra:

_ es TavSali xelmwifes miutane, erTi-or maneTs mainc gaCuqebso.

aiRo kacma TavSali da ukan gabrunda. waiRo erT mofarebul

adgilas, qaRaldSi gaaxvia da kldis napralSi SeCurTa. oriode

nabijiT rom gamoscilda im adgils, xelmwifis dalalis Zaxili

Semoesma:

_ vinc xelmwifis qalis TavSals ipovis, jildod ocdaxuT ma-

neTs miiRebso!

kaci mivida dalalTan da eubneba:

_ TavSali me vipoveo.

_ momeci da dagasaCuqrebo.

_ Sen rad unda mogce, waval da xelmwifes me TviTon mivutano.

oriveni xelmwifes eaxlnen. dalalma xelmwifes uTxra, TavSali

amas upoviao.

_ wadi, momitane da saCuqars mogcemo, _ ubrZana xelmwifem

uqnaras.

_ ra unda mogitano, TavSali sada maqvso!

_ aba, maS risTvis moxvedio?!

_ mkiTxavi var da, Tu movindome, danakargs mkiTxaobiT vipovio.

_ Tu asea, imkiTxave, vnaxoT, ra gamovao.

kacma xelmwifes xelis gulze daxeda da Tqva:

_ TavSali ama da am adgilas kldis napralSi iqnebao.

xelmwifem kaci afrina mosatanad, Tan uqnaras eubneba:

_ Tu marTali gamodeqi, did jildos miiRebo.

amasobaSi dalalma TavSali moitana.

gaocebuli xelmwife uqnaras eubneba:

_ brZeni mkiTxavi yofilxar, aqamde sad iyavi, Seni saxeli

rom ar gamigoniao!

_ me erTi sawyali kaci var, Cems saxels saidan gaigonebdio.

_ TveSi ocdaxuT maneTs giniSnav, ramdenic genebos Wame, svi da

iqeifeo!

kaci Sin wamovida da cols Soridanve miaZaxa:

_ momilocavso!

_ ha, ra iyo, ras milocavo? _ ekiTxeba coli.

_ ra unda iyos, TveSi ocdaxuT oqros miviRebT xelmwifisagan.

karg Wama-smasa da dros tarebas ra sjobiao!

_ naxe, erTma muWa CamiCma rogor dagaWkvianao, _ eubneba coli,

_ Tonidan rom ar gadmodiodi da gaviyine, gaviyines gaiZaxodi,

axla aRara gcivao!

aTiode dRis Semdeg xelmwifem daibara uqnara:

_ modi, baRSi gaviseirnoTo.

baRSi rom Cavidnen, xelmwifem uqnaras gamocda moindoma, _

erTxel kidev gamogcdi, vnaxoT, ra brZeni brZandebio.

xelmwifem uCumrad vardi mowyvita, muWSi damala da uqnaras

eubneba:

_ ha, muWaSi ra maqvs, gamoicani, Torem Tavs wagaclio!

uqnaram gaifiqra, axla ki damRupa im Cemma colmao da sinanu-

liT Tqva:

_ ee, vardo, Sen ra giTxario!

uqnaras cols vardo erqva Turme.

xelmwifem muWa gaxsna da hkiTxa:

_ rogor gamoicani, rom vardi meWirao.

_ brZeni var da gamovicanio!

_ raxan aseTi brZeni yofilxar, TveSi ocdaaT oqros dag-

iniSnavo!

gavida kidev aTiode dRe. Svidma kacma xelmwifis saWurWle ga-

texa da TiTom TiTo tomara oqro waiRo.

xelmwifem Cveni uqnara daibara da uTxra:

_ an qurdebs ipovi, an Tavs gamoemSvidobeo!

_ ormoci dRe vada momeci da vipovio.

xelmwifem misca ormoci dRe vadad.

Page 75: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

148 149

dabrunda uqnara Sin. Tav-pirSi icems da Tan cols sayvedure-

biT avsebs:

_ Tu ram ubedureba mWirs, Sengana mWirs! xelmwifis saWurWle

gautexiaT. damibara da miTxra, qurdebi Tu ar gipovia, Tavs waga-

clio. me saidan unda vupovo?! Cqara puri maWame, cotas waviZineb

da aqaurobas gaveclebi, gadavikargebi sadmeo.

colma Svidi kvercxi mouxarSa qmars, miutana da win dauwyo.

swored am dros qurdebi uqnaras saxlis saxuravze amZvrali-

yvnen: xelmwifis brZaneba gaegoT da yuris gdebas apirebdnen,

mkiTxavi Cvenze rames ityvis Tu arao. eqvsi qurdi ganze ijda,

meSvide ki sakvamurTan miyuJuliyo. CamiCumi ar ismoda. is iyo

meSvide qurdma adgoma daapira, rom uqnaras naTqvami moesma:

_ es erTio.

qurdi gaocda, Tavis amfsonebTan mivida da Seatyobina,

yvelaferi gaugiao.

axla meore qurdi mivida sakvamurTan. uqnaram amasobaSi meore

kvercxi SeWama da Tqva:

_ esec meoreo.

ase Svidive qurdi cal-calke mivida da darwmunda, rom brZenma

imaTi misvlac gaigo da wasvlac. moilaparakes, Cavidnen da karze

miukakunes. uqnara gareT rom gamovida, Svidive fexebSi Cauvarda,

Seevedrnen:

_ caSi maRali RmerTia da miwaze Sena yofilxar, dagvifare,

xelmwifis saWurWle Cven gavtexeTo!

_ raxan aRiareT danaSauli, xelmwifesTan aRar gagamxelT, vi-

tyvi: mkiTxaobiT vipove-meTqi. axla ki wadiT, erTi tomara oqro

TqvenTvis daitoveT, eqvsi aq momitaneTo!

gauxardaT qurdebs da wavidnen, moaTries eqvsi tomara oqro da

uqnaras binaSi daawyves. dila gaTenda Tu ara, uqnara xelmwifes eaxla:

_ dRegrZeloba Cvens xelmwifes! oqro vipove, tomrebi CemTan

awyvia, kaci gagzavne, rom wamoiRono.

gaocebulma xelmwifem hkiTxa:

_ vada ormoci dRe mTxove da wuxelve rogor ipoveo?!

_ wuxelve vimkiTxave da vipove, ormoci dRe riRasTvis mey-

urebinao.

Page 76: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

151

maSin xelmwifem uTxra:

_ im oqrodan sami tomara Seni iyos, me oTxic meyofao.

waiyolia uqnaram saxlSi kacebi da xelmwifesTan oqro gamoata-

na. xelmwifem ki SeuTvala:

_ raxan aseTi brZeni yofilxar, TveSi ormoci oqro Senze alali

iyoso.

amis Semdeg uqnaram cols uTxra:

_ bedma samjer gamiRima da gadavrCi, TveSi ormoci oqro kidev

sxva aris. unda rame movifiqroT, rom rac viSove SevirgoTo.

_ ra movifiqroTo?

_ Tavi rom moviavadmyofo da vTqva, sibrZne senma wamarTva-

meTqi, Sen ras ityvio?

_ kargi, ase moviqceTo, _ daTanxmda coli. gauSala qmars log-

ini da Caawvina.

xelmwifes ambavi miuvida, Seni brZeni dasneulebulao.

ramdeni mkurnalic ar gaugzavna xelmwifem, veravin veraferi

gaawyo. maSin adga da Tavis fexiT wavida sanaxavad. uqnaram Tvali

uyo da oTaxidan yvela gavida, xelmwifesTan marto datoves. xelm-

wife ekiTxeba:

_ ra gWirs, amdenma mkurnalma rom veraferi gaigo?

_ xelmwifis dRegrZelobam, avi sulebi gadamekidnen! xelmwifis

vneba gvinda da raze ar gvanebeb, gaWirvebaSi rada Svelio. es ram-

deni Ramea Seikribebian xolme da cemiT sulsa mxdian. amdeni cema-

tyepisagan goneba davkarge, Wkuaze SeviSale, sibrZnis natamalic

aRar SemrCao.

xelmwifem daamSvida:

_ ara uWirs ra. eg ambavi Cvens metma aravin icodes, Sen Tavi

Zveleburad geWiros da mec TveSi ormoc oqros ar mogiSlio.

xelobas oqros fasi aqvs

iyo da ara iyo ra, iyo erTi Zalian mdidari xelmwife. es xelm-

wife zogjer Tavisi nazir-vezirebisagan uCumrad gadaicvamda

xolme Raribul tansacmels da kari-kar dadioda, xalxi Cemze

uqnara

Page 77: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

152 153

ras ambobs, unda Sevityoo.

erTxelac, erT sofelSi erT lamaz gogos mohkra Tvali. gogo

iyo iseTi, mnaxveli ityoda: arc Wama minda, arc sma, oRond am ler-

wamtanas axlos mamyofao!

xelmwife Sin dabrunda Tu ara, nazir-vezirebs ubrZana:

_ mavan sofelSi, mavani gogo momewona, gaswiT da uTxariT, xe-

lmwifes undixar-Tqo!

wavidnen nazir-vezirebi xelmwifis naTqvam sofelSi. gogos ded-

mama naxes da Seatyobines, xelmwifes Tqveni qali colad undao.

im gogos mama erTi Rarib-Rataki kaci iyo da ar daujera nazir-

vezirebs, matyuebTo. bolos, bolos, bevri xvewna-mudaris Semdeg,

rogorc iyo, aTqmevines:

_ xelmwife Tu brZanebs, Cven raRa gveTqmiso, _ da Svils miub-

runda, _ aba, Svilo, es xalxi xelmwifis davalebiT Sens saTxovne-

lad mosula, ra vqnaT, rogori pasuxi mivceTo.

_ xelmwife risi moxeleao? _ ikiTxa gogom.

dedam dautatana:

_ gogo, gagiJdi, xelmwifes xeloba rad unda, isedac qveynis ba-

ton-patronia, rasac moisurvebs imas gaakeTebs, rasac unda imas

ityviso!

_ arao, _ gajiutda gogo, _ Cemma kacma erTi ram xeloba mainc

unda icodes, ise colad ar gavyvebio.

nazir-vezirebi wavidnen da xelmwifes moaxsenes, rac Tavisi

yuriT moismines. xelmwife gaocda. raRas izamda? aiRo da qalis

gulisTvis erTi ioli xeloba _ xaliCebis qsova Seiswavla. mere

erTi kargi xaliCa moqsova da Tavis sabedos gaugzavna. gogos Za-

lian moewona namuSevari, ded-mamas gamoeTxova da nazir-vezirebs

xelmwifesTan gahyva.

xelmwifem Svidi dRe da Svidi Rame iqorwila. qorwilis Semdeg

didi brwyinvalebiTa da pativiT cxovrobdnen.

oriode weli rom gavida, xelmwifem winandeburad Raribuli sa-

mosi gadaicva da Tavisi qveyana moiara, xalxi Cemze ras ambobso.

erTic vnaxoT da, xelmwife avazakebs ar CauvardaT xelT! roca

gaiges, es kaci xaliCebis ostatiao, adgnen da erT didebuls mi-

hyides.

didebulma ki bnel oTaxSi Seagdo, misca matyli, saCeCeli da

ubrZana xaliCa momiqsoveo. xelmwifem iseTi xaliCa mouqsova, mTe-

li qveyana rom SemogearaT, imis badals versad naxavdiT. erTxel

im didebuls colma uTxra:

_ kaco, modi erTi xaliCa movaqsovinoT, xelmwifes saCuqrad wa-

vuRoT, iqneb didi fuli mogvceso.

gaugona didebulma cols, mivida xaliCis ostatTan da ubrZana:

_ minda, xelmwifes ZRveni mivarTva da erTi kargi xaliCa mo-

miqsove. icode, iseTi unda iyos, mTel duniaze imis badali ar

moipovebodes; xelmwifis darbazSi rom gavSalo, iotisodena arc

meti unda movides, arc naklebio. Tu moqsov, moqsov, Tu ara da

Tavs wagaclio!

xaliCis ostatma guliT gaixara, magram ara SeimCnia ra. aba, raRa

Tqma unda, xelmwifem Tavisi darbazis sigrZec icoda da ganic.

moqsova xaliCa da erT SeumCnevel adgilze cols dauwera: gas-

aWirSi var da miSveleo. ise ki dawera, rom dedoflis meti veravin

waikiTxavda.

didebuls xaliCa moewona, aiRo da sasaxleSi waiRo. nazir-

vezirebma dedofals Seatyobines, xelmwifisaTvis ZRvnad xaliCa

moutaniaTo.

dedofalma xaliCa darbazSi Seatanina, gaaSlevina da ras xedavs:

iotisodena arc metia da arc naklebi. guli autokda da xaliCa

yovel mxriv daaTvaliera; kargad rom daakvirda, erT kunWulSi

warwera dainaxa. waikiTxa da gaigo, rom xelmwife gasaWirSia. brZa-

na: am xaliCis momqsovi axlave saR-salamaTi aq momgvareTo!

dedofalma nazir-vezirebi didebuls gaayola. xelmwife im bnel

oTaxSi jdomiT ise Secvliliyo, sakuTarma nazir-vezirebma ver

icnes. waiyvanes abanoSi, kargad dabanes, axal tanisamosSi gamoaw-

yves da dedofals mihgvares. sanam dedofalTan Seiyvandnen, dide-

bulma daariga, sasaxleSi ase dadeqi, Tavi ise daukari, esa Tqvi,

isa Tqvio. erTi sityviT, yvelaferi aswavla, xelmwifesTan rogor

unda moqceuliyo.

sasaxleSi Sevida Tu ara xelmwife, dedofalma maSinve icno da

gadaexvia.

_ marTali giTqvams, qalo, _ eubneba xelmwife, _ ubralo xe-

Page 78: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

154 155

lobis codna xelmwifobas sjobnebiao!

xeiri da gaxareba Cvena, Sari da xaTabala mtersa.

sami Zma

iyo da ara iyo ra, iyo erTi xelmwife. im xelmwifis qveyanaSi erTi

suleli dedakaci cxovrobda, hyavda sami vaJi: erTi miwis muSa iyo,

meore _ mebaRe da mesame kidev feiqari.

erT weliwads am xelmwifis qveyanaSi didi, iseTi didi SimSilia-

noba Camovarda, meti aRar SeiZleboda. lukma ra aris, lukma pu-

risTvis xalxi erTmaneTs Tav-pirs amtvrevda da imasac ver Sou-

lobda.

erTxel xelmwifis aqlemi daikarga; am suleli dedakacis Svi-

lebma daiWires da saxlSi waiyvanes. Svilebma icodnen, imaT dedas

enaze araferi daadgeboda, wavidoda da xelmwifes etyoda yvela-

fers. daRondnen, ra vqnaTo, bolos deda sapatarZlod morTes, sa-

xeze ride Camoafares, waiyvanes, oTaxis kuTxeSi daayenes da uTx-

res:

_ dedi, meored gaTxovebT, es aqlemi mayrionis mosvlamde unda

davklaT, rom pur-marili gavumzadoTo.

dakles aqlemi, gaatyaves, gaakeTes yaurma, rac darCa imiT kidev

kodebi aavses da ise damales.

amasobaSi xelmwifem kacebi daagzavna: dakarguli aqlemi mipove-

To! xelmwifis xalxma mTeli qveyana moiara da am giJi dedakacis

vaJebs miadga. ufrosi Zma gaxurebul xvna-TesvaSi iyo.

_ Zmobilo, aq sadme aqlemi xom ar daginaxavso? _ ekiTxebian.

_ vera xedavT, miwasa vxnavo! _ aman Tavi ise moaCvena, viTom giJia.

_ Cven aqlems gekiTxebiT, Sen kidev _ vxnavo?! magas xom Cvenca

vxedavT. aqlemisa Tu ici rame, isa Tqvio.

_ ara, xan erT dRiursa vxnav, xan ki _ orsao.

_ Cven aqlems gekiTxebiT, aqlems! oTxfexasa da oryuras, kiser-

moRrecil aqlems, arsad ginaxavso? _ gaumeores kiTxva.

_ jer movxnav, mere davTesav da movrwyav kidevaco.

xelmwifis kacebma erTmaneTs gadaulaparakes: am damTxveulisa-

gan veras gavigebT, meore ZmasTan wavideT, iqneb iman mogvces ri-

giani pasuxio.

wavidnen mebaResTan. xedaven, kakalsa bertyavs.

_ Zmobilo, xelmwifis aqlemi daikarga, iqneb sadme ginaxavso? _

ekiTxebian.

_ brmebi xarT Tu ra aris, vera xedavT, kakalsa vbertyavo? _

amanac Tavi moigiJiana.

_ Cven xelmwifis aqlems gekiTxebiT, xelmwifis aqlemi xom arsad

daginaxavso?

_ xan iseTi weli gamoereva, rom as cal kakals maneTad vyidi,

xanac iseTi, rom _ orad. wels gaaCniao.

_ kaco, Cven erTs gekiTxebiT, Sen meores gaiZaxi, yru xar Tu ra

ariso?!

_ es xe jer pataraa. didi baRis TavSi midgas. imas mere davberty-

avo.

xelmwifis kacebma ifiqres: es kidev imaze meti gadareuli yo-

fila, aba, amaT saxlSi wavideT, iqneba umcrosma Zmam mainc icodes

rame da gviTxraso.

mividnen umcros ZmasTan da eubnebian:

_ xelmwifis aqlemi dagvekarga, Zmobilo, Tu sadme ginaxavs, Tqvi

da samaRariCos miiRebo.

_ Tvali kargad gaaxileT, vera xedavT, vqsovo?! _ amanac ufro-

si ZmebiviT Tavi moisulela.

_ kaco, ras mied-moedebi. Cven aqlems gekiTxebiTo.

_ ho, iseTi dReebic gamoereva, roca mTel Tofsa vqsov; iseTic,

roca naxevarsac ver vaswreb, gaaCniao.

_ Zmobilo, xom ar gadareulxar?! Cven ras gekiTxebiT, Sen ki

vqsovo, gaiZaxi!

_ iafobas Tofi eqvsi abazi Rirs, Zvirobas _ rva abazi, xan ki

ori maneTico.

xelmwifis kacebma Cailaparakes:

_ es Zmebze uaresi yofila. amaT dedasTan mivideT, iqneba swori

pasuxi man mogvceso.

wavidnen da amaT giJ dedas hkiTxes, xelmwifis aqlemi xom ar gi-

naxavso.

Page 79: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

156 157

_ rogor arao, _ upasuxa, _ Cemma biWebma moiyvanes, dakles,

kargi yaurma gaakeTes da rac darCa, Seinaxeso.

_ eg rodiso?

_ roca me gasaTxovari viyavi da daniSvnas mipirebdneno.

xedaven kacebi, rom deda Svilebze uaresi giJi gamodga da aqle-

mis Zebnas Tavi mianebes. dabrundnen xelmwifesTan da moaxsenes:

_ davwydiT, daviqanceT aqlemis ZebniT, magram versad miva-

geniTo.

brZeni feiqari

iyo erTi xelmwife. erTxel am xelmwifes Sori qveynidan moci-

quli mouvida, xelmwifis taxts Semouara da xmis amouReblad iqve

Camojda.

xelmwifem am mociqulisa rom veraferi gaigo, daibara nazir-ve-

zirebi, mecnierebi da ambavi imaT gamohkiTxa, magram verc imaT axs-

nes es ucnauri saqcieli.

mixvda xelmwife, Tu Tavis qveSevrdomebSi erT iseT brZens

ver ipovida, vinc am kacis saqciels axsnida, Tavi moeWreboda da

brZana:

_ pasuxis gamcemi Tu ar mogigvriaT, yvelas dagxocavTo.

SiSiT akankalebuli kariskacebi kardakar dadiodnen brZenis sa-

Zebnelad. iares, iares da bolos erT saxlSi Sevidnen, saxlSi Ze-

xorcieli ar WaWanebda, mZinare bavSvis akvani ki idga da TavisiT

irweoda. gaocebuli kacebi meore oTaxSi gavidnen, iqac aseTive

meore akvani naxes. kacebi axla banze avidnen. banze xorbali iyo ga-

saSrobad gafenili, iqve wkepla erWo, TavisiT qanaobda da Citebs

afrTxobda.

aq raRac ambavi unda iyoso, Tqves xelmwifis kacebma da patrons

Zebna dauwyes. bolos naxes, rom erTi feiqari misjdomia dazgas da

qsovs. erTi Zafi maqos erT boloze gamoubams, meore _ meoreze.

erTi kidev saCeCelze. qsovis dros ZafebTan erTad wkepla da akva-

nic irxevian.

modi axla da Sen am kacs feiqari dauZaxe, namdvili brZeni kia da!

xelmwifis kacebma ifiqres, im mociqulis saqcielis gamgebi Tua

vinme, es ariso da uTxres:

_ Zmobilo, adeqi xelmwifesTan wavideT. xelmwifes erTi kaci

mouvida, taxts xmisamouRebliv wre Semouara, dajda da ase usity-

vod elodeba pasuxs. kaciSvilma ver gaigo, ra unda. Tu Sen amoxsni,

xelmwife didad dagasaCuqrebso.

feiqari cotas Cafiqrda, Semdeg aiRo ori koWi, erTi varikac

waiyvana da xelmwifis kacebs Tan gahyva.

ucnobi mociquli isev ise usityvod ijda da icdida. feiqarma

jibidan koWebi amoiRo da am mociquls win dauyara. mociqulma pa-

suxad erTi muWa qeri moabnia miwaze. feiqarma maSinve varika gauSva

da mTeli qeri erT wamSi aakenkina. mociqulma es rom dainaxa, maSin-

ve guda-nabadi aikra da uCumrad gacilda iqaurobas.

xelmwife da misi nazir-vezirebi feiqars miscvivdnen, es ra sao-

cari ambavi vnaxeTo.

feiqarma xelmwifes moaxsena:

_ mag kacma Sen taxts gars imitom Semouara, rom ecnobebina: Cemi

xelmwife modis da mTel qveyanas gaJletiT emuqreba, daemorCi-

lebiT, Tu oms gaumarTavTo? me koWebi rom gadavuyare, gavagebi-

ne: Tqven CvenTan SedarebiT bavSvebi xarT, omi sad SegiZliaT, amiT

iTamaSeT-meTqi. iman qeris marcvlebiT miTxra, aseTi uricxvia Cve-

ni laSqario. mec varika mivuSvi qeris asakenkad. gaige, Cveni erTi

meomari Tqvensas aTass ajobebs-meTqi.

xelmwifem didi pativi sca feiqars da misi vezirad dasmac ki ga-

nizraxa, magram feiqarma uari uTxra:

_ CemTvis feiqroba gacilebiT meti pativia. erTi Txovna ki me-

qneba, xelmwifis dRegrZelobam: feiqari iqneba Tu mexamle, yvela

kacad migaCndes da ar dagaviwydes, Sens ymebs Soris mag nazir-vezi-

rebze ufro Wkviani kacic moiZebnebao.

tyuils mokle fexebi aqvs

iyo da ara iyo ra, iyo erTi sacodavi, dRiuri lukmapuris maT-

xovari col-qmari. mTeli imaTi sarCo-sabadebeli erTi qaTami iyo

Page 80: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

158 159

da isic iseTi, win mimavals dasakortnad ecemoda, ukan momavals

brWyalebiT umaspinZldeboda. didi ubeduri ram iyo es qaTami.

imis SiSiT imaT ezoze verc kaci gaiWaWanebda da verc pirutyvi

gaivlida.

aevsoT soflelebs moTminebis fiala da wavidnen saCivlelad

mamasaxlisTan. am mamasaxlisma qaTmis patroni daibara da ubrZana:

an dakali, an sadme daamwyvdieo. patronma qaTami dasaklavad ver

gaimeta, waiyvana da beRelSi Seagdo. beRlis kari magrad gamoketa,

buxari amoqola, yvela xvreli amolesa da saxlSi dabrunda.

gavida erTi dRe, ori dRe, erTi kvira, ori kvira... erTi sityviT,

_ mTeli Tve. am qaTmisaTvis arc sakenki dauyriaT, arc wyali dau-

dgamT. ra aris, iqneb TavisiT mokvdes da davisvenoTo. erTxelac

am kacs Tavisi qaTami gaaxsenda.

_ dedakaco, _ eubneba cols, _ ratom ar ikiTxav, ra daemarTa

Cvens qaTams? iqneb mokvda kidevac, ayroldeboda, waval vnaxav, ga-

davagdeb mainco.

_ kargio, _ daeTanxma coli, _ wadi, naxe da, Tu mkvdaria, Sors

gadaagdeo.

wavida es kaci, gamoaRo beRlis kari da ras xedavs: beReli Weram-

de savse ar aris kvercxiT! gaxarebuli kaci gaiqca da es ambavi

maSinve cols axara. col-qmarma daiTiTova kalaTebi da kvercxi

TavianT kaloze gadazides. gadazidvas rom morCnen, Seabes kevri

da kalo galewes. ase lewes sadilobamde. kvercxi kvercxze imsx-

vreoda... mamlayinwebi aqeT gamodiodnen, varikebi _ iqeT.

is iyo lewvas amTavrebdnen, rom uecrad xedaven _ erTi kver-

cxidan bati gamoxta da mirbis! patronma amden mamlayinwasa da va-

rikas Tavi mianeba da bats gamoekida dasaWerad. sdia, sdia, karga

xans sdia. bolos dainaxa, es bati erT kacs dauWeria, kevrSi Seubia

da kalos alewinebs.

_ ee, Zmao, _ eubneba, _ eg bati kevrSi rom Segibams, rogor iq-

nebao!

_ me ra vicodi, rom Seni iyo, Tavisi fexiT movida, upatrono me-

gona, mec aviRe da kevrSi Sevabi. aha, Zmao, waiyvane es Seni bati da

esec ori xalvari xorbali magis safasurio.

kacma im xorbliT tomrebi aavso, ahkida bats da gamoswia sax-

lisaken. movida Sin, Camoxsna bats tomrebi da xedavs, bats zur-

gi gadayvlefia, daiarebia. daibna col-qmari. ai iqiT, ai, aqeT, am

mezoblis karze daakakunes, im mezobels miakiTxes, magram wamali

versad iSoves. bolos bevri rom irbines da gamoikiTxes, erTi kaci

eubnebaT: magis wamali nigozia. nigvzis zeTi rom wagesvaT, maSinve

mourCebodao.

saubedurod, imaT qveyanaSi kakali ara xarobda. aqeT ecnen, iqiT

ecnen, nigozi versad iSoves. bolos erT dedabers miagnes.

_ dedi-jan, Seni Svilebis mzegrZelobam, nigozi geqneba sadme

gadanaxuli, mogveci, Cvens bats iaraze wavusvamT da mourCebao! _

Seevedrnen.

_ Svilebo, _ uTxra dedaberma, _ Cems pataraobaSi mamam indoe-

Tidan Camogvitana kakali, magram sul SevWameT. aba, erTi Cxiri mo-

meciT, iqneb kbilebSi sadme namceci CamrCao.

col-qmars sixarulisagan aRar esmoda, ras akeTebda. iqve

erTi uzarmazari mori egdo, aiRes da dedabers miurbenines. bo-

los sibrZnis kbilidan erTi lebani gamoiRo da misca. gagixari-

aT, imaT gaixares, dedabers xelebi daukocnes, nigozi wamoiRes

da Sin dabrundnen; nigozi erTi kargad danayes da bats zurgze

wausves.

gavida erTi dRe, ori dRe, erTi kvira, ori kvira, sami kvira. erTi

sityviT _ mTeli Tve. erTic vnaxoT da am bats zurgze kaklis xe ar

amouvida?! imdeni kakali Camodis, rom Tvla ara aqvs.

am bats diliT rom gauSvebdnen mindvrad, saRamos TavisiT

brundeboda Sin. mindorSi mwyemsi biWebi xan qvas esrodnen xes,

xan joxs, xan goraxs da kakals ayrevinebdnen. nasroli kaklis

totebSi iCxireboda da zeda rCeboda. bolos-bolos, iq erTi

uzarmazari saxnav-saTesic gaimarTa. xalxi xeze avida, gamarTes

baRCa-baRebi, bostnebi, mindvrebi moxnes da daTeses. mwyemsebma

zed arekes TavianTi saqoneli, cxvar-batkani da arxeinad aZo-

vebdnen.

erTxelac iyo, erTma kacma Tavis baRCaSi erTi sazamTro mowyvi-

ta, undoda gaeWra, magram dana sazamTros qerqSi gaiWeda, bolos

sulac Sig Cauvarda. vaime, Cemi dana, vaime, Cemi danao! _ gahyviro-

da kaci, magram raRas uSvelida?! _ is dana sazamTroSi Caikarga.

Page 81: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

160 161

azerbaijanuli zRaprebi

Raribi da veziri

iyo da ara iyo ra, iyo erTi Raribi berikaci, am berikacs erTi ram

sCveoda: visac ki Sexvdeboda, yvelas eubneboda, keTils sikeTiT

miuzRe, avs Tavisi siavec eyofao.

erT dRes fadiSahi mogzaurobidan brundeba da xedavs, modis

berikaci da TavisTvis raRacas butbutebs. fadiSahi metad gon-

ieri kaci iyo, swrafad wamoewia mimavals da gverdiT gahyva. cota

xnis Semdeg ki Seexmiana:

_ ras butbuteb, ra dardi gawuxebso?

berikacma fadiSahs ahxeda da upasuxa:

_ fadiSaho, keTils sikeTiT miuzRe, avs Tavisi siavec eyofao.

fadiSahs es sityvebi Zalze moewona da berikaci TavisTan daiba-

ra, xval CemTan modi da eg sityvebi gamaxseneo.

meore diliT berikaci marTlac miadga sasaxlis kars. winadRiT

fadiSahma msaxurebs daavala, aseTi da aseTi garegnobis moxuci

rom movides, SemouSviTo. msaxurebma berikaci sasaxleSi SeuSves.

isic eaxla fadiSahs da moagona:

_ keTils sikeTiT miuzRe, avs Tavisi siavec eyofao.

fadiSahma araferi uTxra, aiRo kalami, qaRaldze ramdenime si-

tyva dawera, zed beWedi daasva, mere berikacs misca da uTxra, es

werili mavan da mavan kacs wauRe, xval ki isev modi da is sityvebi

gamaxseneo. berikaci wavida, ipova is ucnobi da fadiSahis werili

gadasca. werilSi ki Turme ewera: `visac Cemi siyvaruli aqvs, am

berikacs daasaCuqrebso~. im kacmac berikaci guluxvad daasaCuqra

da ise gamoistumra.

meti ra Cara iyo, gaiZro am kacma tansacmeli da TviTonac Cavida

danis mosaZebnad. aqeT iara, iqiT iara _ veraferi ipova. bevri Zeb-

nis Semdeg xedavs erT-erT Cobans mxarze kombali gaudia da midis.

_ Zmobilo, _ ekiTxeba Cobani, _ ra kaci xar, vina xar, am sazam-

TroSi ras dadixaro?

_ dana davkarge da imas daveZeb, iqneb vipovoo.

_ agremc miwa gagskdomia, _ gacxarda Cobani, _ am sazamTro-

Si mTeli fara cxvari damekarga, ukve ori welia daveZeb, gavwydi

siaruliT da ver mipovia, Sen dana ginda ipovoo!

am sityvebze danis patrons guli mouvida da Cobanze sacemrad

gaiwia. misdgnen erTmaneTsa da, erTi Tu ori, erTi Tu ori, imde-

ni urtyes, sanam sazamTro xidan ar dagorda da miwaze xaTqani ar

moadina. sazamTro Suaze gaipo, Signidan erTi kurdReli gadmoxta

da Tavqudmoglejili gavarda.

kurdRels sirbilSi kudis qveSidan erTi qaRaldis nagleji

gadmouvarda. aiRes mwyemsebma es qaRaldi, waiRes sofelSi da wasa-

kiTxad xucess miutanes. xucesma gaSala da ras xedavs: sul oTxi

sityva weria _ tyuils mokle fexebi aqvso.

Page 82: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

162 163

berikacs Cveulebad hqonda, rasac iSovida, Rarib-RatakebisaTvis

daerigebina. axlac ase moiqca: yvelaferi, rac saCuqrad miiRo, Rari-

bebs daunawila. meore diliT ki kvlav eaxla fadiSahs da gaaxsena:

_ keTils sikeTiT miuzRe, avs Tavisi siavec eyofao.

fadiSahma kvlav dauwera qaRaldze raRac da beWeddasmuli wer-

ili gaatana. Tan adrindebulad daubara, xval isev modi da Seni si-

tyvebi gamaxseneo. berikacma fadiSahis werili patrons Caabara. wer-

ilSi ewera: `visac Cemi pativiscema aqvs, am moxucs daasaCuqrebso~.

im kacmac guluxvad daasaCuqra berikaci. amanac ar uRalata Tavis

Cveulebas da rac saCuqrad miiRo, yvelaferi xeibrebs dauriga.

axla karis veziris ambavs giambobT:

es veziri erTi usindiso da gulboroti kaci iyo. misgan sikeTe

aravis axsovda, mTel sicocxles Woraobasa da mabezRarobaSi at-

arebda. axlac, rom dainaxa, fadiSahi moxucs keTili TvaliT uy-

urebso, boroteba Caido gulSi. mivida fadiSahTan da uTxra:

_ is moxuci, SenTan rom dadis, Turme xalxSi laparakobs, fa-

diSahs piridan myrali suni amosdiso.

fadiSahi ganrisxda:

_ Tu marTali gamodeqi, im berikacs ise davsji, sxvebisTvis

kargi magaliTi iyos. Tumca, ar mgonia, im patiosan kacs aseTi ram

ekadroso.

vezirma uTxra:

_ gamoscade da, Tu marTali ar gamovdeqi, me damsajeo.

meore diliT berikaci fadiSahs unda xleboda. gzad mimavals win

veziri dauxvda da uTxra:

_ kargi adamiani Canxar, raki fadiSahi ase mowyale TvaliT giy-

urebs. ra iqneba, mec damafaso da Cems saxlSi gatexo purio.

berikaci daeTanxma da Sin wahyva. vezirma stumars iseTi nivriani

kerZebi miutana, axlos ver gaekareboda kaci.

berikacma mainc Wama cotaodeni saWmeli da fadiSahs eaxla. fa-

diSahma gamosacdelad berikaci axlos ixmo. is ki moSorebiT gaC-

erda _ fadiSahi nivris sunma ar Seawuxoso.

_ ufro axlos modio, _ ubrZana fadiSahma.

berikaci win wadga da pirze xeli aifara. fadiSahma es rom dainaxa,

veziris naTqvami eniSna da ganrisxda.

am fadiSahs erTi Cveuleba hqonda: dasjis brZanebas mwerlebs

awerinebda, mowyalebis brZanebas ki _ Tavisi xeliT werda. am-

jerad Cvevas uRalata da mosamarTles TviTon miswera: `am qaRal-

dis momtani Suaze gakveTeT, qalaqis SemosasvlelTan CamohkideT

da zed daawereT: `yvela cilismwamebels aseTi sasjeli eliso~.

fadiSahma qaRalds beWedi daasva da berikacs gaatana. vezirma

xelSi qaRaldi rom daunaxa, ifiqra, isev saCuqris misaRebad midi-

so. sixarbem sZlia da uTxra:

_ ei, berikaco, fadiSahma Sen bevri pativi gca, ra iqneba, eg qa-

Raldi axla me momce da saCuqaric amjerad me mergoso.

_ kargio, _ uTxra berikacma, _ me simdidre da qoneba ara

mWirdeba. Tu raime meqneba, mainc Raribebs davurigeb, dee, saCuqa-

ri amjerad Sen gergoso.

vezirma qaRaldi waiRo da mosamarTles gadasca.

mosamarTlem werili gaxsna, waikiTxa da gakvirvebulma vezirs

Sexeda. veziri ki saCuqris molodinSi sixaruliT cqmutavda. ma-

gram, rodesac mosamarTlis brZanebiT xelebi gaukres, atirda da

xvewna dauwyo:

_ Secdomaa, me is kaci ara var, vinc unda daisajos. jer fadiSahs

hkiTxeT da ise momkaliTo.

amaze mosamarTlem upasuxa:

_ me fadiSahis brZanebas ver gadavuxvev. movale ara var, raime

vikiTxo. fadiSahi mwers, es kaci orad aqcie da qalaqis karTan

Camokideo, morCa da gaTavda. Cemi valia, brZaneba Sevasruloo.

fadiSahis brZaneba marTlac Seasrules. veziri Suaze gakveTes,

qalaqis karibWesTan Camokides da daaweres: `yvela cilismwameb-

els aseTi sasjeli eliso~.

axla fadiSahs mivxedoT.

fadiSahs moaxsenes brZaneba Sesruldao. fadiSahs Seecoda

berikaci da Zalian dadardianda, sindisis qenjna igrZno. meore

diliT Zalian ugunebod adga. uceb, xedavs, berikaci Semovida da

Cveulebisamebr uTxra:

_ o, fadiSaho, keTils sikeTiT miuzRe, avs Tavisi siavec eyofao!

fadiSahi metad gancvifrda da hkiTxa:

_ moxuco, es ra ambavia, gana ar mogkleso?

Page 83: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

164 165

_ ratom unda movekalio? _ gaikvirva berikacma.

_ guSin qaRaldi vis miecio? _ hkiTxa fadiSahma.

_ karis vezirma mTxova da mas mivecio.

fadiSahi uceb mixvda yvelafers da berikacs hkiTxa:

_ guSin rom gixme, ratom ar gindoda axlos mosvla, an cxvir-

pirze xeli ratom aifareo?

_ guSin karis vezirma nivriani saWmeli maWama da pirze xeli imi-

tom avifare, nivris suns ar Seewuxebineo.

axla ki mixvda fadiSahi yvelafers. moxucs Tavisi xazinidan

didZali qoneba gaatana da uTxra:

_ moxuco, CemTan siaruliT nuRar Seiwuxeb Tavs, Seni sityvebis

simarTleSi davrwmundio.

fadiSahi da mWedeli

iyo da ara iyo ra, iyo erTi mdidari fadiSahi. erT dRes fadiSah-

ma veziri ixmo da hkiTxa:

_ ici, ra unda giTxrao?

_ ara, ar vici, samyaros yiblav, _ upasuxa vezirma.

_ Cemze xom iTqmis, fufunebaSi cxovrobs, uricxvi jari da ma-

maci falavani hyavs, Tvaluwvdeneli samflobelos mbrZanebelia

da yvela fadiSahi mas monebso, magram Wmunva mainc ar mcildeba.

dRisiT vicini da vsaubrob, RamiT _ fiqrebi mawvalebs. WaRara ga-

momeria, dRiTi dRe sicocxle makldeba, sikvdili miaxlovdeba da

memkvidre ki ar myavs, rom taxti davuloco. aba miTxari, gana kidev

moiZebneba adamiani, visac Cemdeni sadardebeli da safiqrali eqne-

bao!

_ Cemo mbrZanebelo, qveyanaze erTi kacic ar meguleba iseTi, sa-

fiqrali da sadardebeli rom ara hqondeso, _ miugo vezirma.

idaves, ikamaTes fadiSahma da vezirma, magram ver SeTanxmdnen.

bolos fadiSahma mTels qveyanaSi kacebi dagzavna da udardeli

adamianis povna daavala. bevri eZebes msaxurebma, bevrs ecadnen,

magram udardel kacs vera da ver miagnes.

msaxurebi dabrundnen da fadiSahs moaxsenes:

_ qveynis oTxive kuTxe moviareT, magram Sens sawadel kacs

versad wavawydiTo.

maSin fadiSahma vezirs uTxra:

_ me mainc Cems sityvaze vdgavar. modi, sxva samosi gadavicvaT,

mTeli qveyana moviaroT da aseTi kaci Cven TviTon veZeboTo.

marTlac fadiSahma da vezirma ubralo samosi gadaicves da

wavidnen. iares, iares, bolos erT duqanSi Sevidnen da meduqnes

miesalmnen. meduqnem salmiTve upasuxa da saqoneli SesTavaza.

_ arafris yidvas ar vapirebT, ubralod SemovediT, rom cota

wavisaubroT da dardi gaviqarvoTo, _ uTxra fadiSahma.

meduqnes saxe moeRrubla:

_ alahis madlma, salaparakod ara mcxelao.

_ ratomo? _ hkiTxa fadiSahma.

_ rogor Tu ratom? ramdeni xania, vaWroba aRara maqvs. xalxs

fuli gamoelia da nisiad miaqvs yvelaferi. sawyobi saqonliT maqvs

savse, puris fuli ki menatreba. aba, ra laparakis gunebaze unda vi-

yoo, _ upasuxa meduqnem.

xedaven fadiSahi da veziri, rom meduqnes, marTlac hqonia

sadardebeli da gaecalnen. gzaSi erT mebaRes Sexvdnen da saubari

gaubes. mebaRem amoioxra:

_ eh, Zmebo, iseT gunebaze var, dana pirs ar mixsnis, mTeli Cemi

sarCo-sabadebeli es baRia. fadiSahis merebebma ki wyali dawyvites

da baRi sul gadamixma. ra meSveleba, ar vicio.

fadiSahi da veziri mebaRes gamoeTxovnen da axla erTi micvale-

bulis satiralSi moxvdnen. visac gamoelaparaknen, yvela Tavis ga-

saWirs Cioda. erTi ambobda:

_ Cemi qaliSvili udrood gamoaklda am wuTisofelso.

meore moTqvamda:

_ Cemi TvalisCini, Cemi erTaderTi vaJi fadiSahma CamoaxrCoo,

_ da vin icis, kidev ras ar ambobdnen.

fadiSahma vezirs uTxra:

_ aq yvela mgloviarea mosuli da Tavisi dardi alaparakebso.

_ maSin qorwilSi wavideTo.

iares, iares da im saxlSi Sevidnen, sadac qorwili hqondaT. zogi

ukravda, zogi mReroda, zogi cekvavda da zogic icinoda.

Page 84: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

166 167

fadiSahma vezirs uTxra:

_ ai, aq ki vipoviT, rasac veZebTo.

_ didebulo mbrZanebelo, ukeTesia movicadoT da vnaxoT, qor-

wilis Semdeg ra xasiaTze dadgebiano, _ miugo vezirma.

uceb fadiSahma Tvali mohkra erT ucnaur stumars. mis danaxvaze

kaci sicils ver Seikavebda. fexze mdgari kaci Tu odnav waixrebo-

da, xelebi ise gauqandeboda win, TiTqos gafrenas apirebso. ram-

denjerac uTxres, qorwilSi xar, rame miirTvio, imdenjer upasuxa,

Sinidan naWami wamovedi da ara mSiao. fadiSahi da veziri xelsayrel

dros elodnen, rom im kacs gamolaparakebodnen. uTvalTvales,

uTvalTvales da xalxi rom daiSala, am kacs gahyvnen. ucnobi erT

saxlSi Sevida. fadiSahma da vezirma karze daakakunes. kari gaiRo:

_ aq ucxoda varT mosulebi, nacnobi aravina gvyavs da iqneb Rame

gagvaTevinoTo! _ sTxoves saxlis patrons.

saxlis patronma miugo:

_ Zmebo, stumari Rame gareT ar daitoveba, Sin SemobrZandiTo.

fadiSahi da veziri Sin Sevidnen da saxtad darCnen: _ saxli sul

Zvirfasi qvebiT iyo moWedili, oTaxebi _ mdidrulad morTul-

mokazmuli. karebTan msaxurebi idgnen. erTi sityviT, saxli iyo

iseTi, TviT fadiSahis sasaxlec ki masTan sorod mogeCvenebodaT.

isxdnen, saubrobdnen. amasobaSi vaxSamic moitanes. maspinZelma st-

umrebi sufrasTan miiwvia. sufras rom miusxdnen, maspinZels oxvra

aRmoxda. fadiSahi da veziri gancvifrdnen, amas raRa aqvs sadarde-

belio, da oxvris mizezi hkiTxes.

_ ara, mizezs ver getyviTo, _ iuara maspinZelma.

fadiSahi bevrs ecada, magram, marTlac, veraferi aTqmevina.

bolos vezirma uTxra:

_ Zmobilo, CvenSi stumris pativiscema adaTi da wesia. Tu Sens

dards ar gagvimxel, saWmels pirs ar davakarebTo.

_ maSin ra gaewyoba, getyviT, rac mawuxebs, _ xelebi ar maqvs da

saWmels ver SevWamo.

_ aba eg mklavebi visiao? _ hkiTxa gaocebulma vezirma.

_ mklavebi ki ara, TiviT gatenili saxeloebiao, _ kacma Coxa ga-

daiZro da Tavis simarTleSi daarwmuna orive. vezirma nekze ikbina.

_ ase vin dagasaxiCrao? _ hkiTxa fadiSahma.

Page 85: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

169

_ vina da, Cvenma utvino fadiSahmao!

fadiSahs cecxli waekida, magram Tavi droze Seikava da hkiTxa:

_ erTi gviambe, mizezi ra iyoo?

_ sakuTari samWedlo medga da ostatobiTac mTels qveyanaze

cnobili viyavi. erT dRes CemTan fadiSahis gamogzavnili taruRa

movida da misi brZaneba gadmomca, iseTi pirbasri xmali gamomeWe-

da, qva Suaze gaepo. marTlac, mSvenieri xmali gamovWede, diliT is

vaJbatoni movida da xmali waiRo. ar gasula erTi dRec da vxedav,

TaviT fexebamde wiTlebSi gadacmuli ori jalaTi Semovida sam-

WedloSi da, sanam gons movidodi, xmlebiT mklavebi Camisxipes.

erTma jalaTma Tqva:

_ fadiSahis motyuebisa da uvargisi xmlis gamoWedvisaTvis mog-

kveTeT mklavebi, aseTi iyo fadiSahis brZanebao.

amaze me vupasuxe:

_ Cemi gamoWedili xmali qvas Suaze apobda-meTqi.

jalaTebs es ambavi fadiSahisTvis mouxsenebiaT, magram mas ar

daujerebia. fadiSahis veziri ki, etyoba, Wkviani kaci iyo. daeWveb-

ula, egeb taruRas cdunebam sZlia, xmali Secvala da fadiSahs sxva

moutanao, da saqmis Zieba daiwyo. mec, Cemi mxriv, visac Sevxvdebodi,

yvelas vuambobdi fadiSahis usamarTlobisa da borotebis ambavs.

aq fadiSahma veRar moiTmina da hkiTxa:

_ aseTi dardi gqonia da sul mxiarulad yofnas rogor axerxebo?

_ Zmobilo, moTmineba iqonie, saTqmeli maTqmevine da sityvas nu

gamawyvetineb. fadiSahze Zvirs rom vambobdi, Turme mis yuramde

miuRwevia. fadiSahma veziri gamomigzavna da SemomiTvala, Tu Cems

augad xsenebas ar moiSli, CamogaxrCob, Tu qebas damiwyeb da sul

pirmocinari ivli, Tavs daganebebo. vezirma fadiSahis es brZaneba

gadmomca da swored amis Semdeg aris, rom tyuilad vicini. gulSi

ki ormagad vwyevli da vagineb fadiSahs. mogzavnili veziri patio-

san kacad momeCvena da yvelaferi dawvrilebiT vuambe. vezirma ma-

nugeSa, simarTle ar daikargebao.

fadiSahma kvlav hkiTxa:

_ Tuki fadiSahi moatyues, brals raRaze sdebo?

_ Zmobilo, ra bavSviviT laparakob? rogor Tu brals raze vdeb!

vinme rom mivides da uTxras, Cemi mamali dReSi as oqros kvercxs

fadiSahi da mWedeli

Page 86: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

170 171

sdebso, Wkvianma fadiSahma unda daijeros? mere ra, rom mWedeli

var, ar unda Seemowmebina Cemi simarTle? ra iqneboda, an TviTon, an

mis romelime kariskacs TavisTan daveZaxe da ekiTxaT, ra iyo Cemi

danaSauli, mec simarTles vetyodi da am sasjels avcdebodio.

fadiSahma da vezirma erTmaneTs gadaxedes, am kacs marTlac didi

dardi hqoniao. amasobaSi didi dro gasuliyo. yvela dasaZineblad

dawva, magram Zili arc erTs ar miekara.

vezirma fadiSahs Cumad hkiTxa:

_ didebulo fadiSaho, es kaci gagaxsenda Tu arao?

fadiSahma upasuxa:

_ rogor ara, yvelaferi wvrilad gamaxsenda. marTlacda, uW-

kuo vyofilvar! marto Cemi kariskacebis mjeroda, sxvebs ki arc

vusmendi. ise damitanjavs xalxi, yvela Cems ginebaSi aris Turme.

dReis iqiT ase aRar iqneba. ganukiTxavad aRaravis davsji. Rarib-

Ratakebs, qvriv-oblebs, moxucebs da xeibrebs xels gavumarTav.

magram, aqedan rom wavalT, taruRas mainc davsjio.

_ Cemo mbrZanebelo, maSin misi Semowmeba me momandeo, _ sTxova

vezirma.

_ magas ra Semowmeba unda, vixmob CemTan, movatanineb xmals da

imave xmliT kisers gavagdebinebo, _ uTxra fadiSahma.

_ didebulo fadiSaho, did Secdomas dauSveb, Tu im gaiZveras

pirdapir daibareb da xmlis motanas daavaleb. is kaci xmals ar

moitans. dafiqrebaa saWiroo, _ uTxra vezirma.

amasobaSi gaTenda kidec, stumrebma madloba moaxsenes

maspinZels da wamovidnen.

fadiSahma vezirs hkiTxa:

_ maS, ras mirCev, rogor moviqceo?

_ Cemo xelmwifev, brZaneba gaeci, xval moedanze moewyos Sejibri

cxenosnobaSi, isris tyorcnasa da xmliT kafvaSi. saukeTesosTvis

jildoc daawese. taruRa albaT gamoaCens Tavis xmalso.

moedani dilidanve xalxiT gaiWeda. yvela mosuliyo: fadiSahi,

veziri, veqili, didebulni. didsa Tu pataras moeyara Tavi.

dahkres buki da naRara, moedanze falavnebi Semovidnen. zogi cx-

ens moaWenebda, zogi xmals iqnevda, zogic fars ifarebda. fadiSahi

da veziri mxolod taruRas uyurebdnen. taruRas xelSi iseTi xma-

li eWira, kacs Tvali zeda darCeboda. romel farsac ki moxvdebo-

da, Suaze apobda. fadiSahma brZana, taruRa xleboda. taruRa male

eaxla. fadiSahma xmali gamoarTva, daaTvaliera da Tavisi SekveTi-

li xmali icno, zed xom misi saxeli iyo amokveTili. ganrisxebulma

fadiSahma taruRas hkiTxa:

_ es xmali saidan gaqvso?

taruRas Tqma ar undoda, magram mixvda, Cemi saqme wasulia, dana-

Sauli gamimJRavndao, da yvelaferi aRiara.

fadiSahma brZana da taruRas imave xmliT mohkveTes Tavi.

suleli kaci

iyo da ara iyo ra, iyo erTi suleli kaci. erTxel am kacma Tavis

Tavs uTxra:

_ modi, bedis saZebnelad waval, iqneb vipovo da sxvebiviT bedn-

ieri gavxdeo.

meore dilas marTlac adga da gzas gaudga. bevri iara Tu cota

iara, mTa da xeoba gadaiara da erT uRran tyeSi erT loms Sexvda.

_ kaco, sad midixaro? _ hkiTxa lomma.

_ bedis saZebnelado, _ upasuxa sulelma.

_ Tu Cemi bedic Segxvdes, uTxari rame miSvelos. zafxulSi bal-

ani amomdis, zamTarSi ki mcviva. ra gamodis _ zafxulSi sicxiTa

vkvdebi, zamTarSi _ siciviTo.

suleli loms gamoeTxova da gza ganagrZo. bevri iara Tu cota

iara, erT mebaRes Semoeyara. mebaRem hkiTxa:

_ kaco, sad midixaro?

_ bedis saZebneladao.

_ raxan egrea, modi, barem Cemi bedic ipove da hkiTxe, ratom

aris, rom Cemi vaSlis baRi zafxulobiT kargad yvavis, SemodgomiT

ki maJalosac veRar inarCunebso.

_ kargi, SevekiTxebio, _ dahpirda suleli da gza ganagrZo.

bevri iara Tu cota iara, axla erT fadiSahs Semoxvda.

_ kaco, sad midixaro? _ hkiTxa fadiSahma.

_ bedis saZebnelado, _ upasuxa sulelma.

Page 87: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

172 173

_ Tu Cemi bedic naxe, hkiTxe, ratom aris Cemi guli dReniadag

naRvliani, mudam mwuxare ratom davdivaro?

_ kargi, vkiTxavo. _ dahpirda suleli da gza ganagrZo.

iara, iara da erT zRvas miadga. kaci Camojda zRvis napiras da

Cafiqrda, meore mxares rogor gavideo.

uceb erTma loqom wylidan Tavi amoyo da hkiTxa:

_ kaco, sad midixaro?

_ bedis saZebneladao.

_ modi, Cemi bedic inaxule da hkiTxe, rogor moviqce, amodena

zRvaSi var da wyliT ki ver gavmZRarvaro.

_ Tu zRvis meore napirze gamiyvan, Sen beds ueWvelad movZebni

da vkiTxavo, _ uTxra sulelma.

_ modi, zurgze Semajeqio.

suleli maSinve zurgze gadaajda loqos. Tevzma zRvis meore na-

pirze gaiyvana. suleli gamoemSvidoba da gzas gaudga.

bevri iara Tu cota iara, bolos im adgils miaRwia, sadac bedi

budobda. jer Tavisi bedi moZebna da ras xedavs _ gdia miwaze da

goraobs. suleli daswvda da fexze wamoayena. mere lomis bedi mo-

Zebna da danabarebi gadasca. bedma uTxra:

_ im lomma erTi suleli kaci unda SeWamos. amis Semdeg balani

zamTarSi amouva da zafxulSi gascvivao.

suleli axla mebaRis bedis sanaxavad gaeSura. ipova da imasac uTxra,

mebaRis sawuxari. bedma upasuxa: _ mebaRes uTxari, vaSlis xeebis Zi-

ras ganZia damarxuli da xils imitom ar isxams-Tqo. is saunje vinmes

unda amoaTxrevinos da baRi maSinve moisxamso. iqidan suleli fadiSa-

his bedTan wavida. bedma daabara: fadiSahs uTxari, rom is qalia da

vidre am saidumlos ar gaandobs vinmes, manam guljavriani darCeba.

erTi megobari unda moZebnos da dardi gulidan gadaeyrebao.

suleli kaci bolos Tevzis beds miadga.

bedma uTxra: _ Tevzs xaxaSi erTi veeba Zvirfasi qva aqvs gaCx-

erili. qvis gadmosagdebad erTi magari wamortyma unda. amis Sem-

deg gaZReba wyliTao.

yvelas naxva rom moaTava, suleli ukan dabrunda. iara, iara da

zRvasTan mivida. xedavs, loqos wylidan Tavi amouyvia da imis gzas

gascqeris.

_ Cemi bedi naxeo? _ ikiTxa loqom.

_ wylis meore napirs gadamiyvane, mere getyvio.

suleli loqos zurgze gadaajda. Tevzma meore napirisken gacu-

ra. napirTan rom mividnen, sulelma Tevzs erTi magari muSti Cas-

cxo TavSi. Tevzs piridan qva gadmouvarda da miwaze daeca.

_ axla ki wyliT gaZRebio, _ uTxra sulelma.

_ aiRe es Zvirfasi qva da Tan waiRe, gamogadgebao, _ SeaZlia

Tevzma.

_ ara, me Cemi bedi mindao, _ upasuxa sulelma da gza ganagrZo.

iara, iara da fadiSahs miadga.

_ ra hqeni, Cemi bedi inaxuleo? _ hkiTxa fadiSahma.

_ vinaxule. Turme qali yofilxar. bedma SemogiTvala, megobari

iSove, saidumlo gaande da gulidan dardi gadageyrebao.

_ Cemi saidumlo Sen ukve ici. modi da erTad vicxovroTo, _

uTxra fadiSahma.

_ arao, _ Sors daiWira sulelma, _ me Cems beds unda vdioo, _

Tqva da Tavisi gza ganagrZo. iara, iara da mebaResTan mivida.

_ Cemi bedi ipoveo? _ SeekiTxa mebaRe.

_ Senma bedma Tqva, rom vaSlebis Ziras saganZuria Camarxuli. Tu

vinmes amoaTxrevineb, baRi maSinve daisxamso.

_ modi, kaco da, amoviRoT is ganZi! naxevari Cemi iyos, naxevari

_ Senio, _ uTxra mebaRem.

_ ara, me Cems beds unda vewioo, _ Tqva sulelma da Tavisi gza

ganagrZo.

iara, iara da lomis samyofelSi mivida.

_ Cemi bedi ipoveo? _ ikiTxa lomma.

_ Senma bedma Tqva, erTi suleli kaci unda SeWamos, rom zamTar-

Si balani amouvides da zafxulSi gascvivdeso.

_ modi, erTi saganZuri vici, gaCveneb, amoiRe da waiReo, _ uTx-

ra madlierma lomma.

_ ara, me Cemi sakuTari bedi mWirdeba. egre rom ar yofiliyo, lo-

qosgan Zvirfas Tvals wamoviRebdi, fadiSahs davumegobrdebodi, arc

mebaRisgan SemoZleuli ganZis naxevars ar gavuSvebdi xelidano.

_ aba, Senze sulel kacs sadRa vnaxavo, _ Tqva lomma da suleli

gadasansla.

Page 88: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

174 175

azizis zRapari

iyo da ara iyo ra, iyo erTi ismail sovdagari, es kaci ormoci

sovdagris ufrosad iTvleboda. mas erTi vaJi hyavda, saxelad azi-

zi erqva. dadga dro da sovdagari mokvda. Sinaurebma didi aRapi

gadauxades da kargad daasaflaves.

mamis sikvdilma azizi Zalian daamwuxra. ijda da dRe da Rame ti-

roda.

axla ormoci ispahaneli loTis ambavi moismineT! rom gaiges,

sovdagari mokvdao, aiyarnen da misi saxlisken gaemarTnen. zogma

yadis samosi gadaicva, zogi seidiviT gamoewyo, zogma ki derviSo-

ba moigona. mividnen sovdagrianTa didi tiriliTa da vai-viSiT. me

micvalebulis biZa varo, me _ biZaSvili, me _ yvelaze axlobelio

da ase yvelam sovdagris naTesavad gaasaRa Tavi. erTxans itires,

mere gaSlil sufras miusxdnen. vaxSmobis Semdeg yadis samosSi ga-

mowyobilma stumarma Tqva:

_ Svilebo, iqneb Cemi ZmisSvilis gulis gadasayoleblad yomari

gveTamaSa, Tan xom aravis wamogiRiaTo.

_ yadi aRa Tu ar gagvirisxda, magas ra jobia, viTamaSoT, yomari

me maqvso, _ Tqva erTma loTma.

loTebi Caujdnen yomars. cota xnis Semdeg tyuilma yadim me-

gobrebs gadaulaparaka:

_ ase TamaSs ra azri aqvs, modi cota-cota fuls CavideTo.

yvelam jibeze gaikra xeli. yadim nel-nela yvela gafxika da sa-

masi maneTi moigo. TandaTanobiT azizic CaiTries TamaSSi. tyuili

yadi wamdauwum eubneboda:

_ aba, Cemo ZmisSvilo, fuli moita, fuls Camodio.

azizma rac fuli moitana, sul waago. fuli rom gauTavda, kedle-

bidan xaliCebi Camoaxsnevines. bolos `yadim~ Tqva:

_ gveyofa. axla davwveT da daviZinoT. Cems ZmisSvils dRes bed-

ma ar gauRima, TamaSi xval gavagrZeloTo.

yvelam rom daiZina, loTebi adgnen da mTeli saxli ise gafxikes,

TiTze gadasaxvevi aRaraferi datoves.

diliT azizi adga da stumrebi viRam mogca! saxlic isea gas-

ufTavebuli, carieli kedlebisa da im sawolis garda, razec azizi

iwva, aRaraferia. am ambavma sovdagrianT ojaxi meored daamglovi-

ara. puris fulic ki aRar darCaT. naTesav-megobrebis SemweobiT

aTi-TxuTmeti dRe Zlivs gaitanes Tavi.

erT dResac sovdagrebi azizis dedas ewvivnen da uTxres:

_ ismaili Cveni moTave iyo, misi adgili axla azizma unda daiWi-

ros. Cven savaWrod mivdivarT da, azizic gamogvayoleo.

dedam azizs hkiTxa:

_ Svilo, axla rom fuli iSovo, yadrs Tu gaswev?

_ ratomac arao.

maSin qalma erTi miwis mTxreli moiyvana da saxlis erT kuTxe-

Si ormo amoaTxrevina. ormodan ramdenime qoTani oqro amoiRes. am

oqroTi saqoneli iyides. azizisTvis ki erTi cxeni da erTic msaxu-

ri moiyvanes.

_ axla gaudeqi gzas, Svilo, _ uTxra dedam da Tanac daabara, _

iqneb erTi mosamsaxurec iyido sadme da Camoiyvanoo.

sovdagrebi gzas daadgnen. xeobebs niaRvariviT Caurbines, mTa-

gorebs niavqariviT gadauqroles, _ zRaparSi manZilis gavlas ra

unda! male indoeTs gavidnen, aq erT qaravansaraiSi daides bina da

iwyes vaWroba.

erTxel azizi qalaqSi gavida. xedavs, erT iseT mona qals yidi-

an, imis silamazes kacis ena ver ityvis. azizma imwamsve iyida mona,

oRond amxanagebs ar gaumxila es ambavi. RamiT qali cxenze Semois-

va, mTeli gza da manZili xelmeored gadasera da Sin miiyvana. qali

dedasTan datova, TviTon ki maSinve amxanagebTan dabrunda.

erT dResac es qali azizis dedas eubneba:

_ xala, es saxli uvargisia, ar ginda, sadme ukeTes adgilze erTi

kargi sasaxle avaSenoTo?

_ Svilo, rac ki gvebada, azizma waiRo Tan, sasaxle riT unda

avaSenoTo.

_ xala, nu gewyineba da erTi muSas damiZaxeo.

qalma muSa moiyvana. gogom saidanRac lali gaaCina da muSas mis-

ca. azizis dedas ki eubneba:

_ xala, Sen amas gahyevi bazarSi, lals gayidis, fuli gamoarTvi

da wamoiReo.

marTlac, wavidnen bazarSi da lali gayides. roca dabrundnen,

Page 89: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

176 177

im gogom azizis dedas uTxra:

_ aba, axla erTi kargi ostati naxeo.

moiyvanes ostatic.

_ ostato, xarji mTlianad Cemia. icode, iseTi sasaxle unda aa-

Seno, fadiSahisas ajoboso.

qalma meore ostati waiyvana da qalaqgareT erTi mSvenieri sa-

saxle adgili moazomina.

ostati Seudga saxlis Senebas da ramdenime dReSi daasrula kidec.

_ saxli mzad aris. axla es miTxariT, am qalaqSi yvelaze

TavzexelaRebuli da avardnili kaci vin gegulebaTo, _ ikiTxa

gogom.

_ vina da, erTi yasabi, imisi yvelas eSiniano, _ uTxra azizis dedam.

_ im yasabs aq damiZaxeTo.

yasabi mouyvanes da qali eubneba:

_ Sens sawolsa da saban-gobans moitan da ezos karTan gaawyob.

gasamrjelod dReSi erT oqros mogcem, magram gaxsovdes, Cvens

ezoSi buzi ra aris, buzmac ar unda gaibzuiloso.

yasabi daTanxmda. alayafis karTan moewyo da darajad dadga.

erT dResac fadiSahis vaJi nadirobidan brundeboda. gamoiara

da ras xedavs, iseTi sasaxlea wamoWimuli, fadiSahis sasaxle ima-

sTan ver mova. koSkis sarkmelTan erTi mzeTunaxavi Camomjdara da

qargavs. vaJs qali maSinve gulSi Cauvarda. rogorc ki saxlSi da-

brunda, erTi dedaberi ixmo da uTxra:

_ ama da am adgilas erT sasaxleSi qali rom cxovrobs, Tu momi-

TinTlav da Cems Tavs Seayvareb, rasaca mTxov, mogcemo. mere de-

dabers cotaodeni fuli misca da gzas gauyena. dedaberic miadga

alayafis kars. imdeni exvewa da emudara yasabs SemiSvio, rom Tavi

Seacoda da SeuSva. gogom dedabris xma rogorc ki gaigona, yasabs

CamosZaxa:

_ ai, Se ZaRlisSvilo, gana ar giTxari, am saxlSi buzi ra aris,

buzmac ki ar gaibzuilos-meTqi?!

am sityvebze yasabi gons movida. wamoxta, xelketi aiRo, deda-

bers wamoewia da erTi Tu ori, miayola da miayola. dedaberma ise

mousva, ityodiT, ori ki ara oTxi fexi gamobmiao. gasavaTebuli

dedaberi mivarda fadiSahTan da Zlivs amoiqaqana:

_ fadiSaho, dageqces eg taxti, Senive sisxliT SegeRebos im Seni

cxenis unagiri, iq sad gamgzavne? qalaqis ganapiras erT gombios am

sasaxleze ukeTesi sasaxle wamouWimavs, darajad yasabi dauyenebia

da, rom daminaxa, cotas gawyda, cemiT ar momklao.

fadiSahis vaJi axlaRa mixvda, am saqmes sasikeTo ara mohyveba

rao, isic axla gaigo, rom gogo azizis coli yofila.

didi fiqris Semdeg fadiSahis vaJma werili dawera da erT kacs

gaatana azizTan indoeTSi. werilSi ewera: `azizo, mamaSens kacad

dautovebixar, Sen ki ra datove _ ZaRlis lekvi... Senma colma Tavs

lafi dagasxa. yovel Rames imasTan viRac kaci aTevs da SenTvis sa-

saxlec ki aaSenebina...~

werili azizs miutanes. gaxsna, magram, ra waikiTxa?! eldanacemi

azizi imave Rames Tavis saxlSi gaCnda. WiSkarTan viRac kaci Semox-

vda da hkiTxa, saxlis patronebi sad ariano?

_ sada da, ama da am mxares, ama da am adgilze erTi ucxo sasaxle

aiSenes da iq ariano.

azizma TiTze ikbina: etyoba, marTali mouweriaT, me saxlSi erTi

groSic ar damitovebia da arc gamomigzavnia, riT ra unda aeSenebi-

naTo. mere cxens qusli hkra, mivida im adgilas, sadac miaswavles.

xedavs, sasaxle dgas iseTi, fadiSahic ver daiwunebs. alayafis

karSi fexi Sedga Tu ara, ketmomarjvebuli yasabi gadaudga win. Se-

Sinebulma azizma yvirili morTo. yvirilze qali ezoSi gamovida

da yasabs uTxra:

_ nu scem, gamouSvio.

azizi Sevida sasaxleSi da cols uTxra:

_ aba, xanum, erTi logini gamiSale, daRlili var da unda davwveo.

qalma logini gaSala da TviTonac dawva. azizma adrova, sanam

daiZinebda, mere mouqnia xmali da mokla. mkvdari coli fardagSi

gaaxvia, waiRo da anwlianSi gadaagdo.

iqidan gamobrunebuli azizi cxens moaxta da kvlav indoeTs mi-

aSura.

axla erTi dalaqis ambavs getyviT! dalaqi gareT gamosuliyo da

xedavs, rom anwlebSi fardagSi gaxveuli raRac gdia. gaSala far-

dagi, _ Sig xmliT daWrili qali wevs! dalaqma qals cxvirTan sarke

miutana, roca darwmunda, cocxaliao, saCqarod saxlSi Seiyvana da

Page 90: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

178 179

eqimTanac gaiqca. qals mouares, Wriloba mohbanes, Seuxvies da male

gamoajanmrTeles. im dalaqs erTi Zma hyavda. Zmebs erTi dava da Cxu-

bi autydaT, ara me unda SevirTo es qali, ara meo. maSin qalma urCia:

_ adeqiT, erTi zanduki SeakvrevineT, me Sig CamsviT da zRvaSi

gadamagdeT. mere ecadeT da romelic pirveli gamomiyvans, colad

imas gavyvebio.

Zmebi dayabuldnen. wavidnen, zanduki Seakvrevines, qali Sig Cas-

ves, saxuravi magrad daaWedes da zRvaSi gadauZaxes. zanduki zRvis

talRebma gaitaca. orive Zmas undoda qals ukan mihyoloda, magram

SeeSindaT, davixrCobiTo da Tavi mianebes. amasobaSi zRvam zandu-

ki karga Sors waiRo. iq erTma mebadurma, dReniadag zRvaze rom iyo

gasuli da Tevzaobda, zanduks Tvali mohkra.

_ vnaxoT, erTi, romeli vaWris qoneba daiRupao, _ Cailapara-

ka meTevzem TavisTvis da bade esrola. zanduki daiWira, Tavi axa-

da da ras xedavs, Sig fadiSahis sakadrisi qali ara zis! es wyaloba

RmerTs CemTvis gamougzavniao, gaifiqra mebadurma da am qalze da-

qorwineba moindoma. mebadurs mehmedi erqva saxelad.

_ ukan xom aravin mogvdevs, ra geCqareba. Tu RmerTic nebas

dagvrTavs, dilaze molasTan wavideT da viqorwinoTo, _ uTxra

qalma da, rogorc iyo daiTanxma kidec.

qali daeloda, vidre mehmedi CaiZinebda, mere ki gaipara. iara,

iara da erT mwyemss gadaeyara. modis qali da mzesaviT moanaTebs.

_ sadauri xar da saidan modixaro? _ ekiTxeba mwyemsi.

_ ltolvili var. SimSiliT vkvdebi, jer cota puri maWameo, _

miugo qalma.

mwyemsma maSinve erTi Toxli wamoaqcia. xorci SeWames, faSvi ki

qalma kargad garecxa, gaasufTava, mzeze gaaSro da Tavze Camoic-

va. mere isic mwyemsis tansacmelSi gamoewyo da orive gzas gaudga.

mwyemsi faras TavSi miuZRoda, qali _ boloSi misdevda. ase iares

erT xans, bolos qali gaipara da sanam gaTendeboda, erT qalaqSi

Sevida. iq erTi oromtriali da vai-viSi Sesdgomoda xalxs. ra amba-

viao, ikiTxa qalma.

_ raRa ra ambavia, Cveni fadiSahi gardaicvala. axla bedis Cits

uSveben, visac Tavze daajdeba, fadiSahad imas airCeveno.

qali ganze gadga da TvalTvali dauwyo, aba, ra iqnebao. bedis

Page 91: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

181

Citma itriala, itriala da swored imas ki daajda Tavze. xalx-

ma staca xeli da sul kinwiskvriT gamoagdo, es qaCali saidanRa

moTreulao.

Citi kvlav gauSves. isic xelmeored daajda qaCals Tavze. xalxi

gabrazda, staces xeli da erT Camoqceul saxlSi gamoketes. Citi

ki kvlav haerSi gauSves. Citma Tavisi ar daiSala, imdeni itriala,

imdeni qna, saxls gamongreuli upova, Sefrinda da qali moZebna.

xalxi sul gadairia. qaCali axla qalaqgareT waiyvanes da iq daamw-

yvdies. Citi arc axla moeSva, moZebna qali da Tavze daajda. raRas

izamda xalxi, gamoiyvanes qaCali da fadiSahad dasves.

vallah! fadiSahi dadga iseTi, qveynad badali ar moeZebneboda!

erT dRes fadiSahma brZana:

_ erTi mxatvari momgvareT, Cemi colis suraTi unda davax-

atvinoo.

mxatvari aaxles.

_ jer am karebSi Sedio, _ ubrZana fadiSahma mxatvars.

rogorc ki mxatvari haramxanaSi Sevida, qalma fadiSahis samosi

gaixada, sarkis win gamoewyo da ise damSvenda, ToTxmeti dRis mT-

vares daemsgavsa. mere mxatvarTan mivida. aba, mxatvari rogor ic-

nobda Tavis fadiSahs? imis colad CaTvala da daxata. qali ukan

dabrunda, kvlav fadiSahis tansacmeli Caicva, taxtze dajda da

brZana:

_ es suraTi waiRon da qalaqis SemosasvlelSi Camohkidon.

vinc am suraTis danaxvaze amoioxros da tirili daiwyos, imwamsve

momgvareTo.

erT dRes qalaqs erTi derviSi moadga. suraTs Sexeda Tu ara,

erTi amoikvnesa da tirili auvarda. derviSi maSinve fadiSahs mo-

hgvares. qalma Sexeda derviSs da Tavisi mama icno, meore dRes

erTi derviSi kidev atirda suraTis danaxvaze. isic fadiSahTan

miiyvanes. qalma Tavisi veziri icno, gavida cota xani da erTi ax-

algazrda kidev mohgvares, es vaJi ki azizi gamodga. sul ramden-

ime dReSi fadiSahTan moiyares Tavi im fadiSahis vaJma, azizs rom

werili miswera, dalaqma, mebadurma da mwyemsma.

qalma yvela erTad Sekriba da uTxra:

_ aba, saTiTaod TqviT, im qalis suraTis danaxvaze ratom

azizis zRapari

Page 92: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

182 183

amoioxreT da atirdiTo?

pirvelad mamas miubrunda, jer Sen mipasuxeo.

_ qveynierebis yiblav, im suraTze Cemi qalia daxatuli. erT-

xel me xorasans wavedi, coli da vaJiSvili Tan waviyvane. qveyana

da Cemi asuli ki vezirs Cavabare. xorasnidan dabrunebuls veziri

TavSexveuli damxvda. vkiTxe, ra dagmarTnia-meTqi, ase mipasuxa,

Senma qalma ise aiSva Tavi, qalaqis mosaxleoba lamis erTmaneTs

Seaxocao. me maSinve vaJs mivubrundi da vuTxari, Seni da waiyvane

da mokali-meTqi. vaJma ki momatyua, waiyvana da gayida. mereRa gavi-

ge, rom vezirsac movutyuebivar, axla davdivar da Cems qals veZeb.

imisi suraTi rom davinaxe, amitom amovioxre da avtirdio.

qalma axla vezirs hkiTxa, Sen raRad itireo.

_ janmrTelad iyos qveynis yibla, _ daiwyo Tavisi ambavi vezir-

ma, _ me am fadiSahis veziri viyavi. erTxel fadiSahi xorasans wavi-

da, qveyana da Tavis asuli me Camabara. erT dRes gulSi eSmaki Cami-

jda da fadiSahis asulis SerTva movindome. qalma uari miTxra da

damanamusa. me mainc ver movisvene da kidev mivedi qalTan. imanac

aiRo da keti Camcxo TavSi. amasobaSi fadiSahic dabrunda. namdvi-

li ambavi rom ar gamoaSkaravebuliyo, tyuili movigone. fadiSahma

Tavis vaJs ubrZana, Seni da waiyvane da mokalio. Zmam da mosakla-

vad ver gaimeta, waiyvana da gayida. axla me im qals daveZeb. suraTs

Sevxede, Tavi veRar Sevikave da avtirdio.

_ me sovdagari var, _ Tqva azizma, _ indoeTSi viyavi. erT dRe-

sac Cveni fadiSahisgan baraTi miviRe, Senma colma mTeli qalaqi

aur-dauriao. cecxli momedo, davbrundi saxlSi, coli movkali,

gavaxvie fardagSi da anwlebSi gadavagde. axla Cemi colis suraTs

movkari Tvali da avtirdio.

qalma fadiSahis vaJs hkiTxa, Sen raRam agatirao?

_ erT dRes nadirobidan davbrundi, vxedav, qalaqis ganapiras

iseTi sasaxle dgas da im sasaxleSi iseTi lamazi qali zis, meti

aRar SeiZleba. qali erTi danaxviT Semiyvarda, Sumavalic gavug-

zavne, magram darajma ar SeuSva. maSin im qalis qmars ciliswamebis

werili mivwere. is dRe iyo da is dRe, qali gaqra sasaxlidan. axla

davdivar da yvelgan veZeb. hoda, imis suraTis danaxvaze cremli

veRar Sevikaveo.

yvela rom mohyva Tavis ambavs, fadiSahma ikiTxa:

_ axla is qali rom naxoT, icnobTo?

_ rogor ar vicnobTo.

maSin fadiSahma Tavidan gvirgvini moixada da mamisken mibrunda:

_ aba, kargad damakvirdi, gana me Seni qali ara var? es Seni

veziria, ubedureba rom dagatexa Tavs. esec azizia, _ romelmac

bazarze miyida, mere cru kacs daujera, ar damindo da fardagSi

gaxveuli gadamagdo. es is fadiSahis vaJi, vinc am dReSi Camagdo.

es _ is dalaqi, me rom momarCina, esec mebaduri, daxrCobisgan rom

mixsna! ras vizam, azizs codva unda Sevundo, radgan moatyues.

Tumca, kacma yvelas sityvas ar unda daujeroso!

qalma samefo gvirgvini azizs daadga Tavze da uTxra:

_ amieridan am qveynis fadiSahi Sen iqnebio.

azizma jalaTi ixmo da veziri da fadiSahis vaJi gaatana Tavis

mosakveTad. mere dalaqs uTxra:

_ fuls ramdensac isurveb, imdens mogcemo.

azizma mwyemsica da mebaduric guluxvad daajildova. simamri

ki TavisTan daitova.

imaT Wames, dalies, dro atares da im qveynis gzas ise gaudgnen.

Tqvenc bevri dro getarebinoT.

usTajan ahmedi

iyo da ara iyo ra, iyo erTi kaci, saxelad usTajan ahmedi erqva.

es usTajan ahmedi iseTi zarmaci vinme iyo, iseTi, rom Sinidan ga-

reT gamosvlac ezareboda. misi uqnarobiT coli Zalian SeRonda.

erTxel ki deidas SesCivla Tavisi gasaWiri. deidam daariga:

_ modi, diswulo da, rogorc getyvi, ise moiqeci: axla, Sin rom

mixval, puri gamoacxve, gaitane da karidan dawyebuli, ezos bolo-

mde mofine, mere Sedi da qmars uTxari, cidan puri wvims-Tqo. is

adgeba da gareT gava. rogorc ki gava, kari Signidan gadauaraze da

aRar SeuSva, wavides da TavisTvis mainc iSovos sarCo!

dedakacs deidis naTqvami WkuaSi daujda. mivida Sin, mozila

comi, Semodga cecxlze saji da qmris malulad daiwyo puris cxo-

Page 93: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

184 185

ba. sakmaod bevri rom gamoacxo, mere rogorc deidam daariga, ga-

reT gaitana da karidan dawyebuli mTeli ezo purebiT mofina. mere

qmarTan Sevida da uTxra:

_ kaco, cidan puri wvims, adeqi, gadi, erTi-ori mainc Semoitane

Sinao.

usTajan ahmedi, RmerTo, RmerTos ZaxiliT wamodga da gareT

gavida. colma imwamsve kari miuxura da Signidan gadaraza. usTajan

ahmedma oriode puri aiRo da saxlisken gabrunda. miawva kars, da-

ketili daxvda. ufro miawva, mainc ar gaiRo. usTajan ahmedi gare-

dan bevrs exvewa cols SemomiSvio, magram qalma ar Seismina. usTa-

jan ahmedi mixvda, rac daemarTa: coli Cemi sizarmaciT Sebezrda

da magdebso. sxva ra Cara iyo. ezodan gavida. iqve, maxloblad erTi

Cangreuli ormo iyo, Cavida Sig, beltebze Tavi mido da miiZina.

roca gamoiRviZa, naxa, rom uamravi buzi daxveoda cxvir-pirze da

hkbenda. usTajan ahmedma buzebs xeli mihyo da xocva dauwyo. or-

moci buzi mokla. roca wasasvlelad wamodga, iqve sorodan gamomZ-

vral or wruwunas mohkra Tvali. wruwunebmac Sexedes da gaqceva

daapires. usTajan ahmedma erTi qva aiRo, wruwunebs esrola da

orive iqve gaagora; mere daxocil buzebsa da wruwunebs rom Sexe-

da, gaifiqra: aseTi didi falavani vyofilvar da amden xans netav

raze vijeqi uqmado. wamovida, pirdapir mWedelTan mivida da erTi

rkinis zuCi gaakeTebina aseTi warweriT: `me var usTajan ahmedi _

erTi SemokvriT ormoci gveleSapisa da erTi qviT ori niangis mom-

kvleli!~.

usTajan ahmedma is zuCi aiRo, Tavze daidga da gzas gaudga. bevri

iara Tu cota iara, erT qalaqSi mivida. raki Zalian daRlili iyo,

iqave, qalaqis ganapiras erT baRSi Sevida, TavqveS isev beltebi

amoiwyo da daiZina.

modiT, usTajan ahmeds aq eZinos, Cven ki Svidi falavani Zmis am-

bavs movyveT. es baRi Turme am falavnebisa iyo, maTi SiSiT baRSi

kaci ver gaiWaWanebda. Svidive Zma qalaqis fadiSahis falavani iyo.

im saRamoTi Svididan yvelaze umcrosma Zmam TavianT baRSi Sei-

ara da uceb usTajan ahmeds mohkra Tvali. mivida axlos, _ erTi

uzarmazari kaci wevs, Tavze rkinis zuCi axuravs da zuCze kidev

aweria: `me var usTajan ahmedi _ ori niangis mkvleli!~ Svidi Zmis

umcrosma Zmam gaifiqra:

_ es Tu marTla aseTi falavania, rom gaiRviZos, momklavs: modi,

waval da Zmebs Sevatyobinebo.

baRidan gamovida, wavida da TvaliT nanaxi Zmebs mouyva. Zmebi

adgnen da baRSi wamovidnen. usTajan ahmeds isev eZina. zuCze is

warwera waikiTxes da danarCeni Zmebic Secbundnen.

am Svid Zmas erTi da hyavda, zohra erqva. isic falavani iyo. Zmebs

adreve ganzraxuli hqondaT, Cveni da CvensaviT falavan vinmes mi-

vaTxovoTo. axla usTajan ahmedi rom naxes, ufrosma Zmam Tqva:

_ amaze gamoCenili falavani sxva viRa iqneba, Cveni da amas mivaT-

xovoT da Cvenc mxari gamagrebuli gveqnebao.

mZinare frTxilad gaaRviZes. usTajan ahmedma rom wamoixeda da

Svidi gmiri falavani dainaxa, gulSi didi SiSi Cauvarda, magram dam-

CneviT araferi daumCnevia. ufrosma Zmam usTajan ahmeds mimarTa:

_ hoi, dido falavano, keTili iyos Seni mobrZaneba! Seni danaxva

CvenTvis didi sixarulia, magram civ miwaze rom dawolilxar, eg ki

Cveni sircxvilia, wamobrZandi, saxlSi gvewvieo!

usTajan ahmedi falavan Zmebs gahyva. Zmebma stumari sufris Tav-

Si gamoWimes. purobis Semdeg Zmebma TavianTi da usTajan ahmeds

colad SesTavazes, magram man Tqva:

_ ara! Cven xom amas iqiT Zmebi varT, amitom Tqveni da mec dad

mimiRiao!

am sityvam Zmebisa da zohras TvalSi usTajan ahmedis fasi ufro

aswia.

gavida erTi dRe, ori dRe da zohra xanummac TandaTan gaicno

usTajan ahmedi, mixvda kidec ra Citic brZandeboda Cveni gmiri

sinamdvileSi, magram amaze ZmebTan araferi uTqvams.

Zmebi jer-jeriT qaravnis dasacemad midiodnen xolme RamRamo-

biT. gavida erTi kvira da qaravnis gaZarcvis rigi axla usTajan ah-

medze midga. zohram rom naxa, am ambavma usTajan ahmeds ferfuri

daakargvina, Seicada da SuaRamisas uTxra:

_ Zmao, Sen Sin darCi, amaRam qaravanze dasacemad me wavalo.

qalma Caicva safalavno samosi da gzas gaudga. viwroebi gadaWra

da erT iseT mdidar qaravans daeca, mis Zmebs sizmradac ar molande-

biaT. qalma gaZarcva qaravani, Sin mivida da usTajan ahmeds uTxra:

Page 94: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

186 187

_ usTajan ahmed, Tu Cemma Zmebma raime gkiTxon, uTxari, qaravani

me gavZarcve-Tqo.

Zmebi rom movidnen da saxlSi uamravi dovlaTi daxvdaT motani-

li, usTajan ahmeds SeekiTxnen:

_ falavano, es qaravani Sen gaZarcveo?

_ me Tu ara, maSin vin gaZarcvavdao! _ gaibRinZa usTajan ahmedi.

Zmebma Zalian uqes gmiroba da vaJkacoba.

am dRidan gavida dro da xani. erT mSvenier dRes erTma fa-

diSahma am qalaqis fadiSahs omi gamoucxada. fadiSahma Zmebi Ta-

visTan daibara, amaT ki usTajan ahmedsac sTxoves, Senc CvenTan

erTad wamodio. usTajan ahmeds amis gagonebaze SiSisagan co-

tas gadarCa, guli ar gauskda. igi miubrunda Zmebs da uTxra:

_ kargi, magram, maSin kuboSi CamdeT da ise wamiReT fa-

diSahTan, kubos kidev Tokebi gadauWireT zemodan, Torem vin

icis, gzaSi raimeze javri momivides da vinmes suli ar gavacxe-

binoo.

falavanma Zmebma kubo Sekres, usTajan ahmedi Sig Caawvines

da garedan magrad gadauWires Tokebi. egre Sekruli aiRes da

fadiSahTan waiRes. Sahma rom Soridan kubos mohkra Tvali, ma-

Sinve guneba gaufuWda; ifiqra, albaT, Svid ZmaTagan romelime

mokvdao. amasobaSi Zmebic movidnen.

_ falavnebo, es ra ambaviao? _ SeekiTxa fadiSahi.

_ didebulo Saho, _ miugo ufrosma Zmam, am kacs usTajan ahmedi

hqvia; mas erTi dartymiT ormoci gveleSapi mouklavs, erTi qviT ki

ori niangi; kuboSi imitom CavdeT, gzaSi uecrad ar gabrazebuliyo

da vinme ar emsxverplao.

fadiSahs gauxarda. falavnebi bedaurebze amxedrdnen da gae-

mzadnen. usTajan ahmedi fiqrebma Seipyro, ra vqna, ra movaxerxoo.

bolos Sahs miubrunda da uTxra:

_ didebulo Saho, iseTi cxeni momgvareT, zed rom Sevjde, weli

ar moswydeso.

fadiSahma gaifiqra, es ueWvelad magari falavani iqnebao da miugo:

_ maSin Sen TviTon Sedi TavlaSi da amoirCie, romeli cxenic mo-

gewonebao.

usTajan ahmedi TavlaSi Sevida. Sig iseTi cxenebi eba, axlos ver

miudgeboda kaci, sul varskvlavebs eTamaSebodnen. usTajan ahmedi

SiSiT verc erTs ver miekara. aqeT-iqiT Tvali moavlo da kuTxeSi

erTi yurebCamoyrili cxeni dainaxa, TavisTvis idga wynarad; usTa-

jan ahmedi nel-nela mivida cxenTan, cxeni arc ganZreula. ahmedma

didi sifrTxiliT TiTi gaiwoda da cxens barkalze ataka. cxenma

yurebi ufro Camoyara, ahmedi mixvda, rom es cxeni iabo iyo, Tanac

sapalne iabo da sixaruliT cas ewia:

_ karg bedze wavawydi, amaze Sevjdebi, sadme ukan vixetialeb da

omi rom gaTavdeba, maSin mivalo.

Caavlo xeli cxens da gareT gamoiyvana. jer ifiqra, me TviTon

Sevjdebio, magram gadmovardnisa SeeSinda da falavan Zmebs mi-

ubrunda:

_ axla me rom amas uceb movaxte, meSinia weli ar movwyvito,

Tqven amiyvaneT da cxenze SemsviTo.

Svidma Zmam ahmedi cimcim aiyvana da cxenze Sesva. usTajan ahmeds

cxeni emaRla, ifiqra, aqedan Tu gadmovvardi, tvini cxviridan wa-

momivao da isev Zmebs miubrunda:

_ me saSineli gabrazeba vici, SeiZleba wixli vkra da saxlebi da

koSkebi davaqcio, amitom fexebi cxenis mucelqveS Svidpiri TokiT

magrad gamikariTo.

Zmebma saswrafod Seusrules es Txovnac.

Turme nu ityviT da, es cxeni niavqaris cxeni ar iyo?! niavqris

cxens aseTi xasiaTi aqvs: Tu gaCerebulia, iabosa hgavs, Tu Sejdebi

da aRvirs miuSveb, maSin veRar icnob _ qariviT miqris!

erTi sityviT, roca yvelaferi ukve mzad iyo, Zmebi gzas gaud-

gnen. niavqris cxenmac, rogorc ki igrZno, aRviri momiSveso, adgi-

lidan moswyda da _ haida! cxeni aqeT eca, iqiT eca da erT tyeSi

Sevarda. SeSinebuli ahmedi xeebis totebs ebRauWeboda, cxeni ki

ufro da ufro frTebs isxamda.

usTajan ahmedma bolos erT uzarmazar xesa staca xeli. xe

Zirianad moiglija da ahmeds xelSi SerCa. tyidan gamovardnili

cxeni pirdapir mtris banakSi Sevarda. usTajan ahmedi gahyviroda:

_ hei, daiWiT, ar gauSvaTo!

anu, Cemi cxeni daiWireT, ar gauSvaTo. mtris jars ki egona, Cvens

dasaxocad moqriso. ase rom, usTajan ahmedi iRliaSi amoCrili xiT

Page 95: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

188 189

SeiWra mtris rigebSi. cxeni aqeT-iqiT daqroda da es fesv-tote-

biani xe mters musrs avlebda. mtris jars egona, kaci ki ara devi

dagveriao da Tavzardacemulni erTianad gaifantnen.

falavani Zmebic male movidnen da naxes, rom ahmeds mtris jari

mTlianad gaewyvita da gaefanta. ahmedi ki isev gahyviroda, ar gauS-

vaT, daiWiTo da cxens brZolis velze waRma-ukuRma daagelvebda.

Zmebs egonaT, usTajan ahmedi brZolisagan isea gaxelebuli, Cvenc

veRara gvcnobso, amitom saswrafod cxenebidan Camoxtnen da cxens

aRvirSi utaces xeli. ufrosi Zma Seexvewa:

_ hoi, falavano, Cven Seni Zmebi varT, Sens dasaxmareblad

movediT, Segvibrale da nu dagvxocavo.

usTajan ahmedma nel-nela goni moica da trabaxi daiwyo:

_ kidev kargi cxeni daiWireT da mec damawynareT, Torem erTi

rom gavxeldebi, mere veRaravisa vcnobo.

falavanma Zmebma ahmedi didi pativiT Camosves cxenidan da fa-

diSahs warudgines.

_ ra ambavia, ase male uomrad rom dabrundiTo? _ SeekiTxa fa-

diSahi Zmebs.

maT usTajan ahmedze miuTiTes da miuges:

_ didebulo Saho, sanam Cven brZolis velze mividodiT, usTa-

jan ahmedma mteri sul Semusra da gafanta; Cven maSinRa mivediT,

brZolis veli rom ukve carieli iyo. is ki ara da, kinaRam Cvenc ar

dagvxocao!

fadiSahma brZana:

_ mibrZanebia, usTajan ahmeds xalaTi eboZoso!

usTahan ahmeds uamravi oqro-vercxli misces saCuqrad.

dasaCuqrebis Semdeg usTajan ahmedma fadiSahs mimarTa:

_ didebulo Saho, erTi patara saTxovari maqvs TqvenTan: neba

momeci, erT adgilas wavide, saqme maqvso.

_ me Sen martod ver gagiSvebo, _ uTxra fadiSahma, _ jari

waiyvane, Svid ZmasTan erTad wadi, oRond, male dabrundio.

_ me did laSqrobebSic martodmarto gavdivar xmaldaxmal, am

patara saqmeze jari rad mindao, _ daitrabaxa usTajan ahmedma.

fadiSahi mis did gambedaobas ufro gahkvirda da miugo:

_ falavano, Seni siyoCaRe dRevandelma Senma biWobam damimt-

kica, magram Seni mogzauroba rom ufro didebiT mosili iyos, Tan

mcire amala mainc iaxleo.

usTajan ahmeds uari aRar uTqvams:

_ didebulo fadiSaho, amjerad Sens sityvas aRar gadaval, or-

moc mxevalsa da ormocsac monas waviyvano.

fadiSahma brZana da ormoci mxevali da ormoci mona fexmard cx-

enebze amxedrda. usTajan ahmedma isev Tavisi niavqris cxeni irCia,

erTi cxenic Seakazmvina da Svid Zmas marqafad gamoayola. daiZra

da gaudga amalianad gzas.

bevri iares Tu cota iares, bolos usTajan ahmedis saxls miaR-

wies. mezoblebma ahmedi rom aseT didebul yofaSi dainaxes, maSinve

mis colTan gaiqcnen ambis misatanad. coli karze modga da dainaxa

Tavisi qmari zar-zeimiT momavali. usTajan ahmedma cols gakvirve-

ba aRar daacala:

_ dedakaco, Sen marTali yofilxar! sizarmace adamians avsebs

da aubedurebs! adamiani, Tu zarmaci ar aris, mTas mTaze miawyobs!

axla me falavani usTajan ahmedi var, gaemzade, unda wavideTo!

usTajan ahmedis brZanebiT mxevlebi da monebi CamoqveiTdnen da

mis cols Tan waRebuli axali tansacmeli Caacves, Tan wamoyvanil

marqafa cxenze Sesves, gamobrundnen da isev im qalaqSi mividnen,

sadac Svidi Zma falavani cxovrobda.

usTajan ahmedi sacxovreblad fadiSahTan darCa da sul qeifsa

da pativSi gaatara sicocxle.

cidan sami vaSli Camovarda: erTi mTqmelsa, erTi – gamgonebelsa,

erTi kidev _ mayurebelsa. miTxariT: xom namusianad gavanawile!

qaClisa da yadis zRapari

iyo da ara iyo ra, iyo erTi yadi. es yadi yoveldRe axal mojama-

gires iyvanda, dReSi erTi kviris saqmes gaakeTebinebda, mere kar-

gad scemda da gaagdebda xolme. yadis axlos aRaravin ekareboda.

isic mojamagiris saSovnelad aqeT-iqiT dadioda, sofelsa Tu qa-

laqSi xmas daagdebda, ama da am adgilze mojamagire mWirdebao.

modiT, yadim mojamagire eZebos, me ki im kacis ambavs giambobT,

Page 96: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

190 191

yadis erTxel mojamagired rom udga, mere ki gamoiqca da Tavis

sofelSi dabrunda. am kacs imani erqva. erTxel imani erTma qaCalma

dainaxa da hkiTxa:

_ yadisgan ratom gamoiqecio.

_ mcema da gamomagdo. imasTan gveleSapic ver gasZlebs, ara Tu

adamis Svilio.

_ raxan asea, me waval da yadis mojamagired davudgebio, _ Tqva

qaCalma.

_ nu, Torem yadi cemiT zurgze cxrapir tyavs agaZrobs, codva

xaro, _ gaafrTxila imanma.

_ ara da ara, unda wavideo, _ daiJina qaCalma, _ erTi unda vn-

axo, ra kaciao.

_ Tu ar dagiSlia, maSin pirobis qaRaldi CamoarTvio, _ daari-

ga mezobelma.

qaCali dedasTan mivida da sTxova, sagzali gamimzadeo. dedam

hkiTxa, sad midixaro.

_ sada da samogzaurod mivdivaro.

_ ai, miwa ki dagayare, mag Sens dakonkil Sarvals swored rom

mogzauroba mouxdebao, _ dawyevla dedam qaCali.

qaCals, marTlac iseTi Sarvali ecva, ormocdaaTi sakerebeli

edeboda. qaCals dedaze guli mouvida, sagzali TviTon gaimzada

da wavida. bevri iara Tu cota daisvena, cota iara Tu bevri daisve-

na, samocdaCvidmeti mdinare gadalaxa, samocdaCvidmeti mTa gadai-

ara, xan pirdapir iara, xan miuxvia, xan mouxvia da bolos im qalaqs

miaRwia, sadac is yadi cxovrobda. gaikiTx-gamoikiTxa da yadis

saxls miadga. yadi gamoegeba da hkiTxa, risTvis mosulxaro.

_ gavige, mojamagire gdomebia da movedio, _ upasuxa qaCalma.

_ ho, mindao.

_ TveSi ramdens gadamixdio, _ ikiTxa qaCalma.

_ TveSi aT maneTs mogcem. Tu Tavs ar dazogav da kargad imuSa-

veb, iqiTa Tvidan xuT maneTs kidev dagimatebo, _ upasuxa yadim.

qaCali daTanxmda, magram xelwerili gaaxsenda da yadis uTxra:

_ Tanaxma ki var, magram modi, piroba xvnaSi davdoT, rom kaloo-

bas Cxubi ar mogvivideso.

_ Seni piroba miTxario, _ uTxra yadim.

Page 97: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

193

_ mamaCemis iseTi xaTri maqvs, iseTi, rom meti ar SeiZleba. hoda,

pirobis qaRaldi damiwere, Tu mama Semagine, yovel ginebaze xuT

maneTs Camoxvalo.

yadi dayabulda, qaCals xelwerili misca. qaCali mojamagired

daudga.

yadi qaCals Zalian uRmerTod amuSavebda: dRes Tu SeSaze gag-

zavnida, xval wyalze gauSvebda, zeg kavs daaWerinebda da xnulSi

Caayenebda. sawyali qaCali Zalze gabezrda: erT dRes yadim qaCals

daubara _ me baRSi mivdivar, Sen ki didi, yurmotexili xelada

wamoiRe da wamodio. qaCali ezoSi gavida, bevri eZeba yurmotexili

xelada, magram ver ipova. maSin Sevida saxlSi, gamoitana axalTaxa-

li xelada, yuri Camoamtvria, cota tuCic miayola, mxarze Semoid-

ga da baRisken gaswia. yadim xeladas daxeda, xedavs qaCals Zvelis

nacvlad axali wamouRia, cecxli waekida, undoda erTi magrad

SeekurTxebina, magram pirobis werili gaaxsenda da mxolod yvir-

ils mohyva, ginebas naCvevma yadim Tavisdauneburad mamac Seagina.

qaCali maSinve eca:

_ xuTmaneTiani Senzeao!

yadim qaCals uTxra:

_ wadi, im xbos yurSi xeli Caavle da aq moaTrieo.

qaCalma Tavi daukra da xbos eca, yurSi xeli Caavlo da ise Roniv-

rad moswia, rom xelSi SerCa. yuri yadis miarTva.

_ es ra ariso? _ gaocda yadi.

_ Sen ar miTxari, xbos yurSi xeli Caavle da aq moaTrieo. mec

yuri mogarTvio, _ mSvidad uTxra qaCalma.

_ vah, es vin yofila, me giTxari xbo moaTrie, gana yuri-meTqi?

_ wamoiZaxa cecxlmodebulma yadim da Seigina, _ aqedan dame-

karge Se...

yadim Seigina, qaCalma tirili morTo da Seiqna erTi ayalmayali.

yvirilze xalxi Segrovda. yadi xalxs moubrunda da Tavis marTle-

ba scada. maSin qaCalma jibes xeli gaikra da xelwerili amoiRo:

_ sacodavi mamaCemi asoTxmocdarvajer Semagine, yovel gineba-

ze xuTi maneTi mergeba da momecio.

xalxma daxeda xelnawers _ yadisaa. saqcielwamxdarma yadim Sin

wasvla daapira. am davidarabaSi misi jori karga Sors wasuliyo,

qaClisa da yadis zRapari

Page 98: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

194 195

yadim qaCals ubrZana, wadi da is virisTavi aq momgvareo. qaCali

xalxs miubrunda, xom kargad gaigoneT, rac mibrZanao? xalxma kve-

ri daukra, kargad gavigoneTo, magram eSmakobas ver miuxvdnen. qa-

Cali wavida, jors Tavi waaWra, miitana da mowiwebiT yadis win daudo.

_ esec Seni joris Tavio.

yadi sul gadairia, undoda qaCali fexqveS waegdo, magram xalxma

ar daaneba.

_ radgan saqme ase Setrialda, _ ar eSveboda qaCali, _ asoTx-

mocdarvajer xuT maneTs am joris fasi gamoakeli da danarCens Ca-

modio.

_ arafersac ar mogcemo, _ imuqreboda yadi.

_ ar momcem da TavlaSi rom nasuqi Zroxa gibia, imas gamoviyvano.

xalxma qaCals uTxra:

_ kaco, modi miafurTxe eSmaks da yadis Tavi daanebeo.

qaCalma iuara, eSmakTan ra mesaqmeba, me Cemi kuTvnili momceso.

xalxi SuaSi Cadga da rogorc iqna, yadi gaaqcia. maSin qaCalma iSvi-

ra fexi da yadis ukan daedevna. win yadi garbis, ukan qaCali misdevs.

uceb qaCals viRac kaci gadaudga win.

_ sad garbixaro?

_ ra Seni saqmeao!

_ me eSmaki var, raxan ar damwyevle, unda dagexmaro da bedsa

gwioo.

_ Sens gzas ewie, netav Sen ra eSmakoba SegiZliao, _ Seutia qa-

Calma.

_ kaco, geubnebi eSmaki var-meTqi. daica, erTs Segilocav, sxva

kacad gaqcev, me jorad gadaviqcevi. wamiyvane im Sens yadisTan,

oRond avSara xelidan ar gauSvao!

qaCali daTanxmda. eSmakma Seuloca da jorad iqca. qaCali moaxta

da erT wuTSi yadis saxlis win gaCnda. SeSinebuli yadi gzas gasc-

qeroda qaCalis molodinSi. xedavs, viRac jorze gadamjdari kaci

karze miadga. yadim qaCali ver icno. jori aaTvalier-CaaTvaliera

da hkiTxa:

_ jors xom ara hyidio?

_ vyidio, _ upasuxa qaCalma.

_ ramdenado.

_ oras maneTado.

yadis WkuaSi daujda, maSinve Sin Semobrunda fulis gamosatanad.

minam yadi dabrundeboda, qaCalma jors avSara moxsna. yadim fuli

CauTvala, xelwerili gamoarTva da jori TavlaSi Seagdo. modi, qa-

Cali iq davtovoT da vnaxoT, ra daemarTeba yadis.

yadim jori daaba da qeris mosatanad mibrunda. motrialda da

ras xedavs _ jors kedlis xvrelSi Tavi Seuyvia da miZvreba. yadi

aqeT ecada, iqiT ecada, magram veraferi mouxerxa. jori nel-nela

miiwevda xvrelSi. yadim kudSi xelis wavlebaRa moaswro da kudi

xelSi SerCa. yadi Tavlidan gareT gamovarda, saCivlelad undoda

wasvla, magram am dros mopatiJe moadga kars da uTxra, ama da am

adgilas stumrada xar miwveulio. yadi gamoewyo da wavida, magram

uxalisod iyo da yvelam SeamCnia.

_ kaco, ra dagemarTao? _ hkiTxes.

yadim yvelaferi uambo.

_ jori vinc mogyida, ver icnobo?

_ rogor ver vicnob, _ upasuxa yadim, _ aqeT rom movdiodi,

Tvalic movkario.

adgnen da qaClis mosayvanad kaci gagzavnes.

_ yadis jori Sen mihyideo? _ hkiTxes qaCals.

_ arao.

_ maS, es xelwerili Sen ar momecio? _ CaekiTxa yadi, jibeSi xeli

Caiyo da raRac qaRali amoiRo. xalxma daxeda, ras xedavs, saTamaSo

qaRaldia.

_ xom xedavT, xalxo, _ ayvirda qaCali, _ es kaci yadi ki ara,

oinbazia. sad gagonila, jori kedlis xvrelSi Zvrebodeso?!

_ maS, joris kudze raRas ityvio?

_ ra kudi, ris kudi, aba, gvaCveneo.

yadim ubeSi xeli Caiyo da... joris kudi ki ara da sazi amoiRo.

qaCali ufro gaTamamda.

_ xom giTxariT, es kaci oinbazi da gaiZvera aris-meTqi. es sa-

TamaSo qaRaldio, es sazio. aba, miTxariT, yadis eseni rad sWird-

ebao.

xalxi miesia yadis, erTi gvarianad mityipes da gaagdes.

qaCali yadis saxlSi wavida, rac ram Zvirfasi moxvda xelT,

Page 99: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

196 197

yvelaferi Sin waiRo.

qaCalma yadis mTel qonebas nel-nela wirva gamouyvana, sva, Wama,

iqeifa da dro gaatara.

cidan sami vaSli Camovarda, erTi me, erTi Sen, erTic zRapris

mTqmels.

melia kudagrZelia

iyo da ara iyo ra, iyo erTi melia. erT mSvenier dRes am Cvenma

melia batonma gaido kudi gavaze da mindorSi saxetialod gavida,

iqneb an frinvels, an raime leSs wavawyde, rom muceli amoviyoroo.

am xetialSi erT amomSral Was waadga Tavze. waigrZela kiseri da

WaSi Caixeda. xedavs, Wis ZirSi erTi TovliviT TeTri dumis naWeri

gdia. melia sixarulisagan cekva-TamaSs mohyva, grZeli kudiT sul

miwasa farcxavda!

_ kai dros wavawydi am dumas, sanam magas ar SevWam, aqedan fex-

sac ar movicvlio, _ ambobda gulSi melia da metismeti ndomisagan

nerwyvi mosdioda. dumac TiTqos dablidan uxmobda: `melia bato-

no, mobrZandi da SemWameo!~.

meliam iTmina, iTmina da veRar moiTmina: iskupa da WaSi zRarTani

moadina. sawyals gverdebi erTianad daeJeJa. ris vai-vaglaxiT

wamodga, oxvra-kvnesiT dumasTan mivida da daavlo piri. daavlo

piri da maSinve Secbunebuli gaSeSda: Turme nu ityvi da es duma

ki ara, TeTri qvis natexi ara yofila?! raRas izamda Cveni melia,

imasRa fiqrobda, Widan rogor amovideo. yvela Rone iRona, rom

Widan amosuliyo, magram araferi gamouvida. Wa Zalian Rrma iyo.

amoiZua sawyalma meliam kudi, miikunWa TavisTvis kuTxeSi da mware

fiqrebs mieca. qveyanas mied-moedo, mTa barSi Caitana, bari mTaSi

aitana, aTasi xerxi awona da gazoma, rom rogorme tyveobisTvis

Tavi daeRwia.

am fiqrebSi rom iyo, uceb dainaxa, misken erTi gveli da ku mico-

cavdnen. melias maTi danaxva Zalian gauxarda da SeuZaxa:

_ hei, Zmobilebo, aq ras akeTebTo?

_ eh, melia batono, Cvenc SensaviT sixarbem agviba Tvalebi da

axla veRar avdivarT aqedanao, _ miuges maT.

am dros Wis Tavze raRac xmauri gaisma.

_ modiT, davimaloT, vnaxoT es vinRa aris? _ uTxra gvelsa da

kus meliam.

samiveni Wis erT kuTxeSi miimalnen. cota xnis Semdeg erTi xmau-

riTa da aliaqoTiT raRac Cavarda WaSi. xedaven, turaa. turac me-

liasaviT sixarbes waetyuebina da WaSi Camovardniliyo. melam si-

ciliT uTxra turas:

_ Zmao turav, keTili iyos Seni mobrZanebao!

turam rom melias mohkra Tvali, daubRvira:

_ nu mied-moedebi da gzidan Camomecale, duma Cemiao.

_ eh, sulelo turav, ra gabrazebso, _ uTxra meliam, _ eg duma

ki ara, TeTri qvis natexia; mec SensaviT momatyua da aq Camomagdo.

axla aq SimSiliT unda davixocoTo.

turam tirili morTo. am dros Wis Tavze kidev gaisma braxuni.

meliam turas uTxra:

_ guli nu gaawyale tiriliT, Wis Tavze viRacaa. modiT, davima-

loT, vnaxoT axla vinRa gvestumrebao.

suyvelani isev Wis kuTxeSi miimalnen. cota xnis Semdeg WaSi erTi

zorba mgeli Camovarda, is TeTri qvis monatexi imasac duma hgone-

boda da WaSi Camomxtariyo. mgelma bragvani moadina Wis fskerze.

gverdebdabegvili mgeli mainc wamoxta da dumas eca. male darw-

munda, rom es duma ki ara, Turme TeTri qvis monatexi yofiliyo.

gabrazebulma mgelma aqeT-iqiT Tvali moavlo da kuTxeSi mimalu-

li melia, tura, ku da gveli rom dainaxa, SeuRrina:

_ aq rom duma iyo, ra iqna? Tqven SeWameTo?

tura SiSisagan melias aekra. meliam kudi CamouSva, yurebi wa-

mocqvita, win wamodga da mgels moaxsena:

_ mgelo batono, ratom gvibrazdebi? Sen rom duma gegona, TeTri

qvis natexia mxolod. Cvenc SensaviT movtyuvdiT, aq CamovcvivdiT

da axla SimSiliT vixocebiT. eh, sixarbes ra vuTxrao! _ daatana

meliam oxvriT.

mgelma yurebi Camoyara; undoda ki meliasTvis pasuxi gaeca, ma-

gram Wis Tavze isev raRac xmauri gaisma. yvelani daimalnen. cota

xanic da, erTi didi Rori WyiviliT daenarcxa Zirs. Rorma ise

Page 100: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

198 199

magrad itkina fexi, rom veRara dgeboda. WaSi myofebma amaze erTi

sicili atexes. Rorma slukuniT ikiTxa:

_ Zmebo, Tqven aq raRas akeTebTo?

isev meliam gasca pasuxi:

_ eh, nuRa SegvekiTxebi, Zmao Roro! Cvenc Sens bed qveSa varT.

modi, Senc SemogvierTdi da vnaxoT, es qvis natexi kidev romels

gaabriyvebso.

am dros Wis Tavze kidev gaisma raRac Rriali da xmauri. Zlivs

moaswro eqvsivem kuTxeSi mimalva, rom uzarmazarma daTvma baTqva-

ni moiRo. daTvi msuqani iyo, amitom araferic ar stkenia; swrafad

wamodga da aburZglulma brazianad mimoixeda aqeT-iqiT. Wis mdg-

murebs rom Tvali mohkra, ukana fexebze aitota da daiRriala:

_ romelma SeWama, aq rom duma iyoo!

suyvelas ena mucelSi Cauvarda. isev melia wamodga win da kanka-

liT moaxsena:

_ biZia daTvo, duma Cven ar SegviWamia, Sen rom duma gegona, ai, es

TeTri qva aris. am qvam Cvenc SensaviT mogvatyua da aq Camogvyara.

raze gvibrazdebi, aqedan verc Sena da verc Cven verasodes gavalTo.

daTvs melias sityva sicilad ar eyo, vnaxoT Tu ver gavalo! Sexta

maRla, rom Widan amosuliyo, magram _ amaod! Zalian Rrma iyo Wa.

_ melia batono, ra viRonoTo? _ SeekiTxa daTvi melias.

_ aba, ra vicio, _ upasuxa meliam, _ modiT, yvelam erTad movi-

fiqroT, ra gziT gavideT aqedano.

yvela TavisTvis Camojda da fiqrs mieca, magram veravin veraferi

iRona. fiqriT daiRalnen da dawvnen dasaZineblad. marto melia ar

dawolila, imaze fiqrobda, iseTi ra eSmakoba movigono, rom eseni

daTvs davaxocino da me ki xelidan davuZvreo.

im dRes mSivrebi darCnen. meore dResac araferi uWamiaT. mesame

dRes meliam rom naxa, SimSilisagan ukve fexze dgoma aRar SeeZlo,

amxanagebs Tavi mouyara da ase mimarTa:

_ Zmebo, xom xedavT, SimSilisagan viRupebiT. yvelas sikvdils

sjobs, erT-erTi Cvengani mokvdes. modiT, me erT Sairs vimRereb da

visi saxelic im SairSi bolos mohyveba, is SevWamoTo.

amaze yvelam Tanxmoba ganacxada, melia wamodga da Tavisi Sairi

daiwyo. ai, ra imRera meliam:

mela, mela, melao,

mela kudagrZelao,

daTvi _ briyvi, drunCao,

Rori _ xveda, xunCao;

mgeli aris pirquSi,

tura kidev CauSi,

gveli aris maTraxi,

ku ki bakan-Canaxi, _

dRes varT misi yonaRi.

yvelam erTmaneTs dauwyo yureba. melia daTvs miutrialda:

_ daTvo biZav, Sen kargad ici, rom Cven aq verc wyals viSoviT da-

salevad da verc qersa da xorbals asawyavad! amitom arc es Canaxi

Tu bakani gvWirdeba! me Cemi vTqvi: leqsi Cemze iyo, Wama Tqvenze.

miesivnen kus da SeWames.

daTvma melias uTxra:

_ melia batono, es muclis qaradac ar gveyo, kidev gviTxar

Sairio.

meliam simRera wamoiwyo.

mela, mela, melao,

mela kudagrZelao,

daTvi _ briyvi, drunCao,

Rori _ xveda, xunCao;

mgeli aris pirquSi,

tura kidev CauSi,

gveli aris maTraxi,

erTi muWa ki ari.

isev erTmaneTs dauwyes yureba. melia isev daTvs miubrunda:

_ daTvo biZav, Cven aq cxeni ara gvyavs da jori, aba, miTxari, maTra-

xi raRad gvinda! me Cemi Sairi vTqvi: Tqma Cemze da Wama _ Tqvenzeo!

miesivnen yvelani da gvelic SeWames.

daTvma isev daiCivla:

_ melia batono, amanac veraferi miyo, kidev imRere eg Seni Sai-

ri, vnaxoT, axla visi jeriao.

Page 101: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

200 201

meliamac daiwyo:

mela, mela, melao,

mela kudagrZelao,

daTvi _ briyvi, drunCao,

Rori _ xveda, xunCao;

mgeli aris pirquSi,

tura kidev CauSi _

Tavis jerze gauSvi.

yvelam melias Sexeda.

_ Zmebo, bakani da maTraxi SevWameT, axla jeri Cvens CauSze mid-

ga! rad gvinda CauSi? omSi ar mivdivarT, mwyobrSi gvamecadinos da

mejlisze ar mivdivarT _ simRera SemosZaxos. Tqma Cemi da Wama _

Tqvenio! _ uTxra melam.

ecnen da turac gaglijes. is dRe da is Rame ase gadaatares. di-

liT isev erTmaneTs dauwyes yureba. daTvma melias mimarTa:

_ melia batono, SimSiliT muceli mewveba, erTi kidev imRere,

vnaxoT, arCevani axla visa xvdebao.

meliam simRera wamoiwyo:

mela, mela, melao,

mela kudagrZelao,

daTvi _ briyvi, drunCao,

Rori _ xveda, xunCao;

mgeli xan pirquSia,

naRdi baiyuSia.

isev erTmaneTs Seacqerdnen. meliam Tqva:

_ biZia daTvo, aba, ymuila Cven raSi gamogvadgeba! ise, sinamd-

vile Tu ginda, magis ymuilma Cagvyara am dReSi! axla kidev, xom xe-

davT, SimSiliT vixocebiT. me simRera vimRere, _ Tqma Cemi da Wama

Tqvenio!

daTvma imwamsve tori gahkra mgels da gaagora. isic SeWames da im

dRes eyoT. meore dilas daTvma isev uTxra melias:

_ melia batono, SimSilisagan vkvdebi, ras gaCumebulxar, im-

Rere, sauzmobis droao.

meliam isev daiwyo simRera:

mela, mela, melao,

mela kudagrZelao,

daTvi _ briyvi, drunCao,

Rori _ xveda, xunCao...

isev erTmaneTs Seacqerdnen. meliam ganmarta:

_ biZia daTvo, aba, erTi Sen miTxari, ra oxrad gvinda xvedao.

Tqma Cemi da Wama Senio.

daTvma imwamsve toriT xerxemali gadaumtvria Rors. orive

mxridan miadgnen moklul Rors da Wama dauwyes.

ramdenime dRe Roris xorcze gadaiares, mere Roris xorcic

gaTavda, melias cotaodeni Roris xorci iRliaSi daemala, iqidan

gamoswiwknida cotas da Wamda. daTvma rom es dainaxa, melias uTxra:

_ melia batono, eg xorci sad giSovia, cota mec miwiladeo.

_ saidan viSove da, Cemi iRliidan gamoviglije, Senc Seni iRlia

gamoiglije da SeWameo.

daTvs es WkuaSi daujda da iRlia kbilebiT gamoiRadra. iRli-

idan daTvs sisxli niaRvariviT waskda. imdeni sisxli edina, rom

bolos daTvs Zal-Rone gamoelia, daeca miwaze da mokvda.

_ me rom vambob xolme, daTvi sulelia-meTqi, sxvebi sul dam-

cinian; ai, Tu ar aris sulelio! _ Tqva siciliT meliam da daTvis

xorcis Wamas Seudga.

daTvis xorci karga xans eyo melias, magram roca isic gauTavda,

isev SimSiloba daudga. SimSiliT muceli ewveboda melias da wkmu-

tuniT ambobda:

_ eh, sixarbev, sixarbev, ra saSineli rama yofilxar, me rom Sen

ar agyolodi, aqac ar movxvdebodio!

am dros WasTan erTma monadirem gaiara da melias Civili moesma,

CamouSva Toki, melia Widan amoiyvana da uTxra:

_ hei, meliav, Sen is ara xar, xalxs qaTami rom aRar SearCine da

mindorSi frinveli aRar gauSvi?! rogorc Sen isini daaxrCe da

daxoce, axla mec swored ise dagaxrCob da tyavs gagaZrobo!

uTxra Tu ara es monadirem, melias kiseri mougrixa da iqve miag-

do. egona, melia ukve mokvdao. melias gasatyaveblad danas rom

Page 102: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

202 203

lesavda, uceb melia wamoxta da mousva. monadirem fxakifxuki rom

gaigona, moixeda da ras xedavs, _ melia ukve gaRma gorazea gasuli.

meliam kiseri moiRera da monadires gadmosZaxa:

_ Zmao monadirev! kaci sanam erT saqmes ar morCeba, meores xeli

ar unda mohkidos! jer kargad Semomxede, damxrCvali var Tu ara da

Cems gatyavebaze mere ifiqreo.

monadires xmac ar amouRia. xedavda, rom melia marTali iyo. ra-

Ras izamda, pirSi Calagamovlebuli dabrunda Sin.

iliasis zRapari

iyo da ara iyo ra, RvTis ukeTesi ra iqneboda, iyo erTi vaWari. am

vaWars erTi mona biWi hyavda, saxelad iliasi erqva. biWsa da vaWars

mama-SviliviT uyvardaT erTmaneTi.

erTxelac vaWari gakotrda. dadardianebuli ijda da fiqrobda.

iliasma saxedaRvremili vaWari rom dainaxa, hkiTxa:

_ ras Cafiqrebulxar? miTxari Seni sadardebeli, iqneb rame

giSveloo.

_ eh, ilias, erTi mona biWi xar, Sen Cems dards ra unda uSveloo,

_ gaecina vaWars.

_ mainc miTxari, aRa, ra ici, iqneba orTavem erTad Sens gasaWirs

rame movuxerxoTo.

maSin vaWarma uambo, rac awuxebda.

_ magaze advili ra aris, aRa, wamiyvane, gamyide da savaWro Tanx-

as iSovio.

_ ras ambob, ilias, Sen gasayidad rogor gagimeteb, egec ar iyos,

gana imdens ras momcemen, rom imiT vaWroba daviwyoo.

_ Sen ar ici, aRa, Cemi fasi. me sami ramis gamocnoba SemiZlia _

cxenisa, Tval-margalitisa da adamianisa. wamiyvane da xuTas Tu-

manze nakleb nu gamyidio.

vaWari erT xans yoymanobda, magram xedavs, rom sxva Cara ara aqvs.

adga da iliasi bazarze gasayidad gaiyvana.

am dros fadiSahis vezirma Camoiara, vaWarTan SeCerda da hkiTxa,

mag biWs ras afasebo?

_ xuTas Tumans. am biWs sami ramis gamocnoba SeuZlia _ amisi,

amisi da amisio.

_ xom ar gagiJdi? _ dautia vezirma. _ xuTasi Tumani fadiSahis

monebi erTad ara Rirano.

_ es biWi ufro meti Rirso, _ ukan ar daixia vaWarma, _ Tu ginda

iyide, Tu arada, kargad iyavio.

veziri wavida da fadiSahs yvelaferi uambo. wadi da is biWi axla-

ve iyideo, ubrZana fadiSahma.

vezirma vaWars xuTasi Tumani CauTvala, iliasi waiyvana da Sahis

monebSi gauria.

vaWarma ki fuli xelSi igdo Tu ara, maSinve aReb-micemobas mihyo xeli.

gauSvi, vaWarma ivaWros da iliasma yma-monebSi itrialos. me ki

Wabuk fadiSahis ambavs getyviT: erT dRes fadiSahs lamazi cxeni

mohgvares. cxeni yvelas moewona, mcire naklic ki ver upoves. uceb

fadiSahs iliasi gaaxsenda, me xom erTi mona myavs, cxenebis cnoba

iciso, daibara da hkiTxa:

_ ilias, aba miTxari, es cxeni rogoriao?

iliasma Tayvani sca da moaxsena:

_ didebulo Saho, cxenze araferi iTqmis, saukeTesoa, magram

erTi nakli mainc aqvs, _ wyalSi Tu Sevida, daeZinebao.

yvelas gaukvirda, es rogor iqnebao?

_ didebulo Saho, sxva araferi gamaCnia da sakuTar Tavs davdeb.

SeiyvaneT cxeni wyalSi, Tu ar daeZina, Tavi momkveTeTo.

maSinve moaxtnen cxens da wyalSi Seagdes. cxens marTlac daeZi-

na. yvela gaocda. fadiSahma hkiTxa:

_ ilias, erTi miTxari, es ratom moxdao?

_ didebulo fadiSaho, es cxeni kameCis rZiT aris nazardi. wyal-

Si amitom eZinebao.

fadiSahma axla cxenis patrons hkiTxa:

_ am cxens kameCis rZiTa zrdidio?

kacma fadiSahs Tayvani sca da moaxsena:

_ marTalia, didebulo fadiSaho, es cxeni rom gaCnda, deda

maSinve moukvda da kvici kameCis rZiT gamovkvebeTo.

fadiSahs iliasi Zalian moewona da brZana:

_ es cxeni remaSi gaurieT, doRSi gamodgeba. iliass ki dReis

Page 103: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

204 205

iqiT is puri aWameT, CemTvis rom mogaqvTo.

gavida xani. erTxelac fadiSahs sxva fadiSahebi ewvivnen. erTma

maspinZels kvercxisodena almasi miarTva. yvela almass misCere-

boda, am almass fasi ar adevso, ambobdnen gaocebulebi. fadiSahs

isev iliasi gaaxsenda, daibara da hkiTxa:

_ ilias, aba erTi, es almasi Seafaseo.

iliasma almasi aiR-daiRo, kargad gasinja da Tqva:

_ idRegrZelos fadiSahma, almasi ocdaaT Tumanze meti ara

Rirs. garedan almasia, SigniT ki _ miwao.

_ eg ar SeiZlebao, _ itkices sxvebma.

_ didebulo fadiSaho, brZaneT, almasi gatexon, Tu guli miwisa

ara hqondes, Tavi momkveTeTo, _ Tqva iliasma.

fadiSahma brZana da almasi gatexes. marTlac, guli miwisa gamod-

ga. fadiSahs eama monis goniereba da stumrebTan ufro moiwona

Tavi. Tanac brZana, iliasma amas iqiT CemTan erTad Wamos purio.

im dRidan iliasi da fadiSahi erT sufraze Wamdnen da svamdnen.

amaT iq Wamon da dalion, me ki erTi lamazi gogos ambavs mogax-

senebT: es gogo iseTi lamazi iyo, iseTi, rom misi ambavi mTel qa-

laqs mosdeboda. naxviT ki aravis enaxa. erTxel fadiSahma ifiqra,

erTi im gogosTan ise unda miviparo, Zexorcielma ar daminaxoso

da brZana, rogorc ki SeRamdeba, saxlidan gareT arc fexi gamodgas

vinmem, arc kar-fanjrebi gaaRos. vinc brZanebas ar Seasrulebs,

Tavs movkveTavo. marTlac, SeRamda Tu ara, mTel qalaqSi kaci ar

WaWanebda, SeSinebuli xalxi saxlebSi Semaluliyo. fadiSahi Sini-

dan Cumad gamovida da im gogos saxlisken gaemarTa. mivida da karze

daakakuna. kari mosamsaxurem gauRo. fadiSahma uTxra:

_ wadi da Sens qalbatons moaxsene, fadiSahi movida-Tqo.

qalma mosamsaxures ubrZana:

_ wadi da fadiSahs gadaeci, qalbatonma ase SemogiTvala: erTi

Zroxa myavs, arc Zalian mWle, arc Zalian msuqani, rom davkla, ram-

deni qoni gamodneba-Tqo.

mosamsaxurem danabarebi uTxra. fadiSahi cotas Cafiqrda da

upasuxa:

_ uTxari, oTxi fuTi-Tqo!

qalma pasuxad daabara:

Page 104: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

207

_ sasiamovno iyo fadiSahis stumroba, magram axla ki mibrZandeso.

fadiSahma ukan gamobruneba daapira. uceb Tvali mohkra, rom sib-

neleSi viRac moipareba. neta vin aris, Cems brZanebas rom gadasula,

xvalve vaCveneb Tavis seirso, gaifiqra fadiSahma. Crdili moaxlovda

da fadiSahma Tavisi veziri Seicno. maSinve xes amoefara da TvalT-

vali dauwyo. veziri mivida karTan, dakakuna da msaxurs uTxra:

_ wadi, qalbatons moaxsene, veziri movida-Tqo.

msaxurma pasuxi moutana:

_ qalbatonma: erT Zroxa myavs, arc Zalian mWlea, arc Zalian

msuqani, rom davkla, ramdeni qoni gamodnebao.

veziri sagonebelSi Cavarda, ar icoda, ra eTqva, bolos upasuxa,

Svidi fuTio.

msaxuri isev dabrunda:

_ qalbatonma brZana: keTili iyos veziris mosvla, magram axla

ki mibrZandeso.

vezirma ukan wasvla daapira, magram dainaxa, rom sibneleSi viRac

moipareba, gaifiqra: _ biWos, es guladi vinRa aris, rogor gabeda ga-

reT gamosvla? dilaze fadiSahs movaxseneb da Tavsac wavaclevinebo.

mere veziric xes amoefara da ras xedavs _ fadiSahic iq ar aris?!

vezirma gaocebisagan kinaRam Sehyvira, magram fadiSahma gaaCuma:

_ moica, vnaxoT erTi, vin movida, ras etyviso.

oriveni gaitrunnen. Crdili moaxlovda da iliasi ki gamodga.

iliasma karze miakakuna da mosamsaxures daabara:

_ wadi, qalbatons uTxari, fadiSahis mona iliasi movida-Tqo.

mosamsaxurem winandeli pasuxi moutana:

_ qalbatonma, erTi Zroxa myavs, arc Zalian msuqania, arc Zalian

mWle, rom davkla, ramdeni qoni gamodnebao.

fadiSahma da vezirma yurebi cqvites, vnaxoT erTi, ras upa-

suxebso?!

_ wadi da qalbatons gadaeci, yabulsa var-Tqo.

fadiSahi da veziri gaocdnen, es raRa pasuxiao.

mosamsaxurem kari gauRo da iliasi Sin SeuSva. es rom dainaxes,

veziri da fadiSahi baRCaSi Sevidnen da xeebs ukan Caimalnen. xeda-

ven, iliasi aivanze gamosula. mosamsaxurem siniT raRac TeTrga-

dafarebuli gamoitana da win daudga.

iliasis zRapari

Page 105: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

208 209

iliasma sins safari gadaxada. sinze erTi makrateli, qaRaldi,

yurani, erTi dasta nemsi da erTic broweuli ido. fadiSahi da veziri

gaocebulebi Tvals adevnebdnen _ vnaxoT erTi, iliasi ras izamso.

iliasma nemsebi aiRo da saTiTaod CaarWo broweulSi. mere qa-

Raldi aiRo da makratliT nakuw-nakuwad aqcia. mere yurans akoca

da dado, veziri da fadiSahi verafers mixvdnen.

mosamsaxure Semovida, sini gaitana. Semdeg aivanze qalbatoni

movida. qali iyo da ra qali! _ mzesa da mTvares eubneboda, Tqven

CadiT, me unda amovideo. kaci ityoda _ arc maWama, arc damalevi-

na, marto amisTvis mayurebinao. qali da iliasi erTmaneTs gadaex-

vivnen da mere oTaxSi Sevidnen. fadiSahi da veziri Surisgan cotas

gawyda ar gaskdnen. gaTenebisas dabrundnen sasaxleSi.

iliasi Sin mogvianebiT movida. fadiSahma hkiTxa:

_ wuxel sad iyavio?

_ idRegrZelos fadiSahma, _ upasuxa iliasma, _ Cemi Zveli ba-

tonis deda Zalian miyvarda, dedad mimaCnda. gavige, momkvdara,

imis saflavze wavel, tirilSi CamZineboda, ise damaTenda Tavs, ve-

raferi gavigeo.

_ ilias, simarTle miTxar, sad iyavi, _ isev hkiTxa fadiSahma.

_ didebulo fadiSaho, xom giTxari, saflavze CameZina-meTqi.

fadiSahi ufro ganrisxda:

_ simarTle miTxari, Torem Tavs gagagdebinebo.

_ didebulo fadiSaho, saflavze CameZina da dilamde iq viyavio.

_ waiyvaneT es dawyevlili da isrebiT dacxrileTo, _ brZana

fadiSahma.

magram fadiSahs im saidumlos gageba ise Zalian undoda, rom mei-

sreebi gaafrTxila, ganze isroleT, ar moaxvedroTo.

dauSines isrebi iliass. mivida fadiSahi da kvlav hkiTxa:

_ wuxel sad iyavio?

iliasma isev ise upasuxa. fadiSahi gacecxlda, sisxli TavSi au-

varda da gonebaareulma brZana:

_ axlave CamoxrCeTo!

miiyvanes iliasi saxrCobelasTan, Tavi yulfSi gaayofines, Toki

SemouWires da is-is iyo, Toki unda gamoewiaT, rom viRac mxedari

qariviT moiWra, cxeni saxrCobelasTan miagdo, Zirs erTi broweu-

li daaxeTqa da isev imave siswrafiT gabrunda ukan. broweuli gas-

kda da daifanta. amis Semdeg iliasma fadiSahs uTxra:

_ didebulo fadiSaho, oTaxSi SevideT, saidumlos marto Sen

getyvio.

fadiSahma iliasi saxlSi Seiyvana.

_ didebulo fadiSaho, _ Tqva iliasma, _ wuxel ama da am lamaz

qalTan viyavio.

_ kargi da, Sen rom upasuxe, yabuls varo, ras niSnavda?

_ qali mekiTxeboda, Tu ici, rogori var, msuqani Tu gamxdario,

lamazi Tu usaxurio. me vuTxari, rogoric ar unda iyo, yabulsa

var-meTqi. maSin Sin SemiSves.

_ eg kargi, is sini raRas niSnavdao?

_ sinze rom nemsebi ewyo, broweulSi CavarWe, amiT vuTxari, mec

rom ase damcxrilon, saidumlos ar vityvi-meTqi. qaRaldi dava-

nakuwe, mec rom ase amkuwon, saidumlos arc maSin gavcem-meTqi,

yurans rom vakoce, amiTac es davifice.

_ maS axla ratomRa meubnebio?

_ cxenosani, broweuli rom daaxeTqa, is qali iyo. amiT maniSna

yvelaferi Tqvio.

fadiSahi gaocda, iliasi gverdiT moisva da ekiTxeba:

_ ilias, Sen xom adamianis gamocnobac ici, maS miTxari, me ro-

goriRa varo?

_ didebulo fadiSaho! Sen xabazis vaJi xaro.

_ ras mied-moedebi, me mefiswuli var. mamaCemic am qalaqis fa-

diSahi iyo da papaCemic.

_ fadiSaho, ubrZane dedaSeni movides, hkiTxe da Tu marTali ar

gamovdge, Tavi momkveTono.

fadiSahma deda ixmo da hkiTxa:

_ dedi, simarTle Tqvi, visi Svili var, an mamaCemi vin iyoo?

_ Svilo, Cems orsulobaSi fadiSahma miTxra, Tu qali geyola,

cocxals ar dagtoveb, Tu vaJi da _ xelisgulze gatarebo. swored

im Rames xabazis colmac moilogina. imas biWi eyola, me _ gogo. be-

biaqali da xabazi uxvad davasaCuqre da bavSvebi gavcvaleTo.

fadiSahma iliasis mixvedriloba Seaqo da hkiTxa:

_ rogor mixvdi, rom xabazis Svili viyavio?

Page 106: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

210 211

CeCnuri zRaprebi

sami Zma da gveleSapi

mama Svils cuds ar urCevs.

erT kacs sami vaJiSvili hyavda. mamam sikvdilis win ase daariga

Tavisi vaJebi:

_ amqveynidan sami gza gadis. imaTgan Zvel gzaze ar iaroTo.

dro rom gavida, erTxel, mamis sikvdilis Semdeg, ufrosi Zma im

Zvel gzas miadga. ifiqra, modi, waval da vnaxav am gzaze ra ariso da

gaswia. vaJs win gveleSapi Sexvda da hkiTxa:

_ saiT gagiwevia, biWo?

_ arsad ar mivdivar, mamaCemma sikvdilis win anderZi damitova,

am gzaze ar gaiaroo. sacdelad wamovedi! _ Tqva vaJma.

_ mamis naTqvami ar daijere da wamoxvedi? me giCveneb seirs! simRe-

raSi Tu ver majobeb, vai Sens dRes! ici simRera? _ hkiTxa gveleSapma.

biWma uTxra, ar vici simRerao, da _ gadaylapa is biWi gveleSapma.

maSin meore Zma wavida im Zvel gzaze, erTi vnaxo, ra gzaa aseTio.

imasac hkiTxa gveleSapma, simRera icio?

_ ar vicio, _ biWma _ da isic gadaylapa urCxulma.

Zmebma Sin misvla rom daagvianes, mesame, yvelaze umcrosi wavida

maT mosaZebnad.

iara da miadga im gveleSaps. gveleSapma, rogorc wina or Zmas, am

biWsac uTxra:

_ simReris TqmaSi an zRapris moyolaSi Sen Tu ar majobeb, vai

Sens dReso.

_ kargi, mogiyvebi zRapars, _ uTxra biWma, _ oRond SevTanxm-

_ iqidan, Cemo Saho, rom Sen sul purze laparakobdi, brZane,

CemTvis puri moecaT, puri eWmiaT. Sen CemTvis saCuqrad arc fuli

giboZebia da arc sxva ram. amitom vifiqre, ZarRvebSi xabazis sisx-

li edgeba-meTqi.

_ ilias, is qali vinRaao?

_ is qali fadiSahis asuliao.

fadiSahma axla dedas hkiTxa. imanac daumowma, es is gogoa, me rom

xabazs gavucvaleo.

_ ilias, maS Sen viRa xaro? _ hkiTxa fadiSahma.

_ didebulo fadiSaho, me erTi mebaRis Svili var. Cems patarao-

baSi Cvens qalaqs mtrebi daesxnen, tyved wamiyvanes da mere monad

gamyideso.

fadiSahs Zalian moewona iliasis niWi da goniereba, is qali ili-

ass miaTxova, didi qorwili gadauxada da ormoc dRe-Rames ilxend-

nen. mere aiRo da Tavisi gvirgvini iliass gadauloca, xelmwifed

Sen ufro gamodgebio.

isini Wamdnen, svamdnen da bednieradac cxovrobdnen. cidan sami

vaSli Camovarda: erTi me, erTi zRapris mTqmels, erTic TviTon me.

Sen as wels icocxle, me_orjer ormocdaaTs, rac meti iyos, Seni

iyos. Sen saRad iyavi, me _ salamaTad.

Page 107: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

212 213

deT, Txrobisas erTmaneTs xels nu SevuSliT, erTmaneTs bolom-

dis Tqma vacaloT. vinc am pirobas daarRvevs, wagebuli iqneba. Tu

me gavimarjve, Cem or Zmas damibrunebo.

amaze SeTanxmdnen da vaJma Txroba daiwyo:

_ SarSan zamTarSi, gayinul zRvaze cxenebis remas vaZovebdi.

balaxiT rom daZRnen, wyali unda damelevinebina. is cxra adlis

sisqe yinuli culiT ver gavtexe, culs cecxli SevunTe yinulis

dasadnobad, cecxlmokidebulma culma yinuli gaxvrita da wyalSi

Cavarda ise, rom tari xelSi SemrCa.

mivixed-movixede, wylis amosaRebi veraferi vnaxe, vtace xeli Cems

Tavs, moviZre da imiT davalevine cxenebs. saRamos rom acivda, Cemi

rema saswrafod gavreke cisken, Rrublebze Ramis gasaTevad wavasxi.

Semdeg rom vnaxe, Tavi aRar meba, es ra aris-meTqi _ gamikvir-

da. sirbiliT ukan davbrundi, gavixede, Cems Tavis qalaSi mwyeri

Cabudebuliyo, vtace xeli, is mwyeri daviWire, Cemi Tavis qala

isev kiserze movirge, movajeqi mwyers da mwyermac xelad momaf-

rina Cems remasTan, Rrublebze cecxli davanTe, Svidasi Samfuri

gamovTale, im mwyers Tavi wavacale da roca im mwyeris xorcs Sam-

furze vwvavdi, raRac mRvrie erbom iwyo dena, im erbos sunze Sen

moxvedi, pirdaRebuli maRla xtebodi, rom erbo xaxaSi Cagesxa.

_ iq sad viyavi? sad viyavi? _ Tqva gveleSapma da wamoxta, weRan-

deli piroba daaviwyda.

_ o-o-o! _ sicili waskda biWs, _ waage! waage! Sen daarRvie Cveni

weRan daTqmuli piroba, damibrune Cemi Zmebi!

Tavisi ostaturi sityva-pasuxiT gamarjvebulma biWma bolos

Sin wamoyvana is ori suleli Zma, romlebmac mamis naTqvami anderZi

yurad ar iRes. miiyvana saxlSi da ase usayvedura orives:

_ ase xdeba xolme, roca mamis naTqvams ar asrulebeno.

amis Semdeg im or Zmas aRarasodes uvlia Zveli gziT.

ambavi siyvarulisa

marTalia Tu ara, vin icis. Saroiis mTebSi cxovrobda Turme

erTi moxuci, siberes misTvis TvalisCini waerTmia. moxucs silama-

ziT saxelganTqmuli qalwuli hyolia, mzrunveli da meTvalyure

mamisa. bevri ymawvili kaci yofila misi msurveli, magram asuls mx-

olod erTi vaJi uyvarda. yvela mdidari mSobeli natrobda im asu-

lis rZlobas, magram veravin daiTanxma.

erTma, uariT ganawyenebulma, samagiero miuzRo _ mTebSi

mcxovreb kudians uambo misi ambavi.

ewvia kudiani lamazi asulis ojaxs. danaxvisTanave gulSi Cauvar-

da is asuli. dRedaRam Tvals ar acilebda. gadawyvita misi motace-

ba. erTxelac, roca iyo, dro ixelTa, wyaroze mimavals Causafrda

da moitaca.

es rom gaigo, gamoekida kudians asulis gulis swori. mTaTa

aRmarTebze mirboda kudiani, ukan bedauriT misdevda vaJi. mixvda

kudiani, sacaa vaJi damewevao, moikriba mTeli Zal-Rone da Saroiis

mTis wverze avida. is-is iyo, unda dasweoda vaJi, mwvervalis Txemze

Sedga kudiani. mdevari rom daewia, asuli ufskrulSi gadauSva. gm-

inva aRmoxda vaJs. asulis kvaldakval kldidan gadafrinda. Seyva-

rebulebi tkivils moerivnen, erTmaneTs miaRwies, Caekonnen da ase

aRmoxdaT suli kldis Ziras.

ielva mTebSi. cam daiquxa. wvima wamovida. bolos Seikra da damS-

vidda klde. misi Ziridan amoxeTqa wyarosTvalma. es ver aitana

kudianma da kldes Txra dauwyo, magram rac ufro metad Sedio-

da siRrmeSi, miT ufro iwyebda wyali Cqefas. mixvda kudiani, siy-

varuls rom ver ajobebda, bunebamac siyvaruls rom dauWira mxa-

ri. guli gauskda da mokvda.

asuls raRac xifaTi rom SeemTxva, mixvda moxuci da mis saZebne-

lad wavida. midioda da asuls uxmobda, ucbad nakadulis xma Semo-

esma, `vai, Cemo Svilo, neta sada xar?~ _ amoTqva daRlilma moxuc-

ma da wylis piras Caimuxla. wylis xmaurSi asulis kvnesa Semoesma

moxucs, moeCvena, TiTqos viRac emudareboda, wyali dalieo. peS-

viT wyali dalia. sxeulSi Zala Caudga, rogorc ymawvils. mere isev

moeCvena, TiTqos viRac asuli Svelas sTxovda. `neta, vin ariso~, _

Tqva da saidanac xma Semoesma, iqiT gaxedva daapira, daaviwyda, rom

brma iyo, wyalSi dasvelebuli xelebi TvalebSi amoisva da Tvalis-

Cini daubrunda.

wylis mosaxvevSi mamam erTmaneTs Caxutebuli asuli da vaJi ipo-

Page 108: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

214 215

va. Soriaxlos esvena kudianis gvamic. mixvda mama, rac momxdariyo.

erT saflavSi dakrZala qal-vaJi. amboben, mas Semdeg Saroi-arRu-

nis xmaurSi ornairi xma ismis: asulis nazi da vaJis omaxiani Zaxili.

visac ar sjera, mousminos arRunis xmaurs.

mgeli

Zalian didi xnis winaT, uxsovar droSi qveyanaze saSineli qa-

riSxali amovarda. qariSxalma Zirfesvianad moTxara xeebi, zRva-

mdinareebidan wyali xmeleTze gadmoinTxa, mTebi Camoiqcnen da

didi ubedureba datrialda.

yvela suldgmuli Tavgzaabneuli darboda aqeT-iqiT, Tavs vuS-

veloTo. erTaderTi, mgeli ar SeuSinda grigals, dajda da uSiS-

rad daupirispirda.

grigalma tyavi SemoafliTa, daasisxliana, magram adgilidan

Zvra ver uyo ZarRvmagar mgels.

qariSxali Cadga, mze gamobrwyinda, viTom araferic ar momxdari-

yos, simSvidem daisadgura dedamiwaze.

cxovelebma isev erTad moiyares Tavi, mividnen mgelTan da uTx-

res:

_ mgelo, qari rom xeebs glejda, xmeleTi rom wyalma dafara,

mTebi rom Camoiqca da yvela TavSesafars eZebda, Sen adgilidan ar

daZrulxaro.

mgels sisxli swveTda sxeulidan, Tvalebi sivrcisTvis gaeSte-

rebina, amayad ijda da ise miugo maT:

_ miwa, romelzedac daviarebi, Cemi samSobloa, ra ubedurebac

ar unda damatydes Tavs, samSoblos iqiT wasasvleli qveynierebaze

arsad ara maqvso.

naTqvamma Caafiqra cxovelebi, sircxvilma Seipyro da uxmod gas-

wies bunagebisaken.

darCa mgeli iqve, Tavisi dasaxiCrebuli, dafleTili sxeuliT,

mimavlebs Tvali gaayola.

mgels sxva samSoblo ar hqonda...

Page 109: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

217

Wkuis xidi

erTi patara qveynis xelmwifes werili gaugzavna meore Zlieri qvey-

nis xelmwifem. werilSi swerda: `zRvis fskerze myofma Senma ulayma

rom daiWixvina, Svidi mTis aqeT, merve mTis ukan myof Cems Wakebs muce-

li moeSalaT. Tu CemTan omi ar ginda, Sesarigeblad grZelwvera moxu-

ci gamomigzavne samocdasami Wakis namatiT, arc fexiT movides da arc

cxeniT, arc caze iyos da arc miwaze, Sinac ar iyos da gareTac arao~.

am werilis miRebis Semdeg gulgasenili xelmwife fiqrebSi Caeflo.

ifiqra, ifiqra, magram ver monaxa xelmwifesTan gasagzavni Sesaf-

eri Wkviani kaci. maSin Tqva, pirvelsave Semxvedrs rCevas vkiTxavo.

gadaicva maTxovris samosi da gzas gaudga. gzaze bavSvebs waadga,

romlebic koWs TamaSobdnen. xelmwifes Tvali rom mohkres, bavS-

vebma erTmaneTs gadaulaparakes:

_ maTxovars qva davuSinoTo.

erTma knaWa biWma bavSvebi gaaCera:

_ ar esroloT, eg maTxovari ki ara, mefeao.

mis naTqvamze xelmwife gaocda.

_ miTxari, ymawvilo, konkebSi gamowyobili rogor micani?

_ gasul paraskevs meCeTSi mimavali daginaxe, siaruliT gicanio

_ upasuxa biWma.

xelmwifem biWs uambo werilis ambavi. biWma uTxra:

_ eg sul ubralo ramea, dros nu makargvinebo.

_ oi, ranairad aris ubralo rame? miTxari, rogor unda moviqce?

_ hkiTxa xelmwifem.

_ nu dardob, xval dilas SenTan moval. manamde samocdasami

rCeuli bedauri da samocdasami mxedari gaamzade, saTiTaod yvela-

saTvis _ rCeuli xmali, jori da vaci.

roca yvelaferi gamzadda, biWi gzas gaudga Zlevamosil mefesTan.

_ xelmwifis qalaqSi rom SevalT, yvela ZaRls suli amoxadeT,

_ ubrZana biWma Tavis mxedrebs.

ZaRlebis JletiT rom miiwevdnen, gaocebuli qalaqis mcxovre-

blebi ekiTxebodnen: `ras SvrebiT, rasao?~

_ xelmwifesTan mivdivarT! _ upasuxa mxedarTa ufrosma.

es ambavi mefes acnobes.

mgeli

Page 110: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

218 219

_ movidnen, xels nu SeuSliTo, _ brZana xelmwifem.

_ ras SvrebiT, ZaRlebs ratom xocavT? _ hkiTxa man mxedrebs.

_ wuxel, Svidi mTis iqiT, merve mTis ukan myof cxvris faras mge-

li daeca da gaanadgura, saSvelad rom vuxmobdi, erTma maTganmac

ki ar daiyefa, _ upasuxa biWma.

_ va, Svidi mTis iqiT, merve mTis ukan myofi Seni cxvris gawyveta

aqaur ZaRlebs rogor unda gaegoT? _ gaocda xelmwife.

_ Cveni xelmwifis zRvis fskerze myofi ulayis Wixvini Svidi

mTis gadmoRma merve mTis ukan myofma Senma Wakebma xom gaigones?!

_ miugo biWma.

_ Sen misi gamogzavnili xar? xom SevuTvale, grZelwveriani

moxuci gamomigzavne-meTqi.

_ wveri amasaca aqvs, _ uTxra biWma da vaci win wamouyena xelm-

wifes, _ wveri sakmarisi ar aris, Wkua Tu ar iqna.

gaocebulma xelmwifem gamosacdelad kiTxvebi dausva biWs:

_ xom vTqvi, kaci gamomigzavne, fexiT ar iyos, cxeniT ar iyos,

arc caze, arc miwaze, arc Sin, arc gareT-meTqi, sadaa is kaci?

biWma staca jors xeli da zRurblze waayena. jors ori fexi ga-

reT hqonda, ori SigniT, TviTon zed ukuRma Sejda.

_ fexiTac xom ara var da cxeniTac, cazec xom ara var da miwa-

zec? SigniTac xom ara var da gareTac?

xelmwifes gamarjvebis imedi gadaewura, gverdze varskvlaviviT kam-

kama wyliT savse oqros Tasi daidga. biWma im TasSi nafoti isrola.

_ eg mainc raRas niSnavs? _ hkiTxa xelmwifem.

_ oqros Tasi rom dadgi, amiT maniSne, oqroze metad xalxi pa-

tivs me mcemso. kamkama wyliT maniSne, rom Wkua didi maqvso. nafo-

tis Cagdeba ki niSnavda, Se rom Rrma ggonia, Sens Wkua-gonebaze xidi

gavde da giTxari, Cemi Wkua gaRma gava-meTqi.

rom veraferi gaawyo, gamtyunda xelmwife.

qarisTvis naTqvami madloba

es iyo didi xnis winaT. WianWvelam zamTari budeSi rom gaatara,

gazafxulze iqidan gamosvla scada, magram budis Tavze balaxis

Rero ido da ver SeZlo. mere, rogorc iyo, gverdebis xexviT Zlivs

gamoZvra. WianWvelam balaxis Reros uTxra:

_ gadadi Cemi budidan, gza damicale, bevri saqme maqvso.

balaxis Rerom yuric ar Seibertya. maSin WianWvela TxasTan mivida:

_ Txao, gazafxuli dadga, Cems budes balaxis Rero adevs da Sig

veRar Sevdivar, neta wamoxvidode da SeWamdeo.

_ e, iq wamosvlas mirCevnia aq viyo, mwvane balaxs mivirTmev da

sasmelad civi wyaroc maqvso, _ uTxra Txam.

_ maSin Sens SesaWmelad mgels gamovgzavnio.

_ hei, mgelo, _ dauZaxa WianWvelam, _ Cems budeze balaxis Rero

devs, veubnebi, moSordi-meTqi da ar midis, imis SesaWmelad Txac ar

modis, neta wamoxvidode da Txas SeWamdeo.

_ iq wamosvlas ar mirCevnia msuqandumiani cxvrebis WamaSi viyoo?!

_ maSin SenTan dasaWideblad qofakebs gamovgzavnio.

_ hei, qofakebo, _ dauZaxa WianWvelam, _ Cemi budis Tavze gawo-

lili balaxis Rero ar midis, imis SesaWmelad Txa ar modis, Txis Se-

saWmelad mgeli ar modis, neta, mgelTan saCxubrad wamoxvidodeTo.

_ iq wamosvlas ar gvirCevnia, mwyemsis gadmogdebuli Zvali

vRrRnaT, rac gvevaleba, is vakeToT, ar movdivarT mgelTan saCxu-

brado, _ upasuxes qofakebma.

_ maSin mwyemss gamogigzavniT, joxiT rom gbertyoTo.

_ hei, mwyemso, Cemi budis Tavze gawolili balaxis Rero ar mid-

is, imis SesaWmelad Txa ar modis, Txis SesaWmelad mgeli ar modis,

mgelTan saCxubrad ZaRlebi ar modian, wamosuliyav da ZaRlebi

joxiT gecemao.

_ iq wamosvlas ar mirCevnia, fanduris lars Camovkra da viRiRinoo.

_ maSin Seni fanduris laris gasawyvetad Tagvs gamovgzavnio.

_ hei, Tagvo, Cemi budis Tavze gawolili balaxis Rero ar mid-

is, imis SesaWmelad Txa ar modis, Txis SesaWmelad mgeli ar modis,

mgelTan saCxubrad ZaRlebi ar modian, ZaRlebis sacemad mwyemsi

ar modis, netav wamosuliyavi da mwyemsebisTvis fanduris lari

gagewyvitao, _ sTxova WianWvelam Tagvs.

_ iq wamosvlas mirCevnia, am xvrelidan im xvrelSi Sevvardeo, _

uTxra Tagvma.

gabrazebulma WianWvelam uTxra:

Page 111: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

220 221

inguSuri zRaprebi

rogor gaCndnen mze, mTvare da varskvlavebi

es marTali ar aris. magram mainc, ai, ras yvebian imaze, rac Zve-

lisZvelad moxda. iyo erTi Wabuki, kalmiT daxatuliviT lamazi,

saxelganTqmuli ostati-mWedeli. amboben, roca is muSaobda, mis

samWedloSi mogugune cecxli mTel qveynierebas anaTebdao. mis

mier moqneuli urosagan elva krTeboda, xolo quxilisagan qvey-

niereba zanzarebdao.

imave droSi erTi qalwuli cxovrobda maRal koSkSi. koSks fan-

jara ar hqonda. qalwuli koSkidan arasodes ar gamodioda, magram

igi iseTi lamazi yofila, iseTi, rom misi brwyinvaleba Soridanac

kargad Canda.

_ me viTxov mas, _ gulSi mtkiced gadawyvita Wabukma da maWan-

klebi gagzavna qalwulTan. Wabukma ar icoda, rom qalwuli misi da

iyo, qalwuls ki amis Tqmis ufleba ar hqonda.

_ misi cecxlisa da nacrisagan Cemi Suqi Caqreba da saxe daWkneba.

ar gavyvebi imas colado!

aseTma pasuxma daanaRvliana Wabuki. man gaavarvara oqros komba-

li, romelic mTeli kvira cecxlze edo, aiRo igi da bnel RameSi qa-

lwulTan wavida. es rom dainaxa, ZmasTan Sexvedris SiSiT qalwulma

gaqceva scada. Wabuki gamoekida, magram verafriT ver daewia. ase

irbines, sanam ar daixocnen.

naperwklebi, romlebic cvioda gavarvarebuli komblidan, var-

skvlavebad iqca, qalwulisagan ki darCa kaSkaSa naTeba _ badri

saxe. kaci iqca mzed, qalwuli _ mTvared. amboben, rom Wabuki ax-

lac wres wreze akeTebs, rom qalwuls daewioso.

_ Sens SesaWmelad katas gamovgzavnio da yvirili morTo:

_ hei, katav, Cemi budis Tavze gawolili balaxis Rero ar mid-

is, imis SesaWmelad Txa ar modis, Txis SesaWmelad mgeli ar modis,

mgelTan saCxubrad ZaRlebi ar modian, ZaRlebis sacemad mwyemsi

ar modis, mwyemsis fanduris laris gasawyvetad Tagvi ar modis,

imis SesaWmelad gamomyevio.

_ iq wamosvlas mirCevnia, dedaCemis bewvian safenze viwveo.

_ dedaSenis bewviani safenis gasawewad qars gamogigzavnio.

_ hei, qaro, wamomyevi qomagad, Cemi budis Tavze balaxis Rero

devs, wasvla aRar unda, SeWame-meTqi da Txa ar modis, Txa SeWame-

meTqi, mgeli ar modis, mgelTan saCxubrad modiT-meTqi da ZaRlebi

ar modian, ZaRlebis sacemad modi-meTqi, mwyemss vTxove da isic ar

movida. Semdeg mwyemsis fanduris laris gasawyvetad Tagvi ar mov-

ida, Tagvis SesaWmelad kata ar modis, katis dedis bewviani safenis

gasawewad iqneb wamoxvideo.

qarma upasuxa:

_ damelode, stumars gavacileb, RmerTs vaxseneb da wamovalo.

stveniT daubera qarma, dainaxa katam momavali qari da gaiqca Tagvis

SesaWmelad, dainaxa Tagvma momavali kata da gaiqca mwyemsis fanduris

laris gasawyvetad. gabrazebuli mwyemsi wavida ZaRlebis sacemad. es

rom dainaxes, ZaRlebi mgelTan saCxubrad gaqandnen, mgeli Txis SesaW-

melad gaiqca, Txa _ balaxis Reros SesaWmelad, balaxis Rero Seirxa,

winaaRmdegobis gaweva scada, magram Txam igi swrafad gadaylapa.

bude gaTavisuflda, yvela gabrunda, WianWvela Tavisi budis

garSemo datrialda. igi axlac madlobas swiravs qars.

Page 112: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

222 223

almasi da monadire meTviTon

tyeSi wasuli erTi monadire almass gadaeyara. almass mkerdze

amozrdili basrpiriani culi hqonda. almasi monadires Tvals ar

aSorebda, RamiT misi mokvla hqonda gadawyvetili. monadire mixvda

mis Canafiqrs da sagonebelSi Cavarda, ver gadaewyvita, rogor dae-

Rwia Tavi almasisagan. bolos man almass uTxra, wyali mwyuriao.

_ aq axlos wyaroa, wadi da dalieo, _ Tqva almasma.

_ ara, ver waval, meSinia da arc vici, wyaro sad aris, _ upasuxa

monadirem.

_ kargi, _ Tqva almasma, _ wyals me mogitan, oRond Seni saxeli

miTxari, iqneba daZaxeba damWirdeso.

_ meTviTon mqvia, _ upasuxa monadirem.

almasi rom wavida, monadirem xis kunZs, iqve rom ido, nabadi

gadaafara, cal mxares ki jirki miuCoCa, viTom baliSi ariso. amis

Semdeg xeze avida da lodini daiwyo. almasi wyarodan mobrunda,

kunZTan mivida da Tqva: kargad moqceula, sikvdilisaTvis winaswar

momzadebulao. gaxarebuli almasi ise Zlierad daetaka kunZs, rom

culi kunZSi Rrmad CaerWo. sanam igi culis amoRebas cdilobda,

monadirem Tofi daumizna da esrola. almasma sazareli Rriali mor-

To. mis yvirilze yvelam da yvelaferma _ mxecebma, frinvelebma,

mcenareebma _ mis garSemo moiyara Tavi. hkiTxes, Tu vin daWra igi.

meTviTono, _ upasuxa maT almasma. Sen Tu TviTon moikali Tavi, Cven

verafriT giSveliTo, Tqves maT da daiSalnen. almasi ki mokvda.

Rirseba

es moxda didi xnis winaT. erT mSvenier dilas erTmaneTs Sexvdnen

wyali, qari, cecxli da Rirseba. qveynierebis dasaTvaliereblad

erTad wavideTo, daTqves da wavidnen.

yvelgan, sadac ki wyali mividoda, nairnairi yvavili da balaxi

cocxldeboda, Cndeboda nami, mdinareebi iwyebdnen denas.

yvelgan, sadac ki cecxli mividoda, wyvdiadi ifanteboda, gay-

inuli tbebi Tbebodnen da yinulisagan Tavisufldebodnen.

yvelgan, sadac ki qari miaRwevda, lelqaSis Reroebi Tavs xridnen,

TiTqos erTmaneTs salams aZleveno, xolo saTibebsa da vel-mind-

vrebSi balaxebi abreSumis Tavsaburavis foCebiviT livlivebdnen.

cecxli, qari da wyali aqeT-iqiT danavardobdnen, TamaS-TamaSiT

mirbi-morbodnen, Tavaweuli Rirseba ki maTsaviT win da ukan ar

darboda, aramed amayad miabijebda win.

qveynis mcveli bumberazebi Rirsebas danaxvaze aRfrTovanebas

ver malavdnen.

megobrebi _ wyali, qari, cecxli da Rirseba _ bolos Cveni qvey-

nis, inguSeTis, erT udabur mTasac miadgnen.

qarma mTis Semovla daiwyo, Tan patar-patara kenWebs aqeT-iqiT

isroda, maTTan TamaSiT erToboda.

wyali nakaduls SeuerTda, mTidan rom moCqefda.

cecxlma im cecxlTan gaaba maslaaTi, mTis qveS, miwaSi rom gizgizebda.

_ megobrebo, _ Tqva mousvenarma qarma, _ gaxedeT Cvens win ga-

daSlil Tvaluwvdenel vel-mindvrebs. Zalian minda, gasarTobad

gavinavardoo.

mdinare daeTanxma, moiwona naTqvami. cecxlmac daudastura,

Rirsebas xma ar amouRia.

_ kargi iqneboda, SevTanxmebuliyaviT, Tu sad iqneba TiToeuli

Cvengani, _ Tqva cecxlma.

_ kargio, _ Tqves danarCenebma.

_ Tu sadme dainaxavT, rom saxli an Tivis burRuli iwvis, ico-

deT, rom me iqa var, _ Tqva cecxlma.

_ Tu Sua mindorSi lelqaSs dainaxavT, icodeT, rom me iqa var,

_ Tqva wyalma.

_ foTolTa Sriali, gzaze amovardnili mtveri Cems Tavs gapo-

vninebTo, _ Tqva qarma.

Rirseba maT saubars yurs ugdebda da Cumad idga.

_ Rirsebav, ratom dgaxar Cumad? _ hkiTxa qarma, _ Sen rogor

unda mognaxoT?

_ momiteveT, megobrebo, _ uxalisod Tqva Rirsebam, _ Cven

erTmaneTs unda davcildeT. vinc me wamiTac ki damtovebs, mas Cem-

Tan mobrunebis neba arasodes aRara aqvso...

Page 113: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

224 225

dedis xeli

Zalian didi xnis winaT cxovrobda erTi deda-Svili. yvelaferi

sakmarisi hqondaT, arafers uCiodnen. gavida xani. deda daberda da

mokvda. Svilma is akldamaSi damarxa.

mas Semdeg Svili TandaTan gaxda. yoveldRe wona akldeboda da

welSi ixreboda. sadardebeli TiTqos araferi hqonda vaJs _ sau-

keTesos svamda da Wamda, magram mainc sustdeboda. veraviTari wa-

mali ver Sveloda.

bolos siarulic veRar SeZlo, Svela ki arsaidan Canda. erTxel

Tavisi ambavi erT misans uambo. yvelaferi rom moismina, misanma

Tqva: dedis sikvdilis bralia yvelaferi. misi gamzadebuli saW-

meli yofila Seni wamali. mxolod maSin gamokeTdebi, roca dedis

xeli Seexeba Sens saWmels. sxva wamali SenTvis ar arsebobso.

ymawvilma kacma saWmeli gaamzadebina da akldamisaken gaswia.

mkvdari dedis xeli Seaxo saWmels, Sin dabrunebulma ki SeWama igi.

mas Semdeg vaJi gamokeTda, saWmelic Seergo.

dedis xeli uebari wamalia. rasac igi Seexeba, yvelaferi lamazdeba.

cageni

cagens erTi zRvispira sofeli Zalian moewona da sacxovreblad

iq darCa. SemodgomobiT mdidrebi am soflis Raribebs xan mosa-

vals, xan kidev miwas arTmevdnen, Cveniao.

tyec Cveniao, sam urems Tu miutandnen, meoTxe urem SeSas Rari-

bebs atandnen mdidrebi.

erTxel cagenma Raribebi tyeSi Sekriba da uTxra:

_ Tqvens Soris kaci vinme aris?

_ Cven, yvelani, kacebi varT, kacebi rom ar viyoT, coli da Svili

saidan gveyolebodao, _ Tqves Raribebma.

_ colis moyvana da bavSvebis gaCena kacobaa? _ Tqva cagenma.

_ aba, maS ra aris? _ ikiTxes Raribebma.

_ ar ariso, _ Tqva cagenma.

_ aba, ra hqviao.

Page 114: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

227

_ mamali hqvia, _ Tqva cagenma, _ Tqven kacebi, vaJkacebi ara

xarT. Tqven kurdRlebi xarT. kurdRlebsac hyavT ojaxebi. magram,

rac marTalia, marTalia, mgels an melas Tu dainaxaven, ojaxs Tavs

anebeben da garbiano.

_ Cven kurdRlebi ara varT, vaJkacebi varT. aba, sad dainaxe,

ojaxi rom mxecebs davutoveT da gaviqeciTo, _ Tqves Raribebma.

_ gaqceuli ar daminaxixarT, imitom rom Tqven aravin ar mog-

devT. erTi ki marTalia, Tqvens col-Svils SimSiliT xocavT, mTe-

li wlis nagrams ki mdidrebs aZlevT. aba, ra xarT, Tu ara kurd-

Rlebi? _ uTxra maT cagenma.

Raribebs SercxvaT, daibnen da Tqves:

_ mdidrebs Zala aqvT, magrebi arian. aba, Cven? Cven uvargisi ty-

avisagan Sekerili qurqebiviT Zveli da uRono varT. Cven rogor

movereviT mdidrebso.

_ xom xedavT, sul axlaxans ambobdiT, kurdRlebi ara varTo. es

aris kurdRlobac. Cven rogor movereviT Ronier mgelso, isinic

amboben, _ Tqva cagenma.

_ kurdRlebi ar viqnebiT da davixocebiT, ra vuyoT mdidrebs?

_ Tqves Raribebma.

_ me ar vambob, eCxubeT-meTqi. Tqven rom TesavT, ofls RvriT da

mosavali mogyavT, mdidrebs nu aZlevT, Tqvens col-Svils miutan-

eTo, _ uTxra maT cagenma.

_ dReis Semdeg erT marcvals Cvengan ver waiRebeno, _ gadawy-

vites Raribebma da daiSalnen.

Semodgoma rom dadga, mdidrebma TavianTi beRlebi gaasufTaves,

ganaaxles.

_ ras SvrebiT, am beRlebSi Tovlis Cayras xom ar apirebT? _

hkiTxa mdidrebs cagenma.

_ ara da ara, mosavlis Cayras vapirebTo, _ Tqves mdidrebma.

_ sada gaqvT mosavali, daTeseTo? _ ikiTxa cagenma.

_ rac vel-mindvrebzea, sul Cveni ar ariso?! _ Tqves mdidrebma.

_ Tu Tqveni daTesilia, ra Tqma unda, Tqvenia.

_ ra gansxvavebaa, Cven davTeseT, Tu sxvam daTesa, mosavali Tu

Cvens beRlebs aavsebso, _ Tqves mdidrebma.

_ ar aris gansxvaveba, Tu mosavlis patronma dagiTmoT igio.

cageni

Page 115: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

228 229

_ aqamde gviTmobdneno, _ Tqves mdidrebma.

_ me xSirad var xolme imaTTan. zafxulSi tvins Tu ar aiduReb,

zamTarSi qvabs ver aaduRebo, ityvian xolme da uqnara cols an

Svils saWmels ar aZleven, Tu xels ar gamoiReben TesvaSi, mosa-

vlis aRebaSi: ar giSromiaTo, col-Svils vinc sazrdos ar aZlevs,

is kaci Tqven Tu mosavals dagiTmobT, saocari iqneba, _ Tqva ca-

genma.

_ Semodgomamde Tu moiTmen, gaigeb, rom eg saocreba ar yofila,

_ Tqves mdidrebma.

_ aba, vnaxoTo, _ Tqva cagenma da wavida.

dadga Semodgomac. yvela Raribma Tavisi mosavali Sin waiRo.

_ cagenia damnaSaveo, _ Tqves mdidrebma da cagenis zRvaSi

Casagdebad Seikribnen.

_ Cemi Txovnaa, ficrebze nu damsvamT, kiserze qva CamabiT da ise

gadamagdeT zRvaSio, _ sTxova maT cagenma.

_ gvatyuebs, Tavis daxsna undao, _ Tqves mdidrebma, oTxi fi-

cari Sekres, zed cageni dasves da zRvas gaayoles.

cagenma simRera wamoiwyo. zRvam igi Sors waiRo. sofels didad

rom moSorda, dainaxa, mdidari kacis vaJi napirze cxvars abalaxebda.

_ ei, vina xar, sad midixaro, _ hkiTxa mas mdidris Svilma.

_ ulamazesi ori qalwuli melodeba, vCqarob, rac SeiZleba male

maTTan mivideo, _ Tqva cagenma.

_ gexvewebi, orni Tu arian, Sen xom marto xar, mec Tan gamiyo-

leo, _ uTxra cagens mdidris vaJma.

_ kargi, _ Tqva cagenma da joxiT, rogorc iqna, ficrebi napir-

Tan miacura, _ dajeqi, magram cxvars vis utoveb?

_ cxvars araferi mouvao, _ Tqva vaJma.

_ rogor ar mouva, upatronod maTi datoveba ar SeiZleba. na-

dirma cxvars Tu waaswro, xom daxocavs? ar icio? _ Tqva cagenma.

_ isini wyalsac wauRia, me qalwulebTan mivdivaro, _ Tqva vaJma.

cxvarTan darCenis msurvelma cagenma Tqva:

_ me cxvarTan davrCebi, Sen wadi im qalebTan, uTxari, rom imaT

molodinSi var, orive wamoiyvane da modio.

_ kargi, gadmodi napirzeo, _ Tqva mdidris vaJma.

_ ar momatyuo, orive wamoiyvane da male mobrundio, _ miaZaxa

cagenma, joxi aiRo, ficrebidan gadavida, dasva zed vaJi da zRvis

Suagulisken Seacura.

_ sad vipovi qalwulebs? _ ikiTxa mdidris vaJma.

_ imdenxans iare, sanam waadgebio, _ uTxra mas cagenma, vaJi zR-

vas miando da Tavisi fariT Sinisaken wavida.

Sin mimavali cageni, romelic cxvars mierekeboda, mdidrebma

dainaxes.

_ e, zRvaSi rom gadavagdeT, ager cxvris fariT ukan modiso, _

Tqves maT da cagenTan wavidnen.

_ saidan mogyavs cxvari? _ hkiTxes mas mdidrebma.

_ RmerTo Cemo, ra bevri cxvari iyo zRvaSi, _ Tqva cagenma.

_ gvaswavle, saidan unda SevideT, rom cxvari gamovrekoTo, _

ikiTxes maT. cagenma miaswavla. mdidrebi zRvisken gaqandnen.

_ zRvaSi Camxtari sanam buStukebs ar amouSvebs, meore ar gadax-

teso, _ gaafrTxila isini cagenma.

gadaxta zRvaSi erTi. male buStukebi amouSva. sawyali imis Tqmas

cdilobda, cageni gvatyuebs, ar gadmoxteTo.

_ ras ambobso, _ ikiTxes kldis Tavze mdgomebma.

_ swrafad gadmoxtiTo, _ Tqva cagenma.

erTis garda yvela gadaxta. is kaci ar endoboda cagens.

_ ras dgaxar, vera xedav, cxenebis jogebs iyofen zRvis qveS, _

Tqva cagenma, xeli hkra im erTsac da gadaagdo. TviTon ki Sinisaken

wavida.

_ sad arian Cveni qmrebi? _ hkiTxes cagens mdidarTa colebma.

_ moicadeT, dRes-xval uricxvi cxvar-ZroxiT dabrundebiano,

_ ambobda cageni da amasobaSi dro gahyavda.

_ gvatyuebso, _ Tqves mdidarTa colebma, daiWires cageni, toma-

raSi Casves da zRvaSi gadagdeba daupires. zRvas rom miadgnen, Tqves,

Tu ar movkaliT da cocxali CavagdeT, ukan dabrundeba. jer ketebis

cemiT unda movklaTo da ketebis mosatanad iqve tyeSi wavidnen.

am dros navaWri saqonliT savse urmiT momavali meduqne Tavs

waadga cagens, cageni ki tomaraSi iyo gaxveuli.

_ ras akeTeb am tomaraSi? _ hkiTxa meduqnem da uremi gaaCera.

_ Svidi qali davobs, Cemi da Cemi qmari gaxdio, uari rom vTqvi,

tomaraSi Camsveso, _ Tqva cagenma.

Page 116: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

230 231

adiRuri zRaprebi

kaci, romelmac Wkua iyida

iyo erTi col-qmari. hyavdaT erTi vaJi. erT welsac didi gvalva

daiWira da SimSiloba Camovarda. xalxs Zalze gauWirda, maT Soris

am ojaxsac. vaJma meti rom veraferi iRona, mojamagired dadgoma

gadawyvita da gzas gaudga. bevri iara Tu cota iara, miadga erT

grZelulvaSebiani mdidari kacis saxls.

kacma Sexeda da uTxra:

_ mobrZandi, getyoba, daRlili xaro.

_ ki, daRlilic var da maspinZelic mWirdebao.

cota xans isaubres. sanam maspinZeli hkiTxavda, TviTonve gaumxi-

la Tavisi mgzavrobis mizani.

_ col-Svili myavs sarCeni, Cvensken didi SimSilobaa. samuSaos

veZeb, Tu viSovi, mojamagired davdgebio.

_ me dagexmarebio, _ uTxra grZelulvaSebianma kacma, _ Tu

pirnaTlad Seasruleb, rasac dagavaleb, gasamrjelos gadagix-

dio.

ai, ase iSova samuSao. erTxans cxenebs mwyemsavda, mere _ xarebs.

miiwura mesame weli da ojaxze fiqrma Seawuxa.

_ ratom moiwyine, Cveno stumaro? _ hkiTxa maspinZelma.

_ dardi Semomawva, ukve sami welia, Sinidan wamovedi. saWmels ki

vSoulob, magram yelSi ar gadamdis. ar vici, ra dReSia Cemi col-

Svili. ojaxze fiqrma damaRonao.

_ Tu asea, _ Tqva grZelulvaSam, _ diliT gasamrjelos mogcem

da Sin dabrundebio.

misca diliT sami oqro, moamzadebina misTvis sagzali da gaist-

_ ha, ratom ar ginda maTi qmroba, Seuxedavebi ariano? _ ikiTxa

meduqnem.

_ aba, lamazebi ar arian? Cemi uSno coli memuqreba, isini Tu

iTxove, mogigdeb Sens or Cvil bavSvs da wavalo. bavSvebi meco-

debian, ai dedasa, es rom ase ar iyos, vnaxavdio, _ Tqva cagenma.

_ sad arian is qalebi? _ ikiTxa meduqnem.

_ axlave movalT, Sen ki gadawyviteo, Tqves da ager im tyeSi Se-

vidneno, _ Tqva cagenma.

meduqnem tomaras swrafad piri mouxsna da:

_ aba, Camsvi tomaraSi, me gavuwev magaT qmrobaso, _ Tqva da to-

maraSi CaZvra.

cagenma tomaras piri moukra.

_ Tu wageCxubebian, iyvire, viqnebi Tqveni qmari-Tqo, mere amo-

giSvebeno, _ Tqva cagenma da meduqnis urmiT Sinisaken wavida.

ganrisxebulma dedakacebma mZime da grZeli ketebi dauSines me-

duqnes.

_ Tanaxma var, Tanaxma var, viqnebi Tqveni qmari, yvelas Segir-

TavT, axla ki gamiSviTo, _ yviroda meduqne.

_ ai, Se sasikvdile, visi qmari ginda rom gaxde! vis unda Seni

qmroba, vin gTxova, qmari iyavio! _ imdeni urtyes ketebi qalebma,

rom meduqnes suli gaafrTxobines, Semdeg ki zRvaSi gadaagdes. ca-

genma ki meore dResve duqani gaxsna da farCis gasayidad dajda.

_ ei, cagen, Sinac mosulxar, Cveni qmrebi Tu Segxvdnen? _ hki-

Txes cagens mdidarTa colebma.

_ RmerTmani, Semxvdnen, _ Tqva cagenma.

_ ras akeTeben? _ ikiTxes maT.

_ didi qoneba SeuZeniaT, zRva qalebi hyavT da bednierad cxo-

vrobeno, _ uTxra maT cagenma.

_ Cvenze araferi gkiTxes?

_ ra Tqma unda, mkiTxes. ambobdnen, raSi gvWirdebian isinio.

_ dagvacadon, erTi iq mivideTo, _ Tqves qalebma da ketebis

mosaWrelad tyisken wavidnen. am ketebiT unda ecemaT is qalebi,

romlebic maT qmrebs colobas uwevdnen zRvaSi. mdidarTa cole-

bi ketebiT xelSi zRvaSi daixrCvnen. maTi qoneba cagenma Raribebs

dauriga da mas Semdeg yvela kargad cxovrobs.

Page 117: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

232 233

girem da gabrunda. yurebCamoyrilma ganagrZo win da ukan siaruli.

jibeSi erTi oqroRa edo. maRali kaci ki ar cxreba, vyidi, vyidi,

Wkuas vyidio, gaiZaxis. mojamagire mesamedac mivida.

_ kidev momyideo, _ uTxra da ukanaskneli oqros maneTi daudo.

_ ai, ra unda mogyido: roca gabrazdebi da kacis cemas daapireb,

jer asamde daiTvale, guli daimSvide da mere rac ginda, is gaake-

Teo.

jibedacarielebulma mojamagirem bazari datova da gzas gaud-

ga. male did mdinares miadga. mdinareze xidi ar iyo. idga da fi-

qrobda, rogor gadavideo. am dros erTi mdidrulad Cacmuli,

Zvirfasad Sekazmul cxenze amxedrebuli kaci wamoadga Tavs.

_ ras udgaxaro? _ hkiTxa mojamagires.

_ ar vici, foni sad ariso.

_ Tu vaJkaci xar, foni ra saZebariao! _ Tqva, gadauWira cx-

ens maTraxi da wyalSi Seagdo. orive wyalma dafara, mere isev ga-

moCndnen, magram Sors ver wavidnen. mdinaris fskeri Slamiani iyo,

cxeni CaiTria da orive daixrCo. am ambis mnaxvelma mojamagirem

bazrisken momavali cxenosnebi dainaxa. maTma winamZRolma Wabuki

gamogzavna.

_ aq ratom dgaxaro? _ hkiTxa Wabukma.

_ foni ar vici, sad aris. aq Sesuli cxen-mxedari ki daixrCoo, _

upasuxa mojamagirem.

mxedari gabrunda. cota xnis Semdeg Wabuki isev movida:

_ moiyvaneo, mibrZana winamZRolma da SenTan gamomgzavnao, _

Tqva man.

mojamagire winamZRolTan mivida.

_ foni iq ki ar aris, sadac Sen dgaxar, aramed, ai, iq. gadaxval

mdinareze da auls miadgebi. sxva adgilas Tu gadalaxav, daiRupe-

bio, _ uTxra winamZRolma.

mojamagirem daujera, fonze gavida da sofelSi Sevida. dainaxa

ezo, sadac mkvidrad nagebi Senobebi idga da iqiT gaswia. WiSkarTan

kaci ijda. mis danaxvaze wamodga da uTxra:

_ Semodi, stumari xaro.

_ Zalian mWirdeba maspinZelio, _ miugo mojamagirem.

_ mobrZandio! _ Tqva maspinZelma da ezoSi SeuZRva.

umra. midis kaci, magram gasamrjelo ecotaveba. ra tyuilubralod

viSrome es sami welio, fiqrobs.

didi gza gaiara, sagzali Semoelia, fulisTvis xelis xleba ki

ver gaubedavs. bevri sofeli da qalaqi gaiara. bolos erT did ba-

zarSi Sevida. Zalzed moSivda, magram fuls dasaxarjavad ver ime-

tebs. aqeT-iqiT dadis. uceb dainaxa erTi maRali kaci, romelic ga-

nuwyvetliv imeorebda: vyidi, vyidi, vyidi! ar ki ambobda, ras yid-

da, arc win edo rame.

_ neta, ras yidiso? _ gaukvirda kacs. mivida da hkiTxa:

_ ras yidi, rom ambob, vyidio, gasayidi ki araferi gidevs win?

_ Wkuas vyidio, _ upasuxa man.

_ Wkua rom ar iyidebao?!

mSierma mojamagirem aqeT-iqiT siaruli ganagrZo. is maRali kaci

ki, vyidi, vyidi, vyidio, gaiZaxis ganuwyvetliv. modi, kidev erTxel

mival, gaifiqra mojamagirem da Wkuis gamyidvelTan mivida.

_ ra Rirs is Wkua, Sen rom yidio? _ hkiTxa.

_ erTi oqroo.

amoiRo erTi oqro da misca.

_ Tu momyide, barem momeci Wkuao, _ uTxra mojamagirem.

_ gzaze mimavali mdinares Tu miadeqi, sanam fons ar ipovi, ar

Sexvideo, _ daariga kacma.

_ es Rirs erTi oqroo? _ hkiTxa man, radgan raRac mets moe-

loda.

_ erTi oqros safasuri ukve giTxario, _ upasuxa maRalma kacma.

_ erTi wlis naSromi tyuilubralod davkargeo, _ Cailaparaka

mojamagirem da gaSorda. daRonebulma isev bazarSi daiwyo xetia-

li. maRali kaci ki ar Cumdeba, vyidi, vyidi, Wkuas vyidio, gaiZaxis.

_ barem erTxelac mival im axmaxTano, _ Tqva da mivida. mivida

da meore oqros maneTianic misca.

_ miTxari, ras momyidio!

_ rasac unda akeTebdes kaci, sanam ar gTxovs, misi saqmeSi ar Cae-

rioo, _ uTxra maRalma.

_ sul es ariso?!

_ es ariso.

_ meore wlis naSromic wyals gavataneo, _ Cailaparaka mojama-

Page 118: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

234 235

_ miirTvi, Caic dalie, _ uTxra maspinZelma da gavida.

dajda stumari, erTi tablidan miirTva saWmeli da erTi Wiqa

Caic daayola. cota SeSinebuli zis, raRacas eWvobs. male maspin-

Zelic Semovida.

_ eh, Cvens stumars araferi uWamia, _ Tqva man.

_ Cemo maspinZelo, me erTi kaci var. ramdenic SemeZlo, imdeni

vWame, erTi Wiqa Caic davayole!

maspinZelma kari gamoaRo da bolo tablidan dawyebuli, yvela

gareT gaisrola. ojaxis wevrebma tablebi akrifes.

stumars Tavisi gziT wasvla unda, magram sanam maspinZeli

arafers ityvis, wamodgoma erideba. cota xans ase isxdnen, mere ma-

spinZelma Tqva:

_ stumaro, wasvlas Tu apireb, droao.

_ Tu asea, wavalo, _ Tqva stumarma da wamodga.

maspinZeli adga, xeli CamoarTva, keTili mgzavroba usurva da

gaacila. stumari, sanam ezos gaivlida, ukan iyureboda.

_ mobrundi, Cveno stumaro! _ Sin Sebrunebamde dauZaxa maspin-

Zelma. Zalze SeSinebuli stumari ukan mobrunda.

_ erTxelac Semodi Sin, _ uTxra, haWeSSi Seiyvana da dasva. _

axla ki momismine: ded-mama jer kidev cocxali myavda, roca coli

moviyvane da calke davsaxldi. davtove mSoblebi da CemTvis sax-

li aviSene. Sesaxleba rom davapire, movidnen da miTxres: saxli ki

daamTavre, magram sworad ar agiSenebia. es kari sxva mxares unda

Segebao, mere sxvebi movidnen da miTxres: es fanjara kargad ar ga-

gikeTebiao. yvela ambobda, saxli sworad ar auSenebiao. mec aviRe

najaxi da saxli davangrie. meored roca avaSene, kar-fanjara ise

Cavsvi, rogor miTxres. Sesaxlebas vapirebdi, magram isev alapa-

rakdnen: ase gagikeTebia, ise gagikeTebiao. aviRe najaxi da isic da-

vangrie. amis Semdeg aRTqma davde: vinc Cems saqmeSi Caereva, gind

aqauri iyos da gind Soridan mosuli stumari, movklav, xolo vinc

Cems saqmeSi ar Caereva da amiT gamaTavisuflebs am aRTqmisagan,

oqroTi savse qisas vuboZeb-meTqi. amis Semdeg es saxli avaSene, ma-

gram arc aqauri da arc stumari am saxlSi ar Semodis, aravin mela-

parakeba. Sen gamaTavisufle am aRTqmisagan, isev xalxTan damabru-

ne da saCuqaric Senia, _ Tqva da oqroTi savse qisa misca.

mere sastumro oTaxSi Seiyvana da dasva. TviTonac stumariviT

ijda, xmas ar iRebda.

roca mosaRamovda, erTimeoreze ukeTesi saWmliT savse Svidi

tabla Semoitanes.

_ mSvidad miirTvi, stumaro. me ki iq unda wavide, saidanac es

tablebi moitaneso, _ Tqva kacma da gavida.

miujda sawyali kaci erT tablas da kargad danayrda, sxva

tablebisTvis xeli ar uxlia.

cota xnis Semdeg maspinZeli sastumro oTaxSi Semobrunda.

_ Cveno stumaro, ratom araferi miirTvio? _ hkiTxa.

_ me erTi var, aq ki Svidi tablaa. Svidivedan xom ar SevWamdi?!

ukve davnayrdio, _ upasuxa mojamagirem.

maspinZeli ukan gabrunda, gamoaRo karebi, staca xeli bolo tab-

lis fexs da ezoSi moisrola. danarCenebic ase gadayara, im tablis

CaTvliT, romelzec kacma isadila. erTi sityvac ar uTxra stumars.

ojaxis wevrebma tablebi akrifes, mTelic da damtvreulic.

stumari da maspinZeli daZinebamde isxdnen da saubrobdnen. roca

Zilis dro dadga, erTmaneTze ukeTesi Svidi logini gaSales.

_ Zili nebisa, Cveno stumaro, _ uTxra maspinZelma da gavida.

kaci erT loginSi dawva da daiZina. diliT adga Tu ara, maspinZe-

lic Semovida.

_ dila mSvidobisa, Cveno stumaroo!

_ gmadlob! _ upasuxa.

_ es loginebi risTvisaa gaSlili? mxolod erTSi geZinao? _

hkiTxa.

_ keTilo maspinZelo, erTi kaci var da Svid loginSi rogor

davwoliliyavio? me erTi logini mekuTvnis da erTSi viweqio, _

upasuxa stumarma.

_ rac marTalia, marTalia! _ Tqva maspinZelma, gamoaRo kari da

yvela logini, romelSic stumari iwva Tu ar iwva, ezoSi gadayara.

dainaxes gareT gamoyrili loginebi, mividnen da waiRes.

rac ar unda eTqva da gaekeTebina maspinZels, stumari mis saqmeSi

ar ereoda, xmas ar iRebda.

diliT, Cais smis dro rom dadga, Svidi tabla moitanes. meSvi-

deze Cai idga.

Page 119: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

236 237

_ axla Tu ityvi, davmegobrdeTo, sanam cocxlebi viqnebiT, vi-

megobroT. Tu ityvi, Sin wavalo, wadi, mSvidobiT gevloso, _ Tqva

da gauSva stumari. gaxarebuli kacebi erTmaneTs dascildnen. mo-

jamagire gzas gaudga da Tavis aulSi dabrunda.

roca Tavis ezoSi Sevida, ukve bneloda. misi coli fetvs cexvav-

da, xolo viRac kacs yveli Camohqonda onjayidan. coli zurgiT

ijda. ifiqra, qurdi iparavs yvelso da mokvla daupira. Tofi dau-

mizna, magram sanam Caxmaxs gamohkravda, nayidi Wkua gaaxsenda. gaax-

senda da SeCerda, gulSi asamde daiTvala. daiTvala asamde da Tqva:

ase ar varga. jer gavigeb, raSia saqme. Tu es kaci marTalia, kargad

Sevxvdebi da Tu ara, sakadriss mivagebo.

rogorc ki karze daakakuna, sacexveli gaCerda.

_ biWo, kari gaaRe, mamaSeni dabrundao, _ Tqva qalma.

biWma miirbina da kari gaaRo.

ase dabrunda Tavis saxlSi da didxans cxovrobda janmrTelad

da bednierad col-SvilTan erTad.

rogor ixsna mezobelma mezobeli gaWirvebisgan

iyo sami megobari. erT-erTi mokvda. orni misasamZimreblad mi-

vidnen da Rame micvalebulis vaJTan gaatares.

_ stumarTmoyvare da guluxvi kaci iyo mamaSeni, ojaxic bara-

qiani hqonda. masze naklebi nu iqnebio, _ uTxres da wavidnen.

gavida sami weli. gaiges, rom vaJma coli SeirTo.

_ megobris vaJi movinaxuloTo, _ Tqves, adgnen da wavidnen. ma-

maze naklebad rodi cxovrobda vaJi, didi wveuleba gamarTa. gamx-

iaruldnen stumrebi.

_ aba, gveyo amdeni Wama-smao! _ Tqves bolos.

_ kidev miirTviTo, _ Caacivda vaJi.

_ sakmarisad davlieT, arc Cven da arc Sen metis daleva ar Segvi-

Zliao, _ upasuxes.

_ ras ambobT! daleva Tu movindome, zRvasac davlevo, _ Tqva

SezarxoSebulma maspinZelma. _ Tu ver davlev, maSin, rac simdi-

dre maqvs, Tqveni iyos.

Page 120: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

239

ase iyo Tu ise, stumar-maspinZeli erTmaneTs daeniZlava.

_ Tu zRvas dalev, rac simdidre gvaqvs, ojaxis garda, Seni iyos,

_ uTxres stumrebma.

sami Tvis vada misces vaJs. unda momzadebuliyo da zRvis piras

misuliyo, isinic iq daxvdebodnen. Tu zRvas dalevda, mTeli qone-

ba unda miecaT, ver dalevda da sakuTar simdidreze xels aiRebda.

wavidnen stumrebi. gavida ramdenime dRe da gons movida vaJi,

gaaxsenda Tavisi naTqvami da elda eca. rac ufro axlovdebo-

da daTqmuli dro, miT ufro kargavda fers. SeamCnia colma da

hkiTxa:

_ ratom xar gulSemoyrili? xom araferi gtkiva? SegemTxva ra-

meo?

_ ara, araferio.

_ nu damimalav, imedi Tu gagicrue da iseTi ar aRmovCndi, ro-

goric gegone, Cems saxlSi davbrundebi, Tavs ar Segawyeno, _ uTxra

colma.

_ Seni ra braliao, _ uTxra vaJma.

rac ufro axlovdeboda daTqmuli dro, miT ufro metad naRv-

lobda.

_ miTxari, ra gawuxebso, _ aRar moeSva coli.

_ erTi piroba maqvs dadebuli da is mawuxebso, _ Tqva da uambo

yvelaferi. colma veraferi urCia. kidev ufro daRonda vaJi. SeamC-

nia mezobelma da hkiTxa:

_ feri ras dagikargavs, ra gawuxebso?

_ romc giTxra, ras miSvelio, _ Tqva vaJma.

_ ra vici, iqneb giSvelo kidevaco, _ uTxra mezobelma.

_ zRva unda davlio, piroba maqvs dadebuli or kacTano.

_ aman dagaRona?! xerxs gaswavli, roca dro mova, me miTxari da

Tan wamogyvebio, _ daamSvida mezobelma.

daTqmuli droc dadga. Seatyobina mezobels da erTad mividnen

zRvasTan. is ori kacic iq daxvda.

_ midi da mxiarulad miesalme, _ uTxra mezobelma, _ co-

taze gascdi maT da SeCerdi. tans gaixade, muxlebamde daikar-

waxe sacvlis totebi, daimklave saxeloebi da Sedi zRvaSi. Sedi

da iqidan amosZaxe, zRvas ki davlev, oRond is wyali SeaCereT,

kaci, romelmac Wkua iyida

Page 121: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

240 241

yaraCaul-balyaruli zRaprebi

urCxuli

didi xnis winaT cxovrobda erTi col-qmari. cxra vaJi hyavdaT da

arc erTi qali. rva vaJi mSoblebTan cxovrobda sofelSi, mecxre,

yvelaze umcrosi ki sxva sofelSi mola iyo. gavida xani da meaTe

Svilic eyolaT _ gogo. gogos gaCeniT gaxarebuli mSoblebi ba-

vSvs didi siyvaruliT uvlidnen. mecxre vaJma gaigo, Cems mSoblebs

gogo miscemiaTo da Sin wavida. mivida da dedas sTxova: `Cemi da

maCveneo~.

_ ai, naxe Cemi gogoo, _ uTxra dedam da bavSvi aCvena.

rogorc ki Zmam bavSvi dainaxa, dedas uTxra:

_ an es moaSore aqedan, an me wavalo.

_ erT dResac gawyvetilxarT yvelani, vidre amas rame gauWir-

debodeso, _ upasuxa dedam.

_ Tu egrea, es saxl-kari da saqoneli TqvenTvis damitovebia,

oxradamc dagrCeniaT yvelaferi. me ki gzas davadgebi, is mapovni-

nebs sikeTeso, _ Tqva vaJma da gzas gaudga.

iara, iara da erT saRamos daRlil-daqanculma Sors boli dai-

naxa. iqiT wavida. erT saxls miadga. im saxlSi usinaTlo moxuci

col-qmari cxovrobda.

_ miSvileTo, _ sTxova vaJma.

moxucebi sixaruliT aRar iyvnen:

_ nuTu RmerTma gadmogvxedao?

marTlac, iSviles.

_ asi suli Txa gvyavs, sxva saqoneli ar gvabadia. Txebs momwyem-

sav, _ uTxra moxucma da Tan miaswavla is adgili, sadac unda eZo-

rac aq Camodiso.

asec moiqca. Sevida zRvaSi da amosZaxa:

_ rac aq wyali Camodis, SeaCereTo!

_ imas ra SeaCerebso!

_ me zRvis dalevas vapirebdi, Torem is ki ar miTqvams, rac du-

niaze wyalia, imas davlev-meTqi, _ Tqva zRvaSi mdgarma da brali

iqiT dasdo.

daSordnen erTmaneTs, sadavo aRaraferi darCaT. ase ixsna mezo-

belma Tavisi mezobeli.

vin ufro adre Tvreba

dasxdnen daTvi, mgeli da mela xis qveS da ikiTxes, vin adre Tvre-

ba Cvens Soriso.

_ bevrs ver vsvam, _ Tqva daTvma, _ davlev rva saTls da gulis-

revac mewyeba. male vTvrebi.

_ eg ra gasakviria! _ Tqva mgelma, _ rogorc ki Rvinis suni

mecema, maSinve mTvrali var!

Sexedes melas da ras xedaven: fexze Zlivs dgas, Tvalebi miulu-

lavs da iRimeba.

_ Sen raRa mogividao? _ miscvivdnen melas.

_ uh, uh, _ Zlivs amoiluRluRa melam, _ Rvinoze laparakma

damaTroo.

Page 122: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

242 243

vebina. gaafrTxila: `sxvagan arsad waxvideo~.

daiwyo ymawvilma Txebis mwyemsva. erTxelac, Txebi im adgilze

mireka, sadac mamam dauSala. mireka da xedavs _ lamazi mindoria.

yvela xexili aqa dgas: vaSli, qliavi, msxali. vidre Txebi balaxobd-

nen, Tavad vaSlis xeze avida da Wama daiwyo. sad iyo, sad ara _ gaC-

nda xuTTaviani emegeni.

_ dedac SegerTos colad! saidan moxvedi, roca Cemi SiSiT aqeT

Citsac ver gadmoufreniao? _ uyvira vaJs.

man ki yuradRebac ar miaqcia, vaSlis Wama gaagrZela. rodis, ro-

dis Camovida xidan.

_ daveWidoT, Tu vesroloT erTmaneTso? _ hkiTxa emegenma.

_ srola xom qalebsac SeuZliaT, daveWidoTo, _ upasuxa vaJma.

daeWidnen. vaJma aiyvana emegeni, dasca da yelamde Cafla miwaSi.

mere xuTive Tavi mohkveTa. erTi Tavi Sin waiRo da sxvenze Seagdo.

meore dRes isev gareka Txebi, isev iq mireka da rogorc ki xeze

avida, movarda sxva emegeni. yvelaferi ise moxda, rogorc wina

dRes. biWma isev daaWra emegens Tavebi. erTi Tavi Sin waiRo da

sxvenze Seagdo.

mesame dResac ise moiqca, meoTxe dResac. roca meoTxe dRes ki-

dev Seagdo emegenis Tavi sxvenze, moxucma qalma hkiTxa:

_ Svilo, ras agdeb yovel dRe sxvenzeo?

_ Tqveni Txebis Tavebiao, _ upasuxa vaJma.

_ rao? Cveni Txebis gaJleta dagipirebiao? _ gajavrda qali.

berikacs ar moewona colis sityvebi:

_ ra Seni saqmea, qalo, erT dResac gawyvetilano! _ uTxra

cols.

mexuTe dRes rom gareka Txebi, aRaravis Seuwuxebia. mSvidad mi-

hyveboda arves. dainaxa, mindvris napirze, mzvares mxares boli

amodioda. miuaxlovda. xedavs, koSkia. Sig emegenis qali zis. Tmebi

zurgze gadauyria, zis da matyls CeCavs. cecxlze buza ixarSeba.

vaJma dauZaxa:

_ hei, deda! deda!

_ Svilo, karg dros miTxari `deda~, Torem vicodi, rasac gi-

zamdio, _ uTxra emegenis qalma.

_ mec karg dros gavxdi Seni Svili, Torem vicodi, rasac gi-

zamdio, _ upasuxa vaJma.

_ Svilo, cota xans aq ijeqi, karSi gaval, xorbals davfqvavo, _

uTxra qalma da gavida.

vaJma uTvalTvala da dainaxa, qali dajda da salesi qviT kbile-

bis lesvas mohyva. vaJi miepara, mouqnia xmali da Tavebi daayrevina.

mxolod erTi Tavi SearCina.

_ Tu am erT Tavsac ar momaWri, rasaca mTxov, Segisrulebo, _

uTxra emegenis qalma.

_ emegenebma ded-mama damibrmaveso.

_ Svilo, am erT Tavs nu momaWri da yvelafers getyvi. aq erT

oTaxSi skivri dgas, skivrSi erTi yuTi devs, Sig vercxliswyali

asxia. vercxliswyalSi mamaSenis Savi da dedaSenis Taflisferi

Tvalebi awyvia.

vaJi Sevida saxlSi da marTlac ipova ded-mamis Tvalebi. gamovi-

da, ukanaskneli Tavic mohkveTa emegenis qals da Sin dabrunda. im

Rames daiZines da rom gaTenda, vaJma berikaci mzis sinaTleze ga-

moiyvana, Tvalebi Causxa, mere deda gamoiyvana, imasac Causxa Tva-

lebi.

amis Semdeg moxucebs kidev ufro SeuyvardaT vaJi. magram erT

dRes man gamoucxada:

_ Cems sofelSi dabruneba mindao.

am ambavma Zalian daamwuxra moxucebi, magram ras izamdnen?

_ rac gzaSi dagWirdeba, waiReo, _ uTxres vaJs.

_ Tu momcemT Tqvens qisas da rac Sig devs, meti ara minda rao.

qisaSi ki jayva, salesavi da sadgisi ido. vaJs isini Zalian sWird-

eboda, radgan Sor gzas adga.

bevri iara Tu cota, mivida Tavis sofelSi. xedavs, maTi saxlis

garda yvela saxli dangreulia. ZaRlic ki arsad yefs. Sin mxolod

da dauxvda. Zma rom dainaxa, gadaexvia, uTxra: `mTeli sofeli aiya-

ra, marto damagdeso~. vaJi mixvda, rac momxdariyo.

_ saWmeli araferi maqvs, gaval, xorbals davfqvavo, _ uTxra

dam da gavida.

vaJma fanjridan gaixeda da dainaxa, misi da kbilebs ilesavda. ma-

Sinve gaecala iqaurobas da, rac Zali da Rone hqonda, gaiqca. dam

gaugo da daedevna. garbis vaJi, qanci gamoelia, amoiRo qisidan sa-

Page 123: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

244 245

lesavi, gadaagdo da RmerTs SesTxova:

_ RmerTo, es salesavi did klded aqcie, rom gogom ver gamoiaroso.

salesavi marTlac iqca did klded, magram vaJs imedi ar hqonda

da isev agrZelebda sirbils. amasobaSi ki misma dam klde gaRrRna

da Zmas daedevna. is iyo, unda wamosweoda, rom vaJma qisidan jayva

amoiRo, gadaagdo da RmerTs SesTxova:

_ RmerTo, es jayva rkinis klded aqcie, rom Cemma dam ver ga-

moaRwioso.

marTlac, iqca jayva rkinis klded, magram dam isic gaRrRna da

is-is iyo, unda dasweoda Zmas, rom man sadgisi gadaagdo da RmerTs

SesTxova:

_ RmerTo, es sadgisi maRal, rkinis xed aqcie, cxra-aTma kacma

xeli rom ver Semouwvdinos, da me xis kenweroze damsvio.

RmerTma es Txovnac Seusrula, magram da eca xes da RrRna dau-

wyo. am dros mofrindnen yvavebi.

_ Cems ded-mamas uTxariT, meZebrebi gamouSvan, _ sTxova vaJma

yvavebs.

_ Sen rom frinvels moinadirebdi xolme, Cven ras gvaZlevdi? _

upasuxes yvavebma da gafrindnen. dam xe naxevramde gadaRrRna. am

dros mofrindnen mtredebi.

_ mtredebo, Cems ded-mamas uTxariT, meZebrebi gamouSvan, Torem

Cemi da SemWamso, _ uTxra vaJma mtredebs.

_ axlave vetyviTo, _ upasuxes mtredebma da gafrindnen.

gogom gadaRrRna xe. is iyo, xe unda waqceuliyo, rom mocvivdnen

ZaRlebi. maT danaxvaze gogo moswyda miwas da caSi afrinda. ZaRle-

bic Tan mihyvnen.

axlac, roca mTvaris an mzis dabneleba xdeba, ityvian xolme: amas

is gaumaZRari gogo akeTebso.

rogorc Cven es ar gvinaxavs, ise nu gvenaxos nura avadmyofoba.

wruwuna da zanzalaki

didi xnis winaT iyo erTi wruwuna. wruwunas kiserze zanzalaki

ekida. `Zin! Zin! Zin!~ _ rekda zanzalaki.

erTxel wruwuna xorblis mosaparad ZnaSi SeZvra da zanzalaki

daekarga. maSinve cecxlTan miirbina:

_ cecxlo, cecxlo, erTi muguzali momeci.

_ muguzali rad ginda?

_ ZnaSi zanzalaki damekarga, unda vipovo.

_ arasdidebiT. SenisTanebs muguzals rogor mivcem?

wruwunam miirbina mdinaresTan:

_ mdinarev, cota wyali momeci.

_ wyali rad ginda? _ hkiTxa mdinarem.

_ cecxlma muguzali ar momca da wyali unda davasxa, unda

Cavaqro.

_ ara, SenisTanebs wyals rogor mivcem?

wruwuna mivida saxedrebTan:

_ saxedrebo, gexvewebiT, midiT da wyali aamRvrieT.

_ ratom? _ hkiTxes saxedrebma.

_ ase da ase iyo. mivedi, wyali vTxove da ar momcao.

_ ara, magis gulisTvis wyals rogor avamRvrevT. Cvenc mag wy-

als ara vsvamT?

wruwunam aRar icoda ra eqna da mivida ymawvilebTan:

_ ymawvilebo, erTi es saxedrebi ise arbenineT, rom siqa gasZ-

vreT. wyali aamRvrieT-meTqi vTxove da uari miTxres.

_ ara, magis gulisTvis rogor varbeninoT saxedrebi. Cvenc mag

saxedrebze ara vsxdebiT xolme? _ upasuxes ymawvilebma.

maSin wruwuna qalebTan mivida da uTxra:

_ qalebo, galaxeT Tqveni Svilebi, raRac vTxove da ar Semis-

rules.

_ erTi amas uyureT! Seni gulisaTvis Cvens Svilebs ratom gav-

laxavT! _ gawyrnen qalebi.

bolos imedgadawyvetili wruwuna kacebs miadga:

_ kacebo, Tqvens colebs saWmeli gadaumalavT da uTqvenod Wamen!

daijeres kacebma, daavles xeli celebs da ecnen TavianT colebs.

colebi TavianT Svilebs etaknen, Svilebi _ saxedrebs, saxedrebi

_ mdinareSi Secvivdnen, mdinare cecxls eca, cecxli _ Znas. Zna

daiwva da wruwunam Tavisi zanzalaki ipova.

Page 124: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

246 247

qaTami imas, vinc laparaki icis

Zvel droSi cxovrobda erTi didebuli xelmwife. hyavda erTi

vaJi da erTi qali. xelmwifis sasaxlis maxloblad, sofelSi cxo-

vrobda erTi Raribi berikaci. naTqvamia, visac sicocxle unda,

rbili xasiaTic unda hqondeso.

erTxel, berikacma dakla qaTami da xelmwifes wauRo. ifiqra, mis

guls movigebo.

_ dido mbrZanebelo, am qaTmis meti araferi mabadia da isic Sen-

Tvis Semomiwiravs. egeb, arc ki miirTva, magram me Cemi madlierebis

dadastureba mindodao.

_ berikaco, rac moitane, imaze didi madloba, magram rakiRa mo-

gitania, kidevac gaanawileo, _ uTxra xelmwifem.

_ kargi, mbrZanebelo, Sen ara mxolod ojaxis Tavi xar, aramed

mTeli qveynisac, amitom qaTmis Tavi Sen gekuTvnis. Seni coli,

ojaxis diasaxlisi, cocxiviT aris _ yvelgan midis, yvelafers

swvdeba misi xeli, amitom misTvis qaTmis bolo mimirTmevia. Seni

qali sacaa wava, gagifrindeba, amitomac mimirTmevia misTvis qaT-

mis frTa. Senma vaJma ki Sens Semdeg unda marTos qveyana, unda ia-

ros, amitom misTvis qaTmis fexebi mimirTmevia. danarCeni nawilebi

ki me mqondeso.

xelmwifes moewona berikacis sityva-pasuxi, Seaqo igi da uxvadac

daasaCuqra.

im sofelSi erTi Suriani kaci cxovrobda, Tavis dReSi sikeTe

aravisTvis eqna. gaigo, xelmwifem qaTmis mimtani berikaci uxvad

daasaCuqrao. ifiqra: aman Tu erTi qaTami miutana, me oTxs mivutan

da xelmwife oTxjer met saCuqars momcemso.

marTlac, dakla oTxi qaTami, gaputa, gaasufTava, xelsaxocSi

gaaxvia da xelmwifes miarTva:

_ dido xelmwifev, Tqveni maRali Rirsebebis pativsacemad da

Cemi erTgulebis dasamtkiceblad oTxi qaTami momirTmevia da nu

ganmirisxdebiTo.

_ didi madloba, magram rakiRa mogirTmevia, gaanawile kideco,

_ uTxra xelmwifem.

_ ra gasayofia, sul inebeTo, _ uTxra kacma.

xelmwife ganrisxda:

_ ar SegiZlia, adamianurad mipasuxo? ratom mogitania es qaT-

mebi? qaTami maklia? me Seni sityva, Seni adamianoba mainteresebs.

wadi da Seni mezobeli berikaci moiyvane!

kacs SiSis oflma daasxa. Zalianac ar undoda, magram ra gza hqon-

da? gaiqca xelmwifis brZanebis Sesasruleblad.

es boroti kaci karg saqmeze ar wamiyvanso, _ ifiqra berikacma,

magram mainc wahyva.

_ dido xelmwifev, movedi, rogorc damibareo.

_ kargia, rom moxvedi. am kacma oTxi qaTami momarTva, Sen ici,

rogor gaanawilebo, _ uTxra xelmwifem.

amis gagonebaze berikacma gaixara, damSvidda, aiRo qaTami:

_ dido xelmwifev, Tu am oTxi qaTmidan erTs Sena da Sens vaJs

mogarTmevT, samni gaxdebiT. meore qaTams Sens colsa da qaliSvils

mivarTmev, isinic samni gaxdebian. ors me davitoveb da Cvenc samni

viqnebiT. yvelani sam-samni viqnebiT da nawyenic aRaravin darCebao.

xelmwifes Zalian moewona:

_ ai, esec oTxi qaTami! kacma saWiro sityvebis povna unda SeZlos.

xelmwifem berikaci Seaqo da dasaCuqrebuli gaistumra Sin. meo-

re ki gaagdo:

_ wadi da TvaliT aRar damenaxo! RmerTma Senc gagaTavos, Seni

sityvaca da Seni qaTmebico!

Page 125: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

248 249

noRauri zRaprebi

bolaTis Svili baTirbeki

didi xnis winaT erT aulSi erTi berikaci cxovrobda, bolaTi

erqva. erTi vaJi hyavda, saxelad baTirbeki. erTi cxenic hyavdaT.

baTirbeks cxeni yoveldRe dasarwyuleblad dahyavda. Wa aulidan

karga Sors iyo. mTeli aulis ymawvilkacoba iq iyrida Tavs. iqidan

wamosulebi erTmaneTs cxenis WenebaSi ejibrebodnen. baTirbekis

cxeni yovelTvis ukan rCeboda. baTirbeks es Zalze eTakileboda.

erTxelac veRar moiTmina da mamas SesCivla:

_ mama, rac SemiZlia, vuvli am cxens, Tvals ar vaSoreb, ZRomaze

vaWmev. is ki yvelas unda CamorCes. ra iqneba, erTi fexmardi cxeni

miyideo.

mama Sehpirda, ueWvelad giyidi karg cxenso. moxucma icoda, Tu

kargi cxeni eyoleboda, misi Svili yvelas daanaxvebda, rogori

vaJkacic iyo.

meore dRes bolaTi dilaadrian adga, sityva aravisTan dauZravs,

ise wavida xanis mindorSi. iq aTasi cxeni balaxobda. mwyemss uTxra,

ra gasaWiric adga da daiwyo cxenis arCeva. dilidan saRamomde ar-

Cia, saTiTaod sinja, magram mosawoni vera naxa.

mwyemsma uTxra:

_ xans rva saZovari kideva aqvs, iqac naxeo.

wavida bolaTi xanis meore saZovarze. mivida da iqac aTas cxenSi

eZeba, magram ver ipova, rogoric undoda, iseTi cxeni.

ase iara cxra dRe. xanis cxrave saZovari moiara, sinja da amowma

xanis cxra aTasi cxeni, magram erTic ar gamodga iseTi, baTirbeks

rom sWirdeboda.

is iyo, Sin unda dabrunebuliyo, rom ifiqra: aba, erTi, mezobeli

xanis saZovrebzec vnaxoo.

daadga mezobeli saxanos gzas.

bevri iara Tu cota, gzaze etlis nakvalevs gadaawyda. etlSi

Sebmuli cxenis kvals daakvirda Tu ara, mixvda, rom namdvili raSi

unda yofiliyo, swored iseTi, rogorsac eZebda.

maSinve gaaWena bolaTma cxeni, kvals mihyva da saRamo xans rome-

liRac aulSi Sevida. kvalma erT saxlTan miiyvana. bolaTma saxlis

patrons hkiTxa:

_ vin ijda im etlSi da sad wavidao?

_ viRac maTxovari ijda da mezobel aulSi wavidao.

gaixara bolaTma da isev gahyva kvals. maSin wamoewia maTxovars,

roca is aulis moedanze Sevida da erT WiSkarTan SeaCera etli. bo-

laTi miuaxlovda:

_ cxens xom ar gamicvlidio? _ hkiTxa.

bolaTis cxeni nasuqi iyo, balani ubzinavda, abreSumiviT fafari

hqonda. maTxovris cxens ki fafari gascvivnoda, iseTi gamxdari

iyo, neknebi daeTvleboda. magram bolaTs cxenebisa gaegeboda. maS-

inve mixvda, mis win namdvili raSi idga.

_ damcini? _ iwyina maTxovarma, _ Cemi jaglagi Tavis Tavs

Zlivs daaTrevs, sxvas raSi gamoadgebao.

bolaTi eficeboda, ara vxumrobo, magram maTxovars gagoneba

arafrisa undoda. maT garSemo xalxi Seiyara.

_ bedi karze mogdgomia, ratom uarob, gaucvaleo, _ urCevdnen

maTxovars.

rogorc iqna, daiyolies.

_ kargi, raki ar iSli, gavcvaloTo.

Camoxda bolaTi cxenidan, moxsna unagiri da miuyvana maTxovars.

imanac gamouSva etlidan Tavisi jaglagi da bolaTs gadasca.

lamis atirda baTirbeki, roca dainaxa, rogori cxeni mouyvana

mamam. mezoblebmac masxrad aigdes: daberdi da Wkua gamogeliao.

Page 126: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

250 251

bolaTma aiRo argani, mivida xanis sasaxleSi. uambo xans, rogor

eZebda da arCevda SvilisaTvis fexmard cxens, bolos rogor Sex-

vda mezobel saxanoSi viRac maTxovars da rogor gaucvala Tavisi

cxeni namdvil raSSi.

_ marTalia, Cemi cxeni uTvaladoa, jaglags hgavs, magram Tu mo-

mavlevineb, iseTi raSi dadgeba, yvela doRSi gaimarjvebs da sax-

els mogitanso.

moewona xans es sityvebi, isic icoda, bolaTs cxenebisa gaegebo-

da. brZana, mieciT sufTa qeri Cemi ambridano.

dauwyo baTirbekma cxens sufTa qeris Wmeva. wylis magivrad, ro-

gorc mamam daariga, rZes asmevda. ase gaagrZela ori kvira. cxenma

Tvalsa da xels Sua xorci Seisxa, moixeda. baTirbekma gaixara. ux-

aria bolaTsac, rom arCevanSi ar Semcdara.

_ erTi Tve, anu oTxi kvira kidev aZlie qerio, _ uTxra Svils.

ai, cxenma muxlic gaimagra da iseT lamaz raSad iqca, im mxareSi

badali ar hyavda.

bolaTi xans eaxla da yvelaferi moaxsena. xanma brZana, raSi

momgvareT, maCveneTo. mihgvares. Zalian moewona da gadawyvita,

doRis mere Cems sajiniboSi davitovebo.

_ vin SevsvaT am cxenzeo? _ hkiTxa bolaTs.

_ amas Cemi Svilis, baTirbekis meti Tavs veravin dauWerso.

dabrunda moxuci Sin da baTirbeki daariga, rogor moego doRi.

ra daariga? jer sada xarT, mere gaigebT!

xanma doRis dRe daniSna. mezobeli aulebidanac moiwvies cnobi-

li vaJkacebi. daTqmul adgilze Seiyarnen. bolaTi da misi Svilic

movidnen. doRis manZilad erTi dRis savali gza daTqves.

sisxam diliT mxedrebma TavTavianTi adgili daikaves da xanis ni-

Sanze doRi daiwyo.

baTirbekma, rogorc mamam daariga, cxens wina fexebze mZime qve-

bi dahkida. amitom gzis dasawyisSi Zalian CamorCa. cxeni amas ver

egueboda da rac Zali da Rone hqonda, win iwevda. roca mTeli tani

TeTri qafiT daefara, baTirbeki CamoqveiTda, cxens fexebidan qve-

bi moxsna, cota gaatar-gamoatara da isev Sejda.

unda vTqvaT, kidev ra daariga mamam baTirbeks:

_ sadave sam adgilze gamokvanZeo.

vidre xelaxla gaaWenebda, baTirbekma pirveli kvanZi gaxsna.

gaxsna da Tvalebi daxuWa. rom gaaxila, naxa, ukve wamosweoda win mi-

maval mxedrebs. gaxsna meore kvanZi, daxuWa Tvalebi da rom gaaxi-

la, naxa, rom misi cxeni sxvebze adre misuliyo im adgilze, sadac

doRi mTavrdeboda.

mamam gaafrTxila baTirbeki:

_ aramc da aramc mesame kvanZi ar gaxsnao, magram gamarjvebiT

gaxarebuls es darigeba aRarc gaxsenebia _ mesame kvanZic gaxsna.

gaxsna Tu ara, raSi qariviT gafrinda _ veRaraferma SeaCera.

mosaRamovda. raSi zRvis napirze miWenda da pirdapir zRvas mis-

ca Tavi. baTirbekma Zlivs moaswro gadmoxtoma. raSi zRvaSi gauCi-

narda. ramdeni ar uZaxa patronma, ver moabruna.

ra unda eqna ukacriel napirze darCenil baTirbeks?! moWra lel-

qaSi, patara qoxi aiSena da dasaZineblad dawva. roca gaiRviZa, mze

karga xnis amosuli iyo. uceb, qoxis Tavze raRacam gaiSriala, Cite-

bis frTebis xmas hgavda. mere zRvaSi wylis dgafuni atyda, TiTqos

viRac banaobso. baTirbeki Cumad gamoZvra qoxidan, xedavs, zRvaSi

sami ulamazesi qali banaobs. maTi tansacmeli _ Zalian lamazi da

mdidruli _ napirze alagia.

ymawvilma moxveta tansacmeli, qoxSi Seitana da zed dawva. Tur-

me, is qalebi jadoqari debi yofilan. TavianT tansacmels rom

icvamdnen, TeTr gedebad iqceodnen, Tu gaixdidnen, jadosnur Za-

las kargavdnen.

gamovidnen debi napirze. xedaven, tansacmeli aRar aris!

_ albaT, qarma waiRoo, _ Tqva umcrosma dam.

am dros SuaTanam wamoiZaxa:

_ naxeT, naxeT, qviSaze adamianis nakvaleviao!

ufrosma dam Tqva:

_ gamigonia, am qveyanaze erTi baTirbeki cxovrobs. cxenebis

mcnobis, bolaTis Svili. mamamiss misTvis raSi uSovia. xom iciT,

dRemde Cvens samflobeloSi kacs ar SemouRwevia. amas mxolod

Page 127: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

252 253

Tavis raSze amxedrebuli baTirbeki SeZlebda. etyoba, raSi ver

daimorCila da zRvaSi gaeqca.

debma gaiSales grZeli Tmebi, Sig gaexvivnen da qoxTan mividnen:

_ bolaTis Zeo baTirbek, Cveni tansacmeli dagvibrune da sama-

gierod, rac ginda, gvTxoveo, _ uTxra ufrosma dam.

baTirbeki maT tansacmels zed awevs, malavs.

_ minda, Cemi cxeni damibrundeso.

_ eg Cvens xelT ar aris, raSi ar dagvemorCileba. samagierod,

Tvalis daxamxamebaSi Sin dagabrunebTo, _ uTxra SuaTana dam.

_ xalxis TvalSi Sercxvenils Sin ra damabrunebs? aulSi Tavi

rogor gamovyo, Tu unagirze jdomac ki ar SemiZliao? _ wamoiZaxa

baTirbekma.

_ maSin erT-erTi colad SegvirTe. Cvenze lamaz qals qveyanaze

ver naxavo, _ uTxra umcrosma dam, romelsac baTirbeki gulSi Ca-

vardnoda.

_ marTlac lamazebi xarT, magram, gamigonia, ulmes xans Zalian

lamazi qali hyavso. im qals, Turme, dabadebidan xma ar amouRia.

axla xans ubrZanebia, Cems qals imas mivaTxoveb, vinc aalapara-

kebso. Tu xanis qals aalaparakebT, tansacmels dagibrunebTo, _

uTxra baTirbekma.

_ kargi, wagiyvanT xanis sasaxleSio, _ uTxres debma. Tan daarig-

es, rogor moqceuliyo, rom xanis utyvi qali aelaparakebina.

ufrosma dam uTxra:

_ xanis asulis oTaxSi rom qaTibi hkidia, imaSi davimalebi. Sen

qaTibs joxi daartyi. qaTibi zRapris moyolas daiwyebs. zRaparSi

dava iqneba gadasawyveti. Sen is dava arasworad gadawyvite. xanis

asuli ver moiTmens da Segedavebao.

_ me vercxlis zardaxSaSi davimalebi da iqidan movyvebi zRapar-

so, _ Tqva SuaTana dam.

_ me oqros TasSi davimalebi. zRaparic mzada maqvso, _ Tqva um-

crosma.

daubruna baTirbekma debs tansacmeli. debma uTxres, Tvalebi

daxuWeo. daxuWa da roca gaaxila, ukve sasaxleSi iyo da ulmes

xanis winaSe idga.

baTirbekma xans Tayvani sca:

_ dido xano, amboben, xani Tavis asuls imas miaTxovebs, vinc

aalaparakebso. neba miboZeT, bedi vcadoo.

_ marTlia, Cems asuls imas mivaTxoveb, vinc aalaparakebs, ma-

gram isic simarTlea, rom yvelas, vinc amas ver moaxerxebs, Tavs

vaWri. bevri vaJkacis sisxli daRvrila am sasaxleSi, Senc es ginda,

Sviloo?

baTirbekma Tavis survilze xeli ar aiRo da xanmac brZana, Cemi

asulis oTaxSi SeiyvaneT, Tan ori veziri gaayoleTo.

orive veziri gareT, karTan darCa. baTirbeki oTaxSi Sevida da

qalis farCis qaTibs joxi dahkra:

_ ilaparakeo!

_ raze vilaparako, imaze, risTvisac yuri momikravs, Tu imaze,

rac Cemi TvaliT minaxavso? _ hkiTxa qaTibma.

_ yurmokruli ramis dajereba Znelia. isev imaze ilaparake, rac

Seni TvaliT ginaxavso.

_ maS momismine: erT aulSi sam Zmas vicnobdi. oriode suli

cxvari hyavdaT. rigrigobiT mwyemsavdnen. ufros Zmas xurooba

uyvarda da patara walds sul Tan daatarebda. erT dRes cxvars

rom aZovebda, Zalian moewyina. ifiqra, gaverTobio. moWra xe da

lamazi qali gamoTala. saRamos Sin rom brundeboda, xis qali tyis

piras Txilis buCqis Ziras dadga.

meore dRes cxvari SuaTana Zmam gareka. Txilis buCqis Ziras xis

qali dainaxa. ifiqra, viRacas ar daszarebia da aseTi lamazi qali

gamouTlia. modi, tansacmels Cavacmev da mTlad cocxals davams-

gavsebo.

gaiqca aulSi, wiTeli kaba iyida da qali gamoawyo. rom mosaR-

amovda, qali Txilis buCqis Ziras dadga da cxvari Sin gareka.

mesame dRes umcrosi Zmis jeri dadga. gareka cxvari saZovarze.

Txilis buCqis Ziras xis qali rom dainaxa, ifiqra: ase lamazad vin

gamoTala, an wiTeli kaba vin Caacva? vcdi, egeb Cemma wamalma _

oTxmocdacxrameti balaxis naxarSma _ gaacocxloso.

Page 128: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

254 255

marTlac, ramdenime wveTi wamali apkura, qali gacocxlda. didi

xnis namZinareviviT gaizmora, Tvalebi moifSvnita.

gaixara umcrosma Zmam, qali Sin waiyvana, magram naxeT, ra

moxda?!

_ me rom ar gamomeTala es qali, ras gaacocxlebdi? qali me me-

kuTvniso, _ Tqva ufrosma Zmam.

_ Sen mxolod gamoTale. me ki wiTeli kaba Cavacvi da adamians

davamsgavse. amitom me mekuTvniso, _ Tqva SuaTana Zmam.

_ vis raSi sWirdeba usicocxlo xe, Tundac wiTelkabiani? Tqven

gamoTaleT, Tqven CaacviT, magram Tqvenve miatoveT tyeSi. axlac iq

iqneboda, Cemi wamliT rom ar gamecocxlebina. qali me mekuTvniso,

_ Tqva umcrosma Zmam.

_ axla Sen Tqvi, bolaTis Zeo baTirbek, am sami Zmidan romels

ekuTvnis qalio?

_ ra Tqma unda, umcros Zmas. qali xom iman gaacocxlao.

xanis asulma veRar moiTmina da xma amoiRo:

_ mama-papaTa adaTiT, umcrosi Zma ufrosze adre ver daqorwin-

deba. egec ar iyos, ufros Zmas rom ar gamoeTala qali, umcrosi

ras gaacocxlebda? qali ufrosi Zmis coli unda gaxdeso.

xanis asulis xmis gagonebaze baTirbekis sixaruls sazRvari ar

hqonda.

_ Tu xis qali ufrosi Zmis coli unda gaxdes, Sen Cemi coli gax-

debio! da xanTan gaiqca, rom exarebina, Seni asuli alaparakdao.

xanma vezirebi daibara:

_ es ymawvili simarTles ambobso?

vezirebma ifiqres, xani am mdabio mawanwalas Tavis qals mainc ar

miaTxovebso da upasuxes:

_ ityueba, Sens qals krintic ar dauZravso.

baTirbekma xans gabedulad gauswora Tvali:

_ Cems dReSi tyuili ar miTqvams. axlac sikvdilis SiSi rodi ma-

laparakebs. Tu eWvi gepareba, vinme gamayole, visac ufro endobi.

erTxel kidev avalaparakeb Sens qalso.

isev Sevida baTirbeki xanis asulis oTaxSi. xanma ori veziri da

Page 129: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

257

Tavisi coli gaayola. vezirebi ezoSi, sarkmlis qveS dadgnen. xanis

colma ki karidan miayurada.

baTirbekma vercxlis zardaxSas joxi dahkra:

_ aba, zardaxSav, Tqvio!

_ ra vTqva, rac gamigonia, Tu rac TvaliT minaxavso?

_ Tqmula: `yuriT gagonils nu daijereb, TvaliT nanaxi daije-

reo~. miambe, rac Seni TvaliT naxeo.

_ maS, momismine: erTxel sami Zma vnaxe. erTi xari hyavdaT. ufro-

si Zma im xaris Tavs mwyemsavda, SuaTana _ mucels, umcrosi _ bar-

klebs. erTxel umcros Zmas moeCvena, rom xari avad iyo. ifiqra,

SuaTana Zmas vetyvio. dilaadrian daadga gzas da saRamo xans xaris

mucels miaRwia. Zmebma ilaparakes da gadawyvites, ufros ZmasTan

wavideTo. gamTeniisas daadgnen gzas da RamiT, rogorc iqna, xaris

Tavs miaRwies.

_ Cveni xari avad xom ar ariso? _ hkiTxes ufros Zmas.

_ ara, mTeli dRea Zovs. axla wevs da icoxnis. eg aris, karga xa-

nia, wyali ar damilevinebia. wamodiT, wyalze CaviyvanoTo, _ upa-

suxa ufrosma Zmam.

Zmebma xari zRvaze waiyvanes wylis dasalevad. xarma mTeli zRva erT

ylupad dalia, magram wyurvili ver moikla. sacodavad abRavlda.

Zmebma Tqves, modi, Cveni xari zRvaSi rom kunZuli Cans, imaze

vaZovoTo. marTlac, xeebqveS qorfa balaxi bibinebda.

didi gaWirvebiT miuaxlovdnen kunZuls, magram kunZuli ki ara,

Tevzi yofiliyo. Tevzma piri daaRo da xari gadaylapa. Zmebma gons

mosvla ver moaswres, rom Tevzs arwivi daacxra, klanWebi Caavlo

da caSi aitaca.

arwivi Tavisi nadavliT erT velze daeSva. im velze moxuci mwy-

emsi cxvars aZovebda. daRlili damjdariyo yoCis wverebqveS da

isvenebda. arwivi im yoCis rqaze daeSva Tavisi balaxian-xeebianad.

rom Wamda, niskartidan gadmouvarda im xaris beWi, Tevzma rom ga-

daylapa. gadmouvarda da moxuc mwyemss TvalSi Cauvarda. moxucma

Tvali moisrisa:

_ etyoba, mtveri Camicvivdao.

bolaTis Svili baTirbeki

Page 130: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

258 259

saRamos moxucma cxvari Sin mireka:

_ Svilo, TvalSi raRac Camivarda, iqneb amomiRoo, _ uTxra Ta-

vis qaliSvils.

qali Cajda navSi, mousva niCbebi, Securda TvalSi, sigrZe-siga-

niT gadasera igi, ipova xaris beWi, frCxili gamohkra, amoagdo da

fanjridan moisrola.

beWi wyarosTan daeca. male im wyarosTan qaravani gaCerda Ramis

gasaTevad. qaravanSi oTxmocdaaTi aqlemi iyo. meqaravneebma vaxS-

mis Tadarigi daiWires. erTbaSad maT fexqveS miwa atortmanda.

meqaravneebs SeeSindaT, saCqarod wamoyares aqlemebi da iqaurobas

gaecalnen. cota gaiares da miwisZvra Sewyda. ikiTxav, ra moxdao?

getyvi: Turme nu ityvi, meqaravneebs cecxli xaris beWze daenToT.

iqve melas gaevlo. Semwvari xorcis suni scemoda, misuliyo da be-

Wis RrRna daewyo. is rom beWs ZiZgnida da aqeT-iqiT aqanebda, meqa-

ravneebs miwisZvra hgonebodaT.

gvian RamiT, roca meqaravneebs ukve eZinaT, wyarosTan erTi

qali mivida. mela rom dainaxa, mxarixe dascxo da suli gaafrTxo-

bina. mokla, magram ar gaatyava, am sibneleSi tyavi ar gavafuWo, ga-

Tendeba da gavatyavebo.

gaTenda. meqaravneebma gaiRviZes. dainaxes mkvdari mela. gasa-

tyaveblad misdgnen, magram mxolod erTi gverdi gaatyaves. meore

gverdze ver gadaabrunes da imitom naxevari tyaviT oTxmocdaaT-

ma meqaravnem TiTo qurqi Seikera. aiyarnen da wavidnen. amasobaSi

qali movida, naxa naxevrad gatyavebuli mela, wahkra wuRis wveri,

gadaabruna da dafiqrda: netav, Cems axalSobil Svils qudi Tu ga-

mouvao?

axla miTxari, baTirbek, vin ufro didia? xari, romelmac erT

ylupad mTeli zRva Sesva da wyurvili mainc ver moikla; Tevzi,

romelmac xari gadaylapa; yoCi, romlis rqazec Camojda arwivi;

moxuci, romelsac TvalSi xaris beWi Cauvarda da mtveri egona;

mela, romlis tyavis naxevarSi oTxmocdaaTi qurqi gamovida, Tu

axalSobili biWi?

_ rasakvirvelia, Tevzio, _ daufiqreblad upasuxa baTirbekma.

xanis qalma ver moiTmina:

_ ara xar marTali! yvelaze didi is ToTo biWia, naxevari tyavi

saquded rom ar hyofnis, maSin, roca meore naxevarSi oTxmocdaaTi

qurqi gamovidao!

gaixara baTirbekma. gaiqca xanTan:

_ Seni qali alaparakdao!

xanma vezirebs dauZaxa:

_ es ymawvili marTals ambobso?

vezirebma upasuxes:

_ ara, xano, ityueba. Sens qals krintic ar dauZravso.

xanma axla Tavis cols hkiTxa:

_ Cemi vezirebi simarTles meubnebiano?

_ swored egeni gatyueben. Cemi yuriT gavigone Cveni qalis xmao.

baTirbekma dainaxa, xan ulmess kidev eWvi epareboda, amitom isev

Sevida qalis oTaxSi, oRond amjerad mowmed Tavad xani waiyvana.

xani, xanis coli da vezirebi karTan dadgnen.

baTirbekma dahkra joxi oqros Tass:

_ Taso, Tqvio!

_ ra vTqva, rac yuriT gamigonia, Tu rac TvaliT minaxavso?

_ `yuriT gagonili kvirtia, TvaliT nanaxi _ nayofi~. rac

TvaliT ginaxavs, isa Tqvio.

_ kargi, yuri damigdeo, _ uTxra Tasma, _ erTi qvrivi qali

vnaxe, cxra biWis deda. erTxel misi biWebi quCaSi koWaobdnen. yve-

la koWi waages da umcrosi Zma Sin Seagzavnes koWebis gamosatanad.

biWma Sin Seirbina. xedavs, deda zis da quds keravs.

_ deda, am quds vis ukeravo?

_ Sen gikerav, Cemo sixaruloo.

dabrunda biWi ZmebTan da daitrabaxa, deda quds mikeravso.

ufrosi Zma Sin gaiqca, dedas hkiTxa:

_ mag quds vis ukeravo?

_ Sen gikerav, Cemo sixaruloo.

axla ufrosma Zmam daitrabaxa, deda quds mikeravso.

momdevno Zmac gaiqca dedasTan:

Page 131: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

260 261

_ mag quds vis ukeravo?

_ Sen gikerav, Cemo Tvalis Cinoo.

ase erTmaneTis miyolebiT Sediodnen Zmebi dedasTan da ekiTxe-

bodnen, mag quds vis ukeravo? dedac, Svilebs guli rom ar daswyve-

todaT, yvelas erT pasuxs aZlevda: Sen gikeravo.

biWebma karga xans iTamaSes. vaxSmobis xans Sin mividnen. dedam su-

fra gaSala. Tan sul imis fiqrSi iyo, ra vqna, qudi romel erTs miv-

ceo. veraferi moifiqra, adga da qudi sufraze daagdo. Zmebi quds

waetanen:

_ Cemia!

_ ara, Cemia!

atyda Cxubi da gawev-gamoweva.

_ nu CxubobT, xanTan wadiT da is gagiCenT samarTalso, _ uTxra

dedam.

mividnen Zmebi xanTan. yvelani sastumro oTaxSi Seiyvanes.

_ sanam Tqvens saqmes gavarCevde, miTxariT, risi gakeTeba ici-

To? _ hkiTxa xanma.

_ me yvelanairi kvalis cnoba SemiZlia _ adamianis iqneba Tu

cxoveliso, _ upasuxa ufrosma Zmam.

_ me mziri var. erTi dRis savalze buzis danaxva SemiZliao, _

Tqva meore Zmam.

_ me iseTi msroleli var, gafrenil Cits ar avacden, rac ar unda

maRla mifrinavdeso, _ Tqva mesame Zmam.

meoTxem:

_ me mSvild-isris ostati var. momeci fiWvis toti. mSvildsac

gagikeTeb da ormoc wyrTa isarsac zed dagigebo.

mexuTem:

_ me navis ostati var. muxis nafoti momeci da iseT navs gamog-

iTli, mTeli Seni auli Caetioso.

meeqvsem:

_ me kalatozi var. erTi kenWiT iseT sasaxles agiSeneb, mTeli

Seni saxano daitioso.

meSvidem:

_ me mzareuli var. erT xonCaze imden saWmel-sasmels davawyob,

mTel Sens saxanos daapurebso.

mervem:

_ me miwis mTxreli var. Tu mteri Tavs dagesxmis, iseT gvirabebs

gagiTxri, sikvdilisagan gixsnaso.

xanma Zmebi Seaqo:

_ naTqvamia, gabeduli kaci or gansacdels gadaurCeba, marjve

ki _ samsao. erTi samsaxuri gamiwieT da mere gagiCenT samarTalso.

erTi wlis winaT erTaderTi asuli damekarga. didxans veZebe, ma-

gram ver mivakvlie mis asaval-dasavalso. mapovnineT da sakadrisad

dagasaCuqrebT. qudi ki imas darCeba, vinc yvelaze marjve iqnebao.

kvalis mZebnelma Tqva:

_ xanis asulis oTaxSi SemiyvaneTo.

Seiyvanes. miixed-moixeda, kvals gahyva da Tqva:

_ qali mTaSi wauyvaniaTo.

mzirma mTebisaken gaixeda. eqvsi mTis gadaRma dainaxa xanis asu-

li. kafis mTis ZirSi calTvala gveleSaps tyved hyavda.

xans amis gagonebaze Tavzari daeca, Tumca kidevac gauxarda,

Cemi Svili cocxali yofilao.

umcrosma Zmam, ai, iman, araferi rom ar icoda, xans guli dauama:

_ gveleSaps ise movtaceb qals, veraferi gaigoso.

marTlac, cotac da, xanma Tavisi qali gulSi Caikra. mama-Svili

sixaruliT gons kidev ver mosuliyo, rom mzirma kafis mTas Sexeda

da Tqva:

_ xano, frTxilad iyavi, gveleSapma gaiRviZa, erTaderTi Tvali

gaaxila da aqeT-iqiT icqirebao.

xanma ar icoda, ra eqna. maSin moisarma Tqva:

_ isars vesvri gveleSaps, oRond, xanis asulma miTxras, sad da-

vumiznoo.

qalma uTxra:

_ am siSoreze sasikvdilod ver daWri. isari TvalSi unda mo-

artya. dabrmavdeba da veRar gamogvekidebao.

mSvild-isris gamkeTebelma aiRo fiWvis toti da mSvildi gaake-

Page 132: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

262 263

Ta. ormoci wyrTa isaric gamoTala da mSvildze daago. moswia ms-

rolelma mSvildi, gaisrola da es ormoci wyrTa isari gveleSaps

pirdapir TvalSi moartya.

xanis asulma Tqva:

_ gaviqceT! marTalia, gveleSapi dabrmavda, magram mainc dagvi-

wyebs Zebnaso. wavideT, zRvis gaRma gavideT da iq davemaloT, zR-

vas ver gadacuravso.

Seyara xanma Tavisi xalxi da zRvis napirze miiyvana. navis os-

tatma muxis nafotisagan imxela navi gamoTala, yvelani Caetivnen.

ormoci dRe da ormoci Rame icures da, rogorc iqna, meore napirs

miaRwies.

gaRma napirze xurom erTi kenWiT imxela sasaxle aaSena, rom

yvelani Sig dabinavdnen, magram, amosunTqvac ver moaswres, rom

zRvidan gveleSapi amovida.

miwis mTxrelma maSinve gvirabi gaTxara. xani, misi asuli, misi

xalxi da cxra Zma oTxmocdaaTi dRe da oTxmocdaaTi Rame midiod-

nen. iq tyeebic iyo, wylebic, nadir-frinvelic, magram adamians jer

fexi ar daedga.

gaxarebulma xanma purobis gamarTva brZana.

mzareulsac Tavisi ostatobis gamoCenis dro daudga. man xans

erTi patara xonCa miarTva, zed xeli gadausva da iseTi saWmel-sa-

smeli gaaCina, xansac ki Tavis dReSi rom ar enaxa.

imodena xalxi sami dRe da sami Rame Rreobda da sufras araferi

akldeboda.

axla, baTirbek, bolaTis Zev, Tqvi, vis ekuTvnis dedis Sekerili

qudio? _ daamTavra umcrosma dam Tavisi zRapari.

_ miwis mTxrels.

verc axla moiTmina xanis asulma:

_ ramdenjer unda giTxra, rom adaTis mixedviT yvelaferi jer

ufros Zmas ekuTvnis. egec ar iyos, qalis adgil-samyofels man ar

miagno?! qudi ufros Zmas unda ergoso.

_ qudi ufros Zmas unda ergos, Sen ki _ meo! _ wamoiZaxa baTir-

bekma.

_ verc axla gaigoneT? Turme Cems qals pirvelad ar amouRia

xma, Tqven ki tyuilis Tqmas mibedavdiTo! _ ganrisxda xani.

vezirebi xans fexebSi Caucvivdnen, gvapatieo. xanma apatia. mac-

neebs ubrZana, xalxi Cemi asulis qorwilSi SeyareTo.

marTlac Seyares: moxuci Tu axalgazrda, elami Tu koWli, Wkvi-

ani Tu suleli. sami dRe da sami Rame ilxines. moxucebi svamdnen.

Wkvianebi mRerodnen. axalgazrdebi Widaobdnen, sulelebi danebs

atrialebdnen, koWlebi aqeT-iqiT darbodnen, elamT buza eRvre-

bodaT, ZaRlebi Zvlebs xravdnen.

qorwili rom dasrulda, baTirbekma mamamisi _ moxuci bolaTi

_ TavisTan waiyvana da bednieri cxovreba daiwyes.

ormoci tyuili

Zvel droSi erTi xani iyo. Zalian lamazi qali hyavda. tuCebi mT-

vares ugavda, Tvalebi _ mzes. Tu am qveyanaze ori lamazi qali iyo,

erT-erTi es iyo. Tu qveyanaze erTi lamazi qali iyo, is erTic xanis

qali iqneboda.

roca qalis gaTxovebis dro dadga, xanma gamoacxada:

_ Cems qals imas mivaTxoveb, vinc ormoc tyuils metyviso. Tanac

tyuilebi erTmaneTze daujerebeli unda iyos, erTimeores ar unda

hgavdes, erTmaneTs ar unda emTxveodeso.

gaiges Tu ara es ambavi, xanis sasaxles uamravi ymawvili miawyda.

yvelas undoda xanis asulis SerTva, yvela yveboda, rac ki tyui-

li icoda, magram veravin SeZlo ormoci iseTi tyuilis Tqma, er-

Timeores rom hgvaneboda, erTi meores rom ar damTxveoda.

xanis brZanebiT xelmocarulebs saxrCobelaze hkidebdnen,

xocavdnen.

karga xani gavida. aRaravin Canda.

erT dResac, roca xani Tavis oqros sasaxleSi abreSumis sage-

belze, gedis germis baliSebSi Cafluli iwva da usaqmurobiT daR-

lili amTqnarebda, mis win viRac ymawvili dadga.

Page 133: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

264 265

xanma warbi Seikra:

_ ra ginda, Se mawanwalav?

_ ara, xano, me mawanwala ara var. mereme var. movsulvar, rom or-

moci tyuili giTxrao.

_ Tavidan momwydi! Senze ufrosebi iyvnen da veraferi gaakeTes.

tyuilad daiRupes Tavi. gatyob, Senc saxrCobelaze asvla mogna-

trebia, wadi, vidre suli gidgaso! _ uyvira xanma.

_ ara, xano, verafersac ver mizam, ver CamomaxrCob. ormoc

tyuils rom getyvi, Sens qals momaTxovebo.

_ Tqvi, gismeno.

ymawvilma daiwyo:

_ me mamaCemze bevrad ufrosi var. didi xania, papaCemis remas

vmwyemsav. remaSi bevri cxenia. Tu cxenebi wvanan, daTvla rom dam-

Wirdeba, yurebs viTvli, Tu dganan _ fexebs.

erT dilas avdeqi. vxedav, mTeli rema wevs. movyevi yurebis Tv-

las. erTi make faSati aklia. rema wamovyare da fexebi daviTvale.

isev aklia is faSati. iqve maRali klde iyo. gaviqeci da avedi. mi-

movixede. faSati arsad iyo. aviRe Cemi kuriki, msxvili wveriT miwa-

Si CavarWe da wvril wverze Sedgoma davapire. wverma ver damikava.

maSin wvrili wveriT davarWe da msxvil wverze Sevdeqi. gavixede.

veraferi davinaxe.

aRar vicodi, ra meqna. dadardianebuli viyavi. vfiqrobdi: vaiTu,

velze moigos da kvici mgelma SeuWamos-meTqi.

Tvalcremliani davadeqi CrdiloeTisaken mimaval biliks.

karga manZili rom gaviare, cxenis gamxmari ConCoriki davinaxe.

didis vai-vaglaxiT avbobRdi zed. oTxi mxriv mimovixede: davinaxe,

Cemi faSati mdinare volgaze gadasuliyo, myudro adgili moeZebna

da kvici moego.

gaxarebuli Camovxti ConCorikidan da volgisaken gaviqeci. Cemi

kuriki mdinareze xidad gavde da zed gadavirbine.

xelad Sevkazme faSati, zed Sevjeqi, kvici xelSi aviyvane da

volgaSi Sevcure. Suamde rom mivedi, vxedav, faSati veRar micu-

ravs. ixrCoba da mec Tan mimaTrevs. maSinve gadavjeqi kvicze, faSa-

ti xelSi aviyvane.

mdinaridan gamosuli napirs gavuyevi. vxedav, vaciwveras Ziri-

dan kurdReli gamoxta. gadavjeqi kurikze da davedevne. davewie,

kvici vesrole da movkali.

xani mixvda, rom es ymawvili marTla iyo ormoci tyuilis momyo-

li. ifiqra, xels SevuSlio da:

_ Sen rom kurdRels eZaxi, namdvilad baWia iqnebodao, _

uTxra.

_ iqneb baWiac iyo, magram misi barZayis Zvali erT did odas

Tavxed gamoadgao.

_ Sen rom odas eZaxi, oTau iqnebodao.

_ SeiZleba oTauc iyo, magram ormoci loini Zlivs miaTrevdao.

_ Sen rom ormoci loini ggonia, ormoci kozaki iqnebodao.

_ iqneb ormoci kozakic iyo, magram rom midiodnen, ormoci saJe-

nis simaRlis naZvis kenweroebs kvnetdneno.

_ Sen rom ormocsaJenian naZvebs eZaxi, namdvilad ormoci nafo-

ti iqnebodao.

_ SeiZleba ormoci nafotic iyo, magram moxucebi kenweroze rom

Sexedavdnen, Tavidan qudebi sZvrebodaTo.

_ maSindeli moxucebi jujebi iqnebodneno.

_ SeiZleba jujebic iyvnen, magram ormoci saJenis siRrmis WaSi

Caeyudebodnen xolme da wyals fskeridan svamdneno.

_ is Webi kolboxebiviT iqnebodao.

_ iqneb kolboxebiviTac iyo, magram diliT rom saTls CauS-

vebdnen, saRamomde fskers Zlivs aRwevdao.

_ maSindeli dReebi mokle iqnebodao.

_ iqneb moklec iyo, magram dilas damakebuli dekeuli Suad-

Risas ukve igebda. saRamos xbo ukve sami wlis mozveri iyo. uremSi

abamdnen da SeSas ezidebodneno.

xani gaCumda. saTqmeli aRaraferi hqonda.

ymawvilma ki uTxra:

_ xano, bolomde momismine. saTqmeli jer ar damimTavrebiao. is

kurdReli binaze miviyvane, gavatyave, gamovSigne. erTi fuTi qoni

Page 134: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

266 267

amovarTvi. xorci movxarSe, qoniT ki Ceqmebis gapoxva daviwye. erTi

fuTi qoni cal Ceqmaze meyo, meore gaupoxavi damrCa.

xorci vWame da dasaZineblad davweqi. uceb raRac xmaurma gamaR-

viZa. yuri mivugde _ Cemi Ceqmebi Cxuboben.

_ Sen gagpoxa, me ki _ ara! _ yviris erTi.

_ me gampoxa, Sen ki _ ara! _ yviris meore.

Zlivs gavaSvele. gapoxili Ceqma TavTiT davide, gaupoxavi _

fexTiT. dilas gaviRviZe da ras vxedav?! gaupoxavi Ceqma gabutula

da wasula.

sxva ra gza mqonda? orive fexi erT CeqmaSi Cavyavi da meore Ceq-

mis saZebrad wavedi.

mivdivar. vxedav, erT saxlSi qorwilia. Cemi Ceqma stumrebs em-

saxureba. xonCiT xaSlamas daatarebs. Cems danaxvaze ferfuri wau-

vida _ egona, wameCxubeba, rogor Tu gameqecio. magram me Tvali

Cavukari. imanac Camikra Tvali da amis Semdeg saukeTeso naWrebi

sul CemTvis mohqonda. TxuTmeti jami xorci rom SevWame, ise mom-

wyurda, yvela kasri gamovcale. vifiqre, volgaze Caval da wyur-

vils moviklav-meTqi. davuZaxe meore Ceqmas, magram man ise Semomi-

bRvira, rom Tavi davanebe. isev erT CeqmaSi Cavyavi orive fexi da

mdinareze gaviqeci.

mivdivar da ras vxedav?! am Sua zafxulSi volga gayinula. qamar-

Si culi mqonda gayrili. aviRe da yinuls mtvreva davuwye. ar imt-

vreva. movisrole culi, moviSvlipe qudi da yinuls Tavi davuSine.

yinuli daimtvra. blomad wyali davlie da kmayofili iqidan wamos-

vlas vapirebdi, roca davinaxe, rom gzaze uremi modioda, magram

Tvlebze manebi ara hqonda. uremi fetviT iyo datvirTuli, magram

fetvi tomrebSi rodi eyara!

uremze yaranoRaelebi isxdnen. daminaxes da damiZaxes:

_ ra naxe! ra naxeo!

_ Tqven gnaxeT. uremze sxedxarT, magram urmis Tvlebs manebi

ara aqvs. uremi fetviT dagitvirTavT, magram fetvi tomrebSi ar

giyriaT-meTqi.

mere me vkiTxe:

_ Tqven raRa naxeT-meTqi?

_ Cven erTi suleli vnaxeT, naxevari TaviT modiodao.

movisvi Tavze xeli da mivxvdi: iq, mdinareze, yinuls TaviT rom

vamtvrevdi, Tavi orad gamCexia da erTi nawili iqve damrCenia. ukan

davbrundi, vipove is nawili da adgilze mivide. am dros gavige, xani

Tavis qals imas miaTxovebs, vinc ormoc tyuils etyviso. maSinve

aqeT wamovedi.

xano, es aris, rac Cemi TvaliT vnaxe. axla imis moyola rom davi-

wyo, rac Cemi yuriT gamigonia, mTeli sicocxle ar meyofa. xani si-

tyvis patroni unda iyoso, _ daasrula meremem Tavisi saTqmeli.

xans sxva ra gza hqonda? qorwilis gamarTva brZana.

mereme ymawvili xanis qalis SerTviT CaiZira, rogorc RviZli da

amotivtivda, rogorc filtvi.

Page 135: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

268 269

_ mec ra yoveldRe aqa var! cota xans davrCebi, vidre erT-or

svrels kidev gaitan. Tan aqaurobis cqeriT Tvals gavaxarebo.

kaci adga, saqmes daubrunda, gaitana erTi svreli, meore da _

guTanma miwidan nedli Tevzi amoagdo!

_ RmerTo, ai, saswauli! naxe, ra amohyva belts! _ Tqva qalma da

qmars Tevzi aCvena.

_ es ra vipove! _ Sehyvira gaxarebulma kacma.

_ nu yviri, gaCumdi! aravis araferi uTxra. sad gagonila min-

dorSi Tevzis povna. ra ici, iqneb sadme Tval-margalitic emarxos?

_ Tqva qalma, _ ici, ra movifiqre? daRamebamde araferi Tqva. rom

daRamdeba, axlomaxlo rom kacebi xnaven, wamoiyvane. am Tevzs Sev-

wvav da gavumaspinZldebio.

_ ra kargi ram moifiqreo! _ gaixara qmarma.

SeTanxmdnen. qalma Tevzi kalaTSi Cado da Sin waiRo.

eSmakma qalma Tevzi saguldagulod damala, kari da fanjrebi

Ria datova da sadRac wavida.

Sebindda. kacma, rogorc colma daariga, Sekriba is kacebi, mis me-

zoblad rom xnavdnen, dasxa uremze da Tevzis saWmelad Sin waiyvana.

mividnen, xedaven, saxli ZaRlebiT, qaTmebiT, batebiT aris savse

_ kari Ria daunaxavT da Sesulan. erTs nacari gauqeqavs, meores

fqvili daubnevia, mesames TefSi gautexavs. erTi sityviT, saxli

Tavdayira dgas, diasaxlisi ki arsad Cans.

amis Semxedvare stumrebma kaci masxrad aigdes da ezodan gadavidnen.

maSinve qalic Semovida ezoSi.

_ vai, me ubedurs! ra moxda, ratom iyo amdeni xalxi Cvens ezo-

Sio?! _ morTo yvirili.

qmari gacecxlda. cols mokvla daupira.

_ qalo, magas ki nu ambob, isa Tqvi, ratom gamxade xalxis dasacini?

ratom ar gvaWame me da Cems stumrebs is Tevzi, naxnavSi rom vipoveo.

_ vaime, raRa meSveleba me ubedurs! Cems qmars Wkua aeria. raRac

daemarTa. vis gaugonia naxnavSi Tevzis povna? gesmiT, ras ambobs?

naxnavSi Tevzi vipoveo?!

aman qmari ufro gaabraza.

_ midiT, daiWireT! daiWireT! _ iyvira qalma da xalxs qmari

daaWerina da gaakoWvina. bolos loginSic Caawvenina. sawyali kaci

abazuri zRaprebi

qalebis wyaloba

iyo erTi col-qmari. lamazad cxovrobdnen da xalxic did pativs

scemda. marjve adamianebad Tvlidnen.

col-qmari sul imaze kamaTobda, romeli ukeTesi iyo. qmari am-

bobda: `me var kargi da xalxi pativs amitom gvcemso~. `Sen ki ara, me

var kargi da xalxi amitom gviyurebs kargi TvaliTo~, _ umtkiceb-

da coli.

xvnis dro idga. qmari dilaadrian midioda saxnavad, sadilic Tan

mihqonda. Sin gvian brundeboda.

erT dRes, roca kaci Sinidan gadioda, qalma uTxra:

_ dRes sadils ver gagatan, mzad ara maqvs, gavamzadeb da me Tvi-

Ton gamogitano.

colma es rom uTxra, qmars Zalian gauxarda. cols arasodes mie-

tana misTvis sadili.

wavida kaci saxnavSi. rom moagondeboda, colma sadili unda mo-

mitanoso, gulgaxarebuli xnavda.

amasobaSi Sin darCenilma colma sadili moamzada, sadRac erTi

nedli Tevzic iSova da SuadRe rom wamovida, qmarTan wavida, sadi-

lic waiRo da erTi cali nedli Tevzic.

im dros mivida, roca qmars karvis moSorebiT gahqonda svreli.

qalma iq, sadac guTans unda gaevlo, miwa moCiCqna da Sinidan mota-

nili nedli Tevzi dafla. kacma svreli gamoiyvana. colis mosvliT

gaxarebulma cxenebi gamouSva, Tavadac kargad isadila. Wamas rom

morCa, cols uTxra:

_ daRlili xar, Sin wadi, rom mzem ar dagwvaso.

Page 136: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

270 271

sawolze daakres.

kaci yviris, rac Zali da Rone aqvs, coli ki wuwunebs:

_ vaime, ra meSveleba? es kaci ufro cudad aris, vidre mgonia.

mola Tu ar moviyvaneT, Cveni saSveli ar iqneba.

moiyvanes mola.

_ amis saqme cudadaa. rac SegiZlia, yvelaferi gaukeTe, valSi ar

dagrCebiTo, _ uTxra qalma molas.

mola mivida da kacs TavTiT daujda. qali sawolis bolosTan

dadga. xelSi Tevzi uWiravs, malavs, rom aravin dainaxos.

mola kacs ulocavs, Selocvil wyals asmevs da sxe ulze usvams.

qali ki dgas da kabis saxeloSi damalul Tevzs malmal aCvenebs

qmars. Tevzis danaxvaze kaci yviris:

_ jansaRi var, araferi mWirs! eger, eger, sada aqvs Tevzi!

rac ufro mets yviris kaci, miT ufro mets ixveweba qali:

_ uSveleT, kargad umkurnaleT! eg rom SeiSalos, mTlad daviRupebi.

molac avgarozebs ubolebs, yurans urtyams.

qalma bevrjer aayvira qmari. Tu Tevzs ar xedavda, kaci odnav

mSviddeboda.

qalma Sewyvita Tevzis Cveneba, kacic cotaTi Cawynarda. iwva da

kvnesoda.

qalma molas uTxra:

_ RmerTi giSvelis, Cemi qmari ukeT aris. Senc daiRlebodi. wadi,

daisvene. Tu isev dagvWirdebiT, xalxs gamogigzavniT da mogiyvanT,

genacvale, Seni imedi maqvs.

mola wavida. qalma mezoblebic gaistumra:

_ wadiT, daRlilebi xarT. iqneb amasac CaeZinoso.

martoni rom darCnen, qalma qmars uTxra:

_ stumrebi ise rogor gauSvi ezodan, rom masxarad agdeba

gakadres, ratom ver daarwmune Sens sikeTeSi? rogor ggonia, xalxi

axlac Sen gamo gvcems pativs, Tu Cem gamo? Sena xar kargi, Tu meo?

qmari dasTanxmda:

_ marTalia, Sena xar kargio.

es kaci, romlis ambavic axla mogiyeviT, erT Tavisnair kacTan

erTad saqurdlad dadioda. gzaze dadgomisas loculobda: `alah,

RvTis madli da qalebis wyaloba gviboZeo~. megobari dascinoda:

`RvTis madli kidev ho, magram es qalebis wyaloba raRa ariso?~

hoda, am kacma, Tevzis ambavi rom gadahxda, cols uTxra:

_ yuri migde. roca saqurdlad an sxva ram saqmeze wasvlis win

alahs RvTis madlsa da qalebis wyalobas vTxov, Cemi megobari sul

damcinis. ar SegiZlia, imasac iseTi ram damarTo, me rom dammarTeo?

qalma: `kargi, rames movifiqrebo~.

erT saRamos col-qmarma im megobarTan stumroba gadawyvita. col-

ma qmari daariga, uTxra, ra unda eqna, rogor unda moqceuliyo.

wavidnen. maspinZels maTi misvla Zalian gauxarda: `ra kargia,

rom moxvediTo~.

qali Zalian lamazi iyo. kargadac ecva. cota xanSi maspinZlis

moxibvlas ecada. ramdenjerac diasaxlisi samzareuloSi gavidoda,

stumari kacic gadioda, viTom Tambaqos mosawevad. amasobaSi ki misi

coli maspinZels ekurkureboda. ise moxibla, sul auria Tavgza.

roca erTxel kidev darCnen pirispir, maspinZelma uTxra:

_ RmerTma qnas da me da Sen iseT adgilze Segvaxvedros, sadac

xels aravin SegviSliso.

_ RmerTmani, magaze uars arc me vityodio, _ upasuxa qalma.

_ maS, movifiqroT, rogor avisruloT survilio.

_ eg mxolod maSin gamova, roca Cemi qmari sadme wava da RamiT

Sin ar dabrundeba. maSin gagagebineb da moxvalo.

stumrebi RamiT Sin dabrundnen. gzaze qmari ekiTxeba:

_ risTvisac wavediT, im saqmisa rame gaarigeo?

_ gavarige da egre?! vera naxe, rogor gavagiJe? davaimede, male

ufro axlos vnaxavT erTmaneTs-meTqi. marTlac, cota xanSi Sex-

vedrasac movawyob. momaval kviras bazarSi waxval da Rame iq dar-

Cebi. me ki kacs CemTan davibareb. gaxarebuli da Tavgzaabneuli

movardeba. rogorc davTqviT, SuaRamisas fanjaraze momikakune.

yvelaferi ise gaakeTe, rogorc dagarigeo.

kvira Rames qalma im kacs SeuTvala: Cemi qmari Sin ar aris da mo-

dio. kaci sixaruliT aRar iyo: ra bedi mewia! amaRam lamaz qals

Cavexvevio, _ fiqrobda.

kargad rom daRamda, mivida qalis saxlSi. qali morTul-moka-

zmuli zis da tkbil surnels afrqvevs.

_ oh, rogor mozozineb! sad iyavi? veRar moaRwieo? _ usayve-

Page 137: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

272 273

dura qalma. viTom Zalian gauxarda kacis danaxva.

_ rom icode, rogor gavatare es erTi kvirao, _ uTxra kacma da

gadaxveva daupira, magram qali xelidan gausxlta.

qali oTaxidan gadis, Semodis _ dro gahyavs, viTom saWmels amzadebs.

gaSala kargi sufra. Wames, sves, kargi dro atares, magram qali

axlos ar ikarebs kacs:

_ jer moiTmine, kargad danayrdi, am did RameSi bevr rasme mo-

vaswrebTo, _ ambobs qali.

Wamas rom morCnen, qalma logini gaSala. kacma gaixada da dawva.

qali sufris alagebas mohyva.

_ moeSvi, aRar wvebio? _ Cqarobs kaci.

_ axlave, cotas movwesrigdebi da movalo, _ fexs iTrevs qali.

kaci gaxdili wevs loginSi. qali trialebs, raRacas saqmianobs.

am dros qmarma fanjaraze daabraxuna. Tan yvirili morTo.

_ vaime, ra gveSveleba?! dagvxocavs, _ awrialda qali, _ ra

meSveleba, sad dagmalo?! _ ambobs da aqeT-iqiT awydeba.

bolos:

_ modi, amaSi Cagsvam. ukeTes samalavs ver viSoviTo, _ Tqva da

kaci did skivrSi Casva, boqlomic daado.

amasobaSi qmari gareT dgas da yviris, qveyanas aqcevs. qalma, ro-

gorc iqna, kari gaaRo da viTom namZinarevma ikiTxa:

_ vaime, ra ambavia Cems Tavso?

_ nurc amdgarxar loginidan! erTi saaTia vabraxuneb, qveyana

davaqcie. Sen ra, loginSi Cakvdio?

_ Rrma ZiliT mZinebia. araferi gamigia. ra moxda? ratom dab-

rundio?

_ Sengan xeiri ar iqneba! aCqardi, amxanagebs nu CamomarCen, baz-

ris axlos erT xutorSi melodebian. vuTxari, axlave dageweviT-

meTqi da davbrundio.

_ ratomo?

_ imitom, rom es didi skivri bazarSi unda waviRo gasayidad.

fuli mWirdeba. sxva ram, xelis wamosakravi araferi gvabadia. im

xutorSi ambobdnen, skivrs didi gasavali aqvs da Zviric ariso.

modi, uremze damadebineo.

_ vaime, amas ras sCadi? am skivris garda ra gvaqvs, rom amasac

Page 138: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

275

gasayidad imetebo?

_ bevrs nu laparakob! momexmare, uremze davudoTo! _ iyvira kacma.

miexmara coli, skivri uremze dadges da qmarma bazarSi waiRo.

mivida qmari bazarSi. cxenebi gamoxsna. uremi datova, Tavisi ori

amxanagi yaraulad dauyena.

_ aq ideqiT, Tu skivris muStari gamoCndes, uTxariT, patroni

axlave mova-Tqo. gavivli, mazandas gavigebo.

skivris patroni rom wavida, skivrSi damwyvdeulma kacma daila-

paraka:

_ hei, vina xarT mand? Tqven genacvaloT Cemi Tavi! erTi Txovna

SemisruleT da rasacsa mTxovT, mogcemTo.

_ vina xar? mand ra gindao?

_ Cemi saxli aqvea, midiT Cvensa da Cems cols uTxariT: Seni qmari

skivrSi CausvamT da yidian, sxva gza ar aris, is skivri unda iyido,

Tundac mTel qonebad dagijdes-Tqo.

erTi kaci wavida da qals qmris danabarebi gadasca.

_ kargi, wadi da uTxari, axlave mova da iyidis-Tqo.

datrialda qali, aiRo, rac fuli hqondaT, zogic isesxa da ba-

zarSi mivida. Tan erTi CanTa fulic miitana.

skivris patroni Soriaxlo dgas, Tvals adevnebs. skivris sayid-

lad mosuli qali rom dainaxa, mivida da viRac kacic miiyvana, vi-

Tom myidveli.

_ ai, naxe Cemi skivri, Tu mogewonebao, _ uTxra im kacs da skivri aCvena.

am dros skivrSi gamomwyvdeuli kacis coli ki gulis kankaliT

uvlida gars skivrs.

_ ras afaseb mag skivrso?

_ RmerTmani, iafad ver mogyidi. naxe, ra fasi adevs skivrebso, _

uTxra skivris patronma da isev Tavis moyvanil kacs miubrunda, aqao

da, ar mainteresebs, es qali ras ityviso. moyvanili kaci ki ambobs:

_ vxedav, Seni skivri marTlac kargia. aseTi naxelavi am bazarSi

sxva ar aris. modi, fasze movrigdeTo.

Tan didi fasi SeaZlia.

im kacis coli wuxs. aman fass auwia, im, viTom myidvelze meti SeaZlia.

im kacmac auwia fass. ra enaRvleba? marTla xom ara yidulobs?

qalma da kacma erTmaneTis jibrze skivrs arnaxuli fasi daades.

qalebis wyaloba

Page 139: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

276 277

qals sxva ra gza hqonda? rac unda Rirebuliyo skivri, unda eyida.

marTlac, gadaixada Sinidan motanili erTi CanTa fuli, cota

iqac isesxa da daamata.

iyida skivri. patrons ar sTxova uremi. sxva uremi daiqirava da

waiRo.

skivris gamyidvelma aiRo erTi CanTa fuli da gaxarebulma Tqva:

_ eg ubralo skivri ar gegonoT. roca qali Sin miitans da gaxs-

nis, iqidan Tval-margalits amoiRebso.

qalma skivri Sin miitana, gaxsna da xedavs, zis Sig gacecxlebuli

misi qmari. sacvalic ki ar acvia.

_ Se ojaxdasaqcevo, am skivrSi rogor Cavardi? aRsasrulis dRe

dagidga? ra dagmarTniao?

_ aRsasrulis dRe rom ar damdgomoda, es xom ar damemarTebo-

da? nurafers mkiTxav. risi Rirsic viyavi, miviRe. Sens mters, rac

gadamxda! sakuTari xeliT gamoviWeri yeli. kidev kargi, patronma

ver gaigo, skivrSi rom viyavi, rom gaego, saswauls mere naxavdi. Sen

genacvale, Tavi rom ar momWeri da miyideo.

ramdenime dRis Semdeg skivris patroni im kacs estumra. ise eWi-

ra Tavi, TiTqos momxdaris Sesaxeb araferi icoda. moikiTxes erT-

maneTi. daTqves, rodis wavidodnen saqurdlad.

saqurdlad mimavalebi gzas rom daadgnen, orivem SesTxova alahs:

`alah! RvTis madli da qalebis wyaloba mogvecio~.

sami Zmis sami saxedari

iyo sami Zma. Zmebi Zalian Raribebi iyvnen. sami saxedris garda

araferi ebadaT. erT dResac aiSalnen, erTad cxovreba aRar indomes

da gaiyarnen. gaiyves saxedrebi da daiwyes cal-calke cxovreba.

gavida xani. erT dRes ufrosi Zmis colma qmars uTxra:

_ saxedari gavyidoTo.

_ qalo, xom ar gagiJdi?! mTeli Cveni qoneba es erTi saxedaria.

esec rom gavyidoT, xom amovwydiT?! SeSa riTRa movitanoTo? _

uTxra qmarma.

qalma ara da ar daiSala: ginda Tu ara, unda gavyidoTo.

qmarma veRaraferi gaawyo da waiyvana saxedari gasayidad. mihy-

avs. Semoxvda erTi mdidari kaci _ Zalian eSmaki da gaiZvera.

_ saiT gagiwevia, ymawvilo, ra saqme gaqvso? _ hkiTxa.

_ saxedris gayidva minda da muStars veZebo.

_ Sens saxedars me viyidi, oRond, rasac getyvi, gaakeTeo.

_ miTxario.

_ Tu quds zRaprebiT amivseb, erT qud oqros mogcem da Sens

saxedars viyidi. Tu ver amivseb, eg saxedari muqTad damrCebao.

mets Tu arafers mTxov, erTs ki ara, Svid quds agivsebo, _ ifiqra

saxedris patronma da daiwyo zRaprebis moyola. mohyva erTi, meore,

mesame...

Tan ekiTxeba mdidars:

_ ar aivso Seni qudio?

_ jer ara. kidev Tqvi, rac icio.

sawyalma ufrosma Zmam meti aRaraferi icoda da raRa eTqva?

_ Tu meti aRar ici, Seni saxedari me damrCebao, _ uTxra mdi-

darma, gamoarTva saxedari da gauSva Sin xelcarieli.

midis ufrosi Zma. Tan colisa eSinia. ra vuTxra, riT vimarTlo

Tavio, _ fiqrobs.

bevri ifiqra da moifiqra: moagrova kenWebi, abgaSi Cayara da

cols miutana.

_ naxe, ramdeni oqro mogvces Cvens saxedarSi! kargad Seinaxe,

aravisTan wamogcdes, amdeni oqros patronebi rom varT, Torem

Tavs wagaclio, _ uTxra.

gaxarebulma qalma `oqro~ skivrSi Seinaxa, magram enas kbili ver

daaWira, SuaTana mazlis colTan daitrabaxa:

_ Cveni saxedari erT abga oqrod gavyideTo. mazlis coli Tavis

qmars Caacivda:

_ Cvenc gavyidoT es saxedari. xom xedav, rogori daqceulebi

varT. Senma Zmam ki erTi abga oqro iSovao.

rogorc iqna, gaagdo qmari saxedris gasayidad, magram imasac

igive dRe daadga.

axla umcrosi Zmis colma aiCema: Cvenc gavyidoT saxedari. xom xe-

dav, Seni Zmebi rogor damdidrdnen, Cven ratom unda CamovrCeTo.

umcrosma Zmamac waiyvana saxedari. isic gadaeyara im matyu-

Page 140: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

278 279

ara mdidars. mdidari umcros Zmasac ise mourigda, rogorc

ufrosebs.

umcrosi Zma daTanxmda, oRond erTi pirobiT _ Tu Cemi zRapre-

bi Sens qudSi ver Caeteva, Cems saxedars ki ara, sakuTar qonebasac

gamoeTxovebio.

_ jer iseTi kaci ar dabadebula, quds zRaprebiT rom gamivsebso.

_ maS, momismine. ai, Cemi zRapario, _ da daiwyo umcrosma Zmam:

erTi Zroxa iyo. mTaSi Zovda. im Zroxas aravin wvelida. rom moSua-

dRevdeboda, Zroxa xevis saTaveSi midioda da iq TavisiT iwvelebo-

da. misi rZe xevSi mdinared moedineboda. Cveni saxli xevis bolos

idga. vidre rZe Cvenamde moaRwevda, naxevari karaqad iqceoda. ori

qvabi gvqonda Sedgmuli. erTSi karaqi Caedineboda, meoreSi _ dan-

arCeni rZe. rZidan yveli amogvyavda.

erTxel saTibad wavediT. bevrni viyaviT. Tan didi Tavi yveli wa-

viRe. SuadRisas, saWmelad rom davsxediT, najaxi aviRe da yvelis

Wra daviwye. Suamde rom Cavedi, yvelidan erTi mgeli gamovarda.

_ yvelSi mgels ra undodao? _ gaikvirva mdidarma.

_ rZe xevSi rom moedineboda, mgeli napirs misdgomia. rZis dal-

eva moundomebia, magram fexi dascdenia da Sig Cavardnila. Cven ki

yveli ise amoviyvaneT, mgeli ar SegvimCneviao.

mglis danaxvaze mTibavebi dafrTxnen, veRaraferi gaawyes da

celi esroles. celis tari mgels TeZoSi CaerWo. gamwarebuli mge-

li aqeT-iqiT darbis, TeZoSi garWobili celiT ki balaxi iTibeba.

mgelma piriT fiwali aitaca da Tiva azvina.

_ kargi, erTi! morCi! Seni zRapari Cems qudSi aRar etevao! _

iyvira mdidarma.

umcrosma Zmam oqroc waarTva, Tavisi Zmebis saxedrebic gamoireka

da gaxarebuli Sin dabrunda. mdidars ki guli gauskda da mokvda.

mercxali da qalebi

iyo erTi Zalian Raribi, wvrilSvili qali. erT dRes sawyal qals

cota matyli eSova, damjdariyo Tavisi qoxis win da arTavda. qoxis

Tavanze mercxals bude hqonebiyo. uceb, budidan bartyi gadmovar-

da, daeca da fexi mostyda. qalma mercxlis bartyi aiyvana, fexi

Seuxvia da isev budeSi Casva.

Semodgoma dadga. mercxlebi Tbili qveynebisaken gafrindnen. is

bartyic gahyva. gavida zamTari, gazafxuli dadga da mercxlebic

mofrindnen.

erT dRes Raribi qali isev Tavisi qoxis win ijda da matyls ar-

Tavda. am dros mofrinda erTi mercxali, qals kalTaSi gogris

Tesli Caugdo da gafrinda.

qali mixvda, rom es is mercxali iyo, romelsac fexi Seuxvia.

qalma aiRo Tesli da daTesa. amovida gogra, gaizarda, magram ra

gaizarda! rom damwifda da mowyveta moundomes, Zvra ver uyves. qa-

lma ifiqra: culiT gavCexav da nawil-nawil Sevitan Sino. moitana

culi, dahkra, gogra gaipo da iqidan uzomo oqro gadmoipna.

gaxarebulma qalma mezoblis qals uTxra, ra bedic ewia. mezob-

lis qali erTi avguli, Suriani vinme iyo. SeSurda Raribi qalisa.

RmerTo, arc me davrCebi xelcarielio, _ Tqva da, roca mercx-

lebma bartyebi daCekes, amoiyvana erTi bartyi budidan, mostexa

fexi, mere Seuxvia da isev budeSi Casva. Tavisi WkuiT, Raribi qalis

saqcieli gaimeora.

mezoblis qali oqros elodeba. dadga gazafxuli. mofrindnen

mercxlebi. mezoblis qali Tavisi saxlis win ijda. am dros mofrin-

da erTi mercxali, qals kalTaSi gogris Tesli Caugdo da gafrin-

da. qalma Tesli daTesa. amovida gogra, uzarmazari gaxda. axla ki

gavmdidrdebio, _ Tqva qalma, dahkra gogras culi. gogra gaipo da

iqidan sami didi gveli amosrialda. gvelebi ecnen qals, dakbines

da suli gaafrTxobines.

naTqvamia: sikeTe sikeTiT mogezRveba, siave _ siaviTo. Tu fex-

motexil Cits dainaxav, fexi Seuxvie da isev budeSi Casvi, magram

jansaR suliers nu daiWer da fexs nu moamtvrev, Torem Senc is

dagemarTeba, rac borot qals daemarTa.

Page 141: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

280 281

ubixuri zRaprebi

kaci, romelmac irCia, axalgazrdobaSi yofiliyo ubeduri

iyo erTi mdidari axalgazrda kaci. hyavda coli da ori biWi. er-

Txel sizmarSi viRacam hkiTxa:

_ erTxans ubeduri iqnebi. rodis girCevna, ubeduri rom iyo _

sibereSi Tu axalgazrdobaSio?

kacma veraferi upasuxa. meore Rames isev gaumeores kiTxva, ma-

gram isev veraferi irCia. mesame Rames ki ifiqra, Tu isev mkiTxaven,

vetyvi, rom ubedureba axalgazrdobaSi mirCevnia. sibereSi vaiTu,

ver gadavitanoo.

im Rames, colis gverdiT rom eZina, isev daesizmra, ekiTxebodnen:

_ ubedureba sibereSi girCevnia, Tu axalgazrdobaSio?

_ Tu ubedureba melis, mirCevnia, axalgazrdobaSi gadavitanoo,

_ upasuxa mZinarma, Tan colis mkerdze mouxvda xeli. cols gaeRviZa:

_ ras sCadi, gagiJdi? raSia saqmeo?

qmars sizmris moyola ar undoda da uTxra:

_ araferia, bavSvoba damesizmra da uneburad muSti moviqnieo.

ramdenime dRis Semdeg Sinidan raRac saqmeze gavida. erTbaSad

yvirili gaigona da dainaxa, rogor avarda cecxlis ali im mxares,

sadac misi saxli idga. xalxis yvirilic moesma:

_ ahmed begis saxli iwviso!

xalxi garboda. kaci fexs ar icvlida, uyurebda, rogor iwvo-

da misi saxli. cecxli ver Caaqres, magram ahmedis col-Svili ki

gadaarCines. saxli ise daiwva, kovzis gamotanac ver SeZles. xalxma

miatova almodebuli saxli da ahmeds mieWra:

_ Sen ra kaci xar?! saxli gewvis, Sen ki mSvidad zixar. col-Svili

ki gadagirCineT, magram sxva _ veraferio.

_ madloba momixsenebia. me rom movsuliyavi, magasac ver movax-

erxebdio. RmerTis wyalobiT col-Svili xom gadamirCao.

ahmed begi ramdenime dRe kidev darCa sofelSi, magram dainaxa,

rom is xalxi, visTvisac sikeTe gaekeTebina, pirs aridebda.

erTi dRis savalze saZovrebi hqonda. iq didZali cxvari da cxeni

daudioda. waiyvana Tavisi col-Svili da iq wavida, magram Tavisi

mwyemsebi Sua gzaze Semoxvdnen.

_ saiT gagiweviaT? me TqvenTan movdiodio.

_ didi wvima movida. niaRvari movarda da Seni cxvari da cxeni

erTianad zRvaSi Caitanao, _ upasuxes mwyemsebma.

_ Tu egrea, Tavisufali xarT! me aRaraferSi mWirdebiT. Tqvens

Tavs mixedeT. me ki vnaxav, kidev ra miweriao, _ Tqva da isev Tavis

sofelSi dabrunda.

_ xan sad aTevdnen Rames, xan sad. bolos kacma uTxra Tavis cols:

_ ase yofna aRar SeiZleba. Cveni bed-iRbali arc moyvares

awuxebs, arc _ mters. rom dabinddeba, movkidoT xeli Svilebs da

ise wavideT, rom aravin dagvinaxos. viaroT, sanam lukmapuris sa-

Sovnelad rame saqmes vipoviT, sadac aravin gvicnobso.

marTlac, daiTiToes bavSvebi, xelSi aiyvanes da gzas gaudgnen.

iares, iares da erT sofelSi Sevidnen. erTi kaci SemoxvdaT.

_ Rames vin gagvaTenebinebso? _ hkiTxes.

_ soflis mamasaxlisTan midiT. is gareT ar dagtovebTo, _

uTxra kacma, gauZRva da mamasaxlisTan miiyvana. mamasaxlisma

ahmed begi sastumro saxlSi Seiyvana, misi col-Svili ki _ samzad

saxlSi.

saRamoobiT soflelebi sastumro saxlSi iyridnen xolme Tavs.

ucxo kaci rom dainaxes, hkiTxes:

_ vina xar, saidan modixar da saiT gagiweviao?

_ vivli, sanam rame samuSaos ar viSovio.

_ ra SegiZliao?

_ ras gamakeTebinebTo?

_ menaxire gvWirdeba. Tu SegiZlia, darCi da menaxired dagayenebTo.

_ Tanaxma var. maCveneT Tqveni naxiri da Cemi saqmisa me vici,

oRond col-SvilisaTvis rame TavSesafari gamominaxeTo.

Page 142: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

282 283

_ Zalian kargio.

meore dRes soflis bolos, iq, sadac naxirs moerekebodnen, erTi

carieli saxli aCvenes. col-Svili iq daabinava. TviTon naxiri

gareka. Sromobda da soflelebis guls igebda.

erTxelac, roca naxiri gareka, im gaSlil mindorze, sadac misi

saxli idga, jari dabanakda, karvebi dasces. soflelebi jarTan

Sesaxvedrad mividnen. jaris ufrosma sTxova, cecxli daminTeTo.

_ cecxli rad gindao?

_ Cais aduReba mindao.

mamasaxlisma uTxra:

_ magas aqve, am saxlSi gavakeTebTo.

jaris ufross moewona es ambavi. soflelebi menaxiris cols

miadgnen:

_ Cai agviduReo.

qalma aaduRa Cai da gaatana. jaris ufrosma dalia da ikiTxa:

_ vin aaduRao?

uTxres, vinc aaduRa.

_ minda, im qals cota fuli mivceo.

soflelebs gauxardaT:

_ kargs izamT, Raribebi arian. mogveciT fuli da wavuRebTo.

_ ara, Cemi xeliT minda mivceo.

Sejda cxenze, jarsac cxenebze Sesxdoma ubrZana, megzurad ram-

denime sofleli gaiyola da qalis saxlisaken wavidnen. saxls rom

miuaxlovdnen, dauZaxes:

_ gamodi, jaris ufrosi fuls mogcemso!

_ Tqven gamogatanoTo! _ gamosZaxa qalma soflelebs.

jaris ufrosi Tavisaze idga:

_ karebidan xeli gamoyos da fuls muWSi Cavudebo.

qalma xeli gamoyo. jaris ufrosma jibeze xeli gaikra, fuli

amoiRo, qals muWSi Caudo, magram maSinve majaSi staca xeli, gareT

gamoaTria, unagirze Semoigdo, cxens dezi hkra da gaaWena. jaric

gahyva. darCnen bavSvebi udedod da morTes tirili.

amis Semyure soflelebma aRar icodnen, ra eqnaT. mosaRamovda.

bavSvebi tiriliT Seegebnen mamas.

_ ra mogividaTo? _ hkiTxa mamam.

_ dRes jari movida. im jaridan erTma deda waiyvana. tirilis

meti sxva ra dagvrCeniao.

_ nu tiriT. dedas me vipovio.

mere Sin dabrunebulma mezoblebSi gaikiTxa da gaigo, rac momx-

dariyo. mere ifiqra: aq rom davrCe, soflelebi wamomZaxeben: la-

Cari rom ar yofiliyavi, cols ver mogtacebdneno. sjobs, Cemi

Svilebianad aqedan gadavikargoo.

rom daRamda, waiyvana Svilebi da wavida. iares, iares da erT mdi-

nares miadgnen. amasobaSi mzec amovida. kacma daaTvaliera mdinare

da Tqva: amaze gadasvla Zneli ar unda iyoso. erTi bavSvi napirze

dasva, meore mxrebze Seisva da meore napirze gaiyvana. gamobrunda

da axla meore Svili Seisva mxrebze. Suamde rom Sevida, dainaxa, rom

meore napirze daTvi mivida da misi Svili waiyvana. mama, SiSisagan

enaCavardnili, wyalSi idga da fexs ver icvlida. bolos dadevneba

daapira, magram bavSvma Tavi veRar Seikava, wyalSi Cavarda. wyalma

bavSvi waiRo. darCa ahmed begi martodmarto.

gavida napirze, dajda da fiqrs mieca: ra vqna, rogor moviqce.

anda, ra azri aqvs fiqrs, mainc verafers gavxdebio. aiRo Tavi da

wavida. dRe da Rame midioda. Tu iSovida rames, SeWamda, Tu arada,

mSieri agrZelebda gzas.

bevri iara Tu cota, erT Caixanas miadga. Sevida da kuTxeSi mi-

iyuJa. Caixanis patronma ucxo kaci rom dainaxa, dauZaxa:

_ ra kuTxeSi mimjdarxar? modi, gverdiT momijeqi, vina xar da

saiT gagiweviao?

_ lukmapuris saSovnelad var wamosulio.

_ CemTan Tu imuSavebo?

_ rasac mibrZaneb, gavakeTebo.

_ maS, qurasTan dadeqio!

gavida xani. ahmedi ise daostatda, rom Tavis patronze ukeTes

Cais aduRebda. amasobaSi ramdenime welic gavida.

erTxel im qveynis begma gamoacxada:

_ vinc saukeTeso leqss dawers, bevr fuls mivcemo.

xalxi erTmaneTs eubneboda: amis SemZlebeli CvenSi vin iqnebao?

veravinac ver dawerso.

gaigo ahmed begma es ambavi da Tqva:

Page 143: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

284 285

_ amas me SevZlebo.

marTlac, dajda da dawera. Tavisi saxelic miawera. begs mi-

arTves. iman waikiTxa da sxvebis dawerilze ufro ahmed begis leqsi

moewona. TavisTan daaZaxebina da uTxra:

_ dReidan Cems sasaxleSi icxovrebo.

darCa ahmedi da cxovrobs begis sasaxleSi. sasaxlis baRSi xeze

qali iyo mibmuli. qals dRe da Ram ori kaci hyaraulobda. erTxel

erTma uTxra meores:

_ modi, rame miambe, rogorme dro gaviyvanoTo.

_ giambob, magram icode, Cemi naambobi guls dagwvavso.

_ mainc miambeo.

_ me mdidari kacis _ ahmed begis Svili var. dedas ori biWi

vyavdiT. jer iyo da saxl-kari gadagvewva, mere _ niaRvarma did-

Zali saqoneli mogvtaca da zRvaSi Caitana. maSin mamaCemma Cven

da dedaCveni erT Soreul sofelSi wagviyvana, sadac mamaCems

aravin icnobda. menaxired dadga. mama naxirs rom garekavda, Cven

soflis ganapiras erT saxlSi vrCebodiT.

erTxel Cveni saxlis axlos jarma karvebi dasca. jaris ufrosma

staca xeli dedaCems, uangirze Semoigdo da gaitaca. bavSvebi

mwared vtirodiT, saRamos mama Sin rom dabrunda, yvelaferi

vuambeT. imave Rames mamam soflidan wagvasxa. diliT erT mdinares

mivadeqiT. mamam miTxra, aq momicadeo, Semoisva mxrebze Cemi um-

crosi Zma da gaRma gaiyvana. mobrunda da me rom gadavyavdi, gaRma

napirze daTvma Cemi Zma moitaca. mamam fexs auCqara. me Tavi veRar

Sevimagre da wyalSi Cavvardi. sawyalma mamaCemma Cemi daWera ver

SeZlo. wyalma wamiRo, wisqvilis Rarisaken gamaqana. iq ki wisqvi-

lis frTas Camovekide. am dros mewisqvilec movida, daminaxa da

gadamarCina. TavisTan wamiyvana da SviliviT gamzarda. jarSi wasv-

lamde masTan vcxovrobdio.

meore yaraulma uTxra:

_ daTvma rom Seni umcrosi Zma gaitaca, me varo. is daTvi mona-

direebma mokles, me ki amiyvanes da gamzardeso. bolos, mec jarSi

wavedi. xedav, Zmebi vyofilvarT, magram Cveni ded-mama rogorRa

vipovoTo?

am dros xeze mibmulma qalma Tqva:

_ Tqven rom hyaraulobT, is qali dedaTqvenia. im kacma rom mo-

mitaca, Cemi colad SerTva moindoma, magram uari vuTxari. sanam ar

davTanxmdebi, ase viqnebi xeze mibmulio.

amis gagonebaze biWebi miscvivdnen da deda gaaTavisufles. begs

ambavi miutanes. begi gajavrda:

_ daxoceT is biWebio! _ brZana.

maSin ahmed begma uTxra:

_ TviTon mivideT da vnaxoT, raSia saqmeo.

biWebma yvelaferi uambes.

amis gagonebaze ahmedma Tqva:

_ xeze mibmuli qali Cemi colia. es biWebi ki Cemi Svilebi aria-

no. bego, rac moismine, marTalia. axla TviTon gadawyvite, rogor

moiqceo.

begma brZana:

_ raki oTxiveni erTnairad laparakobT, mec saTqmeli aRarafe-

ri maqvs da daglocavTo.

begma ahmeds didZali fuli da saqoneli misca. mTeli cxovreba

Tavis danaSauls inaniebda da rac SeeZlo, exmareboda.

ahmedi bednierad cxovrobda. uwindelze ufro mdidari iyo.

ai, Cven es gagvigonia. Tu sxvas ukeTesi ram gaugonia, gviambos.

qalis Wkua

iyo erTi kaci. fulis saSovnelad sxva qveyanaSi wavida. iq erT

weliwadSi xuTas liras mouyara Tavi.

sad Sevinaxo es fuli? modi, yadis mivabareb da roca damWirdeba,

gamovarTmevo, _ ifiqra kacma.

magram Sin dabruneba rom daapira da yadis miakiTxa, man fulze

uari uTxra:

_ Sen CemTvis araferi mogibarebiao.

kacma aRar icoda, ra eqna. xom ver movklav. raRa vqna, ra viRonoo,

_ fiqrobda.

mware fiqrebSi wasuli gzis piras rom ijda, viRac qali mi-

uaxlovda.

Page 144: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

286 287

lekuri (lezgiuri) zRaprebi

SvidarSiniani goliaTi zulum muhamedi

iyo da ara iyo ra, iyo erTi dedakaci, hyavda erTi vaJi. vaJi Tveo-

biT da wlobiT ki ara, dReebiT da saaTobiT izrdeboda. TxuTmeti

wlisa Svidi arSinis simaRlisa iyo da jan-Ronec simaRlis Sesaf-

erisi hqonda. xalxma mas SvidarSiniani goliaTi muhamedi daarqva.

qals verafriT gamoekveba Tavisi vaJi, Tumca mezoblebic exmare-

bodnen.

erTxel muhamedi Sin mSieri dabrunda.

_ dedi, puri momecio!

dedam oTxi puri daudo win. muhamedma oTxive SeWama, magram ver

danayrda.

_ meti ara gaqvso? _ ikiTxa.

_gvaqvs sayvarelo, _ uTxra dedam da, rac saxlSi puri hqonda,

mTlianad gamoutana.

_ deda, meti ara gaqvs? _ isev ikiTxa muhamedma.

_ ara, Svilo.

_ mezoblebsac ara aqvT?

_ ar vici, Svilo, _ upasuxa dedam. puris mosatanad wavida, ma-

gram ver iSova.

_ fqvilic ara gaqvs?

_ ara, Svilo.

_ sad SeiZleba fqvilis Sovna?

_ wisqvilSi, Svilo, _ upasuxa dedam.

muhamedi wisqvilSi wavida. aiRo ori didi tomara fqvili, arc

ukiTxavs visi iyo, iRliaSi amoido da Sin dabrunda. am fqviliT de-

_ ram dagaRonao?

_ yadis xuTasi lira mivabare da aRar mibrunebs, meubneba, ar mo-

giciao.

_ magaze nu dardob, xvalve mivakiTxoT da fuli davibrunoTo.

meore dRes qalma aiRo fuTa, waiyvana Tan erTi gogo, fulis pa-

troni kaci da yadisTan mividnen.

_ Tqven aq momicadeT, me marto Sevalo, _ Tqva qalma.

Sevida da uTxra yadis:

_ Cemi qmari mezRvauria da axla Sors, zRvaSia wasuli. me ki bev-

ri oqro da brilianti, lali da margaliti maqvs, mokled, didi sim-

didris patroni varo, _ da rac fuTaSi hqonda, yadis aCvena. mere

uTxra:

_ minda, mTeli es Tval-margaliti Sen mogabaro. roca damWir-

deba, damibruneo.

es uTxra da fexi daabakuna. gareT rom motyuebuli kaci elode-

boda, imas aniSna, Semodio. kacic Sevida da yadis uTxra:

_ Cemi xuTasi lira momecio.

_ dabrZandi, axlave mogarTmevo, _ uTxra yadim, gavida da kacs

fuli Semoutana. kacic maSinve wavida. am dros gogo Semovarda:

_ Cqara wamodi, mama dabrundao!

qalma saCqarod Sekra Tavisi fuTa da gavida.

_ axla xom xedav, ra SesZlebia qalsao. qali bevr iseT rasme moi-

fiqrebs, kacis Wkua rom ver gaswvdebao, _ uTxra kacs.

Page 145: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

288 289

das puri gamoacxobina, mTlianad SeWama da daiZina. dedam ifiqra,

mec ar SemWamoso da mezobelTan wavida dasaZineblad.

diliT muhameds isev moSivda. aqeT gaixeda, iqiT gaixeda, roca

SesaWmeli veraferi naxa, adga da saxlis saxuravze avida. mezoblis

ezoSi kameCi dainaxa. mivida, rqebSi xeli Caavlo da Tavis ezoSi Sei-

yvana, dakla da SeWama. dainaxa mezobelma da gaifiqra, or tomara

fqvils Tu mivcem, imden SeSas momitans, rom mTeli sicocxle meyo-

fao. marTlac ase moiqca. muhamedi urmiT tyeSi wavida. im fqvil-

iT gamomcxvari puri gzaSi SeWama. Sevida tyeSi, aiRo najaxi, erTi

mxridan daiwyo da mTeli tye gaCexa. moSivda. gaixed-gamoixeda da,

roca SesaWmeli veraferi naxa, urmidan gamoxsna erTi xari, dakla

da SeWama, mere tyis Cexva ganagrZo. erTi xec ar datova. mivida da

meore kameCic SeWama. moWrili xeebi moagrova, mTasaviT daaxvava.

amasobaSi mzec Cavida. Camobnelda. roca tyes Cexavda, mxecebi

aqeT-iqiT gaiqcnen. wavida, ori didi taxi daiWira da uremSi Seaba.

mere SeSa uremze daawyo. imdeni SeSa iyo, rom uremi aRar Canda. ro-

gorRac daamagra da taxebSebmuli urmiT soflisken gaswia.

SuadRe iyo, SeSis mTam mze dafara. mTielebma ifiqres, rom mzis

dabneleba iyo da locva daiwyes. uceb dainaxes, Soridan kaf-daxi-

viT uzarmazari raRac modioda da auls uaxlovdeboda. dainaxa

xalxma da ifiqra, rom es mTa sofels miwasTan gaasworebda. yvela,

didi Tu patara, kaci Tu qali, aqeT-iqiT mimoifanta. beberi iq wav-

ida, sadac Svili eguleboda da naxa, rom mas mTeli tye gauCexavs,

mTasaviT augorebia da soflisken moaqvs. beberma Svils uTxra:

`Svilo, Zalian gTxov, gaCerdi. xalxma ifiqra, rom mTa modis da

SeSinebulebi aqeT-iqiT gaiqcnen~.

muhamedma dedas daujera da mTa gaaCera. taxebi urmidan gamox-

sna, orive iRliebSi amoido da Sin dabrunda. Sin misulma taxebi

dakla da RamiT SeWama. beberi xalxTan wavida da uTxra: `nu garbix-

arT, sofelSi dabrundiT. es mTa ki ar aris, Cems vaJs SeSa moaqvs~.

SeSinebulma xalxma piri ibruna da sofelSi dabrunda.

daRamda. molebi meCeTSi Seikribnen da TaTbiri daiwyes. yadim

Tqva: `xalxo, wignSi wavikiTxeT, rom dedakacis vaJi erT dRes bay-

bay devad iqceva. wyals Tu ar gavaTbobT, yvelas dagvWams~.

_ Tqven da dedamisi Tu damTanxmdebiT, me vici, rac unda vqna,

_ Tqva yadim, _ arsebobs erTi qveyana, afrika. iq, tyeSi Ronieri

lomebi dadian. muhamedi lomis xorcis mosatanad unda gavgzav-

noT. iqamde ormoci dRis savalia. is am gzas ver gaivlis. Tu miaR-

wevs, lomebi SeWamen.

_ rogor gavgzavnoT? _ ikiTxa xalxma.

_ dedamisma Tavi moiavadmyofos da loginSi Cawves. _ Tqva yadim.

_ roca Svili hkiTxavs, rogor xaro, upasuxos: `Svilo, Cems avad-

myofobas lomis xorci Tu uSvelis, meti araferi~. ase gavgzavnoT

muhamedi afrikaSi.

yvelani daTanxmdnen da saxlebSi wavid-wamovidnen.

meore dRes dedakaci loginSi Cawva da kvnesa daiwyo. mivida muha-

medi, xedavs, deda avadaa. dedas Sublze xeli daado da hkiTxa:

_ ra mogivida, dedi?

_ eh, Svilo, ucnauri seni mWirs, lomis xorcis meti araferi miS-

velis, Tu ara da _ movkvdebi.

_ dedilo, sad SeiZleba lomis xorcis Sovna?

_ mxolod afrikis tyeSi.

_ sad aris afrika?

_ samxreTSi, yobles mxares, sayvarelo Svilo.

SvidarSiniani muhamedi gzas gaudga. veli gadaiara, xevebi gaiara,

ormocdRiani gza sam dReSi galia. mgeliviT mSiers TviTon SeeSi-

nda Tavisi Tavis. tyeSi gaCerda da iq damaluli lomi dainaxa. eca,

TaTSi Caavlo xeli da daiTria. muhamedma mbrdRvinavi lomi sar-

ze aago, cecxlze Sewva da SeWama. ar eyo saWmeli. kidev erTi lomi

dainaxa, staca xeli kiserSi, mxarze moigdo da Sin wamovida.

sam dReSi Sin iyo. dakla lomi, erTi naWeri dedas Seuwva da dan-

arCeni TviTon SeWama. dedam, ra Tqma unda, xorcs piri ar daakara.

daRlili muhamedi dawva da daiZina.

meore dRes SvidarSiniani muhamedi mWedelTan wavida da didi

xnis SekveTili orfuTiani rkinis maxvili wamoiRo. xalxi moedan-

ze Seiyara.

_ xalxo, naxeT, es maxvili caSi unda avisrolo! _ Tqva da cisken

isrola.

_ xalxo, axla daiSaleT da xval, zustad am dros, moedanze Sei-

kribeT!

Page 146: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

290 291

xalxi daiSala da damSvidda. gavida Rame. gaTenda. xalxi, ro-

gorc gafrTxilebuli iyo, moedanze Seikriba. SvidarSiniani muha-

medi moednis Sua dadga, moixada qudi da gaiWima.

_ naxeT, xalxo, axla maxvili dabrundeba da Tavze damecemao.

muhameds maxvili TavSi moxvda da daimsxvra. goliaTi mWedelze

gabrazda, mivida masTan da uTxra: ~Zalian susti maxvili gamogiWe-

davs. ai, xuTasi maneTi da xuTfuTiani, mtkice maxvili gamomiWede.~

mWedeli daTanxmda da axla xuTfuTiani maxvili gamouWeda. muha-

medma isev Sekriba xalxi moedanze. xalxma dainaxa, rogor aisrola

goliaTma maxvili caSi.

_ daiSaleT da xval am dros modiTo!

xalxi daiSala.

meore dRes daniSnul dros moedanze Seikribnen. SvidarSinia-

ni muhamedic iqve idga. male iseTi qarbuqi amovarda, rom mTebi

iqceoda. maxvili muhameds daeca Tavze. isev aiWra caSi, mere mexi-

viT Camovarda da xuTas metrze gaTxara miwa.

_ ai, xalxo, axla ki maqvs iaraRi, _ Tqva muhamedma, ori TiTiT

aiRo maxvili da xalxs win daudo. maT gaukvirdaT da gauxardaT.

erTma berikacma uTxra:

_ yoCaR, Svilo, Segergos dedis rZe!

_ axla, xalxo, CagrulTa qveyanaSi unda wavide da iq vibrZolo,

_ Tqva muhamedma.

_ nebas gaZlevT, Zvirfaso Svilo, RmerTi iyos Seni Semwe, mter-

ze gamarjvebas gisurvebT. mZime wuTebSi Cveni imedi gqondeso, _

uTxra xalxma muhameds.

meore dRes goliaTi muhamedi dedam daloca. isic gzas gaudga.

veli gadaiara, xevi gaiara, mTebi gaburRa Tavisi maxviliT, tyes

miadga da uceb erTi kaci dainaxa: xes wamoaqcevs, mere fesvianad

glejs da erT mxares awyobs. goliaTi gaocda.

_ vah, me ki megona Cemze Ronieri aravin iyo! _ Tqva da miesalma.

_ aleiqum-salam, _ upasuxa kacma.

_ uh, Zmao, ra Ronieri xar! _ uTxra muhamedma.

_ me var Ronieri? erTi goliaTia, muhameds eZaxian, xuTfuTiani

maxvili caSi aisrola da mere Tavi SeuSvira. ai, vin aris Ronieri.

_ me var muhamedi, Zmao.

_ saiT gagiwevia?

_ CagrulTa qveyanaSi.

_ modi, davZmobildeT!

_ siamovnebiT, Zvirfaso Zmao. ra gqvia?

_ me xaibers meZaxian.

megobrebi erTad gaudgnen gzas. erTi dRe-Rame iares. uceb

zarbaznis xma gaigones. velze RrubeliviT avarda mtveri. miuax-

lovdnen da dainaxes, rom aTi metri simaRlis da sami metri siganis

kaci dgas, erTi fexi erT mTaze udgas, meore _ meoreze, mTebs xe-

liT awveba da gza gahyavs.

_ salam-aleiqum! _ miesalmnen mgzavrebi.

_ aleiqum-salam. _ upasuxa kacma.

_ uh, ra Ronieri yofilxar!

_ eh, Zmao, Ronieri me ki ara, muhamedia. cidan xuTfuTiani max-

vili daeca da Tavi arc ki daeJeJa.

_ es xom me var, Zmao!

_ saiT gagiweviaT?

_ sanadirod mivdivarT.

_ Tqveni megobari viqnebi.

_ kargia, ra gqvia?

_ me el-burans meZaxian.

samivem erTad ganagrZo gza. male erT tyes miadgnen.

goliaTma muhamedma Tqva:

_ megobrebo, ukve Camobnelda, xinkali gavakeToT!

_ jer vinadiroT, wyalze da fqvilze ki mere vifiqroT, roca

davbrundebiTo, _ Tqva muhamedma. yvela daTanxmda. wavidnen da

aTasamde frinveli daxoces, mTasaviT daaxvaves. muhamedma Tqva:

_ xaiber, wadi, SeSa moitane. me da el-burani qvabs da fqvils mo-

vitanTo.

wavidnen. xaiberma SeSa mozida. erT adgilas, sadac mTeli sofe-

li daeteoda, cecxli daanTes. muhamedma da el-buranma xuTi to-

mara fqvili da uzarmazari qvabi moitanes. xuTi tomara fqviliT

comi moziles, xuTasi frinvelis xorci qvabSi Cayares, xinkali

gaakeTes, Wames da dawvnen. meore dRes orasi frinveli SeWames. mu-

hamedma Tqva:

Page 147: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

292 293

_ xaiber, Sen aq darCi da saWmeli mogvimzade, Cven ki xvalis saW-

mels viSoviTo.

xaiberi iq darCa, isini ki sanadirod wavidnen. xaiberma wyali moi-

tana, cecxli daanTo, darCenili samasi frinveli qvabSi Cayara da

xinkali moamzada. uceb Tavs erTi patara kaci wamoadga. kacs orme-

triani wveri hqonda.

_ salam-aleiqum, sayvarelo Svilo.

_ aleiqum-salam, sayvarelo mama, modi dagvewvie! _ uTxra

xaiberma.

kaci mivida da dajda. mere uTxra: `cota xorci momecio~. xaiber-

ma erTi frinveli aiRo da misca. SeWama kacma frinveli da kidev

moiTxova. xaiberma kidev erTi frinveli amoiRo qvabidan da mia-

woda. roca meoTxed moiTxova, xaiberma uTxra: `mets aRar mogcem,

Se usindiso! me es Cems amxanagebs movumzade, Sen ki ara!~.

staca xeli beberma Wabuks, waaqcia, Tavisi wveridan erTi Reri

bewvi amoiZro, xel-fexi gaukra da ganze gadaagdo. xinkali SeWama

da wavida.

xaibers muhamedis SeeSinda, xel-fexi gaiqnia, gaTavisuflda da

saswrafod xelaxla daiwyo xinklis keTeba. movidnen amxanagebi da

xinkali mzad ar daxvdaT. gabrazebulma muhamedma Tqva:

_ dilidan aq zixar da xinkali ver moxarSe?

_ wyali dameqca da meored damWirda motana, _ miugo xaiberma.

dasxdnen da xinkali SeWames.

meore dRes saWmlis mosamzadeblad el-burani datoves. rogorc

ki saWmlis momzadebas morCa, isev is beberi movida, miesalma el-

burans da iqve dajda. el-buransac ise moeqca, rogorc xaibers _

erTi qvabi xinkali SeWama da wavida. el-burani bevrs ecada, magram

amxanagebis mosvlamde saWmlis gakeTeba ver moaswro.

goliaTi muhamedi isev gabrazda. meore dRes amxanagebi gauSva da

TviTon darCa. cecxli daanTo da xinklis momzadeba daiwyo. sana-

dirod wasulebi erTmaneTs mouyvnen qondriskacis ambavs. goliaT

muhamedsac Tu Sekravs da ise dagvaxvedrebs, ai, seiric es iqnebao.

xinkali ukve ixarSeboda, roca muhameds berikaci wamoadga Tavs.

_ salam-aleiqum!

_ aleiqum-salam! _ upasuxa muhamedma.

Page 148: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

295

_ erTi naWeri xorci momeci!

muhamedma erTi naWeri xorci misca. stumarma SeWama da kidev

moiTxova. muhamedma kidev misca. kacma oTxjer moiTxova xinkali.

_ me Sen ki ara, Cems amxanagebs vumzadeb saWmels, _ uTxra mu-

hamedma.

beberma misi Sekvra daapira, goliaTma ki staca xeli da caSi ais-

rola. beberi cidan Camovarda, xis tots Camoekida da qanaoba dai-

wyo. dabrundnen amxanagebi, dainaxes, xinkali mzad iyo da Zalian

SercxvaT.

_ nu grcxveniaT, WameT, xdeba xolme! _ uTxra maT muhamedma.

SeWames da danayrdnen. cota xinkalic darCaT.

_ xaiber, wadi im viriSvils mieci, rac darCa, _ Tqva goliaTma.

xaiberi SiSiT miuaxlovda berikacs da uTxra: `Wame xinkali!~

qondriskacs SeeSinda, ar momklano da gaiqca.

_ adeqiT biWebo, ukan gavekidoT, aq raRacaSia saqme! _ Tqva mu-

hamedma.

adgnen da gaekidnen. is iyo wamoewivnen, rom beberi gauCinarda.

mdevrebi kldes miadgnen. erTi uzarmazari qva gadawies da tba

dainaxes. am tbaSi Cabudebuli suldgmuli namdvilad devi iqnebao,

_ Tqves.

Tokebi unda movitanoT da qveviT CaveSvaT, _ Tqva muhamedma.

wavidnen, Tokebi moitanes, erTmaneTze gadaabes da jer xaiberi

CauSves tbaSi. oci metris siRrmeze rom Cavida, xaiberma yvirili

morTo: `viwvi, mtkiva! viwvi, mtkiva!~ amxanagebma xaiberi zeviT ai-

yvanes. axla el-burani CauSves. isic ayvirda: `viwvi, mtkiva!~ el-

buranic zeviT aiyvanes.

_ axla me CamiSviT da ramdenic ar unda viyviro, _ `viwvi, mt-

kiva~ _ ar amomiyvanoTo, _ Tqva muhamedma.

muhamedi xuTi aTasi metri sigrZis TokiT tbaSi CauSves. fskerze

daeSva. amxanagebma Toks xeli gauSves. muhamedma gaixed-gamoixeda

da kari dainaxa. gaaRo kari da erT ukidegano ezoSi aRmoCnda. mere

baRi dainaxa, sadac sami saxli idga. erTi saxlis kari SeaRo da Se-

vida. oTaxSi qali ijda, romlis kalTaSi samTavian devs eZina. qals

Zalian gauxarda da Tan SeeSinda, rom devs ar moekla vaJi, TiTi

tuCTan miido da Cumad uTxra:

SvidarSiniani goliaTi zulum muhamedi

Page 149: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

296 297

_ aq rogor moxvdi? devma rom gaigos, cocxals ar gagiSvebs.

Cqara gaecale aqaurobas!

_ nu geSinia, am eSmaks suls amovarTmev! _ miugo goliaTma mu-

hamedma da devs fexi wahkra. devma ar gaiRviZa, meore gverdze gada-

brunda. goliaTma kidev erTxel miartya fexi da xmamaRla SeuZaxa:

_ ade, unda SemebrZolo!

devma gaiRviZa. xedavs, adamiania. wamoxta da muhamedisken wavida.

oriveni gavidnen mindorze da brZola daiwyes.

_ damartyi, Seni rigia! _ uTxra devs muhamedma.

devma daartya da muxlebamde Casva miwaSi. goliaTi ganrisxda,

Zala moikriba da devs daartya. devma Tavi veRar Seikava, waiqca da

mokvda. muhamedi baRSi Sevida, gamoiyvana qali da hkiTxa:

_ kidev vin aris aqao.

_ ai, im saxlSi SuaTana Zmaa, xuTTaviani devi. is Zalian Ronie-

ria. mesame saxlSi ki _ ufrosi Zma, SvidTaviani devi cxovrobs. is

yvelaze Ronieria, frTxilad iyavi!

roca goliaTma muhamedma meore kari SeaRo, dainaxa, rom qalis

muxlebze xuTTavian devs eZina. muhamedma devs wixli Cascxo, ma-

gram is arc ganZreula. roca muhamedma meored amoartya devs wix-

li, devi SeiSmuSna da Tqva: `gaagde es buzi!~ gaigona muhamedma, ga-

brazda da kidev ufro magrad Caartya fexi. devma gaiRviZa, Tvale-

bi gaaxila da xedavs _ saxlSi adamiania. devi gabrazda, Tma yalyze

daudga, aiRo maxvili da goliaTi muhamedisaken wavida. goliaTma

uTxra:

_ aq ar SeiZleba brZola, moedanze gavideT!

orive gavida sabrZolvelad. jer devma daartya, magram verafe-

ri daaklo muhameds. goliaTi ki ramdensac daartyamda, imdenjer

waagdebinebda Tavs. `erTi wamacale? meore maqvs!~ _ ambobda devi.

rogorc iqna muhamedma xuTive Tavi waacala da mokla devi. muha-

medma qali gamoiyvana da pirvels miusva gverdiT.

muhamedi mesame saxlSi Sevida. qalis kalTaSi SvidTavian devs eZina.

_ aq rogor moxvdi? es rom gaigos, SegisunTqavs da gagaqrobs.

Cqara, gaecale aqaurobas! _ Cumad uTxra qalma.

_ araferia dao, _ uTxra goliaTma muhamedma da devs fexi wah-

kra. man veraferi igrZno. goliaTma kauWidan Samfuri Camoxsna da

devs fexSi gauyara. devma gaiRviZa.

_ ade, duSmano, moemzade, unda vibrZoloT! _ SesZaxa muhamedma.

devs Tvalebidan naperwklebi wamoscvivda, gawiTlda da muhame-

disaken wavida. SvidarSinianma goliaTma welze staca xeli da gan-

ze moisrola.

maxvili daartya, Svidive Tavi waacala da mokla.

muhamedma qalebs hkiTxa:

_ aq rogor moxvdiT, debo?

qalebma upasuxes:

_ sayvarelo Zmao, Cven mefeTa Svilebi varT. es devebi Cvens mam-

ebs ebrZodnen, Cven mogvitaces da aq vyavdiT damwyvdeuli.

qalebma am devebis qoneba _ oqro-vercxli, Tval-margaliti

aCvenes muhameds. man yvelaferi tomrebSi Cayara, wamoiyvana qalebi

da tbasTan mivida. tomara Tokze miaba da zeviT msxdom amxanagebs

SeuZaxa. maT Toki aswies da tomara zeviT aitanes. gaxsnes da xe-

daven, uamravi oqro-vercxli da Tval-margalitia. isev CauSves

Toki. ase aitanes yvelaferi tbidan. sami qali da goliaTi muhamedi

darCnen. am dros Toki isev tbaSi CaeSva. jer erTi qali aiyvanes,

mere meore. `Cveni megobari goliaTi muhamedi rogor aris?~_

hkiTxes qalebma. upasuxes: `sami devi mokla, Cven wamogviyvana, maTi

simdidre wamoiRo. am tomrebSi simdidrea. TviTon ki erT qalTan

erTad qveviT darCa~. roca es gaiges, isev CauSves Toki. muhamedma

qals uTxra: axla Seni jeriao. `arao~, _ uTxra qalma, _ `amdeni

ibrZole, gmiroba gamoiCine, vici, rom me ar damtoveb. Seni mego-

brebi mainc adamianebi arian, iqneb ar agiyvanon da ra vqna? aq Tu

dagtove, rogor vicxovro?~

_ ara, ar SeiZleba! jer Sen unda axvide!

_ Tu asea, erT saidumlos getyvi: aq Tu dagtoves, rogorc gety-

vi, ise moiqeci. SuadRe rom moawevs, wyaroze ori jeirani mova,

erTi TeTri, meore _ Savi. sadme daimale da Tvalyuri adevne. roca

wyals daewafebian, miepare da TeTr jeirans fexSi Caavle xeli. is

sinaTleze amogiyvans. RmerTma nu qnas, magram Savs Tu daiWer, is

SaveTSi Cagiyvans. aiyvanes qali zeviT. roca misi silamaze ixiles,

xaiberma da el-buranma ifiqres, goliaT muhameds Tu amoviyvanT,

am qals TviTon daitovebs da SeiZleba raime ubedurebac SegvamTx-

Page 150: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

298 299

vios, sjobs tbis fskerze davtovoTo. tbas qva daafares, TviTon ki

wavidnen da qalebic Tan waiyvanes. goliaTi muhamedi erTxans ijda

da elodeboda Toks, roca Toki ar CamouSves, qalis sityvebi gaax-

senda da Zalian daRonda. ar icoda, ra eqna. wavida wyaroze da dai-

mala. SuadRisas, marTlac, movida ori jeirani. wylis sma daiwyes.

Wabuks undoda TeTri daeWira, magram bedma umtyuna, SemTxveviT

Savs waatana xeli. rogorc ki xeli staca, Savma jeiranma zurgze

Semoigdo da qvesknelisken gaaqana. diliT, ganTiadze erT qalaqSi

aRmoCnda. aq sxva enaze molaparake TeTrkbileba, SavTmiani xalxi

dainaxa. gzad erTi dedakaci Semoeyara. goliaTma muhamedma xeliT

aniSna, me erTi yaribi vinme varo. dedakaci verafers mixvda da

erTi natexi puri misca. muhamedma aniSna, me puri ar minda, meZine-

bao. dedakaci miuxvda da TavisTan waiyvana. muhamedma far-xmali

Seixsna da xel-piris dabana daapira. gaixed-gamoixeda, wyali ver

dainaxa. mivida da dajda magidasTan. dedakacma rac rame hqonda

miutana da win dauwyo. patara WurWliT wyalic. goliaTi muhamedi

mixvda, rom qalaqSi wyali ar iyo. qals aniSna, rom es wyali yelsac

ver gausvelebda. beberma miaxvedra, wyals devi dahpatronebiao.

_ wamodi, maCvene is adgili!._ uTxra dedabers muhamedma.

_ Tu wavalT, orives dagvxocavs! _ SeeSinda dedabers.

goliaTma muhamedma aisxa iaraRi, aiRo doqi, beberi iRliaSi

amoiCara da wyaroze wavida. beberma Soridan daanaxa is adgili,

TviTon ki gaiqca. muhamedma yuradReba ar miaqcia devs, aavso doqi

da wamovida. beberma wyliT savse doqi rom dainaxa, Zalian gaukvir-

da. sixarulisgan muhameds akoca da hkiTxa:

_ aq saidan gaCndi? im avsuls yoveldRe qals vugzavniT xonCiT

Tavze, rom erTi doqi wyali mogvces.

meore dRes muhamedma isev ar miaqcia devs yuradReba da wyali

moitana. meored rom aiRo wyali, xonCiani qali Semoxvda. moSore-

biT uamravi xalxi Sekrebiliyo doqebiT xelSi. yvela Tavis rigs

eloda. SvidTaviani devi fexze idga da qals eloda. SvidarSinianma

goliaTma muhamedma xeliT aniSna, rom gogo masTan misuliyo. go-

gos devis SeeSinda da muhamedTan misvlas ver bedavda. muhamedi

gogosTan mivida, xonCa gamoarTva da uTxra, Soriaxlos dadeqio

da siciliT flavis Wama daiwyo.

_ ei, kaco! rogorc stumars erTi-ori dRe xeli ar gaxle! axla

Cemi saWmelic miiTvise? amas ki aRar gapatieb! _ uTxra devma.

_ maCvene erTi, risi Zala Segwevs, _ miugo goliaTma muhamedma.

xel-piri moiwminda da devs win aesveta.

_ axla ki mogklav, sakmarisia, rac Caidine, _ borotad gamos-

cra devma.

_ gamodi moedanze, avsulo, Sens mosaklavad movsulvar! _

uTxra devs muhamedma.

orive sabrZolvelad gamovida. amasobaSi xalxi dafrTxa, zogi

saiT garboda, zogi _ saiT. jer devma daartya, magram veraferi

daaklo. mere SvidarSinianma goliaTma muhamedma Zala moikriba,

Svidive Tavi waacala devs Tavisi maxviliT. devi daeca da mokvda.

muhamedma tuCebi da loyebi CamoaTala devs, Seaxvia xelsaxocSi,

xelebi daibana da dabrunda. gogom yvelaferi dainaxa. muhamedma

gogos uTxra: `axla wadi da xalxs yvelaferi mouyevi. dRes wylis

aReba ar SeiZleba, sisxliani iqneba, xval movidnen da waiRon.~

gogo wavida da xalxs yvelaferi uambo.

mefemac gaigo es ambavi da xalxs hkiTxa, vin iyo is vaJkacio. mere

Sekriba qveynis mcxovrebni da gogos aCvena. gogom ki Tqva: `is aq ar

aris, vinc devi mokla.~

mefem msaxurebs hkiTxa:

_ kidev vinme Tu aris qalaqSi?

_ erT dedakacs saxlSi ucxo kaci hyavs, meti aravin aris, _ upa-

suxes.

_ wadiT, moiyvaneT! _ brZana mefem.

xalxi wavida da muhameds dauZaxa. is Tavisi iaraRiT mivida, Tan

xelsaxocSi gamoxveuli devis yurebi wamoiRo. rogorc ki dainaxa

gogom muhamedi, maSinve icno.

_ es kacia, Tqveno udidebulesobav, _ Tqva man.

amasobaSi goliaTma muhamedma Tqva:

_ me var, mefeo! _ amoiRo cxvirsaxoci da mefes aCvena devis

yurebi.

mefe Tavis vezirebTan da vaJebTan erTad dabrunda sasaxleSi da

undoda Tavis nazirad goliaTi muhamedi daesva.

_ ara, mefeo, _ uTxra muhamedma _ RmerTma gadRegrZelos,

Page 151: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

300 301

me Sengan araferi minda.

_ ra survili gaqvs?

_ Tu SegiZlia, zeviT, sinaTleze amiyvane!

_ es me ar SemiZlia! ama da am adgilas Wadris xea, im xeze erTi fas-

kunjia, is iq mifrinavs da mxolod mas SeuZlia Seni zeviT ayvana.

muhamedi im xisken gaemarTa. bevri iara Tu cota iara, im xesTan

mivida. xidan faskunjis bartyebis JivJivi gaigona. didxans ijda

xis qveS da male fiqrSi CaeZina. isev aJivJivdnen bartyebi. maT

xmaurze muhameds gaeRviZa. xedavs, uzarmazari gveli adis xeze da

bartyebis SeWma unda. wamoxta muhamedi da Tavisi maxviliT mokla

gveli. wavida da isev wamowva. roca faskunji Sin dabrunda, daina-

xa, rom xis qveS raRac Savi wevs. ifiqra, rom misi bartyebis SesaW-

melad mosuli mxeci iyo, mokvla daupira, magram bartyebma dedas

dauyvires: `ras akeTeb, es kaci Cveni mteri ar aris. magan mokla Cve-

ni mteri. sikeTes borotebiT uxdi?~ frinvelma gaigo bartyebis

xma, qveviT daeSva, frTebi gaSala da mouCrdila. male muhamedma

gaiRviZa. egona, rom mTa wamosdgomoda Tavs da SeeSinda. frinvel-

ma uTxra: `nu geSinia adamiano, me frinveli var. Sens samsaxurSi mi-

gule. miTxari, ra gagWirvebia?~

_ zeviT, im qveyanaSi amiyvane, _ sTxova muhamedma.

_ me Sen zeviT agiyvan, magram Sen Svidi puri, Svidi kameCi, Svidi

tiki wyali unda moitano, imitom rom iqamde ormoci dRis savalia

da am yvelafris gareSe, iqamde ver mivaRwevT.

_ siamovnebiT! _ uTxra muhamedma.

wavida muhamedi mefesTan, wamoiRo yvelaferi, rac frinvelma

uTxra. frinvelma Seisva SvidarSiniani muhamedi, sagzali zurgze

daiwyo da afrinda. zesknelSi amosvlamde erTi dRiT adre sagza-

li gamoeliaT. frinvelma yasidad moiTxova xorci. icoda, rom

sagzali ukve aRar hqondaT. goliaTma barZayidan xorci moiglija

da misca. frinvelma xorci enis qveS damala, ar SeWama. roca isini

saaqaos amovidnen, frinvelma uTxra:

_ Camodi, adamiano, movediT!

goliaTi muhamedi Camovida da dajda.

_ ar dajde! wadi! mere gzas veRar gaigneb! _ uTxra frinvelma.

_ ara uSavs, gza vici, axla Sen wadi!

_ ara, wadi, me Semogxedav, _ daiJina frinvelma.

goliaTi muhamedi adga da koWlobiT gaiara. frinvelma dauZaxa:

_ oh, adamiano, ase ratom moiqeci? SimSiliT xom ar movkvde-

bodi? gamoiRo enis qveSidan xorci da muhameds fexze miado, mere

erTi bumbuli amoiZro da Wrilobaze miusv-mousva, moarCina da

gzas gauyena, TviTon ki mibrunda da SvilebTan gafrinda.

SvidarSiniani goliaTi muhamedi Tavis qveyanaSi dabrunda. roca

qalaqs miaRwia, erTi kaci Semoxvda. im kacs hkiTxa, qalaqSi ra amba-

viao. kacma upasuxa:

_ marTali giTxra, Zmao, Cvens qalaqSi ori goliaTi _ xaiberi

da el-burani movidnen. maT didi sasaxleebi aages, dRes ki xaiberis

qorwilia.

gaigona es goliaTma muhamedma da Zalian gabrazda. saidanac musi-

kis xma ismoda, iqiT wavida. mivida da xedavs, rom gogo, romelic

uyvarda, iq zis. orivem icno erTmaneTi da gadaexvivnen. xaiberma

da el-buranma Tavi Caqindres.

movida goliaTi muhamedi da orives saxeSi Semohkra. mere xeli

Caavlo maT da mindorSi moisrola.

_ vinc sikeTes borotebiT pasuxobs, maT aq araferi esaqmebaT.

_ Tqva da orive daxoca.

amis Semdeg Svidi dRe da Rame musika ukravda. SvidarSiniani go-

liaTi muhamedi am gogoze daqorwinda. danarCenebic imaT gahyvnen,

vinc SeuyvardaT.

isini iq darCnen, me aq davbrundi.

vis unda ergos?

erTxel xelmwifis, vazirisa da yadis colebi saseirnod wavid-

nen. bilikze midiodnen da saubrobdnen, roca erTi brWyviala sa-

gani dainaxes. mividnen im adgilas da Zvirfasi beWedi ipoves. Cemia,

Cemia, _ iCemebda samive. xelmwifis colma Tqva:

_ samivem davinaxeT, samive mivediT. Cven samni varT, beWedi _

erTia. sam nawilad ver gavyofT. amitom vinc Cvens Soris yvelaze

saintereso rames gamoigonebs da izams, beWedic misi iyos.

Page 152: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

302 303

vazirisa da yadis colebi daeTanxmnen.

xelmwifis colma sami muSa ixmo da uTxra:

_ sasaxlidan sasamarTlomde miwisqveSa gvirabi rom gaiyvanoT,

ramdeni dagWirdebaT?

_ samasi oqro, _ upasuxes maT.

_ ai, oTxasi oqro, oRond swrafad imuSaveT!

muSebma sam dReSi gaTxares gvirabi, aiRes fuli da wavidnen. xe-

lmwifis colma erTi kaci daibara da uTxra:

_ rasac getyvi, is gaakeTe!

qalma es kaci sasamarTloSi waiyvana da xelmwifes uTxra:

_ es kaci Semiyvarda da colad unda gavyve.

mefes Zalian gaukvirda da TavisTvis Tqva:

_ alah akbar, alah akbar! es Cemi coli ar aris? sad ipova es Ra-

taki da rogor Seiyvara?

_ Tqven aq daicadeT, me saxlSi waval da male davbrundebi. _

Tqva man.

qali miwisqveSa gziT gaiqca sasaxleSi, xelmwifes miaswro da Ta-

vis adgilas dajda. roca xelmwife dainaxa, uTxra:

_ ra moxda, Sin ratom dabrundi?

_ araferia, patara saqme maqvs.

sanam xelmwife sasamarTloSi dabrundeboda, coli Tavis Ratak-

Tan gaCnda.

_ xelmwifev, Tqveno udidebulesobav, dagvaqorwine, Torem

gvagviandebao, _ uTxra qalma.

mefe daibna, isev miatova orive da Sin gaiqca.

colma isev moaswro da isev Tavis adgilze dajda. rogorc ki

qmari saxlSi Sevida, maSinve uTxra:

_ raSia saqme? ra mogarbeninebs?

_ araferia, colo, patara saqme maqvs, _ miugo mefem da isev

sasamarTloSi gavarda, coli ki Tavis RatakTan gaiqca da kvlav

sTxova mefes:

_ mefeo, dagvaqorwine, gvagviandebao.

xelmwifem aRar icoda, ra eqna. es Cemi coli ar aris, ubralod

Zalian gavso, _ Tqva da daaqorwina isini.

vaziris colma erT Raribs dauZaxa da uTxra:

_ ai, Sen asi maneTi da erTi dRe-Rame me unda damemorCilo.

Raribi daTanxmda. qalma kacs yelze jaWvi Seaba, ZaRlis magiv-

rad daaba da salafaviT savse WurWeli daudga. dabrunda vaziri,

dainaxa Raribi da cols uTxra:

_ ei, colo, ra daaSava, rom es kaci aseT yofaSi gyavs?

_ boroti kacia, axia magaze!

vaziri cols aRar Caacivda. roca daRamda, colma orives Zi-

lis wamali misca da daaZina, mere Raribs qmris tanisamosi Caacva

da qmris magivrad daawvina loginSi. vazirs Raribis tansacmeli

Caacva, kiserze jaWvi Seaba, ZaRliviT daaba da salafavic daudga

WurWliT. cota xanSi orivem gaiRviZa. vaziri xedavs, rom Raribis

tanisamosi acvia, ZaRliviT dabmulia da ZaRlis salafavic udgas

win. moeCvena, rom giJdeboda da Zalian SeeSinda. Raribi ki vaziris

tansacmelSi gamowyobili, mis sawolze wevs da nebivrobs. dainaxa

colma, rom orives gaeRviZa, isev misca Zilis wamali da tanisa-

mosic gamoucvala orives. roca gaTenda, asi maneTi misca Raribs

da gauSva. vaziri cols ekiTxeba:

_ colo, guSin ra Caidine? is Raribi ZaRliviT daabi, me ki dames-

izmra, rom me viyavi ZaRliviT dabmuli da Zalian SemeSinda.

qalma gaicina, vaziri ki gabrazda.

erTxel, roca yadi Sin dabrunda, colma uTxra:

_ ui, yadi! feri ratom dagikargavs? avad xom ara xar?

yadi daeWvda da Tqva:

_ ho, colo, cota SeuZlod var, TviTonac ar vici ra memarTeba.

_ ara, Sen Zalian avad xar! _ uTxra colma, logini gauSala da

daawvina. mere tolmiT savse qvabi quraze dadga da Zmebs dauZaxa.

isini movidnen, yadis Sublze xeli daades da sinanuliT Tqves:

_ oh, ra sawyenia, rom avad gaxdi! eqimbaSs unda davuZaxoT.

coli eqimbaSis dasaZaxeblad wavida.

roca mkurnali movida, colma yadis tolmiT savse TefSi daud-

ga. yadim tolma pirSi Caido. movida eqimbaSi da cols hkiTxa, ra

daemarTao?

_ ar vici, roca SenTan movdiodi, loya dasiebuli ar hqonda.

eqimbaSma sisxli gamourwya loyidan.

yadi yviroda.

Page 153: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

304 305

colebma erTmaneTs uambes yvelaferi, magram mainc ver gadaw-

yvites, vis unda rgeboda beWedi. marTlac, vis unda ergos beWedi?!

SiCanbike

iyo da ara iyo ra, iyo erTi Tagvi. am Tagvs erTi qali hyavda, bike

erqva. beberi Tagvi Svils arigebda:

_ Cemo kargo, Sinidan fexi ar gadga, mastans Tu Cauvardi xelSi,

cocxals ar gagiSvebs!

_ neta ra esmis am gamoyeyeCebul beberso! _ fiqrobda Svili.

gavida dro. SiCanbike grZelkuda, maRalfexa, namdvili Tagvi

dadga, magram qveyanaze ra xdeboda, warmodgena ara hqonda. dedis

eSinoda da gareT cxvirs ara hyofda.

erTxel deda bazarSi wavida. wavida da SiCanbikemac gaixara.

`sanam Sin ar aris, dros vixelTeb, waval, gareT gavixedav da qmars

viSovi~, _ Tqva da sorodan amoZvra.

SiCanbike ukve gasaTxovari iyo, magram vis unda gahyoloda, jer

ar icoda.

rogorc ki sorodan amoZvra, maSinve ZaRls SeefeTa. Savi xaver-

dis qurqSi gamowyobili SiCanbikes danaxvaze ZaRls Tvalebi gau-

farTovda.

_ saiT gagiwevia SiCanbike? _ hkiTxa man.

_ qmris saZebrad mivdivar.

_ me gamomyevi colad!

_ mimRere da Tu tkbili xma geqneba, gamogyvebi.

ZaRlma zeviT aixeda da yefa daiwyo:

_ av, av, av, av!

_ oh, ra saSineli xma gqonia! Senc unda Tqva, cxoveli varo! Seni-

sTanas colad ver gavyvebio! _ Tqva SiCanbikem da gza ganagrZo.

ZaRlma raRacis Tqma daapira, magram SiCanbikem gaawyvetina:

_ Cagiwydes xma da sulic amogZvres mag mtvrian sawolze!

SiCanbikem ezoSi gaiar-gamoiara. uceb erTma wiTelbibiloian-

ma mamalma dainaxa da maSinve yivili daiwyo, rom Zvirfas samosSi

gamowyobili SiCanbikes yuradReba miepyro.

_ saiT gagiwevia SiCanbike? _ hkiTxa mamalma.

_ qmris saZebnelad mivdivar! _ upasuxa man.

_ me gamomyevi colad!

_ mimRere da Tu tkbili xma geqneba, gamogyvebi.

mamalma frTa frTas Semohkra da mTeli xmiT daiyivla:

_ yiyliyoo! _ mere qveviT daixeda, Cemi yivilisgan miwa xom ar

daskdao.

SiCanbikes mamlis xma ar moewona da roca usityvod apirebda ga-

clas, mamalma hkiTxa:

_ rao, ar mogewona?! cudi xma maqvs?

SiCanbikem mamalTan laparaki ar isurva.

_ Cagiwydes eg xma da sulic amogZvres mag civ sawolze! _

Caibutbuta TavisTvis.

SiCanbikem meore mxares gauxvia. uceb erTi talaxSi mjdari saSine-

li cxoveli dainaxa. es cxoveli kameCi iyo. rogorc ki kameCma aseT

Zvirfas qurqSi gamowyobili Tagvi dainaxa, maSinve Tavi aswia:

_ saiT gagiwevia SiCanbike?

_ qmris saZebnelad mivdivar!

_ me gamomyevi colad!

SiCanbikem pasuxis Rirsadac ar gaxada es WuWySi Camjdari cxoveli.

ar moewona misi gadmokarkluli Tvalebi da uzarmazari rqebi.

_ esec rom colad gayolasa mTxovs! Cagiwydes eg xma da sulic

amogZvres mag WuWyian sawolze! _ Tqva da gza ganagrZo, TavSi ki

sul dedis sityvebi utrialebda, velur mastans erideo, is Tagvs

ar daindobso. SiCanbikem ifiqra, rom is tlanqi cxoveli mastani

iyo da saswrafod mokurcxla.

iara, iara da mtverSi gagorebuli viri dainaxa. viri yovel ganZ-

revaze mtvris buRs ayenebda. dainaxa Zvirfas samoselSi gamowyo-

bili SiCanbike da mtvris Camobertyva daiwyo.

_ saiT gagiwevia SiCanbike? _ hkiTxa man.

_ qmris saZebnelad mivdivar!

_ me gamomyevi colad!

_ mimRere da Tu tkbili xma geqneba, gamogyvebi.

virma ukana fexebi gafSika, yurebi dacqvita da daiyroyina:

_ i-a-o, i-a-o!

Page 154: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

306 307

lakuri zRaprebi

zaza, lamazi Zroxuna

es ambavi an moxda da an _ ara. amboben, erT sofelSi cxovrob-

da qali RviZl SvilTan. qaliSvils deda arafers akeTebinebda, ar

davRaloo, imas tkbil qadebs aWmevda, gers ki _ xmel puris qerqs

miugdebda, miaCeCebda saCeCels da Zroxis samwyemsavad gaagdebda.

Zroxa lamazi hyavdaT, zazas eZaxdnen. gogona mzeze miabamda

Zroxas, puris qerqs marils daayrida da aWmevda. TviTon ki saRa-

momde mSieri iyo.

erTxelac zazam, lamazma Zroxunam, adamianis xmaze dailaparaka:

_ modi, CemTan, gulkeTilo, kargo, Sesvi Cemi rqebidan, _ Tavi

daxara zazam da gogonam Sesva marjvena rqidan Tafli, marcxenidan

_ erbo.

ase grZeldeboda. gogo Zroxas marilian puris qerqs aWmevda,

Zroxa Taflsa da erbos asmevda. dedinacvali xom gers marto

Zroxas ar amwyemsinebda, Txis matylsac atanda da arTvevinebda.

erTxelac zis gogo, arTavs matyls, Zroxa Zovs, amovarda qari da

mTeli matyli gaitaca. gogo dedinacvalTan gaiqca da sacodavad

atirda:

_ dedi, dedi, ra vqna, qarma Cveni matyli moitaca.

dedinacvalma gogo galaxa da ubrZana, Cqara matyli moZebneo.

_ Tu ara naxav, mogklav, cocxals ar dagtovebo.

gogo saZovarze dabrunda da Zroxas hkiTxa:

_ miTxari, ra vqna, zaza, Cemo lamazo Zroxuna?

_ nu itireb, _ uTxra lamazma Zroxam, _ gaswavli, rogor unda

ipovo matyli. cremlebi moiwminde da mismine. ai, im gzaze farTo

gaigona viris yroyini da SiCanbikes guls Semoeyara.

_ Cagiwydes eg xma da Senc suli amogZvres mag mtvrian sawolze!

_ Cailaparaka da sorosken gaiqca. gzaze mastans Seeyara. mastans

fexebi gaefarCxa da mzis gulze nebivrobda. nacrisferma katam

Tagvis fxaWuni rom gaigona, maSinve gamoerkva, Sexeda SiCanbikes

da gaocebisgan kinaRam Tvalebi wamoscvivda. SiCanbikes mastanis

nacrisferi samosi moewona. mastans zoliani, priala qurqi ecva.

`Tu gavTxovdebi, amisTanas unda gavyve, albaT, mdidaria da

saxelganTqmulio~, _ gaifiqra Tagunam.

sanam aseT fiqrebSi iyo garTuli, mastanma hkiTxa:

_ saiT gagiwevia SiCanbike?

_ qmris saZebnelad mivdivar!

_ me gamomyevi colad!

_ mimRere da Tu tkbili xma geqneba, gamogyvebi!

mastanma tuCebi gailoka da xmadabla daiknavla:

_ miau, miau, miau!

_ oh! _ Tqva SiCan bikem, _ ra tkbili xma gqonia! Sen gamogyvebi,

maS vis unda gavyve! me da Sen samudamo megobrebi unda gavxdeT!

sanam SiCanbike mastans miuaxlovdeboda, beberi Tagvis xma gaigona:

_ sad midixar, briyvo! Cqara, soroSi! eg mastania, SegWams!

rogorc ki dedis sasowarkveTili xma gaigona, SiCanbikem maSinve

soroSi Sehyo Tavi.

_ eh, ra lukma davkarge! _ Cailaparaka mastanma, roca SiCan-

bike soroSi SeZvra, _ neta ra mamRerebda, dros raRad vkargav-

di! vinmem rom gaigos, xom qveyana Seiyara, _ SiCanbikem mastani

moatyuao. sjobs enas kbili davaWiro.

ase gadaurCa SiCanbike mastans.

Page 155: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

308 309

mindvrebia, im mindvrebSi xalxs naxav, romlebic marjnis mosavals

imkian, Tavs daukrav da etyvi, mSvidoba da baraqa Tqven da Tqvens

ojaxs! erT niCab xorbals xom ar maCuqebT? Tan etyvi, qarebis de-

doflis CasaJais gzasac xom ar mimaswavliTo? isini meore kaloze

gagiSveben, sadac msxvil margalits agroveben. iqac xalxs igives

SeekiTxebi. aqedan sxva kaloze gagagzavnian, iq bajaRlo oqroebs

agroveben. imaTac miesalmebi da igives hkiTxav _ isini qaris de-

doflis gzas migaswavlian.

ivli ase im gziT, gzaSi ZaRlebs Sexvdebi, im ZaRlebis win Tiva

yria. naxav cxenebs. cxenebs win Zvlebi uyriaT. aiRe Zvlebi da ZaR-

lebs dauyare, cxenebs ki Tiva. Seicode, ase uTxar, `Tqve sacoda-

vebo-Tqo~. gauxardebaT da gzas gaCveneben. mere gzaze Cqari mdi-

nare Segxvdeba, Sesvi iqidan peSvi wyali. Seaqe: `ox, ra tkbili xar-

Tqo~. gauxardeba imasac da gzas gagixsnis. am mdinaris iqiT CasaJais

saxli dgas. SeaReb kars, axval kibeze, daiZaxeb: `qarebis deda, Casa-

Jai, Semibrale, matyli damibrune, Torem dedinacvali momklavs!~

CasaJai getyvis: `modi CemTan axlos, veraferi gavigeo~. nu SegeSin-

deba. midi axlos. getyvis, aba rac saxlSi maqvs, dabertyeo!~ adgebi

Senc, gadauTeTreb saxls. TeTreuls gaurecxav, aulageb logins.

moewoneba es CasaJais da ase getyvis: ̀ amiwewe Tma da Semomaxie kaba!~

Sen, ra Tqma unda, amas ar izam. kaba dauuToe, abanave, Tma davarcxne

da loginSi Caawvine. rom CaeZineba, mohkide matyls xeli da ukan-

mouxedavad mokurcxle, Tu arada, CasaJai saukunod dagimonebs.

madloba gadauxada gogonam zazas da gzas gaudga. gzad farTo

vel-mindori naxa. dainaxa, xalxi wiTel marjnebs rom krefda.

_ xvavi da baraqa, marjvena dagelocoT, _ uTxra gogom, _ erT

niCabs mec xom ar miwiladebT da gzas qaris dedofal CasaJaisTan

xom ar mimaswavliT?

gogonas xurjinSi niCbiT wiTeli marjnebi Cauyares da meore ka-

loze gagzavnes, msxvil margalitebTan.

_ xvavi da baraqa ar mogeSaloT! _ uTxra gogonam, _ ra lamazi

margalitia! erT niCabs xom ar maCuqebT da xom ar mimaswavliT gzas

qaris dedofal CasaJaisTan?

Cauyares xurjinSi niCbiT margaliti da iq gagzavnes, sadac ba-

jaRlo oqros imkidnen.

Page 156: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

311

_ xvavi da baraqa ar mogeSaloT! _ xelis aweviT miesalma gogo-

na, _ erT niCab bajaRlo oqros xom ar momcemT da gzas qaris de-

dofal CasaJaisTan xom ar mimaswavliT?

Cauyares bajaRlo oqro niCbiT xurjinSi da uTxres:

_ wadi da eg ager, im cxenebsa da ZaRlebs hkiTxe.

wavida gogo da xedavs, viRacas ZaRlebisTvis Tiva dauyria, cxe-

nebisaTvis _ Zvlebi. moutana da dauyara Tiva cxenebs, Zvali _

ZaRlebs. Tavze xelic gadausva, miualersa, Seibrala: rogor meco-

debiTo. maT kidev gza miaswavles.

gzaze gogonas Cqari mdinare daxvda. dalia mdinaris wyali. Seaqo:

ox, ra tkbili xaro!

mdinare Sedga, daixia, fskeri gamouCnda da gogo gaatara.

mivida is CasaJais saxlTan, kari gaaRo, kibeze avida da daiZaxa:

_ qaris dedav, CasaJai, Semibrale, matyli damibrune, Torem de-

dinacvals ver gadavurCebio.

_ yurSi cudad mesmis, _ dauyvira CasaJaim, _ axlos modi!

gogo mivida. CasaJaim ubrZana:

_ aba, Cems saxlSi yvelaferi amoabrune!

_ kargio, _ upasuxa.

miitana wyali, saxli gadaaTeTra, yvelafers adgili Seucvala.

_ axla Tma CamomiSale da kaba Semomaxie! _ ubrZana CasaJaim.

gogom daukemsa tansacmeli. abanava, davarcxna da daawvina.

qaris dedofals Zalian moewona es.

_ modi CemTan, Svilo, _ dauZaxa. gogos Tavze doqiT wyali daas-

xa da Tma gauoqrosferda.

stumars ramdenime dRe Sinidan ar uSvebda qaris dedofali. mas ki

mSobliuri mxare enatreboda, enatreboda Tavisi lamazi Zroxuna.

stumari Sinidan rom ar gahparvoda, CasaJai matyls baliSis qveS

malavda. erTxelac, roca CasaJaim daiZina, gogom baliSis qveSidan

matyli amoiRo da iqidan mokurcxla. qarebis dedofalma gaiRviZa.

xedavs, gogo iq ar aris. moxuci dasaWerad gamoekida. yviris:

_ hoi, amRvreulo mdinarev, ar gauSvao! hei, ZaRlo da cxeno,

daiWireTo! hoi, mindorSi momuSaveebo, Tqveni gawyveta iyos, ar

gauSvaT, daiWireTo!

gogona Cqar mdinares miadga, mdinarem daixia, Tan talRiT oqros

zaza, lamazi Zroxuna

Page 157: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

312 313

quslebiani qoSebi gadmouyara. qoSebi jadosnuri iyo, quslebze

marjvniv da marcxniv gogonas suraTi Canda. gamoarTva mdinares

qoSebi, madloba gadauxada da sirbiliT ganagrZo gza.

_ SegargoT eg Tiva! _ uTxra cxenebs, Tivas rom Wamdnen. ZaR-

lebsac uTxra, SegergoTo, Zvlebs rom RrRnidnen. maTac gza dauT-

mes da gza mSvidobisa usurves.

gairbina gogonam mesame, meore da pirveli kalo, yvela mSvido-

biT moikiTxa da yvelam gza mSvidobisa usurva.

gabrazda da ganrisxda qarebis dedofali CasaJai.

_ hoi, Sen mdinarev, hoi, Tqven ZaRlebo da cxenebo, hoi, Tqven

mindorSi gasulo kacebo, eg rogor gamibedeT da Cemi brZaneba

arafrad CaagdeT.

mdinarem ase upasuxa:

_ Sen me mRvries meZaxdi, gogonam miTxra, ra tkbili xaro!

ZaRlebma da cxenebma upasuxes:

_ cxenebs Zvlebs, ZaRlebs Tivas gviyridi. SimSiliT suli

gvZvreboda. gogonam kuWi gagviZRoo.

xalxma ase upasuxa:

_ Sengan sikeTe sityviTac arasdros gvRirsebia. tkbili sityva

CvenTvis erTxelac ar giTqvams. mag keTilma gogom Cven bedniereba,

xvavi da baraqa gvisurva da aba, ar gavuSvebdiTo?!

qarebis dedofali ukan xelcarieli dabrunda.

wavida da wavida. Cven, modiT, isev gogos mivubrundeT.

obolma Sin miirbina da Tavis lamaz Zroxunas Caexuta.

_ gamarjoba, Cemo Zroxuna, lamazo; aha, oqro da marjani mogi-

tane. esec Sen _ qoSebi Cemi suraTebiT.

gogom zazas sul dawvrilebiT mouyva, rac naxa, rac Tavs gadax-

da. mere dedinacvalTan mivida da matyli miutana. geris cxovreba-

Si araferi Secvlila. yvelaferi Zveleburad midioda. isev mwyem-

savda zazas, Tavis wiTela Zroxas mindorSi, Txis matyls CeCavda da

rTavda.

dedinacvlis RviZli Svilebic isxdnen Sin da Zveleburad usaq-

mobdnen.

erTxelac dedinacvalma gers hkiTxa:

_ xilabandqveS Tmas ratom malavo?!

_ Tma mtkiva da imitomo.

_ modi, vnaxavo, _ iyvira dedinacvalma da xilabandi Tavidan

gadaacala.

oqros Tma daunaxa dedinacvalma da Surisgan acaxcaxda.

SeuCnda:

_ miTxari, miTxari, eg oqros Tma saidano?!

sxva gza ar iyo, ise brazobda, ise Cxubobda, rom obolma gogom

ar daumala:

_ qarebis dedofalma CasaJaim maCuqa es oqros Tmebi.

_ vin migaswavla gza CasaJaisTano?

_ zazam, wiTela Zroxamo.

dedinacvalma krinti aRar daZra. Sevida oTaxSi, Tavis gogos

xeli Caavlo, mindorSi gaiyvana da Zroxis damwyemsva da Txis maty-

lis gaCeCva daavala. sad iyo da sad ara, amovarda qarborbala, Sa-

vad abrialda da matyli sul erTianad waglija, gaitaca.

dedinacvlis qalma Zroxas ubrZana:

_ miTxari, Zroxav, matyli sad aris?!

uTxra zazam is, rac manamde obols. gaiqca dedinacvlis qali qa-

rebis qalbatonis saZebrad. gzad kalos miadga, sadac xalxi mar-

jnebs agrovebda.

_ mexi Tqvenc dagayareT da Tqvens marjnebsac. xurjinSi Cami-

yareT eg marjnebi da gza qaris qalbatonTan male maswavleT!

_ e, rogori Tavxedia?! _ gaukvirdaT kacebs. gabrazdnen, dasves

niCabze da meore kaloze gadaagdes, sadac msxvil margalitebs

agrovebdnen.

_ mexi Tqvenc dagayareT da e, mag Tqven mosavalsac! _ ikivla

dedinacvlis qalma, _ aba, Cqara CamiyareT niCbiT eg margalitebi

da gza qaris dedofalTan male mimaswavleT!

Sesves niCabze da mesame kaloze moisroles, sadac godrebiT ba-

jaRlo oqros agrovebdnen.

_ Tqvenc amowydiT da eg Tqveni mosavalic gaqres! _ aRrialda

dedinacvlis qali. _ ha, male oqro momeciT da gza mimaswavleT qa-

rebis dedofalTan.

ai, aq moxvda, Tu moxvda qoTebi. da niCbiT cxenebTan da ZaRlebT-

an gadaagdes. iq kidev yvelaferia auria. cxenebs Tiva waarTva da

Page 158: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

314 315

ZaRlebs dauyara, ZaRlebs Zvali waarTva da cxenebs dauyara.

_ ai, amowydiT da armad geqceTo! _ daayola.

ZaRlebma dakbines, cxenebma tlinki hkres. amaT Tavi Zlivs daaR-

wia. miadga mdinaris pirs. Sesva mdinaris wyali da zed miafurTxa:

fu, ra WuWyiani xaro. gabrazda, aRrialda mdinare da ar gaatara.

ris vai-vaglaxiT gadavida dedinacvlis qali mdinaris gaRma.

miadga dasvelebul-gaWuWyianebul-dalurjebuli qarebis de-

doflis saxls. avida kibeze, SeaRo kari da Sehyvira:

_ miwa dagayare, boroto CasaJei! axlave damibrune matyli,

Torem dedaCemis wyevlas ver gadaurCebi!

_ ver gavige! _ yviriliTve uTxra CasaJeim, _ axlos modeqi.

midga dedinacvlis qali axlos da CasaJei eubneba:

_ Cems saxlSi yvelaferi Tavdayira daayene!

_ kargi, magas ki vizam, _ gauxarda gogos. miamsxvr-moamsxvria,

rac xelSi moxvda, daamtvria, qva qvaze ar dautova.

CasaJeim arc wyevla da arc agina, erTi brazianad ki Sexeda.

_ ra vqna, modi, Tma damaglije da kaba Semomaxie! _ ubrZana stu-

mars.

dedinacvlis qali eca, Tma daaglija da kaba zed Semoaxia, sul

nafleT-nafleTebad. qarebis dedofalma Subli Sekra da moi-

qufra.

_ madlobeli var. aha, esec Cemgan saCuqrad gqondes, _ uTxra da

gogos saxeze doqiT wyali miasxa.

gogos saxe dauCofurda.

mere ubrZana:

_ aiRe Seni matyli da Seni fexi aq ar iyoso.

bevri iara Tu cota iara, nacem-nabegvi gogo Sin mivida daCo-

furebuli. rom naxa, dedas guli gauskda, lamis aris gagiJdes.

bevri ifiqra, ra vqnao da dedinacvalma gadawyvita zazaze, la-

maz Zroxaze javri eyara, geris sayvarel Zroxas dakvla daupira.

zazam gers SesCivla:

_ Senma dedinacvalma unda damklas, _ mokrife Cemi Zvlebi, rom

damklaven da baRSi vaSlis xis qveS Camarxe.

dakla dedinacvalma zaza, lamazi Zroxa. xorci xaSlamad moxar-

Ses. deda-Svilma, orivem martod SeTqvlifes. germa Zvlebi mo-

agrova da baRSi vaSlis xis Ziras Camarxa.

im dRis Semdeg sawyalma obolma gogonam mosveneba dakarga.

_ es ra xdeba, dRiTidRe Sen koxtavdebi, Cemi gogo ki gonjde-

bao, _ wyevlida da scemda dedinacvali.

erTxelac Sevida geri baRSi, Camojda vaSlis xis ZirSi da dar-

disagan mwared atirda.

_ nu tiri, Cemo patara, nu tiri, _ amosZaxes Zroxis Zvlebma, _

miTxari, ra ginda da Segisruleb.

im dRes mezobel sofelSi didi zeimi iyo. qorwili hqondaT. go-

gos iq wasvla da qorwilSi cekva-TamaSi undoda.

imwamsve gaCnda mSvenieri kaba da portretebiani qoSebi. gogo

lamazad gamoewyo da qorwilSi wavida.

ruze rom gadadioda, qvidan qvaze, erTi qoSi fexidan gasZvra da

wyalma waiRo. sawyali Sin dabrunda, qorwilSi wasvlas ver eRirsa.

imxanad ymawvili xani wyalSi kalmaxs iWerda. bades oqrosqus-

liani qoSi gamohyva, zed oqrosTmiani lamazi gogos saxe rom exa-

ta. xans qoSis patronis naxva Zalian mounda.

daiara mTeli qveyana, eZebda, vis moergeboda qoSi da qoSis pa-

troni ver naxa. bolos Tavis msaxurebTan erTad im sofelSi mivi-

da, sadac dedinacvali, misi gogo da geri cxovrobdnen. kardakar

daiara da axla amaT kars miadga. rogorc ki fexi Sedga, xedavs, is

gogoa, qoSze rom axatia da visac eZebs. fexze qoSi moargo da mSve-

nivrad moergo. gauxarda xans da dedinacvals geris xeli sTxova.

borotma qalma boRma damala, viTom gauxarda, Tavi ise daiWira.

_ Svilo, gTxov, mamaSenTan dabrundio, _ eubneba dedinacvali,

_ gamovawyob Sens sacoles da Cemi fexiT mogiyvano.

asec moiqcnen.

ymawvilma xanma, borot dedabers gulSi ra hqonda, ra icoda?!

wavida xani da dedinacvalmac xeli Caavlo gers, TiTqos xanTan mi-

hyavda, gaudgnen gzas. sagzlad marilmoyrili mlaSe puri waiRo.

Sors midian, udabnoSi. moSivda gers da dedinacvals exveweba:

_ lukma gamaReWine, Zalian mSia, _ miawoda dedinacvalma mlaSe,

marilmoyrili puris qerqi.

SeWama germa mlaSe puri da axla wyurvilisagan lamis aris

daixrCos.

Page 159: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

316 317

_ dedi, Zalian mwyuria, erTi ylupi wyali gaimete, _ exveweba.

_ ara giSavs, moiTmine, _ eubneba dedinacvali, _ male WasTan

mivalT, civ, kamkama wyals dagalevineb da guls ijereb.

marTlac, gzaze Soriaxlos Wa iyo. dado gogom miwaze boxCaSi

gamokruli Tavisi oqros qoSi da wylis dasalevad Wisken gaiqca.

is iyo, daixara wylis dasalevad, rom miepara boroti dedinacva-

li, xeli hkra da WaSi Caagdo. aiRo boxCaSi gamokruli oqros qoSi

da Sin dabrunda. gamoawyo saukeTeso kabaSi RviZli Svili. Tavze

abreSumis fata daadga, saxe fatiT daufara, Sesva TeTr cxenze da

ymawvil xans miuyvana.

xanis sasaxleSi deda-Svili didi pativiT miiRes, mdidruli

qorwilic gadauxades. roca qeifi da drostareba damTavrda,

xanma fatis qsovili saxidan gadaxada dedinacvlis qals da xelSi

Cofura SerCa.

_ es ar aris, vinc miyvars! _ gabrazebiT iyvira, _ momatyues!

_ Tvalebi gatyuebs, Cemo kargo siZev! _ atyuebs gaRimebuli

saxiT dedinacvali. Cemi qali mzeTunaxavia.

Sewuxda ymawvili xani. aq, etyoba, jadoqrobaa da Tvali matyuebso.

iq ki, im WasTan vaWrebis qaravanma Caiara, gaCerdnen wylis dasal-

evad da dasasveneblad.

WaSi grZel Tokze mibmuli doqi CauSves wylis amosaRebad, ew-

evian Toks zeviT, doqi ise Zalian damZimda, rom erT kacs amoweva

gauWirda. erTma vaWarma meores gasZaxa, modi, momexmareo; miexmara

da doqiT gogo amoiyvanes.

gogom vaWrebs madloba uTxra da sTxova:

_ keTilo xalxo, roca me Cems survils vityvi, Tqven amini miTx-

ariT!

vaWrebi siamovnebiT daTanxmdnen.

gogom daiZaxa:

_ minda, kaWkaWad viqce!

_ amin _ daumowmes da uceb gogona gaqra. TeTr kaWkaWad gadaiq-

ca, afrTxialda da gafrinda. vaWrebma gakvirvebisagan piri daaRes

da mere gzas gaudgnen. niblia kaWkaWi xanis saxlTan mifrinda da

nuSis xeze Camojda.

_ mebaRev, mebaRev, _ aWikWikda Citi, _ ise gaxmes da daWknes es

xe, rogorc me davWkni da gavxmi. midi, da es sityvebi ymawvil xans

gadaeci, _ uTxra da gafrinda.

nuSis xe ki marTla daWkna da gaxma. amis Semdeg yovel diliT

daafrindeboda frinveli romelime xes da dasCxavlebda:

_ mebaRev, mebaRev, es xe ise gaxmes da daWknes, rogorc me davWkni

da gavxmi. midi da Cemi naTqvami ymawvil xans uTxari.

erTxel ymawvili xani Sevida Tavis baRSi da xedavs, rac ki kargi

xexili edga: komSi, nuSi, leRvi Tu msxali, damWknara da gadamxma-

ra. mebaRes gaubrazda.

_ usvindisov, baRi ra dReSi Cagigdia. ar uvli?! rac kargi xe

iyo, yvela gadamxmara!

_ mapatie, batono, _ wailuRluRa mebaRem, _ me brali ara maqvs.

yovel diliT mofrindeba erTi Citi, airCevs karg xes, dajdeba zed

da rogorc ki ityvis: `gaxmes es xe da daWknes, rogorc me gavxmi da

davWknio, xe xmeba. is Citi Tan SenTan mokiTxvas mabarebs.

ymawvilma xanma Citis daWera brZana. mebaRem kakanaTi daago da

momdevno dRes, diliT Citi kakanaTSi gaeba. xani Cits xeliT Seexo

da maSinve Citi lamaz oqrosTmian qalad iqca. xanma icno Tavisi

sacole.

_ ai, Turme rogor momatyues! _ gabrazebiT daiZaxa, _ mohkida

xeli, Sin miiyvana, sasaxleSi, da daavala _ moyevi, rac Tavs gadagxda.

_ sicocxle da dRegrZeloba, Cemo mbrZanebelo, _ uTxra qalma,

_ ra unda movyve?! Sen xom Tavad xedav da gesmis.

_ sakuTari TvaliT nanaxi jobia, _ upasuxa.

_ kargi! oRond, roca moyolas daviwyeb, iq Cemi dedinacvali da

misi qalic iyvnen da maTac moisminon. Tan minda, rom movyvebi sa-

saxlis gareT aravin gavides.

qalma saxe daibura, damala. ase Seiyvana xanma sasaxleSi. gagza-

vna batonma msaxuri boroti dedinacvlisa da imis qalis mosay-

vanad. movida deda-Svili, ZilgafrTxobili da gaavebuli. germa

saTqmels piri moxsna. wvrilad moyva, rogor Caagdo WaSi borotma

dedinacvalma. moyola daiwyo Tu ara, akankalda da gafiTrda de-

dinacvali. mere gaiZurwa SvilTan erTad karisken. karTan daraje-

bi idgnen, xanma gareT ar gauSva.

_ tyuilisa da borotebisTvis mkacrad unda daisajoT, _ Tqva

Page 160: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

318 319

xanma, gogonam moyola rom daamTavra. gadaxada saburavi saxidan

sacoles da daayola:

_ Cemi sixaruli Tqveni dasjiT ar minda Cavimwaro. daubruneT

Cem sacoles qoSebi, amoiZueT kudi Cemi qveynidan da cxel gulze

arsad gadameyaroT!

gayares iqidan lafdasxmuli dedinacvali da misi qali.

sacolem xans sTxova, Cems mSobliur sofelSi gamomyevio.

wamoiRo iqidan sofelSi datovebuli Tavisi oqro, marjani da

margaliti, rac misma lamazma Zroxuna zazam arguna da Seunaxa.

rogorc iqna, daqorwinda ymawvili xani Tavis sayvarel qalze.

mxiaruli qorwili gadaixades. ukravda zurna-duduki,

ukravda Svidi doli. svamdnen da rumbebi ar icleboda, Wam-

dnen da qvabebi ar icleboda. cekvavdnen, mRerodnen da ar

iRlebodnen.

kargs kargi emarTebao, kargad damTavrda maTi ambavi. mec iq vi-

yavi, kargadac movilxine, ise rom, dRemde maxsovs da arasdros

damaviwydeba.

suleli mgeli

es ambavi moxda maSin, roca saRamo dgeboda. mSieri mgeli tye-tye

dadioda, gzaSi virs Sexvda.

_ viro, _ eubneba mgeli, _ unda SegWamo.

_ ei, Sen, Zmao, suleli xom ar xar? _ gaukvirda virs, _ Cemi

xorci mSier kuWze unda iWamos, saRamos viris xorcis Wama mog-

klavs. Tu sikvdili ar ginda, Cems xorcs jer nu SeWam. axla gamiSvi,

mogitan logins, dawvebi, daiZineb, diliT adre gageRviZeba da Cemi

xorci wamlad Segergeba. manamde ki _ sawamlavia.

_ yoCaR! _ daiZaxa mgelma, _ Zalian Wkvianurad moiqeci. wadi

male da moitane logini. me aq dagelodebi.

gaiqca viri Sinisken, bagasTan da iqidan, ra Tqma unda, ukan dab-

runeba ar ufiqria. mgeli eloda didxans, sanam Zalian ar daRamda

da mere mixvda, virma rom moatyua. gabrazebuli, SimSiliT Zalaga-

moclili mgeli galaslasda.

_ vficav, _ aRmuvlda, _ gzaSi rac ar unda Semxvdes, _

cocxlad gadavylapav.

diliT adre gzaze cikans gadaeyara;

_ o, cikano, _ wamoiZaxa mgelma, _ me Sen axlave SegWam.

_ me Sen versad gageqcevi, _ morCilad miugo cikanma, _ Cems

xorcs ra gemo unda Caatano, roca simware da sicxare ara aqvs. uge-

muri da usiamovno saWmeli iqneba. mibrZane, wavide Sin da niori da

cxare sawebela mogitano.

_ marTali xar, _ daeTanxma mgeli, _ gamigia, ciknis xorci mx-

olod cxare sawebliT iWmeva. kargi qeni, rom gamaxsene. aba, Sen ici,

wadi da male dabrundi!

eloda, eloda mgeli cikans da sul amaod. mixvda, rom moatyua.

mere da ram, isic cikanma. SimSilze metad sircxvili awuxebda da

kbilebs akraWunebda.

_ virmac xom momatyua, ra Tqma unda, _ fiqrobda mgeli, _ ma-

gram viri mainc viria, cikani xom ar aris. mets iwonis, ufro seri-

ozulia, cikani ki, vai, sircxvilo, cikans rogor unda movetyue-

bine?! amis Semdeg Wkvianurad unda moviqce, frTxilad unda viyo.

ufro Wkvianurad unda moviqce!

ase bodavda da TavisTvis butbutebda mgeli tye-tye xetialSi

da zRvis napirs miadga. aq kameCi Semoxvda. iwva kameCi talaxian did

gubeSi.

_ kameCo, aba, sicocxles gamoeTxove! ise mSia, axlave unda SegWamo.

_ hm-m-m, me Sen Wkviani megone! _ zantad azmuvlda kameCi. _ Sen-

ze suleli mxeci, etyoba, mTel tyeSi ar moiZebneba.

_ me ra, WuWyians mipireb SeWmas? Sens alagas, vityodi, wadi, ka-

meCo, Sedi zRvaSi, eg talaxi Camoirecxe, mere modi da SegWamo. es

Seni saqcieli Wkvianuri iqneboda.

_ marTali xar, _ daiZaxa mgelma, _ wadi, ibanave, talaxi

Camoirecxe. icode, wyalSi didxans ar iyo! Zalian mSia.

_ magis dardi nu geqneba, _ uTxra kameCma da zRvisken gaemarTa.

mgeli zRvis napirze didxans ijda. kameCma ki gacura, gacura da

gacura, Sors wavida da daikarga.

_ ehei, kameCo! _ dauZaxa gabrazebulma mgelma, _ geyofa banao-

ba, xom ar dagaviwyda, mSia da gelodebi!

Page 161: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

320 321

yumuxuri zRaprebi

moxuci da vezirebi

erTxel erTi bai Tavisi sami veziriT gzaze midioda. dainaxa,

moxuci kaci yanas mkida. gaCerda da hkiTxa:

_ hei, Tamaza, mgoni, mwvervali ukve TovliT daifara, ara?

marto mwvervali ki ara, barsac ukve nisli moedoo, _ upasuxa

moxucma.

_ sakvebis saqme rogora gaqvso?

_ kargad, purs xorciT vReWavo, _ upasuxa moxucma.

_ axla ras akeTebo? _ hkiTxa baim.

_ madloba alahs, adre gavasesxe da axla gasesxebuls vibrunebo.

_ sami msuqani mamali ixvi rom giwyalobo, ras izamo?

_ ise gavputav, erT bumbulsac ar SevarCeno.

baim da misma vezirebma gza gaagrZeles. vezirebma am saubrisa veraferi

gaiges. karga manZili rom gaiares, erTma veRar moiTmina da bais hkiTxa:

_ im moxucs raze elaparakebodiT, veraferi gavigeo.

_ verc Tqven gaigeTo? _ miubrunda bai danarCenebs.

maTac veraferi gaegoT. bai gajavrda:

_ ra vezirebi xarT, Tu esec ver gagigiaTo! an gaigebT, raze vla-

parakobdiT, an Cemi vezirebi aRar iqnebiTo!

vezirebi ganze gadgnen. bevri ifiqres, magram veraferi moifi-

qres. bolos erTma Tqva:

_ mivideT im moxucTan da vkiTxoT, raze laparakobdnen isa da baio.

marTlac mividnen da hkiTxes:

_ Tamaza, Tqveni laparakisa veraferi gavigeT. amis gamo baim ga-

mogvyara. iqneb gviTxra, raze laparakobdiTo?

_ egre iyavi mTeli Seni dRe da moswreba imis imedad, rom moval

da SemWam. SenisTana sulels rogor SeveWmevinebi?!

mgeli sibrazisagan mTlad gadairia. mixvda, rom nanadirevi am-

jeradac dakarga.

_ dabrundi aq! _ wrialebda da xtoda mgeli. talRa fexebSi et-

ylaSuneboda. _ Sen ra, marTla gameqeci?!

_ ara, gexumre! _ dascina kameCma.

gaSorda da gaecala kameCi mglis xaxas. darCa kudamoZuebuli

mgeli, mSieri, misikvdilebuli, Zlivs miaTrevs fexebs, ris vai-va-

glaxiT tyeSi Sevida da balaxze miegdo. uceb dainaxa, rom iqve, ax-

los, mindorSi cxeni Zovs.

_ hoo, Zvirfaso, Sen ki xelidan ver damisxltebi, _ rac Zala

jer kidev SerCenoda, moikriba da eca.

_ mgelo, amoiluRluRa cxenma, _ ici, Sen me verafers dagakleb,

rac aris, aris, SemWame. magram erTi Txovna, gexvewebi, Semisrule.

mamaCemma anderZi damitova.

_ ra anderZi?! _ aRrialda mgeli, _ mSia, ras mied-moedebi?!

_ mamaCemma anderZi damitova, _ uTxra cxenma, _ ise ar mokvde,

Seni wlovaneba rom ar icodeo. ukana fexis Cliqebze Cemi dabadebis

dRe da weliwadia amoWrili. naxe da miTxari, mere rac ginda is mi-

yavi.

_ kargi, am Txovnas Segisruleb, maCvene eg Seni Cliqi Tu nali, _

cxenis survilis Sesruleba moindoma mgelma.

yara cxenma tlinki da am sacodav mgels suli gaafrTxobina.

Page 162: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

322 323

_ ratomac ara, getyviT, oRond Tqveni cxenebi, tansacmeli da

fuli unda momceTo.

vezirebma erTmaneTs gadaxedes. Zalianac ar eTmobodaT qoneba,

magram raRas izamdnen?!

_ qonebis gulisTvis veziroba rogor davkargoTo?

Camoxdnen cxenebidan, gaixades tansacmeli, jibeze xeli gaikres

da yvelaferi moxucs misces.

moxucma uTxra:

_ baim mkiTxa: ̀ hei, Tamaza, mgoni mwvervali ukve daTovliliao?~

es niSnavs: `hei, Tamaza, mgoni, Tavi WaRariT Segemosa?~ me vupasu-

xe: `marto mwvervali ki ara, barsac ukve nisli moedo~, rac niS-

navs: `ukve Tvalic aRar miWris~. `sakvebis saqme rogora gaqvso?~ _

mkiTxa baim. me vupasuxe: `kargad, purs xorciT vReWav.~ amiT vuTxa-

ri, rom yvela kbili damcvivda da purs RrZilebiT vReWav. `axla

ras akeTebo?~ _ mkiTxa baim. vupasuxe: `adre gavasesxe, axla ki ga-

sesxebuls vibruneb-meTqi~. amiT vuTxari, rom Semodgomaze daTe-

sil xorbals vimki-meTqi. Semdeg baim mkiTxa: `sami msuqani ixvi rom

giwyalobo, ras izam?~ me vupasuxe: `ise gavputav, erT bumbulsac

ar SevarCen-meTqi~. gana gaputuli ixvebi ara xarT?

qulbai

iyo da ara iyo ra, iyo sami Zma. umcross qulbai erqva. ufrosi

Zmebi yoveldRe tyidan saxedriT SeSas azidvinebdnen.

erTxel qulbaim, Sin rom brundeboda, nemsi ipova. aiRo da SeSis

konaze dado.

Sin qulbaim SeSa gadmotvirTa da mere raRacis Zebna daiwyo.

_ ras eZebo? _ hkiTxes Zmebma.

_ gzaze nemsi vipove da SeSis konaze davde. axla veRar vpoulobo.

_ uh, Se bedovlaTo! vina debs nemss SeSis konazeo? _ gauwyrnen

Zmebi.

_ aba, sad unda davdoo?

_ rogor Tu sad? ar SegeZlo, tansacmelze dagemagrebinao?

_ Tu kidev vipovi, egre moviqcevio, _ upasuxa qulbaim.

meore dRes qulbaim gzaze maxaTi ipova. aiRo maxaTi, tansacmel-

ze daimagra da muclis kanic zed miayola.

dabrunda Sin, Zmebi xedaven, perangi sul sisxliTa aqvs mosvrili.

_ ra dagemarTao? _ hkiTxes.

_ rogor Tu ra? Tqven ar miTxariT, tansacmelze daimagreo?

hoda, mec davimagre da axla muceli mtkivao.

_ Se sacodavo, Sena! Cven nemsis damagreba girCieT, maxaTisa ki ara!

ar SegeZlo naWerSi gagexvia, jibeSi Cagedo da ise mogetana Sino?

_ kidev Tu vipovi, naWerSi gavaxvevo, _ Tqva qulbaim.

mesame dRes qulbaim lekvi ipova, naWerSi gaaxvia da Zlivs Cait-

ena jibeSi.

Sin, saxedars tvirTi rom moxada, qulbaim Zlivs amoiyvana lekvi

jibidan. sawyalma lekvma kinaRam suli gaafrTxo. sacodavad wkmu-

tunebda. amis danaxvaze Zmebi gajavrdnen:

_ Se briyvo, Sena, es xom lekvia! sad gagonila, lekvs jibiT at-

arebdnen? puris natexi unda gadagegdo da TviTon gamogekidebo-

da, an TokiT migeba saxedris kudzeo.

_ Tu kidev vipovi, aucileblad egre moviqcevio, _ Tqva qulbaim.

meoTxe dRes qulbaim didi qvabi ipova. motexa mWadi, daugdo qvabs

win da dauwyo Zaxili: ̀ aha! aha!~ _ qvabi adgilidan ar iZroda. mTeli

mWadi gauTavda, qvabi ki ar iZroda da ara. maSin qulbaim aiRo Toki,

qvabi saxedars kudze gamoaba da haida! roca mTidan eSvebodnen, qva-

bi saxedars fexqveS Seugorda, saxedari dafrTxa da gavarda!

_ sad garbixar, saxedaroo? _ daiyvira qulbaim da gaekida. qvabis

xmiT SeSinebuli saxedari ki siCqares umatebda, tlinkebs yrida da

bolos ezoSi Sevarda. ezoSi xalxma moiyara Tavi. cota xnis Semdeg

dafeTebuli qulbaic movarda. najaxi aiRo, Toki gadaWra da qvabs

cema dauwyo. manamde urtya, sanam qvabi WiSkris gareT ar gagorda.

_ ras akeTebo? _ gaukvirdaT Zmebs.

_ rasac movisurveb, imas gavakeTeb! _ uwindelze metad ga-

brazda qulbai. _ aTas sisuleles maswavliT, mere ki yvelaferze

me unda vidardo! mTeli mWadi am qvabs mivalie _ ar wamomyva. mere

saxedris kuds mivabi, rogorc Tqven mirCieT. qvabi saxedars eca da

gaaWena. kidev kargi, rom ver daewia. albaT, saxedars SeWamda kidec!

aba, uyureT, sawyal cxovels fexebidan sul sisxli adinao!

Page 163: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

324 325

_ rogor dagvsaja alahma da amnairi Zma mogvcao, _ Sewuxdnen

Zmebi. _ gana SeiZleba, qvabi saxedars gamoaba kudze? SeSis konaze

unda dagedga, migeba da ise mogetanao.

_ kargi, meti ra gzaa, Tu kidev vipovi, egre moviqcevio.

mexuTe dRes qulbai tyeSi wavida, iq uzarmazari gamxmari xe naxa da

moWra dauwyo. xeSi fuRuro aRmoCnda, fuRuroSi _ ska, skaSi ki _

futkrebi. qulbaim fuRuro gadaWra da saxeze Taflis wveTi moxvda.

_ ras ifurTxebio! _ gacecxlda qulbai da najaxiT dauwyo

`Wkuis swavleba~ xes. SeSinebuli futkrebi fuRurodan gamo-

frindnen da qulbai dakbines.

_ mTeli jari damesxa Tavso! _ ifiqra qulbaim da gaiqca. Sin

isariviT Sevarda da kari Caketa.

_ ra moxda, qulbai, ratom Cakete kario? _ hkiTxes Zmebma.

_ Cvensken jari daiZra, daimaleTo!

misi saxe rom dainaxes, Zmebi yvelafers mixvdnen.

_ aba, sad aris jario?

_ tyeSi xes vWridi, iqidan jari gamovarda da Tavs damesxao.

_ gviCvene is xe, Cven gavyriT im jarso, _ uTxres Zmebma.

_ valahi, ar giCvenebT! _ upasuxa qulbaim. _ ar wamoval, Tvi-

Ton wadiT da gayareTo.

magram Zmebma qulbai mainc daiTanxmes da tyeSi waiyvanes. qulbai

xes miuaxlovda da SeCerda:

_ ai, am xidan gamovarda jari, Tqven TviTon garekeT. me erT nabi-

jsac aRar gadavdgamo.

xedaven Zmebi _ iq marTlac skaa _ fuRurodan Tafli gadmodis.

gaaCaRes koconi, boliT garekes futkrebi da qulbais uTxres:

_ Cven WurWlis mosatanad wavalT, Sen ki Tafls udaraje, aravin

waiRoso.

rogorc ki Zmebi wavidnen, qulbaisTan maSinve mela gaCnda.

_ qulbai, cota Tafli maWameo! _ Seexvewa mela.

_ ara, ar mogcem! _ dauyvira qulbaim. _ Zmebi ar damanebeben.

ver mogcem. Tu ginda, Sen TviTon aiReo.

melakudam TafliT guli ijera da mousva. kvaldakval daTvi mohyva.

_ qulbai, Tafli maWame, Zalian mindao! _ Seexvewa.

_ ver mogcem _ Zmebi ar manebeben. Tu ginda, Sen TviTon

Page 164: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

327

aiRe, patara aRara xaro.

miirTva daTvmac Tafli da mere hkiTxa:

_ qulbai, roca Seni Zmebi Sin ar iqnebian, rom movide, Tafls

momcemo?

_ Tu ginda, TviTon aiRe, me ar mogcemo!

daTvi wavida. ska veeberTela iyo. amitom Zmebi rom dabrundnen,

ver Seatyves, rom Tafli aklda. Zmebma qilebi TafliT aavses da

qulbaisTan erTad Sin dabrundnen.

meore diliT Zmebi bazarSi wasasvlelad gaemzadnen da qulbais

daubares:

_ yuradRebiT iyavi, Cven Tafli unda gavyidoT, Sin ijeqi, dar-

Cenil Tafls uyaraule, aravis misceo.

rogorc ki Zmebi wavidnen, movida daTvi:

_ qulbai, Tafli momecio!

_ me xom giTxari: ar mogcem, Zmebi miSlian-meTqi! Tu ginda, Semo-

di da Wameo.

miirTva daTvma Tafli da hkiTxa:

_ qulbai, xval rom movide, momcemo?

_ ramdenjer unda giTxra! _ gabrazda qulbai, _ ar mogcem!

_ kargio, _ Tqva daTvma da wavida.

dabrundnen Zmebi bazridan, xedaven, Tafls aklia.

_ qulbai, vin SeWama Taflio?! _ uyvires Zmebma, man ki mSvidad

upasuxa:

_ daTvi movida. egona, rom Tafls mivcemdi. me vuTxari, Tu gin-

da, Sen TviTon aiRe-meTqi.

_ kargi, qulbai, daTvi xvalac Tu mova, Semovides Sin da Wamos.

Cven davudarajdebiT da iqve movklavTo.

meore dRes daTvi isev mobrZanda:

_ qulbai, momeci Taflio!

_ ar mogcem, Tu ginda, TviTon aiReo.

rogorc ki daTvma zRurbls gadaabija, qulbaim uTxra:

_ hei, hei, mand Cemi Zmebi sxedano!

daTvi TavpirismtvreviT gaiqca, qulbai ki misZaxoda:

_ ra dagemarTa, daTvo! me xom gexumreo!

_ es ra xumrobaa? kinaRam suli gavafrTxeo, _ ewyina daTvs, ma-

qulbai

Page 165: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

328 329

gram mainc dabrunda. rogorc ki Sin Sevida, Zmebi xanjlebiT misc-

vivdnen, muceli gaufatres, tyavi gaaZres, gasaSrobad Camokides

da dasaZineblad dawvnen. qulbai kedelTan dawva, sadac daTvis

tyavi ekida. tyavidan sisxli wveTavda da qulbais saxeze ecemoda.

_ ras ifurTxebi! _ wamoxta qulbai. _ imitom, rom mucelze

gagfatres, xom? cota Tafli geWama da muceli mTeli geqnebodao!

_ morCi, qulbai, nuRar xumrob, dagvaZineo, _ sTxoves Zmebma.

_ me rom miSlian, es araferi? ver xedavT, ifurTxebao?

_ meore kuTxeSi daweqi da aravin mogafurTxebso.

qulbai asec moiqca.

ori dRis Semdeg Zmebi qorwilSi dapatiJes. wasvlisas qulbais

uTxres:

_ yuradRebiT iyavi, Zmao, Cven qorwilSi mivdivarT, kar-fanja-

ras umeTvalyurod nu datoveb, Sin ijeqio.

cota xani gavida da ucbad saxlis win bavSvebis jgufi gamoCnda:

zogs puri eWira xelSi, zogs _ xorci.

_ bavSvebo, sad midixarTo? _ hkiTxa qulbaim.

_ vai, qulbai, gana ar ici, rom aulSi qorwilia, pursa da xorcs

arigeben. Senc wamodio!

qulbaim najaxi aiRo, gamoangria kari da fanjrebi, kari kiserze

uReliviT Camoicva, xelebSi TiTo fanjris CarCo daiWira da ase

datvirTuli braxabruxiT qorwilSi gaqanda.

_ naxeT, qulbai modis, qulbais uyureT! qulbais uyureTo! _

yvirodnen bavSvebi da gars exveodnen. qulbai ki, kar-fanjriT dax-

unZluli pirdapir qvabebisken garboda. fanjris darabebi qvabebs

wamoedo, qvabebi erTmaneTs miejaxa, cecxlze gadapirqvavda, mTe-

li keria flaviTa da wvnianiT aivso da erT wamSi Waobs daemsgavsa.

_ qulbais uyureT, rasa hgavso! _ icinodnen garSemo.

Zmebmac moirbines.

_ alahma SegaCvenos, sulelo, es ra hqenio?!

_ valahi, TviTona xarT Cemze sulelebio! _ iwyina qulbaim. _

gana Tqven ar damibareT, kar-fanjara umeTvalyurod ar datovoo?

bavSvebi qorwilSi gamorbodnen da mec mominda wamosvla. kar-fan-

jara rom dametovebina, xom wameCxubebodiT! aba, ra unda meqnao?

xalxi icinoda, muclebi xeliT ekavaT.

qulbais Zmebma kar-fanjara aiRes da sircxviliT damwvrebi

Sin wavidnen.

RamiT qulbaim Zmebis CurCuli gaigona: ̀ modi, yvelaferi tomrebSi

CavawyoT da gavecaloT am sulelso!~ Zmebs egonaT, qulbais Zinavso,

Cumad adgnen, tomrebSi raRac-raRaceebi Caawyves da ezoSi gavidnen.

qulbai maSinve adga da tomaraSi SeZvra. Zmebi dabrundnen, tomaraSi

kidev Caumates raRaca, Tavi moukres, saxedarze Seagdes, gzas gaudg-

nen da Tan ambobdnen: `Zlivs ar moviSoreT Tavidan qulbaio!~

RamiT erT sofelSi mividnen. xedaven, duqania, kari Riaa, SigniT

ki aravinaa. Zmebma Tqves:

_ modi, SevideT, iq fuli an sxva rame iqneba da aviRoTo.

_ Zmebo, mec minda duqanSi, Torem fexebi damibuJda, gamomiyva-

neTo! _ moesmaT ucbad Zmebs qulbais xma tomridan.

moulodnelobisagan Zmebs tomara xelidan gauvardaT, mere

ufrosma iyvira:

_ daiqca Seni saxl-kari! Cven gvegona, Sengan gavrbodiT da Tur-

me, SenTan erTad ki gamovqceulvarTo!

_ xo, CemTan erTad mirbixarTo.

gaaTavisufles qulbai, Sevidnen duqanSi, sxvadasxva saqoneli da

fuli aiRes. qulbaic gamovida, Tan wisqvilis dolabi mohqonda.

_ rad ginda eg qva, gadaagdeo, _ urCies Zmebma.

_ ar gadavagdeb. Sin rom mivalT, aulis boloSi wisqvils avaSen-

eb, xalxs fqvili rom gauTavdeba, xorbals davufqvavo.

_ Cven xom Sin aRar vbrundebiT, gadaagde, nu ewamebio!

_ mere ra? sadac mivalT, xalxi yvelgan iqnebao.

Zmebma xeli Caiqnies da wavidnen, qulbaic maT mihyveboda da Tan

dolabs miaTrevda. sofels rom gascdnen, dainaxes, maT Sesaxve-

drad didi qaravani modioda. SeeSindaT Zmebs, saxedari saswrafod

bardebSi Seiyvanes, TviTon ki xeze aZvrnen da qulbais dauyvires:

_ gadaagde qva, xeze amodi, Torem dagiWereno!

_ ara, ara, dolabs ar gadavagdebo! _ ar epueboda Zmebs qulbai

da dolabianad gaWirvebiT mifofxavda xeze.

roca qaravani xes gausworda, qaravnis patronma vaWarma Tqva:

_ ai, ra kargi adgilia dasasveneblad, aq SevCerdeTo.

meqaravneebi SeCerdnen, cecxli gaaCaRes da saWmlis momzadeba

Page 166: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

330 331

darguuli zRaprebi

rac ar unda TqvaT...

iyo erTi ojaxi: mama, deda da qaliSvili. yvelas yurs aklda. erT uqme

dRes mama meCeTSi wavida dilis namazze. meCeTidan gamosuls Sexvda

erTi kaci, romlisac fuli emarTa. ifiqra: netav, axla valze araferi

miTxraso. im kacs vali arc gaxsenebia. miuaxlovda da uTxra:

_ RmerTma miiRos Seni locvao.

yrus ki egona, valis dabrunebas mTxovso. araferi upasuxa. mid-

ioda da fiqrobda: xom ar SevuWamdi im fuls, yvelas gasagonad rom

ar gaexsenebinao.

mivida Sin da cols uTxra:

_ eh, qalo, rom icode, dRes ra momivida! dRes mevale Semxvda

da mTeli xalxis winaSe, alahis dRes vali momTxova. albaT, hgonia,

misi valis gadauxdelad movkvdebi.

cols egona, qmari msayvedurobs, sadili ratom ar damaxvedreo.

_ stumrebi xom ar myavda, gelodebodi. ra vicodi, rodis moxvi-

dodi, _ upasuxa gajavrebulma.

qaliSvili skivrze ijda da mSoblebis laparaks usmenda. egona,

Cemi mSoblebi Cems gaTxovebaze laparakoben da amboben, axla, bai-

ramze, kargi iqneboda Cveni qalisaTvis saqmro SegverCiao.

_ rac ar unda TqvaT, me mxolod imas gavyvebi, vinc momewonebao!

_ wamoiZaxa gacxarebulma.

daiwyes. vaWari cecxlTan dajda, fexebi cecxls miuficxa.

_ oh, xelebi dameRala, gadavagdeb dolabso! _ uCurCula Zmebs

qulbaim.

_ nu gadaagdeb, Cven daviWerTo! _ SeeSindaT Zmebs.

_ qva me wamoviRe da meve gadavagdebo, _ upasuxa qulbaim da

dolabs xeli uSva. qva vaWars daeca TavSi, qvabi gadabrunda da na-

perwklebi zeviT acvivda.

_ alahma Cveni codvebisTvis qvebi dagviSinao! _ daiyvires

vaWris msaxurebma da aqeT-iqiT gaifantnen. koconTan mxolod

mokluli vaWari darCa.

Zmebma cota xans moicades, mere xidan Camovidnen da ufrosma Tqva:

_ qulbai rom ar yofiliyo, albaT, sicocxles gamovesalme-

bodiT. axla ki aRar movcildebiT qulbaiso!

Zmebma aiRes vaWris mTeli qoneba, Sin dabrundnen, colebi

SeirTes. axla erTi qvabidan Wamen da erT ezoSi cxovroben.

muzairis kurdRlebi

erTxel vinme muzairma Tqva:

_ guSin, tyidan rom vbrundebodi, erTi buCqis Ziras asi kur-

dReli davinaxeo.

_ daujerebelia! _ Tqva misma amxanagma.

_ asi Tu ara, ormocdaaTi mainc iqnebodao.

_ kargi erTi, muzair, vis unaxavs erTi buCqis Ziras ormocdaaTi

kurdReli?

_ ormocdaaTi Tu ara, aTi mainc xom iqneboda? _ gajiutda muzairi.

_ ra unda aT kurdRels erTi buCqis Ziras, tyeSi sxva adgili ve-

Rar naxes?

_ RmerTmani, namdvilad davinaxe! magram ra vici, iqneb aTic ar

iyo, ar damiTvlia. yovel SemTxvevaSi, xuTi mainc iqneboda.

_ arc xuTi iqneboda.

_ rogor ara, iyo, TviTon davinaxe erT-erTi!

_ ara mgonia, erTi mainc genaxa.

_ RmerTmani, buCqis Ziras raRac faCuni namdvilad ismoda!

Page 167: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

332 333

ismailis Zroxa

iyo da ara iyo ra, iyo erTi Raribi glexi. iseTi Raribi iyo, rom

Tavisi erTaderTi ZroxisaTvis erTi mtkaveli saZovaric ki ar

gaaCnda. mTel miwas mdidrebi epatronebodnen.

bevrs fiqrobda ismaili, eZebda gamosavals da bolos moifiqra:

Tavis Zroxas fexebze fexsacmelebi wamoacva, kudTan Tofra dah-

kida da gauSva mdidris yanaSi. moZebna Zroxam Semodgomis saukeTe-

so naTesi da mTeli dRe Zovda. pirwmindad gadaZova yana.

movida saRamos yanis patroni da ras xedavs! yana Zirfesvianad

gadaZovilia. nawveralic ki ar darCenila, magram sakvirveli is

aris, rom arsad aris saqonlis navali, arc nakeli. mxolod adamia-

nis fexsacmlis nakvalevi Cans.

gaocebuli da SeZrwunebuli patroni daudarajda da meore dRes

daiWira ucnauri Zroxa. jer SeSinda, mere ki icno ismailis Zroxa.

waiyvana, miiyvana soflis moedanze da xalxi Seyara, raTa ismaili

Seercxvina. mogrovda mTeli sofeli, movida ismailic. Tavisi

Zroxa rom dainaxa, mixvda, raSic iyo saqme da Zroxas Seutia:

_ oi, oi! ratom ar gesmis Cemi sityva? me sad gagzavne da Sen sad

wasulxar?!

_ rogor Tu ar esmis Seni sityva? sad gagzavne? _ hkiTxa yanis

patronma.

_ sad gavgzavne da _ meCeTSi. xaliCebi rom ar daesvara, fexsac-

melebi Cavacvi da kudTan Tofrac davkide.

moedanze TavSeyrilma xalxma Tqva:

_ raki Zroxa meCeTSi gaugzavnia, jejilis gafuWeba unda

vapatioTo.

asec moiqcnen.

mugeeli da kubaCeli

Sexvdnen erTmaneTs mugeeli da kubaCeli. Cveulebisamebr, moi-

kiTxes erTmaneTi:

_ ra aris axali mugeSi? _ ekiTxeba kubaCeli.

_ erTma mugeelma Tavis bostanSi stafilo daTesa. imxela gai-

zarda, rom mTeli bostani daiWira. axla Seyrila sofeli da mis

amoTxras cdilobs.

_ TqvenSi raRa ambavia? _ hkiTxa axla mugeelma.

_ CvenSi yvela ostati gaerTianda da Tqveni stafilos mosaxar-

Sad qvabs akeTeben. qvabi namdvilad stafilos Sesaferi iqneba _

roca erTi ostati qvabis erT mxares muSaobs, misi CaquCis kakuni

qvabis meore mxareze momuSavemde ver aRwevs.

rogor Wamdnen yurZens

ori mTieli ijda da yurZniT pirs itkbarunebda. erTi TiTo mar-

cvals aclida mtevans da auCqareblad Wamda. meore ki, faTafuTiT,

muWebiT itenida yurZens pirSi.

pirveli brazobda, magram veraferi eTqva, erideboda, ar ifi-

qros, menanebao.

bolos veRar moiTmina:

_ xils TiTo-TiTod Wamen.

_ vici, TiTo-TiTod atams Wamen, _ upasuxa meorem da Wama ganagrZo.

scadeT da damacdenineT

erTi mTieli kaci sul qurdobda. yoveli marjve qurdobis Sem-

deg safixvnoze dajdeboda, yvelas uyveboda Tavis `gmirobaze~.

maSin dazaralebuli modioda masTan da ukan mihqonda naqurdali.

erTxel uTxres:

_ an Tavi daanebe qurdobas da icxovre ise, rogorc cxovroben

sxvebi, anda, radgan ukve qurdi xar, nu gviambob Sens qurdobazeo.

_ Tqven ggoniaT yvelafers giambobT xolme? aba, axla scadeT,

Tu erTi sityva damacdeninoT imaze, rac guSin movipare da Cilqi

papas boselSi davmale, _ upasuxa qurdma.

Page 168: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

334 335

xunZuri zRaprebi

mzisa da mTvaris asuli

erT sofelSi cxovrobda erTi moxuci kaci, romelsac saxelad

isxaki erqva. hyavda sami vaJi. ufross hajibeqiri erqva, SuaTanas _

mahamedi, umcross _ solmani.

isxaki yovel wels Tesavda fetvs, magram fetvi rom Semovidoda

da mama da vaJebi ityodnen, xval an zeg fetvi aviRoTo, RamiT vi-

Rac iparavda maT mosavals da diliT carieli mindori xvdebodaT.

vera da ver gaiges, vin iyo maTi damaqcevari.

erTxelac fetvi rom Semovida, isxakma ufros vaJs uTxra:

_ hajibeqir, wadi da fetvis yanas amaRam uyaraule, Torem am

welsac cariel-tariels dagvsvameno.

wavida ufrosi vaJi sayaraulod, aba, ras izamda!

yanasTan misuli hajibeqiri wamowva da cota xanSi Rrmad CaeZina.

gaTenda da rom gaixeda, pirkata eca! sadRaa fetvi! misi nasaxic

arsad iyo.

meore wels fetvis sayaraulod mahamedi wavida, magram masac,

rogorc Tavis Zmas, hajibeqirs, CaeZina. RamiT viRaceebma fet-

vi kvlav SeWames da vaJma veraferi gaigo, vin iyo maTi mosavlis

qurdi.

sxva gza rom aRar iyo, umcrosma vaJma, solmanma, arafrad rom

aravin agdebda, sTxova mamas:

_ momaval wels me gamiSvi, fetvs me vuyaraulebo.

isxaks mis sityvebze gaecina da uTxra:

_ daikarge, Se cingliano, Sen xom maSinac SiSiT suli gZvreba, de-

daSenis fexebTan roca gZinavs, ra mindvris yaraulad gamodgebio.

movida gazafxuli, fetvi kvlav daTeses. yana rom damwifda, isx-

akma ifiqra: rac aris, aris, modi, am umcros vaJsac gamovcdio. dau-

Zaxa solmans da uTxra:

_ solman, amaRam wadi da naTess uyaraule, namdvili mamakaciviT

moiqeci.

solmans gauxarda. ifiqra:

_ axla ki ukve kaci var, namdvili kaci.

umcrosma vaJma cxenis Zuisgan dawna qamanda, Tan waiRo da wavida.

zis yanis TavSi da yaraulobs. SuaRame rom dadga, xmauri Semoesma.

miixeda da ras xedavs! moqris erTi Wreli kvici da Tan mTeli rema

mohyveba. fetvis yanas rom mouaxlovdnen, rema or rigad gaiyo da

cxenebi lamazad Camwkrivdnen.

kvicma uTxra:

_ Zmebo, es mindori axla ise gadavZovoT, rom carieli miwaRa

darCes, arc ki etyobodes aq rame idga Tu ara, da ara ise, rogorc

wina wlebSi.

solmans xelSi qamandi uWiravs da ayuradebs. kvicma isev daila-

paraka: _ cota xans moicadeT, erTi davaTvaliereb, e mand aravin

iyoso. da mindvrisken daiZra. kvici rogorc ki miuaxlovda Casaf-

rebul solmans, vaJma qamandi esrola. esrola da daiWira kidec.

aqeT eca kvici, iqiT eca, yalyzec Sedga, zurgzec gadatrialda,

ra aRar iRona, ra xerxs ar mimarTa, magram solmani ris solmani

iqneboda, rom kvics daejabna. solmanTan igi ras gaxdeboda. kvici

igudeboda da ucbad dailaparaka:

_ dRemde Cemi momrevi dedamiwis zurgze aravin daiareboda.

gemudarebi, axla gamiSvi da sanacvlod sam karg cxens mogcem da

Tqvens fetvs axlosac aRar mivekarebiTo.

vaJma gauSva. kvici miubrunda da uTxra:

_ axla ki fafaridan erTi Zua gamomaZre da Seinaxe. roca gagi-

Wirdeba, es Zua cecxlze motruse da umal SenTan gavCndebio.

solmanmac gamoaZro fafaridan Zua da jibeSi Caido, wamoiyvana

sami cxeni da dabrunda saxlSi.

raRa Tqma unda, mamamisma didad gaixara. im wels uxvi mosavali

aiRes da ise daabinaves, marcvali ar dahklebiaT. is dRe iyo da is

dRe, maT yanas axlos aravin gahkarebia.

Page 169: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

336 337

gavida xani. erTxelac erTma didebulma Tavisi msaxurebi gag-

zavna cxenebis sayidlad. roca maT solmanis sami cxeni dainaxes,

xvewna dauwyes:

_ oRondac eg cxenebi mogvyide da ramdensac ityvi, imdens gada-

gixdiTo.

dasTanxmda solmani. gadauxades, rac moiTxova, waasxes cxenebi

da wavidnen.

batonma cxenebi rom dainaxa, msaxurebs hkiTxa:

_ sad naxeT, saidan moiyvaneT es cxenebio?

msaxurebma uambes yvelaferi da isic miaswavles, Tu sad cxovrob-

da solmani.

Tavadma miswera solmans:

_ rogorc ki miiReb am werils, idge, ar dajde, ijde, adeqi da

saswrafod CemTan modio.

Sefiqrianda solmani, magram raRas izamda! rogorc ki miiRo

werili, aiRo xurjini da gaudga gzas. gzaSi moagonda cxenis Zua

da jibidan amoiRo. odnav Setrusa Tu ara Zua, qvesknelidan iyo Tu

zesknelidan, gadmoxta Sekazmuli kvici da vaJs win daudga.

aba, swrafad Semajeqi zurgze, dros nuRar davkargavTo, _ uTx-

ra kvicma.

es kvici Turme ubralo kvici ki ara, jadosnuri raSi yofila da

mis danaxvaze vaJma Zlier gaixara.

gaudgnen gzas. cota rom gaiares, xedavs vaJi, gzaze raRac gdia

da ise anaTebs, qveynierebas aciskrovnebs.

_ amas ki aviRebo, _ gaifiqra solmanma.

raSma uTxra:

_ ar Secde da TiTi ar daakaro. eg arwivis bumbulia da ar aiRo,

Torem kargs arafers mogitanso.

sulwasulma vaJma ar mousmina, saswrafod dastaca xeli bumbuls

da gulis jibeSi Caido. bumbulma iqauroba gaanaTa.

solmanma raSi sajiniboSi Seiyvana, TviTon ki Tavads eaxla.

Tavadi didi pativiT Sexvda stumars da vaJic karga xans darCa

masTan. msaxurebma ifiqres:

_ rogorc Cans, es Cveni stumari Tavads gamorCeulad uyvars

da raime unda viRonoT, rom Tavidan moviciloTo. mividnen

didebulTan da uTxres:

_ is, rac jibeSi udevs solmans, Seni unda iyos, eg magis Rirsi

ar aris. Tu solmans uyvarxar, ratom ar gaZlevs am bumbuls? eg

mxolod Seni sakadrisiao.

Tavadma daibara solmani da uTxra:

_ gulis jibeSi rom gidevs, eg bumbuli Sen rad ginda, me mo-

mecio.

vaJs sityvac ar uTqvams, ise gadasca Tavads bumbuli.

gavida cota xani da msaxurebi kvlav aivsnen SuriT, kvlav moax-

senes Tavads:

_ didebulo batono, Tu Sen marTla uyvarxar solmans da marT-

la pativs gcems, ratom im arwivs ar moggvris, romelsac eg bumbu-

li gamosZvrao?

Tavadma isev daibara solmani da daavala:

_ axlave wadi da momgvare is arwivi, romlis bumbulic maCuqeo.

daRonda vaJi, magram ras izamda! TavCaqindruli dabrunda Tavis

raSTan.

raSma hkiTxa:

_ ra dagemarTa, ratoma xar ase mowyenilio?

solmanma yvelaferi dawvrilebiT uambo.

raSma uTxra:

_ xom gagafrTxile, ar aiRo eg bumbuli, xeirs ar dagayris-meT-

qi, ar momismine da xom naxe, jer sada xar!

mere ki vaJi daariga:

_ wadi axla TavadTan da uTxari: _ me mogiyvan im arwivs, mxolod

erTi pirobiT, ubrZane da Svidi gzis gasayarTan ormo gaTxaron

Senma msaxurebma-Tqo. irgvliv ki dayaron yvela saxis marcvleu-

li, rac ki dedamiwis zurgze arsebobs.

_ marcvals rom dayrian, rac ki dedamiwis zurgze frinvelia,

iq mofrindeba. mofreniT ki mofrindebian, magram Wamas ar daiwy-

eben, sanam is arwivi ar gamoCndeba. is mofrindeba Tu ara, irgvliv

yvelafers gaanaTebs. misi frTebis Sxuilisagan ki didi qarbor-

bala amovardeba. Sen nu SeSindebi, ormoSi Caimale da rogorc ki

mogiaxlovdeba, stace xeli. mere ki saswrafod Cemken gamoiqeci da

zurgze momevle. frinvelebi dainaxaven Tu ara, rom arwivi daiWi-

Page 170: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

338 339

re, yvela mxridan dagiwyeben kortnasa da frTebis xaTquns, magram

ar Secde da arwivi ar gauSvao, _ gaafrTxila raSma vaJi.

solmans gauxarda. wavida TavadTan da yvelaferi ise moaxsena,

rogorc raSma daariga.

saswrafod gagzavna Tavadma msaxurebi da Svidi gzis gasayar-

Tan ormo amoaTxrevina. rac ki marcvleuli iSoveboda dedamiwis

zurgze, mis irgvliv mimoabnevina.

Sejda vaJi Tavis raSze da gaudga gzas. mivida Svidi gzis gasayar-

Tan. gadamala raSi, TviTon ormoSi Caxta da arwivs dauwyo cda.

elodeba vaJi arwivs da ucbad saSineli Sxuili Semoesma. gaixeda

da ras xedavs! uzarmazari frinveli mofrinavs da garSemo iseTi

ambavia atexili, kaci ifiqrebs, ca da miwa erTad iZvriso.

es swored is arwivi iyo, romelsac vaJi eloda. rogorc ki is ar-

wivi miwaze daeSva, frinvelebma marcvlebis kenkva daiwyes. sol-

mansac meti ra undoda! amoxta ormodan, staca xeli arwivs da raSi-

sken gaeqana. frinvelebma miatoves sakenki da gamoedevnen solmans,

magram raRas daeweodnen! vaJi umal moevlo zurgze raSs ise, rom

arwivisaTvis xeli ar SeuSvia.

qariviT miqroda raSi da vaJi Tvalis daxamxamebaSi miiyvana sa-

saxleSi. solmanma raSi sajiniboSi Seagdo, TviTon ki mivida Tavad-

Tan da arwivi mihgvara.

msaxurebma es rom dainaxes, nirwamxdrebma cxvirebi kvlav Ca-

mouSves:

_ kidev gadagvirCa cocxali da ra vqnaT, axla raRa viRonoTo!

gamoxda cota xani da SuriT gaberili msaxurebi kvlav mividnen

TavadTan da uTxres:

_ cxra zRvasa da cxra mTas iqiT erTi didi wyalia. im wyalSi

erTi erkemalia, romelsac oqros duma aqvs. Tu Sens solmans ase

Zalian uyvarxar, ratom im erkemlis dumas ar mogitanso?

daibara Tavadma vaJi da uTxra:

_ cxra zRvasa da cxra mTas iqiT erTi didi wyalia. im wyalSi er-

kemalia. im erkemals oqros duma aqvs. wadi axlave da im erkemlis

duma momitaneo!

daRonda solmani, magram ras izamda! mivida TavCaqindruli isev

Tavis raSTan.

_ ra iyo, ra dagmarTiao? _ hkiTxa raSma.

_ raRa ra dammarTiao, _ miugo vaJma da daRonebulma yvelafe-

ri uambo.

_ eg araferio, _ uTxra raSma, _ magas eSveleba, oRond rogorc

getyvi, yvelaferi ise gaakeTeo.

_ im erkemals Tavis sicocxleSi marili ar uWamia da yoveldRe,

SuadRisas, wylidan amodis marilis saZebnelad. Tu Cven amosasv-

lelTan marils davuyriT, is imwuTasve imas ecema da lokvas dau-

wyebs. marilnaWams wyalic maleve moswyurdeba. saswrafod mibrun-

deba da pirgamSrali wyals xarbad daewafeba. is zurgiT Cvensken

idgeba, Senc dro ixelTe, gaiZre Seni xanjali da duma CamoaTale.

mere ki swrafad mobrundi da zurgze momevle. icode, wamic ar da-

kargo, Torem Tu daaxaneb da cxvari Cvensken mobrunebas moaswrebs,

orive daviRupebiT da veRaravin gviSvelis dedamiwis zurgzeo! _

gaafrTxila raSma vaJi.

_ raki asea saqme, midi TavadTan da uTxari, momeci Tormeti

fuTi marili da im erkemlis dumas mogitan-Tqo, _ daumata raSma.

solmanma es uTxra Tu ara, Tavadma maSinve daavala msaxurebs da

maTac, gaxarebulebma, axla ki movicilebT amas Tavidano, swrafad-

ve mourbenines Tormeti fuTi marili.

vaJma gadahkida marili raSs, TviTonac zed moaxta da gaudga

gzas.

cxra zRva gadaiara, cxra mTa gadaiara da miadga im wyals, sad-

ac erkemali cxovrobda. vaJma blomad dayara marili erkemlis

amosasvlelTan. TviTon xanjali moimarjva, erT qvas amoefara da

daiwyo lodini.

cota xanSi erkemalic amovida wylidan. marili rom dainaxa, xar-

bad dauwyo lokva. lokavs da lokavs, lokavs da lokavs! marilma ma-

leve moawyura wyali. mibrunda erkemali da wyals xarbad daewafa.

vaJsac meti ra undoda! gamoZvra samalavidan, eca erkemals da Ta-

visi basri xanjlis erTi dakvriT duma CamoaTala. mere ki, rogorc

raSma daariga, Tvalis daxamxamebaSi moevlo zurgze.

raSi ise mofrinavda, erTi kviris savals erT dReSi gadioda da

ase uvneblad moaRwies sasaxleSi.

Sevida vaJi TavadTan da miarTva erkemlis oqros duma. msaxureb-

Page 171: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

340 341

ma es rom dainaxes, elda ecaT:

_ isev cocxali dabrunda, axla raRa vqnaT, rogor moviSoroT

Tavidano!

bevri ifiqres Tu cota, isev mividnen TavadTan da uTxres:

_ Tu Seni solmani aseTi sanaqebo vaJkacia, aba wavides da ori

wylis SesarTavTan, uRran, gauval buCqnarSi erTma ZaRlma ori

lekvi rom dayara, erT-erTi moggvaroso.

ufro metad daRonda vaJi, isev raSTan mivida da Tavisi gasaWiri

uambo.

_ wadi da Tavads Tormeti arSini TeTri da Tormeti arSini Savi

naWeri gamoarTvio, _ uTxra raSma.

uRran tyeSi, gauval buCqebTan rom mivalT, daiZaxe: _ es Sen

saCoxed da es Sen saaxaluxed-Tqo! mere dakide naWrebi buCqebze da

mihyevi am naWrebs, migiyvans im lekvebTan, stace erT-erT maTgans

xeli, zurgze momevle da mere me vicio.

solmani mivida TavadTan. gamoarTva TeTri da Savi naWrebi,

moajda raSs da gaudga gzas. daTqmul adgils rom miaRwies, ise

moiqca, rogorc raSma daariga, dastaca xeli lekvs, moevlo raSs

zurgze da Tvalis daxamxamebaSi sasaxleSi gaCnda. eaxla Tavads da

lekvic miarTva.

_ es rogor ver unda moviSoroT Tavidano! _ sibraziT lamis

cecxli waekidaT borot msaxurebs.

ifiqres, ifiqres da moifiqres: _ axla ki iseT adgilas gavgza-

vniT, iqidan cocxali veRar moaRwevso.

mividnen da TavianT batons moaxsenes:

_ Cveno mwyalobelo, amdeni xania Seni dacolSvilebis droa

da dedamiwis zurgze Seni Sesaferi qali ar gamoCenila. erT

did okeaneSi cxovrobs erTi gveleSapi, romlis mucelSic mzi-

sa da mTvaris mzeTunaxavi qaliSvili zis. ai, is aris mxolod

Seni colobis Rirsi. gagzavne solmani da moggvaros is mzeTu-

naxavio.

mouTmenlobisagan acmukebuli Tavadi sixaruliT fexze aRar

iyo. saswrafod ixmo solmani da ubrZana:

_ erT did okeaneSi gveleSapi binadrobs. mis mucelSi mzisa

da mTvaris mzeTunaxavi qali zis. wadi da axlave momgvare, Torem

cocxali ver gadamirCebi, Tavs wagaclio!

_ axla ki namdvilad dadga Cemi aRsasrulis dReo, _ Cahkida

Tavi daRonebulma vaJma.

sasowarkveTilebisagan Ronemixdili mivida raSTan, romelic

qeris WamaSi iyo garTuli:

_ ra dagemarTa, ra Tav-piri Camogtiris, saxelovano vaJkaco?

_ hkiTxa raSma vaJs.

_ raRa ra damemarTao, _ miugo vaJma da yvelaferi dawvrile-

biT uambo.

_ wadi im Sens TavadTan da qalis Casacmel-dasaxuri, mosarTav-

mosakazmi, ferumarili Tu sunamo, yvelaferi gamoarTvi. gagza-

vnos msaxurebi, im okeanis napiras duqani daadgmevinos da Sig es

yvelaferi daalagebinoso, _ uTxra raSma.

_ yoveldRe, SuadRisiT gveleSapi wylis napirTan mova da ori

saaTiT Tavs amoyofs. Tavs rom amoyofs wylidan, saSinlad acivde-

ba. piridan mzisa da mTvaris asuli gadmova, duqanSi Seva da misi

TvalierebiT gaerToba. mis danaxvaze Sen ruli mogereva, magram

ar CaiZino, Torem asuli mxolod or saaTs gaCerdeba napirze. mere

isev CauZvreba gveleSaps xaxaSi da gauCinardeba.

Tavadma wamsve Seusrula solmans Txovna da im okeanis napirze

msaxurebs duqani gaamarTvina.

solmani moajda Tavis raSs, mivida duqanTan, damala raSi da

elodeba, rodis mova mzisa da mTvaris asuli.

am lodinSi vaJs ise Rrmad CaeZina, rom sam dResa da Rames ar gah-

RviZebia.

mivida raSi da gamoaRviZa.

_ axla ra dros Zilia. saswrafod gamomaZre fafaridan Zua, Caide

quTuToSi. ruli rom mogekideba da wamwami uneburad dagexuWeba,

Zua TvalSi Segesoba, getkineba da aRar CageZinebao.

vaJs WkuaSi daujda raSis rCeva da asec moiqca.

meore dRes SuadRisas isev mivida mzisa da mTvaris asuli duqan-

Tan. is iseTive lamazi iyo, rogoric misi saxeli. gaerTo qalwuli

sunamoebis TvalierebaSi. vaJmac dro ixelTa, staca xeli, moevlo

raSs zurgze da mihgvara Tavads.

Tavadi sixaruliT fexze aRar iyo. maSinve moiwadina daqorwine-

Page 172: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

342 343

ba, magram qalma SeaCera:

_ sanam Cems skivrs ar momitanT, romelic im gveleSapis mucelSi

damrCa, manam me ver mogTxovdebio.

isev daibara Tavadma solmani da ubrZana:

_ wadi da saswrafod momitane is skivri, im gveleSapis mucelSi

rom devs, Torem am wuTas Tavs wagaZrobo.

roca solmanma raSs uambo es yvelaferi, man uTxra:

_ eg yvelaferi advilia, Tu Sen ar SeSindebi. gveleSaps xaxa jer isev

dafCenili aqvs, is mzisa da mTvaris asuls elodeba. aba, Sen ici da Sen-

ma vaJkacobam, imwamsve unda CauZvre xaxaSi, is maSinve wyalSi Securavs.

meore dRes isev gamova napirTan. aiRe is skivri da amoZverio.

Seajda solmani raSs da gaudga gzas. male miadga im okeanes, sad-

ac gveleSapi budobda. xaxadafCenili gveleSapi imave adgilze iwva

gaunZrevlad. vaJi daemSvidoba raSs da CauZvra xaxaSi gveleSaps,

romelmac maSinve wyalSi Sescura. meore dRes vaJi skivriT xelSi

eaxla Tavads.

raki solmani dabrunda da skivric moitana, Tavadma gadawyvita

daqorwinebuliyo. qalma axlac civi uari ganacxada:

_ mze da mTvare Cemi mSoblebi arian. jer erTi, maT aucileblad

unda SevatyobinoT, meorec, Cemi oqros beWedi unda wamoviRoT

iqidano.

vaJma axla es davaleba miiRo da isev raSTan mivida Wkuis sakiTxavad:

_ ra vqna, rogor moviqceo.

_ aq ki me uZluri var, veraferSi dagexmarebio, _ uTxra raSma

vaJs, _ erT rCevas ki mogcem: me migiyvan erTi zRvis napiras. zRva-

ze erTi Tevzi dagxvdeba wyalze xidad gadebuli; erT napirze Tavi

aqvs, meore napirze _ bolo. masze gavla ar SeiZleba, magram Sen ise

moiqeci, rogorc getyvi. yvelaferze daeTanxme, mxolod arafer-

ze pasuxi ar gasce, sanam ar mobrundebio. ivli, ivli da Segxvdebian

moCxubari zafxuli da zamTari. maTac yvelaferSi daeTanxme, mxo-

lod dabrunebisas uTxari pasuxio.

_ uSenod ra meSvelebao, _ uTxra vaJma raSs. mere ki moajda

zurgze da gaudga gzas.

bevri iara Tu cota iara, vaJi mivida zRvis piras. aq ki gadaex-

via raSs, gadakocna, gamoemSvidoba da gauSva. TviTon ki mivida

Page 173: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

345

TevzTan da uTxra:

_ Tevzo, Sens gaxarebas, gadamatare meore napirzeo.

Tevzma uari stkica.

vaJi ar moeSva da maSin Tevzma uTxra:

_ gagiSveb, mxolod im pirobiT, rom mzesa da mTvares hkiTxo, ki-

dev didxans unda viyo aq xidad gadebulio?

vaJi Sehpirda, rom pasuxs moutanda da Tevzmac gauSva.

iara, iara da axla moCxubar zafxulsa da zamTars gadaeyara.

vaJi miesalma da miuaxlovda.

_ Cvens Soris gagatarebT im SemTxvevaSi, Tu mzesa da mTva-

res hkiTxav, ase gauTaveblad rodemde unda viomoT Cven erT-

maneTSi?

vaJi amaTac dahpirda, rom pasuxs moutanda da gza ganagrZo.

bevri iara Tu cota iara, solmani mivida mTvaresTan. mze am dros

saxlSi ar iyo da mTvarem vaJs uTxra:

_ Cemi qmari _ mze saxlSi ar aris. rom mova, uTuod gadagyla-

pavs. ra giyo, sad gadagmalo?

solmanma gadasca qalis danabarebi da mTvarem Zalian gaixara.

vaJs sakadrisad gaumaspinZlda da mzis mosvlis dro rom dadga,

skivrSi damala. Semovida Tu ara mze, xmamaRla daiZaxa:

_ visi suni mcemso?

_ aravisi sunic ar ariso, _ daawynara mTvarem.

cota xanSi ki mTvarem uambo Tavisi asulis Sesaxeb yvelaferi,

rac icoda. Semdeg hkiTxa:

_ rom gaCveno is, vinc Cveni asuli naxa da vinc misi ambebi miambo,

sityva momeci, rom arafers dauSavebo.

_ sityvas gaZlev, rom arafers davuSaveb da sakuTar Svilad mi-

viRebo, _ Sehpirda mze.

maSin mibrunda mTvare, gaxsna skivri, iqidan amoiyvana vaJi da

mzesTan miiyvana. mzeca da mTvarec Tavs evlebodnen vaJs, civ

niavs ar akarebdnen. vaJi maTTan erT kviras gaCerda. Semdeg mis-

ces oqros beWedi da gamoemSvidobnen. wamosvlis win vaJma Tev-

zisa da zamTar-zafxulis danabarebi hkiTxa.

_zamTar-zafxulic marad CxubSi iqnebian da Tevzic yovelTvis

xidi iqnebao, _ upasuxes vaJs.

mzisa da mTvaris asuli

Page 174: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

346 347

gamobrunda vaJi da moaRwia im adgilamde, sadac zamTar-

zafxuli daobda.

_ ar gagatarebT, sanam ar gvetyvi, mzem da mTvarem Cvens kiTxva-

ze ra gipasuxao.

_ gamatareT da getyviTo, _ aRuTqva vaJma.

maSin gaatares vaJi.

_ Tqven Tqveni sicocxlis ganmavlobaSi mag brZolaSi iqnebiTo,

_ gadasca maTi danabarebi vaJma da gza ganagrZo.

iara, iara da mivida TevzTan. Tevzi ar atarebda. vaJma uTxra, ga-

damatare da getyvi Sens kiTxvaze ra pasuxic gamceso.

Tevzma gadaatara.

_ Sen mTeli sicocxlis ganmavlobaSi mase iqnebio, _ uTxra

danabarebi vaJma.

monaxa Tavisi raSi, moajda zurgze, mivida sasaxleSi da miarTva

beWedi Tavads.

moTminebadakargulma Tavadma brZana, saswrafod eqorwinaT.

_ me ar vambob, rom ar miyvars Tavadi, magram me mzisa da mTvaris

asuli var, mTeli sicocxle wyalSi vcxovrobdi. avaduRoT rZe,

Sig Caxtes Tavadi, ibanaos da rom amova, maSin viqorwinoTo.

Tavads sxva ra gza hqonda, daTanxmda, mxolod im pirobiT, rom

jer solmani ganbaniliyo am aduRebul rZeSi.

roca vaJi aduRebul rZeSi sabanaod mihyavdaT, asulma xelSi be-

Wedi Caudo da uTxra:

_ aha, es beWedi da nuravis daanaxveb. qvabTan rom mixval, jer es

beWedi Caagde Sig da mere Sen Caxtio.

vaJic ase moiqca. jer beWedi Caagdo da mere TviTonac Sig Caxta,

ibanava da amovida.

amis Semdeg Tavadi Caxta aduRebul rZeSi. Caxta da Tqvens mters,

rac imas daemarTa! Sig Caifufqa. aba ra mouvidoda!

Tavadma is miiRo, rac daimsaxura.

gamovida mzisa da mTvaris asuli da Tqva:

_ me aq momiyvana solmanma. dReidan swored is iqneba Cemi qmari

da Tqveni Tavadio.

mzisa da mTvaris asuli da solmani didxans bednierad da mxiaru-

lad cxovrobdnen.

mefis mejinibe lukmani

iyo da ara iyo ra, iyo erTi xelmwife. hyavda erTi mejinibe, ro-

melsac lukmani erqva. es mejinibe Seuyvarda xelmwifis asuls. im-

deni qna, imdeni, rom, gaseirnebis dros mxlebelTa amalaSi luk-

manic moaxvedra. qalaqis ganapira baRSi ise miimalebodnen xolme,

rom veravin xedavda. ro gorc ki baRs miuaxlovdebodnen, mefis

asuli etyoda msaxurebs:

_SegiZliaT, sadac gindaT, waxvideT. me ki cota xans davtkbebi

am simSvenieriTo.

ase meordeboda yoveldRe, qalTan mxolod lukmani rCeboda.

erTxelac erTi mxlebeli daeWvda da Cumad dauwyo TvalTvali.

roca maTi siyvarulis ambavi Seityo, yvelaferi xelmwifes Caukak-

la. ganrisxebulma xelmwifem gadawyvita, lukmani jalaTisaTvis

gadaeca, rom Tavi moekveTaT.

mefis asulma imwamsve acnoba lukmans mamis gadawyvetileba.

lukmansac sxva ra gza hqonda, TavisaTvis unda eSvela da im qalaqi-

dan gadaixvewa.

mirbis lukmani ukanmiuxedavad, mirbis, mirbis da ucbad ukan mi-

ixeda. miixeda da ras xedavs! mefis mTeli laSqari dasdevnebia da

ha, sadac aris, unda daewion. aRar icis vaJma, ra qnas! ucbad axlo-

maxlo erTi Wa SeniSna. bevri aRar ufiqria, iskupa da Sig Caxta. zis

WaSi SimSilisa da sicivisagan axavxavebuli. karga rom SeRamda, amo-

bobRda Widan da isev mokurcxla. bevri irbina Tu cota, mivida erTi

wylis napiras. dainaxa, wyalSi erTi Zveli navi tivtivebs. Cajda navSi

da Secura wyalSi. karga rom ijera guli, gadawyvita napirze gamoe-

cura, magram bedi ar ginda? mTeli napiri isarmomarjvebuli mefis

meomrebiT iyo savse. sadRa gamocuravda! ganagrZo gza.

karga xans icura lukmanma da bolos misi navi miadga napirs. ga-

davida damSeuli, iqneb sasmel-saWmeli rame viSovoo da ras xe-

davs! iqauroba Sxamiani gvelebiT aris savse da sisiniT miiweven

misken, rom gadaylapon! raRas izamda, Caxta isev Tavis Zvel navSi

da gza ganagrZo. miaRwia erT tyes. gadawyvita, aq mainc daesvena.

avida erT xeze da Rrmad CaeZina. amdeni xnis daRlil-daqanculsa

da uWmel-usmels CaeZineboda, aba ra iqneboda! rom gaeRviZa, gao-

Page 175: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

348 349

cebisagan piri daaRo; rac dedamiwis zurgze maimuni iyo, mis irgv-

liv Semokrebiliyo da erTi yayan-wripini gahqondaT. rom dainaxes,

kacma gaiRviZao, zogi zurgze moaxta, zogi fexze Camoekonwiala,

zogi cxvirzec ki waepotina da mokled rom vTqvaT, ar amoasunTqes!

Camocvivda da Camocvivda xidan nayofi, Camocvivda da Camocvivda.

eca damSeuli Cveni lukmani am xils da sulmouTqmelad Wams. mai-

munebma rom Seatyves, vaJs Sia, gacvivdnen da axla sxva nugbar-

nugbari xili mourbenines. es saWmeli ras eyofoda mTeli amdeni

xnis damSeul lukmans, mis cariel stomaqs es iseve ver amoavseb-

da, rogorc wveTi wyali Zirgavardnil kasrs, magram cota mainc

moRonierda.

maimunebma lukmani TavianT mefes mihgvares. es mefe Wkviani iyo,

rom naxa vaJi aseT dReSi, moatanina msaxurebs saWmel-sasmeli da ram-

denime dRe lukmans imdeni aWama da asva, ramdenic moenebeboda. ase

rom, lukmani ramdenime dRis ganmavlobaSi mxolod Wamda, isvenebda

da eZina. ase gagrZelda manam, sanam mTlianad ar moRonierda.

maimunebis qveyanaSi am dros omi iyo gaCaRebuli. ori tomi mai-

munebisa samkvdro-sasicocxlod iyo gadakidebuli. maimunebis

mefem gadawyvita, lukmanisTvis daeTmo Tavisi adgili da is gae-

mefebina. yvela daeTanxma, radgan adamianis momrevi dedamiwis

zurgze aravin egulebodaT da is maT mtersac gaanadgurebda.

undoda Tu ar undoda, lukmanic daTanxmda. sxva ra gza hqonda,

maT xelSi iyo!

lukmani gamefda Tu ara, Sekriba maimunebi, Seqmna maTgan meomar-

Ta razmebi, SeaiaraRa, Cauyena TavSi ufro gamocdili maimunebi da

gauyena gzas mtris banakisaken. misi maimunebi isrodnen tyviebs,

isrebs da angrevdnen cixesimagreebs. bevri daxoces, bevric tyved

wamoasxes da gamarjvebulebi dabrundnen Sin.

gadis xani da lukmans kvlav sdarajoben maimunebi, rom arsad

gaiqces, ar wavides. gulSeRonebulma lukmanma aRar icis, ra gzas

daadges.

erTxelac, seirnobis dros, mcvels uTxra, rom iqve buCqebSi

unda gadasuliyo mosasaqmeblad. sinamdvileSi ki gzas gaudga. rom

darwmunda, maimunebi raRaciT garTuliyvnen da aravin misdevda,

rac Zali da Rone hqonda mokurcxla. ise garboda, rom mTa iyo Tu

veli ar dagidevdaT, zed gadaevlo tye-vels da erT steps miadga.

ukve SuadRe iyo, magram ar Seusvenia, isev mTeli Rame irbina.

dilaadrian Semoesma mamlis yivili. gaixara lukmanma, aq namd-

vilad adamianebi iqnebiano da mihyva am mamlis xmas. bevri iara Tu

cota, saRamos, roca mze Cavida, miadga erT Zvel koSks. es iyo Sah-

abasis koSki. vaJma Rame iq gaaTia da diliT isev gzas gaudga. mivida

erT qalaqSi. xedavs, am qalaqSi arc erTi cxeni Sekazmuli ar aris,

yvela ubeloa! gaukvirda lukmans. aba rogor ar gaukvirdeboda,

TviTon xom mejinibe iyo da cxenis Sekazmvis meti ra icoda!

dainteresda da erT-erT gamvlels hkiTxa:

_ Tqvens qveyanaSi cxens ratom ar kazmaveno?

Turme aq cxenis Sekazmva ra iyo, aravin icoda!

iyida maSin lukmanma tyavi. gamoWra misgan uzangebi, gaakeTa tax-

ta da miarTva im qveynis mefes. mefem rom dainaxa, gaukvirda:

_ es ra ariso?_ hkiTxa lukmans.

_ es unagiria, _ uTxra lukmanma, amiTi namdvili mxedari cxenze

ufro moxerxebulad jdeba.

marTlac Sejda mefe Sekazmul cxenze da moewona. gauxsna luk-

mans saxelosno da yvela cxenosnisTvis gaakeTebina unagiri. mefe

mixvda, rom lukmani Zalian Wkviani iyo da veziroba uboZa. Sem-

deg ki Tavisi ulamazesi asulic miaTxova da lukmanmac iq daiwyo

cxovreba.

gavida xani. erTxelac xelmwifis erTi veziri gardaicvala da

dakrZalvis dRes xedavs lukmani, rom micvalebulTan erTad akl-

damisken mihyavT misi coli, romelsac xelSi uWiravs wyliT savse

WurWeli da sufraSi gaxveuli puri.

vaJma gaocebisagan piri daaRo.

_ es ra xdeba? gana SeiZleba cocxali adamianis damarxva?

_ es wesi Cven egviptelebma gvaswavles. erT-.erTi meuRle Tu

gardaicvala, mas akldamaSi meoresac vayolebTo, _ upasuxes gao-

cebul lukmans.

aman lukmani ise aaforiaqa, dRe da Rame ar eZina! rogor, lukma-

nis cols rom rame daemarTos, isic Tan unda Caayolon!

ise agixdeT yvelaferi, rogorc lukmans es auxda!

male lukmanis coli avad gaxda. Cawva loginSi da suls Rafavs.

Page 176: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

350 351

lukmanma gadawyvita, gaqceuliyo. dRes, xval, dRes, xval da amaso-

baSi misma colma suli ufals miabara kidec.

dadga wesis aRsrulebis dRec. moutanes lukmans wyliT savse

WurWeli da sufraSi gaxveuli puri.

_ sad migyavarTo? _ hkiTxa vaJma.

_ dasamarxado! _ upasuxes maT.

ukve gviani iyo, sadRa gaeqceoda vaJi maT da xvewna dauwyo:

_ Zmebo, nu izamT magas, me xom sxva qveynidana var da CemTvis eg

wesi ucxoa.

_ raki Sen Cveni qveynis qaliSvilze daqorwindi, es wesi Senc

gexebao da unda daemorCilo yvela im wess, romelic Cvens qveyana-

Siao, _ auxsnes lukmans.

ramdens ar exvewa vaJi, ramdens ar emudara, iyvira kidec, magram

misi xvewna-mudara yurSic aravin SeuSva. Seagdes lukmani micvale-

bul meuRlesTan erTad akldamaSi Tavis wyalTan da purTan erTad

da iq datoves.

yvela rom wavid-wamovida, lukmanma gadawyvita, iqauroba dae-

Tvalierebina. iqiT gaixeda, aqeT gamoixeda, magram yvelgan ukuni

sibnelea da ras dainaxavs, xelebi mxolod micvalebulTa gvamebs

xvdeboda. mivida isev Tavis micvalebul meuRlesTan, aiRo Tavisi

wyali da puri da Seeqca.

ramdeni dRe-Rame iyo im bnel akldamaSi lukmani, vin gaarkvevs,

magram male akldamaSi axali micvalebulebi CauSves TavianTi

cocxali meuRleebiT. lukmanma gadawyvita, radac ar unda dasj-

domoda, iqidan gamoeRwia. moimarjva erTi micvalebulis wvivis

Zvali, daxoca yvela cocxlad Catanebuli da maTi wyali da puri

gamoizoga.

gavida xani da lukmanis bedad am qveyanaSi moxda miwisZvra.

eSvela lukmansac! akldamis qvebi Setokda da mzis mkrTalma

Suqma mis sadgomSic CaaRwia. meti raRa undoda masac. mkvdrebis

ZvlebiT Txara, Txara miwa da samzeoze amovida. amovida Tu ara,

erTi Rrmad CaisunTqa sufTa haeri da ukanmouxedavad mokurcx-

la, rom rac SeiZleba Sors gascloda am qveyanas.

irbina, irbina, xan stepebs gadaevlo, xan mTebs da bolos erT

Zvel koSkTan miaRwia. koSkis garSemo saucxoo baRi iyo gaSenebuli.

mivida axlos koSkTan da daiZaxa:

_ ehei, Zmebo, gamomxedeT!

mis Zaxilze erTi dedaberi gamovida da Sin SeipatiJa.

_ vina xar, ra sulieri xar. ra qarma gadmogagdo aqeT. TiTqos

mzis sxivma gamoanaTao, guli ise gamiTbo Senma danaxvam. ramdeni

xania aq kacis WaWaneba ar minaxavso, _ miegeba moxuci vaJs.

cota xnis Semdeg ki uTxra:

_ ai, Sen es sra-sasaxle, ai, Sen es baRi-baRnari. icxovre, ramden

xansac ginda. Tu moisurveb, aqedan nursadac nu waxval. me deda da

Sen Svili. aq yvelaferi Senia da Sen gekuTvnis. mxolod erTi piro-

ba unda momce. arasodes gaaRo Sua oTaxis kario.

daiwyes erTad tkbilad cxovreba.

gavida xani da biWs ar asvenebs cnobismoyvareoba:

_ netavi ra unda iyos im oTaxSi iseTi, rom dedaberi Sig Sexed-

vis uflebasac ar maZlevso?

bolos gadawyvita:

_ rac aris, aris, Seval da vnaxav, erTi im oTaxSi ra imalebao.

Tqma da qmna erTi iyo. gaxsna kari da Sevida Sig. Sevida da ras

xedavs! oTaxia da oTaxs Weri ara aqvs. oTaxSi erTi mzeTunaxavi ba-

naobs da gverdiT moaxle udgas, romelsac misi tansacmeli ukavia

xelT. qalma Tvali hkida Tu ara vaJs, moisxa jadosnuri mosasxami,

afrinda da msaxurTan erTad gauCinarda. qalis silamaziT monus-

xuli lukmani karga xans gons ver moego. cota rom gamofxizlda,

daketa isev im oTaxis kari da gasaRebi Tavis adgilze dado.

is dRe iyo da is dRe, lukmans mosveneba daekarga. dardisagan

sul miilia.

dedaberi yvelafers mixvda, magram mainc hkiTxa:

_ dRiTidRe ilevi da ilevi, ukve veRarc ki gcnob, ise Seicvale.

miTxari, ra dagmarTia, ra seni Segyriao.

lukmani jer ar gamoutyda dedabers, ver uTxra simarTle.

_icode, ar damimalo, miTxari, Cveni piroba daarRvie da Sua

oTaxis kari gaxsenio? _ hkiTxa moxucma qalma.

vaJi muxlebSi Cauvarda da patieba sTxova:

_ dedaSvilobam, mapatie, cnobiswadils ver vZlieo.

dedakaci simwrisagan muxlebze xelebs ityapunebda da moTqvamda:

Page 177: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

352 353

_ es ra giqnia, es ra dReSi Cagigdia Seni Tavi. is xom eSmakebis

xelmwifis qaliSvilia da Sen dReidan mosvenebas veRar naxav, sanam

imaTTan ar waxval. imaT qveynamdis ki samasi dRe-Ramis savaliao.

_ gemudarebi, dedaSvilobam, raime mirCie, ra gzas davadge, mas-

wavleo, _ Seexvewa vaJi.

_ rac moxda, moxda, _ daamSvida moxucma qalma vaJi, _ imas ve-

Rarafers uSvelio. me mxolod erTi ram vici, is qali aq weliwadSi

erTxel modis mxolod. manamde ki didi xnis lodini dagWirdebao.

me mxolod is SemiZlia giTxra, rodis mofrindebao.

sxva ra gza hqonda, icdis vaJi, icdis da lodinSi suli eleva...

da ai, dadga is dRec, roca is qali unda gamoCeniliyo.

_ amaRam Sedi im oTaxSi da erT kuTxeSi, Tivis qveS daimale.

Rame is qali mofrindeba, gaixdis tansacmels da maSinve daiwyebs

banaobas. Sen unda imarjvo. unda miiparo, is tansacmeli wamoiRo,

skivrSi Caketo da gasaRebi jibeSi Caido. Semdeg midi isev im oTaxSi

da daucade, rodis daamTavrebs banaobas. rom morCeba, tansacmels

dauwyebs Zebnas, Segexveweba, damibrune Cemi tansacmelio. ras aRar

SemogTavazebs sanacvlod, magram Sen arafrisdidebiT ar dasTanx-

mde. yelze rom avgarozi hkidia, imaze daafice, rom Seni coli gax-

deba da mxolod maSin daubrune tansacmeli. daimaxsovre, jados-

nuri mosasxami aRar aCveno, Torem gagifrindebao, _ daariga de-

dobilma vaJi.

vaJic ise moiqca, rogorc dedaberma daariga; daimala oTaxis

kuTxeSi da icdis. SuaRamisas baRSi xeebi aSrialdnen, amovarda qa-

riSxali, irgvliv yurTasmena aRar iyo. es qali mofrinavda sabana-

od! dafrinda Tu ara dedamiwaze, Sevida oTaxSi, gaixada tansacmeli

da daiwyo banaoba. vaJsac meti ra undoda! staca xeli tansacmels

da skivrSi Caketa. mere dabrunda da daiwyo lodini, qali rodis

morCeboda banaobas. qali morCa banaobas da amovida wylidan, unda

Caicvas, magram sadRaa tansacmeli. rogor ar exvewa da emudara vaJs,

tansacmeli daebrunebina, itira kidec, magram vaJma uTxra:

_ Sens avgarozze daifice, rom colad gamomyvebi da mxolod im

SemTxvevaSi dagibrunebo.

qalma Sehfica da vaJmac TiTqmis yvelaferi daubruna, jados-

nuri mosasxamis garda.

karga xans cxovrobdnen tkbilad dedaberi, vaJi da misi coli.

magram qali ris qalia, Tu raime ar ieSmaka da erTxelac, roca

vaJsa da dedabers tkbilad eZinaT, Cumad aipara loginidan, mZin-

are qmars skivris gasaRebi jibidan amoacala, gaaRo skivri, moisxa

jadosnuri mosasxami, afrinda caSi da iqidan eZaxis:

_ lukman, ehei, lukman!

Zaxilze lukmans gaeRviZa. wamovarda, eZebs cols, magram sadRaa!

eca maSinve skivrs. skivri Riaa. kvlav moesma colis xma. mihyva am

xmas, aixeda maRla da xedavs, coli caSia. rogor ar exvewa, rogor

ar emudara, sul cota xniT mainc daSvebuliyo dedamiwaze qali, ma-

gram amaod. colma mis Txovnas yuric ar aTxova. zemodan mxolod

es CamosZaxa:

_ sul tyuilad mexvewebi, me miwaze dambrunebeli aRara var,

aRar davbrundebi. Cems samSobloSi unda gavfrinde. Sen Tu Zalian

giyvarvar, iq moxvalo.

_ ki magram, sad movide, me arc Seni samSoblo vici da arc iq mis-

asvleli gzao! _ SesZaxa vaJma.

_ Cems samSoblos Jizir-babilis qveyanas eZaxian da aqedan iqa-

mde samasi dRis savaliao, _ upasuxa qalma da gafrinda.

dabrunda daRonebuli lukmani saxlSi. damwuxrebulma

yvelaferi dedobils uambo. moxucma damSvideba dauwyo:

_ ras izam, Svilo. yvelaferi ise iqneba, rogorc alahi inebebs.

kldec ver gaumagrdeba mis nebaso.

_ o, ara, dedi, mis gareSe Cems sicocxles ra fasi aqvs. mTel

qveyanas mirCevnia. sicocxles davTmob, mas ki vera. unda wavide da

movZebnoo.

meore dRes adga Tu ara, samgzavrod gamoewyo; daiWira xelSi

joxi, moigdo zurgze guda da gaswia iqiT, saiTac Tavi miabruna.

cxra zRva gadaiara, cxra mTa gadaiara, gadaiara stepebi da mTebi.

arc dRe dausvenia, arc Rame, midioda Seusvenebliv. am siarulSi

fexsacmeli daacvda, tansacmeli SemoefliTa, fafaxi daekarga.

mis danaxvaze SeSinebuli xalxi ise garboda, gegonebodaT, nadiri

dainaxeso.

bolos, bevri iara Tu cota iara, mivida erT qalaqSi. xedavs, ula-

mazesi qalaqia, magram qalaqSi erTi mowivwive wiwilic ki arsadaa.

Page 178: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

354 355

sruli sicariele da sruli siCumea irgvliv. xan iqiT wavida, xan

aqeT wamovida, naxa xalxi, cxenebi, faitonebi, karSexsnili maRaz-

iebi, mSvildisriani meomrebi da es yvelaferi gaqvavebuli! arsad

qaTami, Citi, saqoneli... yvelaferi gaqvavebuliyo am qalaqSi. luk-

mani gaognebuli dadioda: _ Sexedav _ qalaqicaa, xalxicaa, simdi-

drec, _ magram yvelaferi gaqvavebuli.

karga xans ixetiala vaJma gaqvavebul qalaqSi da xedavs, erT sax-

lTan erTi daCaCanakebuli moxuci qali zis. cxviris kexze erTis

magier ori saTvale daukosebia da iatakze daCoqili CaSterebia

wigns. moscilda frTxilad im saxls lukmani da Cafiqrda: _ al-

baT, am jadoqarma qalma aqcia es qalaqi qvad. aba, rogor moxda,

amden gaqvavebulTa Soris mxolod erTi sulieria gadarCenili.

ara, aq namdvilad amisi xeli urevia. sxva gza ar aris, es qali unda

movklao, _ gadawyvita vaJma. mivida fanjarasTan, Seixeda da, sa-

dRaa dedaberi! iqiT eca vaJi, aqeT eca da dainaxa, dedaberi gasula

gareT da mzes mihficxebia. avida maSinve vaJi erTi saxlis saxur-

avze, aiRo erTi didi qva, esrola kudian dedabers, Sig TavSi moax-

vedra da suli gaafrTxobina. mokvda dedaberi da hoi, saocrebav,

gacocxlda qalaqi, axmaurda, amoZravda.

mivida vaJi kudiani dedabris cxedarTan, misi Tavis nawilebi Sea-

grova, aiRo misi wigni, es yvelaferi gudaSi Caiwyo da im adgils

gaSorda.

qalaqSi erTi Jriamuli atyda. mTeli xalxi zeimobda.

_ ra xdeba, ra zeimia? _ hkiTxa lukmanma erT-erT vezirs.

_ Cvens qalaqs mteri Semoesia, daiwyo sisxlismRvreli omi. ma-

Sin, alahis nebiT, yvela gaqvavda. gavida dro da isev alahis nebiT,

yvela gacocxlda. gaxarebulebi amas vzeimobTo, _ upasuxa kacma.

_ xelmwifis sasaxleSi SemiSvio, _ sTxova am kacs lukmanma.

_ ra saqme gaqvs mefesTano?

_ es qalaqi me gavacocxle da es unda vuTxrao.

mefis vezirs gaecina da uTxra:

_ Sen gaacocxle Tu alahmao?

_ ra Tqma unda, me. alahma Tqvens Sesaxeb araferi icis. es me gaga-

cocxle da amasac davamtkicebo.

moaxsena vezirma mefes am kacis Sesaxeb da manac sasw ra fod daiba-

ra lukmani sasaxleSi. lukmanma yvelaferi uambo mefes da kudiani

qalis Tavi da misi wignic aCvena. mefem mTel qalaqs gaagebina luk-

manis Sesaxeb. Semdeg ki es wigni erT brZens aCvena. waikiTxa brZenma

kacma wigni da uTxra:

_ es namdvilad jadoqrobis wigniao.

ixmo mefem lukmani da uTxra:

_ Cemo Svilo, Sen Zalian didi samsaxuri gagviwie da gviTxari

axla, riTi gadagixadoTo.

_ Tqveni dRegrZelobis meti araferi minda. mxolod Jizir-ba-

bilis qveyana mimaswavleT, saiT ariso.

mefe gaocda, _ aseTi qveyana arasdros gamigoniao. hkiTxa Tavis

nazir-vezirebs, arc imaT SeetyoT raime am qveyanaze. Semdeg Sekri-

ba mTeli samefos uxucesebi, maTac araferi smenodaT Jizir-ba-

bilze.

_ aRaravin darCa moxucTagan? _ ikiTxa mefem.

_ aris erTi daCaCanakebuli moxuci. is samasormocdaaTi wlisaa

da adgilidan veRar iZvriso, _ upasuxes mefes.

miiyvanes mefesTan is moxuci kaci. Zlivs Caagdes gonT da ro-

gorc iqna gaagebines, rac ainteresebdaT.

_ vici, rogor ara. eg eSmakTa qalaqia da ai, iqiTa mxares aris

Cveni qveynidano, _ miaswavla vaJs is qveyana.

meore dResve mefem lukmans raSi aCuqa da Tan gamcileblebic

gaayola. iara, iara da rogorc iqna miaRwia Jizir-babilis qveyanas.

saSinlad daRlili lukmani erTi xis Ziras dajda da CaeZina. ase mZ-

inare ipova erTma eSmakma, daavlo xeli da waiyvana Tavis mefesTan.

sanam vaJi gaiRviZebda, eSmakebma gadawyvites moeklaT igi. gaaR-

viZes vaJi. ixedeba aqeT-iqiT lukmani da veraferi gaugia ra xdeba.

mSvenier sasaxleSia, gars ucnauri arsebebi Semoxvevian da misTvis

gaugebar enaze esaubrebian.

lukmani Cumadaa, xmasac ver iRebs gaocebisagan. amasobaSi

xelmwifis asulis yuramde miaRwia ambavma, rom maT samefoSi vi-

Rac ucxo kaci Seipyres. mivida da Tavisi qmari ar dainaxa! maSin

gaaxsena mamas, rom swored TviTon sTxova vaJs, moenaxa igi, Tu

uyvarda. xelmwifem vaJi Seiwyala da gaxarebulma didi qorwilic

gadaixada.

Page 179: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

356 357

Tabasaranuli zRaprebi

marifaTiani beRura

beRuras, erT mSvenier dRes tyisken rom mifrinavda, erTma glex-

ma gasZaxa:

_ hei, beRura, keTili iyos Seni mgzavroba, saiT gagiweviao?

_ tyisken mivfrinav, Ziao. _ upasuxa beRuram.

_ tyeSi ra gindao?

_ morebs Sevagrovebo.

_ morebi rad gindao?

_ saxls avaSenebo.

_ saxli rad gindao?

_ cols moviyvano.

_ coli rad gindao?

_ xorbals damifqvavso.

_ fqvili rad gindao?

_ fafas movxarSavo.

amasobaSi beRura tyeSi Sefrinda da, roca morebs Wrida, xiWvi

SeerWo, amitom yvelafers Tavi daaneba da ukan, sofelSi gamo-

frinda.

matas TonesTan mifrinda, Camojda matas rZlebTan:

_ hoi, lamazebo, matas TonesTan rom CamomsxdarxarT, Tqven ga-

xarebas, es xiWvi amomiReT fexidano, _ sabralo xmiT Seexvewa qa-

lebs.

_ ra lamazebi Cvena varT? molas ezoSi Sefrindi, iq TonesTan

Cvenze ufro lamazi rZlebi sxedano.

_ beRura molas ezoSi mifrinda. TonesTan lamazebi isxd-

meore dRes ocdaaT msaxurs ahkides qalis mziTevi, gamoemSvi-

dobnen xelmwifes da mividnen lukmanis moxuc dedobilTan. iq bed-

nierad cxovrobdnen, magram male lukmans sevda moeZala. erT Ra-

mes ise danaRvlianda vaJi, rom Tvali veRar daxuWa. adga sawoli-

dan, mivida Tavis msaxurebTan da uTxra:

_ axlave gafrindiT Jizir-babilis qveyanaSi da yvela aq momgva-

reTo.

_ axlaveo, _ upasuxes msaxurebma.

dawva lukmani da daiZina. diliT gaiRviZa da xedavs, isea dafa-

ruli ca eSmakebiT, rogorc _ yvavebiT.

_ axlave gafrindiT, daamsxvrieT asfuTiani yinulis mTebi da aq

moitaneTo, _ ubrZana maT lukmanma.

es brZaneba rom Seasrules, Tavisi meomrebi am yinulis lodebiT

SeaiaraRa da gaeSura im xelmwifisken, romelsac Tavisi asulis si-

yvarulis gamo lukmani unda daesaja. dauSines es yinulis lodebi

mefis sasaxles da daangries. daxoces boroti nazir-vezirebi, Sem-

deg mefis meomrebic gaJlites. roca mteri sabolood gaanadgura,

lukmanma daikava mefis taxti da colad misi asuli SeirTo. Sem-

deg wamoiyvana xelmwifis asuli dedobilTan datovebul Tavis

colTan da bednierad daiwyes cxovreba.

lukmani Zalian samarTliani xelmwife iyo da didxans mefobda.

Page 180: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

358 359

nen da SesTxova:

_ hoi, lamazebo, molas ezoSi TonesTan rom SemomsxdarxarT, ra

iqneba, fexidan xiWvi amomiRoT!

_ Cvenze ufro lamazebi yazis rZlebi arian. mifrindi iq,

genacvale, xiWvs iq amogiRebeno.

`purr...~ _ daiZaxa beRuram da yazis Svilebis TonesTan dafrin-

da. eubneba:

_ hoi, lamazebo, yazis vaJebis TonesTan rom CamomsxdarxarT, Tqven

gaxarebas, modiT, fexidan es xiWvi amomiReT! araqaTi aRara maqvso.

_ Cven ra, lamazebi varT?! mifrindi ustabais TonesTan, ai, iq

arian lamazi patarZlebio.

meti ra darCenoda?! fexi sul ufro awuxebda. gabrazda, mifrin-

da da ustabais TonesTan abuzuli dajda.

_ hoi, lamazebo, ustabais TonesTan Camomsxdaro rZlebo, xiWvi

SemerWo fexSi, Tqvens gaxarebas, amomiReTo.

rZlebma upasuxes:

_ ra lamazebi Cvena varT. lamazebi gaSbais TonesTan sxedan. iq

mifrindio.

mifrinda beRura gaSbais TonesTan da rZlebs gasZaxa:

_ hei, lamazebo, gaSbais TonesTan rom CamomsxdarxarT, Tqven

gaxarebas, es xiWvi amomiReT fexidan, lamis aris movkvdeo.

iq beRuras fexidan xiWvi amouRes da ToneSi Caagdes. xiWvi dai-

wva. atyda beRura da aixira:

_ an is Cemi xiWvi momeciT, anda eg erTi Tqveni gamomcxvari puri

unda gamatanoTo.

_ modi da, amisTanas sikeTe uyavio, _ gabrazdnen qalebi. aiRes

da erTi puri miaSaves.

puri beRuram mwyemsebs miutana. maTTan erTad im purs beRurac

Seeqceoda. Wames, morCnen da beRuram axla ukve aq aixira:

_ rogorc gindaT, damibruneT Cemi puri da Tu ar damibrunebT,

maSin erTi cxvari unda momceTo.

_ beRurav, amas raebs ambob?! _ gaukvirdaT, _ erT purSi didi

Toxli rogor unda mogceTo?!

beRuram qva aagdo da Tavi SeuSvira.

_ me eg ar vici, unda momceTo.

_ es ra xaTabalaSi gavexvieTo, _ ifiqres mwyemsebma. bolos

beRuram niskarti Caavlo erT did da msuqan cxvars da gafrinda.

beRuram es cxvari erT qorwilSi miiyvana. maspinZlebs uTxra:

_ ai, Zmebo, es cxvari Tqven mogiyvaneT. naxeT, ra msuqaniao.

esa Tqva da qorwilSic gaeria. Svidi dRe da Svidi Rame qeifsa da

drostarebaSi gaatara. kargi Wama da kargi sva. damTavrda qorwili

da isev Zveleburad aiCema, maspinZlebs auxirda:

_ an Cemi cxvari damibruneT, an imis magier eg Tqveni patarZali

momeciTo.

_ eg rogorao?! _ gaukvirdaT.

beRuram dro ixelTa, Caavlo patarZals niskarti da haerSi

gaafriala.

gzaSi beRuras erTi ostati Sexvda, Congurebi gaekeTebina da

bazarSi gasayidad mihqonda. is Tavisi patarZali beRuram ostats

CongurSi gadaucvala. amis Semdeg afrinda maRali mTis Tavze,

aulTan axlos, Camojda TuTis xis kenweroze da Congurze ase daam-

Rera:

`xiWvi fexSi SemerWo da

fexidan amoviReo,

mere purSi gadavcvale,

puri _ msuqan cxvarSiao,

cxvari _ patarZalSiao,

i patara patarZali _

am Cem ConguraSiao~.

vin ufro sulelia?

erT sofelSi sami mola iyo. roca mezobel sofelSi raRacisT-

vis midiodnen, viRaca kaci miesalma. TiToeuls egona, sakuTriv me

momesalmao.

_ is kaci me momesalmao, _ Tqva erTma.

_ is kaci mxolod me momesalmao, _ Tqva meorem.

_ ara, _ Tqva mesamem, _ is me momesalmao.

mohyvnen kamaTs.

Page 181: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

360 361

_ modiT, im kacs vkiTxoT, vinc mogvesalma, _ rogorc iqna, mix-

vda erTi. sxvebic daeTanxmnen. dauZaxes im kacs da hkiTxes:

_ Cvens Soris vis miesalmeo?

mixvda kaci, ratomac hkiTxes es da dacinviT upasuxa:

_ Tqvens Soris yvelaze yeyeCs mivesalmeo. aba, vin aris yvelaze

suleli Tqvens Soriso?

erT-erTma ase daiwyo: erTxel, roca gakveTils vatarebdi, erT-

ma mowafem miTxra, mitklis feri gadevso, meorem _ TvalebqveS

Caglurjebiao, sxvam _ fexze Zlivs dgaxaro. maSin erTi andaza

gamaxsenda: samma kacma Tu giTxra brma xaro, kedel-kedel unda

iaro, fexi rom arafers wamohkrao. xoda, mec fexi wamovkari da

davvardi.

moswavleebma amayenes, Sin mimiyvanes. loginSi Camawvines, colma

sadili moamzada. avadmyofisaTvis tolma gaaxvia da win damidga.

avadmyofi kaci uceb xom ver SevWamdi? piri ar davakare, Tumca Za-

lian mSioda. mxolod maSin, coli saqonlis misaxedad rom gavida,

Cumad mivepare da malulad vWame.

pirSi tolmis lukma rom Cavide, Semosasvlelidan xmebi momesma.

Cems sanaxavad xalxi modioda. pirSi cxeli tolma midevs, davweqi

da sabani wavixure.

avadmyofis sanaxavad mosulebma miTxres, rom cali loyac

dasiebuli maqvs. aucilebelia eqimbaSis moyvanao.

moiyvanes eqimbaSi. iman, ise rom araferi ukiTxavs, daadgina, rom

es simsivnea da simsivne yelzec Tu gadava, maSin molas sikvdili ar

ascdebao.

mec SemeSinda. neba davrTe amoekveTa. eqimbaSebis ambavi, Tqvenc

kargad mogexsenebaT, Tu etyvi TiTi mtkivao, maSinve _ unda

movkveToTo, ityvian, raTa rac SeiZleba meti fuli agafcqvnan.

loya gadaWra, iqidan vazis foToli amoiRo, brinjica da xorcic

amoayola. Semdeg Sekera. ai, xom xedavT, maSindeli nawiburi rogor

metyoba, _ daamTavra saTqmeli am molam.

_ marTali xar. axla modiT, moismineT ra suleluri ambavi

gadamxda: erTxel gavcivdi, gakveTilis dros cemineba amityda,

xSir-xSirad vaceminebdi. moswavleebi meubnebodnen, icocxleo.

damTavrda mecadineoba. moswavleebs davavale, roca davacemineb,

Page 182: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

363

araferi miTxraT, taSi SemohkariTo.

damijeres.

erTxelac, roca mecadineoba tardeboda, colma moirbina da Se-

momyvira: Cveni Savi qaTami WaSi Cavardao.

yvela Cemi mowafe Tan waviyvane. Semomartyes qamari da CamiSves

WaSi. davacemine, zemoT taSi ar damikres. vifiqre, es Sterebi, me

arafrad magdeben, Tu ra-meTqi? da gavbrazdi.

amomiyvaneT, _ vyviri. vagineb. amomiyvanes zeviT. saTiTaod yve-

las sila gavawani da vekiTxebi: dayruvdiT, davacemine, Tqven ki

taSi ar damikariT-meTqi.

isev Cavedi welze qamriT WaSi. WaSi isev davacemine. moswavleebma

taSi Semohkres da Wis kedlebs mivenarcxe da Wis fskerze aRmov-

Cndi. Tavi nawil-nawil damemsxvra ise, rogorc qoTani daimtvreva

xolme. naxeT, nawiburebi rogor metyoba.

_ geyofaT, Tqveni naTqvami arc ise tutucuria. axla Cemi ambavi

moismineT:

_ erTxel WasTan mivedi da Cavixede. vxedav, Sig viRac zis da

zeviT iyureba. yuradRebiT miyurebs. wavedi da Cems moswavleebs

movuyevi amis Sesaxeb.

maT joxebs xeli wamoavles da WasTan wamomyvnen. Tavidan maSinve

Sig Casvla da angariSis gasworeba indomes.

_ Tavi daanebeT, _ vuTxari, _ magas me movuvli. roca Tavs ga-

reT gamohyofs, maSin dauSineT eg joxebi.

esa vTqvi da WaSi Cavedi. bevri veZebe, veZebe da ver vipove. zeviT

amovcure da amosvla movindome. uceb TavSi joxebi momxvda. isev

wyalSi Cavxti, wyalqveS. pirs rom gavaRebdi, vixrCobodi. Tavs amo-

vyofdi da isev TavSi joxi mxvdeboda. aRar vicodi, ra meqna. maSin Cemi

coli mixvda, rac xdeboda da iyvira: ras SvrebiT, qmars miklavTo?!

da Caeyuda WaSi, xeli mklavSi momkida, zeviT amaTria da gadamarCina.

_ aba gansajeT, Cvens Soris vin ufro sulelia?

_ ra giTxraT, yvelani karga sulelebi yofilxarT, yvelas er-

Tad mogesalmeT.

ase orWofuli pasuxiT miatova molebi da gaecala. ukmayofilo

molebma erTmaneTs gadaxedes. fexic ar moicvales. me ki ukan dav-

brundi.

vin ufro sulelia?

Page 183: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

364 365

enebis mcodneebi

ori megobari _ bali da gabali samogzaurod derbends wavidnen.

sakmao gza gaiares da erTmaneTs eubnebian, Cven iq rom mivalT, maTi

ena _ Turquli, ar viciT da Tavs rogor gavitanTo.

_ me raRac vici, _ Tqva erTma.

_ aba rame miTxario, _ uTxra meorem.

_ men, men, men, _ Tqva gabalma.

_ `men~ ras niSnavs? raRaca mec vicio.

_ Tqvi, ra ici.

_ qeif iCun.

_ qeif iCun xom mec vici, Cvens enazea.

_ ara, Turqulia. maswavlebelma miTxra.

_ raxan iman Tqva, Turqulia. ar dagaviwydes, es sityvac

dagvWirdeba.

_ meti araferi ici?

_ rom mcodnoda, getyodi.

_ iqneb, rame gagaxsendes.

_ beli. mgoni, esec Turqulia.

_ maS, egec ar dagaviwydes.

_ kargi, _ daeTanxma megobari, _ marTalia, cotaa, magram mainc

raRac Turquli sityvebi viciT. rogorme Tavs gavitanTo.

gaxarebulebma gza ganagrZes. bevri iares, ukan mTebi da mindvre-

bi moitoves. erT trial mdeloze gavidnen, mdelos mariliani veli

erqva. iq wveTi ra aris, erTi wveTi wyalic sanatreli iyo.

miabijeben trial velze. Tbili dRea. garSemo siCume. iseTi daR-

lilebi arian, araqaTi aRara aqvT.

gzis piras raRac SeniSnes. SeniSna Tu ara, balma daiZaxa:

_ es ra aris?

gabalma ise Sexeda im raRacas, rogorc cxeni Sexedavda gzad

Semoyril mgels. uyura, uyura da daadgina, Sig raRac unda iyoso.

_ rac ar unda iyos, gamogvadgeba. modi axlos mivideTo.

miirbines. neta ra unda iyoso? tomara savse oqroTi, an xor-

bliT, egeb xurjinia yveliT savse? miuaxlovdnen. xedaven, kaci

gdia. ar inZreva. sicocxlis niSanwyali ar etyoba. jer erTma

daado yuri.

_ mkvdaria.

meoremac daado yuri, ar sunTqavda:

_ mkvdaria.

ra vqnaT? mivatovoT? egre rogor SeiZleba? amas fiqrobdnen da

swored maSin qalaqis mxridan momavali cxenosani waadgaT Tavs. me-

gobrebma misuls Sexedes. misulma Turqul enaze hkiTxa:

_ vin mokla?

balma da gabalma erTmaneTs Sexedes.

_ vin mokla es kaci? _ isev Turqulad ikiTxa.

megobrebma isev Sexedes erTmaneTs.

_ es kaci derbendidan unda modiodes, albaT Turqulad gvela-

parakebao, _ ifiqra gabalma da, rom misTvis raRac Turquladve

eTqva, uTxra:

_ men.

_ ratomo? _ ikiTxa Turqma Turqulad.

megobrebma isev gadaxedes erTmaneTs. balsac raimes Tqma mounda

da manac:

_ meno.

_ ratom? _ isev ikiTxa Turqma Turqulad.

_ qeif iCuno, _ anu siamovnebisTviso _ Turqulad upasuxes.

_siamovnebisTvis kacis mokvla vis gaugiao! _ gaukvirda.

_ beli, _ iyo pasuxi, rac Turqulad `diax~-s niSnavda.

rogorc naxeT, ras ambobdnen, ras pasuxobdnen, Tavad araferi

icodnen. ise ki gamovida, rom kacis mokvla daibrales. am dros

cxenze Semjdari ori Jandarmic gamoCnda. naxes gvami da gaukvir-

daT. pirvelma misulma erT-erT Jandarms yurSi raRac CasCur-

Cula. amis Semdeg Jandarmebma bals da gabals xelebi Seukres da

derbendSi miiyvanes. didi WiSkari gaaRes, ezoSi Sevidnen. ezos

maRali galavani hqonda Semortymuli. is Jandarmebi imis metad

aRar gamoCenilan.

bnelia ezo. bnelia derefnebi. maT win bevri kari gaiRo. mego-

brebma ifiqres, viRac mdidari kacis Tavlaao. ver xvdebodnen, rom

cixeSi moxvdnen. kars ukan iyvnen damwyvdeulni da verafers mimx-

vdariyvnen.

Page 184: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

366 367

or dRes raRacas ekiTxebodnen. Semdeg Tarjimani moiyvanes am-

bis dasazusteblad. daazustes, marTali gaiges da karSi gayares.

quCaSi aRmoCndnen.

gaSterebuli daexetebodnen quCebSi. bolos did bazarSi amoyves

Tavi. bazari uRran tyes hgavda, gavla Wirda. erTmaneTi dakarges.

ra vqnaT axla? ena Cven ar viciT. Tu, rac viciT, imas vityviT, isev

dagviWeren da xaTabalaSi gavexveviT. cal-calke Cumad dadiodnen,

erTmaneTs eZebdnen da ver poulobdnen. siarulisagan qanci rom

gauwyda, gabelma daiyvira:

_ ei bal, ei bal, ei bal!

bali Sors iyo, xma ver miswvdeboda.

`bali~ Turqulad Taflia. zogs egona, giJiao, zogs _ Tafls

hyidiso da aedevnen. vinc fiqrobda giJiao, isinic aedevnen, giJia

da magisi adgili sagiJeTSiao.

rom dainaxa, amdeni xalxi misdevda, gaCumda. saidanRac iq misi

Tanasofleli aliraza gaCnda. gabels Zalian gauxarda, cota dar-

Ca, gadaxveoda.

_ eseni vin arian? ratom Semomexvivnen? ra davuSave amaTo? _

hkiTxa alirazas.

_ Sengan raRac undaTo.

gabeli SiSisagan akankalda. sawyals axla ukve yvelaferi aSineb-

da. Tvalidan cremlebi gadmoscvivda.

_ nu geSinia, amaT hgoniaT, Tafls yidio.

_ xalxi ara xarT, SemibraleT, sada maqvs me Tafli?! Savi puris

lukmac ar maqvs, _ ambobda da tiroda.

_ moica, gabal, aba Tafli Tu ara gaqvs, bal, balio, ra gayvi-

rebs.

_ me Cems megobars veZaxi.

alimirza mixvda, raSic iyo saqme. auxsna gabals, rom Turqulad

`bal~ Taflia. auxsna iq Sekrebil jamaaTsac, raSic iyo saqme.

am dros bazris mopirdapire mxridan xma moisma: `gabal, gabal~-o.

gabalma sixarulisagan balTan miirbina. garSemo bals xalxi ex-

via, gaapo da miiWra, bals gauxarda.

alirazam bals auxsna:

_ Sen rom `gabals~ iZaxi Turqulad `gabali~ halvas niSnavs.

halva iseTive tkbilia, rogorc Tafli, amitom agedevna amdeni

adamianio.

_ ra xdeba?! _ Tqva balma, _ halva rad minda? me megobars veZa-

xdi. es ra xaTabalaSi gavexvieT.

_ enis arcodna ubedurebaa, aq xeirs verafers vnaxavT. kacad ar

vvargivarT am qveyanaSi. ra dros Cveni enis swavlaa. aq damcirebas,

Sin, sakuTar aulSi sikvdili gvirCevniao.

megobrebi sofelSi dabrundnen. gzaSi pirvelive xes Semoex-

vivnen, Caekvrnen, Caexutnen, rogorc Svili dedas, miwas hkocnid-

nen.

_ Cveni soflis xeo, Cveno miwav, Tayvansa gcemTo.

TavianT aulSi ena icodnen, rogorc sxvebi, isinic am enaze Tavi-

suflad laparakobdnen, erTmaneTs agebinebdnen. amboben, dResac

mSobliur aulSi cxovroben is megobrebio.

Page 185: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

368 369

TaTuri zRaprebi

sixaruli ymawvilebisa _ bedniereba moxucisa

iyo da ara iyo, erT qalaqSi erTi mewaRe cxovrobda. Sromob-

da, keravda fexsacmels. yofila isec, Raribs xelobis fuli ver

gadauxdia. mas ki ase uTqvams: wadi da mSvidobaSi gagecviTos eg Cemi

naoflario! xalxi keTil mewaRes am sityvebiT locavda: `RmerTma

didxans gacocxloso!~.

egeb amitomac, mewaRem didxans icocxla, asi wlis sicocxles

usurvebdnen da as welsac miaRwia. an iqneb, ase ewera. eyola ormoc-

ormoci qal-vaJi, SviliSvili, mravali SvilTaSvilic, imdeni, rom

verc ki iTvlida. yvelani kargebi: zogi _ mewaRe, zogi _ TerZi,

zogi _ mequde, Woni, yvela _ mSromeli. erTxel RamiT moxucTan

sikvdili mivida da uTxra:

_ ori dRe da ori Rame rom gava, gestumrebi da Sens suls mivi-

barebo.

_ axla marto miwis suniRa amdis, _ naRvlianad gaifiqra moxuc-

ma, _ waval, vnaxav Svilebs da SviliSvilebs da mere amqveynidan

wasvlac ar gamiWirdebao.

mivida moxuci samoci wlis SviliSvilTan. SviliSvilma saqme

gverdze gadado. papa Sin Seiyvana, rbil xaliCaze dasva, gemrieli

sadili moumzada da gaumaspinZlda. erTad isxdnen asi wlis moxu-

ci da samoci wlis SviliSvili. Tqves aqeTur-iqeTuri, gaixsenes

warsuli. Semdeg moxucma SvilTaSvilebTan iTamaSa. gaaxsenda, rom

ori dRe-Ramis vada hqonda micemuli sulis amorTmevamde. ymawvi-

lebis sixaruli bednierebaa bebrisa.

RamiT SviliSvilma papas rbili logini gauSala, Tbili sabani

gaumzada da usurva:

_ tkbili Zili da mosveneba, papaCemo.

_ ara, Svilo, _ uTxra papam, _ axla sxva SviliSvilebTan unda

mivide, isinic unda vnaxo.

_ moisvene axla da mere waxval, gana Cemi saxli da ojaxi Seni sax-

li da ojaxi ar aris?!

sxva ra darCenoda moxucs? umcrosi ufross Tu pativs scems, pa-

tiviscema marTebs ufrossac, umcrosebi xom ufrosebis magaliT-

ze unda swavlobdnen. darCa papa Rame SviliSvilTan. dawva rbil

loginSi, zemodan Tbili sabani daixura; Zili ki Tvals vera da ver

miekara. fiqrobs, eha, sikvdili mova da Cemi jilagi ver vinaxuloo.

bevri iwvala da rom inaTa, gamoeTxova SviliSvils da wavida.

im dResve SvilTan mivida. Svils gauxarda, mama didi pativiT Sin

Seiyvana da daabrZana. rZalma sufra gauSala. dasxdnen sufrasTan

mama-Svili, Wames, Rvino dalies, aqeTur-iqiTuri Tqves, gaixsenes

warsuli. Semdeg moxuci SviliSvilebsa da SvilTaSvilebs eTamaSa,

mouyva zRaprebs da im RamiT sikvdilis molodini mTlad gadaavi-

wyda. ymawvilebis Jriamuli xom bebris bednierebaa.

RamiT Svilma mamas Tbili logini gauSala da usurva:

_ RmerTma jani da Rone mogces, daweqi, daisvene, daiZine!

_ ara, ar minda, unda wavide.

Svils ewyina:

_ Tu waxval, SenTan fexs ar movadgam. Cemi saxli da ojaxi gana

Senic ar aris?!

ra unda eqna moxucs? umcrosi ufross Tu pativs scems, ufros-

mac pativiscema unda Seiferos. amitom asi wlis mama SvilTan meore

dRemde darCa.

dawva moxuci rbil loginSi, zevidan Tbili sabani daixura, ma-

gram daZineba ver SeZlo. wevs da sikvdils elodeba.

_ ex, ver vinaxule yvela Cemiani, _ fiqrobs papa.

SuaRamea da sikvdili mainc ar gamoCnda, Tendeba da sikvdili

isev ar aris, gaTenda da isev ar movida.

_ netav, ratom agvianebs? _ fiqrobs moxuci, _ an iqneb, ukve

movkvdi? loginSi Tavi aswia, mixvda, rom cocxalia. aswia erTi

xeli, meore: xo, cocxalia! _ madloba RmerTs, sikvdili xval mo-

Page 186: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

370 371

madgeba, me axla sxvasTanac mival.

mivida meore SviliSvilTan. karze daakakuna, kari SvilTaSvi-

lebma gauRes. gauxardaT, didi papis garSemo xtunaobdnen, wverze

xels usvamdnen. gaixara moxucmac da hkiTxa:

_ sad aris mamaTqveni?

_ samuSaod, _ eubnebian bavSvebi, _ axlave davuZaxebT.

bavSvebma mamas dauZaxes. movida, naxa papa da Zalian gauxarda.

guluxvad gaumaspinZlda. Semousxdnen magidas, Wames, sves, ilapa-

rakes.

moxuci bavSvebs eTamaSa, uambo zRaprebi. bavSvebi icinian, didi

papac icinis. moxucs sikvdilis mosvla sul gadaaviwyda. ymawvile-

bis Jivil-xivili moxucis bednierebaa.

daRamda. SviliSvilma papas rbili logini gauSala Tbili sabniT

da eubneba:

_ daweqi, daiZine, tkbili sizmrebi naxe.

moxuci wamodga:

_ ara, sxvebTan unda wavide, isinic sanaxavi myvanan.

_ bnela, xval adgebi da waxval, _ eubneba SviliSvili, _ Tu wax-

val, mawyenineb.

ras gaawyobda moxuci? umcrosi ufross pativs rom gcems, pa-

tiviscema pativiscemiT unda gadauxado. ase rom, darCa moxuci

SviliSvilTan im RamiT. dawva rbil loginSi, Tbili sabani daixu-

ra, Zili ki ar ekareba. sadacaa sikvdili unda movides da waiyvanos.

yovel gafaCunebaze moxuci loginSi iWimeba, rom sikvdilis Semdeg

lamazad gamoiyurebodes. Tan imas dardobs, vai, rom yvelas naxva

ver moaswro.

Turme sikvdili wuxelac misula moxucis wasayvanad. mivida mas-

Tan Sin, naxa, rom iq ar iyo. eZeba oTaxSi da ver naxa.

_ daica, xvalac moval da versad damemalebio, _ daemuqra.

meore Rames isev miadga sikvdili saxlSi, isev carieli daxvda

logini. isev daiara oTaxi da ver ipova. gaigo, rom SviliSvilTan

wavida. isic iqiT gaemarTa. amasobaSi gaTenda. moxuci adga, Caicva.

isev RmerTs madloba Seswira, dRes ar movida sikvdili, kidev erTi

SviliSvilis naxvas SevZlebo.

mivida axla sxva SviliSvilTan, iq biWis dabadebis dRes ixdid-

nen. SviliSvilma papa naxa, gauxarda.

_ ra kargia, rom moxvedi. SenTan mosvlas vapirebdio.

SviliSvilma papa Sin Seiyvana, sapatio adgilas dasva, mezurneebs

SesZaxa:

_ aba, CabereT! papaCemis sadRegrZelod daukariT!

mezurneebi ukraven. stumrebi cekvaven, Wamen da svamen. asi wlis

papas gulma ver gauZlo. sacekvaod gavida. aris taSi da yiJina. cek-

va ufro aaCqara. TiTis wverebze dgeba.

sikvdili dgas da uyurebs, am moxucs suls advilad ver amovarT-

mevo, fiqrobs da isic taSs ukravs.

_ icekve, moxuco, icekve; taSi, taSi, taSi, versad gameqcevi.

taSi, taSi, taSi. dResac Tu ver amogarTvi suli, xval amogarTmev.

taSi, taSi, taSi.

daiRala moxuci cekviT, dajda magidasTan, sva, Wama, imRera.

sikvdili dgas da uyurebs, Tan fiqrobs:

_ axla ki amovxdi suls, xom ukve vici, sadac aris.

droebiT miatova da sxvasTan wavida sulis amosarTmevad.

moilxina asi wlis papam, dawva da daiZina. diliT gaiRviZa da

gaaxsenda, sikvdili unda mestumroso. iq aRar darCa da axla sxva

SviliSvilisken gaswia.

mivida. SviliSvilma didi pativiT miiRo. dasva, umaspinZla. didi

papa aqac eTamaSa SvilTaSvilebs, uambo zRaprebi da dawva dasaZine-

blad.

ase iara xan erT, xan meore SviliSvilTan, yvelgan uxarodaT misi

naxva. uxaroda papasac.

amboben, is kaci dResac cocxalia da stumrad SvlTaSvilTaS-

vilebTan dadiso. imaTac iseve uxariaT papispapispapis naxvao.

sikvdilma ki dRemde xelSi ver igdo daumorCilebeli moxucio,

radgan im moxucs gulSi sixaruli udgas; sixarulTan ki sikvdi-

li uZluria. xalxi ambobs: SvilebTan gaixare da idRegrZeleo.

SvilebiT gaxarebuli kaci dRegrZelia. marTals amboben.

vusurvoT Cvenc erTmaneTs Svilebis sixaruli da Cvenc iseve vi-

dRegrZelebT, rogorc es Cveni papa gaxda dRegrZeli.

Page 187: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

372 373

sami monadiris sizmari

erTxel sami biWi tyeSi sanadirod wavida. didxans hqondaT ime-

di, rom an frinvels an mxecs moinadirebdnen, magram arc frinveli

da arc mxeci maT Tvalwin ar gaWaWanebula. roca mzem gasasvleli

gza naxevrad gaiara, monadireebs fexSi Zala gamoeliaT.

_ momSivda, _ Tqva erTma monadirem.

_ mec, _ Tqva meorem.

dasxdnen da Wamas Seudgnen. mere wyaros wyali daayoles da sana-

dirod gaemarTnen. bevri ixetiales tyeSi da veraferi naxes. amaso-

baSi daRamda da daiRalnen kidec.

_ momSivda, _ Tqva erTma monadirem.

_ mec, _ Tqva meorem.

_ mec, _ Tqva mesamem.

gauTavebeli araferia. monadireebma dRisiT rom Wames, daaviwy-

daT, saRamosTvisac raRac gadaenaxaT, erTianad moaTaves da saRa-

mosTvis mxolod mogonebaRa SemorCaT.

didxans daexetebodnen tyeSi mSier-daRlilni. xmas ar iRebdnen,

SimSilma ena mucelSi Caugdo. SiodaT, laparaki ras gaaZRobdaT?!

uceb erTi monadire SeCerda.

_ saWmlis suni gcemT? _ hkiTxa megobrebs.

_ eg SimSilis sunia, _ gaixumres megobrebma.

_ kargad daakvirdiT, _ Tqva isev iman.

monadireebma daiwyes Zebna, romeli mxridan unda wamosuliyo

saWmlis suni.

im orma yvela mxares daiwyo saWmlis sunis Zebna, magram saidan

modioda, ver gaarkvies. maSin erTma Zala moikriba da xeze avida.

xeze sunma cxvirSi SeuRitina. ijda da suniT ZReboda. megobrebi

ki ar asvenebdnen:

_ Tqvi, moCans? ras xarSaven, Tu wvaven?

Camovida xidan da samiveni iqiT gaeSurnen, saidanac saWmlis suni

modioda. tyidan rom gavidnen, naxes tyis piras mwyemsi ijda. mayalSi

cecxli gaeCaRebina, cecxlze qvabi Semoedga da raRacas xarSavda.

salam-qalamis Semdeg monadireebma mwyemss uTxres, vin iyvnen da

risTvis iyvnen wamosulebi tyeSi.

mwyemsma mousmina da uTxra:

_ Cemo yonaRebo, stumrebo, ra giTxraT, stumari RvTisaa, Tum-

ca am qvabSi mxolod sami kartofili ixarSeba. Tqven samni xarT, me

_ meoTxe. raca maqvs, vaxSmad ar gveyofa. modiT, ase moviqceT, sa-

miveni daweqiT da daiZineT. diliT ki kartofili imas ergeba, vinc

yvelaze saintereso sizmars naxavs.

sxva raRa darCenodaT monadireebs?! dawvnen da maSinve daeZi-

naT.

diliT, frinvelebTan erTad gaeRviZaT monadireebs. gaiRviZa

mwyemsmac.

_ aba, Cemo stumrebo, vin ra naxa? _ hkiTxa mwyemsma.

wriulad dasxdnen monadireebi, SuaSi mwyemsi Cajda da win kar-

tofiliani jami daido.

_ wuxel sizmarSi TviT Seix-ul-islamis stumari viyavi, _ dai-

wyo moyola erTma monadirem, _ Tan jams Tvals ar aSorebs, _ da

ra ggoniaT, gverdidan ar mSordebodnen da Tavs damtrialebdnen

molebi, vezirebi _ yvela didi pativiscemiT Sin mepatiJeboda.

yvelasTan viyavi stumrad. movuyevi imaT monadiruli ambebi. Za-

lian moewonaT, rac movuyevi. kidev mobrZandio, dampatiJes. ai, es

iyo Cemi sizmari.

_ hoo, Cemo yonaRo, marTlac, saintereso ambavi dagsizmrebia,

magram modi, Seni megobrebis sizmrebic movisminoT.

_ damesizmra, TiTqos iranis SahTan viyavi, _ daiwyo meorem. _

Sahs marjvniv goliaTebi esxdnen, marcxniv _ nazir-vezirebi. yve-

lam Tavi mdabla damikra. es rom Sahma naxa, amiSena sasaxle. kedleb-

ze erTi qva Tu oqrosi iyo, meore _ marmarilosi. taxti sadafi-

sa mqonda, buxaruli xaliCebiT dafenili. Tavze oqros gvirgvini

medga, win mwvadi da Rvino medo. ai, es sizmari vnaxe. _ daamTavra

moyola. Tan cali TvaliT jams uyurebda.

_ Zvirfaso stumaro, eg sizmari Seni megobris sizmars sjobda,

_ uTxra mwyemsma da Tan daayola, _ axla vnaxoT, Tqveni mesame me-

gobari ras ityvis.

mesame adga, Tavi mdabla daukra da uTxra:

_ hoi, stumarTmoyvareo da Wkviano mwyemso, rasac eseni mogiyv-

nen, yvela eg sizmari me vnaxe. vnaxe, erTi Cemi megobari rogor iyo

Page 188: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

374 375

sapatio stumrad Seix-ul-islamTan. meorem rogor miiRo saCuqrad

sasaxle, oqrosa da marmarilos agurebiT aSenebuli. vnaxe, rogor

svamda sasaxleSi Zvirfas Rvinos da mwvads Samfurs rogor agle-

jda. arc erTi da arc meore arafriT gamimaspinZldnen. arc erTma

TavianT megobars Zvalic ar gadmomigdo, roca cxvris xorcs gem-

rielad Seeqceodnen. amitom ise momSivda, rom ver gavZeli, RamiT

gaviRviZe da mag jamidan kartofilebi SevWame, _ daamTavra moyo-

la mesame monadirem da Tan maSinve daamata, _ es Cemi mdidari me-

gobrebi moxarSul kartofils mainc ar ikadrebdnen, riTic Cven,

stumarTmoyvare da Zvirfasi mwyemsi unda gagvmaspinZleboda.

monadireebma erTmaneTs Cumad gadaxedes, mwyemsma ki gulianad

gaicina, moewona mesame monadiris moxerxebuloba.

rasac gascem, RmerTi dagibrunebs

erT qalaqTan axlos cxovrobda Raribi qvrivi qali. hyavda eqv-

si Svili. is qali yoveldRe qalaqSi samaTxovrod dadioda. mowy-

alebis gamcemT is glaxa amas eubneboda: rasac gascem, RmerTi da-

gibrunebso.

imxanad im qalaqSi cxovrobda wuwuraqi da sastiki mdidari.

erTxel im qvrivma am mdidris saxlis karzec daakakuna. kari kacis

colma gaaRo.

_ rasac momcemT, RmerTi ukanve dagibrunebT! _ rogorc yve-

las, amasac uTxra glaxam.

es sityvebi ar moewona mdidris cols, gabrazda da gadawyvita,

maTxovari masTan arasodes misuliyo.

erTxel, roca sacodavi glaxa meored miadga mdidris kars,

mdidris colma mowamluli puris naWeri miawoda. glaxam mad-

loba gadauxada da axla sxvasTan wavida. xurjini gaavso, gavida

qalaqidan da saxlisken gaemarTa. gzaSi ori ymawvili Sexvda, isx-

dnen cxenze da nadirobidan Sin brundebodnen. erTi maTgani im

mdidris Svili iyo, vinc glaxas mowamluli puris naWeri misca.

mdidris vaJs gzaSi Zalian moSieboda. maTxovari rom SemoxvdaT,

Tavis amxanags uTxra:

_ Zalian momSivda. am glaxas minda lukma puri vTxovo. oRond,

gTxov, es ambavi Cems mSoblebs ar uTxra.

megobarma urCia:

_ moiTmine, male Sin viqnebiT.

_ ver moviTmen.

miuaxlovdnen maTxovar qvrivs da vaJma puris naWeri sTxova:

_ dedi, Zalian momSivda, lukma puri Tu geqneba, momeci.

amisTana ymawvilebs nakbeCi puri rogor vakadroo, gaifiqra

glaxam. xurjinSi xeli Cayo, gadaqeqa da swored is puri amoiRo da

gauwoda, romelic mdidris colma misca.

_ WameT, Svilebo, SegergoT!

misca da gza Sinisaken ganagrZo.

mdidari kacis Svilma puri gadatexa, nawili amxanags miawoda, meo-

re _ CakbiCa. cxens aTi nabijic ar eqneboda gadadgmuli, rom biWi

cxenidan gadmovarda. tkivilisagan yviroda, maTxovars aginebda,

RmerTs gadarCenas sTxovda. ver gadarCa da mokvda.

megobarma mkvdari qalaqSi miiyvana da megobris saxlis karze

daakakuna. kari dedam gaaRo. Svili mkvdari rom naxa, Tmas iglejda

da tiroda. biWma dedas is puris naWeri miawoda, riTac misi Svili

moiwamla da mouyva glaxasTan Sexvedris ambavi.

mdidris colma, mkvdari Svilis dedam misi xeliT mowamluli

puri rom dainaxa da gaigo, rac SeemTxva, gagiJda.

_ rasac momcemT, RmerTi ukan dagibrunebT! rasac momcemT,

RmerTi ukan dagibrunebT! rasac momcemT, dagibrunebT! _ yviro-

da mTeli Rame gaTenebamde.

rodesac im mdidris Svils marxavdnen, erTma Wkvianma kacma ase Tqva:

_ marTalia, rasac gascem, imasve miiReb. vinc sikeTes Tesavs, si-

keTes imkis, borotebis mTesveli _ borotebas!

Page 189: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

376 377

Tqmulebebs, asrulebdnen

simRerebs. nixasSi qals ar

miesvleboda.

oTau 1. patara karavi;

2. (Turq.) oTaxi; aq: saxli.

saji aq: Tujis firfita, ro-

melsac cecxlze deben,

acxeleben da zed lavaSebs

acxoben.

taruRa (darRa, daruRa, taruRa)

es sityva sxvadasxva dros,

sxvadasxva adgalas sxva-

dasxva mniSvnelobiT ixma-

reboda. zRaparSi `CiraRd-

niani isa~ _ gvaqvs bazris

zedamxedvelis gagebiT,

`fadiSahsa da mWedelSi~ _

saxelmwifo Cinovnikis mniS-

vnelobiT, `obol gogoSi~ ki

_ qalaqis mouravs niSnavs.

faimbari (damaxinjebuli: fei-

Ramberi) winaswarmetyveli,

mTavarangelozi.

fandiri fanduri.

feyi mamakacis saxeli.

fuaga sulis Seberva.

qaravansarai qarvasla.

qasuri salesi.

qeif iun mxiaruleba.

qurdalagoni osuri miTologiis

mixedviT zeciuri mWedeli,

samWedlo saqmis RvTaeba.

man adamianebisaTvis guTa-

ni gamoWeda. igi asrulebs

rogorc cocxlebis Sekve-

Tebs (Wedavs saukeTeso

sabrZolo iaraRs, awrTobs

adamians, akerebs Tavis qa-

las), aseve Cadis da emsaxu-

reba suleTSi myofTac.

yadi (yazi) mosamarTle, rome-

lic islamis kanonebis

mixedviT asamarTlebs.

yaranoRaelebi (`Savi noRae-

lebi~) noRauri tomi.

cxovrobs yaranoRaisa

da yizlaris raionebSi.

yibla (samyaros yibla, qveynie-

rebis yibla) meqas mxare,

saiTac pirSeqceuli dgeba

mlocveli muslimi. aqedan,

epiTeti uaRresad pativ-

sacemi pirisadmi, Cveule-

briv, fadiSahisadmi mimar-

Tvis dros gamoiyeneba.

yonaRi megobari. `yonaRoba~

kavkasiaSi gavrcelebuli

urTierTobis formaa.

yubai auli daRestanSi, rome-

lic cnobilia Tavisi

oqromWedlobiT.

yurans urtyams, raTa adamianis

sxeulidan gandevnos bo-

roti suli.

Saroi adgili CeCneTis mTianeTSi.

Sianbike saqalbatone Tagvi.

Sorva Txeli flavi.

auSi 1. macne (vinc brZanebebs,

dadgenilebebs kiTxu-

lobda moedanze);

2. dabali samxedro Cinia;

3. muSebis zedamxedveli.

xala mamida.

xalaTis boZeba gavrcelebuli

rituali, rodesac su-

zereni Tavis xalaTs

madlobis niSnad Cuqnis

Tavis xelqveiTs.

xalvari wonis erTeuli, udris

30 fuTs.

akam Cemo batono (mimarTvis

forma).

alabaSa kverTxi.

alah akbar did ars alahi.

almasi demonuri personaJi.

aJveifSaa nadirTmfarveli

RvTaeba.

arRuni mdinare CeCneTis

mTianeTSi.

awanguara qvis Robe, TiTqos

awanebis mier agebuli.

bai batoni.

beli diax.

buza mTielTa sasmeli, ludis

msgavsi.

gavzi Rataki.

dadraa ufrosis saalerso mi-

marTva umcrosisadmi.

derviSi1. muslimuri religiis

asketi.

2. moxetiale, maTxovari.

emegeni anTropomorfuli

zRapruli arseba. Sdr.

devi.

ercaxu mTis saxelwodeba.

valahi RmerTmani (ficis for-

mula).

varaga muxlikveri.

vasTirji mamakacTa da mgza-

vrTa mfarveli RvTaeba,

naxevrad adamiani osur

miTologiaSi (igivea, rac

qarTuli wmida giorgi).

zulumi aq: mZlavri.

Tavxe mTavari koWi, romelic

saxlis saxuravis gasamar-

Tavadaa gadebuli.

Tamaza moxucisadmi zrdilo-

biani mimarTva.

kaf-daxi 1. `kafis mTa~, miTiuri

mTa, romlis miRma maxlo-

beli aRmosavleTis miTo-

logias saiqio eguleba.

2. kavkasionis mTebi.

kafis mTa kavkasionis qedi.

kona keria.

kuriki yulfiT daboloebuli

grZeli joxi. cxenis da-

saWerad gamoiyeneba. Sdr.

qamandi.

loini mamali aqlemi.

maliqi (arab.) mefe.

mastani aq: kata.

men (Turq.) me.

mugeli auli daRestanSi.

mxarixe wylis sazidi Zeli, romlis

boloebzec ikideba wylis

WurWeli. mxarze gadebuls

atareben.

namazi muslimTa xuTjeradi

locva.

narTi nar (monR.) mze, Ta _ osuri

sagvareulo saxelebis mra-

vlobiTobis mawarmoebeli,

niSnavs mzis STamomavlebs

(Svilebs).

nixasi (os. saubari) aqedan ga-

momdinare, nixasi im ad-

gilsac niSnavs, sadac

Tavs iyridnen mamakacebi,

bWobdnen soflis, gvaris

saWirboroto sakiTxebze.

nixasis gadawyvetileba

yvelasaTvis savaldebulo

iyo. aq uxucesebi hyve-

bodnen sagmiro ambebs,

SeniSvnebi

Page 190: rfdrfcbehbr b lfpq b - dspace.nplg.gov.gedspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/4852/1/Kavkasiuri_Zgaprebi.pdf · rfdrfcbehbr b lfpq b. 11 winasityvaoba qarTuli zRaprebi 19 lerwmis qali

378 379

Fairy Tales and Legends of the Caucasus

Resume

Fairy Tales and Legends of the Caucasus is the fi rst collection of the Georgian translation of pieces of narrative folklore of almost all the Caucasian peoples.

A leading genre of the narrative folklore, a fairytale, is so diverse that it is divided into subgenres. The book contains three main types of fairy tales: tales of magic, realistic tales (anecdotes) and beast tales. The texts in this book clearly show one peculiarity in the spread of fairytales across the Caucasus region: a magic tale that is quite popular in the lowlands can rarely be seen in the repertoire of tellers of the mountainous region.

The material is grouped by national belonging into chapters which are further arranged in such a sequence that takes a reader from the lowlands of Southern Caucasus to the highlands of Northern Caucasus. The texts are selected so as to demonstrate a thematic variety of tales and legends of the Caucasus. The ideas of humanity, the protection of ancestors’ legacy and the respect for parents, which are close to the traditions of the peoples of the Caucasus (irrespective of their ethnic origin and religion), dominate these texts.

The book provides several pieces of each ethnicity’s narrative folklore, both fairytales and legends. Classical pieces of magic tales are represented by Georgian, Armenian, Azerbaijani, Abkhaz, Adyghe, Nogai, Khundz, Lak material. Texts of other peoples are dominated by novelistic tales, anecdotes and beast tales. The main theme of such plots is, in contrast to the world of fantasy of magic tales, an ordinary life although these tales also contain lots of unbelievable stories. Some tales are humorous others deal with social themes and are satirical. Frequently, in the forefront of such tales is a didactic motive which is reinforced with a moral attached at the end of the tale. The majority of novelistic tales emphasize the advantage of intellect, wisdom and skills as this theme is one of principal directions in the narrative folklore of the Caucasus.

The book contains interesting pieces of beast tales. Along with central characters (fox, wolf and bear), these tales show a wide variety of animals with their stories resembling those of people. An original type of cumulative tales can be found in Chechen, Lezgin and Karachay-Balkar texts, where events do not follow each other logically in repetition (in forward development) but a set of actions (chain) unfolds backwards.

The majority of legends in this book is of etiological nature. They narrate about the origin of stars, creation of artifacts and toponyms, explain causes of some natural phenomena. Abkhaz and Ossetian texts include those fragments of Nartic epos which exist as separate legends in a repertoire of tellers.