pengantar pendidikan bab v

8/19/2019 Pengantar Pendidikan Bab V

http://slidepdf.com/reader/full/pengantar-pendidikan-bab-v 1/4

PENGANTAR PENDIDIKAN : BAB V PENGERTIAN , FUNGSI, DANJENIS LINGKUNGAN PENDIDIKAN

BAB V PENGERTIAN , FUNGSI, DAN JENIS LINGKUNGAN PENDIDIKAN

Manusia selama hidupn a selalu a!an mendapa" pen#a$uh da$i !elua$#a, se!%lah, danmas a$a!a" luas& Ke"i#a lin#!un#an i"u se$in# dise'u" se'a#ai "$ipusa" pendidi!an& Ba' inia!an mem'ahas "en"an# pen#e$"ian dan (un#si lin#!un#an pendidi!an, "$ipusa" pendidi!andan pen#a$uh "im'al 'ali! an"a$a "$ipusa" pendidi!an dan pe$!em'an#an pese$"a didi!& A&Pen#e$"ian dan Fun#si Lin#!un#an Pendidi!an Manusia memili!i !emampuan an# 'isadi!em'an#!an melalui pen#alaman& Pen#alaman i"u "e$)adi !a$ena in"e$a!si manusia den#anlin#!un#ann a, 'ai! lin#!un#an (isi! maupun lin#!un#an s%sial manusia se*a$a e(e!"i( dane(isien i"ulah an# dise'u" pendidi!an& Sedan#!an la"a$ "empa" 'e$lan#sun#n a pendidi!ani"u dise'u" lin#!un#an pendidi!an, !hususn a pada "i#a lin#!un#an u"ama pendidi!an, ai"u!elua$#a, se!%lah, dan mas a$a!a" +Uma$ Ti$"a$aha$)a e"& al&, --./0-12. dalam Ti$"a$aha$d)a,3..4/ 506& Menu$u" Sa$"ain +ahli psi!%l%#i Ame$i!a6 dalam +7a$"%"%, 3..86 an# dima!sudlin#!un#an melipu"i !%ndisi dan alam dunia ini an# den#an *a$a1*a$a "e$"en"umempen#a$uhi "in#!ah la!u !i"a, pe$"um'uhan, pe$!em'an#an a"au li(e p$%*esses&Lin#!un#an se!i"a$ an# den#an sen#a)a di#una!an se'a#ai ala" dalam p$%ses pendidi!an+pa!aian, !eadaan $umah, ala" pe$mainan, 'u!u1'u!u, ala" pe$a#a, dll6 dinama!an lin#!un#an

pendidi!an +7a$"%"%, 3..86& Lin#!un#an pendidi!an me$upa!an salah sa"u unsu$ di dalam pendidi!an se'a#ai se'uah sis"em +Nu$*h%"imah, 3..-6& Menu$u" K%sim +3..86, lin#!un#an pendidi!an adalah sua"u ins"i"usi a"au !elem'a#aan dimana pendidi!an i"u 'e$lan#sun#&Menu$u" Mud aha$d)% +3..8/06, lin#!un#an pendidi!an adalah pendidi!an 'e$lan#sun#dalam se#ala lin#!un#an hidup, 'ai! an# !husus di*ip"a!an un"u! !epen"in#an pendidi!an

maupun an# ada den#an sendi$in a& Jadi, lin#!un#an pendidi!an adalah sua"u unsu$ dalam pendidi!an 'e$upa "empa", !eadaan, ala", pe$is"i9a, %$an#, 'enda an# 'e$hu'un#an den#an pendidi!an dan menun)an# p$%ses 'ela)a$ men#a)a$ hin##a "e$9u)udn a "u)uan pendidi!an&Lin#!un#an pendidi!an san#a" di'u"uh!an dalam p$%ses pendidi!an, se'a' lin#!un#an

pendidi!an "e$se'u" 'e$(un#si menun)an# "e$)adin a p$%ses 'ela)a$ men#a)a$ se*a$a aman,n aman, "e$"i', dan 'e$!elan)u"an +K%sim, 3..86& Se*a$a umum (un#si lin#!un#an

pendidi!an adalah mem'an"u pese$"a didi! dalam in"e$a!si den#an 'e$'a#ai lin#!un#anse!i"a$n a, u"aman a 'e$'a#ai sum'e$ da a pendidi!an an# "e$sedia, a#a$ dapa" men*apai"u)uan pendidi!an an# %p"imal +7a$"%"%, 3..86& Menu$u" UU RI N%& 3. "ahun 3..0 "en"an#UU SISDIKNAS Pasal a a" 1 0, pendidi!an (%$mal adalah )alu$ pendidi!an an#"e$s"$u!"u$ dan 'e$)en)an# an# "e$di$i a"as pendidi!an dasa$, pendidi!an menen#ah, dan

pendidi!an "in##i& Pendidi!an n%n(%$mal adalah )alu$ pendidi!an di lua$ pendidi!an(%$mal an# dapa" dila!sana!an se*a$a "e$s"$u!"u$ dan 'e$)en)an#& Sedan#!an pendidi!anin(%$mal adalah )alu$ pendidi!an !elua$#a dan lin#!un#an& Lin#!un#an disini dapa" 'e$upamas a$a!a"& Mas a$a!a" a!an dapa" 'e$(un#si den#an se'ai!1'ai!n a )i!a se"iap indi:idu

'ela)a$ 'e$'a#ai hal, 'ai! p%la1p%la "in#!ah la!u umum maupun pe$anan an# 'e$'eda1'eda&Un"u! i"u p$%ses pendidi!an ha$us 'e$(un#si un"u! men#a)a$!an "in#!ah la!u umum danun"u! men ele!si dan men iap!an indi:idu un"u! pe$anan1pe$anan "e$"en"u& Pela!sanaan

pendidi!an dila!u!an melalui "i#a !e#ia"an ai"u mem'im'in#, men#a)a$, dan mela"ih +A a" Pasal UU RI N%& 3; -8- dalam Ti$"a$aha$d)a, 3..4/ 546& Mes!ipun !e"i#a !e#ia"an i"u

pada ha!i!a"n a "$i "un##al, namun dapa" di'eda!an aspe! "u)uan p%!%! da$i !e"i#an a ai"u/& Mem'im'in#, 'e$!ai"an den#an peman"apan )a"i di$i dan p$i'adi da$i se#i1se#i pe$ila!u

umum +aspe! a(e!"i(6& 3& Men#a)a$, 'e$!ai"an den#an pen#uasaan ilmu pen#e"ahuan +aspe!!%#ni"i(6& 0& Mela"ih, 'e$!ai"an den#an !e"e$ampilan dan !emahi$an +aspe! psi!%m%"%$i!6&



Peman"apan !e"i#a sisi "u)uan pendidi!an i"u a!ni manusia an# sada$ a!an ha$!a" danma$"a'a"n a, men#uasai ilmu pen#e"ahuan, dan memili!i sua"u spesialisasi;!e"e$ampilan"e$"en"u, an# dise'u" se'a#ai manusia seu"uhn a& Di masa depan !e"i#a sisi i"u san#a"

pen"in# !a$ena ha$us mampu men esuai!an di$i den#an e$a #l%'alisasi dan !ema)uan IlmuPen#e"ahuan dan Te!n%l%#i +IPTEK6 dan da$i se#i lain, ha$us mampu memenan#!an

pe$sain#an an# sema!in !e"a" dan "ampil se'a#ai an# un##ul dalam 'idan# spesialisasin a&Ka$ena i"u penin#!a"an (un#si !e"i#a lin#!un#an pendidi!an, 'ai! se*a$a sendi$i1sendi$imaupun se*a$a 'e$sama1sama a!an san#a" pen"in# dalam me9u)ud!an sum'e$ da a manusia

an# 'e$mu"u& B& T$ipusa" Pendidi!an Kehidupan manusia me$upa!an !ehidupan an#"e$in"e#$asi dan !%n"in u se$"a "ida! dapa" dilepas!an an"a$a sa"u den#an lainn a& Manusiasepan)an# hidupn a a!an selalu mene$ima pen#a$uh da$i lin#!un#an pendidi!an& Ki 7a)a$De9an"a$a misaln a mempe$!enal!an den#an is"ilah "$ipusa" pendidi!an< an# dima!sudadalah lin#!un#an !elua$#a, se!%lah, dan mas a$a!a", dimana ana! mendapa"!an

pendidi!ann a +S%elaeman, -886& & Kelua$#a Kelua$#a me$upa!an lin#!un#an pendidi!an pe$"ama dan "e$pen"in#& Di!a"a!an pe$"ama !a$ena dalam !elua$#a inilah ana! pe$"ama1"amamendapa"!an didi!an dan 'im'in#an& Di!a"a!an "e$pen"in# !a$ena se'a#ian 'esa$ da$i!ehidupan ana! adalah dalam !elua$#a& Sehin##a pendidi!an an# palin# 'an a! di"e$ima%leh ana! adalah dalam !elua$#a +Ind$a!usuma, -=0/ .-6& 7a$"%"% +3..86 mende(inisi!an!elua$#a se'a#ai 'e$i!u"/ Kelua$#a me$upa!an lem'a#a pendidi!an "e$"ua, 'e$si(a" in(%$mal,

an# pe$"ama dan u"ama dialamai %leh ana! se$"a lem'a#a pendidi!an an# 'e$si(a" !%d$a"i%$an# "ua 'e$"an##un# )a9a' memeliha$a, me$a9a", melindun#i, dan mendidi! ana! a#a$"um'uh adn 'e$!em'an# den#an 'ai!& Tu#as u"ama !elua$#a 'a#i pendidi!an ana! adalahmele"a!!an dasa$1dasa$ pendidi!an a!hla! dan pandan#an hidup !ea#amaan& Si(a" dan "a'ia"ana! se'a#ian 'esa$ diam'il da$i !edua %$an#"uan a dan an##%"a !elua$#a an# lain& Fa!"%$1(a!"%$ dalam !elua$#a an# mempen#a$uhi "um'uh !em'an#n a ana!, sepe$"i !e'uda aan,"in#!a" !ema!mu$an, !eadaan pe$umahann a, dan se'a#ain a& Den#an !a"a lain, "um'uh!em'an# ana! dipen#a$uhi %leh !eselu$uhan si"uasi dan !%ndisi !elua$#an a& Pe$!em'an#an!e'u"uhan dan aspi$asi indi:idu maupun mas a$a!a", men e'a'!an pe$an !elua$#a "ehadap

pendidi!an ana!1ana!n a )u#a men#alami pe$u'ahan& Den#an menin#!a"n a !e'u"uhan danaspi$asi ana!, ma!a !elua$#a pada umun a "ida! mampu memenuhin a& >leh !a$ena i"u,se'a#ian da$i "u)uan pendidi!an i"u a!an di*apai melalui )alu$ pendidi!an (%$mal a"aupunn%n(%$mal +!u$sus, !el%mp%! 'ela)a$, dan se'a#ain a6& Dalam UU RI N%& 3. "ahun 3..0"en"an# UU SISDIKNAS Pasal = a a" 3 dise'u"!an 'ah9a %$an# "ua da$i ana! usia 9a)i'

'ela)a$, 'e$!e9a)i'an mem'e$i!an pendidi!an dasa$ !epada ana!n a& Da$i pen)elasan"e$se'u" dapa" di !e"ahui 'ah9a %$an# "ua a"au !elua$#a san#a" 'e$pe$an un"u! mendidi! ana! dalam hal a#ama, 'uda a, dan m%$al& Kelua$#a me$upa!an "empa" pendidi!an an# sempu$nasi(a" dan 9u)udn a un"u! melan#sun#!an pendidi!an !e a$ah pem'en"u!an p$i'adi an#

u"uh, "ida! han a 'a#i ana!1ana! "e"api )u#a 'a#i pa$a $ema)a& 3& Se!%lah Di an"a$a "i#a pusa" pendidi!an, se!%lah me$upa!an sa$ana se*a$a sen#a)a di$an*an# un"u! mela!sana!an pendidi!an& Tida! semua "u#as mendidi! dapa" dila!sana!an %leh %$an#"ua dalam !elua$#a"e$u"ama dalam hal ilmu pen#e"ahuan& Kelua$#a "ida! mun#!in la#i memenuhi selu$uh!e'u"uhan dan aspi$asi #ene$asi muda "e$hadap IPTEK& Sema!in ma)u mas a$a!a" sema!in

pen"in# pe$anan se!%lah dalam mempe$siap!an #ene$asi muda se'elum masu! dalam p$%ses pem'an#unan mas a$a!a"n a i"u& Se!%lah se'a#ai pusa" pendidi!an adalah se!%lah an#men*e$min!an mas a$a!a" ma)u !a$ena peman(aa"an se*a$a %p"imal ilmu pen#e"ahuan dan"e!n%l%#i, "e"api "e"ap 'e$pi)a! pada *i$i !eind%nesiaan& Den#an demi!ian, pendidi!an dise!%lah seha$usn a se*a$a seim'an# dan se$asi men)amah aspe! pem'uda aan, pen#usaan

pen#e"ahuan, dan pemili!an !e"e$ampilan pese$"a didi!& Sua"u al"e$na"i( an# mun#!in

dila!u!an sesuai den#an si"uasi dan !%ndisi se!%lah, an"a$a lain/ a& Pen#a)a$an an#Mendidi! Dalam upa a me9u)ud!an pen#a)a$an an# mendidi!, pe$lu pula di!emu!a!an



'ah9a se"iap !epu"usan dan "inda!an #u$u dalam $an#!a !e#ia"an 'ela)a$ men#a)a$ a!anmem'a9a 'e$'a#i dampa! a"au e(e! !epada sis9a, 'ai! e(e! ins"$u!si%nal +ins"$u*"i%nale((e*"6 an# me$upa!an e(e! lan#sun# da$i 'ahan a)a$an an# men)adi isi pesan da$i 'ela)a$men#a)a$, maupun e(e! pen#i$in# +nu"u$an" e((e*"6 an# me$upa!an e(e! "ida! lan#sun# da$i

'ahan a)a$an dan a"au pen#alaman 'ela)a$ an# diha a"i %leh sis9a se'a#ai a!i'a" da$i

s"$a"e#i 'ela)a$ men#a)a$ an# men)adi landasan da$i !e#ia"an 'ela)a$ men#a)a$ "e$se'u"& Bai! e(e! ins"$u!si%nal maupun e(e! pen#i$in# me$upa!an hal an# san#a" pen"in# dalam se"iap!e#ia"an 'ela)a$ men#a)a$, an# ha$us mendapa" pe$ha"ian an# seim'an# %leh se"iap #u$udalam pe$an*an#an dan pela!sanaan p$%#$am 'ela)a$ men#a)a$ +Sul% Lipu La Sul%, --./ 44142 dalam Ti$"a$aha$d)a, 3..4/ =46& Den#an demi!ian, pemilihan !e#ia"an 'ela)a$ men#a)a$

an# "epa", 'ai! di"in)au da$i e(e! ins"$u!si%nal maupun e(e! pen#i$in#, a!an mem'e$i!an pen#alaman 'ela)a$ sis9a an# e(isien dan e(e!"i( un"u! me9u)ud!an pen#em'an#anmanusia Ind%nesia seu"uhn a& '& Penin#!a"an dan Peman"apan Pela!sanaan P$%#$amBim'in#an dan K%nselin# +BK6 di Se!%lah Sepe$"i di!e"ahui, 'idan# #a$apan BK adalah

pe$!em'an#an p$i'adi pese$"a didi!, !hususn a aspe! si!ap dan pe$ila!u a"au !a9asane(e!"i(& Pen#em'an#an !ep$i'adian !e a$ah pen ada$an )a"i di$i se'a#ai manusia Ind%nesiame$upa!an sisi lain da$i "u)uan pendidi!an, di sampin# pen#uasaan ilmu pen#e"ahuan dan"e!n%l%#i& Pendidi!an a(e!"i( dapa" dia9ali den#an !a)ian "en"an# nilai dan si!ap an#seha$usn a di!e)a$ le'ih )auh dalam pe$9u)udann a melalui pe$ila!u seha$i1ha$i, !husun aselama 'e$ada di se!%lah& Se!%lah seha$usn a di!em'an#!an men)adi pusa" pendidi!an dan!e'uda aan an# men*e$min!an sua"u mas a$a!a" Pan*asilais& *& Pen#em'an#anPe$pus"a!aan Se!%lah Den#an !edudu!an pe$pus"a!aan se!%lah se'a#ai pusa" sum'e$ 'ela)a$ +PSB6 diha$ap!an pe$ann a a!an le'ih a!"i( dalam mendu!un# p$%#$am pen#a)a$an, 'ah!andapa" 'e$pe$an se'a#ai ?mi"$a !elas@ dalam upa a men)a9a' "an"an#an pe$!em'an#an ip"e!

an# sema!in *epa"& Pen#em'an#an PSB i"u dapa" dila!u!an se*a$a 'e$"ahap sehin##a padaa!hi$n a dapa" 'e$pe$an #anda a!ni se'a#ai ?mi"$a !elas@ dalam p$%ses 'ela)a$ men#a)a$dan "empa" pen#!a)ian 'e$'a#ai pen#em'an#an sis"em ins"$u!si%nal& Sua"u PSB an#memadai a!an dapa" mend%$%n# sis9a dan 9a$#a se!%lah lainn a un"u! 'ela)a$ mandi$i& d&Penin#!a"an dan Peman"apan P$%#$am Pen#el%laan Se!%lah Khususn a an# "e$!ai" den#an

pese$"a didi!, pen#el%laan se!%lah se'a#ai pusa" pendidi!an dan !e'uda aan seha$usn ame$upa!an $e(le!si da$i sua"u mas a$a!a" Pan*asilais se'a#aimana an# di*i"a1*i"a!an dalam"u)uan nasi%nal& I!lim !ehidupan di se!%lah men*e$min!an !ehidupan mas a$a!a" an#di*i"a1*i"a!an a!ni mas a$a!a" dem%!$a"is an# dinamis dan "e$'u!a& Demi!ianlah 'e'e$apaal"e$na"i( an# dapa" dila!u!an un"u! menin#!a"!an (un#si se!%lah se'a#ai salah sa"u pusa"

pendidi!an& 0& Mas a$a!a" Kai"an an"a$a mas a$a!a" dan pendidi!an dapa" di"in)au da$i "i#ase#i, a!ni/ a& Mas a$a!a" se'a#ai pen elen##a$a pendidi!an, 'ai! an# dilem'a#a!anmaupun an# "ida! dilem'a#a!an& '& Lem'a#a1lem'a#a !emas a$a!a"an dan a"au !el%mp%!

s%sial di mas a$a!a", 'ai! lan#sun# maupun "ida! lan#sun#, i!u" mempun ai pe$an dan(un#si edu!a"i(& *& Dalam mas a$a!a" "e$sedia 'e$'a#ai sum'e$ 'ela)a$, 'ai! an# di$an*an#+' desi#n6 maupun an# diman(aa"!an +u"ili" 6& Fun#si mas a$a!a" se'a#ai pusa" pendidi!ansan#a" "e$#an"un# pada "a$a( pe$!em'an#an da$i mas a$a!a" i"u 'ese$"a sum'e$1sum'e$

'ela)a$ an# "e$sedia di dalamn a& Te$dapa" se)umlah lem'a#a !emas a$a!a"an dan a"au!el%mp%! s%sial an# mempun ai pe$an dan (un#si edu!a"i( an# 'esa$, an"a$a lain/!el%mp%! se'a a, %$#anisasi !epemudaan, %$#anisai !ea#amaan, %$#anisasi p%li"i!, mediamassa, dan se'a#ain a& Lem'a#a a"au !el%mp%! s%sial "e$se'u" pada umumn a mem'e$i!an!%n"$i'usi 'u!an han a dalam p$%ses s%sialisasi, "e"api )u#a dalam penin#!a"an pen#e"ahuandan !e"e$ampilan an##%"an a& Se"elah !elua$#a, !el%mp%! se'a a mun#!in palin# 'esa$

pen#a$uhn a "e$hadap pem'en"u!an !ep$i'adian, "e$u"ama pada saa" ana! 'e$usaha

melepas!an di$i da$i pen#a$uh !e!uasaan %$an# "ua& Pada masa pe$alihan ini se$in# "e$)adi!%n(li! an"a$a %$an# "ua dan ana!& an# dima!sud !el%mp%! se'a a +pee$s #$%up6 adalah



sua"u !el%mp%! an# "e$di$i %$an#1%$an# an# 'e$samaan usian a, an"a$a lain/ !el%mp%! 'e$main pada masa !ana!1!ana!, !el%mp%! m%n%se!sual an# han a 'e$an##%"a!an ana!1ana! se)enis !elamin, a"au #an# ai"u !el%mp%! ana!1ana! na!al& Dampa! edu!a"i( da$i!ean##%"aan !el%mp%! se'a a i"u an"a$a lain !a$ena in"e$a!si s%sial an# in"ensi( dan dapa""e$)adi se"iap 9a!"u, dan den#an melalui peni$uan +m%del6 se$"a me!anisme

pene$imaan;pen%la!an !el%mp%!& Te$dapa" 'e'e$apa (un#si !el%mp%! se'a a "e$hadapan##%"an a + a an A$dhana, -58/ M%dul 4; - dalam Ti$"a$aha$d)a, 3..4/ 8 6 an"a$a lain/a& Men#a)a$ 'e$hu'un#an dan men esuai!an di$i den#an %$an# lain& '& Mempe$!enal!an!ehidupan mas a$a!a" an# le'ih luas& *& Men#ua"!an se'a#ian da$i nilai1nilai an# 'e$la!udalam !ehidupan mas a$a!a" %$an# de9asa& d& Mem'e$i!an !epada an##%"a1an##%"an a*a$a1*a$a un"u! mem'e'as!an di$i da$i pen#uasaan !e!uasaan %"%$i"as& e& Mem'e$i!an

pen#alaman un"u! men#ada!an hu'un#an an# didasa$!an pada p$insip pe$masaan ha!& (&Mem'e$i!an pen#e"ahuan an# "ida! 'isa di'e$i!an %leh !elua$#a se*a$a memuas!an+pen#e"ahuan men#enai *i"a $asa 'e$pa!aian, musi!, )enis "in#!ah la!u "e$"en"u, dan lain1lain6& #& Mempe$luas!an *a!$a9ala pen#alaman ana!, sehin##a ia %$an# an# le'ih!%mple!s& >$#anisasi !epemudaan pada umumn a mempun ai p$insip dasa$ an# sama

a!ni men alu$!an has$a" !el%mp%! pemuda !epada hal1hal an# 'e$#una& >$#anisasi inimempun ai 'e$'a#ai )enis la"a$ 'ela!an# an# 'e$'eda, sepe$"i s%sial1edu!a"i( +>SIS, PMR,P$amu!a, dan se'a#ain a6, s%sial !ea#amaan, s%sial1p%li"i! dan lain se'a#ain a& Disampin#

penam'ahan pen#e"ahuan dan !e"e$ampilan, %$#anisasi !epemudaan "e$se'u" "e$u"ama san#a" 'e$man(aa" dalam mem'an"u p$%ses s%sialisasi se$"a men#em'an#!an aspe! a(e!"i( da$i!ep$i'adian +!e)u)u$an, disiplin, "an##un# )a9a', dan !emandi$ian6& Pe$anan %$#anisasi!ea#amaan pada umumn a san#a" pen"in# !a$ena 'e$!ai"an den#an !e a!inan a#ama&>$#anisasi ini men edia!an pendidi!an 'a#i ana!1ana!n a, a!ni/ a& Men#a)a$!an !e a!inanse$"a p$a!"e!1p$a!"e! !ea#amaan den#an *a$a mem'e$i!an pen#alaman1pen#alaman a!n#men enan#!an 'a#i me$e!a& '& Men#a)a$!an !epada me$e!a "in#!ah la!u dan p$insip1p$insipm%$al an# sesuai den#an !e a!inan1!e a!inan a#aman a& *& Mem'e$i!an m%del1m%del

pe$!em'an#an 'a#i 9a"a!& C& Pen#a$uh Tim'a! Bali! an"a$a T$ipusa" Pendidi!an Te$hadapPe$!em'an#an Pese$"a Didi! Pe$!em'an#an pese$"a didi! dipen#a$uhi %leh 'e'e$apa (a!"%$

a!ni he$edi"as, lin#!un#an, p$%ses pe$!em'an#an, dan anu#e$ah& Khusus un"u! (a!"%$lin#!un#an, pe$an "$ipusa" pendidi!an i"ulah an# palin# menen"u!an, 'ai! se*a$a sendi$i1sendi$i maupun se*a$a 'e$sama1sama& Di!ai"!an den#an "i#a p%$%s !e#ia"an u"ama

pendidi!an +mem'im'in#, men#a)a$, dan mela"ih6, pe$anan !e"i#a "$ipusa" pendidi!an 'e$:a$iasi mes!ipun !e"i#an a mela!u!an "i#a !e#ia"an p%!%! dalam pendidi!an& Se"iap pusa" pendidi!an dapa" 'e$peluan# mem'e$i!an !%n"$i'usi an# 'esa$ dalam !e"i#a !e#ia"an pendidi!an, a!ni/ & Pem'im'in#an dalam upa a peman"apan p$i'adi an# 'e$'uda a& 3&Pen#a)a$an dalam upa a pen#uasaan pen#e"ahuan& 0& Pela"ihan dalam upa a pemahi$an

!e"e$ampilan

pengantar pendidikan bab v

Documents