AWI WULUNG

GUNUNGLARANG

KUMPULAN CARITA PONDOK

ANO KARSANA

16. KOLCR

MATUH angin ngahiuk ti wtan-kidul mun isuk-isuk mah. Sakapeung

ukur hiliwirna. Nangka, minanangka tangkal nu pangluhurna di pakarangan, sok

pangheulana oyag. Hg nma kana tangkal balingbing, jeung daun roay nu

ngabakutet tangkal buah jeung jambu batu. Pabeubeurang angin th eureun,

masing dihotan ditangtang ku barudak nu ngapungkeun langlayangan tara ieuh

datang. Tatangkalan, dangdaunan, dapuran awi taya nu robah. Carkna jegjreg th

jegjreg ba. Tabuh dua belas atawa setengan satu kakara, kawasna, pangparatan

awang-awang th disingkabkeun. Angin ngahiuk deui, ngan datangna ti belah

kuon ayeuna mah. Di sawah tukangeun imah aya nini dodongkoan keur nyabutan

jukut. Keur domba, jigana. Ngala jukut teu mak arit. Cukup dicabutan wa. Teu

ngagunakeun arit da euweuh ariteunana. Jukutna keri. Malah, geus loba nu garing.

Atuh da, halodo lila. Ongko, ongko jambret. Ongko, ongko jambret. Terus,

dikiplik-kiplik taneuh nu narapel na akarna. Sok-sok diteundeun kana carangka.

Ngaprak ka tengah sawah. Sawah kark dirambt mindo, terengteng ka halodoan.

Bareulah. Sawah tadah hujan, ngandelkeun saaya-aya ti langit ba. Mun ngijih,

ngmbr-ngmbr.

Alak-ilik, dodongkoan mapay-mapay pager turut-turut sisi kebon.

Nangna awi. Asana, kungsi neundeun cocongoan jeung puhu awi ssa nyieun

balandongan. Nangan awi dua buku nu saruan panjangna. Manggih. Kabeneran

lantas, hg bukuanana panjang. Cukup jigana. Gk diuk nyanghareupan

popongkol paranti talenan kudak-kadk. Awi th diraradan buku-bukuna. Dicekel

lebah puhuna, sanggeus merenah nyinekelna trok ditarok buku nu luhur. Hg

dibalikkeun. Trok ditarok deui. Beubeulahana dicekel, dibbkeun. Jadi, dua

beulahan. Nu sabeulah disirih deui saparapatna. Geus kitu mah kakara hinisna

disirihan dipiceun. Sina rada ipis. Nu rk diala bagian hatna wungkul ngaraut th

mimiti ti lebah buku nu tengah maju ka tungtung. Beuki nungtung beuki ipis

kandelan.

Nini-nini anteng knh nyabutan jukut jang domba. Sanggeus dodongkoan

lila, hg ngarandeg terus cengkat ngalempengkeu cangkng. Cangkeul kawasna,

lila teuing dodongkoan. Sirahna ditiung ku samping kebat diparkoskeun

nyocontong.

Ceg kana tatah leutik. Nyieun liang pasagi lebah buku nu tengah ta. Ati-

ati pisan. Sieu beulah. Geus kacontoan nyieun liang di lebah dinya th sok

mindeng gagal. Mun tatah atawa pso raut tigicel, sok nyoldat ka gigir. Hartina

pagawan th gagal.

Duh, bageur, sans seja nyamikeun salira sareng kolcr anu nuju

dipidamel ta. Da, kumaha ari katineung mah teu welh nganteng. Ku kituna, mun

ujug-ujug mut ka salira apan teu terang dimana-manana sareng gaw naon anu

nuju dilaksanakeun. Carkkna mut, ah mut w kasalira, atanapi ngakukeun sim

kuring anu salira; danget ieu th nuju diuk pipir saung hareupeun hawu paragi

dudurukan. Ngaraut kolcr. Tiasa janten, kagungan mutan sans kana kalakuan

sim kuring, muhun anu sok ngaengkangkeun ka salira ta; kanggo naon nyieun

kolcr. Ar, ari saleresna mah dina sabudereun konsntrasi, museurkeun

implengan ka salira og. Mun ta mah gunem catur batin sareng salira bari jeung

teu aya kagiatan. Kuriak wa dianggap jalmi baluweng mutan. Geura ari bari

disanding ku rarautan apan teu katinggal, yn nuju mut ka salira. Tadi og tos

disanggemkeun teu pisan-pisan seja nyamikeu sareng kolcr. Ieu mah, hiji

kagiatan anu aya patalina sareng antengan tatali asih. Tuh apanan brasna mah nya

ka salira deui, ka salira deui. Ku nyandingkeun hiji kagiatan bari mut ka salira, ih

seueur pisan mangpaatna, nily atawa harga tambahna lipet-lipet. Geura ieuh

diantawisna ba, padamelan nggal rngs; hasilna jadi langkung sa. Ari margina

apan dibarung ku kaasih salira. Pangdunga batin salira, rupina. Nu sansna,

midamel dua kagiatan dina waktos anu sami, bari jeung teu katingali ku batur.

Asa geus cangkeul, lila asana teu cengkat-cengkat. Hg nangtung. Balieur

ka knca, kerekek cangkng nu knca, balieur ka katuhu, kerekek cangkng nu

katuhu. Leungun gantian ditonjokkeun ka luhur.

Nini-nini nu ngarit geus jauh mapay-mapay galengan ka tebh kalr.

Gawna dodongkoan jumbrat-jambret, terus cengkat bari nunda jukut kana

carangka nu eusina geus ngunung-ngunung. Nini-nini di lembur, teu jiga nini-nini

dikota; sok kapanggih marak baju olahraga subuh-subuh. Gerak jalan gerak

badan. Kitu deui nu rada ngora, lolobana nu awakna bukekeng ngahajakeun

senam langsing hayang ceking. Heuheuy, deuh. Ari dilembur dipadsaan, mun

kabeneran aya waktu sautak-saeitik tina rnghapna gaw maneuh sapopo, nya

sok dieusian ku gaw deui. Saincak-saincak th stuning taya pisan waktu

kapiceun. Upamana, mun rk niat nang cai ka sawah bari sakalian nanggung

gemuk. Atuh, balikna carangka th dieusian ku suluh saaya-aya ditalun kalapa

atawa sarah ti sarakan. Kitu deui awwna.

Gap kana ruasan awi saged curuk hileudeun. Hg, diukur panjangna dua

buku curuk. Terus diukur sarua panjangna. Ditengah diraut pasagi opat.

Ukuranana sarua jeung gedna liang nu geus aya dina beubeulahan jangeun

kolcrna. Ieu barungbung th biasa dijieun tina ruasan anu lantas tur garing.

Supaya kuat, jeung engkna alus nyekit ngageritna mun pagsrk jeung kai

panyolokna. Barungbung th bus diabuskeun kana liang nu aya dina beubeulahan

kolcrna. Rada sereg. Terus, diraut deui saeutik. Mun ngarautna kandel, engkna

bisa logor teuing na liangna.

Ku sim kuring, muhun nu sok ngabasakeun ngaengkangkeun ka salira; tos

kajudi tos karasa sikep ati-atina salira. Ku nginten-nginten dina serat, dina basa nu

dianggo ku salira. Upamina ba, ta w soal alamat bimi, apan dugi ka ayuna da

teu masihan wa. Nu dipasihkeun th mung alamat tempat didamel. Kawasna, ck

pangira-ngira, mun sim kuring nu sok maksa ngaengkangkeun ka salira, aya

maksad leres-leres tinangtu kana bakal dipilarian disusulna. ta mah, mun

wangwangan sim kuring. Duka leres henteuna mah. Apan, nu terang maksad

saleresna, mung aya di salira kuanjeun. Kitu deui, sikep nahan diri aya ngancik na

diri salira. Mun na serat, mun sim kuring, nu sok ngaengkangkeun ka salira ta;

siga maksa hoyong terang waleran anu tandes kana panalk sim kuring, ih

ongkoh-ongkoh w. Malih, jongjon-jongjon ba. Sakapeung mah, ta waleran

serat ti salira tara aya nyabit-nyabit kana nu ditaroskeun ku sim kuring. Janten,

stuning tara aya patalina pisan. Mungguh matak panasaran, sakapeung gumulung

ngajantenkeun kakeuheul. Dina lebah dieu, hapunten. Maklum atuh. Tiasa janten

mosi salira mah adem ayem, henteu dmonstratif atanapi meledak-ledak ck basa

barudak mah. Salira, sans aliran musik rock, upami dipapandkeun kana

tongkrongan penyanyi mah. Muhun, geuning ari penampilan penyanyi rock mah

sakitu mijahna ujrat-ajret bari ngajgang, istri og. Bari, teu welh angked-

angkedan. Ih, tetebiheun salira mah kana kitu. Salira mah tingtrim, tenang. Talaga

wening, canmbrang hrang, anu sisina iuh ku kakayon kanyaah. Dina musik,

dina karawitan; kawasna salira mah Cianjuran atanapi degung anu ditabeuhna

antar nakeran. Soantena, ngajantenkeun tanaga batin nu tiasa ngagerakkeun

manglipet-lipet ukuran tanaga kuda, ka nu ngupingkeunana.

Nini-nini nu ngarit geus euweuh, tayohna geus loba beubeunangan

ngaritna.

Langit beurang nu disurung-surung tiung samping kebat nini-nini caang

mentrang-mentrang. Hawana, ngahab. Langit beurang langit ka tiga, nguwak-

ngawik mga carang ipis-ipis. Katoong, bh dituna langit biru ngelewong-

ngelewung. Mga carang, haseup bodas uwak-awik kabaya brukat nu cenah

seragam nayaga degung nu biasa dianggo ku salira. Beu, ari sihorng sok

ngadegung sok ngwih ngahaleuang. Wilujeng.

Raut-raut rgang jambu batu th dirautan, na puhuna dijuru tilukeun,

jangeun paniir atawa cocolok nu rk diasupkeun kana barungbung ta. Ari

maksudna diraut dijuru tilukeun sangkan dina pagsrkna ngalantarankeun aya

sora ngagerit, engkna. ta cocolok tk hg diasupkeun kana awi ruasan sasiku.

Ditungtung tukangna mak kikiping tina sng ipis. Biasana mah sok dijieun tina

salumpit atawa tina anyaman awi atawa urut nyiru butut. Tina sng soth amh

awt w kapakna. Kikiping th minangka kamudina anu ngagulak-gilekkeun

kolcr nurutkeun paniup angin. Ku ayana kikiping, kolcr teu welh muter,

nutur-nutur datangna ngin. Dina tungtung awi ruasan jangeun ngasupkeun

tetengger ta diluhurna mak awi saged jeujeur leleus anu tungtungna mak

beungbeurat jeung kukucir tina lamak. Melengtung ka tukang, luhureun bubuntut

atawa kikiping ta. Ieu awi nu melungkung kawas jeujeur th disebutna bubat.

Mun engk kolcr geus ditagenkeun, katebak angin ged katukang ngadayagdag.

Angin kendor ngagentak, kolcr ka geblagkeun ka hareup. Bubat ngabertrik ka

hareup dibarung ku sora ngajegur.

ta mapandkeun salira mani tos kana sagala rupi w nya. Sawios atuh.

Apan, tadi tos disanggemkeun salira mah mosina salawasna kauger ku tetekon

ayem, kawas panembang Cianjuran atanapi lagu degung, jiga talaga nu

canmbrang hrang. Kumaha atuh, da mapandkeun og sans bad niat awon.

Ieu mah minangka pangiat atanapi aksn kana kasumpingan lelembut salira dina

antengan sanubari kaasih. ta cenah mani disamarutkeun sareng padamelan

ngarautan kolcr, ah henteu da denteu ieuh pacampur. Ngaraut midamel kolcr

mah apanan pagawan raga badag, pagawan anu sipatna pisik. Moal pacorok

sareng implengan asih anu sipatna lemes ngadalingding ngahiliwir. Sing

percanten. Sareng deuih, da nu poko aktip atanapi usik mah apan batin.

Paguneman batin sareng salira. Tangtos moal katingalina, da usukna atuh batin

batin anu nyamuni buni. Nemb katangn saupami anu sami usik lelembutanana.

Nemb karaos ku jalmi anu lemes sanubarina anu lah hatna kawas salira. Tuh,

bet kasalira deui ba, muhun, antawis urang th nuju ngantengkeun tlpati

lelembutan, apan. Usik-amlikna asih urang tiasa katangnkeun ku masing-masing

diri. Naja kaayaan nuju patebih sapertos ayeuna. Sim kuring, anu sok maksa

ngabasakeun ngaengkangkeun ka salira; apan pisikna mah jentulna mah nuju diuk

najojodog hareupeun hawu diasaung eurih nuju ngadamel kolcr. Salira, nya kitu

deui, danget ieu, nemb mulih ti padamelan. Nuju istirahat ngimpleng lalangit

asih. Tuh apan, katingali ku salira, dilalangit anu nuju diteuteup bari

lalangkarakan ta aya cakcak dua silih udag. Moal boa ta dua cakcak dicipta-

cipta urang nuju ulin silih udag di palataran kebonraya handapkeun kakayon

linduk. Moal boa, ta cakcak og keur silih teuleuman hat ceuk ciptaan salira.

Nya, sami ciptaan sim kuring og. Muhun, sim kuring nu sering ngaengkangkeun

ka salira ta. Cakcak th sisirigan lumpat ka juru lalangit nyaketan rang-rang.

Didinya, aya lancah leutik keur ngait-ngaitkeun ramatna, ngantengkeun rasana,

ngantengkeun asihna, dina lalangit asih salira lalangit asih sim kuring.

Langit beurang mentrang-mentrang. Haseup bodas ayang-ayang diuwak-

awik angin katiga. Ngahiuk angin, nghiuk. K, angin sakeudeung deui ieu kolcr

rk ditagenkeun.

Kolcrna sup diasupkeun kana cocolok nu dijieun tina rgang jambu

batu. Tungtungna, ditanceban paku lebut, malar teu lsot ka tebak mun engk

angin malik. Kolcr th telus dipalincang ati-ati bisi tarik teuing marieuskeunana.

Tarik teuing mah beulah ngabarabat. Nu beulah biasana tetengahna. Mun kitu, nya

dicacag ka keuheul bari terus dipangpngkeun.

Kolcr dipalincang ati-ati, rintih perbawa watek salira. Duh, aya ku....

Kolcrkeun th disangkareupkeun kana datangna angin. Ugag igeug,

muter antar. Beuki lila, beuki tarik. Moal boa, paniup batin salira, nya?

Tetenggerna awi saleunjeur, saged pigeulang kolot. Rada leuleus unyad-

nyod. Dihaja kitu. Supaya alus katempona, tetengger th diraradan heula buku-

bukuna sakalian miceunan mrang awina. Bilih napel kana panangan sinareng

rma salira. Ditungtung bagian congona diragaji malar rata. Teu didngdng ku

bedog, sieun beulaj jeung sok cacag nangkaeun. Mun rata mah, gulak-giluk katiup

anginna th teu pered.

Naon cing? Anu pang diarep-arepna ku sim kuring, anu sok

ngaengkangkeun ka salira ta tina waleran serat salira? Mung sakecap tina

papanjang serat waleran th, mung sakecap. Nya ta, kecap muhun. Muhun,

salira, muhun. Tah, ta kecap nu diarep-arep th. Muhun ku sim kuring anu sok

ngaengkangkeun ka salira ta; muhun th hiji kapastian anu ngalantarankeun, anu

ngajantenkeun manjangna lalakon urang, tug dumugi ka danget ieu. Ari hartos

kecap muhun, apan ngaenyakeun atanapi ngbenerkeun kana panalk anu

didugikeun ka salira. Duh, tah ngarep-ngarep kecap muhun diunggal-unggal

kecap waleran mani asa geus kesel. Da, salira teu masihan wa waleran muhun.

Ku kituna mah kahartos. Mun nilik kana sipat salira ta, kana sikep rintih ati-ati.

Teu ieuh gurung gusuh ngaragragkeun ucap muhun, sateuacan nu ngedalkeun ta

panlk th leres-leres atanapi ukur bbnjo wungkul. Tuh geuning, ari saterasna

mah da tos katingal dariana nya teu burung aya waleran. Muhun. Malah,

sakapeung mah sim kuring sok jiga maksa-maksa supados salira ngawaler kecap

muhun. Ih, hapunten atuh. Da, geuning salira mah ongkoh-ongkoh ba, jongjon-

jongjon ba teu gedag kapangaruhan. Rupina, harita salira, basa ku simkuring siga

nu dipaksa-paksa malar ngawaler kecap muhun ta, nuju ngayakeun hiji ujian ka

sim kuring. Rupina, upami kiat, sareng keukeuhatanapi leres-leres tinangtu moal

pundung atawa ngejat alatan asa diulinkeun. Ari sim kuring kumaha cing?

Keukeuh w deuih, ngukuntit sakumaha kahoyong salira ta. Sugan ari hantem

diakalan ditarkahan maha hat sanubari salira janten lah manahna. Ngawaler

panalk lelembutan sim kuring, kageterkeun karsonasi kawat batinna, kagero

lelembutanana. Muhun, salira, muhun.

Angin, ngahiuk ti belah kulon. Gen, kolcr ditagenkeun tetenggerna di

pipir saung. Muter, nguwak-nguwik. Sakapeung dibarung ku sora ngagerung.

Ngagerung, digeblagkeun dirempodkeun angin leuleuy dibarung ku mecutna

bubat ka hareup. Kitu jeung kitu w.

Ih, tada teuing bingahna atuh. Kantenan upami dikupingkeun sareng

disrangkeun ku duaan sareng salira. Apan, salira g ngiring mantuan ku mareng

asihna lelembutan, waktos sok ngadamel kolcrna. Resep geura. Sok sanaos,

resepna, upamina, mung kapaksa eungkul. Lebah dieu, lebah resep kapaksa, sim

kuring og maphum. Kitu deui sim kuring, ayeuna mah ngiring mikaresep kana

kalangenan salira. Sok sanaos, alesanana mah supados saati supados runtut raut.

Ayeuna, kateupanujuan sakudak-sakedik mah atuh jamak, panginten. Sagala rupa

th urang tinggal sana ba, urang tinggal berkahna ba. Duh, ieuh!

Panas beurang beuki mentrang-mentrang. Angin ngahiuk muterkeun

kolcr. Kuak kuik diselang ku gegerungan. Angin nguwak-ngawik awang-awang

katiga. Angin ngoyagkeun tatangkalan. Angin niup pongporang mumbul-mumbul

ka langit paul.

Mangle No. 1169

17. PLT

Teu pira ari mimitina mah pdah kungsi leumpang bareng, diuk

ngarndng, ngobrol paduduaan, terus ngnteur solat asar ka musola. Ditambah

ngobrol bari ngahariring dina beus dihitaran ku kenk-kenk beus, bari

ngadagoaan nu sjn arulin di basisisr. Entong boro kuring atuh anu geus lila apal

kana paripolah sapopo di kampus mun kabeneran bareng kuliah, dalh kenk beus

g, kawasna, kacida kasengsrem kataji ku manhna th ta w mani embungeun

arulin ka basisir atawa ngdon ngalobrol jeung papada kenk, papada supir di

warung. Ari ieu anggur maturan Rinni nembang ngahariring. Bisa tah si kenk th

ngahitarna mah. Malah sakapeung mak jeung dibarung ku tembang sagala. Ari

Rinni, apan teu pilih-pilih teu ngabda-bda ka saha ba th angger somah ba.

Teu jiga nu sjn, mak dak ngahariring dihitaran ku kenk.

Angin basisir kasornakeun asa teu matak seger kana awak. Sakapeung

mah asa anggur matak teu ngareunah. Ieu mah ngangin sotnan pdah ba.

Maksud th pdah ba, ngan waktu ieu wungkul indit piknik ngabubuhan jeung

batur sajurusan ka basisir Tirtamaya, biheung iraha bisa ngumpul deui kawas kitu.

Pdah ba, nu hiji deui, nya ta pdah bareng jeung marengan hiji wanoja anu

kacida ku kuring dipikaresepna. Ulah salah tapsir kana nyurahan kecap resep th.

Tangtu bda nyurahanana mun kecap resep dilarapkeun kana kalimah, sarupa

kieu, upamana: Kuring resep nempo kandahan alam. Atawa, kuring resep nyieun

sajak atawa ngarang carpon. Kecap resep anu dilarapkeun kana kalimah: Kuring

resep ka Rinni, mah tinangtu leuwih tina harti nu tadi ta. Leuwih jero ngalibetna

dina diri. Kacida nembresna kana hat. Mana pantes, sok sanajan ukur sajam

atawa dua jam babarengan di basisir Tirtamaya, tapi ngajadikeun leuwih

manjangkeun carita. Ari cirina ta kajadian nembres manjang dina ati nya ta

sagala pikiran kuring, perasaan kuring teu welh ngamuara deui ka manhna, ka

Rinni. Rinni geus ngahudangkeun deui karep, jadi inspirasi tulisan-tulisan rkaan

kuring, sajak, carpon, atawa novel pndk. Sanggeus ngahariring di basisir

Tirtamaya jeung Rinni ta, murudul tulisan-tulisan kuring nu kungsi mendet th

lir kacolok deui kuluwung rasana. Lebah dieu kuring kacida nganuhunkeunana ka

Rinni. Kuring teu kungsi maluruh, naha carita kuring dina carpon atawa dina sajak

anu ngamuara sabudeureun Rinni bakal aya mangpaatna jangeun nu maca. Enya,

pdah carita tresna jeung nu ngalalakonna apan ngan ukur salira, manhna, anu

maksudna mah nya Rinni deui-Rinni deui. Geura pk ba baca ieu sajak kuring:

Basisir Tirtamaya

11 Dsmber 1988

Keur: Rinni Rahmatin

Ombak laut

nolan tungtung basisir

teuing ku lah

hat:

salira?

Ombak laut

sisirigan manjang

lalakon:

urang?

Ah!

Laut Tirtamaya

Idih, kiruhna

teu kasawang

teu kagero

jerona

hat salira

Kiceup Rinni Tirtamaya

cangra jeung ceudeumna

po ieu:

nya salira

ayana

Palataran kampus kaciri ram mun pergantian mata kuliah. Mahasiswa

tingalabring nangan ruangan, pindah ruangan kuliah bda deui mata kuliah.

Komo mun po Rebo atawa Saptu mah apan kuliah umum.

Po rebo mah kuliah umum th ngan dua nya ta Bahasa Indonsia jeung

Agama. Rngs kuliah tara buru-buru balik, tapi sok ngadon diuk heula w

nyals. Mun rngs kuliah nu ngaliwatan tegalan, pakebonan sayur, sok eureun

th di warung nu di kebon ta. Di dinya sagala aya. Jajanan rk lotk, kupat tahu,

baso, atawa sabangsaning nu digorng. Tapi, mun kulian di ruangan-ruangan

heubeul mah nya nangkring th sok na tangga tras hareupeun ruangan 16.

Kaitung stratgis diuk lebah dinya mah. Sok loba mahasiswi nu boga penampilan

atraktif. Rupa-rupa surahanana atraktif th. Pokonna mah matak narik kana hat

nu ningalina.

Sp, tempo euy, tah atraktif naker, nya? ceuk di nuduhkeun ku panonna dibarung ku ngungkleukkeun sirahna.

Enya ari atraktif ta mah. Dangdanan bolh, kawas peragawati. Ngan ta euy, lebah pameunteu, mik-ap, asa lamdong teuing. Aing mah sieun kagaris w.

Mani kawas kuh ulang taun atuh! ceuk Asp, bari paneuteupna nuturkeun bujur saabringan mahasiswi nu katonggohkeun.

Mun teu lamdong kitu mah mmang atraktif, Ayat mairan. Tah, tah euy aya deui. Tuh Si Calana komparang! di manggihan barang

anyar.

Rk ka sawah jigana. Ku mapantes manh atuh ari nyai! Deuleu ituh, kawas televisi warna! Na kumaha kitu? Wajahnya, mik-apna, meriah deui wa! Atraktif! Tapi teu komunikatif. Idih, kucemnya, sombongnya . . . . ! Pameunteu, marahmay, tapi ih . . . . kitu, nya? Tah nu ieu . . . . kawasna komunikatif! Lungguh, euy! Antieum! Agrsif atuh, saeutik mah, nng! Dfrsif naker. Borangan. Geuning tuh lempangna, anggur meded ka gigir.

Kawas di jalan satapak wa atuh!

Hy! Hy deui! Baku ari geus nangkring didinya th! Yu, ah! Yu, rk kamana? Kapanorama! Urang ka Rinni geura! Yanti, Sri, Yanti Mahry ngsbrul sasobatna. Fitri,

pangleutikna niliktik ditungtun ku dwi anu besekel. Si Centil, Ani, pakalng-

kalng jeung Ijos. Tapi, ktang ari ngaranna mah Iyos, ngan sok disebut Ijos ba.

Ised saeutik tina pangawakan Fitri nya ta ti, Si Glnycawhwr. Atin siga

lungguh, tapi mun aya music dangdut rancingeus naker bareng jeung ti ting

garitek. Si Hpi, Lungguh ta mah. Saurang deui Si Ogo Si Agrsif nng Hni

Suhhe.

Keun engk nyusul! Ani jeung kleup liwetna ngabring bari capk rahm. Cenah, rk baralik ka

Panorama. Kawasna mah rk ngaliwet di imah Yanti Leuwihrang.

Po beuki beurang. Di masjid kampus geus aya nu ngaji. Tandaning moal

lila deui adan duhur. Biasana, mun geus aya sora nu ngaji, karyawan th geus

mimiti ngalabrul ka masjid rk solat duhur.

Cp damang? Si Emang, Mang Rasiman, nu kapapancnan jadi juru kunci jeung bbrs di ruangan 16-19 nyampeurkeun bari nyolongkrong ngajak

sasalaman.

Sa, Mang! cekng th, Sawalerna! Gk Mang Rasiman diuk gigireun. Asp, di, jeung Ayat arindit rk

motokopi heula.

Alhamdulillah, Cp! Mang Rasiman, apal pisan ka mahasiswa hiji-hijina nu mindeng diuk lebah

dinya. Darah ta apanan darah kakawasaan Mang Rasiman. Sakeudeung deui,

cenah rk pangsiun.

Cp kumaha sareng Nng Rinni th? Mang Rusiman bari gnusiwelkeun ngaluarkeun dompt wadah bakona. Srwk nyohkeun pahpir, hg dipaud-paud

nku indung leungeunna. Ambh rada cekrung kawasna. Terus nyiwit bako sok

kana pahpir nu meunang nyengkrungkeun ta. Bakona diatur manjang beuki

tungtung beuki leutik. Hg digrlngkeun ku dua dampal leungeunna. Lebah

tungtung hiji deui , nu bakona rada kandel, hg dipncoskeun dicepit-cepit ku

tungtung tungtung curuk jeung tungtung jempolna.

Teuing nyaho ti mana ta Mang Rasiman nepi ka apaleun kuring resep ka

Rinni, nng Rinni Tritamaya ta. Meureun, mindeng nempo kuring sok nutur-

nuturkeun Rinni.

Mang Rasiman ngulak-ngilik lintingan rokona. Pel kan biwirna nu kandel,

tungtung rokona nu leutik th. Jeks kork api, sut kana tungtung rokona, kenyot

selebung haseupna tina liang irung nu kawas knelpot leutik. Katmbong rada

narolol , tungtung bulu irungna, rada prang. Kawasna ba bakat ku mindeng

kahaseupan roko.

Seungit bakona, Mang! ceuk kuring. Bageur Nng Rinni mah! keukeuh Mang Rasiman nyaritakeun Rinni

Tirtamaya.

Euh . . . . !

Supados langkung geugeut, langkung sonoeu. Hoyong pendak wa sareng Encp, nng Rinni-na, Emang gaduh taeun.

Gaduh naon, Mang? Mang Rasiman ngenyot rokona rada jero, kaciri jemblong lebah tungtung

nu dikenyotna.

Asihan! Paragi naon nu kitu th, jeung kumaha makna, Mang? ceuk kuring rada

panasara. Hayang nyaho. Mmang kungsi diajar, dibr bacaan, cenah plt, ti

guru penca di lembur baheula. Tapi teu kungsi disirepkeun harita th. Ah, teu

perlu nu kitu w harita mah. Geus poho-poho acan babacaanana og.

Gampil, Cp! Wah! Cik, cik, kumaha? Emang nyuhunkeun menyan saageung indung suku mah! Dimana msrna, Mang? Artosna w. Jenengan isstrina nu lengkep. Sok serat! Kuring dak w deuih. Keun, hayang nyaho matih henteuna tah ajian

kinasihan Mang Rasiman th.Brwk kuring nyohkeun kertas sasirih. Trs nulis

ngaran Rinni Tirtamaya. Sok dibikeun ka Si Emang.

Hat th aya percaya aya henteu. Mmang cenah sok aya aww atawa

lalaki anu kabungbulengan alatan diplt ta. Tapi biasana mah anu marak nu

kitu th dipasisian di pilemburan jauh. Lain di kota. Tapi, teu nyaho ketang, di

kota g aya w meureun nu mak.

Isukna papanggih deui jeung Mang Rasiman. Manhna mikeun bungkusan

leutik. Kuring panasaran. Terus muka ta bungkusan. Eusina menyan bubuk

beunang ngarieus, lembut kacida. Ari bungkusna, nya ta keretas nu eusina ngaran

ta. Kawasna mah dirames-rames ngeusikeun ajianana.

Kumaha ieu th makna, Mang? Gampil. Purulukkrun ba na jalan nu sok kaliwatan ku jinisna ta, ku

wanoja nu dipika hayangna ta! Si Emang sorana tatag pinuh ku kayakinan.

sapalihna deui beuleum dikamar bari nyebat-nyebat jenengan wanoja ta!"

Wah, tada teuing batur ibur meureun, Mang. Apan, kamar th ngan sacangkwok!

Nya, purukukkeun w atuh na liliwatan ta! Enya lah urang coba w! ceuk kuring th deui. Isukna indit th rada tangian da boga niat rk ngawurkeun ajian ta. Di

ruangan kuliah can aya batur da kakara satengah tujuh. Atuh, laluasa ngawurkeun

bubuk menyan th. Na lebah panto, lebah tras nu sok dipak ngariung ku

manhna sabatur-batur. Jeung liliwatan sjnna.

Mang Rasiman kasampak keung nyikat jamban jeung kakus.

Kumaha cp? Mang Rasiman, kawasna nanyakeun enggeus encanna ajian kinasihan pamrna dipetakeun ka kuring. Tayohna hayang apaleun, hayang

geura ngabuktikeun ka kuring yn pamltna th enya matih.

Tos dipuruleukkeun, bieu! ceuk kuring, ngan kad w kasapukeun ku emang!

Moal, da sasapuna og tos brs! cenah, bari sewur-sewur nyblokan thel beunang nyikat, kari ngantosan w Cp! Geura engk, piraku teu montl, tah!

Mudah-mudahan w atuh, Mang! Leos w kuring mang ninggalkeun si Emang, muru babaturan anu geus

mimiti jul-jol daratang. Beuki lila beuki loba. Aww mah dimana og sarua teu

welh ngageulis. Nu indit kana motor atawa dianteurkeun diboncng, pasti w

kudu masang eunteungsatampah na juru jandla. Gesruk nyisiran, luway-liwey,

memener biwir. Kuring kuliah teu saprogram jeung Rinni Tirtamaya, ngan sarua

tingkatna wungkul. Ngan biasana mun po senn mah Rinni kuliahna waktuna

bareng tabuh tujuh diruangan gigireun ruangan nu dipak kuliah ku kuring. Dua

jam pelajaran Rinni mah saratus lima puluh menit, ari kuring salapan puluh menit,

jadi, po ta teu katangn naha rini aya atawa henteu milu kuliah.

Milu kuliah po tamah asa kurang saregep. ta, gara-gara ajian plt ti

Mang Risman ta. Mani hayang geura panggih jeung Rinni w. Ceuk sangkaan

kuring waktu ta th waktu bubaran kuliah Rinni. Kuring, buru-buru permisi,

mnta idin, alesan mah hayang ka jamban. Geus kaluar luak-lieuk nempoan kelas

Rinni. Meureun geus buburan. Tapi, euweuh dilaluar. Panasaran, terus noong tina

lebah liang konci tiiseun, horng geus pindah ruangan. Geus ganti nu makna.

Tingkat tilu. Kuring asup deui. Hat teu jejem. Pinuh ku kapanasara. Inget ba ka

Rinni. Kana tawur ajian asihan ta. Tapi, tangtu ta tawur menyan th saeutikna

geus kalngkahan ku Rinni dua kali. Basa asuk karuang kuliah jeung basa bubaran

ka luar. Jeung, kaciri knh barodas na thel, can kasapukeun ku Mang Rasiman.

Moal, moal wanieun nyapukeun. Tangtu Mang Rasiman apaleun. Yn, nu barodas

kawas bubuk kapur th nya ta bubuk menyan nu geus dijamp ku manhna ta.

Piraku ngagagalkeun acara mah. Mun gagal hartina mang Rasiman sorangan nu

bakal wirang. Sabab, ajian nu pajarkeun matih th gening laas, lh, teu teurak.

Tangtu bakal raeun, sabab bakal panggih mh unggal po jeung kuring.

Ku gogoda th deui, bet teu panggih ba jeung Rinni th. Kuring hayang

nempo raksi Rinni sanggus ngalngkahan tawur ajian ta. Mun enya mah teurak

ceuk nu mr asihanana og, cenah bakal montl, bakal malik asih, hayang

panggih ba.

Basa rk kaperpustakaan pusat panggih jeung Rinni pada baturna di

warung kebon.

Kamana wa? ceuk kuring, bari hayang ngolongan enya henteuna, atawa mika sono hayang panggih jeung kuring.

nemb wangsul ti Wanayasa. Kengging tilu dinten di lembur! ceu Rinni taya tapak-tapak keuna ku ajian pamr ti Mang Rasiman ta. Enya rk teurak

kumaha, apanan dina poan kuring ngawurkeun ajian asih ta Rinnina og apanan

teu kuliah.

Rinni ngaliud jeung pada baturna di warung kebon. Kuring indit rk ka

perpustakaan pusan.

Kuring leumpang anca muru perpustakaan. Ingen ka Rinni, inget ka mang

Rasiman.

Salam asih ka: Rini Tirtamaya

Mangle 1180

18. SKRIPSI

Caina ngagolontor rada kiruh ngocor ti juru balong. Tarat kembang

kasumba marangkak, daunna rarbak mayakpak naleukeun na luhur cai. Aya

rerenteng tina cocongoan awi dipasang lebah kokocoran jeung na tempat-tempat

anu sakirana pangliuhan lauk. Kawasna, ngahaja malar nu rk ngarungkup ngecrik

maling ti peuting sungkaneun ari aya rerenteng kitu mah. Balong th ditmbok

tambak-tambakna, turut-turut sisina. Jadi, najan cai ged ngagulidag og tara ieuh

kajadian galengan rempag ngabalukarkeun balong bedah. Katmbong laukna

baradag. Katangen tingberekbek nyungkuran jukut buruk sisi tambakan.

Sakapeung ngagulipek jujungkiran pikabitaeun tukang nguseup. Bet ngalenyap,

bet ngagebeg nyeueung lauk emas kitu kalakuanana th. Geuwat nyokot batu

leutik nu nogl dina galengan, hg ditnggorkeun lalaunan ka lebah jungkirna

lauk. Kucibek. Reuwaseun, terus minggat ka tengahkeun.

K, k,... aya panguseupan di lembur th? ceuk dosn kuring dina hiji waktu, basa aya perlu ka kantor jurusan.

Aya, Pa! Kantenan! jawab kuring th. Ieu bapa dosn th, cenah ceuk lanceuk-lanceuk kelas karakterna, moal

deuk nyebut kalakuan bisi dianggap kasar, rada bda ti nu sjn. Enya siga

seriusna mah, ngan nya kitu lah, teu wasa ta nyabutkeunana. Kitu-kitu g apan

guru kuring sorangan knh.

Gaduh, mung alit. Disebatna og kokobak. Isin kaanjanganana! ceuk kuring, leuheung mun seueur laukna deuih!

Ih bet mani sieun w kaanjangan th! saurna bari ngalagedaykeun salirana, mencrong rada sinis. Kuring murengked. Sok sieun ngajaheutkeun

manahna. Weu, atuh mun jaheut manahna, hartina naraka leutik keur kuring.

Kacipta, mata kuliah ti anjeunna moal lulus-lulus. Mangka, aya kana dua

semsterna. Mangkaning opat skas samata kuliah th.

Sans kitu, Pa! ceuk kuring ngawani-wani ngajawab, Mung rorompokna tebih di kampung!

Nya keun ba, apan tepi ku tutumpakan! saurna. Insya Alloh, Pa! kuring sorangan g teu ngarti naha kuring ngawalon

kitu.

Tah kitu ari nu apal mulang tarima mah! Tas kitu th atuh berengbeng kuring nyelang balik ka lembur, malar urang

lembur mmrs kokobak ta. Nu di lembur rampang-reumpeung disebutkeun rk

aya nu ngadon mancing ka lembur th. Kaharti na kituna mah, apan di lembur

mah sagala hs teu kawas di kota. Komo bari jeung teu nyampak pakeunna.

Kolot th gegelendeng, cenah waawanianan, rk ngawiwirang kolot, tayohna mah.

Meunang sapo di lembur th. Kalayan kolot maphumeun pisan kana maksud

kuring.

Anu dipikasieun th bet kasorang pisan ku sorangan. Kudu paaduhareupan

jeung dosn nu gorng adat ta. Ceuk hat, mun teu kaayunkeun yh bakal gorng

pibalukareunana. Sok sanajan, kawasna, di tempat sjn og aya anu leuwih ti

kitu. Tapi, angger ba nu kitu th paripolah nu kacida gorngna. Ngaruksak korp,

ngaruksak sesebutan, ngaruksak karisma dosn. Enya, manglebarkeun ku nu geus

ngahaja, nu ti heula, nanjeurkeun komara jurusan komara nu ngajarna. Ari ayeuna

ngadon diruksak ku polah kitu. Lain kawasna, lain jigana, apan kuring apal kana

talajak anjeunna g ti lanceuk kelas anu geus ngalaman leuwih ti heula.

Ngabjaan, ngawawadian, yn kudu ati mun engk nyanghareupan dosn nu ta

mah. Kuring sabatur-batur taya nu wani nyarita atawa lapor ka pupuhu jurusan.

Sieun. Sieun, engkna malindes deui ka kuring sarra. Kuring sadar kana

kaayaan kuring. Kacipta, moal lulus-lulus tntamn. Komo deui, ujian sidang.

Tah, ku rupa-rupa alesan kitu, ta kabiasaan gorng th lumangsung terus ti

mangsa ka mangsa. Taya nu wani ngagunasika, taya nu wani ngalaporkeun, ka

dosn sepuh atawa dosn senior. Duka deuih, naha dosn nu sjn teu

aruningaeun atawa teu wasaeun nyaram atawa nglingan. Kuring, Ddi, Asp,

Ayat, Rinni, di kamar kontrakkan sok mindeng ngadiskusikeun, nyawalakeun

kaayaan ieu th. Sarra boga kacindekan, mun diantep, bakal ngabalukarkeun

ancurna jurusan sorangan ta. Lebar puguh. Dalah kumaha, da apan kaayaan

kuring sarra ayeuna aya di pihak anu babari disalahkeun. Jigana mah, kuduna

meureun, beungkeutan alumni jurusan nu kudu mr ppling. Apan, maranhna

og aya nu kungsi ngalaman dihskeun. Piraku sugan ari geus parokeun

panempo jeung pangdng onaman.

Euy, teu kudu getol milu kuliah ti bapa ta mah. Pokona mah asal ged duitna, bisa lulus kalawan nyugemakeun! ceuk Jajuli dina hiji waktu.

Ari manh, Juli, nyarita th! tmbal Hudori. Enya, na kumaha kitu? ceuk Jajuli deui, Getol g kateuteuari, kacap-

cap. Engk g tangtu dipanggilan hiji-hiji geura. Hg dibawa ngobrol urula-

arileu. Urang, nya kudu surti w geus kitu mah. Apan ku embung surti ta, geus kajadian, Asp nepi ka ayeuna mata

kuliah pikasebeleun ta hiji-hijina nu ngababayut th. Lantaran, manhna mah teu

mr duit pamulang tarima ta. Sok sanajan apan, ngajar mah kawajiban

anjeunna. Teu kudu diimplik-implikan ku nu taya patalina jeung palmuan. Geus, gandng, Juli! Di palataran taman nu aya balong ta, mahasiswa dariuk aya nu maca aya

nu ngobrol. Nu papasangan nu ngabubuhan sabaturna sakelompokna.

Asa geus kesel diuk th, aya kana sajamna mah. Ngadagoan Rinni, ark

bareng ka jurusan. Rk konsultasi jeung pembimbing skripsi. Puguh kuring th

gorng nasib. Enya, apan nu jadi pembimbing th nya dosn anu jadi catur ta.

Sarra pada embung dibimbing ku anjeunna mah. Lamun bisa mah hayang

nawar. Atawa, lamun ta mah mata kuliahna beunang dipilih, mata kuliah ti dosn

ta mah moal dk dicokot. Da, bongan matak seunggah sagala-galana.

Dina riungan diskusi leutik, dina sawala sabatur-batur g malah sok

ngadurnyomkeun, sual loba anu teu lulus mata kuliah ti dosn ta. Da saeutik-

eutikeun mah geus apal kana situasi diajar ngajar th, apan kuring saparakanca

lulusan ti spg deuih. Enya, mun ta mah kajadian tina sakelas loba pisan anu

teu lulusna. Apan, aya sababaraha kamungkinan. Kahiji, meureun sual nu

dibikeun th hs teuing. Kadua, muridna nu barutek. Katiluna, guruna anu teu

mampuh nepikeun pelajaranana. Nya, munasabah mun ta nu teu lulusna th ngan

ukur opatan atawa limaaan. Geura ieu mah tina opat puluh urang th leuwih

satengah kudu dihr. Jeung, tangtu can puguh anu hr hartina g mulus rahayu.

Rereged kitu kaalaman pisan ku Si Irenne Marfuah!

Abdi, Pa. Inne! Muhun Irenne Marfuah! ceuk si Inne basa meunang panyaur ti bapa dosn nu ngageremet ta. Ari kudu mangadep th wanci duhur,

mun suasana kantor geus tiiseun. Duka da waktuna biasana mah sok wayah kitu

ba nyauran nyambat mahasiswa th. Meureun, rinhna bawayah kitu.

Hidep, geus lulus nya ayeuna mah? saurna. Parantos, Pa! ceuk Si Inne bari sidakepna rkp nakeran. Saregep bari

nganti-nganti rk ka mana ta obrolan th mngkol ngalokna. Pok deui

nyambung kalimahna, Abdi lulus, rupina ieu mah teu tebih ti kaweningan manah Bapa! ceuk Si Inne ngalem meureun maksudna mah. Supaya dosn anu

disanghareupan th raoseun manahna.

Mun geus lulus th, kumaha? anjeunna naros. Tinangtos nganuhunkeun, rupina, ka nu parantos nulungan! ceuk Si

Inne, geus kajudi ayeuna mah rk ka mana ngalokna ta omongan th. Kedah mulang tarima !

Sarra geus apal, mun geus nepi kana kecap mulang tarima, kudu aya nu

dihaturkeun. Si Inne g apal, da sammhna geus dibjaan ku Hudori

saparakanca.

Hatur lumayan w, Pa! bari song amplop th digolosorkeun luhur mja. Amplop dibuka. Si Inne kacida reuwasna. Awakna ngadargdg.

Ngan sakieu geuning. Moal mahi atuh. Ieu mah keur ka petugas komputer wungkul atuh! saurna, pinuh wibawa.

Insya Alloh, Pa! Bad nambih deui. Jalaran teu acan wangsul! Si Inne sakalurna ti kantor th langsung lumpat terus ceurik sanggeus nepi ka Jujuli jeung

Rinni nu satia ngadagoan. Cenah, apanan duit sakitu g beunang nginjeun ti

Hudori. Geus teu boga duit da can balik ka lembur ta. Teuing bener henteuna

mah, yn mikeun ngasupkeun pengumuman ka petugas komputer th mak biaya

atawa henteuna. Teu hayang ieuh papanjangan. Ah, mending percaya ba,

kawasna. Moal enya pantar anjeunna mak resep ngagedebul ngabohong onaman.

Ku geus kesel diuk. Rongkong kana jukut garing, keleweng kana lauk nu

ngadeukeutan. Kucibek, soloyong ngajauhan. Rongkong deui kana batu leutik nu

nogl dina galengan, belewer kana kembang tarat mangkak kasumba. Baturna

nyangsang. Caina angger ngagulidag tina kokocoran awi bitung bh tonggohna,

kiruh knh. Tatangkalan sabudeureunana ngariyom daroyong ka balong. Pucuk

areuyna nolan tungtung cai. Kawas buuk Rinni nolan taktakna.

Hoyyah! Ngalamun nya! Ti tatadi! ceuk Rinni ngabetahkeun nepak taktak kuring.

Henteu! jawab th pondok, keuheul tuda. Lila naker ngadagoan. Mani geus kesel. Da lamun ta mah Rinni teu lila kawas kitu moal nepi ka ngalamun

jiga tadi. Pikiran moal ngacacang kana hariwang.

Aya w saparapat jam mah ngajengjen pengeureun. Jongjon ba! ceuk Rinni Tirtamaya, bari gk diuk gigireun. Kusiwel ngodok kantong nyokot sisir.

Gesut-gesut nyisiran kawas sahayuna pisan. Tapi, brs.

Ngmutan saha? Kuring jongjon mencrong ka tengah balong.

Teu! tmbal th pondok. Rada keuheul knh. Punten, atuh! pondok ayeuna mah nyaritana, da meureun omongan

kuring g parondok, Aya peryogi heula! Peryogi? Muhun! Ari di dieu sans peryogi kitu?

Peryogi! Geuning ? Zuki? Zuqqi maksud mah nyebut lalaki nu mikahayang Rinni. Ngahaja

nyebut th ditasjidkeun nepi ka nyekleukna. Cemburu, timburu, meureu mahsudna

mah. Da enya apa Zuki mah imahna deukeut pisan jeung imah kontarkan Rinni.

Teuing saha ngaran benerna mah, ta mah lalandian kuring w. Keuheul atuh da.

Tos pok deui, nya? Rinni baeud. Nya! Nya, tos ba! beuki manyun. Kuring hariwang mun geus manyun kitu mah sok sieun katutuluyan. Hg

ba enyaan pundungna bari enya enya jeung Si Zuki ta. Hat ngajak genjatan

senjata, damy. Kuring ayeuna mah nyanghareup ka Rinni. Ari nyampak manhna

malik ka gigir. Ck hat, beu tiwas kaya kieu mah yeuh. Sok rada tanggel. Ah,

sugan moal katutulyan ayena mah. Pel lalaunan leungeun katuhu ditumpangkeun

kana taktak nu katuhu. Dikpskeun.

Rin, hapunten! cekng th. Engga! Huh, bet tambah-tambah deui atuh pasualan th. Apan, ieu th balukar tina

mikiran dosn kuring ta. Rk konsultasi ka pembimbing skripsi. Bet amuratel

atuh kapusing th ka Rinni anu teu tuah teu dosa. Gues kieu apan nambah-nambah

pikiraneun. Apan, ngajentul sisi balong th seja ngadagoan Rinni. Ari geus jol

anggur dimusuhan. Saha nu sudi atuh. Apan ark bareng ka dosn ta. Jeung

apan-apan nu lianna w.

Rin? cekng th leuleuy, sugan w ari geus lila mah manyunna rada leyur, Puguh tadi th keur aya kapusing. Anggur pk atuh nrtlan ka Rinni anu teu kua teu kieu. Upami ta mah Rinni rido manah ngahapunten, kahoyong mah

nya hapunten w kana kalepatan. Upami kaabotan, nya dalah dikumaha ? Yu! Rinni nangtung. Kuring nuturkeun terus leumpang parrndng. Ck hat, alhamdulillah cageur, geuning. Manyunna geus leyur, geus lh.

Paromanna geus ngadeukeutan nu aslina, marahmay. Ngan, can full senyum cara sasari. ra knh kawasna. Moal enya kudu ngagentak mah barobahna, tina full-

manyun kana full-senyum. Apan, aya w nu kasebut masa peralihanana. Kuring

moal deuk pangangguran ngaheureuyan deui kawas tadi, sieun hs

nyageurkeunana.

Geus pirang-pirang untung teu kapapanjangan og. Kumaha mun tadi

anggeus-angggeusan. Beu naraka atuh. Kacipta mun Rinni lsot tinacangkingan,

tanwand skipsi g kana kabolr enya-enya. Kawasna, biheung anggeus g.

Piraku ari kudu bobolh mah ngabatalkeun nulis skripsi pindah kana program

tuntas. Gara-gara Si Ratu Si Ogo Si Marahmay Si full-manyun, h si full-senyum

ktang, mangkaburkeun. Duh, ku paralun teuing, atuh Rin. Muga-muga w

manjangkeun lalakon. Apan Rinni th panambah sumanget, panambah spirit.

Di kantor nyampak knh smah. Kuring jeung Rinni ngadagoan handapan

tangkal kembang kertas kayas. Rinni nyelang ka kantor tata usaha. Rk nempo

pengumuman cenah.

Ari manh bet teu apal kana adat. Dori, di lembur aya manuk? Irenne Marfuah nanya mh bareng jeung Jajuri. Ti harita berengbeng Hudori balik ka

lembur rk nangan manuk. Duka manuk naon, rk manuk borokokong, atawa

manuk bajogrog, pokona mah jang diplomasi w ambh urusan lancar. Da jeung

enyana atuh, sanggeus dihaturanan manuk mah hasil tntamn nu mulan-maln

teu diparios alatan sibuk th, cenah kaluar kalawan lungsur-langsar. Lambat-

lambut, meureun, pibasaeunana mun nu ngajuru mah. Teu pira ari bener

diplomasina mah. Cck bock nu kararitu, atawa anu meres mahasiswa

ngaduitkeun lulus tntamn, mmang hs disusud bukti-bukti nu nyata

bungkeuleukanana. Alatan, taya rngkolna, taya bukti kutansina, apanan.

Rinni kahman kuring, geus full-senyum ayeuna mah. Tntamn mata

kuliah dasar umum, lulus meunang peunteun ba, cenah. Paingan atuh paromanna

mrahmay. Gk diuk gigireun.

Di jero rohangan kantor geus taya tamu. Kuring jeung Rinni asup sabada

ngucapkeun assalamualaikum, jeung meunang pangjawab ti jero.

Sanggeus dihiapkeun kuring ngadep, gk diuk pasinghareup-singhareup.

Bapa dosn nyampaikeun dua pananganana kana knca-katuhu panyarandan

korsina. Calikna rada nangreu, dangah. Kuring campenot, palaur.

Ari maksad mah bad konsultasi perkawis skripsi. Sakumaha anu parantos ditangtoskeun ku bapa ta!

Cik, mana? Golosor disanggakeun. Hg dibukaan saaya-aya, sahayuna wa jiga teu

dines naker.

Salah! Sistematikana, yeuh! bari kewok-kewok nyortan nu dianggapna salah.

Kuring, ah saregep w ngabandungan pagawan anu kacida diapik-apik

nyieunna th, ayeuna mah teu manggapulia di payuneun nu mariksa mah. Ck

rarasaan mah asa gagabah tah mariksa th. Apan, kudu rinh, kudu asak

tinimbangan. Mun salah caritakeun salahna, jeung kumaha alusna.

Geus boga bukuna? Buku nu medar cara-cara nyieun karya tulis, atawa cara ngitung dina panalungtikan sarupa kieu? socana mencrong seukeut.

Teu acan! Paingan atuh! Ck kabiasaan, anu maranti, ceuk bja anu turun-tumurun ti lanceuk-

lanceuk kelas, mun geus ragrag kecap paingan atuh, urang, atawa kuring meureun

na waktu ieu mah nu keur nyanghareupanana, kudu ngajawab ku kecap manawi

aya knh di Bapa. Abdi bad msr.

Manawi sayogi knh di bapa. Diktat knging bapa ta! Aya asana mah. Keun isukan! sorana leuleuy. Sok sanajan, dina buku sjn g aya. Jeung, hargana g leuwih murah mun

meuli di toko. Atawa, mun urang sorangan motokopi. Tangtu bisa leuwih ngitrit

kana biaya. Keun, apan ieu mah diplomasi ta, malar urusan lulus banglus mulus

rahayu.

K, k . . . . ari lembur th ti mana? Abdi. Ti Kawung Luwuk, Pa! Asana . . . . loba leuweung knh, nya? Muhun! ku kuring geus katangkep sinyal tangarana rk ka mana

pimaksudeunana ta caritaan.

Mun teu salah mah ti leuweung lebah dinya mah loba knh manuk had. Sabangsaning Tod, Bultok, Bincarung, Ciung!

Insya Alloh bad meryogikeun wangsul, Pa!

h, kad ulah pajar dipnta ku Bapa! saurna bari ngagakgak gumujeng, ulah ngarasa pajar dititah nangan manuk!

Ih, ari Bapa brt awon sangki. Henteu, Pa! Iraha ka lembur th? Minggu, manawi! Enya, enya . . . . ! isuk pagto tang w na koropak ieu yeuh. Sugan

anggeus mariksana. Kudu aya tambah tanaga, tambah nrgi, kawasna mariksana

g . . . . ! Sanggeus amitan kuring undur terus kaluar ti rohangan. Rinni nuturkeun.

Taya maksud nanaon Rinni mah da tadi g niatna ukur rk nganteur kuring.

Rin, ari harti nrgi naon? ceuk kuring sanggeus anggan ti kantor. Rinni msem surti.

Kuring ngarandeg sakedapan. Rt, neuteup pameunteuna. Hayang sidik

ngelemengna kanyaahna, kahmanna, ka diri kuring. Rinni imut, full-senyum,

full-marahmay, ciri aslina.

Rin, nuhun! Kuring leumpang parrndng muru jalan nu ka handap. Muru jalan

panjang sorangeun duaaneun. ***

Mangl No. 1192

19. BULAN KASUMBA

Tos nya. Engk sans waktos deui! Sakedap deui. Saeutik deui, nya! Iy cunihin! Sok hayang seuri, anh deui mun ras inget kana kajadian haritath.

Manhna diuk lebah mja, nakorsi nu ngan hiji-hijina ta.

Gesut-gesut mja th dielapan. Luhur mja bisa keur tempat buku, bisa

keur tempat dahareun, atawa tempat paragi ngistrika. Ah, pokona mah mja

serbaguna w. Suku mja th opatanana disapatuan ku kalng nu dieusian cai.

Atuh da bongan sireum sok ngasrek kana dahareun. Diakalan kitu mah teu

bisaeun. Dikolong mja aya blk. Eusina kayaning: opak, ranginang, jeung kr

lauk bawa ti lembur. Blk th mibanda pungsi jiga kulkas. Enya kulkas kampung.

Blk th luarna geus hideung jeung parnyon balas tidadalagor dina mobil.

Dientong-entongge, dibahana blk ku kolot th, hih maksa w kudu dibawa.

Amhteu sagala meuli, basana th. Cenah dikota mah sagala mahal sagala kudu

meuli. Atuh peupeuriheun anu teu bisa nyieun atawa euweuh diurangna.

Embungna mah nataku mawa nukararitu ti lembur th. Asa raridukudu mamawa

blk hideung pe.... cau ngora, kalapa. Da barina og langka pusuk-pasak. Asa

leuwih praktis meuli ti warung. Da, deukeut panganjrekan th loba warung

dahareun.

Na enya, na kituna mah balik ti lembur th sok resep pada moro ku

babaturan. Moro olh-olh bawa ti lembur. Aya nu nanyakeun pais lauk, uln.

Geus puguh ari opak ranginang mah kudu aya ba. Minangka batur keueung.

Enya, apan mun digayem th sok ram sorana tingturukruk.

Boboko, rantang, gelas, sok-sok dikakolong mjakeun. Da mjana rk

dipak ngetik. Ayeuna keur loba tugas, mun henteu disebut usumna og. Geura

mata kuliah umum, geur puguh mata kuliah jurusan mah. ta nu sok riweuh th.

Mun kabeneran kudu mareng waktuna, waktu mikeunna. Leuheung mun dosnna

bageur, narajang mun nu galak mah, sasatna kudu po ta th teu beunang diisuk

pagtokeun. Mungpang, atuh hartina bakal jauh kana meunang peuteun had. Nya

ripuh-ripuh og maksakeun ngetik kawas peuting ieu. Sanaja, geus cangkeul ramo

balas ditotog-totogkeun kana hurup mesin tik. Rada teuas mesin tik th, geus lila

henteu diservis.

Nyieun tugas, karya tulis, nu ieu mah niat th rk enya-enya pisan. Had

ngetikna, beresih, tur had eusina. Mun bisa mah. Lain hartina tugas-tugas nu

sjn dimomorkeun. Ngan husus nu ieu mah ulah ngrakeun. Ngrakeun diri

kuring sorangan, nu nyieun, nu mikeun pancnna ka dosn.jeung, ulah

ngalantarankeun ngawiwirang nu nitah jeung nu mr peunteunna engk. Maksud

th, ieu mah ngan ck sangkaan hat kuring, apan dosn nu ieu mah, dosn

kuring, sobat kuring. Mun ta mah aya kakurangan sautak-saeutik bisa

ngahampura. Geura, kumaha mun ta mah eukeur eusina gorng katurug-turug

ketikanana loba salah jeung ramtk, weu, apan ngrakeun sarra kitu mah.

Komo mun loba salah ngetik, hg ditimpah ku tip-x, apan kaciri lodrona th.

Keu jongjon-jongjon ngetik aya nu gegeroan di luar. Ari dibuka hor Si

Mayang, batur sajurusan nu nywana kahalangan saimah ti panywaan kuring.

Ngetik naon, Ipit? nyebutna th Si Ipit, pdah panon kuring rada sipit. Pancn nu kudu dikumpulkeun isukan ta!

Si Mayang ngulutrak mukakeun blk, kulkas ta, di kolong mja. Rauk-

rauk ngagares ranginang. Si ta mah mun diuk th sok sangeunahna, rada

andolkak, komo mun pada aww, najan aya babaturan lalaki og tara ieu upat-

ipet. Lalangkarakan, sukuna ditojrkeun kana tmbok. Erokna nyorosor kana puhu

sukuna. Keplok-keplok nyabokan pingping sorangan. Dicoco reingit.

Na aya reungit ngarti nya, apal ka nu ngeunah diggl? bari ulak-ilik kana puhu pingpingna anu ngaliglag.

Nya, enya atuh. Matak g kudu paringpen! cekng th. Pit, ka dieu th rk nginjeum pita mesin tik. Puguh itu geus pang naker. Euweuh. Da ngan ieu-ieuna, apana! ck kuring na ngetik naon? Piper Ilmu Sosial Dasar, nu po rebo dikumpulkeunana. Ari ta pancn keur Pa ta ta,nya? Si Mayang indir bari seuri Ke, ke,

hg ngarongkong deui ka kolong mja mukakeun kulkas blk, Dak w nya! Da, bageur, pan!

Ih! Ari manh Mayang! Da ituna mah boa apaleun, boa henteu! Si Mayang nglos bari ngambng ranginang. Trktk deui w kuring mah

nganggeuskeun hanca. Nyieun pancn. Tapi, asa jadi teu jongjon ngetik th jeung

jadi loba salah deuih. Bet jadi inget terus omongan Si Mayang th.

Pit, dak w, nya. Ah, duka atuh. Teuing, ah! Bet jadi teu pararuguh. Goldad w kana kasur pot, pot balas dikedengan, didiukan ku nu

ngaranjang. Mencrong neuteup lalangit bodas kolot. Mencrong lalangit teu puguh

TIK-na, taya tujuan hususna. Mencrong th, stuning mencrong w tamba henteu

teung mencrong. Da bongan tadina og teu niat sar sor-sor. Apan keur ngetik

ngarngskeun pancn nu kudu dibikeun dina poan kuliah jurusan. Jadi teu

pararuguh ngetik, teu pararuguh cabak th, ta omongan Si mayang tadi, sok

ngajangjaruhkeun ka dosn ta. Malah, lain mayang wungkul nu osok

ngajangjaruhkeun th batur-barur sakelompokna og kitu. Antukna, kuring jadi

gr. Tapi, ktang sabisa-bisa mah teu nmbongkeun semu. Bisi babaturan beuki

curigaeun. Da mang henteu.

Tos ieu kuliah naon? manhna enya Si Manhna ta nu sok dijangjaruhkeun ka kuring, nanya.

h, naon, nya? bet jadi geumpeur Mayang, tos ieu kuliah naon? nanyakeun ka Si Mayang.

Naha mani teu terang jadwal? omongna deui. Dikitukeun th kalah kateu puguh peta.

Babaturan kuring raribut, cenah dosn nu didagoan ta teu bisa mr

kuliah jalaran aya diskusi ilmiah. Enya lah, mandingge mindeng diskusi, seminar,

jeung sajabana, ambh rada rinh saeutik mah teu diudag-udag teu nyieun tugas.

Nyieun Pancn th mani neregteg ti mimiti ujian tengah semster mah. Babaturan

ting alabring sasobatna sakelompokna swang-swangan. Aya nu balik rk medar

soal pancn, aya og anu rk ngcng mahasiswa ti sjn fakultas. Euweuh nu

asup nominasi ti batur sajurusan mah. Ah, geus apal teuing w, asa teu resep.

Kuring, Mayang, Meumeut, Hegar, jeung Asih muru mudun ka kidulkeun,

ti ruang kuliah PSB mipir-mipir gedong perkantoranbjog nka nkebon. Kebon

blumkol, cab kalan, sisi-sisina jerekjek tangkal sampeu.sisi blumkol diselang-

selang ku bawang daun. Mani marontok teu kawas awak Si Meumeut. Besekel.

Dosn kuring ta ngilu ngabring paselang jeung babaturanana. Pindah

ruang kuliah sjn deui mahasiswana. Ayeuna mah sok sanajan nu siteuteup

angger lalangit, tapi pipikiran jeung wangwangan th jalan. Nyipta-nyipta malikan

deui laku lampah kumaha mimitina dalit jeung dosn kuring ta. Mimitna mah

dosn kuring th sok ngajak ka kantin ngadon jajan. Di kantin nu aya dikampus,

atawa ka kampus nu aya diluareun kampus, di Ledeng. Basana,

mangmaturankeun. Anhna kuring th dak w deuih.

Tos henteu ayeuna mah. Kamari th, nggal knh, kutu jawaban kuring basa dosn kuring sobat kuring nanya soal kabogoh kuring ta, Bapa, Bapa, Ipit th ayeuna mah nuju rarandaan. Randa bngsrat! inget ba tah Si Mayang nu mimiti ngabjakeun kuring anggeusan jeung Kang Emud th.

Naha atuh mani trh-trh teuing? Ah, rupina mah parantos teu aya duriat w! jawaban th nurutan

paguneman dina sandiwara, atawa lagu nu dihaleuangkeun ku sindn.

Kuting sok boga rarasaan, ngaku sorangan, dosn nu ta mah asa bda

mun nitah atawa cara nempona th. Nu kieu mah ngan kuring wungkul nu

mikanyahona. Batur mah teu ieuh dibjaan, engk sieun digeuhgeuykeun najan ku

sobat sorangan kawas Si Mayang, Meumeut, Asih, jeung Si Hegar. Enya da

kawasna mah teu sing teuing ngabda-bda. Duh, ieu rasa bet ambon sorangan.

Muga-muga w sangkaan th bener, yn dosn kuring , ka kuring mah pelongna

pelong husus, kiceupna kiceup spsial jangeun kuring soranganeun.

Basa hiji waktu, artere Bumi Siliwangu aya Cerdas Cermat Basa Sunda

pikeun murid SMP, manhna, enya dosn kuring ta, wios atuh nyebat manhna

og da ieu mah sarua jeung anjeuna apan, kungsi nyebat cenah resep ka kuring.

Teu pira cenah resepna th nempo centik bujurna kawas gorng teri. Terus, sorana

waktu nyarita rada ogo. Terus, kana kiceup kuring anu rada kerep. Tapi ktang

kerep kiceup kuring mah da lain keureuceum budak cacingeun. Keureuceum

kiceup panyari, he, he,he.

Ipit mah kabogoh Bapa, nya . . . . manhna ngaheureuyan kuring, ti samet ayeuna Ipit mah balad Bapa . . . . Sok cantk heula, cenah bari nyantlkeun cingirna kana cingir kuring. Kuringna, dak w deuih, anh. Nyebut ka kuring

nurutan sobat-sobat kuring, Ipit.

Bapa mah rakana Ipit, ck kuring th, Ipit raina, nya Pa? Ah, Alim! jawabna pondok. Nya entos ba alim mah! ck kuring th deui. Hiji waktu sjnna, kungsi suring jeung mayang, sarta Meumeut diajak ka

Maribaya. Cenah aya warung sangu, rstoran, murah tur olahanana ngeunah.

Harita th Meumeut mah teu tulus milu da deuk balik ka lembur rk nyokot bas-

siswa. Balik ti Maribaya rada sor. Trt kuring nulis na buku harian, kieu unina:

tabuh sapuluh nak mobil ti ldeng nuju ka Maribaya. Indit tiluan kuring, Mayang

jeung manhna. Kuring kakara nyaba ka Lmbang ka Maribaya salila kuring

kuliah di Bandung. Mmang rung batok. Resep. Kaayaan teu pati ram da lain po

per. Tanggal asih bulan geugeut- taun kagandrung. Tempat kuliah mimindengna mah di ruangan 16 jeung 17. Di PSB(Pusat

sumber Belajar) mah ngan po salasa wungkul. Kuliah di PSB mah asa resep,

ceuk Si Mayang ta mah penyegaran. ta dumh ku mindeng-mindengna kuliah

di ruang 16-17 ba jadi asa heureut tetempoan. Geura di PSB mah mun ngalangeu

sammh datang dosn di tras luhur sok resep loba tetempoan. Nempo, atawa

silih pelong jeung batur peuntaseun ruangan kuliah kuring. Babaturan geus

nyanggun. Enya, beubeunangan silih pelong unggal po salasa ta. Barudak

program S1 hahadan jeung barudak proram D2. Ngan, antara babatur sakelas tur

saprogram mah asa can aya. ta meureun, pdah geus pada apal teuing. Pada-pada

nyaho kana adat sapopo. Jeung kamampuhna ku sabab pagiling gisik unggal

kuliah. Duka tah. Nya ari sakuduna mah da geus pada wanoh ta, kudu w aya nu

bogoh. Tapi, welh euweuh.

Bapa mah da raka Ipit, pan? Ah, alim! Nya, atos baalim mah! Ah, alim janten rakana! Alim nganggap rai? Teu! Po ta trt kuring nulis dina buku harian, unina kieu: Ieu hat sok sanajan

enya resep ka manhna ta, tapi da moal deuk gurung gusuh. Teu, teu dangaku

saratus persen, yn kuring resep. Tapi, anh mun teu panggih sok asa leungiteun.

Sapodua poteu jonghok, sok sono hayang nempo atawa ngobrol. Sok komo deui,

mun nangnankeun manhna ngobrol jeung nu sjn asa sok teu resep nempona.

Sebel th. Malah sebelna og ditasjid. Duka, nya, hatth bet kieu jadina.

Kuring mak inget keur mangsa di SMA baheula, dipikaresep dipikabogoh

ku guru kuring. ta ku anhna th, enya kawas nu karandapan ayeuna. Dak w

hat th. Resep malah. Sadrk jigana nanya. Naha kuring teu kagok, mun dikelas

atawa mun di sakola. Ah, henteu singning. Biasa-biasa wrarasaan th. Malah,

asana, mun di kelas mah sok rada galak tah. Di SMA sakola siang. Lamun seug

kabeneran kuring kabeurangan asup, hg jam kahiji th manhna ngajar, biasana

mah sok langsung nitah nyatet dina bor. Ck hat, ih apan cap knh, ti poporos

apanan datang g, ieu hayoh dititah nyatet. Nyatet ta matak pikasebeleun. Sakitu

geus ngeplk th leungeun bakat ku cangkeul, ih tara ieuh nitah eureun atawa

diganti ku batur nu sjn. Ongkoh-onkoh w manhna mah. Ksang geus karasa

na palipisan terus turun mayap pipi. Nya, diantep w rk disusut disusut kumaha

apan leungeun th pinuh ku kapur. Tada teuing atuh engk lamdongna. Ck hat,

teu kawas sri keur ulin mak sok dipangnyusutankeun, atawa mun kabeneran

beungeut kasawran hujan mani titn naker nyusutan th. Kuring, ah nimat w

disusutan kitu th mani terus rasa kana hat. Mmh kuring jadi kabogoh

manhna, manhna mun mariksa PR sok nanda tangan na hasil pagawan barudak

na buku tugas. Dina PR kuring sok ditambahan daun cng leutik gigireun tanda

tanganna ta. Basana, ta gambar leutik th minggu hareupna rk ditang deui,

mun dipupus musuh cenah. Lucu, nya? Tapi, da kuring g resep, ah.

Di kamar babaturan nu prnahna di knca katuhueun kamar kuring geus

jarempling. Ukur wawuh-wawuh biasa ba da teu ieuh sajurusan safakultas. Salah

saurang pangeusi kamar nu gigireun ta, sok kaciri ngasupkeun lalaki, kabogohna

kawasna. Babaturan-babaturan sjn g geus pada tarerangeun kitu kalakuanana.

Malah, ku nu boga imah geus dipplingan geus dilingan, tapi kawasna manhna

mah boga sipat noyod. Keun sina karasaeun balukarna geura. Bet teu ngeunteung

kana kajadian-kajadian balukar tina talajak kitu. Apan sok loba anu brhan,

balukarna beuteunna ngarebhan. Geus kitu, pan sadrog bisa neguh.

Dipanywaan teu pika lucueun og loba. Dina hiji sor keur ngariung

jeung Mayang, Hgar, katut Asih. Na ari deregdeg th Si Mayang lumpat

nuturkeun tukang baso nu anyar pisan ngaliwat ka pipir. Teu lila balik deui bari

siga aya nu dikeupeul buni naker.

Ngeupeu naon, Mayang? ceuk Asih, Mani disumputkeun kitu, nya? Nyengcl we dina luhur kcap! tmbalna. Enya, naon? Si Hegar panasaraneun pisan. Ieu! Mayang bari mukakeun keupeulanana. Barakatak th sarra seuri nimat nakeran. Nepi ka reumbay ci panon.

Malum jajalaneun th sslk ka pipir nu pinuh ku sasampayan. Mana pantes

popoan karampid ku tanggungan baso g. Siga tadi, untung kaciri ku nu boga

barangna. Narajang mun taya nu nangenankeun, meureun terus w ngider milu

dagang ngurilingan kampus.

ta ku wanian. Sok sanajan sapopo sapeupeuting ngotok ngowo di nu suni, enas-enasna mah ber sakitu wanianana mak ancleung-ancleungan rk

ngurilingan kampus sagala! ceuk kuring th. Enya, Si Kasebelan th! tmbal Si Mayang. Peuting beuki simp asa jauh pitunduheun, tapi ari heuay mah, wuah deui

wuah deui. Ari dipeureumkeun teu reup ba. Ras, kan pancn ketikeun nu can

anggeus. Rk dipaju deui asa sungkan. Padahal kudu dibikeun isukan. Hg apan

nu keur diketik th anu diniatan dijieunna dihad-had ta. Boh eusina, boh

warugana. Kudu, anggeus kalawan had. Bisi nguciwakeun. Nguciwakeun kuring

sorangan, jeung nguciwakeun nu narimana. Nya bisi kagokkeun meunteunna ari

gorng mah. Apanan, nu narimana, enya nu mr pancnna th anu ku kuring rk

dianggap lanceuk ta. Ngan, teu narima cenah ari kuring diaanggap adina mah.

Enya, tuh kuring tanggur ingt ba ka manhna. Bet anh deui hat th, ongkoh rk

dianggap lanceuk, tapi mun manhna uplek ngobrol jeung nu sjn sok teu resep

nempona. Timburu meureun, nya? Malah, mun karrt ngaheureuyan Si Mayang

g asa ulahuen hat th. Asa teu mikeun hat th. Manhna mah, kiceupna kiceup

keur kuring. Seurina imutna iruteun kuring. Teung atuh ah bet jadi kararieu.

Peuting geus rh nakeran. Simp. Ngagojod nyimbutan hat. ***

Mangl No. 1198

20. BANDA TATALANG NU ILANG DI PAJARATAN

Regeyeng cai sambr ti sumur kompa th dijingjing ka hareup lebah

lawang ka jalan. Sok ditunda gigireunana. Cai sabun jeung lamak elap mah geus ti

tadi ngajugrug. Stangna malik ka jero buruan, buntutna ka jalan, ka nu mudun.

Engk mun geus dibanjuran malar caina nyurulung. Henteu meuting dina sela-sela

kalngna. Rk ngumbah motor vspa th asa rada klkd naker, rada haroram.

Ceg kana sisiuk. Gewur-gewur disblokkeun. Sanggus rata baseuhna hg

disabunan rata dikobtan dicoklan leutak garing nu narapel disakujurna.

Ayeuna mah sagala rupa kagiatan, perhatian th tujukeun kana poanana. Boga duit sautak-saeutik teundeun tabungkeun, ceuk lanceukna dina hiji po. Apanan urang th kudu barang bawa. Kudu babawaan.

Enya po nu dianti-anti puluhan taun ku kuring t bet nyrlk ba. Malah

asa gancang pisan waktu th, mani siga nu tuturubun muru kuring. Tuturubun th

ani asa rk notog rg notog ba kana dada. Enya bubuhan po nu didadago

puluhan taun th didagoan ku euweuh persiapan ta. Sabenerna mah lain teu apal

mun rk kawin th kudun nyiapkeun sapuratina. Rarasaan bet asa teu ari wa rk

barang teundeun atawa rk nabung di bank th. Ah kitu w meureun perbawana.

Cacak mun sapo neundeun sarbu g euleuh meureun tada teuing eusi

cngclngan th. Mun teu sapo sarbu og, atug sabulan sarbu g tangtu mun

dikalikeun sakitu puluh taun, weu muncekil tah simpenan th. Ari ayeuna pan stu

ulutud, atawa mucicid mun kahujanan mah meureun. Tapi, keun w ah nu

enggeus mah da apan geus kalakonanna ge enggeus moal ka sorang deui. Ayeuna

kudu sasadiaan satkah polah ba waktuna kudu cumpon wh.

Kumaha sanggup, No? Hat nanya ka diri. Nya atuh sanggem, waruga. Enya, etamah kuma dinya mun sanggup hartina tulus. Mun teu sanggup

meureun bolay. Sangem. Sanggem pisan! Gesut-gesut lamak elap beunang nyabunan th dokosok-kosokkeun kana

tukeung sadel. Geus koropok naker geuning. Ditoktrok-toktrok ku tungtung ramo

g katangn ngepros. Ttla jorok. Enya atuh iraha mak ngumbah motor apik

nepi ka ngodokan ka jerona. Unggal ngmandian th cukup luarna wungkul. Mun

budak gering mah ngan diseka ku ci haneut. Tara digewur dimandian. Teu

kanyahoan boga motor th. Mimiti ngiridit tilu tauneun, lunas bari motorna gagah

knh. Atuh saterusna ti satutas lunas kiriditan th leceng nepi ka umur salapan

taun jalan teu ganti-ganti kendaraan anyar. Tah ayeuna dina umur nu ka salapan,

minangka puncakna babakti ka dunungan mun rncang mah. Babakti

panungtungan. Disebut panungtungan soth mun ditingal tina jugrugan wangunna.

Bakal euweuh tina paninggal kuring. Moal ngajugjrug ditunda dipipir imah. Ari

leungiteun ta mah pasti, apan ngajugjrugn adi pipir th geus salapan taun. Unggal

peuting g kaciri tina jandla kaca, ti ruangan tengah. Geus otomatis w

kalebahdinya th hayang ngalieuk nempo motor. Kacipta, tada teuing panon

leungiteunana kana barang nu geus dipikawanohna. Tadi g disebutkeun

leungiteun soth mun ninggal jugrug warugana, da lamun ninggal natratna,

napakna dina lelembutan mah tangtu mun engk salinjinis jadi duit tur ta duit th

apan rk dipak kaperluan anu pangpoko-pokona, puncakna kaperluan, kuringna

kacida pisan narimakeunana. Narimakeun kan pangabaktina anu hs pisan

mulang tarimana. Teu kawas mun aya knh jirim ragana, ngamandianana, jeung

ngoman bagian onderdil anu geus raruksakna.

Ceg kana sisiuk, gewur, gewur caina caina dibarung diusap nyaah ku

dampal leungeun. Dina umur nu kasalapan karasa motor th geus rada ririwit.

Loba pisan gogogdana unggal po th aya w gogodana. Ari bitu ban mah pantes

meureun da sok susuruduk ka sisi mun kabeneran jalan mact. Ieu mah nu

patalina jeung mesin atawa onerdil lianna. Sher mah ta sher diganti mah

diganti, nya kitu ari geus ti bngkl th sok asa katipu wa. Ku ngltrk ta, ku

gocrak ta. Atuh geus puguheun ari pegat kabel rm mah atawa kabel kupling

mah mani asa teu eureun-eureun. Apan sautak-saeutik th teu welh duit wa.

Geus dua minggu ieu mah indit ka pagawan th teu kana motor, nya itung-itung

sina rada istirahat rada lila dumh rk pileuleuyan ta. Mun ninggal nyorang

salapan taun ka tukang basa mimiti boga motor ieu th inget kana nyokotna ti toko

jeung sobat kuring, Pa Maman. Diajak soth apanan kuring mah can bisa

numpakanana. Ari singhorng th Pa Maman og can pati timu ari kana vspa

mah, da bogana th motor honda. Di jalan terus ngadadak eureun. Terus dioprak-

oprk ku nu teu timu ta, samar cabak. Piraku onaman ari geus mogok deui mah.

Apan kark g ti toko, ngahayoh diputar-puter tutup buka selang kuplingna. Apan

enya teu timu ta. Ngahayoh diselah bari bngsinna ditutup. Katangn soth geus

taunna aya di kuring mun diputer ka lebah dinya th hartina liang bngsinna

nutup. Atuh, gantian nungtun jeung Pa Maman ka bngkl pangdeukeutna.

Boga sabaraha deui tabungan th? pok deui lanceuk kuring nanya. Tara nabung, da! Urang th kudu boga keur mas kawin, biaya mantuan hajat, pakan

bawaeun. Atuh, kitu deui pakeuan urang. Piraku indit ngaligincing. Basa mawa

awak uulutudan. Ku mindeng aya nu nanya sarupa kitu lain beuki teger hat th, anggur

rrnjagan. Da puguh pangjawabna kosong ta. Antukna, kawas nu bengong

kabina-bina. Molohok ba. Rajeung ngajawab, ngan ukur unggut-unggut kawas

dederuk. Unggut kuring nu teu wibawaan.

Regeyeng ngajingjing deui cai sambr lbr. Sok ditunda. Cag kana

sisiuk. Gewur-gewur cai th disblok-sblokkeunkana sakujurna ti tungtung

katungtung. Kitu deui di kolong-kolongna imeut disblokan taya nu kaliwat.

Nyblokan th stu nyals naker dibarung ku gunem catur batin. Gunem catur

jeung onderdil-onderdik nu guyon cicing di tempat ajanganana. Geus ngabatin na

diri kuring, geus sumerep na lelembutan. Geus ngalemah jeung ngawaruga ali

kuring th apan salapan taun jalan lilana. Gunem catur anya nu wangunna

pananya, upamana kunaon atuh sher th bet mani ririwit naker. Kunaon ban th

asa ku mindeng bitu. Lampu mah ta lampu asa pegat jeung pegat mani remen.

Karburatos, busi mun teu titn th nya skok kitu mawa berewit diperjalanan.

Sagala rupa kakeuheu, sagala rupa karenced ayeuna mah kari waasna ba. Ayeuna

mah kara nyaahna. Malah, bakat ku jero nineungna mak jadi mandeg mayeng rk

ngaluarkeun rk ngajual si dukun th. Asa lebar ku berewitna, asa lebar ku

karwlanana.

Motor pulas boda geus bell, dipoyankeun. Caina ting kareclak. Gog

nagog, bari disrangkeun ti kaanggangan. Nu kapoyanan beuki tuhur luhurna.

Handapna nu kaiuhan baseuh knh. Cai nu ngareclakan beuki leuwik jiga nu

sedih geus bakkeun cipanon.

Geus cunduk, ayeuna waktuna geus cunduk. Apan kajadian ieu thnu

didagoan, nu diperjuangkeun mangtaun-taun lilana. Lain anggur bengon. Geura

tanghi, sina tanginas rasa, sina tanginas hat, sina teger.

Daun cerem mirikpik ragragan nyarangsang kana luhureun motor nu keur

dipoyankeun. Siga pajaratan nu ditawur kekembangan.

Kuring neuteup waruga jeung lelembutan motor. Waruga kuring,

lelembutan kuring. Biheung isuk biheung engk geus ganti dunungan. Ngan

mugia w sing sanajan engk geus dipibanda ku nu lian sing titn mulasarana.

Malah, kudu had ngariksana tibatan kuring.

Po beuki beurang, tambah morrt. Motor geus tuhur. Malah geus panas

sakujurna th. Daun cerem nu nawur dikeprukan ku elap nu geus garing.

Po beuki nyrlk ba ka beurang. Hartina nyrlk waktu nu

dijangjikeun th beuki deukeut ba. Rasa beuki nyeunyeuitan lebar pisah jeung

banda nu geus lawas misobat. Ari ditahan moal enya. Apan ngan ti dinya-dinyana

banda nu kaitung badag th. Malah karasana bakal leuwih natrat leuwih manjang

dina hirup kuring, dina sajarah lalampahan kuring. Jaga th meureun kuring

nyawang panineungan hirup kuring, rumah tangga kuring kungsi kungsi

dideudeul, kungsi meunang pangrojong ku banda kuring. Nya ta nu ayeuna

ngajrag hareupeun kuring ta. Jadi, bakal ngageretihan lalampahan hirup kuring.

Tauh apan, birak-birakanana aya di kuring dina raga badagna. Kumaha mun

meunang cilaka, tabrakan upamana, apan geus moal kapuluk dina wangun nu

waringkas. Ku kituna, sok geura dangdanan, geura buru-buru cumponan nu

dijangjieun kamari ta. Sasatna nya apan manhna anu bakal nulungan ka kuring,

salah saurangna. Kumaha engk ari kuring geus niat, geus nyantek waktu, taya nu

nawar-nawar acan. Mwureun kacipta kokolopokanana. Kasawang

pibalukareunana. Beuki deukeut kana waktu panggih jeung nu niat meuli, asa

beuki teu ngeunah hat teu ngunah cicing. Tapi, kuring kudu buru-buru nedunan

kahayang nu rk niat meuli ta.

Panonpo manceran na embun-embunan. Daun cerem garing ngabayak di

buruan urut ngamandian jeung moyankeun motor. Kaciri rada baraseuh knh.

Rap jakt rap hlem rap kacamata nu geus logor nyantlna kana ceuli th dipak.

Geus merenah sakumaha kuduna. Kepruk-kepruk dampal leungeun th

diteunggeul-teunggeulkeun kana sadelna. Minangka pangjurung, malar meunang

harga nu luyu jeung kahayang jeung paniatan. Atuh, lancar deui urusanana. Sing

ngajurung w kana pamaksudan kuring ta. atung, dimana engk dicobaan boh

diselah dihirupanana, boh diajaran ditumpakanana sing ck gur sing tumaninah.

Biur ba indit ka jalan pajajaran, ka bngkl langgan. Nyampak sals.

Manhna nitah ngadagoan di bngklna, sabari ngabiur tumpak motor kuring rk

ngajonghokeun jeung nu rk meulina ta. Teu lila geus jol deui. Cenah, ngan wani

ngaduitan genep ratus rbu rupia. Nu rk meuli th bubuhan jalma nu apal kana

motor kana mesin jeung kana raga warugana. Cenah, kana saaratus lima puluh

rbu mah keudu jangeun ngelasan nu korok jeung ngaganti bagian anu raruksak.

Mun ark dikaluarkeun ku harga sakitu mah sok. Upama leuwih ti sakitu kajeung

bedo, cenah. Kuring teu bisa majar kumaha. Mun bedo ti pajaratan, kuring teu

timu deui kudu kamana jeung kudu kasaha nawarkeunana. Jeung deui, kacida

perluna ta. Nya kuring nyaluyuan da puguh rusuh ta. Tadina mah ku taksiran

kuring jeung babaturan kudu ari payu dalapan ratus rebu mah. Ari ayeuna batur

ngan wanieun sakitu. Kuring teu bisa majar kumaha.

Sanggeus diteuteup anteb, biur deui banda kuring th ngabelesat ka

kulonkeun. Kuring teu kungsi nyabak heula. Nyabakl ngusak rk

mileuleuyankeun kana geus babakti salapan taun lilana. Panutup nuturkeun nepi

ka lesna ilang dina pngkolan di Pajajaran. Pileuleuyan, teu karasa biwir

ngunyem. Mak jeung sedih sagala, asa ditinggalkeun ku jalma nu kacida

dipikaasihna.

Aya kana dua jamna ngadagoan th. Nu dititah ngajual ta leumpang

ngagidig. Datang-datang hg cingogo. Kuring nyampeurkeun milu cingogo.

Manhna teu buru-buru nyarita. Teg ba hat nyangka gorng. Boa-boa geus

kajadian gorng. Boa-boa duit th aya nu ngarampog, duit kuring ladang ngajual

motor kuring. Boa manhna akon-akon aya nu ngarampog. Padahal mah duit ku

manhna disumputkeun. Enya deuih bet kurang jeujeuhan. Enya og langganan

ngabngkl apan da teu apal saha ngaranna jeung dimana imahna. Duh, boa-boa.

Motor lapur. Duit teu kapuluk. Apan ngahaja ngajual motor th boga niat nambah-

nambah balanja. Kuring can nanyakeun aya kajadian naon nu geus karandapan ku

manhna basa ngajual motor kuring ta.

Kusiwel manhna muka bungkusan kantong krsk. Hg dibuka deui aya

bungkusan koran. Dibuka deui. Duitna ngntp rupa-rupa lambaranana. Aya lima

ratusan, rbuan lima rbuan. Lambaran puluh rbuanana mah ngan saeutik.

Katmbong lolobana mah lembaran lima ratusan. Malah lambar ratusan og aya.

Ngahunyud. Hg diitung sabeungkeut-sabeungkeut. Tangtu lilana mah da rupa-

rupa ta. Tapi itunganana mah panceg genepratus lima puluh rbu rupia. Nu

mangngajualkeun dibr sapuluh rbu th embungeun. Hayangna th dua puluh

lima rbu rupia. Ku kuring digolran lima welas rbu. Ck hat, ta mah dak teu

dak.

Geus aya kana samingguna euweuhna motor th. Konci busi diteundeun

dina lomari. Teu milu dijual. Keur panineungan tapi, ari panempo mah kawas nu

teu apal-apaleun yn motor th geus euweuh dina tempatna dipipir. Ku hayang

ba ngalieuk ka lebah dinya th. Kacipta ngjugrugna kacipta diharuduman jas

hujan. Kacipta aya bard dina sepakbor hareup urut labuh. Hlem srep guwang-

gawing ngait tukangeun panto kaluar. Ngahaja teu dijual. Diiwalkeun.

Po patkadan, dina bulan kayakinan pacngreud asih beuki gancang

ngadeukeutan. Tipoporos hayang buru-buru nganjogkeun jonghokna kuring

jeung nu kacida dopikaasihna. ***

Mangle No. 1271

22. NU NATAHARAN NGADEGNA BAL SMAH DI SUKU GUNUNG

GAJAH

Panon po nyorotna geus rada linduk. Cahayana nyorot kana paratag sisi

panyawran beulah kulon. Cahayana rada kahalangan tangkal bungur. Tangkal

mah diiwalkeun basa ngabukbak tangkalan nu geus umuran malah geus karahot.

Cenah, ngahaja henteu dituar alatan aya nu nyicingan. Rahayat henteu wani nuar,

pajar th sieun katulah. Nya nepi ka ayeuna ta tangkal bungur masih ngajega

dikarimunan daunna anu gomplok. Mun pucuk-pucukna geus karembangan mani

reunceum kawas kond disarungsum kembang wung. Hartina ta th deuih

pertanda, yn rk usum hujan.

Sakurilingun tangkal bungur geus rempeg padumukan ayeuna mah. Nu

ngeusian ta lembur th lolobana, malah kawasna sakabhna jalma anyar

wungkul. Ngababakan.

Ssa ngalelemah ngaharunyud knh na tempat nu ngawates ka tanah

milik urang kampung dinya nu teu ka kurung ku babakan anyar ta. Kayaning

taneuh, barangkal, batu, jeung ra-ra deui.

Cahaya panonpo sor masih knh nyorot kana paratag na panyawran

belah kulon. Bubuhan negrak jrung paratag rada jangkung, ti panonpo mencrong

nepi ka reupna pisan th teu welh nyorot ka lebah dinya. Paratag th paratag awi

pancar dibeulahan, sabeulah-sabeulah. Ngahaja dijieun lebah dinya paragi

popoan maju ka sor. Mukaha panas kacida.

Imah th nyanghareup ngtan, nandan sinar srangng. Hareupeunana

jalan. Mun isuk-isuk th sok ngeunaheun moyan. Mun kasornakeun keur nedeng-

nedengna panas, anggur linduh iuh di imah th. Katurug-turug loba tatangkan di

pakarangan th deuih.

Boga imah geus ti bh ditu, sammmh kawin. Maksud th sasadiaan mun

jaga aya jodo teu sararak-sururuk di batur, atawa mondok lila di mitoha. Nya ta

rencana th atuh kaparengkeun.

Ana pruk kawin th teu lila di imah mitoha. Teu betah nataku. Teu

betaheun, lain pdah galak atawa teu bageur ka minantu, ih lain. Mun ta mah teu

bageur meureun anakna moal dibikeun dikawin. Ieu mah asa karagok rk guwa-

gaw atawa cicing th. Arguwa-gaw di pakarangan sok diulahkeun, atawa

mimindengna mah geuwat dipiheulaan. Ari ngotok ngowo ba di pangkng, komo

deuih. Apan, ari ngotok ngowo di pangkng keur anu nyar kawin mah pagawan

pangbetahna. Lah, kawas teu ngarasa ba, ilaing mah. ta og tara barng geureuh

atawa sindir sampir, da meureun nganyahokeun, da meureun mmang keur

wancina kudu mindeng aya nu di nu nyingkur.

Mokaha rada rempeg nu ngalanteu pindah th. Salian ti dulur, tatangga g

loba nu milu deuih.

Kuring nyapukan ba, malah mah ngajurung pisan. Pamajikan ngndong

di imah anyarna saminggu. Terus nang atawa balik ka imah kolot. Maksudna

imah anyar th, imah nu kadua sanggeus imah kolotna, imah mitoha kuring.

Ungkrah-angkring kitu th kaitung rada lila, bubuhan pamajikan kakara pisan

misah ti kolot. Eukeur mah bungsu apan.ah, encan ngalemah ba meureun.

Maksud had basa keur bubujangan, kukumpul sasadiaan, sakapeung mah

sok gsh tina implengan. Ari geus pruk rumah tangga mah ta niat nu had th.

Enya sual imah ta. Pamajikan atoh teu atoh geus disadiakeun imah th, da asa

tumarumpang ba cenah. Alesanana mah teu milu mikir, teu kungsi ngarasakeun

nyieun, teu milu hsna, jeung sapapadana. Da kitu kanyataanana, sangkana kitu

meureun. Sumawona didongng-dongng ari paguntreng duaan. Padahal ari

kuring mah da taya ingetan bakal pikitueun. Ari niat nyadiakeun imah th ambh

teu hs ta, sedeng pruk kawin, nya imah jeung sapapadana g pruk ba deuih

sarua milik manhna, teu aya pikiran anu lain-lain.

Ih kacida bagjana atuh. Nu hunna og mangpirang-pirang. Moal kaubaran

ku harga imah lembut kitu, lahna hat manhna. Lah, dak kawin jeung kuring,

mun ta mah dibandingkeun, sanajan manhna sok ambek mun kuring nyarita kitu

th, datara ngabanding-banding cenah, kuring ajueng alalaki sjn nu papada

mikahayang manhna. Nu jaregud pakayana, sumawona pangkatna, jeung karesep

meureun. Tangtu, mun nempo nu kararituna mah, lh kuring th. Tapi, aya

onjoyna kuring mah, tina harega nu diiming-imingna, tina pangkatna, jeung tina

rupana, mana manhna milih kuring g. Manu mun pareng heureuy jeung

manhna ayeuna, atawa aya nu nyebutkeun yn pamajikan kuring geulis, bageur

th geuwat kuring nmpas bari nyebut saha heula atuh salakina. Cekng th rada sombong.

Tah, dina raraga ngaheueuhan pamajikan, anu cenah asa tumarumpang di

imah ta. Kuring jeung manhna th niat nambahan wangunan imah. Rk nyieun

kamar, rohangan tamu. Alesanana ngaheulakeun rohangan tamu, nya ta sangkan

kuring sakulawarga , dulur-dulur nu ngaranjang ambh lalauasa di patengahan

imah. Teu kagiridig ku smah. Ayeuna mah mindeng kajadian, pamajikan kitu

deui indung kuring sok nongton Teve th bari gogolrana dianggel, ana datang

datang tamu atuh ting biritik indit saanggelna sasimbutna. Anu pangpentingna,

malah niat nu poko, nyieun rohangan tamu th, nya ta rk nyieun hiji tanda

minangka tetengger hirup hurip kuring kulawargana jeung manhna. Manhna

milu aub ngawangun rumah tangga. Ngadegkeun katawekalan diniatan ku duaan,

dirasakeun ku duan, dipikiran ku duaan. Rk miceun nyieuhkeun

katumarumpangan rarasaan pamajikan.

Tah, ku kituna ti mimiti ngawangwang nyipta pirupaeunana jeung lebah

mana rk diadegkeunana disrnkeun ka pamajikan ba. Atuh nu kapapancnan ,

si arsitk, unggal po ngusey ngagambar. Gambar hasil ropana digantungkeun dina panto ka enggon, sangkan unggal waktu kaciri yn boga niat. Jeung muga-

muga gancang ngajirim. Sakapeung ta gambar th dipindahkeun ngagantungna

lebah tunjangeun na tenggon, ambh atra ku duaan kaimpleng samsar. Sirikna,

ngimpi g ulah nu lain, kudu ngimpi nyieun rohangan tamu ba.

Aya kalana gambar nu geus anggeus th dioman deui sababaraha kali,

sanajan ahirna mah kitu knh kitu knh. Sakapeung mah pamajikan th geus

demam teuing rohangan tamu tepi ka unggal usik th ngan meusmeus rohangan tamu meusmeus rohangan tamu. Karing salakina, nya ari ku mindeng-mindeng

teuing nga ngadng kecap rohangan tamu mah jadi polusi ddngan. Pamajikan

kitu peta th stu sumanget naker hayang geura-geura ngajirimkeun ciptaanana.

Ayeuna mah aya mbohna deuih kagiatan si arsitk th, nya ta ngumpulkeun majalah , geus puguh nu aya diimah, nu aya di imah mitoha g dikumpulkeun hg

disohan nu aya rohangan arsitkturna. Gambar rupa-rupa wanguna imah katut

tata rohanganana, kitu deui modal patamananana dibeundeul diklipingkeun. Boga

rasa can nyukupan ta gambar th, unggal ulin ka dulur atawa kababaturanana

mun kabeneran manggih gambar nu aya patalina jeung wangunan imah katut

patamanan imah sok langsung dipnta ba.

Si arsitk th kacida rongkahna ngumpulkeun bahan penujang ciptaanana. Sok sanajan ari rohangan nu rk dijieun th, kitu deui nurutkeun

gambarna ta, ukuran opat mter ka tilu mter leuwih sababaraha snti ba. Teu

bisa leuwih ged ti dinya, da lahan ngan sakitu-kituna. Heureut kacida.

Kagiatan mmh sar, ayeuna mah salian neuteup gambar rarancang nu

ngagantung na tth nya ta bari mukaan beundeul kliping gambar arsitktur. Mana

nu pangcocogna, mana nu pangantikna nu luyu jeung rohangan tamu ciptaan

pamajikan.

Jandla kaca dapur mun dibuka th blak kana paratag pamoan.

Lebakeunana sawah guludug. Nya dina paratag ta kuring jeung pamajikan

mindeng cinutrung, nyongclo meurun pibasaeunana th, nyals. Nyals ngadon

nyawang sawah, nyawang kebon, nyawang tangkal bungur, nyawang gunung,

nyawang pilemburan, jrung tangtu ba bari ngobrolkeun bari ngimpleng rohangan

tamu anu rk dijieun ta. Hareupna nurutan gambarna nu itu , pantona ti nu ieu,

jandlana ti nu ieu, korsina ti nu ieu, gardng nu ieu, pulas kusn warna nu ieu.

Ah, pokona mah pihadeun wh mun enggus mangrupa mah. Sugan mah kamar tamu bunga rampai w ieu mah.

Keur ngawujudkeun rohangan tamu ta, geus aya sababaraha bahan

matrial nu kumpul. Diantarana, kusn ciptaan pamajikan mak rakock palucat-

palicet, batu jangeun pondasi beunang nugaran Mang Andi ti sisi dapuran cau. ta

batu th kungsi dipiceun ka lebah dinya, nu ayeuna dipulungan deui. Kitu deui

keusik jeung semn geus sayagi.

Dina prungna merenahkeun bahan th teu lila, sapo kaduana g geus

brs. Tohaga da mak selup rangka beton sagala. Ngan, narajang ta nu nyieun

batu split bahan carpur keur rangka betonna ta ngageduk, ngabubukeun batu

saged-ged hulu nepi ka saged kalci beulah. Ripuheun dulur nu mantuan th,

dampal leungeunna barucat. Batu split th teu asup kana anggaran balanja. Da

atuh meuli th kagok, teu meunang meuli saeutik. Kudu satengah colt paling

saeutik th. Apan ari keur pondasi mah ra teuing sakitu mah, pira rohangan

saged kitu.

Kuring ngajangjian ka nu nmbok th k ckng th tujuh minggu deui

urang paju deui. Maksud mah heureuy ba, bari ngadagoan tanaga waragadna

cumpon. Atuh kuring jeung pamajikan bari ngumpul-ngumpul deui keur bahan

matrialna. Sok reuwas ngageblug duitna ari disakalikeun balanja mah. Jeungna

deui ktang, teu cumpon w ari disakalikeun mah. Regeyeng ngajingjing taraj.

Golosor disorosodkeun kana paratag. Nangreu nt kana sawah garing. Laluasa

turun dina paratag th. Narajang pamajikan maha araringgiseun, sieun tikoswad.

Niat mah ark jalan-jalan. Mapay sawah nindak ka pakebonan. Bras wa ka

babakan anyar ta. Leumpang lembur. Bari nyawang wangunan imah, pamajikan

ngaluarkeun kantong krsk tilu lambar. Bari cingogo, leungeun mah ngoppang

milihan batu nu manjing jeung ukuran batu split. Teu lila tilu kantong krsk th

geus pinuh ku batu koral, bahan pispliteun jang campuran beton. Mun aya nu

ngaliwat buru-buru nangtung bari tanjak-tunjuk ka imah di jauhna. Mun geus rada

jauh leumpangna nu ngaliwat, kuring duaan th cingogo deui.

Ayeuna geus liwat ti tujuh minggu, malah ampir genep bulan ta tmbok

pondasi th can diadegan. Batu split beunang mulung, kantong krskna

ngalklk saroh. Batuna maruragan sisi pondasi.

Gambar bagan rohangan tamu guwang-gawing dina tmbok enggon

tunjangeun. Diteuteup ku duaan.

Islih teuteup. Reup.

Mangl No. 1287

23. PIPISAHAN RAGA

Beuki peuting nyrlk simp. Geus sababaraha ratus kiplik panon

ngiceup, geus sababaraha puluh kali heuay nyora huah teu dibarengan tunduh. Peuting mingkin simp. Katoong kaca jandla ibunan. Ibun janari.

Sajorlat imutna sapucuk kahman bari ngucap wilujeng kulem jungjunan.

Nya salahna mah salah kuring sorangan. Bongan saha atuh balik ti

pagawan lain hg indit ka Jembar. Ari ieu ngadon balik ka Cihapit di suku

Gunung Gajahlangeu. Cenah nyaah, cenah hman, cenah honcwang hariwang

mun pamajikan indit sorangan. nya teu dibaturan ku kuring. Mana komo ayeuna

apan loba kajadian panumpang nu dirangsadan perhiasanana. Tong boro peuting

dalah waktu beurang mentrang-mentring di nu ram ya ba kajadian. Mangka

pamajikan th apan awakna teu weweg teu seseg. Mun ngpskeun pangjewang

rampog moal deuk katanagaan da leungeunna teu paregel. Peupeuteuyanana g

rata w. Lempay leungeunna th. Deukeut-deukeut kana rangony. Enya atuh da

tukang ngigel. Boga karesep kana tari. Awakna jangkung, lempay. Mun awakna

seseg manan moal deuk hariwang. Bangsat limpeu mah kawasna moal wanieun

ngayonan ka pamajikan.

Geuning bohong. Cenah nyaah. Cenah kadeudeuh ati. Cenah ratu. Mana

buktina, geuning ngantep ka pamajikan. Kumaha mun kapiuhan dina beus kota.

Meureun digndng, ditangkeup ku lalaki sjn. Atawa ku aki-aki. Duh, asa teu

mikeun hat th najan enya rk narulungan g. Jaba nu ngajambrt geulangna.

Geulang nu ngan sajerelet th lapur meureun. Enya atuh deuih, ngageulangan th

mani ngan sajerelet teuing. Leutik kawas bola cap jarum. Keun engk mun boga

milik meunang duit loba rk meuli geulang saged indung suku mah geura.

Alesan teu milu nganteurkeun pamajikan ka kolot di Jembar th da bongan

kahalangan gaw, kahalangan dines. Pamajikan mah kana beus kota ka

Cicaheumkeun. Ari kuring nak angkot nu ka Statsion. Balik ti pagawan henteu

nuturkeun ka Jembar. Tah ieu nu salah th. Nu ngalantarankeun kuring teu genah

cicing teu tingtrim pikir.

Naha geus nepi ka kolot ayeuna atawa encan. Teu bisa mastikeun. Nu

puguh kuring jadi teu tingtrim loba kasieun kahoncwang. Beuki mindeng

nganaha-naha kana diri, mingkin honcwang. Rarasaan th tambah ngacacang ka

nu lain-lain.

Jam geus tabuh salapan leuwih saparapat, peuting. Tapi, teu puguh gaw.

Apan alesan teu nuturkeun og nya ta rk ngarngskeun nulis naskah pibukueun

anu kudu rngs bulan ieu. Genep naskah buku anu rata-rata 50 lambar tik th

kudu rngs dina waktu sabulan. Manhna, ngidinan. Da apaleun apan naskah th

mun geus rngs dibayar kontan. Ngan nya kitu, anggur mawa mamala. Kuring

teu bisa mikir. Ngetik g salah wa.

Tukangeun imah, bangkong raeng di sawah. Atoheun kaparipisan hujan.

Ngahuleng deui. Maksud mah museurkeun pikiran jeung rasa. Teu bisa.

Anggur ngalamun. Anggur nyipta-nyipta pamajikan. Keur gaw naon na wanci

kieu. Boa mitoha ngagelendeng kuring, pedah kuring ngantep pamajikan indit

sorangan. Najan kuring nu diomongkeunana, apan pamajikan nu

ngabandunganana. h, karunya. Boseneun boa.

Nyanghareupan mja, nukangan lawang ka enggon. Na mja ngabarak

mesin tik, kertas, buku sumber, gelas nu geus kosong.

Biasana mun kuring keur nyanghareupan mja ta th pamajikan tara jauh

ti dinya. Basana th ngabaturan. Gogolran na korsi panjang dianggelan na

tangan-tanganna nepi ka guherna pisan.

Mun kuring keur ngetik atawa nulis na mja ta, aya w ngagoda th.

Kudu ngusap beuteungna nu meujeuhna menyendol. Pajar meni geus hilap ngusap

g, komo ngadoakeun si jabang cenah. Atwa mnta dipangnineskeun nu ateul dina

tonggong.

Kuring neruskeun deui ngetik,. Teu lila pok deui nyarita, cenah aya bntol

ateul pisan dina bitis tapak reungit. Bari pk nuduhkeun lebahna. Atuh kuring th

kudu nempo kana tempat anu dituduhkeunana. Mun teu ngagugu, pajar th geus

teu nyaah. Pajar th geus embung merhatikeun. Enya, aya ku guranyih naker boga

bntol saged beunyeur leutik og, mani ditmbong-tmbong. Atuh garo w

langsung, da kuring og moal deuk nyark.

Sakapeung mun mindeng-mindeng teuing kudu nempo panuduhanana th

sok rada keuheul, da gaw teu kaur pk. Meusmeus bntol apuan, bntol tines.

Atawa pangmenctkeun palipisan sakedap. Rada rieut.

Enya sakapeung sok keuheul. Ari ayeuna apan euweuh. Manhna teu

maturan kuring ngetik. Asa leungiteun kacida. Kacipta. Ari dilieuk na korsi bet

suwunf. Biasana bari peureum nangkeup anggel. Aya w polahna th, sukuna mah

ditunjengkeun kana lahunan kuring nu keur ngetik.

Bangkong di sawah tukangeun imah disarada k. Peuting beuki simp.

Duka tabuh sabaraha. Da teu ngalieuk jam. Ah, da taya gunana rarasaan th. Sar

g teu dak peureum. Heuay g suwung. Keukeuh asa aya nu leungit tina diri, asa

aya nu leungit tina rasa, tina suasan, tina galcokna batin. L