bahasa jawa tedak siten

8
A. Pengertian Tedhak sitèn utawa tedhak siti iku salah siji upacara adat Jawa kanggo bocah umur 7 wulan utawa 6 lapan. Upacara iki ing dhaérah liya ing Nuswantara uga ana, contoné sing diarani upacara injak tanah ing dhaérah Jakarta déning suku Betawi utawa uga ana sing ngarani "mudhun lemah" lan "udhun-udhunan". Tedhak sitèn iku asalé saka tembung tedhak, idhak utawa mudhun lan sitèn (saka tembung siti) utawa lemah (bumi). Upacara iki kanggo perlambang bocah sing siap-siap njalani urip liwat tuntunan wong tuwa lan diselenggarakaké yèn umur bocah wis 7 selapan utawa 245 dina (7 x 35 = 245). B. SEJARAH Upacara Tedhak sitèn dianakaké amarga ana kapitayan masyarakat Jawa yèn lemah kuwi nduwéni makna ghoib lan dijaga Bathara Kala. Kanggo ngindari kadadéyan sing ora becik, mula dianakaké upacara ngenalaké putra-putriné marang Bathara Kala minangka sing njaga lemah. Anggone nglakoni upacara iki, luwih becik miturut weton. Upacara iki mujudake rasa syukur amerga ing umur iki anak bakal miwiti mengenal alam ing sakupenge lan miwiti ajar mlaku. Ancasing upacara iki yaiku kanggo mangenalno anak karo Ibu pertiwi. Amerga pepatah jawa kang unine “Ibu Pertiwi Bopo Angkoso” kang bumi artine ibu lan langit artine bapak. Tedhak siten nggambarake kauripane manugsa. Diwiwiti wektu isih ing njero lindungan wongtua kang dilambangake

Upload: hibatullah-arif-yaasiin

Post on 21-Nov-2015

5.444 views

Category:

Documents


299 download

DESCRIPTION

basa jawa, kebudayaan jawa tedak sithen asli jawa

TRANSCRIPT

A. Pengertian Tedhak sitn utawa tedhak siti iku salah siji upacara adat Jawa kanggo bocah umur 7 wulan utawa 6 lapan. Upacara iki ing dharah liya ing Nuswantara uga ana, conton sing diarani upacara injak tanah ing dharah Jakarta dning suku Betawi utawa uga ana sing ngarani "mudhun lemah" lan "udhun-udhunan".Tedhak sitn iku asal saka tembung tedhak, idhak utawa mudhun lan sitn (saka tembung siti) utawa lemah (bumi). Upacara iki kanggo perlambang bocah sing siap-siap njalani urip liwat tuntunan wong tuwa lan diselenggarakak yn umur bocah wis 7 selapan utawa 245 dina (7 x 35 = 245).B. SEJARAHUpacara Tedhak sitn dianakak amarga ana kapitayan masyarakat Jawa yn lemah kuwi nduwni makna ghoib lan dijaga Bathara Kala. Kanggo ngindari kadadyan sing ora becik, mula dianakak upacara ngenalak putra-putrin marang Bathara Kala minangka sing njaga lemah. Anggone nglakoni upacara iki, luwih becik miturut weton.Upacara iki mujudake rasa syukur amerga ing umur iki anak bakal miwiti mengenal alam ing sakupenge lan miwiti ajar mlaku. Ancasing upacara iki yaiku kanggo mangenalno anak karo Ibu pertiwi. Amerga pepatah jawa kang unine Ibu Pertiwi Bopo Angkoso kang bumi artine ibu lan langit artine bapak.Tedhak siten nggambarake kauripane manugsa. Diwiwiti wektu isih ing njero lindungan wongtua kang dilambangake kurungan pitik, Sakwise iku anak miwiti ngatur awake dhewe kang diumpamakake karo mlaku ing duwure jadah(uli). Sakwise iku diwiwiti munggah ondo kahuripan kang dilambangake munggah ondo kang digawe saka tebu ireng. Pungkasane anak milih dalan uripe dhewe, yaiku nguculake anak ono ing kurungan kanggo milih barang. Upacara ini diarepake anak diwenehi kaselametan lan berkah Pangeran

C. UMBO RAMPEUmume upacara tedhak siten dianakake ing latar omah wektu esuk , umbo rampe kang perlu disediakae:Sesaji selametan kang werna wernane yaiku: Sega Tumpeng karo janganan (lanjaran, kangkung, kecambah), bubur abang lan putih, bubu boro-boro, kembang boreh, jajan pasar, lan pala pendem.Maknane sesaji-sesajia). Sega tumpeng > tumpeng nglambangake panjalukan wong tuo marang pengeran supaya anak mbesuke dadi anak berguna, lanjaran maknane yaiku umur supaya anak mbesuk umure dowo, kangkung maknane ing ngendi nggone anak urip iso 1. Sesaji selamatan yang terdiri dari : nasi tumpeng dengan sayur mayur (kacang panjang, kangkung, kecambah) , bubur merah dan putih, bubur boro-boro, kembang boreh jajan pasar lengkap, aneka umbi umbian.Arti sesaji sesaji : a) Nasi tumpeng > Tumpeng melambangkan permohan orang tua kepada sang Maha Pencipta aga si anak kelak menjadi anak yang berguna, sayur kacang panjang bermakna simbol umur agar si anak berumur panjang, sayur kangkung bermakna dimanapun si anak hidup dia mampu tumbuh dan berkembang, sayur kecambah merupakan simbol kesuburan dan ayam mengartikan kelak si anak dapat hidup mandiri b) Bubur merah > yang melambangkan darahc) Bubur putih > yang melambangkan air manid) bubur boro boro > bubur yang terbuat dari bekatul, sesaji ini ditujukan untuk kakek nini among (plasenta/ari-ari).e) kembang boreh > macam-macam bumbu dapur dan kinangan, sesaji ini ditujukan untuk nenek moyang.f) Jajan Pasar > yang melambangkan dalam berkehidupan kita akan banyak berinteraksi dengan banyak orang dengan berbagai macam karakter sehingga si anak dapat mudah bersosialisasi dengan masyarakatnyag) terdapat aneka pala pandem (aneka umbi-umbian) > yang mempunyai makna agar si anak mempunyai sifat adap asor atau tidak sombong.2. Juwadah (uli) tujuh macam warna yaitu merah, putih, hitam, kuning, biru, jambon (jingga), ungu.Arti warna pada juwadah (uli)a) Merah: keberanian.b) Putih: kesucian.c) Hitam: kecerdasan.d) Kuning: kekuatan.e) Biru: kesetiaan.f) Pink: cinta kasih.g) Ungu: ketenangan.3. Sekar (bunga) setaman yang ditempatkan dalam bokor besar dan tanah. Arti : Kembang setaman melambangkan sifat suci dalam tingkatan hidup yang akan dijalani.4. Tangga yang dibuat dari batang tebu merah hati.Arti : Tangga tebu arti dalam bahasa Jawa anteping kalbu ketetapan hati dalam mengejar cita-cita agar lekas tercapai.5. Sangkar ayam (kurungan ayam) yang dihiasi janur kuning atau kertas hias warna-warni.Arti : Kurungan ayam dimaksudkan agar anak dapat masuk ke dalam masyarakat luas dengan baik dan mematuhi segala peraturan dan adat istiadat setempat.6. Padi, kapas, sekar telon (tiga macam bunga misalnya melati, mawar dan kenanga).7. Beras kuning, berbagai uang koin.8. Bermacam-macam barang berharga (seperti gelang, kalung, peniti dan lain-lain.9. Barang yang bermanfaat (misalnya buku, alat-alat tulis dan sebagainya) yang dimasukkan ke dalam Sangkar.A. Pelaksanaan Upacara :a) Anak dibimbing berjalan (dititah) dengan kaki menginjak-injak juwadah yang berjumlah tujuh warna. Artinya agar kelak setelah dewasa selalu ingat tanah airnya.Ibunda dibantu ayah menuntun sang buah hati melewati tujuh juadahb) Kemudian anak tersebut dinaikkan ke tangga yang terbuat dari tebu wulung.. Artinya agar ia mendapat kehidupan sukses dan dinamis setahap demi setahap

Sang buah hati dibantu menuruni tangga tebu arjunac) Masih dalam tuntunan ibunda melakukan ceker-ceker pasir. Sang buah hati dituntun berjalan di pelataran pasir, kaki sang anak mengkais-kaiskan pada pasir. Mirip dengan ayam yang mengkais kaiskan kakinya waktu mencari makan di tanah.Tersirat makna agar kelak sang buah hati memiliki sifat ulet dan kreatif serta memunyai semangat tinggi untuk mencari ilmu pengetahuan dan kebutuhan pribadinya baik jasmani maupun rohani. Makna lain agar sang buah hati juga bisa memilah-milah mana yang baik dan buruk dengan cara yang adil dan terus mengorek kebenaran yang ada.d) Selanjutnya anak itu dimasukkan ke dalam kurungan ayam bila anak tidak mau masuk maka perlu di temani ibu atau pengasuhnya. Di dalam kurungan telah dimasukkan berisi padi, gelang, cincin, alat-alat tulis, kapas, wayang kulit dan mainan dan menanti sampai bayi tersebut mengambil. Benda yang pertama kali diambil sang bayi akan melambangkan kehidupannya kelak.

e) Setelah anak itu mengambil salah satu benda misalnya gelang emas, pertanda kelak akan menjadi orang kaya, apabila mengambil alat-alat tulis pertanda akan menjadi pegawai kantor atau orang pandai.

f) Setelah selesai, beras kuning dan bermacam-macam uang logam ditaburkan. Para undangan saling berebut uang merupakan tambahan acara yang meyemarakkan suasana.g) Kemudian anak dimandikan dengan air bunga setaman dengan maksud membawa nama harum keluarga di kemudian hari dan bertujuan agar ia dapat menjalani kehidupan yang bersih dan lurus.h) Setelah mandi, anak dikenakan pakaian baru yang bagus agar sedap dan menyenangkan orang tua dan para undangan.i) Setelah berpakaian anak didudukkan pada tikar, karpet atau lampit dan didekatkan pada barang-barang yang tadi diletakkan didalam kurungan.j) Agar anak mau mengambil barang-barang tadi maka bapak ibu anak itu memberi aba-aba dengan suara kur-kur seperti memanggil ayam disertai dengan ditaburi beras kuning dan uang logam serta barang berharga.

http://kabarsoloraya.com/2009/07/17/tedak-siten-ketika-anak-kali-pertama-menginjak-tanah/ http://wacananusantara.org/tedhak-siten-sebuah-ajaran-adiluhung-bagi-awal-perjalanan-anak-tercinta/ Dalam acara tedak siten sesaji yang biasa digunakan antara lain kembang boreh, bubur baro-baro, macam-maca bumbu dapur dan kinangan (bahan menginang). bubur baro-baro adalah sedangkan kembang boreh, macam-macam bumbu dapur dan kinangan, sesaji ini ditujukan untuk nenek moyang.Selain sesaji juga ada pelengkap pedukung yaitu bubur merah, bubur putih bubur merah putih (sengkolo) (=bubur merah) dan (=bubur putih), kemudian ada juga jajanan pasar (jongkong,centil,grontol jagung,lopis,gatot dan tiwul). kamudian juga