arabia para islamit

8/18/2019 Arabia Para Islamit

1/6

REZYME

1. Pozita gjeografke e Arabisë dhe krahinat e saj

Arabia është gadishull i cili ndodhet në pjesën jug-perëndimore të Azisë.Ajo përbëhet si nga shkretëtirat po ashtu edhe nga vendet pjellore të cilatgjenden veçanarisht në pjesën jugore të saj. Pasi është gadishull, tri anë tësaj kufzohen nga ujrat. Pjesa lindore kufzohet me jirin Persik, pjesa jugoreme !etin Arab "#$eani %ndian& dhe pjesa perëndimore me !etin e 'u$. (ëveri kufzohet me j)smëhënën Pjellore ku për*shinë shtetet si +gjipti "prejlumit (il&, %zraeli, ordani, ibani, iria dhe %raku"deri në lumin +u*rat&.

ot adishullin Arabik e përbëjnë gjithsej shtatë shtete/ 0ahreini, 'uvajti,

#mani, 'atari, Arabia audite, +miratet e 0ashkuara Arabe si dhe emeni. edhjetë për$ind "234& e gadishullit përbëhet nga shkretëtirat. Ata janë tëllojllojshme. 5ë të njohurat janë shkretëtira (u*ud " لنفود صحر ) e cila gjendet nëveri, ndërsa tjetra e cila ndodhet në pjesën jugore $uhet 6ub el 'hali " خا( ربع , e cila njëkohësisht para$et shkretëtirën më të madhe të botës.

7endra dhe 8eriu i Arabisë tradicionalisht nga vendorët arab është ndarënë tri zona/a. Tihamah "

تهام ) - emër semit $ë do të thotë 9ultësirë:, përfshin pjesënbregdetare $ë shtrihet përgjat !etit të 'u$, nga jiri i Akabes në veri deri tek

ngushtica 0ab el 5andeb në jug.b. Hixhazi "

لحجاز

) - $ë literalisht do të thotë 9gardh:, fllimisht k) term u përdorpër të përshkruar vargmalin $ë ndante *ushat bregdetare nga rra*shnalta e(e;hdit, por më pas k) term u zgjerua dhe për*shiu shumicën e *ushavebregdetare të !etit të 'u$.


2/6

1. =artë antike e viseve arabe.

>. Populli arab

Arabët shumica e autorëve lindorë i ndajnë në d) fse/ në fsin $ë kavdekur, arabët ba’idë, si dhe në fsin $ë jeton, arabët muteekhir ose bakije.

Arabët e 0a?ides sipas gjenealogjistëve llogaritet se janë pasardhës tëhamit, birit të (uhut "(oas&, banorë vendas të Arabisë. !egët e këtij fsi janë/ Adi, hemudi, Amaliku, @hedisi, +mini, @hurmuh dhe =adrameut, tëcilët u shpërndanë në të gjitha viset e Arabisë.

Arabët muteekhir ose bakije ndahen po ashtu në d) degë/ arabët mute?arib,pasardhës të 'ahtanit dhe në arab musta?arib, pasardhës të %smailit"%shmaelit&.

%bën 'halduni dhe disa historian të tjerë lindorë arabët i ndajnë edhe nëarabë musta?;hem, mirëpo kjo ndarje bëhej për nga ana gjuhësore dhe jo për

diçka tjetër.(ë përgjithësi autorët flolog dhe historian popullin arab e llogarisin si degëtë trungut të madh semit, ku bëjnë pjesë edhe hebrejtë, *enikasit, asirianët,babilonasit etj. ë gjithë këta popuj ndajnë një prejardhje gjuhësore dhe*ormojnë trungun e gjuhëve semite.

3 Prejardhja e emrit !arab"

+mri arab ka prejardhje të panjohur. !isa flolog mendonin se është emërme të cilën banorët e 5esopotamisë i emëruan popujt $ë jetonin nëperëndim të +u*ratit. 5irëpo kjo teori nuk mban pasi$ë popujt nuk e thërasinveten me emra të vënduar nga të tjerët.

eoria e cila më shumë i a*rohet saktësisë është teoria $ë mundohet talidhë emrin arab me nomadizmin. !uke e lidhur emrin arab me emrin hebre9arabha:- vend i errët, vend i stepeve 9erebh:- i paorganizuar 9abhar:- tëecësh, të lëvizësh. 5e sa duket edhe vetë popujt arab e kanë përdorur këtëemër për tu dalluar nga popujt tjerë arab*olës, të cilët nuk kanë $enë nomad.

+ dhëna e parë $ë na vjen rreth Arabisë gjendet në kapitullin e dhjetë tëBanafllës në 0ibël. ido$o*t emri arab nuk para$itet në tekst. =era e parë nëtë cilën para$itet emri arab është në një mbishkrim asirian $ë daton nga viti2CD p.e.s. (ë këtë mbishkrim mbreti asirian halmaneseri %%% regjistron ftorene tij ndaj një kr)engritjeje, ku ndër të tjera përmendet edhe indibu Aribi.Përgjatë vitit CD3 p.e.s emri arabi#a flloi të përmendet edhe në mbishkrimetpersiane të kohës.

>


3/6

(ë literaturën greko-romake si dhe persiane emri arab erdhi nga ana easirianëve, të cilët me termin 9m$t Aribi" kuptonin 9vendin e arabëve:. 'lasiku i parë $ë përmendi Arabinë $e +skili, në tragjedinë e tij të njohur9Prometeu i idhur:, ku e përmendë Arabinë si një vend të largët nga kuvinin lu*tëtarë me shtiza majëmprehta, ndërsa në tragjedinë 9Persët:, +skili

përmend 5agos Arabos-in si një nga komandantët e mbretit të madh pers,'serksit. 5ë vonë, historiani i njohur i antikitetit grek, =erodoti, e zgjeroi këtëemër dhe me të për*shiu të gjithë banorët e gadishullit dhe madje edheshkretëtirën lindore të +gjiptit, ndërmjet lumit (il dhe !etit të 'u$.


4/6

>. 9+pitaf (amara:- mbi varrin e %mrul 'ajs ibën Amër, në gjuhën arabe, shkruar me shkronjanabateane.

jetur në (amara, në jug të irisë, nga arkeologët *rancezë 6enE !ussaud dhe FrEdEric 5acler. !atonnga viti D>2 p.e.s

5arrë nga muzeu ouvre, Francë.

G. Popullimi i Arabisë

'a disa teori rreth popullimit të viseve arabe. eoria e orientalistit gjerman =ugoHinckler dhe orientalistit italian eone Iaetani thotë se Arabia $e një vend pjellordhe vendi i parë i popullit semit. 5e kalimin e kohës flloi një thatësirë e cila i shterikanalet ujore, thau gjelbërimin, përhapi shkretëtirën dhe vendi u bë i vështirë për tubanuar. 6rënia e produktivitetit të gadishullit si dhe rritja e numrit të popullsisë bëri$ë semitët të largoheshin nga kjo tokë dhe me këtë rast flluan edhe zaptimet epara semite përeth indjes së 5esme. 7e pikërisht kjo krizë e mbipopullimit dhethatsisë ajo $ë i det)roi popujt semitë të largoheshin drejt j)smëhënës Pjellore, meshpresë se do gjenin toka pjellore për t?i kultivuar. 5e këtë rast lindën popujt semitësi asirianët, kaanitët, *enikasit, hebrejtë, arabët etj. o të gjithë orientalistët pajtohenme këtë teori. #rientalisti italian %gnazio uidi, mendon se $e 5esopotamia vendi iparë i semitëve. Ai pretendon $ë teorinë e tij ta mbështesë nga ana linguistike. Aithekson se përderisa gjuhët semite kanë *jalë të njëjta për 9lum: ose 9detë:, atanuk kanë *jalë të ngjashme për 9mal: ose 9kodrinë:. Ajo $ë duhet theksuar është se arabët nuk përbënin popullin e vetëm $ë banontenë tokat $ë ne sot i njohim si tokat arabe, por banoheshin edhe nga popuj tjerë.hkretëtirat e brendshme, e veçanarisht shkretëtira 6ub el 'hali, ndante pjesënlindore nga ajo jug-perëndimore, si dhe nga pjesa veriore e Arabisë. ') *akt bëri $ëpopujt $ë banonin këto vise të zhvilloheshin në mën)rë të pavarur nga njëri-tjetri.Por me zhvillimin e tregtisë "transportit të bimëve aromatike& këta popuj u a*ruan nëmes veti. 6ivaliteti në mes d) super*u$ive të kohës, 0izantit dhe Persisë, popujt e

Arabisë i obligoi $ë të bashkohen dhe të luanin një *ar roli politik në rajonin e t)re.+dhe pse Arabia $e një vend i popujve dhe traditave të ndr)shme, $enë arabëtata të cilat ne do ti dëgjojmë më shumë nëpër kronikat dhe të dhënat e kohës. Ata,si në të dhënat biblike, po ashtu edhe në të dhënat asiriane, përmenden si blegtorënomad të cilët shiheshin nëpër shkretëtirën iriane. !Ti je ulur pranë rrugë%e për t’i

pritur si një arab në shkretëtirë" - përmend 0ibla në librin eremia, kapit. D, vers.>. (dërsa mbreti asirian, argoni %% "J>1-J3C p.e.s.& Ket për 9arabët të &ilët jetojnëatje larg, në shkretëtirë, të &ilët nuk njohin as detë e as ligj:. "A6 >.1J&.

G


5/6

D. 9(jë ndalim në shkretëtirë:, pikturuar nga piktori *rancez, Iharles-hEodore FrLre "121G-1222&.

1

ARABIA LINDORE

' Periudha e (ronzit )3*++'3++ pes-

indja e 5esme në periudhën e bronzit dominohej nga d) super*u$itë ekohës, +gjipti në perëndim, përreth lumit (il dhe 5esopotamia në pjesën$endrore, përreth lumit igër dhe +u*rat. jatë kësaj periudhe ne dëgjojmëvetëm për pjesën lindore të Arabisë, për bregdetin bashkë me ishujt përrethsaj. 'jo pjesë e Arabisë sh*r)tëzonte a*ërsinë për të h)rë në kontakt mecivilizimet antike të 5esopotamisë, në %rakun e sotëm, me +lem-in, në jug-perëndim të %ranit të sotëm si dhe me 5eluhha-n në luginën e lumit %ndus, në%ndinë e sotme.

C


6/6

M

arabia para islamit

Documents