19 fungsi invers dan komposisi fungsi

Upload: dhelia

Post on 31-Oct-2015

61 views

Category:

Documents


0 download

DESCRIPTION

komposisi

TRANSCRIPT

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 119

    FUNGSI INVERS DAN KOMPOSISI

    1. FUNGSI INVERS

    a. Fungsi Linear Contoh :

    Jika y = f(x) = 2x + 6 , maka invers dari f(x) adalah

    A. 2x 6 B. 6 2x C. ( 6 )

    2

    x D.

    ( 2)

    6

    x E.

    1 1

    2 6x

    Jawab : Cara cerdik :

    y = 2x + 6

    2x = y + 6 f(x)=ax + b 1 x b

    fa

    6

    2

    yx y = 2x + 6

    1 6

    2

    xf

    1 6

    2

    xy

    b. Fungsi Pecahan

    1( ) ( )

    ax b dx bf x f x

    cx d cx a

    Contoh :

    14 1 4 1( ) ( )

    4 4

    x xf x f x

    x x

    c. Fungsi Eksponen

    1 log( ) ( )

    a

    bx xf x a f x

    b

    Contoh :

    1

    5

    3

    5 1 3log( ) 3 ( ) log

    5

    x xf x f x x

    d. Fungsi kuadrat

    2 1 1( ) ( ) ( )

    4 2

    D bf x ax bx c f x x

    a a a

    contoh :

    x y

    F(x)

    F(x)

    Bab 18

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 120

    2 1 8 4( ) 4 2 ( ) 1( )

    4 2f x x x f x x

    = 2 2x

    2. Komposisi Fungsi

    Jika :f A B dan :g B C maka :h A C disebut fungsi komposisi dari f dan g

    dan ditulis dengan gof

    Jadi ( ) ( ) [ ( )]h x gof x g f x

    Contoh :

    Jika ( ) 1f x x dan 2

    ( )( ) 3 4fog x x maka g(x) =

    A. g(x)=3x + 4 B. g(x)= 3x + 3 C. g(x) = 3x 2 + 4

    D. 2

    ( ) 3( 1)g x x E. 2

    ( ) 3( 3)g x x

    Jawab : 2

    ( )( ) 3 4fog x x : 2

    ( ( )) 3 4f g x x 2

    ( ) 1 3 4g x x 2 2

    ( ) 3 3 3( 1)g x x x

    Cara cerdik

    1( )

    ( ) ( )( )( )( )

    f x diketahuim aka g x f o fog x

    fog x diketahui

    atau : ( )

    ( )f x ax b px q b

    g xfog px q a

    2

    ( ) 3 4 1g x x

    = 2 2

    3 3 3( 1)x x

    Contoh :

    Diketahui 2

    (2 3) 4 5f x x x , f(x) =

    Cara cerdik :

    2 2

    dim

    ( ) ( ) ( )

    asukkandiinverskan

    f m x n ax bx c f x f m x n ax bx c

    Jawab :

    32 3 inversnya

    2

    xx

    23 3 1 7 53( ) 4 5

    2 2 4 2 4

    x xf x x x

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 121

    Soal Latihan :

    1. Fungsi f : R R , f(x) = 2x + 3 . Maka 1 ( ) ...f x

    A. 1

    32

    x B. 1

    32

    x C. 1

    ( 3)2

    x D. 1

    ( 3)2

    x x E. 3 2x

    2. Diketahui 2

    ( ) , 32

    yf x x nilai dari

    1( 4) ...f

    A. 2 B. 1 C. 0 D. 1 E. 2

    3. Bila 2

    : 5x

    f x maka 1

    f adalah

    A. 5 log 2x B. 5 log x C. 2x log 5 D. 5log x E.

    2log 5 x

    4. Jika f(x) = 2x + 1 dan g(x) = 4 2 2x , maka ( )( ) ...gof x

    A. 2

    2(4 2) 1x B. 2

    2 (4 2) 1x x C. 2

    (2 1)(4 2)x x

    D. 4(2 1) 2x E. 2

    4(2 1) 2(2 1)x x

    5. Jika 2

    2

    log( )

    1 2 log

    xf x

    x, maka

    2( )f x f

    x sama dengan

    A. 2 B. 1 C. 1 D. 2 E. 3

    6. 3 1 1

    ( ) 6 , 6

    xf x m aka f =

    A. 1

    3 B.

    1

    3 C.

    1

    2 D.

    1

    2 E. 1

    7. Jika ( )3

    xf x

    x dan ( ) 2 3g x x maka

    1( ) ( )fog x

    A. 2 2

    3

    x B.

    2 2

    3

    x C.

    3

    2 2 x D.

    3

    2 2x E.

    2 3

    2 2

    x

    x

    8. Invers 1

    53( ) (1 ) 2f x x adalah

    A. 5 / 3

    ( 2)x B. 5 / 3

    1 ( 2)x C. 5 / 3

    1 ( 2)x D. 5 / 3

    1 ( 2)x E. 5 1 / 3

    (1 ( 2) )x

    9. Jika f(x) = 3x dan ( ) 3x

    g x , maka 3log( ( )) ...gof x

    A. f(x) B. g(x) C. x D. 3 f(x) E. 3log x

    10. Jika 2

    2

    log( )

    1 2 log

    xf x

    x , maka 2( ) ( )

    xf x f sama dengan

    A. 2 B. 1 C. 1 D. 2 E. 3

    11. Jika f(x) = x 2 +1 dan g(x) = 2x 1 , maka (f o g )(x) =

    A. 2x 2 +1 B. 2x 2 + 2x + 1 C. 4x 2 - 4x + 2 D. 4x 2 +2x + 2 E. 4x 2 +2x - 2

    12. Jika f(x) = 4x dan f(g(x))= - 12

    1 x , maka g(x)=

    A. 4

    1 (x 1 ) B. 4

    1 ( - x + 1 ) C. 8

    1 (-x 2 ) D. 8

    1 ( -x + 2 ) E. 8

    1 (-x + 2 )

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 122

    13. Jika f(x) = 12

    1

    xdan (f o g )(x) =

    23 x

    x maka g(x) sama dengan

    A. 2 B. 2 C. 2

    1 D. 3 E.

    3

    1

    14. Jika f(x) = 5 x3 dan f 1 (x) invers dari f(x), maka nilai f 1 (5 5 ) adalah

    A. B. 6

    1 C. D. 1 E.

    3

    1

    15. Jika f(x) = 3 +3 , maka f 1 (x) =

    A. x3

    1 B. 3

    1

    x C.

    2)3( x D.

    2)3(

    1

    x E.

    2)3(

    1

    x

    Cintailah ilmu maka engkau akan dicintainya

    Soal soal fungsi dan fungsi invers ujian nasional

    1. Diketahui fungsi f dan g dirumuskan oleh f(x) = 3x2 4x + 6 dan g(x) = 2x 1. Jika

    nilai ( f o g )(x) = 101, maka nilai x yang memenuhi adalah .

    a. 2

    3

    23 dan

    b. 2

    3

    23 dan

    c. 2

    11

    3dan

    d. 2

    3

    23 dan

    e. 2-

    11

    3dan

    2. Diketahui ( f o g )(x) = .4 12 x Jika g(x) = 2x 1, maka f(x) = .

    a. 24 x

    b. .4 32 x

    c. 2

    12

    14 x

    d. 2

    12

    12 x

    e. 12 12 x

    3. Jika 1)( xxf dan 12))(( xxfog , maka fungsi g adalah g(x) = .

    a. 2x 1

    b. 2x 3

    c. 4x 5

    d. 4x + 3

    e. 5x 4

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 123

    4. Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)). Jika f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120, maka nilai p =

    .

    a. 30

    b. 60

    c. 90

    d. 120

    e. 150

    5. Fungsi f : R R didefinisikan sebagai 43

    12)(

    x

    xxf ,

    4

    3x . Invers dari fungsi f adalah

    f 1(x)= .

    a. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

    b. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

    c. 3

    2,

    32

    14x

    x

    x

    d. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

    e. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

    6. Diketahui 2

    1,

    12

    1)1( x

    x

    xxf dan f

    1(x) adalah invers dari f(x). Rumus f

    1(2x 1) =

    .

    a. 2

    1,

    12

    2x

    x

    x

    b. 4

    3,

    34

    12x

    x

    x

    c. 2

    1,

    12

    1x

    x

    x

    d. 4

    3,

    34

    12x

    x

    x

    e. 2,42

    1x

    x

    x

    7. Diketahui fungsi f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4, dan ( f o g )(a) = 81. Nilai a = .

    a. 2

    b. 1

    c. 1

    d. 2

    e. 3

    8. Diketahui fungsi f(x) = 2x + 1 dan ( f o g )( x + 1 ) = 2x2 4x 1. Nilai g( 2 ) = .

    a. 5

    b. 4

    c. 1

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 124

    d. 1

    e. 5

    9. Diketahui 4

    1,

    14

    32)( x

    x

    xxf . Jika f

    1(x) adalah invers fungsi f, maka f

    1( x 2 ) =

    .

    a. 4

    5,

    54

    4x

    x

    x

    b. 4

    5,

    54

    4x

    x

    x

    c. 4

    3,

    34

    2x

    x

    x

    d. 4

    3,

    34x

    x

    x

    e. 4

    5,

    54x

    x

    x

    Kunci jawaban

    1. A 2.A 3.D 4.B 5.C 6.B 7.D 8.B 9.A

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 125

    PEMBAHASAN

    1. Diketahui fungsi f dan g dirumuskan oleh f (x) = 3x2 - 4x + 6 dan g (x) = 2x - 1. Jika nilai ( f o g )(x) = 101, maka nilai x yang memenuhi adalah

    a. 3

    23 dan -2

    b. 3

    23 dan 2

    c. 11

    3 dan 2

    d. 3

    23 dan -2

    e. 11

    3 dan -2

    Jawab:

    ( f o g )(x) = 101

    f ( g (x ) = 101

    f ( 2x - 1) = 101

    3 ( 2x 1 )2 4 ( 2x - 1) + 6 = 101 3 ( 4x

    2 - 4x + 1) - 8x + 4 + 6 101 = 0

    12x2 12x + 3 8x 91 = 0

    4

    8820122

    xx = 0

    02113

    022532

    xx

    xx

    x = 3

    23

    3

    11 dan x = -2

    JAWABAN : A. 33

    2 dan -2

    2. Diketahui ( f o g ) = 124 x . Jika g (x) = 2x 1, maka f(x ) =

    a. 24x

    b. 324x

    c. 2

    12

    14 x

    d. 2

    12

    12 x

    e. 1212 x

    Jawab :

    Misal f(x) = bax4

    ( f o g )(x) = 124x

    f( 2x 1 ) = 124 x

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 126

    bxa 124 =

    124

    x

    2ax a + b = 2x + 1 2a = 2

    a = 1

    -a + b = 1

    -1 + b = 1

    b = 2

    Jadi f(x) = bxa 124 = 2

    4x

    JAWABAN : A. 24x

    3. Jika f(x) = 1x dan ( f o g )(x) = 12 x , maka fungsi g adalah g(x) = .

    a. 2x 1 b. 2x 3 c. 4x 5 d. 4x + 3 e. 5x 4

    Jawab :

    ( f o g )(x) = 12 x

    22

    121

    121

    xxg

    xxgx

    g(x) + 1 = 4 ( x + 1 )

    g(x) + 1 = 4x + 4

    g(x) = 4x + 3

    JAWABAN : D. 4x + 3

    4. Ditentukan g(f(x)) = f(g(x)). Jika f(x) = 2x + p dan g(x) = 3x + 120, maka nilai p =.

    a. 30 b. 60 c. 90 d. 120 e. 150

    Jawab :

    g(f(x)) = f(g(x))

    g ( 2x + p ) = f ( 3x + 120) + p

    3 ( 2x + p ) + 120 = 2 ( 3x + 120 ) + p

    6x + 3p + 120 = 6x + 240 + p

    p = 120

    JAWABAN : D. 120

    5. Fungsi f : R R didefinisikan sebagai .4

    3,

    43

    12x

    x

    xxf Invers dari fungsi

    f adalah xf1

    .

    a. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

    b. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

    c. 3

    2,

    32

    14x

    x

    x

    d. 3

    2,

    23

    14x

    x

    x

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 127

    e. 2,23

    14x

    x

    x

    Jawab :

    x

    xf

    y

    yx

    yxy

    yxxy

    xxy

    x

    xy

    32

    14

    32

    14

    3214

    3214

    1243

    43

    12

    1

    JAWABAN : C. x

    x

    32

    14

    3

    2, x

    6. Diketahui 2

    1,

    12

    11 x

    x

    xxf dan xf

    1 adalah invers dari f(x). Rumus

    .....121

    xf

    a. 2

    1,

    12

    2x

    x

    x

    b. 4

    3,

    34

    12x

    x

    x

    c. 2

    1,

    12

    1x

    x

    x

    d. 4

    3,

    34

    12x

    x

    x

    e. 2,42

    1x

    x

    x

    Jawab :

    12

    11

    12

    1

    112

    12

    112

    12

    1

    1

    x

    xxf

    y

    yx

    yyx

    xyyx

    xxy

    x

    xy

    JAWABAN : C. 2

    1,

    12

    1x

    x

    x

    7. Diketahui fungsi f(x) = 6x 3, g(x) = 5x + 4, dan ( f o g )(a) = 81. Nilai a = a. -2

    b. -1

    c. 1

    d. 2

    e. 3

    Jawab :

    ( f o g )(x) = f(g(x))

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 128

    = f(5x + 4)

    = 6(5x + 4) 3 = 30x + 24 3 = 30x + 21

    ( f o g )(a) = 81

    30x + 21 = 81

    30x = 81 21 30x = 60

    x = 2

    JAWABAN : D. 2

    8. Diketahui fungsi f(x) = 2x + 1 dan ( f o g )( x + 1 ) = .142 2 xx Nilai g(-2) = .

    a. -5 b. -4 c. -1 d. 1 e. 5

    Jawab :

    ( f o g )( x + 1) = 142 2 xx

    f(g( x + 1 )) = 142 2 xx

    2(g( x + 1 )) + 1 = 142 2 xx

    2(g( x + 1 )) = 242 2 xx

    g( x + 1 ) = 2

    2422

    xx

    g( x + 1 ) = 122 xx

    g(-2) = 12222

    = - 4 + 4 1 = -1

    JAWABAN : C. -1

    9. Diketahui 4

    1,

    14

    32x

    x

    xxf . Jika xf

    1 adalah invers fungsi f, maka

    ....21

    xf

    a. 4

    1,

    54

    4x

    x

    x

    b. 4

    5,

    54

    4x

    x

    x

    c. 4

    3,

    34

    2x

    x

    x

    d. 4

    3,

    34x

    x

    x

    e. 4

    5,

    54x

    x

    x

    Jawab :

  • Matematika SMA by Drs. Pundjul Prijono 129

    34

    2

    234

    234

    324

    3214

    14

    32

    y

    yx

    yyx

    yxyx

    xyyx

    xxy

    x

    xy

    1f =

    34

    2

    x

    x

    JAWABAN : C. 34

    2

    x

    x