Yoni 1:1 1 Yoni 1:14

YONIWalo iyemala tomowa bale'uwai

1 Hauga yana abavetuwuni mayamayauni ainai Waloimiyamiya. Na Walonane iya Besinana Yaubada baidanayo iya ta'i Yaubadanane. 2 Abavetuwuni ainai Walone iyaYaubada baidana himiyamiya, 3naWalonane iya BesinanaYaubada baidana galewa yo bale'u yo ginauli maudoidihiyeyemaseledine na nigele teya tauyemasele. 4NaWalo-nane iya yawahi moiha. Na yawahi moiha ainaena maseleivaivaiyama tomowa maudoida alidai. 5 Na masele ihi-nali guguyou badobadona ainai na guguyou badobadonanigele howahowana na maselene ihuma.

6 Yaubada yana tauyewasa ivetamalenama, towahoyehana Yoni iya tau'abiye bapitaiso. 7 Iya ilaoma natomowa nuwadiyai habi mwauwina maselene vehabanana ebe tomowa maudoidi hibenalei ta maselene ainaihiyemidi. 8 Iya Yoni nigele maselene, na hesi ilaomana ebeha maselene iwalo mahalavaei. 9 Teina mase-lene masele moiha, na taumiya bale'u maudoida ihi-nayayahigita.

10 Walowa ilaoma'o bale'uwai, na iya bale'u anatauyemasele, na hesi taumiya bale'u nigele hiyahana-pui. 11 Ilaoma ibom yana tomowa aidiyai na hiyahita'wata'wataei. 12 Tomowa tupwadi hiyemidiyei ebehaiya taulivahi na italam yo hiya Yaubada natunao. 13 Eetatomowa teina tawalowedi ebeha hiya bada hitubuiuyo'otubuiuyone nigele dova tomowa 'wahinadiyena yo yadinuwatuwuwena na hesi tubuiuyo Yaubada ainaena.

14 Walonane bada ilaoma'o ta iyemala tomowa alidaiyo hinage baidada tamiyamiya teina haugane ainai. Na

Yoni 1:15 2 Yoni 1:22ta'itaya'o yana wasawasa wuwuna iya Yaubada Natunamoiha, na hinage iya tauvelau yo mumugana dumwad-umwaluna.

15 Mugai Yoni Yeisu iwalo mahalavaei alinanamwala'ina ainaena iwalo, ‘Teina iya towahowayawalowaloweine vehabana hauganane yawalo mahalavaneta ehebo towaho tuluhaguwena ilalaoma iya imwala'igabaegau, wuwunamulitai abohilalabahigaune iyamugaiimiyamiya’. 16 Iya tau'aiyauya namwanamwana yo yanave'i'ila ainaena i'oiye mwaugita. 17Mosese yana aiyauyanamwanamwana, neta loinadine Buki Ve'ahihi ainai,na hesi Yeisu Besinana yana aiyauya inamwanamwaalili, wuwuna ve'i'ila yo mumuga namwanamwanaimohegita'o. 18 Nigele teya hauga tomowa Yaubada anaoleya hiya'ita, na hesi Natuna moihanane iya vahalinaiimiyamiya ta Tamanane iya ana ita bada ive'itagita'o.

Yoni Yeisu vehabana iyewasa19Hauganane tenemainai Yudeyaone yadi taumugaiwo

Yelusalem ainai himiyamiya, ta tupwadi taupwaoliwoneyo tupwadi Livai yana huhuwo hivetamaledi Yoni ainai,habi panivilaeina ebeha iya yaiya. 20 Na Yoni nigeleiyauvala yadi panivilane vehabana na hesi yemaihamase-maselena yo namwanamwana imohedi iwalo, ‘Yau nigeleBesinana towahona’.

21 Eena hinage hipanivilauyo, hiwalo, ‘Yaiya yede owa?Owa ebeha Elaitiya awa?’

Na Yoni iwalo, ‘Yau nigele’.Na hinage hipanivilauyoi, ‘Nuwana owa tauwalo ma-

halavanaede Mosese vehabana iwalowalowa?’Yo hinage Yoni iyemaiha iwalo, ‘Yau nigele’.22 Na hiya hinage hiwalo, ‘Owa yede yaiya? Hava yam

walo vehabam, ta ebe awuyo na ama tauvetamalewoneaidiyai awalowei.’

Yoni 1:23 3 Yoni 1:3223 Na Yoni yadi panivilane iyemaiha ta iwalo mahalava

iwalo, ‘Mwalona tauwalomahalava Aisaya yana buki ainaivehabagu iwalo mahalava tenem dova, Tomowa ehebonu'ula awawai tupwanane ainai ibwaleni ta iyogayogayo iwalowalo, “Bada yana amwaha amsepa yo am'abiyedumwadumwalu”.’

24-25 Na Palisiwone yadi tauyewasaone Yoni hipanivi-laei hiwalo, ‘Ebe owa nigele Besinana towahona, bo nigeleElaitiya, bo nigele teya vali tauwalo mahalava, havawuwuna tomowa u'abi'abiye bapitaisowedine?’

26 Na Yoni iwawalone aidiyai iwalo, ‘Yau we'ahaenatomowa ya'abi'abiye bapitaisowedi, na ehebo towahonigele amyahanapui ahipumiyai teina ta'i itotowolo, 27 iyatuluhaguwena ilalaoma, ta yau nigele iyalowoinanaegauna aenane ana huma yalivahi, wuwuna iya imwala'igabaegau’.

28 Teina ginauliwone maudoidi neta Betani ainai hi-mamahalavane, Yoni yana aba'abiye bapitaiso tupwananeainai, we'aha Yolidani vali geyo'awai.

Yaubada yana pwaoli29 I'ahubenama na Yoni Yeisu i'ita ilaolaoma ainai, ta

Yoni tomowaone aidiyai iwawalone, ‘Tenem towahone iyaYaubada yana Lami taumiya bale'u maudoida vehabadamata imwalowoi na mumugada yababadi iho'evehuludi.30 Mwalona teina towahone vehabana yawalowalone,hauganane yawalo alimiyai neta towaho tuluhaguwenailalaoma na iya imwala'i gabaegau, wuwuna mulitaiabo yau yalaoma na hesi iya bada mwalona imiyamiya.31 Mwalona nigele yayahanapui ebeha yaiya iya, na yauwe'ahaena ya'abiye bapitaisogomiu, ta ebe omiu Isileli-wone yadi Yaubada yana Besinana amhanapui.’

32Walone teina Yoni iwalomahalava Yeisu vehabana, taaidiyai iwalo, ‘Alu'aluwaVe'ahihi ya'i'itane ana itane dova

Yoni 1:33 4 Yoni 1:42

gabubu galewaena i'aituluma ta Yeisu ainai itotowone.33 Mwalona nigele yayahanapui iya yaiya, na Yaubadaiya ivetamalegauma ta bapitaisowe'ahaenayapaihowaidi,na aliguwai iwalo mahalavaeine, iwalo, “Howola aboAlu'aluwagu u'ita mata i'aituluma ta towaho ainai itowa,iya mata Alu'aluwa Ve'ahihi ainaena i'abiye bapitaisotomowa aidiyai”.’ 34 Na hinage Yoni aidiyai iwalo,‘Yau towahonane meheguwena bada ya'itaya'o, ainaenateina yawalowalo mahalavane ebeha iya Yaubada Natunamoiha’.

Yeisu ana taumulitao mugamugaidi35 I'ahubenama, ta Yoni yo ana taumulitao hitau

bwau baidanao hitowotowolo, 36 na Yeisu hi'i'itane vaha-lidiyena ilaulau. Ainaena Yoni ana taumulitaone aidiyaiiwalo, ‘Tenem towahone iya Yaubada yana Lami’.

37 Tenem ainai hitau bwauwone Yoni yana walo hi-benalei ta Yeisu himumulitaeine. 38Na Yeisu tuluhanaenahilaulau na i'ita gwaipile ta i'i'itadine. Ta ipanivilaedineiwalo, ‘Hava nuwanuwamiu?’

Na hiya hiwalo, ‘Labai, haidova umiyamiyane?’ (Labaiana bui neta tauve'ita.)

39 Na Yeisu aidiyai iwawalone iwalo, ‘Ammulitaegau nayagu abamiyane yave'itagomiu’.

Ta lavilaviyena hibwabwalenine tupwanane ainai nanemai himimiya yebonine.

40 Taumulitaone hitau bwaune aidiyena eheboyehanaede Andulu, iya Saimoni Pita tahina. 41 Andulu,imwayamwayau ta tuwanane ilobai na iwawalone iwalo,‘Saimoni, Yaubada yana Besinana towahona badaalobaiya'o’. (Besinana towahona ana bui neta Keliso.)42Na Saimoni ilauvai ta Yeisu ainai ilauvaiyamane.

Yoni 1:43 5 Yoni 1:51Tenem ainai Yeisu Saimoni i'i'itane na iwalo auli iwalo,

‘Owa yeham Saimoni, Yoni natuna, na yeham vauvaunayamwauwi Pita, ana bui Gaima’.

43 Ainaena i'ahubenama Yeisu nuwanuwana ilau Galili,eeta ilau ta nemai Pilipi ilolobaine, na iwawalone ainaiiwalo, ‘Umulitaegau’.

44 Pilipi iya yana dalava Bedesaida, neta Andulu yoPita yadi dalava hinage. 45 Na Pilipi Nataniyela ilobaina iwawalone ainai, iwalo, ‘Bada Besinana towahonawaalobaiya'o, iya mwalona Mosese yana Buki loinao aidiyaiyo hinage tauwalo mahalavaone yadi laulelewone aidiyaihiwalo mahalavaewa, iya Nasaleti towahona, Yosepanatuna, yehanaede Yeisu’.

46NaNataniyela Pilipi ainai iwalo, ‘MoihamataNasaletihava namwanamwana ainaena ibwalenine?’

Eeta Pilipi iwalo, ‘Ulaoma na towahonane u'ita’. TaYeisu ainai hilalaomane.

47 Hauganane Yeisu Nataniyela i'ita ta tomowaoneaidiyai iwawalone Nataniyela vehabana, iwalo, ‘Tenemtowahone iya Isileli towahonamoiha nanigele teya lauha-puli ainai’.

48 Na Nataniyela ipanivila Yeisu ainai iwalo, ‘Vedova tauhahanapuigaune?’

Na Yeisu iwalo, ‘Mulitai abo Pilipi iyoyogaegone yaubada ya'ita mugaiyego'o damaya wuwunai umiyamiya’.

49Tenemhauganane ainai Nataniyela aluwana igavai taYeisu ainai iwalo, ‘Bada moiha ta'i owa Yaubada Natuna,na owa Isileli yama Tauwasawasa’.

50 Na Yeisu iwawalone ainai iwalo, ‘Uyemidiyegauwuwuna alimwai yawalo owa damayane wuwunaiya'i'itagone, awa? Teina bada aba'ita iu'iuna na howolaabo ginauli mwala'idi u'itadi.’ 51 Na Yeisu hinage iwalo,‘Yawalo moiha alimwai howola abo galewa ilotaho'e na

Yoni 2:1 6 Yoni 2:10Yaubada yana tausagenawasao mata am'itadi hihaehaeyo hi'ai'aitulu yau Tomowa Moihagu aliguwena’.

2Tawahola guyauna Kena dalavanane ainai

1Ahubena bwau hi'ovi ta tawahola guyauna hipaihowaiKena dalavanai, Galili tupwanane ainai. Na Yeisu hi-nanane guyaune holanai. 2 Yeisu hinage mayana tau-mulitao guyaunane ainai hiyogaedi ta baidadiyao hiluwuta hi'a'aine. 3 Hauganane yadi aine holanai adi wainihinuma ve'ovidi, ta Yeisu hinana iwalo, ‘Natugu, waininemaudoina bada i'ovi'o’.

4Na Yeisu iwalo, ‘Hinagu, hava vehabana ebeha uyepai-howagau? Howola nigele yayavetuwuni.’

5 Eena Yeisu hinanane taupaihowaone aidiyaiiwawalone, ‘Ebe hava nuwanuwana na ampaihowaidi,ampaihowaidi ta'i’.

6 Hauganane ainai Yudeyaone mumugadi neta, we'ahaabahiwa hipaihowaidi gaima ainaena aba'uwa veha-bana. Na tenem guyaune hauganane ainai abahiwa 6himiyamiya, ova'ova'a'avadi na mwala'idi, howahowanawe'aha mwala'i alilina aidiyai hihiwai. 7 Ainaena Yeisuiwalo taupaihowaone aidiyai ta abahiwaone hi'o'oiyemwaudine we'ahaena. 8 Na Yeisu aidiyai iwalo tawe'ahane iu'iuna higoini abahiwaone holadiyena ta hi-lalaweine guyaune taniwaganane ainai.

9 Ta guyaune taniwaganane we'ahawa ilautowoi ta analautowoine vagana, nigele dovawe'aha na hesi dovawainiana lautowoi namwanamwana. Na guyaunane taniwa-ganane nigele iyahanapui havaena waininane hivavaine,na hesi taupaihowaone hibom hihahanapuine. Eetaguyaune taniwaganane tautawaholane towahonane iyo-gaei, 10 ta ainai iwawalone, iwalo, ‘Ita mumugada neta

Yoni 2:11 7 Yoni 2:18waini namwanamwana tomowa tamohe mugaiyedi abomulitai waini yababana tamohedi. Na owa hava wuwunata wainine namwanamwa alilinane umwau dawani tauvemulitaeine?’

11 Teina ainai Yeisu yana paihowa wahiwahiyalana yomugamugaina ana ve'ive'ilala i'abiye mahalavaeine Kenadalavanai, Galili tupwanane ainai, na yana wahiyalaneive'itaei tomowaone aidiyai ta ana taumulitaonehiyemidiyeine.

12 Guyaune i'ovi ta Yeisu hinanane yo tahinaone yo hi-nage ana taumulitaone baidanao hidodobine Kapaneum,ta tenem ainai ahubena tupwadi aidiyai himiyamiya.

Yeisu taugimwala iheusilidi vada tapwalolo ainaena13 Hauga bada ilautebitebiniya'o na Yudeyaone yadi

Buidi'wa guyauna. Hauganane ainai Yeisu ihahaeneYelusalem. 14 Ta iluwu vada tapwalolo mwala'inaholanai na taugimwalaone i'i'itadine hiya bulumakauyo sipi yo gabubu adi tauvegimwalao, na hinage maneana tauvesaugelasi vada tapwalolo holanai hidabada-balala. 15 Ainaena balavai veiveina ivai ta tomowaoneyo lagulaguwone vada tapwalolo ainaena iheheusilidine,na hinage mane ana tauvesaugelasiwo yadi vatavatai'oipeiyedi ta yadi manewone ibudeyanaedi, 16 na tau-vegimwalao gabubuwone aidiyai iwalo, ‘Yami lowolowomaudoidi teinaena amhiwa bwalenedi na havena Tamaguyana Vadane amyebiyebi'i yo ebeha yami abavegimwala’.

17 Na ana taumulitaone walowa Buki Ve'ahihi holanaihinuwatuwu avivinine iwalo, ‘Aee Yaubada, yam vadaneinamwanamwa alili ainaena nuwagune ivai’.

18 Eena Yudeyaone adi taumugaiwone hilaoma ta Yeisuhipanivilaei, hiwalo, ‘Teya ve'ive'ilala uve'itagai ta ebeahanapui yaiya yana loinaena teina ginauliwone upaipai-howaidine?’

Yoni 2:19 8 Yoni 3:319 Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Teina Yaubada yana vadane

ebe amlo'e, ahubena tonuga ainai mata yavetowolouyoi’.20 Na hiya hinage hiwalo, ‘Ebeha teina, vadane

ahubena tonuga ainai u'abiuyoi? Na unuwatuwu aviviniebeha vadane teina, bolimai 46 holanai hi'abi'abi abohiveve'ovine.’ 21 Na Yeisu nigele vadanane vehabanaiya walowalo na hesi yana mwalowoi yo yana towolouyovehabana. 22 Eena hauganane Yeisu mwalowoiyenaitowolouyo ta ana taumulitaone Buki Ve'ahihi yana waloyo hinage Yeisu yana walo aidiyena hinuwatuwu avivinita hiyemidi moiha.

Yeisu tomowa maudoidi yadi nuwatuwu ihanapuidi'o23 Yeisu haugana Buidi'wa guyaunane holanai

imiyamiya tomowa maudoidi yana paihowawahiwahiyaladi hi'i'itadine, eeta yehana hiyemidiyei.24 Na Yeisu nigele iya'awa moihaedi, wuwuna maudoidiyadi nuwatuwu ihanapu mugaiyedi'o. 25 Nigelehowahowana na tomowa tupwadi hi'aubabadaneuyowediYeisu ainai, wuwuna hava yadi nuwatuwu atediyai badaihanapu ili'ilimanidi'o.

3Yeisu yana aubabada tubuiuyo vehabana Nikodimo ainai

1 Ehebo towaho yehana Nikodimo, iya teya Palisi yohinage Yudeyaone adi taumugai, 2na boniyaiyena ilaomaYeisu ainai ta iwawalone, iwalo, ‘Bada yahanapuigo'oebeha owa tauve'ita Yaubada ainaena, wuwuna nigeleteya yaiya yana paihowa wahiwahiyalana dova owa ebeYaubada nigele baidana’.

3 Na Yeisu iyemaiha iwalo, ‘Yawalo moiha alimwai, ebenigele uyatubuiuyo, nigele howahowana Yaubada yanaAbaloina u'ita’.

Yoni 3:4 9 Yoni 3:154 Ta Nikodimo Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Vedova ta

yau towaho mwala'igu na ebeha yatubuiuyo? Moihanigele howahowana na hinagu diyanaena yaluwuyo nayatubuiuyo.’

5 Na Yeisu iwawalouyone, ‘Yawalo moiha alimwai ebenigele we'ahaena yo Alu'aluwa Ve'ahihi ainaena uy-atubuiuyo, nigele howahowana Yaubada yana Abaloinaainai uluwu. 6 Hinadaone aidiyena tatubuima to-mowa mohili. Na Alu'aluwa yana tubuiuyo YaubadaAlu'aluwana ainaena. 7Havena unuwanuwapwanopwanowuwuna yawalo alimwai ebeha utubuiuyo. 8 Dova badayaumai yana towa tupwa vagana yo vagana ainai dagu-guna tabenabenalei, na nigele tayahanapui havaena yau-mai ilaolaomane yo havaidova ilalau. Dova hinage hiyaAlu'aluwa ainaena hitubuiuyo.’

9 Na Nikodimo Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Teina yamwalone vedova ana nuwamaselene?’

10 Na Yeisu iwalo, ‘Owa Isileli yadi tauve'ita mwala'ina,na teina yagu walone vehabana nigele uyanuwamasele.11 Yawalo moiha alimwai neta ginauliwone badaya'itadi'o yo yahanapuidi'o ainaena yawalowalomahalavaedine alimwai, na nigele yagu walowoneuyayemidiyedi. 12 Ebe bale'u ginaulidi alimiyai vehabadiyawalowalo mahalavaedi na nigele amyayemidiyedi,vedova mata ginauliwone galewa vehabana yave'itaeiamhanapuine. 13 Wuwuna nigele teya iyahae galewai,na hesi yau Tomowa Moihagu, wuwuna yau galewaenaya'a'aitulumane. 14Dova mwalona hauganane Isileliwonehilaulau balabala awawai, ta Mosese weso pwawatiainaena ipaihowai ta aiwa ainai i'abiye patu nai'a'abihinine, dova yau mata hi'abihinigau. 15 Taebe yaiyadiwo hiyemidi aliguwai, yawahidi miyamiyavateyaina hilobai.

Yoni 3:16 10 Yoni 3:2516 ‘Yaubada tomowa maudoidi bale'uwai ivelauwedi

ta Natuna ibom italamwei ta ebe yaiyadiwo hiyemidiyeimata nigele hiyamwalowoi na hesi yawahidi miyamiyavateyaina hilobai. 17 Na Yaubada Natunane bale'uwaiivetamalenama nigele ebeha omiu taumiya bale'uiyave'ewaigomiu na hesi habi lauyeyawahaigomiu. 18 Ebeyaiya Yaubada Natuna iyemidiyei nigele howahowanalauvetala ilobai, na ebe yaiya nigele iyayemidiyei,iya bada lauvetala ainai iluwu'o. Wuwuna nigeleYaubada Natuna moiha ainai iyayemidi. 19 Tomowayadi lauvetala wuwuna teina maselene bada bale'uwaiilaoma'o na yadi paihowa yababadi imiya mahalavana hesi tomowaone guguyoune nuwanuwadi, tamaselene hita'wata'wataei wuwuna mumugadinehiyababa. 20Ainaena yaiyadiwo ebe mumugadi yababadi,tomowadine maselene hita'wata'wataei ta nigele ainaihiyalaoma, ta mata maselene i'abiye mahalavaedi ebehahiya mumugadi yababadi. 21 Na ebe yaiyadiwo hiyamumugadi dumwadumwaludi howahowana maseleneainai hibwaleni ta ebemaselene i'abiyemahalavadi ebehahiya yadi paihowa namwanamwana Yaubada ainaena.’

Yoni yana walomahalava Yeisu vehabana22 Mulitai Yeisu mayana taumulitao hilau dalava

mwala'ina Yudeya ainai, ta nemai tupwana ahubenahimiyamiya, na Yeisu tomowa i'abi'abiye bapitaisowedi.23 Yoni hinage tomowaone i'abi'abiye bapitaisowedi Ain-oni tupwanane ainai neta Salim vahalinai, wuwunatupwanane ainai we'aha mwala'ina. Ainaena tomowamaudoidi hilaulau ainai na i'abi'abiye bapitaisowedi.24 Tenem hauganane ainai Yoni nigele vada abapaiyaihiyamwauwi. 25 Na Yoni ana taumulitaone yo eheboYudeya towahona baidadi walowena hi'awa pa'ipa'i'i

Yoni 3:26 11 Yoni 3:34abiye bapitaiso vehabana, ebeha yaiya yana abiye bap-itaiso namwanamwana ta tomowaone i'abiye maseledi.26 Eeta tau'awa pa'ipa'i'iwone hilau ta Yoni ainai hi-wawalone, hiwalo, ‘Taubada, unuwatuwu avivini towa-howa mwalona Yolidani vali geyo'wanai baidam, eenaalimaiyai uwawalo mahalavane towahonane vehabana,iya bada teina haugane tomowa i'abi'abiye bapitaisowedi,namaudoidi yana abiye bapitaisone nuwanuwadi, ta ainaihilaulau’.

27 Ta Yoni aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Nigele teyayaiya howahowana iyemala towaho mwala'ina, ebenigele Yaubada ainai iyatalam, wuwuna ginauli mau-doina Yaubada ibom ainaena hilalaomane. 28 Omiubada alimiyai yawalo'o ta ambenalena'o ebeha yau nigeleYaubada yana Besinana towahona, na hesi yau Yaubadaivetamale mugaiyegauma abo Besinana towahona imuli-tama. 29 Yeisu bada iya dova tautawahola towahona naita ana geluwo, ainaena wasanane yabenalei ta mayaguyaliyaya mwala'ina. Dova bada tautawaholane towa-honane mwanena ilobai, yo ebe tautawaholane alinanateya ana gelune ibenalei, ana gelune vehabana iyaliyaya.30Ainaena Yeisu mata imwala'i na yau mata ya'iu'iu.’

Iya galewaena ilalaomane31 Towahonane galewaena ilaoma, tomowa maudoida

imwala'i gabaegita, na hesi yaiya iya bale'uwena ilaomaiya bale'u tomowana, yo bale'u ginaulinao vehabadii'au'aubabada. Na towahonane galewaena i'a'aitulumanetomowa maudoida imwala'i gabaegita. 32 Ginaulidinebada i'itadi'o, vehabadi iwalowalo mahalava na nigeleteya yaiya iyabenaledi na iyayemidiyei yana waloma-halavaone vehabadi. 33 Na ebe yaiyadiwo yana walom-ahalavane hiyemidiyei tenem ainai hi'awa moiha ebehaYaubada iya taudumwalu. 34 Towahonane iya Yaubada

Yoni 3:35 12 Yoni 4:8ivetamalenama iya Yaubada yana walo iwalowalo ma-halavaei, wuwuna Yaubada Alu'aluwana i'oiye mwaumoiha. 35 Badane Natunane ivelauwei eeta ginaulimaudoina nimanai imwamwauwine, 36 ta ebe yaiya iyaiyemidiyei yawahina miyamiya vateyaina ilobai, na ebeyaiya iya ita'wata'wataei mata nigele yawahina miyamiyavateyaina iyalobai, na hesi Yaubada yana modi'ini ainaimata nigele iya'ovi.’

4Yeisu yo Sameliya waihiuna yadi velaulobaloba

1 Yeisu yana abiye bapitaisowena ana taumulitao bag-ibagilidi ilolobaidine na Yoni ana taumulitaone nigelebagibagilidi. 2 Na Yeisu nigele iya'abi'abiye bapitaiso, naana taumulitaone hibom hipaipaihowaine. 3 Eeta Yeisubada ihanapuiya'o ebeha Palisiwone bada Yeisu yanapaihowaone wasana hibenalena'o, ta Yudeya ilaugabaeihabi wuyouyo Galili ainai.

4 Na yana hauga wuyouyo ainai, Sameliya dalavanaoneahi'ahipudiyena ilalaune, 5 ta Sameliya dalavana eheboyehanaede Saika ainai ibwabwalenine. Saika ainaenabale'uwa mwalona Yakobo natuna Yosepa imomoheiwanigele amwaha daodao. 6 Dalavane ainai ehebo we'ahaeli imiyamiya, iya Yakobo ana eli'eli, na Yeisu ilau tamahana ala'alapwahiyai ibwabwalenine tupwanane ainai,na amnanane hiyababa ta imiya gabaei habi aiyawasi.

7 Hauga muhamuhana ainai na ehebo Sameliya waihi-una ibwabwalenine habi we'aha goi na Yeisu waihiunanei'ita ta ainai i'a'awanoine iwalo, 'Waihiu we'aha umohe-gau ta yanuma'. 8 Tenem hauganane ainai Yeisu ibomimiyamiya wuwuna ana taumulitaone bada hilao'o dalavamwala'ina ainai adi tamahina habi gimwala.

Yoni 4:9 13 Yoni 4:199 Tenem ainai waihiune iwawalone Yeisu ainai, iwalo,

‘U'ita, owa Yudeya towahona na yau Sameliya waihi-una na hava wuwuna ta u'a'awa we'ahane aliguwai?’(Wuwuna Yudeya na Sameliya nigele hiya'awa helihe-liyam.)

10 Eeta Yeisu iwawalone waihiune Sameliyaenane ainaiiwalo, ‘Ebe uhanapui Yaubada yana velaune alimwai yohi-nage ebe uhanapuiya'o ebeha yau yaiya ilowoinanego nau'awanoiyegau ta we'aha yawahim vehabana yamohego’.

11 Ainaena waihinane iwalo, ‘Taubada nigele yamvedigolo na hinage we'aha eline idobi alili. Na havaenamata we'ahane umohegaune yawahi vehabana? 12Moihaowa tubudane Yakobo umwala'i gabaei? Yakobo iyawe'aha eline teina ipapaihowaine ta mwalona natunaoneyo yadi lagulaguwone we'ahanane yadi abanuma.’

13 Na Yeisu iwawalone waihiune ainai iwalo, ‘Ebe yaiyateina we'ahane ainaena inuma mata gadona imaguniuyo,14 na ebe yaiya teina we'ahane aliguwena inuma nigelehowahowana mata gadonane iyamaguniuyo. Wuwunaebe we'ahanane yamohei iya atenai ivebidala ta ebeyawahi miyamiya vateyaina ilobai ainaena.’

15Nawaihiune Yeisu ainai iwalo, ‘Taubada, we'ahananeumohegau, ta ebe havena gadogune imagumaguni yohavena yawuyouyoma teina we'ahane ainai habi goiuyo’.

16 Na Yeisu iwalo, ‘Ulau, mwanemne ulauvaiyama’.17 Na waihiune iwalo, ‘Yau nigele teya mwanegu’.Yeisu hinage iwalouyo, iwalo, ‘Neta walo moiha ebeha

nigele teya mwanem, 18 na hesi owa mwanemwone adibagibagili 5, na towahone utatawaholaine ta baidam am-miyamiyane dalavai nigele mwanem moiha. Na havauwawaloweine neta walo moiha.’

19 Tenem ainai waihiune Yeisu yana walo iyemaiha taiwalo, ‘Taubada bada yahanapuigo'o owa teya tauwalo

Yoni 4:20 14 Yoni 4:29mahalava. 20 Eeta uwalo moiha aliguwai aiteya tupwaainai Yaubada ana walovetuvehae ilowoinaneine?Wuwuna ai tubumaiyaone aidiyena ta wau teina,Sameliya oyanane ainai atapwatapwalolone, na omiuYudeyaone amwalo ebeha Yelusalem abatapwalolomoiha.’

21 Eeta Yeisu waihiune yana walone iyemaiha iwalo,‘Waihiu, yaguwalone uyemidiyei wuwuna hauga ilalaomaainai mata tomowao nigele howahowana Yaubada ainaihitapwalolo teina Sameliya oyanane ainai bo Yelusalemainai. 22Howahowana uhanapui ebeha omiu Sameliyaonenigele amyahanapui yaiya ainai amtapwatapwalolone, naai Yudeyaone hesi ahanahanapui yaiya ainai atapwatap-walolone wuwuna Taulivahine alimaiyena ibwabwalen-imane. 23 Na hauga teina bada ibwalenima'o ta hiyaTamadane ana tautapwalolo moihadi ainai hitapwalolota yadi tapwalolone alu'aluwadi maudoina ainaena yohinage walomoiha ainaena. Yaubada tomowa teina dovaibehabehaedi. 24 Yaubada iya alu'aluwa na yaiyadiwohiya ainai hitapwalolo, alu'aluwadi maudoina yo hinagewalomoiha ainaena hitapwalolo.’

25 Na waihiune Yeisu ainai iwalo, ‘Bada yahanapuiya'oebeha howola mata Besinana towahona ilaoma, iya hiy-oyogaeine Keliso, na ebe ilaoma iya hanapu maudoinamata iwalo mahalavae alidai’.

26 Na Yeisu waihiune ainai iwalo, ‘Yau Besinanaedeteina yawalowalowane’.

27 Tenem hauganane ainai Yeisu ana taumulitaonehiwuyoma ta yadi taubadane hi'i'itane waihiu baidanahi'au'aubabada, ta aluwadine igagavaine, na hesi nigeleteya yaiya iyawalo, ‘Hava nuwanuwam?’ bo ‘Havawuwuna waihiune baidam am'au'aubabadane?’

28 Eeta waihiunane yana abagoi ilaugabai ta ilau dalavaita tomowaone aidiyai iwawalone, 29 iwalo, ‘Amlaoma na

Yoni 4:30 15 Yoni 4:42towahonane am'ita, iya mumugagune maudoina veha-bana aliguwai iwalomahalavedi'o. Eeta teina iya Besinanatowahona.’ 30 Ta tomowaone dalava mwala'ina ainaenahibwalenima ta Yeisu ainai ilalaomane. 31 Haugananeainai Yeisu ana taumulitaone hiveve'i'imanei hiwalo,‘Tauve'ita, teina ai'aine u'ai’.

32 Ta yadi walone iyemaiha na iwalo, ‘Agune nigeleamyahanapui.’

33 Ta ana taumulitaone hibom hi'au'aubabada, hiwalo,‘Nuwana yaiya ana ilawenama'o?’,

34 Na Yeisu aidiyai iwalouyo na iwalo, ‘Agu wede netaagu tauvetamalene yana nuwatuwu ya'abigabaedi’. 35Nahinage aidiyai iwalo, ‘Yami walo ehebo imiyamiya ebehawai'ena vehopali hi'ovi na abo laulau eli, na yawalomoihaalimiyai am'ita gwaipile na tanovine ana itane am'itabada ai'aine ihuna'o ta ana lowoinane laulau eli anahauga. 36 Yaiyadiwo hiya hilaulau'eli adi maiha hilobai,na laulau'eline tomowa yawahidi miyamiya vateyaina ve-habana. Eeta yaiyadiwo hiya hilalaupeliwa na yaiyadiwohiya hilalau'eline hiyaliyaya ovi'ovi. 37Teina walone walomoiha ebeha towaho ehebo taulaupeli na towaho ehebotaulau'eli. 38Yau yavetamalegomiu laulau'eli vehabana tatomowa amtanoidi. Tomowa tupwadi mwalona hilaupelina hi'abiye masele na omiu amlau'eli.’

39 Tenem dalavanane ainai Sameliyaone bagibagilidiYeisu hiyemidiyei wuwuna waihiunane aidiyai iwalo ma-halava iwalo, ‘Mumugagu maudoina iwalo mahalavaedi’.40 Eeta Sameliyaone hilaoma Yeisu ainai ta hi'awanoiyeiebeha baidadi himiyamiya ta Yeisu nemai ahubena bwauaidiyai imiyamiya. 41Nahinage tomowabagibagilidi Yeisuhiyemidiyei yana walone vehabana.

42 Na waihiunane ainai hiwalo, ‘Yam walone ainaenaa'awa moiha'o, nigele ebeha yam walo a'ava vehabadina hesi ai ibom yana walone abenalena'o na ainaena

Yoni 4:43 16 Yoni 4:51ahanapui ili'ilimaniya'o ebeha iya Taulivahinaede tau-miya bale'u maudoida vehabada’.

Yeisu ehebo tauloina natuna i'abiye namwanamwa43 Ahubena bwau hi'ovi ta Yeisu tenem tupwane ilau-

gabaei ta ilalaune Galili. 44 Ta Yeisu yana aubabadatenem dova iwalo, ‘Tauwalo mahalavaone nigele teyaadi ve'ahihi ebe hibom yadi tupwai higuguguguya’.45 Hauganane ibwaleni Galili ainai, Galiliwone hiyaliyayayana bwalenine vehabana, wuwuna Buidi'wa guyaunaYelusalem ainai hilau ta Yeisu yana paihowa badahi'itaya'o guyaune holanai ipapaihowaidine.

46 Ta ainaena Yeisu iwuwuyone Kena dalavananeholanai neta Galili tupwanane ainai. Mwalona tup-wanane ainai we'aha mohili ipaihowai ta iyemala wai-nine. Tenem ainai ehebo tauloina mwala'ina natunatowahona ilovala Kapaneum ainai. 47Hauganane ibenaleiebeha Yeisu tupwa Yudeyaena ilaoma ta Galili ainaiimiyamiya, tauloinanane ilau na Yeisu ainai i'awanoiiwalo, ‘Howahowana talau Kapaneum na natugu ilovalau'abiye namwanamwa, wuwuna muhamuhana na yanahauga i'ovi’.

48 Na Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Omiu alimiyenanigele teya towaho iya yemidiyegau na ebe yagu paihowawahiwahiyalana ana ve'ive'ilala am'ita, abo amyemidiye-gau’.

49 Na tauloinane Yeisu ainai iwalo ‘Bada,umwayamwayau ta talau mata dova ta natuguneimwalowoi’.

50 Na Yeisu iwalo, ‘Uwuyouyo yam vadai ta natumneu'ita bada inamwanamwa'o’.

Na towahonane Yeisu yana walone iyemidiyei ta ilaugwaipileuyone. 51 Hauganane yana laugwaipilene ainai

Yoni 4:52 17 Yoni 5:6yana taupaihowaone ilobaidi ta wasa himomoheine, hi-walo, ‘Natumwa bada ana lovala i'ovi'o’. 52 Ta aidiyaiipapanivilane mahana viha ainai natunane ana lovalanei'o'ovine. Na hiya hiwalo, ‘Lavi mahana ala'alapwahiyaiana ala'alawowoline isasawaline’.

53 Ta tauloinawa inuwatuwui tenem hauganane ainaiYeisu iwalo, ‘Natumne bada inamwanamwa'o’. Eeta towa-honane yana huhuwone baidanao Yeisu hiyeyemidiyeine.

54 Teina Yeisu yana paihowa wahiwahiyalana anave'ive'ilala bwauna haugananeYudeyaena ilaoma ta Galiliainai ipaipaihowa.

5Yeisu taulovalao i'abiye namwanamwadi

1 Hauga teina tuluhanai Yudeyaone eheboabanuwatuwu avivini hipaihowai Yelusalem ainai,eeta Yeisu ihahaene Yelusalem guyaune vehabana.2 Na Yelusalem ainai neta sipiwone yadi awa'edaneainai ehebo we'aha ni'uni'una imiyamiya. We'ahananeYudeyaone alinadiyena hiwalo Bedesaida. Na tupwananeainai vada aba'aiyawasi 5 hi'abidi ta himiyamiyawe'ahane papalinai. 3 Na vadaone aidiyai taulovalabagibagilidi himiyamiya, taumehe gibugibu yo daladaladiyo tapitapiyadi na hiha'waha'wa we'ahane yana mwahalivehabana. 4 Wuwuna hauga maudoina Yaubada yanatausagenawasa ilaolaoma na we'ahanane inu'unu'uvi naebe yaiya taulovala teya imwayamwayau na idalahugumugai mata ana lovalane i'ovi ainaena. 5Na taulovalaoneaidiyena ehebo towaho ilovalovala neta bolimai 38.6 Na Yeisu ibwaleni ta towahonane i'i'itane na hinageihanapuiya'o ebeha bolimai bagibagilidi lovala ainaiimiyamiya, eeta Yeisu towahonane ipanivilaei, iwalo,‘Nuwanuwam unamwanamwa?’

Yoni 5:7 18 Yoni 5:187 Na taulovalane iwalo, ‘Taubada, nigele teya agu

tauhagu ta teina we'ahane ainai imwau aituluwegau ebewe'ahane yana hauga mwahali. Hauga maudoina yatowoiebeha yabom ya'aitulu na nigele howahowagu, vali taulo-valao hilaoma ta hi'aitulu ta hinamwanamwa na yau badaagu itaede.’

8 Na Yeisu towahonane ainai iwalo, ‘Utowolo na yamhalabine u'avalai ta ulau’. 9 Tenem ainai towahone in-amwanamwa ta yana halabine i'avalai ta ilalaune.

Tenem hauganane ainai tapwalolo ana ahubena. 10NaYudeyaone adi taumugaiwone towahonane hi'ita ta ainaihiwawalone, hiwalo, ‘Hava wuwuna tapwalolo udi'wai nayam halabine u'ava'avalauheine?’

11 Na yadi walone iyemaiha iwalo, ‘Towahone agutau'abiye namwanamwane aliguwai iwalo, “Yam halabineu'avalai ta ulau” ’.

12 Na hinage hipanivilaei hiwalo, ‘Aiteya towaho netadova alimwai iwawalone?’

13 Eeta towahowa lovalaena inamwanamwawa nigeleiyahanapui yaiya towaho. Wuwuna Yeisu bada ilao'otomowa alodiyai ta nigele iya'ita lobai.

14 Hauga mulitai Yeisu towahonane ilolobaine vadatapwalolo mwala'ina holanai, ta ainai iwawaloneiwalo, ‘U'ita bada unamwanamwa'o, na havena hinageyababana upaipaihowai, mata dova ta ginauli yababaalilina ibwaleni alimwai’. 15 Na towahonane ilau taYudeyaone aidiyai iwalo mahalavane ebeha ana tau'abiyenamwanamwane iya Yeisu.

16 Teina ainaena Yudeyaone Yeisu hive'alehaeinewuwuna paihowanane ahubena tapwalolo ainai ipa-paihowaine. 17 Tenem ainai Yeisu Yudeyaone aidiyaiiwawalone iwalo, ‘Tamagu ahubena maudoidi aidiyaiipaipaihowa ainaena yau hinage dova’. 18 Yudeyaoneyana walone hibenalei ta hitowotowoi vedova na hi'oiye

Yoni 5:19 19 Yoni 5:27mwalowoi. Wuwuna tapwalolo ana loina idi'wai yohinageiwalo ebeha iya Yaubada Tamana moihana, yo ebehaYaubada baidana hivetoyatoyawa.

Yaubada Natuna yana loina19 Yeisu tomowaone aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha al-

imiyai, yau nigele howahowagu yabom paihowa havayapaihowai. Na Tamagu yana paihowa, ya'itadi tadova hinage yapaipaihowaidine. 20 Tamagu ivelauwe-gau mwala'ina ainaena yana paihowa maudoidi ipaipai-howaidi ive'itagau, ta yana paihowa yapaihowaidi. Namata aluwamiu higavai wuwuna paihowa mwala'i alilidiive'ive'itagau. 21Dova Tamagu taumwalowoiwone i'abiyetowolodi ta yawahidine imohemohedine, yau hinage dovayawahi vauvauna yamohe tomowa aidiyai, yaiyadiwohiya ivesinuwaidi'o. 22 Nigele hinage teya Tamagu yanaloina tomowa adi lauvetala vehabana, wuwuna lauvetalaana loina maudoina bada imohegau'o ta yabom yapai-howaidi. 23 Eeta maudoimiu amve'ahihiyegau bada dovaTamagu amve'ave'ahihiyeine. Na yaiyadiwo hiya nigelehiyave'ahihiyegau, hiya hinage Tamagu tauvetamalegau-mane nigele hiyave'ahihiyei.

24 ‘Yawalo moiha alimiyai ebe yaiyadiwo yaguwalowone hibenaledi na iya ivetamalegaumanehiyemidiyei yawahi miyamiyavateyaina hilobai. Naebe lauvetala ana hauga ainai omiu mata nigele loinaamyalobai, wuwuna bada mwalowoi yana tupwaamlaugabaina'o ta amgeyo'awa'o yawahi vauvauna ainai.25Na hinage yawalo moiha alimiyai ebeha hauga ilalaomana bada teina ilaoma'o ta ebe taumwalowoiwo YaubadaNatuna alinana hibenalei, neta yau alinagu. Na ebeyaiyadiwo alinagu hibenalena'o yawahidi vauvaunahilobai. 26 Tamagu iya yawahi moiha wuwuna, italam'oaliguwai na yau hinage yawahi wuwuna. 27 Na hinage

Yoni 5:28 20 Yoni 5:36lauvetala ana loina imohegau'o ta yau yapaihowaidiwuwuna yau Tomowa Moihagu.

28 ‘Eena havena am'alu'aluwagavai teina ginauliwonevehabadi. Hauga ilalaoma ainai taumwalowoimaudoidi alinagune mata hibenalei, 29 na magaiyenahibwalenima, ta hiya mumugadi namwanamwadi yawahinamwanamwana hilobai, na hiya mumugadi yababadilauvetala hilobai. 30 Yau nigele howahowagu yabompaihowa yapaihowaidi, wuwuna yagu loina lauvetalavehabana Yaubada ive'itagau'o, ainaena yagu loinadumwaluna. Wuwuna yau nigele yatowotowoi nayagu nuwatuwu yabom yapaihowaidi, na hava dovaiya ivetamalegaumane yana nuwatuwu yapaihowaidi.’

Yeisu ana tauwalo mahalavao31 ‘Ebe yabom vehabagu yawalo mahalava neta nigele

walomahalava moiha. 32 Na hesi vali tomowa iya ve-habagu bada iwalo mahalava'o ta yahanapuiya'o havadova yana walomahalavane vehabagu neta walo moiha.33Mwalona omiu tauyewasa tupwadi amvetamaledi towa-honane Yoni ainai, ta iya walomoiha ainaena vehabaguiwawalone, ta alimiyai hiwalo mahalavane.’

34 Hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yau nigele tomowayadi walomahalava vehabana yayanuwanuwatuwu, navehabamiu yawalowalo mahalava Yoni yana aubabadavehabana, ta ebeha amnuwamasele ta livahi amlobai.35 Yoni dova lampa masemaselena, ta omiu mwalonahauga iu'iuna ainai nuwanuwamiu, ta yana maseleneainaena amyaliyaliyaya.

36 ‘Yoni yana walomahalavane vehabagu neta gin-auli mwala'ina, na hesi ehebo ginauli mwala'i alilinaimiyamiya, neta aba'itao teina Tamagu ainaena yapaipai-howaidine. Ebe paihowadine vehabadi amnuwatuwu

Yoni 5:37 21 Yoni 5:47

ili'ilimani mata amnuwamasele ebeha Tamagu iya iveta-malegaumane. 37Na Tamagu hinage iya iwalomahalavae-gau, na omiu nigele teya hauga alinanane amyabenaleibo maninane amya'ita. 38 Na hinage yana walowonealimiyai nigele atemiyai hiyamiya. Wuwuna nigeleamyayemidiyegau ebeha yau Yaubada ainaena yalalao-mane. 39 Hauga maudoina Buki Ve'ahihi amvahivahilina yami nuwatuwu ebeha howola mata yawahi miyamiyavateyaina amlobai, na nigele amyanuwamasele ebehaBuki Ve'ahihine iwalowalo mahalavaegau. 40 Ainaenanigele nuwanuwamiu yawahi miyamiya vateyaina veha-bana amlaoma aliguwai.

41 ‘Yau nigele yayanuwanuwatuwu yabom agu walovetuvehae vehabana tomowa aidiyena. 42 Na omiu badayahanapuiya'o ebeha nigele teya Yaubada ana velauatemiyai iyamiyamiya. 43 Am ita yau Tamagu yehanaenayalalaomane na nigele vehabagu amyayaliyaya, na ebeyaiya ibom yehanaena na ilaoma alimiyai, iya veha-bana mata amyaliyaya. 44 Omiu nuwanuwamiu tomowaaidiyena walo vetuvehae ambenalei, na hesi ami walovetuvehae Yaubada ainaena nigele nuwanuwamiu. Eetaneta wuwuna nigele amyayemidi.

45 ‘Havena amnuwanuwatuwu ebeha yau matayave'ewaigomiu Tamagu mehenai. Hesi Mosese matahowola abo ive'ewaigomiu. Yami nuwatuwu ebehaMosese yana laugagayo ihaguigomiu, mata nigele.46 Na ebe omiu Mosese amyemidiyei moiha, yau hinageamyemidiyegau, wuwuna iya mwalona Buki Ve'ahihiainai vehabagu iwalo mahalava ta ilelelene. 47 Na yanawalomahalavane nigele amyayemidiyei ainaena nigelehowahowana yagu walone amyemidiyei.’

Yoni 6:1 22 Yoni 6:11

6Yeisu boda mwala'ina iveve'aidine

1 Yeisu Galili le'awanane imiyamiya, na le'awananeyehana bwauna neta Taibiliya. Ta Yeisu igelu naigegeyo'awane vali geyo'awai. 2 Na hinage bodamwala'ina Yeisu himulimulitaei, wuwuna bada yanapaihowa wahiwahiyalana taulovala aidiyai hi'itaya'o.3 Eeta Yeisu ana taumulitaone baidanao hihae oyaita hitalumiyahiwa. 4 Hauganane ainai bada haugailautebitebiniya'o ta Yudeyaone yadi Buidi'wa guyaunahipaihowai.

5 Eeta Yeisu i'ita gwaipile ta boda mwala'ina i'i'itadinehilaolaoma ainai. Ta Yeisu Pilipi ainai iwalo, ‘Pilipihavaena mata ai'ai tagimwala ta teina tomowaonetave'aidine?’ 6 Teina panivilane ainaena Yeisu Pilipiitotowoine, na bada ihanapuiya'o hava mata ipaihowaitomowaone vehabadi.

7 Eeta Pilipi Yeisu ainai iwawalone iwalo, ‘Teina bodaimwala'i alili, na ebe 200 kina ainaena beledi tagimwalaina taguyauwei aidiyai, mata nigele howahowana mau-doidi hilautowo’.

8 Na hinage teya Yeisu ana taumulita Andulu, iyaSaimoni Pita tahina ainai iwawalone, 9 iwalo, ‘Ehebo gamateina yalobaiya'o ma'ana beledi nima ehe'ehebo na yamabwau ainai, na nuwana teina bodane nigele howahowadi’.

10 Ta Yeisu ana taumulitaone aidiyai iwalo, ‘To-mowaone maudoidi aidiyai amwalo ta awahine ainaihimiya’. Wuwuna tupwanane tenem i'awahi ta tomowahimimiyane ainai. Na towatowaho hibom hivavahilidineta adi bagibagili dova tausani 5. 11 Na Yeisu belediwaivaidi ta vehabadi i'awa yauwedo Yaubada ainai, na muli-tai tomowaone himimiyane aidiyai higuguyauweine. Na

Yoni 6:12 23 Yoni 6:23hinage yamaone bwau dova aidiyai hipapaihowaine, tamaudoidi hi'ai ta howahowadi?

12 Hi'ai i'ovi na Yeisu ana taumulitaone aidiyai iwalo,‘Beledi tupwatupwadine amtano'ahai. Havena teya tupwaamgabagabaei.’ 13 Eeta beledi 5 ainaena tomowaonehi'a'aine, na taumulitaone tupwawahitano'ahaidi ta boha12 hi'oiye mwaudine.

14 Tenem hauganane ainai tomowaone Yeisu yanapaihowa wahiwahiyalana ana ve'ive'ilala hi'ita ta hi-walo, “Moiha teina tauwalo mahalavanaede hiwaloyemidiyeiwa ebeha bale'uwai mata ilaoma”. 15 Ta tenemainai Yeisu tomowaone ihanapuidi ebeha muhamuhanana hi'abi avivini ta aidiyai ivetauwasawasa. Na Yeisu ibomnigele nuwanuwana eeta ibom ilau ta ihahaene oyai.

Yeisu yana lau ni'u ewanaena16 I'imwa'imwa'auhi na ana taumulitaone hidodobine

Galili le'awanane ainai, 17 na yadi wagane ainai higeluta ebeha higeyo'awauyo Kapeneum tupwanane ainai.Gabwai hiwohewohe ta iguguyou'o na Yeisu nigeleaidiyai iyalaoma. 18 Hauganane ainai yaumai yobagodu mwala'ina hilolobaine. 19 Na bada hiwohe tamuhamuhana amwaha daodaowai, na Yeisu ni'uneewanaena ilaolaoma yadi wagane vahalinai hi'i'itaneta maudoidi himeheuhi. 20 Eeta aidiyai iwalo, “Havenaammehemeheuhi. Yau ta'i.” 21 Eena taumulitaone hiwalotaYeisu igegelunewagai. Nawagane itaumwayaumwayauta hidunahaene Kapeneum le'awanai.

Yeisu iya ai'ai moiha mayawahina22 I'ahubenama ta vali geyo'awai Galili le'awanai ana

taumiyao hihanapuiya'o hiya Yeisu ana taumulitao hi-bom waga higelui ta hilalaune, Yeisu nigele baidadi.23 Ahubenanane ainai Taibiliyaena waga tupwadi hi-laoma ta tupwanane ainai Yeisu bodaowa belediyena

Yoni 6:24 24 Yoni 6:34iveve'aidiwa vahalinai hiluluwune. 24 Ta tenem ainaitomowa maudoidi Yeisu mayana taumulitao hibehaahayaidi, eeta higelu ta higegeyo'awane Kapeneum wa-gaena Yeisu habi behaeina.

25 Higeyo'awa ta hilobai na ainai hipanivila hiwalo,‘Bada, maivihana ulalaomane?’

26 Na tomowaone aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha al-imiyai omiu nigele amyabehabehaegau yagu paihowawahiwahiyaladi adi ve'ive'ilala vehabadi, na hesi yamibehawuwunaneta belediwone am'aidi ta am'ai'i'i'wahinevehabana. 27 Omiu havena ai'ai ovi'ovina vehabanaampaipaihowa na hesi ai'ai yawahi miyamiya vateyainavehabana ampaihowa. Yau Tomowa Moihagu teinaai'ainane yamohemohegomiu, wuwuna Yaubada Tamaguiya ivesinuwaigau teina yana paihowane vehabana.’

28 Na hiya ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Hava mataaidiyena Yaubada yana paihowane apaihowaine?’

29NaYeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Yaubada yana pai-howa teina, ebeha amyemidiyegau yau Tomowa Moihaguivetamalegaumane’.

30 Ta ainai hiwalo, ‘Yede ve'ive'ilala upaihowai ta ebeayemidiyego. 31 Mwalona dova tubumaiyaone nu'uluawawai na ai'ainane hi'ai'ai, yehanaede mana, dova BukiVe'ahihi yana walo, ai'ai galewaena imohedi ta hi'a'aine.Eeta owa havaidova hinage yam ve'ive'ilala upaihowai, naa'ita.

32 Na Yeisu tomowaone aidiyai iwalo, ‘Yawalo moihaalimiyai neta Mosese iya nigele ai'ai galewaena iyamo-hegomiu, na hesi Tamagu iya ai'ai moiha galewaenaimohemohegomiu. 33Na ai'ainane neta Yaubada ainaenaiya bada ilaoma'o bale'uwai ta tomowa yawahidi imohe-mohedi.’

34 Na hiya hinage Yeisu ainai hiwawalone, hiwalo,‘Taubada teina ai'aine umohegai hauga maudoina’.

Yoni 6:35 25 Yoni 6:4635 Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yau ai'ai yawahi vehabana

ta ebe yaiya ilaoma aliguwai, mata nigele iyavahali, nahinage ebe yaiya iyemidiyegau mata nigele gadonaneiyamaguni. 36 Bada yawalo'o alimiyai ebeha am'itagau'ona hesi nigele amyayemidiyegau. 37 Tomowaone hiyaTamagu imomohegaune mata hilaoma aliguwai nanigele mata yayasosomanedi. 38Wuwuna yau galewaenayalaoma nigele yabom yagu nuwatuwu habi paihowaina,na hesi iya ivetamalegaumane yana nuwatuwuwena.39 Agu tauvetamalene yagu tomowa imohegau'o, nateina yana nuwatuwu ta ebeha havena teya aidiyenayavesavesawali, na hesi hauga yana aba'ovi ainaimwalowoiyena ya'abiye towolouyowedi. 40Teina Tamaguyana nuwatuwu dova, ebe yaiyadiwo hiya, yau natunanehi'itagau yo hinage hiyemidiyegau yawahi miyamiyavateyaina hilobai, na hauga yana aba'ovi ainai yaumwalowoiyena ya'abiye towolouyowedi.’

41 Tenem ainai Yudeyaone yana walone hibenalei tahi'u'ulumiyaneine, wuwuna yanawalone ainai iwalo, ‘Yauai'ainaede galewaena ya'a'aitulumane’. 42Na hinage hiyahiwalo, ‘Teina towahone Yosepa natuna, iya Yeisu, awa?Na tamanane yo hinanane tahanahanapuidi, na vedova taiwalo ebeha iya galewaena i'a'aitulumane?’

43 Na Yeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Havena abomalimiyai am'ulu'ulumiyai vehabagu. 44 Nigele howa-howana yaiya ibom nuwanaena ilaoma aliguwai na hesiebe yaiyadiwo hiya Tamagu iniulidi na aliguwai hilaoma,hiya hauga yana aba'ovi ainai mwalowoiyena ya'abiyetowolouyowedi. 45 Teina walone bada mwalona tauwalomahalavao hileleya'o Buki Ve'ahihi ainai, hiwalo, 'To-mowa bagibagilidi adi ve'ita hilobai Yaubada ainaena,na ebe yaiyadiwo hiya Tamagu yana ve'ita hibenalei yohihanapui hiya mata aliguwai hilaoma. 46Na omiu nigele

Yoni 6:47 26 Yoni 6:58teya alimiyena Tamadane iya'ita, bada yabom, wuwunayau ainaena yalalaomane. 47 Yawalo moiha alimiyaiebeha yaiyadiwo hiya hiyemidiyegau yawahi miyamiyavateyaina hilobai. 48 Wuwuna yau yawahimiune ana.49 Mwalona nu'ula awawai tubumiyaone ai'ai yehanaedemana hi'ai'ai na hesi nigele yawahi miyamiya vateyainaainaena hiyalobai na bada himwamwalowoine. 50 Tateina ai'aine galewaena i'a'aitulumane ebe yaiya i'ai matanigele iyamwalowoi. 51 Yau yawahimiune ana galewaenaya'a'aitulumane ta ebe yaiya ai'ainane i'ai yawahinamiyamiya vateyaina ilobai, na ai'ainane yamohegomiuneta yau taugu, wuwuna taugune yatalamwei taumiyabale'u bagibagilimiu yawahimiu vehabana.’

52 Ta tenem ainaena Yudeyaone hivetuwuni na hibomhiveta'eta'e, hiwalo, ‘Vedova ta teina towahone ebehataunane imohegita ta'ai?’

53 Eeta Yeisu aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Yawalo moihaalimiyai, yau Tomowa Moihagu, na ebe taugu nigeleamya'ai yo hinage 'wahinagune nigele amyanuma, matanigele yawahimiu amyalobai. 54 Na ebe yaiya taugunei'ai yo 'wahinagune inuma, yawahi miyamiya vateyainailobai, na hauga yana aba'ovi ainai mwalowoiyenaya'abiye towolouyowei. 55 Na amnuwatuwu aviviniebeha taugune ai'ai moiha, na 'wahinagune abanumamoiha. 56 Ainaena ebe yaiya iya taugune i'ai yo 'wahi-nagune inuma iya aliguwai imiyamiya na yau hinageainai yamiyamiya. 57 Tamagu iya mayawahina iveta-malegauma ta iya hauga maudoina ainaena yawahiguneyavaivaine. Yau hinage dova, ebe yaiya i'aigau matayawahina aliguwena ilobai. 58 Teina ai'aine galewaenailalaomane nigele dova ai'aiwa tubumiyaone hi'a'aiwa,balabala awawai wuwuna mwalona ai'aiwa hi'a'ainenigele ainaena yawahidi miyamiya vateyaina hiyalobai,

Yoni 6:59 27 Yoni 6:68na bada himwamwalowoine. Eeta teina ai'aine aliguwenaebe yaiya i'ai yawahi miyamiya vateyaina mata ilobai.’59 Teina ginauliwone maudoina iwalo mahalavaedi hau-ganane ive'ive'ita vada tapwalolo holanai tupwa Kapa-neum ainai.

Yawahida miyamiya vateyaina aubabadana vehabana60 Ana taumulitaone bagibagilidi Yeisu yana walone

teina hibenalei ta hibomaidiyai hiwalo, ‘Teinawalone anabenaline ivitai. Yaiya mata ibenaleine?’

61 Na Yeisu iya ihanapu mugaiyena'o ebeha teinawalone vehabadi hi'ulu'ulumiyaine, ta aidiyai iwalo,‘Teina walone vehabana nuwamiune iyababa. 62 YauTomowa Moihagu mwalona galewaena yadobima nahowola abo yawuyo. Na ebe yagu wuyone am'ita,mata amyemidiyegau? 63 Na Yaubada Alu'aluwanaiya yawahimiu ana taumohe ta nigele howahowana natomowa hibom yadi wahiyalaena. Yagu walo teinabada yamohegomiu'o, na aidiyena Yaubada Alu'aluwanaainaena yawahimiu imohegomiu. 64Hesi tupwamiunigeleamyayemidiyegau.’ Yeisu teina walowone iwalowedine,wuwuna ihanapu mugaiyena'o, yaiyadiwo hiya nigelehiyayemidiyei na hinage ihanapuiya'o yaiya ana tauhuhu-lane. 65 Na hinage aidiyai iwawalone, iwalo, ‘Teinavehabana mwalona yawawalo mugaine alimiyai, ebehanigele howahowanana yaiya ibom ilaoma aliguwai nahesiyaiyadiwo hiya Tamagu aidiyai italam’.

66 Teina ainaena Yeisu ana taumulitaone bagibagilidihita'wata'wataei ta hilalaugabaeine.

67 Na hitau 12 a'ava hitutupwane, na Yeisu aidiyaiiwawalone, iwalo, ‘Omiu hinage nuwanuwamiu na amlau,awa?’

68 Eena Saimoni Pita iwawalone Yeisu ainai, iwalo,‘Bada, yaiya ainai mata alaune? Wuwuna owa ubom

Yoni 6:69 28 Yoni 7:8yawahi miyamiya vateyaina ana walo alimwai imiyamiya.69 Na ai bada ayemidiyego'o yo ahanapuigo'o ebeha owaBesinana Ve'ave'ahihina Yaubada ainaena.’

70Na Yeisu iwalo, ‘Moiha, amtau 12 yavesinuwaigomiu,na hesi ehebo alimiyena iya Tomodulele yana boda’.71 (Yeisu teina iwalowalone Yudasa vehabana, iya SaimoniIsakaliyota natuna. Na Yudasanane iya teya Yeisu anataumulita na hesi howola abo iya ihuhulaei.)

7Yeisu tahinao nigele hiyayemidi

1MulitaYeisuGalilimaudoina ainai itata'i'iline. Nahesinigele nuwanuwana na Yudeya tupwanane ainai ita'i'ili,wuwuna Yudeyaone yadi tauloinao nuwanuwadi ebehahi'oiye mwalowoi. 2 Hauga tenem ainai Yudeyaone yadiGwau guyauna ana hauga ilau tebitebiniya'o. 3 Eeta Yeisutahinaone ainai hiwawalone, hiwalo, ‘Teina tupwaneulaugabaei na Yudeya ainai ulau ta ebe nemai amtaumulitaone yam paihowa hi'ita’. 4 Yo hinage ainai,hiwalo, ‘Uhanapui neta ebeha nigele teya yaiya paihowadawaniyena ainaena yehana iyamwalamwala'i, na ebenuwanuwam na tomowaone maudoidi hihanapuigo,ubom uve'itauyowego tomowaone aidiyai’. 5 Tahinaoneteina walone hiwawaloweine ainai wuwuna nigelehiyayemidiyei.

6 Ta tenem ainai iwawalone aidiyai, iwalo, ‘Yaguhauga moihana nigele iyabwaleni na tenem tupwananeainai yalau, na omiu hesi ilowoinanegomiu ta ainaiamlau, ebe aiteya hauga nuwanuwamiu. 7 Wuwunaomiu nigele howahowana taumiya bale'uwonehive'alehaegomiu, na yau hesi hive'alehaegau wuwunamumugadi yababadiyaone yawalowalo mahalavaedi.8 Inamwanamwa omiu ambom amlau guyaune ainai. Yau

Yoni 7:9 29 Yoni 7:18mata nigele yayalaowa ainai, wuwuna nigele yagu haugamoiha iyabwaleni.’ 9 Teina walone imohedi ta hilalaunena iya Galili ainai bada imiyamiya.

Yeisu yana paihowa Gwau guyauna ainai10Yeisu tahinaone hilaugabaei ta hilao'o guyaune ainai,

na Yeisu tuluhadiyena ilaudawadawani ta tupwananeainai ibwabwalehine, na nigele teya yaiya iyahanapui.11 Hauganane ainai Yudeyaone yadi tauloinao Yeisu hi-behabehaei guyaune holanai na hi'au'aubabada, ‘Haidovateina towahonane?’

12 Ta tenem ainai tomowa bagibagilidi hibom aidiyaihi'ulu'ulumiya Yeisu vehabana, ta tupwadi hiwalo, ‘Iyatowaho namwanamwana’.

Na tupwadi hiwalo, ‘Nigele! Iya towaho oya'oyamana.’13 Na tomowa bagibagilidi Yudeyaone yadi tauloinaohimeheuhedi ta nigele yaiya teya iya'awa namwanamwaYeisu vehabana.

14 Na bada guyau gamwagamwana ta Yeisu iluwuvada tapwalolo holanai ta yana ve'ita ivevetuwunine.15 Eena Yudeyaone tenem ainai nuwadine ipwanopwanomwala'ina na hiwalo, ‘Havanaena teina towahone yanahanapune ilolobaine? Iya nigele abase'ulu teya ainaiiyaluwu.’

16Na Yeisu iwawalone aidiyai, iwalo, ‘Yau nigele yabomyagu nuwatuwuwena na hesi agu tauvetamalene yananuwatuwu ainaena yave'ive'itane. 17 Omiu hinage ebenuwanuwamiu na Yaubada yana nuwatuwu ampaihowai,yagu ve'itane amhanapui ebeha Yaubada ainaena, nanigele yabom yagu nuwatuwu ainaena. 18 Hesi am-nuwatuwu avivini ebe yaiya ibom yana nuwatuwuwenaive'ive'ita iya ibom yehana vehabana ipaipaihowane. Nayau hesi nigele dova omiu, wuwuna yau nuwanuwagu naagu tauvetamalene yehanane ya'abiye mwala'i, eeta yana

Yoni 7:19 30 Yoni 7:27walone hidumwalu na hinamwanamwa. 19 Mosese yanaloina imohemohegomiu maudoimiu amta'wata'wataeieeta nuwanuwamiu ebeha am'oiye mwalowoigau.’

20 Ainaena tomowaone yana walone hiyemaiha nahiwalo, ‘Vedova alu'aluwa yababana ulu'ulum i'abiyeyauyaule, eeta neta dova uwalowalone? Na yaiyanuwanuwana ebeha i'oiye mwalowoigo?’

21 Eena Yeisu yadi walone iyemaiha na aidiyaiiwalo, 'Nuwamiune ipwanopwano wuwuna ahubenaTapwalolo ainai towaho ya'abiye namwanamwa.22 Na vedova omiu yami paihowa ahubena Tapwaloloainai? Wuwuna Mosese yana loinaena natumiyaonetowatowahodine taudiyai ve'ive'ilala amhapihapidi. (Nateina loinane nigele Mosese ainaena na hesi mwalonatubudaone mumugadiyaone aidiyena ilalaomane.)23 Na amwa'amwahane towatowahodi aidiyaiampaipaihowai ahubena Tapwalolo ainai. Hava wuwunata amve'alehaegaune hauganane ahubena Tapwaloloainai towahone ya'abiye namwanamwane? 24 Havenawalo vesivesinuwaena amve'ewa oya'oyamaegau na hesimumugagu yo yagu walo amvinunu ili'ilimanidi.

Teina towahone ebeha Besinana towahona?25 Tenem ainai tupwadi Yelusalemaone hiwalo,

‘Nuwana teina towahone iya nuwanuwadi na hi'oiyemwalowoi, awa? 26 Na am'ita tomowaone ahi'ahipudiyaiitowotowolo na i'au'aubabadane aidiyai, na nigele teyaalinanane iyayemaiha. Nuwana ada taumugaiwonehi'awa moihae ebeha iya Besinana towahona, awa? 27Natupwadi hiwalo, ‘Maudoida bada tahanapuiya'o havaenailalaomane. Na ebeha Besinana towahona mata yanaabalaoma nigele teya yaiya iyahanapui.’

Yoni 7:28 31 Yoni 7:3628 Hauganane Yeisu howola ive'ive'ita vada tapwalolo

holanai alinana mwala'ina ainaena iwawalone, ‘Moihaamhanapuigau'o ebeha yau havaena yalalaomane? Naamnuwatuwu avivini iya ivetamalegaumane ta yanaloinaena yalalaomane. Nigele yau yagu loina ainaenana dalava teina ainai yalaoma, na agu tauvetamalenemumuganane inamwanamwa yo idumwalu, na omiu hesinigele amyahanapui iya yaiya. 29 Na yau yahanapuiya'o,wuwuna iya ivetamalegauma ta ainaena yalalaomane.’

30 Tenem ainai tomowaone hitowoi ta ebeha hi'abiavivini, na hesi nigele teya yaiya iya'abitowoi, wuwunaiya nigele yana hauga iyabwaleni na imwalowoi. 31Nahesitomowa bagibagilidi hiyemidiyei ta hiwalo, ‘Moiha teinaBesinana towahona, nigele howahowana na besinana teyailaoma na yana paihowa wahiwahiyalana imugaiyei’

Yudeyaone yadi tauloinao nuwanuwadi na ebeha Yeisuhi'abi avivini

32 Tenem ainai tomowaone yadi walo himhimPalisiwone hibenalei, ta hiya yo taupwaoliwonemwalamwala'idi yadi tau'alehao hivetamaledi na Yeisuebeha hi'abi avivini.

33 Eena Yeisu iwawalone, iwalo, ‘Yau bada haugaubwa'ubwana ainai baidamiu na hinage yawuyouyo agutauvetamalene ainai. 34 Na howola mata ambehae-gau na nigele mata amyalobaigau, na tupwanane ainaiyamiyamiyane omiu nigele howahowamiu na ainai am-laowa.’

35 Eeta Yudeyaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Havaidovaainai ebeha ilalau ta mata nigele tayalobai? EbehailalauhiyaYudeyaonehimiyamiya taumiya ganamuli yaditupwa ainai ta ive'itadi, awa? 36Teina yanawalone vedova

Yoni 7:37 32 Yoni 7:44

ana nuwamasele? Wuwuna iwalo, “Howola abo ambehae-gaunamatanigele amyalobaigau”, nahinage iwalo, “Tup-wanane ainai yamiyamiyane omiu nigele howahowamiuna ainai amlaowa”.’

We'aha mayawahina37 Guyau ana ahubena mwala'ina yana aba'ovi ainai,

Yeisu ahi'ahipudiyai itowolo na alinana mwala'inaainaena iyogayoga, iwalo, ‘Yaiya owa gadom imaguniulaoma aliguwai ta unuma. 38 Wuwuna Buki Ve'ahihiainai iwalo mahalavaenao, iwalo, “Agu tauyemidiwoneatediyena dova we'aha mayawahina isagesagena”.’39 Yeisu yana walone neta Alu'aluwa Ve'ahihi vehabanai'au'aubabadane wuwuna, Alu'aluwa Ve'ahihi matatauyemidiwo atedi i'oiye mwaudi. Na hauga tenem ainaiAlu'aluwa Ve'ahihi nigele iyaluwu tomowaone aidiyai,wuwuna Yeisu howola nigele iyayemala wasawasa.

Tomowa holadiyai wahei ibwaleni40 Yeisu yana walo tomowa bagibagilidi hibenalei, ta

tupwadi hiwalo, ‘Moiha, teina towahone iya tauwalo ma-halavanaede hiwalowaloweine’.

41 Na tupwadi hinage hiwalo, ‘Iya Besinana towahona’.Na hinage tupwadi aidiyena hiwalo, ‘Ebeha Besinana

moiha Galiliyena ilalaomane? 42 Nigele howahowana,wuwuna Buki Ve'ahihi bada ainai iwalomahalava'o ebehaBesinana Deivida yana huhu ainaena ilalaoma ta Deividayana dalavane Betelehem ainai mata Besinana itubui.’43 Tenem ainai na waheine ibwabwalenine tomowaoneahi'ahipudiyai. 44Ta tupwadi nuwanuwadi na Yeisu hi'abiavivini, na nigele teya yaiya iya'abitowoi.

Yudeyaone yadi tauloinaone nigele Yeisu hiyayemidiyei

Yoni 7:45 33 Yoni 8:345 Eeta tau'alehao hiwuyo taupwaoli mwalamwala'idi

yo Palisiwone aidiyai, na hipanivilaedi hiwalo, ‘Havawuwuna nigele amya'abi avivinine?’

46 Na tau'alehaone yadi babadaone aidiyai hiwawalonehiwalo, ‘Tenem towahone yana walone inamwanamwaalili. Nigele teya hinage yaiya dova.’

47 Ta Palisiwone hiwalo, ‘Mwali nuwamiune ivai, awa?48Na amhanapui ebeha nigele teya yaiya tauloina nuwanaPalisiwone alimaiyena Yeisu ayayemidiyei. 49Na hesi to-mowa maudoidi Yeisu hiyemidiyei, wuwuna tomowaonenigele Mosese yana loinane ainai hiyanuwamasele, eetaYaubada adi maiha yababana mata imohedi.’

50 Ehebo hinage aidiyena tauloina yehanaedeNikodimo, iya mwalona boniyaiyena ilau ta Yeisu baidanahi'aubabadane, ana geluwone aidiyai iwawalone, 51 iwalo,‘Ita yada loina tenem dova, ebeha havena taloiloinaawa'awawa na hesi mugai towaho tapanivilaei na yanayababa hava abo ana loina tamohei’.

52 Na babadaone Nikodimo hiwalo yagai, hiwalo,‘Nuwana owa hinage gama Galiliyena awa? Na BukiVe'ahihi uvahili ta uhanapui ebeha nigele hinage teyatauwalo mahalava Galiliyena iyalaoma.’

[ 53 Eeta maudoidi bada hilo'uhagwali na hiwuyo yadidalavai.

8Ehebo waihiu hilobai ipwanoli

1 Yeisu Olive oyanane ainai ihae. 2Na malatomtomwaiYeisu ilau gwaipileuyoma vada tapwalolo mwala'inaholanai na tomowa maudoidi himiya gwaigwaipileyei naiya hinage italumiyahiwa ta iveve'itadine. 3Na loina anatauve'itao yo hinage Palisiwowaihiu ehebo hilauvaiyama,wuwuna iya hilobai ipwanoli eeta waihiunane tomowa

Yoni 8:4 34 Yoni 8:13ahi'ahipudiyai hivetowolo, 4 na Yeisu hiwalo auline, hi-walo, ‘Tauve'ita, waihiu teina bada alobaiya'o ipwanoli.5Na ita yada loina Mosese ainaena ebe waihiu teina dovatalobai, gaimaena tagohaye'i'iwahi ta imwalowoi. Na owavedova yam nuwatuwu waihiu teina vehabana?’ 6 Waloteina hi'a'ataine ebeha Yeisu yana walo pwano hilobai nahive'ewai.

Eeta Yeisu nigele teya yadi walone iyayemaiha na hesiimiyanobu na ipwagogo ta nimagiginaena namonamowaiilaulaulele, 7nahibombadahowola hipanipanivilaei. EetaYeisu itowolo ta iwalo aulidine iwalo, ‘Ehe, ausala, ebealimiyena nigele teya yaiya yana yababa, mata iya gaimautuwu mugaiyei waihiune tenem ainai’. 8 Eena hinageipwagogo ta namonamowai ilaulauleleuyo.

9 Tenem ainai Yeisu yana walo hibenalei ta yadi pwano-liwo hinuwatuwuidi eeta ehebo ehebo ilaulau. Hiya Tau-taubadao hilau mugai na maudoidi tuluhadiyena ta hitaubwau hitutupwane Yeisu na waihiuwa ibom itowotowolo.10 Yeisu itowolo ta waihiuwa iwalo auli, iwalo, ‘Towa-towahowa havaidova hilao'o? Nigele teya iyatupwa taiyave'ewaigo?’

11 Na waihiuwa iwalo, ‘Taubada, nigele teya yaiya’.Eena Yeisu iwalo, ‘Ehe, yau hinage mata nigele

yayave'ewaigo. Ausala, ulau, na hesi havena upwanop-wanoliuyo.’]

Yeisu iya tomowa yadi masele12 Yeisu aidiyai iwalouyo, iwalo, ‘Yau tomowa yadi

masele, na ebe yaiya iya imulitaegau maselegu yawahinaainai ihinali, na mata nigele hinage guguyou ainaiiyalaulau’.

13 Na Palisiwone Yeisu hiwalo auli hiwalo, ‘Owa ubomvehabam uwalowalo, ainaena nigele ayayemidiyego’.

Yoni 8:14 35 Yoni 8:2214 Na Yeisu hinage iwalouyo aidiyai iwalo, ‘Moiha

yabom vehabagu ya'au'aubabada na hesi hava dova yaguwalomahalava, neta walo moiha, wuwuna tupwananeainaena yalalaomane yo hinage mulitai abo ainai yawuyoyahanapuiya'o. Na hesi omiu tupwanane ainaena yalalao-mane na hinage howola mata ainai yalau gwaipile nigeleamyahanapui. 15 Na omiu yami ve'ewa, taumiya bale'uyadi nuwatuwuwena amve'eve'ewaigau na yau nigeleteya yaiya yayave'eve'ewai. 16 Ebe tomowa yave'ewaidi,teina loina dumwadumwaluna, wuwuna loina teinanigeleyau yagu loina na hesi Tamagu iya'ivetamalegaumanebaidagu yama loina. 17 Na hinage yada loinaone lelelediainai hiwalo mahalava ebeha tauwalo mahalava hitaubwau yadi walo ehe'ehebona, neta walomahalava moiha.18Neta dova yau vehabagu yawalowalo na hinage Tamaguiya ivetamalegauma vehabagu iwawalo mahalavamane.’

19 Eena hipanivilaei, hiwalo, ‘Haidova tamamne?’Na Yeisu iwalo, ‘Nigele amyahanapuigau ainaena Tam-

agu hinage nigele amyahanapui. Na omiu ebe amhana-puigau neta Tamagu amhanapui.’ 20 Yeisu yana ve'itaoteina vada tapwalolo mwala'ina holanai ive'ive'itadi netavelau dedewaganane vahalinai na tenem ainai nigele teyayaiya Yeisu iya'abi avivini wuwuna yana hauga nigeleiyalobai.

Tupwanane ainai yalalau omiu mata nigele ainaiamyalaowa

21 Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Mata yalauvehulugomiuna omiu ambeha ahayaigau ta mayami mumuga yababaammwalowoi. Wuwuna tupwanane ainai yalalau omiunigele howahowamiu amyalaowa.’

22 Eena Yudeyaone hibom aidiyai hiwalo, ‘Yana walonehola ambenalei haugana iwalo, “Tupwanane ainai yalalau

Yoni 8:23 36 Yoni 8:32omiu nigele howahowamiu na ainai amlaowa”. Yana waloteina ana nuwamasele ebeha ibom i'oiye mwalowoiuyo,awa?’

23 Na Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Omiu duyaena am-lalaomane na yau ewaena yalalaomane. Ana nuwa-masele ebeha omiu bale'uwena na yau hesi nigelebale'uwena yayalaoma. 24 Eena yawalo auligomiu ebehamumuga yababadi aidiyenamata ammwalowoi ebe nigeleamyayemidiyegau, neta ainaena yawalo alimiyai ebehaammwalowoi mayami mumuga yababa.’

25 Eena hipanivilaei, ‘Yaiya owa?’Na hinage iwalo aulidi, iwalo, ‘Teina dova mwalona

yawalo mahalava alimiyai'. 26 Ginauli bagibagilidivehabamiu howahowana na yave'ewaigomiu, na hesimata nigele wuwuna iya ivetamalegaune yana mumugadumwaluna, eeta hava dova ainaena yabebenalediwateina vehabadi taumiya bale'u alimiyai yawalo ma-halavaedi.’

27 Na yana walo Tamana vehabana nigele hiyanuwa-masele. 28 Ta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Howola mata yauTomowa Moihagu am'abihinigau abo neta ainai amhana-puigau yaiya yau, ta amhanapui ebeha yau nigele yagunuwatuwuwena yayapaihowa na hesi hava dova Tamaguive'itagaune aidiyena ya'au'aubabadaedine. 29 Na tau-vetamalegaune nigele iyalaulaugabaigau na hesi baidaguapaipaihowa ta hauga maudoina yagu paihowa ainaenaya'abi'abiye yaliyaya.’ 30 Tenem ainai tomowa maudoidiYeisu yana walo hibenaledi na ainai hiyemidi moiha.

Abelaham yana huhuwo31 Yudeyaowa Yeisu hiyemidiyeiwa iwalo aulidi, iwalo,

‘Ebe yagu ve'ita ammulitaedi omiu agu taumulitaomoiha.32 Na ainaena hanapu moiha amlobai, na hanapunaneainaena livahi amlobai.’

Yoni 8:33 37 Yoni 8:4233 Na hibom Yeisu hiwalo auli hiwalo, ‘Ai Abelaham

yana huhu, ainaena nigele teya yaiya yana loina ainaenaiyatau'auhigai. Na hava yam walo ana nuwamasele hau-gana uwalo, “Livahi amlobai”?’

34 Yeisu iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai ebe yaiyadiwomumugadi yababana, hibom yababanane ipaipaidi, yoyababa yana tupwa ainai himiyamiya. 35 Wuwuna yanataupaihowa mohili mamaihana nigele yana huhuwoneaidiyai iyamiya vateyai, na hesi towaho natuna huhuholanai imiya vateyai. 36 Omiu hinage dova ebe YaubadaNatunane ilivahigomiu, mata teina ta'i ilivahigomiumoiha. 37 Yahanapuigomiu'o ebeha omiu Abelahamyana huhuwo, na hesi amtowotowoi ebeha am'oiyemwalowoigau, wuwuna nigele yagu ve'ita atemiyaiamyamwauwidi. 38 Yau hava dova Tamagu ive'itagauteina alimiyai yawalowalowedine, na omiu hesi havadova tamamiu ainaena ambebenalediwa hinage am-paipaihowaidine.’

39 Ta Yeisu yana walo hiyemaiha hiwalo, ‘Ai tubumaiAbelaham’.

Na hinage Yeisu iwalo, ‘Ebe omiu Abelaham tubunaomoiha, mumuganane ammulitaedi. 40 Na hesi omiuyami nuwatuwu vagadi ainaena ebeha amtowotowoi taam'oiye mwalowoigau, yau Yaubada yana walo moihadiadi tauwalo mahalava. Na am'ita Abelaham mumugananigele teya tenem dova. 41 Omiu tamamiu yana paihowaammulimulitaedi.’

Na hibomhinage hiwalo, ‘Aee, ai nigele tama budabuda.Ai tamamai ehebo bada, Yaubada.’

42 Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Ebe Yaubada ibomtamamiu moiha amvelauwegau wuwuna yau Yaubadaivetamalegauma ta tupwa teina ainai yalalaomane, yaunigele yabom yagu nuwatuwuwena yayalaoma na hesi iya

Yoni 8:43 38 Yoni 8:52ivevetamalegaumane yana nuwatuwu ainaena. 43 Havawuwuna yagu walo alimiyai nigele hiyamasele? Yahana-puiya'o wuwuna nigele yagu walomahalava amyabenaleili'ilimani. 44 Yahanapuigomiu omiu Tomodulele natu-nao, ainaena nuwanuwamiu na tamamiu yana nuwatuwuampaihowaidi. Wuwuna hauga yana abavetuwuni ilauana higa wau ibom tau'oiye mwalowoi na nigele teyaamwaha dumwaluna ainai iyamiyamiya. Hauga mau-doina oyamaena i'au'aubabada ta iya yana amwaha moi-hana eeta iya tau'oyamao tamadi. 45 Na yau hesiwalo moiha alimiyai yawalowalo mahalavaedi, na nigeleamyemidiyegau. 46 Vedova, howahowamiu alimiyenaehebo yaiya mumugagu yababadi iwalo mahalavaedi?Nuwana nigele howahowamiu awa? Na ebe walo moi-haena ya'au'aubabada alimiyai, hava vehabana nigeleamyayemidiyegaune? 47 Wuwuna ebe yaiya iya Yaubadaainaena ilaoma, iya Yaubada yana walo ana taubenaliili'ilimani. Na omiu nuwana nigele Yaubada ainaenaamyalaoma, netawuwuna nigele Yaubada yanawalowoneamyabenaledine.’

48 Tenem ainai Yudeyao yadi tautaubadaone Yeisuainai hiwalo, ‘Yama walo mugai ainona moiha bada ima-halava'o, wuwuna awalo, owa ehebo tomowa Sameliya, navi'avi'a alimwai imiyamiya’.

49 Na Yeisu tautaubadaone iwalo aulidi iwalo,‘Yau yabom nigele teya vi'avi'a aliguwai, wuwunaTamagu yave'ahihiyei moiha, na omiu hesi nigeleamyave'ahihiyegau. 50 Yau nigele yabom yehaguyaya'abi'abihini, na hesi ehebo Tauloina iya yehaguana tau'abihini iya i'awa moihaegau. 51 Yawalo moihaalimiyai ebe yaiya yagu walo imulitaedi moiha iya matanigele iyamwalowoi.’

52 Ta Yudeyaone Yeisu hiwalo auli, hiwalo, ‘Ahana-

Yoni 8:53 39 Yoni 9:2

puigo'omoiha ebeha vi'avi'a alimwai imiyamiya, wuwunaAbelaham ahanapuiya'o ebeha iya bada imwalowoi'o,na hinage tauwalo mahalava ahanapuidi ebeha badahimwalowoi'o, na uwalo ebe yaiya yam walo imulitaedimoiha mata nigele iyamwalowoi. 53 Yaiya towaho yedeowa? Tubumai Abelaham bada imwalowoi'o, ainaenahavena utowotowoi ta ebeha umwala'i gabaei. Na hi-nage tauwalo mahalavao bada himwalowoi'o, na yamnuwatuwu ebeha umwala'i gabaedi awa?’

54 Eeta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ebe yau yabomyawalo vetu-vehaegau, agu walovetuvehaene neta ginauli awa'awawa,na Tamagu iya iwalowalo vetuvehaegaune, iya amwaloebeha yami Yaubada. 55Omiu nigele Yaubada amyahana-pui, na hesi yau yahanapuiya'o, ebe yawalo, “Nigele, yaya-hanapui”, mata ya'oyama, dova omiu yami oyamaone.Na hesi yahanapuiya'o ta yana walo ya'awa abiyei. 56 Natubumiune Abelaham yana yaliyayane ebeha yagu haugai'ita ta bada i'itaya'o ainaena iyaliyaya mwala'ina.’

57 Na Yudeyaone ainai hiwalo, ‘Owa howola nigele am-bolimai 50 uyalobai, na uwalo ebeha Abelaham u'itaya'o’.

58 Na Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Yawalo moiha al-imiyai, ebeha mulitai abo Abelaham itubui na yau badayamiyamiya’. 59 Eeta Yudeyaone gaima hivaidi ebehahi'oiyemwalowoi, na Yeisu aidiyena i'aidawanedi na vadatapwaloloyena imamahalavane.

9Yeisu ehebo mehena gibugibuna i'abiye namwanamwa

1 Teya hauga ainai Yeisu ilaulau amwahai na towahoehebo ilobai mamehegibugibuna na hilalabahine. 2 Naana taumulitaone hi'ita ta Yeisu hipanivilaei, hiwalo,‘Tauve'ita, yaiya yana yababa ainaena towaho teina

Yoni 9:3 40 Yoni 9:13-14mamehegibugibuna na hilalabahine, iya yana yababa botamana na hinana yadi yababa?’

3 Eeta Yeisu iwalo aulidi, iwalo, ‘Nigele iya yanayababayena, nuwana tamana na hinana, na hesi mame-hegibugibuna hilabahi ta ainaena Yaubada yana pai-howa wahiwahiyalana tomowa maudoidi hi'ita towahoneainai. 4 Iya ivetamalegauma yana paihowa tapaihowaidiahubenaena wuwuna ebe masigili ilaoma nigele teyayaiya howahowana na ipaihowa. 5 Eena yau haugananebale'uwai yamiyamiya, yau bale'u ana masele.’

6 Walo teina iwalowedi i'ovi na bale'u ihowai na toba-toba ipapaihowaine, eena tobatobane ivai ta towahonanemehenane i'a'abidine, 7 na iwalo auli iwalo, ‘Ulau taSailowam bwahinane ainai mehemne uuwa’. (Sailowamana bui Vetamale.) Eeta ilau ta ihuhugune, na mehenanei'itanedine, ta ilau gwaipileuyone.

8 Na towahonane ana geluwo hi'ita na hiwalo, ‘Teinanuwana iya tau'awa'awanoiwa?’

9 Na tupwadi hiwalo, ‘Iya ainaede ta'i’.Na tupwadi hiwalo, ‘Nigele, teya towaho. Na hesi ana

oleya bada dova’.Na towahonane iwalo, ‘Yau ainaede’.10 Eeta hiwalo, ‘Vedova yede ta mehemwone

u'i'itanedine?’11 Na iwalo aulidi iwalo, ‘Ehebo towaho yehanaede

Yeisu, tobatoba ipaihowai na mehegu i'abidi, na aliguwaiiwalo, “Ulau Sailowam bwahinane ainai mehem uuwa”.Ainaena yalau ta mehegune yauwadi ta ya'i'itanedine.’

12 Eena hipanivilaei, hiwalo, ‘Haidova ainaede?’Na towahonane iwalo, ‘Nigele yayahanapui’.Palisiwone nuwanuwadi ginauli teina hihanapui

13-14 Yeisu ahubena tapwalolo ainai towahonanemehena tobatobaena i'a'abiye namwanamwadine, neta

Yoni 9:15 41 Yoni 9:22wuwuna towahonane hilauvaiyama Palisiwone aidiyai.15 Na Palisiwone taumehegibugibuwa hipanivilauyowei,hiwalo, ‘Vedova ta mehemne u'i'itanedine?’

Eena iwalo aulidi iwalo, ‘Yeisu tobatoba ipaihowaidi tameheguwai i'abi'abiyedi na we'aha ainaena yauuwane, tameheguwone ya'i'itanedine’.

16Na tupwadi Palisiwone hiwalo, ‘Iya taupaihowainanenigele Yaubada ainaena, wuwuna ahubena tapwaloloyana loina nigele iyamulitaei’.

Na tupwadi hinage hiwalo, ‘Vedova ta tauyababave'ive'ilala wahiwahiyalana teina dova ipapaihowaidine?Nuwana nigele howahowana awa?’ Tenem ainai waheiimahalava aidiyai.

17 Na hinage Palisiwone mehegibuginane hipanivi-lauyowei hiwalo, ‘Na owa vedova yam nuwatuwu iyamehemne i'abiye maseledine vehabana?’

Na iwalo, ‘Iya tauwalo mahalava ehebo’.18 Na Yudeya babadaone nigele hiyayemidi ebeha

towahonane mamehegibugibuna itutubuine na teina ta'imehena i'itanedine. Eeta tamanawa yo hinanawa hiyo-gaedima, 19 ta hipanivilaedi hiwalo, ‘Ebeha heda teinamehegibugibuna amlalabahine? Na vedova yede tamehenaone i'itanedine?’

20 Eena towahonane tamanawa yo hinawa Palisiwoneaidiyai hiwalo, ‘Ahanapuiya'o iya moiha natumai nahinage mehegibugibuna alalabahine, 21 na hesi nigeleayahanapui vedova ta mehenane i'itanedine, na hinageyaiya i'abiye namwanamwadine nigele ayahanapui. Tahola ampanivilaei na ibomvehabana i'aubabada, wuwunabada imwala'i'o.’ 22Tamana yo hinanawalo teina hi'ataidiwuwunayadi tautaubadaone aidiyai himeheuhi. Wuwunatautaubadaone yadi loina himwauwidi ta ebe yaiya Yeisui'awa Besinanaei iya vada tapwalolowena hisosomanaei.

Yoni 9:23 42 Yoni 9:3423 Teina wuwuna towahonane tamana yo hinana hiwalo,‘Ibom ampanivilaei wau bada imwala'i'o’.

24 Eeta taumehegibugibuwa hiyogaeuyowei na hiwaloauli hiwalo, ‘Havena Yeisu uno'ono'owei na Yaubadauno'owei wuwuna iya ililivahigone na neta towahoneahanapuiya'o iya towaho yababana.’

25Na iwalo, ‘Nigele yayahanapui nuwana iya tauyabababo nigele. Na neta bada yahahanapuine ebeha mehegu-wone higibu na i'abiye namwanamwadine.’

26Na ainai hiwalo, ‘Hava ipapaihowaine tamehemwoneu'i'itanedine?’

27Na iwalo, ‘Bada yawalo auligomiu'o na nigele alinaguamyabenalei. Hava wuwuna nuwanuwamiu ebeha ambe-naliuyoi, nuwana omiu ana taumulitao awa?’

28Tenem ainai hinahinabodai na hiwalo, ‘Owa bada anataumulitaede na ai Mosese ana taumulitao, 29 wuwunabada ahanapuiya'o ebeha Yaubada i'au'aubabada Moseseainai, na towahone Yeisu nigele ayahanapui havaenailalaomane’.

30 Na towahowa aidiyai iwalo, ‘Teina ginauli palipalinawuwuna towahonanemehegu i'abiye namwanamwadi nanigele amyahanapui ebeha havaena ilalaomane. 31 Nabada tahanapuiya'oYaubadanigele tauyababa alinadi iya-mulimulitaedi, na hesi ebe yaiya Yaubada ive'ahihiyei yoyana nuwatuwu ipaihowaidi, mata Yaubada towahonanealinana imulitaei. 32Na bada tahanapuiya'o mugai ta waunigele teya yaiya tayabenalei ebeha taumehegibugibuiya'abiye namwanamwadi. 33 Ebe towaho teina nigeleYaubada ainaena, mata nigele howahowana ve'ive'ilalateina dova iyapaihowaidi.’

34 Ta Palisiwone taumehegibugibune hiwawalo aulinehiwalo, ‘Owa tauyababa yam hauga heda ainaena ta wau.Ta ebeha uve'itagai yaiya owa?’ Eeta vada tapwalolowenahiheusili ta i'aitulu gabaedine.

Yoni 9:35 43 Yoni 10:435 Na Yeisu towahowa wasana ibenalei ebeha vada

tapwalolowena hiheusiliya'o, ta ibehaei na haugana ilobaiiwalo auli iwalo, ‘Yaubada yana Besinana towahonauyemidiyei awa?’

36 Na towahowa iwalo, ‘Taubada, yaiya iya ta ainaiyayemidi?’

37 Na Yeisu iwalo, ‘Towahonane teina ta'i uvinuvinun-uine na baidam am'au'aubabadane’.

38 Ta towahowa iwalo, ‘Bada yayemidiyego'o’, na italu-miyahiwa ta ainai ipwapwagogone.

39 Na Yeisu iwalo, ‘Yau bale'uwai bada yalaoma'ota yaloinaegomiu, ta ebe yaiyadiwo mamehegibugibudimata hi'itanedi, na yaiyadiwo mehedi hi'ita'itanedi matahigibu’.

40 Ta Palisiwone Yeisu yana walo hibenaledi na hiwalo,‘Vedova, ebeha ai hinage mehegibugibumai, awa?’

41 Na Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Ebe omiu mame-hegibugibumiu mata nigele mumuga yababadi alimiyaihiyamiyamiya, na omiu amwalo, ai mehemai a'itanedi'o,ainaena mata yami mumuga yababadi himiya vateyai’.

10Sipi adi abwalu walo vegevegedina

1 Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Yawalo moiha alimiyaiebe yaiya sipi adi abwalu amwahanaena nigele iyaluwuna vali tupwaena imwalaedi'wa, iya neta tau'aivavali nataulauwunu. 2 Na ebe yaiya sipi yadi amwahaena iluwuiya adi tau'ita avivini moiha, 3 wuwuna yadi amwahaneana tau'ita avivini amwahanane mata iho'e ta sipi anatau'ita avivinine iluwu na yana sipiwone yehadiyena iyo-gaedi ta alinana hibenalei na himulitaei ta himahalavamaseleyai. 4Maudoidi himahalava na adi tau'ita avivinineimugai na himulitaei wuwuna alinana hihanapuiya'o na

Yoni 10:5 44 Yoni 10:15himanahamwei. 5 Na sipiwone nigele howahowana navali towaho himulitaei, na hesi mata ainaena hidena,wuwuna alinanane nigele hiyahanapui na hinage nigelehiyamanahamwei.’ 6 Walo vegevegedi teina Yeisu iwalomahalavaei aidiyai, na ginaulinane vehabana iwalo aulidinigele iyamasele hibom aidiyai.

Yeisu iya tau'ita avivini sipi namwanamwana7 Yeisu hinage iwalo aulidi iwalo, ‘Yawalo moiha

alimiyai, yau sipi yadi awa'eda. 8Na mugamugaidi tau'itaaviviniwone hilaoma, hiya tau'aivavali na taulauwunueeta sipiwone nigele alinadi hiyabenaledi. 9 Yau hesisipiwone yadi awa'eda na ebe yaiya iya aliguwenailuwuma iya mata namwanamwa ilobai, wuwuna haugabagibagilina hiluwuluwu yo himahamahalava na awahinamwanamwana hilobalobaidi, 10 na tau'aivavali yadipaihowa neta hilaoma hi'aivavali yo hi'oiye mwalowoidiyo hinage hi'abiye yababadi, na yau yalaoma tomowayawahidi namwanamwana mwaumwauna aliguwenahilobai.

11 ‘Na hinage aidiyai iwalo, 'Yau sipi adi tau'ita avivininamwanamwana wuwuna yawahigu yatalamwei ta yagusipiwone vehabadi yamwalowoi. 12 Na ebe yaiya nigeleyana sipiwo na maiha vehabana i'ita'ita avivini, na ebeedewa manimaninina i'ita ilaolaoma sipiwone ilauve-huludi na idena. Na edewanane sipi tupwadi i'oiyemwalowoidi, yo meheuhiyena sipi maudoidi hitaubude-budeyanaedi. 13 Towahonane yana dena wuwuna waumaiha vehabana ipaipaihowa, na sipiwone iya nigeleainaena, eeta vehabadi nigele iyanuwanuwatuwu.

14 ‘Yau sipi adi tau'ita avivini namwanamwana,wuwuna yagu sipiwone yahanapuidi na hiya hinagehihanapuigau. 15 Dova hinage Tamagu ihanapuigau nayau yahanapuiya'o. Ta yau yawahigu bada yatalamwena'o

Yoni 10:16 45 Yoni 10:26ta yagu sipiwone vehabadi yamwalowoi. 16 Tupwadiyagu sipiwone himiyamiya, neta hiya teina ta'i nigeleyagu abwaluwai hiyamiyamiya, hiya sipiwone aliguwaiyalauvaidima ta ebe alinagu hibenalei na hilaomaaliguwai, na ma'adi geluwo hiyeboda ehebo, na ebe aditau'ita avivini ehebo ta'i. 17 Tamagu ivelauwegau moihawuwuna yawahigu yatalamwei ta ebe yamwalowoi,na mulitai yawahigu yalobuyoi. 18 Nigele mata yaiyaiyaloinaegau ta yamwalowoi. Yau ta'i yatalamwegau tayamwalowoi, eena howahowagu yawahigu yavaiuyoi.Wuwuna teina dova Tamagu yana nuwatuwu na hinageyana loina aliguwai.’

19 Yeisu yana walo teina vehabadi Yudeyaone hibomaidiyai hiveta'eta'e mwala'ina, ta wahei aidiyai ima-halava. 20 Na tomowa bagibagilidi hiwalo, ‘Iya vi'avi'aainai imiyamiya ainaena i'abiye buwane. Havena yanawalo ambenabenaledi.’

21 Na tupwadi hiwalo, ‘Teina nigele dova vi'avi'ayana walo, wuwuna vi'avi'a nigele howahowana towahomehegibugibuna mehena i'abiye maseledi!’.

Yudeyaone Yeisu hita'wata'wataei22 Bolibolimai haugana ainai na Yelusalem vada tap-

walolo mwala'ina abiyemaselena hipaihowai. 23 EenaYeisu vada tapwalolo holanai ilowolowouhi, ehebo bili-utuhi ainai neta tauwasawasa Solomoni yana biliutuhi.24 Tenem ainai Yudeyaone Yeisu hitowolo gwaigwaip-ileyei na hiwalo auline, ‘Owa hauga maudoina nuwamaiu'oi'oiye pwanopwanona aiteya hauga ainai abo alimaiyaiuwalo mahalava moiha ebeha owa Besinana towahona?’

25 Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Bada alimiyai yawalo ma-halava'o na hesi nigele amyayemidiyegau. Na hi-nage paihowadine Tamagu yehanaena yapapaihowai-dine aidiyena bada hive'itagau'o, 26 na bada ta'i nigele

Yoni 10:27 46 Yoni 10:38amyayemidiyegau, wuwuna omiu nigele yagu sipiwo.27 Na yau yagu sipiwone alinagu hibenabenalei, nahiya hinage yahanapuidi'o ta ainaena himulimulitaegau.28 Na yawahi miyamiya ateyaina yamohedi ta nigelemata hiyamwalowoi, eeta nigele mata yaiya nimaguwenaiya'waya'wayaidi. 29 Hiya sipiwone Tamagu imohegau,ainaena nigele teya howahowana na Tamagu nimanaenai'wayai, wuwuna iya ginauli maudoina imwala'i gabaedi.30Yau na Tamagu ehebo ta'i.’

31 Eeta Yudeyaone hinage gaima hivaidi na ebeha Yeisuhitalai. 32 Na Yeisu i'itadi ta aidiyai iwalo, ‘Paihowabagibagilidi na namwanamwadi Tamagu ainaena bada ya-paihowaidi'o alimiyai, na vedova ta am'awa yabayababae-gaune, ta ebeha gaimaena amtalaigau’.

33 Na Yudeyaone Yeisu yana walowa hiyamaiha, hi-walo, ‘Nigele ebeha yam paihowa namwanamwadi ve-habadi atalaigo, na hesi yam walo yaiyai vehabadi ata-laigo, wuwuna owa towaho mohili na uwalo ebeha owaYaubada’.

34 Na Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Loina lelelelena yamiBuki Ve'ahihi holanai iwalo, “Bada yawalo'o Ebeha omiuyaubadao”. 35 Na tahanapuiya'o ebeha yana waloma-halava maudoina nigele oyama, na Buki Ve'ahihi ten-emdova yana walomahalava ebeha hiya Yaubada yanawalo imohedi'o i'awa yaubadaedi. 36 Eeta hava wuwunahaugana yawalo, ebeha yau Yaubada Natuna, na yaguwalone vehabana amnuwatuwu ebeha walo awawa. Nayau ihanapuigau ta ivetamalegauma bale'uwai yalaomana yana paihowa yapaihowaidi. 37Eeta amnuwatuwui ebeyau Tamagu yana paihowa nigele yayapaihowaidi havenaamyemiyemidiyegau. 38 Na hesi ebe amnuwatuwuipaihowadine yapaipaihowaidi na nigele amyayemidiye-gau, bada yede paihowadiyaone amyemidiyedi na tenem

Yoni 10:39 47 Yoni 11:7ainaena hi'abiye gwaipilegomiu na amhanapuigau ebehayau Tamagu aliguwai imiyamiya na yau hinage ainaiyamiyamiya.’ 39 Tenem ainai Yudeyaone hitowoi naebeha hi'abi avivini ta nigele howahowadi, eeta Yeisuilalaugabaidine.

40 Ilau Yolidani bwahi igeyo'awauyoi, neta Yoni yanaaba'abiye bapitaiso mugai tupwanane ainai na tene-mai imimiyane, 41 na tenem ainai tomowa bagibagi-lidi ainai hilaoma na hibom hiwalo, ‘Yoni nigele teyapaihowa wahiwahiyalana iyapaihowaidi, na hesi Yoniyanawalomahalava towaho teina vehabanamoihana ima-halava'o’. 42 Eeta tupwanane ainai tomowa bagibagilidiYeisu hiyemidiyei.

11Lasalo mwalowoiyena itowolouyo

1 Ehebo towaho lovalovalana yehanaede Lasalo. Lasaloiya Betani towahona na hinage nuhunao bwau, neta Melina Malida baidana himiyamiya. 2Na Melinane iya howolamata Yeisu aena iyewoloidi yo vahunaena iba'ilidi. 3 Nahaugana nuhudine Lasalo ilovala, na nuhunaone wasahivetamalei Yeisu ainai hiwalo, ‘Bada, am geluwo Lasaloilovala’.

4 Ta Yeisu wasane ibenalei na iwalo, ‘Lovala teinaainona ebeha Lasolo mata nigele yana hauga mwalowoina hesi Yaubada yana wahiyala tomowa maudoidi hi'itanaYaubadahiwalo vetuvehaeyei nahinageNatunahiwalovetuvehaeyegau’. 5NaYeisuMalida yo tahinanenahinagenuhudine Lasalo ivelauwedi mwala'ina. 6 Ta haugananewasa ibenalei ebeha Lasalo ilovala, eeta tupwanane ainaiahubena bwau imimiyauyone.

7 Ahubena bwau hi'ovi na ana taumulitao aidiyai iwalo,‘Teina ta'i tawuyo Yudeya’.

Yoni 11:8 48 Yoni 11:208Naana taumulitaoneYeisu ainai hiwalo, ‘Bada, havena

talaulau tupwanane ainai, wuwuna Yudeyaone howolata'i nuwanuwadi ebeha gaimaena hitalaigo’.

9 Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ahubena maudoina ainaineta malatomtomwena ana higa ilavilavi, na ebe yaiyaahubenaena ilau mata nigele iyalautupatupa wuwunabale'u ana masele imiyamiya, 10 na hesi ebe masigiliainai ilau neta mata ibe'u, wuwuna nigele masele ainaiiyamiyamiya.’

11 Yana nuwatuwu teina iwalowedi i'ovi na iwalouyoiwalo, ‘Ada gelune Lasalo bada i'eno i'iwahi'o ainaenatalau na yavanoi’.

12 Na ana taumulitaone hiwalo, ‘Bada, unuwatuwuiebeha i'eno i'iwahi netamata inamwanamwa’. 13Na Yeisuyana walo ainona ebeha Lasalo bada imwalowoi'o, nahesi ana taumulitaone yadi nuwatuwu ebeha moiha i'enoi'iwahi'o vehabana iwalowalone.

14 Eeta Yeisu aidiyai iwalo mahalava moiha, iwalo,‘Lasalo bada imwalowoi'o, 15 na yayaliyaya wuwuna yanamwalowoine nigele ainai yayamiyamiya na ainaena yagupaihowa am'ita na amyemidiyegau. Inamwanamwa badatalau na ta'ita.’

16NaTomasi iya yehanahimwauwi patubwau, i'apuhinina ana geluwo aidiyai iwalo, ‘Badagi yada tauve'itabaidada talau na ebe imwalowoi ita hinage tamwalowoi’.

17 Haugana Yeisu ilaoma Betani vahalinai wasaibenalei ebeha ahubena vehopali i'ovi'o aidiyai Lasalohimwauwiya'o magaiyai. 18 Betani na Yelusalem nigeleamwaha daodao, 19 eeta Yudeyaone bagibagilidi mayadiatemuyamuya hilaoma ebeha Malida na Meli nuwaditupwana hi'abiye namwanamwadi nuhudine vehabana.20 Na Malida wasa ibenalei ebeha Yeisu ilalaoma, eetaimahalava Yeisu habi lawenama, na tahinane Meli vadaiimiyamiya.

Yoni 11:21 49 Yoni 11:34

21 Malida Yeisu ilobai na ainai iwalo, ‘Bada, ebeowa mwalona teinai umiyamiya, nigele mata nuhuguneiyamwalowoi. 22 Na yahanapuiya'o ebeha hauga teinaebe hava vehabanaYaubada ainai u'awanoimata imohegota'i.’

23 Eeta Yeisu Malida ainai iwalo, ‘Nuhumnemwalowoiyena mata itowolouyo’.

24 Na waihiune iwalo, ‘Ehe, yahanapuiya'o ebehamulitai hauga yana aba'ovi ainai mwalowoiyena aboitowolouyo’.

25 Na Yeisu iwalo, ‘Yau towolouyo wuwuna yo hinageyawahi moiha. Ainaena ebe yaiya iyemidiyegau, na hau-gana imwalowoi mata yawahi miyamiya vateyaina ilobai.26Na ebe yaiyadiwohiyamayawahidi hiyemidiyegaumatanigele hiyamwalowoi. Na owa vedova? Yagu walo teinavehabana uyemidiyegau bo nigele?’

27 Na Malida iwalo, ‘Bada, yayemidiyego ebeha owaBesibesinanam, Yaubada Natuna bale'uwai ulaoma’.

28 Malida yana walo tuluhanai ilau gwaipile vadaina tahina Meli ainai iwalo dawani, iwalo, ‘Tauve'itawabada ilaoma'o na ipanipanivilaego’. 29 Haugana Meliibenalei, itowolo mwayamwayau ta imamahalavane habiitana. 30 Na Yeisu howola nigele iyalaoma dalavai, nahesi tupwanane ainai Malida ilolobaiwa imiyamiya. 31NaYudeyaone hiyaMeli baidanao vadai hidoudou, Meli yanalau hi'ita na yadi nuwatuwu ebeha ilalau magaiyai habidou, ta tuluhanaena hilalaune.

32 Meli tupwanane ainai imahalava ta Yeisu i'ita, namehenai ipwagogo aitulu na ainai iwalo, ‘Bada, ebe owateinai umiyamiya mata nigele nuhugune iyamwalowoi’.

33 Na tenem ainai Yeisu Meli yana dou i'ita na hinageYudeyaone hiya baidanao hilaoma yadi dou hinage i'itadina atena imuya, na nuwana iyababa mwala'ina. 34 Naaidiyai ipanivila iwalo, ‘Havaidova ainai ana magaine?’

Yoni 11:35 50 Yoni 11:45Na hiwalo, ‘Bada, ulaoma ta ave'itago’.35 Na Yeisu hinage idou.36 Na Yudeyaone Yeisu yana dou hi'ita, eeta hiwalo,

‘Moiha ana gelune ivelauwei mwala'ina’.37 Na tupwadi aidiyena hiwalo, ‘Yeisu iya tauwahiyala,

na howahowanamehegibugibudimehedi i'abiyemaselediawa? Na vedova ta nigele iyalaoma lavinai na ana geluneiyalauyeyawahaine ta havena imwalomwalowoi.’

38 Yeisu mayana nuwayababa na ihae magai ainai, namagaine bada duluva ta ana awa'edane gaima mwala'inaainaena hive'eno'auhine. 39EenaYeisu boda aidiyai iwalo,‘Gaimane amvaivehulu’.

Na Malida iya taumwalowoiwa nuhunane iwalo, ‘Bada,bada ibova'o, wuwuna ahubena vehopali bada hi'ovi'oainai himwamwauwine’.

40 Na Yeisu Malida ainai iwalo, ‘Wau yawalo mahalavaalimwai ebeha ebe uyemidiyegau mata Yaubada yanawahiyala abo u'ita’.

41 Eeta gaimane hivaivehulu na Yeisu i'ita hae nai'awanoi, iwalo, ‘Tamagu yauwedo mwala'ina, wuwunahauga maudoina alinagu ubenabenaledi. 42 Na teinaya'awa'awanoine tomowa teina vehabadi ta ebe yamwahiyala hi'ita na hiyemidi moiha ebeha owa uvetamale-gaumane.’

43 Eeta yana awanoi tuluhanai alinana mwala'ina iyogaiwalo, ‘Lasalo, umahalavama!’ 44 Na taumwalowoiwama'ana huma imamahalavamane, wuwuna nimana yoaena na hinage maninane ale'owena hihuma, eena bodaiwalo aulidi, iwalo, ‘Amlivahi vehulu na am'abigabaei tailau’.

Yudeyaone nuwanuwadi Yeisu hi'oiye mwalowoi45 Tenem ainai Yudeyaone Meli ana taubo'ewone Yeisu

yana paihowa hi'ita, na bagibagilidi hiyemidiyei moiha,

Yoni 11:46 51 Yoni 11:5546na hesi tupwadi nigele hiyayemidiyei, ta hilau gwaipilePalisiwone aidiyai hiwalo mahalava hava dova hi'itaya'oYeisu ipapaihowaine.

47 Ta Palisiwone na taupwaoliwo mayadi babadao mau-doidi himiya ahaidi na hiwalo, ‘Towahone hava ainaimatatapaihowai? Wuwuna paihowa wahiwahiyaladi ipaipai-howaidi. 48 Na ebe nigele hava ainai tayapaihowai matatomowa maudoidi ainai hiyemidi na Lomaone yadi loinaimahalava ta yada vada tapwalolo na hinage yada bodamaudoidi hi'abiye yababadi.’

49 Na ehebo aidiyena yehanaede Kayapasi iya boli-mai tenem ainai taupwaoli yadi taubada mwala'ina, anageluwone iwalo aulidi iwalo, ‘Omiu ta'i nuwapwanop-wanomiu! 50Ainaena nigele amyanuwamasele ebeha gin-auli namwanamwana alidai imahalava neta ehebo towahoimwalowoi tomowamaudoida vehabada. Nanigele ana itanamwanamwana ebe ita Yudeyaone yada boda hi'abiyeyababa.’

51 Na Kayapasi walo teina i'a'ataidine nigele iyayana nuwatuwuwena, na hesi bolimai tenem ainai iyataupwaoli yadi taubada mwala'ina. Ainaena haugatenem ainai iwalo mahalava howola abo Yeisu mataimwalowoi Yudeyaone bodadi vehabadi. 52 Na nigeleebeha Yudeyaone hiya vehabadi na hesi tupwa maudoidiaidiyai Yaubada yana tomowao ilaugogoidima ta hivebodaehebo. 53 Ahubenanane tenem ainai tauloinaone yadiloina himwau na ebeha Yeisu hi'oiye mwalowoi.

54 Tenem ainai Yeisu nigele Yudeyaone mehediyaiiyalowolowouhi, eeta ilaugabaidi ta ilau nu'ula papalinaiehebo dalava yehanaede Ipileim ainai, na tenemaima'anataumulitao himiyamiya.

55 Na hauganane ainai Yudeyaone yadi Buidi'waguyauna ana hauga muhamuhana ta tomowa bagibagi-

Yoni 11:56 52 Yoni 12:7lidi yadi dalavaena hihae Yelusalem habi abiye maselediabo mulitai Buidi'wa hipaihowai. 56 Tenem ainai Yeisuhibehaei, na yadi behane ainai vada tapwalolo vahalinaihitowotowolo na hibom aidiyai hiwalo auliyoidi hiwalo,‘Vedova yaminuwatuwu? Moiha towahonanenigelemataiyalaoma guyau teina ainai awa?’ 57 Taupwaoliwo yadibabadao na hinage Palisiwone tomowa aidiyai hiloinaneta ebe teya tupwa ainai Yeisu hilobai hiwalo mahalavamwayamwayau babadaone aidiyai ta Yeisu hi'abi avivini.

12Yeisu ana yewoloi vehabana

1 Ahubena 6 hiha'waha'wana na Buidi'wa guyaunahipaihowai, na Yeisu ilau Betani Lasalo yana dalavai, iyamwalona mwalowoiyena Yeisu i'abiye towolouyoine. 2Nanemai ai'ai hilauliga Yeisu vehabana, naMalida ilauhuwa,ta Lasalo yo Yeisu mayana bodao himiyagogoi ta hi'ai'ai.3 Na Meli woloi dova oiwaga, ana maiha mwala'ina, ivaita Yeisu aenai ihihiwaine. Mulitai abo Meli ipwagogo tavahunaena Yeisu aena ibaba'ilidine. Na woloiwa panenamwala'ina ainaena vadane ilau'auhi.

4 Eena Yudasa Isakaliyota, ibom ehebo Yeisu ana tau-mulita yo hinage iya mata mulitai Yeisu i'alomagigiyeiinuwanuwatuwu ta iwalo, 5 ‘Hava vehabana ta woloinenigele iyagimwalaei ta ana maiha dova 300 kina iyavai tatauwewelohe iyahaguidine?’ 6 Yudasa yana walo nigeleteina walo moiha ebeha tauwewelohe vehabadi, na hesiibomvehabana, wuwuna iya tau'aivavali ehebo, na hinageYeisu mayana taumulitao yadi mane ana tau'ita avivini,na manenane ainaena i'ai'aivavali.

7 Eeta Yeisu iwalolau Yudasa ainai iwalo, ‘Badagi,havena waihiu teina u'ulu'ulumiyanei. Wuwuna hava

Yoni 12:8 53 Yoni 12:16teina aliguwai ipapaihowaine neta agumwaumagai veha-bana. 8Na tauwewelohe uwawalowedine haugamaudoinavahalimiwai mata himiyamiya, na yau hesi nigele haugadaodaona mata baidamiu tayamiyamiya.’

9 Ta Yudeya bodadi Yeisu wasana hibenalei ebehaBetani ainai imiyamiya, ta dalavanane ainai hilalaune.Yadi lau wuwuna ebeha nuwanuwadi Yeisu hi'ita, yohinage Lasalo hi'ita, ibom mwalowoiyena Yeisu yanawalowena i'abiye towolone. 10-11 Tenem ainai Lasalohi'i'itane na Yudeya bagibagilidi yadi taumugaiwo yadiloina hita'wata'wataedi na Yeisu ibom hiyemidiyei, eetataupwaolimwalamwala'idi hiloina toyawa ta ebeha Lasalohi'oiye mwalowoi.

Yeisu yana luwu Yelusalem12 I'ahubena na boda mwala'ina hilaoma Buidi'wa

guyauna ainai ta Yeisu wasana hibenalei ebeha ilalaomaYelusalem. 13 Eeta luwuluwu hivaidi ta himahalava habilauvaina na hiwuiwui alinadi mwala'ina hiwalo:‘Hosana!

Ano'owego Bada!Yaubada yehanaena ulaomauvetauloina mwala'ina Isileli alimaiyai.’

14NaYeisu lagulagu yehana ase ainai igelu ta ilaulau, dovamwalo Buki Ve'ahihi ainai iwalo mahalava iwalo:15 ‘Saiyoni dalava didigana tomowamiu havena ammehe-

meheuhi.Teina hauga yami tauwasawasa bada iluluwuwa al-

imiyai,lagulagu ase yauyaubona ainai igelu.’

16 Hauganane tenem ainai ana taumulitao nigelewalone vehabana hiyanuwamasele, na hesi Yeisu yanatowolouyo wasawasana abo nuwadiyena ihae neta BukiVe'ahihi hilelelelewa ainona imamahalavane.

Yoni 12:17 54 Yoni 12:2717 Eena tupwadi mwalona mehediyai Yeisu Lasalo ma-

gaiyena iyogaei na mwalowoiyena itowolouyo, bada hi-lao'o adi geluwo aidiyai, ta wasanane hiwalo mahalavaeiamwaha daodaowai. 18 Tenem ainai Yudeya bagibagilidiYeisu yana paihowa wahiwahiyalana wasana hibenalei,Eeta hilaoma habi itana. 19 Eeta Palisiwone hibom aidiyaihiwalo, ‘Am'ita, yada wahiyala bada i'ovi'o, wuwuna to-mowa maudoidi Yeisu yana boda aidiyai hilaulau’.

Tupwadi Gilisi nuwanuwadi na Yeisu hi'ita20 Guyaune ainai tupwadi Gilisiwone ahi'ahipudiyai

himiyamiya na hiya habi tapwalolo ta hihae YelusalemBuidi'wane guyauna ainai. 21 Na taumiya Gilisi mayadipanivila hilau Pilipi ainai. Na Pilipi iya Bedesaida towa-hona, neta Galili tupwanai. Eeta hilau hipanivilaei ebeYeisu hi'ita. 22 Na Pilipi ilau ta Andulu ainai iwalomahalava ta hitau bwau Yeisu ainai hilaoma ta taumiyaGilisi yadi nuwatuwu hiwawalo mahalavaeine.

23 Ta Yeisu Gilisiwone yadi walo iyemaiha iwalo, ‘Haugabada imahalava'o na Tomowa Moihagu yagu wasawasayalobai. 24 Yawalo moiha alimiyai, ebe patu bale'u ainaita'umai, mulitai bale'u holanai ipwaha, na holanaenamata i'ini yo i'aino namwanamwa yo mwala'idi. 25 Omiudova hinage patu ebe yawahimiu amnuwavidimata amve-taudawanidi na ebe yawahimiu amtalamwedi, haugailalaoma ainai yawahi miyamiya vateyaina mata amlobai.26Ainaena ebe yaiya nuwanuwana na aliguwai ivetaupai-howa, mugai imulitaegau, yo hinage ebe yaiya vehabaguivetau paihowa Tamagu i'awa namwanamwaei.’

Yeisu yana mwalowoi vehabana iwalo mahalava27 ‘Hauga teina ainai nuwagu ivitai mwala'ina, ta ve-

dova mata yagu awa'awanoine? Ta vitai teina ainaiTamagu ivaivehulugau. Nuwana havena tenem dova

Yoni 12:28 55 Yoni 12:38ya'awa'awanoi, wuwuna vitai teina iya vehabana yalalao-mane. 28 Na hesi ya'awanoi na Tamagu ainai yawalo,‘Tamagu, yeham u'abihini!’.

Eena ehebo alina galewaena hibenalei, iwalo, ‘Yehagubada ya'abihiniya'o na mulitai abo ya'abihiniyoi’. 29 Nabodaone tenem ainai hitowotowolo, alinane hibenalei tahiwalo, ‘Tutu idagudagugune’.

Tupwadi hiwalo, ‘Nigele, tausagenawasa hesi ainaii'au'aubabadane’.

30 Mulitai Yeisu aidiyai iwalo, ‘Alinane ambebenaleinenigele yau vehabagu na hesi omiu vehabamiu. 31 Haugateina bada imahalava'o yo tauyababa bale'uwaihimiyamiya Yaubada iloinaedi, yo hinage bale'u teinaana tauloina Tomodulele mata igabaei aituluwei. 32 Nayau bale'uwena hi'abihinigau aiwa ainai, ta tomowamaudoidi yaniulidima aliguwai.’ 33Eeta tenem dova Yeisuive'itadi, vedova yana mwalowoi.

34 Bodaone yana walo hibenalei ta hiyemaiha, hiwalo,‘Yama Buki Ve'ahihi iwalo mahalava ebeha Yaubada yanaBesinana miyamiya vateyaina, na vedova ta uwalo mataTowahonane hi'abihini? Yaiya teina Towaho?’

35 Yeisu iwalo, ‘Hauga ubwa'ubwana ainai masele al-imiyai imiyamiya ta teina hauga maselene ainai am-lau. Wuwuna ebe yaiya guguyou ainai ilau mata nigeleamwaha iya'ita lobai. 36 Teina haugane masele alimiyaiimiyamiya, ta maselene amyemidiyei, omiu masele natu-nao.’ Yeisu yana walo teina i'ataidi na ilaugabaidi taaidiyena i'a'aidawanine.

37 Yeisu bada ve'ive'ilala bahudi ive'itadi'o na bada ta'inigele hiyayemidi. 38 Ainaena dova tauwalo mahalavaAisaya mwalona Buki Ve'ahihi ainai iwawaloweiwa, iye-mala moiha'o, haugana iwalo:

Yoni 12:39 56 Yoni 12:49“Bada, wasanane awalo mahalavaena'o, na nigele

teya yaiya iyayemidiyedi? Yam wahiyala badahi'itaya'o na nigele hiyayemidi.”

39 Na hibom nigele hiyayemidi wuwuna Aisaya hinageBuki Ve'ahihi ainai iwalo mahalava, iwalo:40 ‘Yaubada bada mehedi i'abiye gibudi'o,

yo hinage yadi nuwatuwu i'abi auhidi'o,Eeta nigele howahowana ta mehediyena hi'itadi,na nigele howahowadi yadi nuwatuwu ainaena

hanapu hivai,na nigele howahowadi hi'ita gwaipilema aliguwaita ebe ya'abiye namwanamwadi.’

41 Aisaya walo i'ataidi wuwuna Besinana yana wasawasai'ita mugaiyedi'o, eeta vehabana iwalo mahalavaedi.

42 Tenem ainai Yudeyaone adi taumugaiwo tupwanabagibagilidi Yeisu hiyemidiyei, na nigele hiyawalo ma-halava, wuwuna Palisiwone himeheuhedi, mata dovavada tapwalolowena hivaivehuludi. 43 Hiya nuwanuwadihino'owedi ainaena Yaubada nigele nuwadi.

44 Yeisu boda aidiyai iwalo mahalava iwalo, ‘Ebeyaiyadiwo omiu amyemidiyegau, agu tauvetamale hi-nage amyemidiyei. 45 Na yaiyadiwo omiu am'itagau'o,agu tauvetamalene bada am'itaya'o. 46 Yau maseleyedeteina yalaoma bale'uwai ta ebe yaiyadiwo amyemidiyegaunigele hinage guguyou ainai amyamiyamiya.

47 ‘Na ebe yaiya alinagu ibenalei na nigele iyamulitaedi,nigele mata yababa vehabana yayalauvetalaei. Wuwunayau yalaoma nigele habi lauvetala na hesi tomowa habilivahidi. 48 Eeta ebe yaiya owa uta'wata'wataegau yohinage yagu walo uta'wata'wataedi, hauga yana aba'oviainai loina ulobai, nigele aliguwena na hesi yagu walowoaidiyena mata ulobai. 49 Wuwuna walowone nigeleyagu nuwatuwuwena, na hesi agu tauvetamalene hava

Yoni 12:50 57 Yoni 13:9dova ivenuwamwauwegauwa yawalo mahalava alimiyai.50Na yana venuwamwau yahanapuiya'o yawahimiyamiyavateyaina ainai imiyamiya. Ainaena hava Tamagu yanavenuwamwau aliguwai teina dova yawalowalowedine.’

13Yeisu ana taumulitao aedi iuwadi

1 Bada hauga iu'iuna na Buidi'wa guyauna ana ahubenaebe hipaihowai, ta Yeisu ihanapuiya'o bada yana haugaimamahalava na bale'u teina ilaugabaei na iwuyoTamana ainai. Hesi Yeisu yana bodao i'atemuyamuyaedimwala'ina, hauga yana abavetuwuni ta ilaoma yanaaba'ovi.

2 Na Tomodulele bada Yudasa ainai iluwu'o taivenuwamwauwena'o ebeha Yeisu ihuhulaei. Yudasaiya Saimoni Isakaliyota natuna. Eeta yadi ai ainai 3 Yeisubada ihanapuiya'o ebeha Yaubada ginauli maudoidiimohena'o ta ibom iloina, yo hinage ihanapuiya'o iyaYaubada ainaena ilaoma yo hinage mata Yaubada ainaiilau gwaipile. 4 Ainaena yadi aba'aiyena Yeisu itowolota ana luwuluwu ivai vehuludi na tawelo ivai ta ilautulituliyei. 5 Na bwahi ihiwai gaeba mwala'ina ainaina ivetuwuni ta ana taumulitao aedi iuwadi na mulitaitawelowa ilalau tulituliyeiwa ainaena aedi iba'ilidi.

6 Na haugana Yeisu ilaoma Saimoni Pita ainai, Pitaiwalo, ‘Bada, havena aegu uwuwawuwadi’.

7 Na Yeisu iwalo, ‘Nigele uyahanapui hava wau ya-paipaihowaidi alimwai na hesi howola abo uhanapuidi’.

8 Na Pita Yeisu ainai iwalo, ‘Havena hinage teya haugaaegu uuwauwadi.’

Eena Yeisu Pita yana walo iyemaiha, iwalo, ‘Ebe nigeleaem yayauwadi owa nigele augelu’.

9 Eeta Saimoni Pita italam, iwalo, ‘Bada, ausala. Na hesihavena ae'a'avagu, na nimagu yo vahugu uwuwadi’.

Yoni 13:10 58 Yoni 13:2010Na Yeisu iwalo, ‘Ebe yaiyadiwo omiu bada amhugu'o,

howahowana ae'a'avamiu am'uwadi na ainaena taumiumaudoina imasele. Bada omiu ammasele'o, na hesi nigelemaudoimiu.’ 11 Yeisu bada ihanapu mugaiyena'o yaiyaiya howola abo ihuhulaei, eeta iwalo, ‘Nigele maudoimiuamyamasele’.

12 Eeta aedi iuuwadi'o ta ana luwuluwu ili'wauyoi taimiyauyo na aidiyai i'aubabada, iwalo, ‘Amhanapuiya'ohava yapaipaihowaine alimiyai? 13 Omiu amyogaigau'oebeha yau Tauve'ita, na hinage yami Bada, ta netawalo moiha. 14 Yau yami Bada yo hinage Tauve'ita nabada aemi yauwadi'o, ainaena omiu amve'ao'aonaegauta hinage ami geluwo aedi amuwadi, 15 dova havateina yave'ive'itaedi alimiyai amve'ao'aonaedi ta ampai-howaidi ami geluwo aidiyai. 16Na yawalo moiha alimiyaimata nigele teya taupaihowa yana taubada iyadi'wai,yo nigele mata teya tauyewasa ana tauvetamale iy-ataudi'wai. 17Ainaena ve'itao teina amhanahanapuidi naebe ampaipaihowaidi mata awanamwanamwa amlobaidi.

18 ‘Ginauli teina nigele ebeha maudoimiu vehabamiuyayawalowalo, na hesi hiya yavesinuwaedi'o vehabadiyawalowalone, na Buki Ve'ahihi yana walomahalava teyatowaho vehabana iwalo:“Towaho teina iya ai'ai yamohei, itaugwaipile ta

ive'alehaegau.”19 ‘Ginaulidine teina alimiyai yawalo mahalavaedi'o

mulitai abo himahalava, ta ebe haugana himahalavaamyemidiyegau ta'i. 20 ‘Moiha, mulitai abo yavetamale-gomiu boda aidiyai na ebe yaiya i'abiye yaliyayagomiu,neta yau i'abiye yaliyayagau na ebe yaiya i'abiye yaliyaya-gau agu tauvetamalene i'abiye yaliyaya.’

Yeisu ana huhula vehabana iwalo mahalava

Yoni 13:21 59 Yoni 13:32

21Yeisu ginauliwone teina iwalowedi'o ta nuwana ivitaimwala'ina, eeta ana taumulitao aidiyai iwalo mahalavaiwalo, ‘Yawalo moiha alimiyai ehebo alimiyena mataihuhulaegau’. 22 Na ana taumulitao maudoidi hibomhivinuvinunuyoidi, ta nuwadi ipwanopwano mwala'ina.Wuwuna yana walo ana maselene nigele hiyahanapui.23 Na ehebo ana taumulita, ibom Yeisu ana gelu moihaiduivahali Yeisu ainai, 24 na Saimoni Pita nimanaenaiwalo, ‘Upanivilaei yaiya vehabana iwalowalone’.

25 Eeta iduivahali ili'ilimani Yeisu ainai natalinanai iwalohimhim, iwalo, ‘Bada, yaiya vehabanauwalowalone?’

26 Ta Yeisu iwalo auli, iwalo, ‘Mata beledi yatomwahi tayayebuta na yamohei, iya neta towahonaede’. Eeta Yeisubeledine iu'iuna ivai ta iyebuta ta Yudasa imomoheine,Yudasa iya Saimoni Isakaliyota natuna. 27 HaugananeYudasa beledi ivai Tomodulele iluwu ainai.

Ta Yeisu Yudasa iwalo auli, ‘Umwayamwayau ta yamnuwatuwuupaihowai.’ 28NahiyaYeisu baidanaohi'a'ainenigele teya yaiya aidiyena iyahanapui hava Yeisu veha-bana iwalowalone. 29Yudasa iya yadi mane ana tau'ita'itaavivini, eeta yadi nuwatuwu ebeha Yeisu iwalo auli taYudasa ilalau yadi guyau pwalawana iyemaihadi, bo ilalautupwana mane tauwewelohe imohedi. 30 Eeta Yudasabelediwa i'ai, na mwayamwayauwena imahalava mase-leyai. Neta bada imasigili'o.

Loina vauvauna Yeisu ainaena31 Yudasa bada ilaugabaidi'o, na Yeisu iwalo aulidi,

iwalo, ‘Yaguhaugabada imahalava'o namata yauTomowaMoihagu yagu wasawasa imahalava yo Yaubada yanawasawasa hinage yayemahalava. 32 Na ebe aliguwenaYaubada yana wasawasa i'abiye mahalava, yau hinage

Yoni 13:33 60 Yoni 14:3Natuna mata i'abiye wasawasaegau ta yagu wasawasanei'abiye mahalava mwayamwayauwei.

33 ‘Natuguwao, hauga iu'iu alilina ainai yau baidamiu,namulitai ambehaegau, dovamwalonaYudeyaone aidiyaiyawalo mahalava'o, yawalo, tupwanane ainai yalaulauneomiu nigele howahowamiu na ainai amlaowa.

34 ‘Ainaena omiu hinage teina hauga loina vauvaunayamohegomiu, neta atemiyena amvelau ehebo eheboainai, dova yau yavevelauwegomiune, 35 ta yami velauainaena tomowa bodadi hihanapui ebeha omiu agu tau-mulitao.’

Pita yana uvala Yeisu iwalo mahalavaei36 Ainaena Saimoni Pita Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Bada,

havaidova mata ulalau?’Ta Yeisu iwalo, ‘Nigele howahowam na hauga teina

ainai umulitaegau, na hesi howola abo umulitaegau tup-wanane ainai’.

37 Eena Pita Yeisu ipanivilaei, iwalo, ‘Bada, havawuwuna teina hauga havena yamulimulitaego? Badayatalam'o ta vehabam howahowana yamwalowoi.’

38 Ta Yeisu Pita ainai iwalo, ‘Yam walo aliguwai nigeleyaya'awamoihayei, na yawalomoiha alimiwai ebehamatamasigili teina ainai uuvalaegau mai tonuga, na mulitaiam'am idou’.

14Yeisu iya yada amwaha Tamada ainai

1Yeisu iguguyeidi iwalo, ‘Havena am'alu'aluwagavai, nahesi Yaubada amyemidiyei, yo hinage yau amyemidiye-gau. 2Na Tamagu yana tupwa ainai aba'aiyawasi bahudi.Ainaena yalalau ta yami abamiya ya'atububuni. Ebeteina nigele walo moiha, mata nigele teina dova yayawalomahalava alimiyai. 3 Na ebe yalau na yami abamiya

Yoni 14:4 61 Yoni 14:12ya'atububuni, howola abo yawuyoma na yalauvaigomiuta tupwanae ainai yamiyamiyane omiu hinage ainai am-miyamiya. 4 Na amwahanane ainai yalaulaune badaamhanapuiya'o.’

5 Eeta Tomasi iwalo, ‘Bada, aiteya amwaha ainaenaulaulaune? Vedova ebe amwahanane ahanapui?’

6 Na Yeisu Tomasi ainai iwalo, ‘Yau amwahaede, nayau walomoiha yo yau yawahimiu wuwudi. Ebe yaiyanuwanuwana na ilau Tamagu ainai, nigele teya amwahaiyamiyamiya, neta bada yau ta'i.’ 7 Na Yeisu hinageaidiyai iwalo, ‘Yau bada amhanapuigau'o, ainaena Tam-agu amhanapuiya'o. Moiha, Tamagu bada amhana-puiya'o, yo hinage am'itaya'o.’

8 Na Pilipi Yeisu ainai iwalo, ‘Bada, nuwanuwamai naTamamne uve'itagai neta bada ainaede’.

9Eeta Yeisu Pilipi ainai iwalo, ‘Hauga daodaona alimiyaiyamiyamiya na nigele amyahanapuigau? Na yaiyadiwoomiu bada am'itagau'o, omiu hinage Tamagu badaam'itaya'o yo amhanapuiya'o. Eeta hava vehabanauwalo “Tamamne uve'itagai”? 10 Nuwana nigeleuyayemidiyegau ebeha yau Tamagu ainai yamiyamiya,na hinage Tamagu ibom aliguwai imiyamiya, awa?Walowone bada yawalowedi'o alimiyai nigele yauyagu walo na hesi Tamagu ainaena, wuwuna ibomaliguwai imiyamiya, yo hinage aliguwena yana paihowaipaipaihowaidi. 11 Teina hauga amyemidiyegau netayau Tamagu ainai yamiyamiya, na Tamagu hinageiya aliguwai imiyamiya. Na ebe yagu walowonenigele amyayemidiyedi, yede yagu paihowaonewahiwahiyaladine amnuwatuwu avivinidi, ta ainaenaebe amyemidiyegau. 12 Na yawalo moiha alimiyai,ebe yaiyadiwo omiu amyemidiyegau, mata paihowawahiwahiyaladi yapaipaihowaidiwa omiu hinage dova

Yoni 14:13 62 Yoni 14:22mata ampaihowaidi, yo hinage howola abo paihowawahiwahiyala alilidi am'abiye mahalavadi, wuwuna yauyalalau Tamagu ainai. 13 Ebe hava dova nuwanuwamiuna yehaguwena am'awanoi, yamohegomiu ta'i, na netaainaena Tamagu yana wasawasa ilobai yagu paihowaainaena. 14 Ebe teya ginauli vehabana yehaguwenaam'awanoi mata yapaihowai ta'i.’

Yeisu yana waloyemidi Alu'aluwa Ve'ahihi vehabana15 Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Ebe amvelauwegau,

yagu loina am'awa abiyedi, 16 na howola abo Tamaguainai ya'awanoi ta ami Tauhagu ehebo imohegomiu. IyaTauhagune, Alu'aluwa moiha yo dumwadumwaluna, taiya alimiyai imiya vateyai. 17 Na hiya taumiya bale'unigele howahowadi ta Alu'aluwane hilauvai, wuwuna anaoleya nigele hiya'ita yo nigele hiyahanapui. Na hesiTauhagune amhanapuiya'o iya hauga maudoina atemiyaiimiyamiya. 18 Mata nigele yayalaugabaigomiu, ta dovasinasinagehemiu, wuwuna mata yalau gwaipileuyoma.19 Na hauga muhamuhana ainai mata yalaugabaigomiu,ta nigele mata taumiya bale'u hiya'itauyoigau, na omiuhowola abo am'itagau mayawahigu yamiyamiya, ainaenaomiu hinage dova mayawahimiu ammiyamiya. 20Na hau-ganane tenem ainai amhanapuigau ebeha yau Tamaguainai yamiyamiya, na omiu aliguwai ammiyamiya na yaualimiyai yamiyamiya. 21 Ebe yaiya owa yagu loina uhana-puidi yo uyemidiyedi, owa bada uvelauwegau'o. EenaTamagu hinage ivelauwego'o yo yau hinage yavelauwegona yave'itauyowegau alimwai.’

22 Ehebo Yudasa (iya nigele Yudasa Isakaliyota) Yeisuainai iwalo, ‘Bada, vedova ta abom alimaiyai mata uma-halavauyo na nigele taumiya bale'u aidiyai?’

Yoni 14:23 63 Yoni 14:31

23 Na Yeisu ainai iwalo, ‘Ebe owa yaiya uvelauwegauyagu walo umulitaedi, eeta Tamagu mata ivelauwego, yoainaenaTamagubaidagu alaowa alimwai, ta owabaidamaitamiya toyawa. 24 Na ebe owa yaiya nigele uyavelauwe-gau, owa yagu walo nigele uyamulitaedi, na yagu walonigele uyayemidiyedi. Na walone neta ambebenaledinenigele aliguwena, na hesi iya agu tauvetamale Yaubadaainaena.

25 ‘Ginauli teina yawalo auligomiu'o haugana yaubaidamiu tamiyamiya, 26 na howola Tauhagune,yehaguwena Yaubada ivetamalenama iya Alu'aluwaVe'ahihi, ibom mata ginauli bahudi ive'itagomiu,yo hinage walowone maudoidi yawalowalowedineivenuwamwauwegomiu. 27 Teina na yalau vehulugomiu,ainaena yagu nuwadaumwali yamwauwi, nanuwadaumwalinane nigele dova taumiya bale'u yadinuwadaumwali. Eeta havena am'alu'aluwagavai boammehemeheuhi.

28 ‘Yagu walo bada ambenalena'o ebeha howola matayalau na mulitai abo yawuyoma alimiyai. Na ebe omiuamvelauwegau, yagu laune Tamadane ainai vehabanaamyaliyaya, wuwuna Tamadane iya imwala'i gabaegau.29 Hauga teina ainai ginaulidine yawalo mahalavaedi al-imiyai, ta ebe hauga ilalaoma ainai himahalava, neta yaguwalone am'awamoihaedi. 30Mata nigele hauga daodaonaya'au'aubabada alimiyai, wuwuna bale'u ana tauloina,Tomodulele, ilalaoma, na iya nigele teya yana wahiyalaaliguwai, 31na agu loina hesi Tamagu ainaena haugamau-doina yapaipaihowaidi, ta teina ainaena taumiya bale'uhihanapui ebeha Tamagu yavelauwei.

‘Badagi! Amtowolo, talau.’

Yoni 15:1 64 Yoni 15:1415

Yeisu iya aiwa ainona moiha1 Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Yau aiwa ainona moiha,

waini aiwana dova, na Tamagu iya taupaihowa. 2 Na ebelagalagaguwone nigele hiya'aino, mata itom vehuludi; naebe lagalagaguwone ainodi imwauwidi, igula yawahidita ebe hi'aino ili'ilimani. 3 Na omiu dova yagu waloainaena bada yagulayawahigomiu'o. 4 Eeta omiu aliguwaiammiyamiya, yau hinage alimiyai yamiyamiya. Wuwunaebe omiu nigele aliguwai amyamiyamiya, mata nigeleamya'aino ili'ilimani. Dova ebe aiwa lagalagana nigeleaiwana ainai iyamiyamiya, mata nigele iya'aino.

5 ‘Yau aiwa'ahipuna na omiu lagalagaguwao, eeta ebeyaiya aliguwai imiyamiya, i'aino ili'ilimani. Wuwuna ebeyau nigele, mata nigele hava teya namwanamwana amya-paihowai. 6Na ebe yaiya iya nigele aliguwai iyamiyamiya,mata hitom vehulu ta iwelai, ta lagalaga tomtom vehu-ludi hitanoidi ta aiwa ala'alahina ainai higabudi. 7 Naebe aliguwai ammiyamiya na hinage yagu walo alimiyaiimiyamiya, na ebe hava nuwanuwamiu am'awanoi mataamlobaidi. 8 Ebe ammulitaegau moiha, ainomiu hi-namwanamwa, na ainaena Tamagu yana wasawasa to-mowa hi'ita.

9 ‘Tamagu ivelauwegau, dova yau hinage yavelauwe-gomiu, ta yagu velaune ainai ammiyamiya. 10 Ebe yaguloina ammulita moiha, yagu velau ainai ammiyamiya.Dova yau Tamagu yana loina yamulitaedi, ta yau yana ve-lau ainai yamiyamiya. 11Bada dova yawalo auligomiu'o nateina ta'i yagu yaliyayaena amyaliyaya, ta nuwamiu mau-doina hiyaliyaya moiha. 12 Na teina yagu loina alimiyaiebeha amvelauyoigomiu dova yau yagu velau alimiyai.13 Na ebe yaiya ana geluwo vehabadi imwalowoi, netavelau mwala'i alilina. 14Omiu hinage dova ebe yagu loina

Yoni 15:15 65 Yoni 15:22am'awa abiyedi, omiu augeluwo. 15 Nigele howahowanata ya'awa taupaihowaegomiu, wuwuna taupaihowao yaditaubada yana nuwatuwu nigele hiyahanapui. Na hesiya'awa augeluwoegomiu, wuwuna hava dova Tamaguainaena yabebenalediwa bada yawalo mahalavaedi'o.16 Omiu nigele amyavesinuwaegau na hesi yau yavesin-uwaigomiu ta ebeha yavetamalegomiu ta ampaihowa,na yami paihowane ainaena ainomiu namwanamwadihimahalava, na ainomiune himiya vateyai. Na hinageebe hava yehaguwena am'awanoiyei, Tamagu ta'i imo-hegomiu. 17 Neta bada yagu loinaede alimiyai yawalomahalavaena'o, ebeha amvelauyoigomiu.’

Taumiya bale'u Yeisu yana bodao hita'wata'wataedi18 Yeisu hinage aidiyai iwalo, ‘Ebe taumiya bale'u

hita'wata'wataegomiu, amnuwatuwu avivini ebeha yauhinage mwalona hita'wata'wataegaune. 19 Na ebeomiu mumugamiu dova taumiya bale'u mata taumiyabale'u hivelau alimiyai, wuwuna omiu adi geluwo. Nahesi bale'u teina ainaena omiu bada yavai mahalavae-gomiu'o, ainaena nigele taumiya bale'u yadi boda ainaiamyamiyamiya. Neta wuwuna ta mata taumiya bale'uhita'wata'wataegomiu. 20 Amnuwatuwu avivini walomugai yamohegomiu neta nigele teya taupaihowa yanataubada iyataudi'wai. Yaumugai hive'alehaegau, ainaenaomiu hinage dova mata hive'alehaegomiu. Na ebemugai yagu walo hiyemidiyedi omiu hinage yami walohiyemidiyedi. 21 Ginauliwone yababadi teina hipaipai-howaidi alimiyaiwuwunaomiuyagubodao, yohinage agutauvetamalene nigele hiyahanapui. 22 Ebe mugai nigeleyayalaoma ta aidiyai yayawalo mahalava, nigele yadipwanoli iyamiyamiya. Na hesi bada yalaoma'o ta aidiyaiyavenuwamwau'o, ainaena nigele howahowana na yadi

Yoni 15:23 66 Yoni 16:5pwanoli vehabana hiwalogeyo'awa. 23 Na ebe yaiya iyaita'wata'wataegau, iya hinage Tamagu ita'wata'wataei.24 Mugai paihowa abanuwapwanopwano mehediyai ya-paipaihowaidi, neta nigele teya yaiya howahowana naipaihowaidi. Paihowa abanuwapwanopwano hi'itadi'ota hita'wata'wataegau na Tamagu hita'wata'wataei namata ive'ewaidi ta nigele teya yadi abauvala. 25 Nayadi paihowane yababadine imahalava moiha wuwunaBuki Ve'ahihi ainai iwalo yemidi mugai, iwalo: ‘Yadita'wata'wata vehabagu nigele wuwuna.’

26 Na hesi howola ami Tauhagune Tamagu ainaenaivetamalenama, ta iya iwalomahalavaegau, 27na omiu hi-nage amwalomahalava vehabagu, wuwuna yagu paihowaana abavetuwuni ainaena ta wau omiu baidaguwao.’

161 Yeisu ana taumulitao aidiyai iwalo, ‘Bada gin-

auli teina yawalo mahalavaedi'o alimiyai ainaena nigelemata aidiyena amyabe'u. 2 Wuwuna howola vada tap-walolowena hiheusiligomiu yo hinage howola haugailalaoma ta ebe yaiya i'oiye mwalowoigomiu, iya yananuwatuwu ebeha teina Yaubada yana awanamwanamwa.3 Yadi paihowa teina yababadi mata alimiyai hipai-howaidi, wuwuna Tamagu yo yau nigele hiyahanapuigai.4 Ginauliwone tenem dova bada yawalo mahalavaedi'oalimiyai eeta haugana ebe himahalava amnuwatuwuavivinidi.’

Alu'aluwa Ve'ahihi yana mahalavaYo hinage aidiyai iwalo, ‘Ginauliwone teina dova

nigele mugai yayawalo mahalavaedi alimiyai, wuwunayau baidamiu. 5 Muhamuhana na yalau iya iveta-malegaumawa ainai, ainaena mata yalaugabaigomiu nanigele teya yaiya alimiyena iyapanivilaegau yo iya walo,

Yoni 16:6 67 Yoni 16:16“Havaidova ulalau?”. 6 Yagu walo vehabadi nuwamiuhiyababa mwala'ina. 7 Na hesi yawalo moiha alimiyaineta inamwanamwa alili ebe yalaugabaigomiu, wuwunaebe nigele yayalaugabaigomiu Tauhagune mata nigeleiyalaoma. Na ebe yalaugabaigomiu na yalau mataTauhagune yavetamalenama alimiyai. 8 Ebe ilaoma,bale'uwai mata yadi paihowa yababana i'abiye ma-halavadi na Yaubada yana paihowa namwanamwana yoyana lauvetala i'abiye mahalavadi. 9 Paihowa yababadii'abiyemahalavadiwuwuna tomawanigele hiyayemidiye-gau. 10 Paihowa dumwadumwaluna i'abiye mahalavadiwuwuna yau bada yalalau Tamagu ainai na nigele mataamya'ita'itauyoigau. 11 Na lauvetala i'abiye mahalavadiwuwuna Yaubada Tomodulele bale'u loinana bada ilauve-talaena'o ta yana yababa maihana ive'aloya'o.

12 ‘Na ve'ita bahudi himiyamiya, na hesi nigele matamaudoina hauga teina yawalo mahalavaedi alimiyai,wuwuna nigele howahowamiu amhanapuidi. 13 Howolamata Alu'aluwa Ve'ahihi ilaoma abo iya imugaiyegomiuginauli dumwadumwaludi maudoidi aidiyai. Na iyamata nigele yana nuwatuwuwena iyawalowalo, na hesihava ibebenalediwa, iwalowedi, yo hinage iwalowalo gin-auli mehemiyai vehabadi. 14 Eena yagu hanapuwenaalimiyai ive'ita ta ainaena yagu wasawasa i'abiye ma-halava. 15 Hinage hava Tamagu yana ginauli maudoinayau aliguwena mata i'abiye mahalava. Neta vehabanayawalo auligomiu yawalo Alu'aluwana mata ive'itagomiuyau vehabagu.’

Nuwayababa tuluhanai yayaliyaya16 Yeisu iwalouyo, iwalo, ‘Hauga muhamuhana ainai

mata nigele amya'itagau, na hinage hauga muhamuhanaainai abo am'itagau’.

Yoni 16:17 68 Yoni 16:2517 Na tupwadi ana taumulitaowa adi geluwo aidiyai

hiwalo, ‘Hava yana walo teina ana hanapu? Wuwunaalidai iwalo, “Hauga muhamuhana ainai nigelemata amya'itagau, na hauga muhamuhana ainai aboam'itauyoigau. Wuwuna yalalau Tamagu ainai”,18 eeta hava “Hauga muhamuhana ana hanapu”?’ Nahiwalo, ‘Ta'i'ita! Nigele tayahanapui hava vehabanaiwalowalone’.

19 Na Yeisu ana taumulitaowa yadi nuwatuwu badaihanapuidi'o ebeha ainai hipanivila, eeta aidiyai iwalo,‘Hava vehabana ambom ampanipanivilauyowegomiune?’Eena iwalo, ‘Hauga muhamuhana mata nigeleamya'itagau, na hauga muhamuhana mulitai aboam'itauyoigau, awa? 20 Yawalo moiha alimiyai matahowola mayami nuwayababa amdoudou, na hesi taumiyabale'u maudoidi hiyaliyaya. Na omiu howola abo yaminuwayababane ibui ta yaliyaya. 21 Dova haugana ebewaihiu yana hauga labalaba ainai mata muya ilobai, nayana labalaba tuluhanai, muya maudoina inuwavehuludi,wuwuna gama bada i'avalaiya'o ta mayana yaliyaya.22 Omiu dova hinage, wuwuna nuwayababa alimiyai,hauga teina, na howola yalau gwaipilema na am'itagau,na vehabagu amyaliyaya moiha. Na yaliyayane matanigele teya yaiya alimiyena iyavai vehulu. 23 Taebe hauganane ilaoma, omiu havena hava aliguwaivehabana ampanipanivila. Na yawalo moiha alimiyai ebeyehaguwena Tamagu ainai hava vehabana am'awanoi,imohegomiu ta'i. 24 Mwalona ta wau nigele teya havavehabana yehaguwena amya'awa'awanoi. Ainaena teinahauga ebe hava nuwanuwamiu vehabana am'awanoimata imohegomiu, na ainaena amyaliyaya moiha.

25 ‘Bada walo vegevegediyena ginauli teina yawalomahalavaedi'o alimiyai. Na howola hauga ilalaoma

Yoni 16:26 69 Yoni 16:33mata nigele walo vegevegediyena yayawalo auligomiu,na hesi Tamagu vehabana yawalo mahalava moiha al-imiyai. 26 Hauga howola ainai omiu yehaguwenaam'awanoi Yaubada ainai, na mata nigele yau vehabamiuyaya'awa'awanoi, 27wuwuna Tamagu iya bada ivelauwe-gomiu'o. Na yana velauwegomiune wuwuna omiuamveluwegau, yo hinage amyemidiyegau ebeha Yaubadaainaena yalalaomane. 28 Yau Tamagu ainaena yalaomata bale'uwai yamiyamiya, ainaena teina hauga bale'uyalalaugabaei ta yawuwuyo Tamagu ainai.’

29 Eena ana taumulitao hibenalei ta hiwalo auli, hiwalo,‘Bada, teina hauga bada uwalo mahalava'o moiha ali-maiyai, na havena walo vegevegediyena. 30Teina ainaenaebe ahanapu ili'ilimanigo neta owa ginauli bagibagi-lidi uhanahanapuidi. Ainaena nigele mata ayapanivi-laego, wuwuna bada yama nuwatuwu maudoidi uhana-hanapuidi. Na bada ayemidiyego'o ebeha owa Yaubadaainaena ulalaomane.’

31 Eeta Yeisu iwalo aulidi iwalo, ‘Bada amyemidiye-gau'o, awa? 32 Na howola abo hauga imahalava, nuwanatawalo, bada hauga imahalavama'o, na maudoimiu am-taubudebudeyanaei yami dalava aidiyai, na yau yabomyamiyamiya. Ta nigele ebeha yau yabom, na hesi Tamagubaidagu.

33 ‘Walo teina yawalo mahalavaedi'o alimiyai ta ebemayami nuwadaumwali ammiyamiya, wuwuna yaubaidamiu. Hinage howola abo bale'u ainai vitai amlobaina hesi am'atepatu, wuwuna yau bale'u maudoina analoina yawahiyala gabaena'o.’

17Yeisu tauyemidiwo vehabadi i'awanoi

Yoni 17:1 70 Yoni 17:111 Ginauli teina Yeisu bada i'ata'idi'o ta galewa ainai

itamayahi, ta i'awa'awanoi, iwalo, ‘Tamagu, yagu haugabada ibwalenima'o. Ainaena yau natum mata yam wa-sawasa umohegau ta yam wasawasa ya'abiye mahalava.2 Dova owa loina umohegau tomowa maudoidi vehabadi,na ainaena yau yawahi miyamiya vateyaina tomowaowayamohe geyo'awaei aidiyai. 3 Neta yawahi miyamiyavateyaina mata tomowa hihanapuigo ebeha owa ubomYaubada moiha, yo yau Besibesinanagu hihanapuigauebeha owa uvevetamalegaumane. 4 Bale'u teina ainaiyam wasawasa ya'abiye mahalavaya'o, wuwuna yagu pai-howao umomohegauwa bada yave'ovidi'o. 5 Tamagu ee,owa, teina hauga mehemwai u'abiye wasawasaegau, dovamugai owa na yau yada wasawasawa ainai tamiyamiya, namulitai bale'u ta'a'atububunine.

6 ‘Ta mumugam maudoina bada yave'itaena'o hiyataumiya bale'u umomohegaune aidiyai, wuwuna owayam bodao na umomohegaune, ta yam walo maudoinahimulitaedi, 7 yo hinage ginauli maudoina umomohe-gaune hihanapuidi'o ebeha owa alimwena hilalaomane.8 Eeta walowa umomohegaune bada yave'itadi'o ta ate-diyai himwaudi'o, ainaena hihanapu ili'ilimanigau ebehaowa alimwena yalalaomane, yo hinage hiyemidiyegauebeha owa uvetamalegaumane. 9 Ainaena teina haugavehabadi ya'awa'awanoi alimwai. Nigele ebeha tau-miya bale'u vehabadi, na hesi bodaone umomohegaunevehabadi, wuwuna hiya yam bodao. 10 Na yam bo-daone yau yagu bodao dova hinage yagu bodaone owayam bodao. Eeta yada bodaone yadi yemidi ainaenayavewasawasa'o. 11 Na yau hauga teina bale'u yalau-gabaei na alimwai yalaowa, nahiya bale'uwai himiyamiya,vehabadi ya'awa'awanoi. Tamagu tauwahiyala yehamala'alawowolina ainaena u'ita avivinidi na yeham umo-

Yoni 17:12 71 Yoni 17:23mohegauwa, ainaena hiyeboda ehebo, dova owa na yautave'ehebone. 12 Haugana yau baidadi yam wahiyalaneumohegau'o ainaena ya'i'ita avivinidine, ta nigele teyayayagabaei, na ehebo a'ava yababa ainaena mugai BukiVe'ahihi ainai iwalo mahalava'o ta ebe i'wadalele.

13 ‘Ta yau bada teina na yalalaowa alimwai, na yaguwalo teina bale'uwai yagu bodao yawalowalowedineaidiyai ebe yagu yaliyaya ainaena hiyaliyaya mwala'ina.14 Ta tomowadine yam walo bada yamohedi'o, na hesitaumiya bale'u hive'alehaedi, wuwuna hiya nigele tau-miya bale'u yadi boda aidiyai hiyamiyamiya, dova hinageyau nigele yadi boda ainai yayamiyamiya. 15 Nigeleyaya'awanoi vehabadi ta ebeha bale'uwena uvai ma-halavaedi, na hesi ya'awa'awanoi vehabadi ta ebe havenaTomodulele i'abi'abitowoidi. 16Ainaena teina hauga hiyanigele taumiya bale'u yadi boda ainai hiyamiyamiya,wuwuna hiya dova yau. 17 Ya'awanoi alimwai ta yamwalo moihaena u'abiye ve'ahihiyedi ta ebe yam bodaomasemaseledi. 18 Dova owa uvetamalegauma taumiyabale'u aidiyai yau hinage teina yavetamaledi taumiyabale'u aidiyai. 19 Yagu bodao vehabadi yatalamwegaualimwai ta ebe hauga ilalaoma ainai hiya hinage hitalammoiha alimwai.

20 ‘Tamagu yo, nigele ebeha hibom vehabadiyaya'awanoi, na hesi hiya hinage mulitai yadi walowenahiyemidiyegau vehabadi. 21 Ya'awanoi alimwai taebe maudoidi hive'ehebo alidai, dova owa na yauehebo ta'i, na ainaena taumiya bale'u hiyemidiyegauebeha owa uvevetamalegaumane. 22 Mugai yamwasawasa umomohegauwa bada bodadine yamohedi'o,ta ainaena hive'ehebo'o, dova tabom yada ve'ehebone.23 Ta yau aidiyai yamiyamiya, owa hinage aliguwaiumiyamiya, ta teina ainaena hive'ehebo moiha. Ta

Yoni 17:24 72 Yoni 18:5teina ainaena taumiya bale'u hihanapuigau ebeha owauvetamalegauma, yo hinage hihanapuigo ebeha owa hiyauvelauwedi, dova yau uvelauwegau.

24 ‘Tamagu yo, hiya bada umohedi'o aliguwainuwanuwagu na baidaguwao amiyamiya. Ta tenemainaena yagu wasawasawa umomohegauwa hi'ita,wuwuna mulitai abo bale'u upaihowai owa uvelaumugaiyegau.

25 ‘Tamagu yo, owa taudumwalu, na taumiya bale'unigele hiyahanapuigo, na hesi yau yahanapuigo'o. Nahinage teina bodaone bada hihanapuigo'o ebeha owa uve-tamalegaumane. 26 Eeta mumugam yave'itaena'o aidiyai,na howola abo yave'itauyoidi ta hihanapu ili'ilimanigo,na ainaena yam velaune ateguwai imiyamiya, hiya hinageatediyai imiyamiya, na yau hinage atediyai yamiyamiya.’

18Yeisu ana abimomohi

1 Yeisu yana awanoi ive'oviya'o, ta ana taumulitaonebaidanao hilau ta ehebo we'aha yehanaede Kidilonihigeyo'awai, ta hilau Olibe oyana ainai hiluluwune.

2 Yudasa iya tauhuhulane dalavanane ihanahanapui,wuwuna hauga maudoina Yeisu mayana taumulitaotupwanane ainai hilaulau. 3 Eeta Yudasa tau'alehaonebaidanao hilalaune tupwanane ainai, mayadi wodamyo lampa yo hinage mayadi gogo'aleha, wuwunatau'alehaone hiya taupwaoliwo yo Palisiwo hivetamalediYudasa baidadi.

4 Na Yeisu bada ihanapuiya'o hava mata imahalavaneainai, eeta ilau ta tau'alehaone ipapanivilaedine, iwalo,‘Yaiya ambehabehaeine?’

5Na hiya hiwalo, ‘Ehebo Nasaleti towahona, yehanaedeYeisu.’

Yoni 18:6 73 Yoni 18:15Ta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Yau teina.’ Yudasa na

tau'alehawone baidanao hitowotowolo.6 Na hauganane Yeisu iwalo, ‘Yau teina,’ maudoidi

hitowolo si'isi'i ta hibebe'une bale'uwai.7 Tau'alehaone hitowolouyoma bale'uwena na hi-

nage Yeisu ipanivilauyone, iwalo, ‘Yaiya yede ambe-habehaeine?’

Na hiwalo, ‘Ehebo Nasaleti towahona, yehanaedeYeisu.’

8 Na hinage aidiyai iwalouyo, iwalo, ‘Bada alimiyaiyawalo'o ebeha yau teina, na ebe yau am'abi avivinigauagu taumulitaone amtalamwedi ta hilau yadi dalavai’.9 Yeisu walone teina dova i'a'ataine wuwuna yanaawanoiwa ebe imahalava ili'ilimani, haugana iwalo: ‘Tam-agu tomowaowa umomohegauwa nigele teya yayagabaei.’

10 Na Saimoni Pita vahalinai itowotowolo yana alehaelepana iwunihiyama ta ehebo taupwaoli mwala'inayana taupaihowa talina tautuwana itotomvehulune,yehanaede Maki.

11 Na Yeisu iwalo Pita ainai, ‘Yam elepane umwauyoiabamwauwinane ainai, nigele howahowana agu muyavedinane ulaugagayowei. Wuwuna vedi teina Tamaguimohegau ta ebeha yanuma.’

Yeisu hivetowolo Anase mehenai na Pita iuvala12 Tau'alehaone mayadi taumugaiwo yo Yudeyaone

mayadi taupaihowao Yeisu hi'abi avivini ta nimananehipaidi. 13 I'ovi na hilalaweine Anase yana vadai, Anaseiya Kayapasi bwahiyana, bolimai tenem ainai Kayapasi iyataupwaoli adi taumugai mwala'ina. 14Na hinage iya Kaya-pasi mwalona Yudeyaone aidiyai iwalo. ‘Howahowanateya towaho imwalowoi tomowa maudoidi vehabadi’.

15 Na Yeisu hilauvai yo ana taumulitaone hitau bwauSaimoni Pita na ehebo hinage Yeisu ana taumulita iya

Yoni 18:16 74 Yoni 18:24

taupwaolinemwala'inane ana gelu ta bodaone baidadiyaohiluluwune taupwaoline mwala'inane yana vadai. 16 Pitanigele iyaluwu na hesi awa'edane vahalinai itowotowolo,eena taumulitawa iya taupwaoli mwala'ina ana geluwaimahalavauyoma ta awa'edane ana tau'ita avivini ehebowaihiu ainai iwalo ebeha Pita hinage iluwu, eetawaihiuwaitalam ta Pita iluluwune.

17 Na waihiuwa Pita ipanivilaei iwalo, ‘Owa nuwanaehebo Yeisu ana taumulita, awa?’

Na Pita iuvala iwalo, ‘Yau nigele’.18 Na hauganane gwaugwau ana hauga, ta

taupaihowaone yo tau'alehaone aiwa hiyuvi nahimwaimwaibwa, eena Pita iluwu aidiyai ta baidanaohimwaimwaibwa.

19 Na taupwaoline mwala'inane Yeisu ipanivilaei,‘Yaiyadiwo amtaumulitaone yo hinage vedova yam ve'itaaidiyai’.

20 Na Yeisu iwalo, ‘Yau yagu ve'itane maseleyai yo vadatapwalolo holadiyai, yo hinage Yelusalem vada tapwalolomwala'ina holanai, eena hiya Yudeyaone maudoidi hau-ganane ainai hiluwuluwu ta bada yagu ve'ita hibenaledi'o,wuwuna nigele aidiyena yayave'ita dawani. 21 Na havawuwuna ta nigele hiya aidiyai uyapanivilane, wuwunahiya yagu walo maudoina bada hibenaledi'o na hava yaguwalo aidiyai bada hihanapuiya'o.’

22 Hauganane Yeisu yana walo tenem dova iwalomahalavaei, ehebo tau'aleha vahalinai itowotowolo ni-manaena Yeisu i'o'oinavanavavaine na iwalo, ‘Hava veha-bana taupwaoli mwala'ina uwalowalo mehei’.

23 Towahonane yana walo Yeisu iyemaiha iwalo, ‘Ebehava yagu walopwano, uwalo mahalava tomowa aidiyai,na ebe yagu walo dumwaluna hava vehabana utata-laigaune?’ 24 Na Anase Yeisu ivetamalei, ta ma'ana pai

Yoni 18:25 75 Yoni 18:33tau'alehaone hilalaweine taupwaoli mwala'ina Kayapasiainai.

25 Na Pita besiwa baidadi hitowotowolo nahimwaimwaibwa, ta hipanivilaei, hiwalo, ‘Owa teinatowahone ana taumulita teya, bo?’

Na Pita hinage iuvala iwalo, ‘Yau nigele’.26 Na taupwaoli mwala'ina yana taupaihowa teya

mwalona Pita talinanane itotomvehulune ana gelu eheboPita hinage ipanivilauyoi iwalo, ‘OwahinageYeisu baidamalowai ya'i'itagom'une awa?’ 27Na Pita hinage iuvala, natenem hauganane ainai am'amne idodoune.

Yeisu yana lauvetala Pailato mehenai28 Eeta Yeisu Kayapasi yana vadaena hilauvai ta hi-

lalaweine tauloina mwala'ina, Pailato yana vadai, na badamalane itomya'o, eeta nigele howahowana Yudeyaonehiluwu Pailato yana vadai, wuwuna hauganane ebeBuidi'wa guyauna hi'ai nigele howahowana Loma to-mowana yana vadai hiluwu, neta yadi ve'ahihi mwala'ina.29Ainaena Pailato ibwalenima yana vadaena ta ipapanivi-laedine, iwalo, ‘Hava yami ve'ewa teina towahone veha-bana?’

30 Na Yudeyaone hiwalo, ‘Ebe teina towahone nigeletaupwanoli, mata nigele ayalauvaiyama alimwai’.

31Na hinage Pailato aidiyai iwalo, ‘Ausala, yede ambomamlauvai amlawei na yami loinaena amlauvetalaei.’

Na Yudeyaone hiwalo, ‘Ai nigele ama talam ebehatowaho teya yanamwalowoi vehabana aloina’. 32Na Yeisuyana mwalowoi aiwa lagalagana ainai vehabana mwalonabada ibom iwalowedi'o ta teina haugane ainai walowonehibwabwaleni ili'ilimani.

33 Ta Pailato iluwuyo yana vadai, na Yeisu iyogaei tahinage iluluwune ainai, ta ipapanivilaeine, iwalo, ‘OwaYudeyaone yadi tauwasawasa?’

Yoni 18:34 76 Yoni 19:234Na Yeisu iwalo, ‘Teina owa yam nuwatuwu ebeha yau

Yudeya yadi tauwasawasa, bonuwana tomowayadiwalo?’35 Na Pailato iwalo, ‘Yau nigele Yudeya towahona, owa

hesi yam tomowao yo yam taupwaoliwo hilalauvaigo-mane aliguwai, hava yede yam pwanoline?’

36NaYeisu iwalo, ‘Yagu abaloina nigele teina bale'uwai,wuwuna ebe yagu abaloina moiha teina bale'uwai matayagu hevahevaliwo hi'aleha vehabagu na nigele howa-howana Yudeyaone hi'abi avivinigau, na hesi yaguabaloina hali tupwai’.

37 Hinage Pailato ipanivilaei iwalo, ‘Moiha owa tauwa-sawasa?’

Yeisu iwalo, ‘Ehe, neta dova yau tauwasawasa. Yalaomabale'uwai hilabahigau ebeha yavetauwasawasa namumuga dumwadumwaluna yawalo mahalavaei. Ebeyaiyadiwo nuwadi himasele mata walomoiha hi'awaabiyei.’

38 Na hinage Pailato ipanivila, ‘walomoiha hava?’Pailato ibwaleniuyoma na Yudeyaone aidiyai iwalo,‘Nigele teya pwanoli yayalobai ainai’.

Pailato iloina Yeisu yana mwalowoi vehabana39 Pailato iwalo Yudeyaone aidiyai, ‘Omiu mumugamiu

neta ebe Buidi'wa guyauna ana hauga ainai matateya taupwanoli yalivahi vehabamiu, ainaena vedova,nuwanuwamiu Yudeya yami tauwasawasa yalivahivehabamiu?’

40 Maudoidi hiwuiwui mwala'ina na hiwalowalo,‘Havena iya na hesi Balabasi ulivahi’. Na Balabasi iyatau'aivavali mwala'ina.

191 Pailato Yeisu ilauvai ta yana tau'alehaone imomo-

hedine, ta balavai ainaena hipwepwediline. 2 Hinage

Yoni 19:3 77 Yoni 19:12haihaili womawomalinahivai ta anapwaopwaomihipai taulu'ulunai himwamwauwine yo hinage luwuluwu hawa-hawawalina hivai ta hiveveluwuine, 3 mulitai hilaomavahalinai na hi'abi'abitalawahiyei hiwalo, ‘Yauwedo, owaYudeya yadi tauwasawasa!’. Na hinage nimadiyena higo-hagohanavanavai.

4 Pailato ibwalenima ta bodaone aidiyai iwalo, ‘Am'itatowahowa teina yamahalavaenama'o ta ebe amhanapuineta nigele teya pwanoli yayalobai ainai’. 5 Na mulitaiYeisu ulu'uluna ma'ana pwaopwaomi yo ma'ana luwu-luwu hawahawawalina hibwaleniyenama, na Pailato bo-daone aidiyai iwalo, ‘Towahowa teina am'ita’.

6 Na taupwaoliwo yadi babadao mayadi taupaihowaoYeisu hi'ita ta hiwuiwui hiwalo, ‘Amtutu yepatu’.

Na Pailato aidiyai iwalo, ‘Ambom amlauvai ta amtutuyepatu, wuwuna yau nigele teya yana pwanoli yayalobai’.

7 Ta Yudeyaone hiwalouyo, hiwalo, ‘Yama loina netaiya bada mata imwalowoi, wuwuna i'oyama ebeha iyaYaubada Natuna’.

8 Tenem ainai Pailato walone ibenaledi ta imeheuhimwala'ina Yudeyaone aidiyai. 9 Na hinage Yeisu ilau-vaiyoi ta hiluluwune yana vadai na ipanivilaei, iwalo,‘Owa havaena ulalaomane?’ Na Yeisu nigele hava teyaiyawalowei; bada inobu. 10 Ta Pailato iwawalouyone,‘Nigele yagu panivilane uyayemaiha awa? Na uhana-puiya'o ebehamayagu loina ta hilivahigo namayagu loinata umwalowoi.’

11 Yeisu iwalo, ‘Nigele teya yam loina aliguwaiimiyamiya ebe Yaubada nigele iyatalamwegau alimwai,na hesi uhanapui neta towahone iya itatalamwegauneyam loina ainai, iya ana ve'ewa mwala'ina, na abo owa’.

12 Pailato walone tenem ibenalei ta nuwanuwanamwala'ina ebeha Yeisu ilivahi. Na Yudeyaone hiwuiwuimwala'ina hiwalo, ‘Ebe neta towahone ulivahi, owa nigele

Yoni 19:13 78 Yoni 19:21Sisa ana gelu. Wuwuna neta towahone iwalo ebeha iyatauwasawasa, ainaena tahanapuiya'o ebeha iya Sisa anaaleha.’

13 Ta Pailato yadi walone ibenalei eeta Yeisu ilauvaiibwaleniyenama ta Pailato imiyatalu yana abamiya tali-talini ainai, Yudeyaone yadi yeha neta Gabata. 14Na badamahana ala'alapwahi ainai mulitai abo vali ahubena, naBuidi'wa guyauna hi'ai.

Ta Pailato iwalo, ‘Am'ita yami tauwasawasa teina’. 15Nahiya hiwuiwui hiwalo, ‘Amtutuye patu’.

Hinage Pailato ipanivilauyo, ‘Vedova ta yami tauwa-sawasa na ebeha hi'oiye mwalowoi?’

Na taupwaolimwala'idi yanawalonehiyemaihahiwalo,‘Yama tauwasawasa Sisa ibom’.

16 Eeta Pailato italam ta ebe Yeisu hi'oiye patu.Yeisu ana tutuye patu

Tau'alehaone Yeisu hi'abi avivini ta hilalaweine.17 Ibom ana aiwa lagalagana i'avalai ta hilalaune tupwaehebo ainai yehanaede ulu'ulu dalavana (na alinaYudeyaena hiwalo Goligota). 18 Ta tenem ainai hi'oiyepatu na hinage towatowaho bwau hi'oiye patudi tahivetowolodine vahalinai, ehebo nima tautuwanaena naehebo nima eha'ehanaena na Yeisu ahipuwai.

19 Pailato ilaulele ta hi'o'oiye patune Yeisu ana aiwalagalaganane ainai, iwalo:‘Yeisu towaho Nasaleti iya Yudeya yadi Tauwasawasa’

20 Na tupwanane ainai Yeisu hi'oiye patune nigeleamwaha daodao Yelusalem ainaena, eeta lauleleneYeisu vahunai himwamwauwiwa Yudeyaone maudoidihivavahiline, wuwuna alina tonuga ainaena, hilelelene,alina Yudeya alina Loma na alina Gilisi. 21Na Yudeya yaditaupwaoli babadadiyao hilaoma ta Pailato ainai hiwalo,‘Taubada, hava wuwuna ulele uwalo, Yudeya yama

Yoni 19:22 79 Yoni 19:29Tauwasawasa? Na hesi ebe ulele uwalo teina towahoneiwalo ebeha iya Yudeya yadi Tauwasawasa.’

22 Na Pailato aidiyai iwalo, ‘Hava yaleleleleneimiyamiya lelelelena’.

23-24Na tau'aleha hitau vehopali Yeisu hi'o'oiye patune,ana ale'owa hivaidi ta higuyauwei hibom aidiyai na analuwuluwu hivai ta hibom hiwalo havena tapulipulihi,wuwuna luwuluwu mwala'ina na tabatabana na nigeleana dahe, eeta ehebo ai'opi'opi hipaihowai dova kati, taebe yaiya imugai abo luwuluwunane ivai.

Nuwatuwunane dova hipapaihowaine ta ebeha havaYaubada yana Buki Ve'ahihi ainai iwawaloweiwa anamoiha imahalava haugana iwalo:‘Agu ale'o higuyauwedi’,

na agu luwuluwu hi'ai'opi'opiyedi.25 Na Yeisu ana aiwa lagalagana vahalinai waiwaihiu

hitau vehopali hitowotowolo, hiya Yeisu hinanamatahinayo vali Meli iya Kilopasi mwanena, na hinage Meli Magi-dalaena. 26 Tenem ainai Yeisu i'itadobi ta hinanane wai-waihiuwone baidanao hitowotowolo i'i'itadine na hinagetaumulitawa iya ivelauwei moiha i'i'itane, na hinananeainai iwalo, ‘Hinagu, natum u'ita’.

27 Na hinage ana taumulitane ainai iwalo, ‘Augelu,hinamu'ita’. Tenem ainai Yeisu yanamwalowoi tulahanaitaumulitawa Yeisu hinanane ilauvai hilau yana vadai tai'ita avivinine.

Yeisu yana mwalowoi28 Tenem hauganane ainai Yeisu ihanapuiya'o ebeha

ginauli maudoina bada hi'ovi'o ta iwalo, ‘Gadogune ima-guni’. Ta teina walone ainaena Buki Ve'ahihi yanawalomahalava ibwaleni ili'ilimani. 29 Tupwanane ainaiwainimayumayuyunamavedina himwauwi ta imiyamiya,na balou hivai ta hiyebuta we'ahane mavedina ainai na

Yoni 19:30 80 Yoni 19:38teya aiwa yehanaede hisopa hivai ta baloune mabutabu-tana hi'atuwomalei na hivelele haeyei Yeisu awanai taimalahuhuine. 30Mulitai Yeisu iwalo, ‘Bada i'ovi'o’. Eetaulu'uluna iyagelo na yawahina i'o'ovine.

Yeisu luhuluhuna hiwomali31 Yeisu yo towatowahowowa hitau bwau hitutuye

patudi na Yudeyaone adi taumugaiwone hilau ta Pailatoainai hi'awanoi ebe howahowana italam ta aedinehigodudi na ebe himwalowoi mwayamwayau ta ebehi'avala aituluwuwedi adi aiwa lagalaganane aidiyena,wuwuna bada ahubena mwala'ina ilau tebitebiniya'o,eeta hiya nigele nuwadi ebeha towatowahowone besiwahi'aba'abahi ahubena tapwalolo ainai. 32 Nigele taPailato italam ta tau'aleha tupwadi ivetamaledi hilautowatowahowone hitau bwauwa aedine higogodudine,ta himwamwalowoine. 33 Na haugana hilau Yeisuainai hilauta'ai, hi'ita bada imwalowoi'o, ta nigeleaenane hiyagodudi. 34 Na hesi ehebo tau'aleha,gitaena luhuluhunai iwowomaline ta 'wahina yowe'aha hisasagenane. 35 Yau ana taumulita teya havameheguwena ya'i'itadine teina vehabana yawalowaloalimiyai ta ebeha walo moihana teina amhanapui yoamyemidiyedi. 36 Teina ginauliwone bada hibwaleni'o, taebe Buki Ve'ahihi yana walomahalava ibwaleni ili'ilimani,hauganane iwalo, ‘Nigele mata teya hilihiliyananehiyagodu’. 37Na hinage Buki Ve'ahihi yana walomahalavateya iwalo, ‘Towahonane hiwowomalinematamulitai abohi'ita’.

Yeisu ana mwau magaiyai38 Ta bada ginauli maudoina hi'ovi'o na ehebo towaho

ilaoma ta Yeisu taunane Pailato ainai i'a'awanoiyeine. IyaAlimatiya towahona, yehanaede Yosepa, na hinage iya

Yoni 19:39 81 Yoni 20:5Yeisu ana taumulita dawadawanina, wuwuna Yudeyaoneadi taumugaiwone aidiyai imeheuhi, na Pailato italamYosepa ainai ta Yeisu tauna ivavaine. 39Hinage Nikodimoilaoma Yosepa ihagui ta Yeisu taunane hivavaine. IyaNikodimonane mwalona masigiliyena ilau Yeisu ainaita baidana hi'a'aubabadane, na Nikodimo woloi teyamwala'ina na vitavitaina ivai ta ilawenama, na woloinaneana vitaine dova towaho ana vitai na aiwa bwau aidiyenahipapaihowaine hiya hiwalo mulo yo aloe. 40 Ta towa-towahowonehitaubwauYeisu taunanehivai tawoloinaneainaena hiyewoloi na ale'o daodaodi, na hewahewadiainaena hihuma woloine baidana, bada dova Yudeyaoneyadi yemagai yo yadi atu'atububuni taumwalomwalowoivehabadi. 41 Na Yeisu yana abamwalowoi vahalinai,teya tanovi, na ainai magai, na magainane nigele teyataumwalowoi hiya mwauwi ainai. 42 Ta magainane ainaiYeisu taunane himwamwauwine, wuwuna vahalidiyai nahinage bada Yudeyaone yadi tapwalolo ana ahubenailautebitebiniya'o.

20Yeisu yana towolouyo

1 Bada wiki ana ahubena mugamugaina ibwaleni'o tahowola maguguyouna, Meli Magidalaena ilau magaiyai tamagaine ana oi'auhi gaima bada hive'iwahiyena'o. 2 Naisagena iwuyo ta Pita na Yeisu ana gelu moihawa aidiyaiiwalo, ‘Badawa magaiyena bada hivaiya'o ta havaidovahimwauya'o’.

3 Eeta taumulitaone Saimoni Pita na Yeisu ana gelumoiha. 4 Hitau bwau hitowolo na hilalaune magaiyai, nayadi laune ainai hisagesagena mohili ta Yeisu ana gelumoihane itauwahiwahiyala ta imumugaine magaiyai, 5 taipwagogo na i'italuwu magaine holanai ta huma a'ava

Yoni 20:6 82 Yoni 20:17

i'i'itadine hidabadabalala na nigele iyaluwu. 6 Mulitaiabo Saimoni Pita igavaibwaleni ta itau'ali'aliline magaineholanai na hinage humaowone i'i'itadine himiyamiya.7 Na ulu'ulunane ana pai na taunane ana huma nigeleteya iyabudeyanaedi. 8 Mulitai abo towahowa taub-waleni mugaiwa iluluwune magaine holanai Pita ainai,ta hinage ale'owone i'itadi ta i'awa moihane. 9 (Nahesi nigele hiyanuwamasele Buki Ve'ahihi yana waloma-halava, iwalo, ‘Iya mata itowolouyo’.)

Yeisu yana mahalava Meli Magidalaena ainai10 Tenem ainai taumulitaone hiwuwuyone yadi

vadai. 11 Na Meli ibom itowolo magaine papalinaii'ai'aimehelino, na mamehelinona ipwagogo ta i'ita luwumagaine holanai. 12 Na tausagenawasa bwau i'i'itadineehebo Yeisu aba'ulunai na ehebo aba'aenai himiyamiyana adi luwuluwu hewahewadi.

13 Na hitau bwau Meli ainai hiwalo, ‘Hava vehabanaudoudoune?’

Na aidiyai iwalo, ‘Yagu Bada magaiyena hivaiya'ona nigele yayahanapui havaidova himwamwauwine’.14 Iwalo i'ovi na ebeha i'ita gwaipile ta Yeisu vahalinaiitowotowolo, na hesi nigele iyahanapui ebeha iya Yeisu.

15 Eeta Yeisu Meli ainai iwalo, ‘Waihiu, hava vehabanau'ai'aimehelinone, na yaiya ubehabehaeine?’

Na Meli yana nuwatuwu ebeha tanovi ana taupaihowateya, eeta iwalo, ‘Taubada ebe owa uvavai mahalavaeineuwalo mahalavaei, havaidova ta yavai’.

16 Na Yeisu Meli yehanane i'atai, iwalo, ‘Meli!’.Na Meli i'ita gwaipile iwalo, ‘Labonai’. (Yudeyaone

alinadiyena ana bui neta Tauve'ita.)17 Yeisu iwalo, ‘Havena aliguwai u'abi'abi. Nigele

yayahae Tamagu ainai na hesi ulau ta tahiguwone

Yoni 20:18 83 Yoni 20:27nuwadiyai umwauwi, yahahae Tamagu ainai na omiuhinage Tamamiu, yagu Yaubada na hinage yami Yaubada.’

18 Na Meli ilau taumulitaone aidiyai iwalo, ‘Badawaya'itaya'o’. Na hava Yeisu iwawaloweiwa, iwalowedinetaumulitaone aidiyai.

Yeisu yana mahalava ana taumulitaone aidiyai19 Wiki ana ahubena mugamugaina, lavilavinane ainai

taumulitaone ehebo vada ainai hiluwu ta awa'edanehigudui na holanai himiyamiya, mayadi meheuhiYudeyaone aidiyai. Na Yeisu ilaoma ahi'ahipudiyaiitowolo ta iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi’. 20 Mulitainimana yo luhuluhuna ive'itadi ta hiyaliyaya wuwunayadi Bada bada hi'itaya'o.

21 Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Havena ammeheme-heuhi, na hesi am'atepatu, wuwuna Tamagu iya iveta-malegauma na yau yavetamalegomiu’. 22 Iwalo i'ovi nayawahinane iyuvi geyo'awahei aidiyai iwalo, ‘Alu'aluwaVe'ahihi amvai’. 23 Na hinage iwalo, ‘Ebe towaho yadipwanoli amnuwahamuidi, mata Yaubada inuwahamuidi,na ebe nigele, mata besiwa imiyamiya aidiyai’.

Tomasi yana awa'oya'oyama24 Tomasi iya hitau 12 aidiyena na yehana bwauna

Patubwau, haugana Yeisu itaumahalava iya nigelebaidadi. 25 Tupwadi hiwalolau Tomasi ainai hiwalo,‘Yada Bada a'itaya'o’.

Na iya iwalo, ‘Neta am'o'oyama, yau ebe ana elowoneaidiyai nimagune yamwauwidi yo ya'abisawahidi aboyayemidi’.

26 Wiki ehebo i'ovi na taumulitaone vada ehebonaneainai hiluwu na higudu auhiyoidi ta holanai himiyamiya,na Tomasi baidadi. Na Yeisu ibwalenima ta ahi'ahipudiyaiitowolo, na iwalo, ‘Havena ammehemeheuhi’. 27 NaTomasi ainai iwalo, ‘Nimagigim utautuwuyama nimagu

Yoni 20:28 84 Yoni 21:5

ainai ta u'ita. Na hinage nimam utautuwuyama luhu-luhugu ainai ta umwauwi na havena unuwanuwatuwubwaubwau na u'awa'awa oya'oyama.’

28 Na Tomasi iwalo, ‘Owa yagu Bada yo yagu Yaubada’.29 Na Yeisu ainai iwalo, ‘Tomasi bada u'itagau ta

uyemidi'o, awa? Na hiya nigele hiya'itagau na hesihiyemidiyegau mata moiha hiyaliyaya.’

Buki teina ana lele vehabana30 Ta Yeisu aba'ita bahudi ipaihowaidi'o ana taumuli-

taone mehediyai, na maudoina nigele yayaleledi teinaBukine ainai. 31 Na bada vihavihadi teina amvahilita amhanapui yo hinage Yeisu amyemidiyei ebeha iyaYaubada yana Besinana na Yaubada Natuna ta Yeisuyehanaena yawahi miyamiya vateyaina amvai.

21Yeisu imahalava ana taumulitao aidiyai

1 Yeisu i'abiye mahalavauyoi ana taumulitaone aidiyaiTaibiliya ni'unai. 2 Temdova yana mahalava aidiyai. Anataumulitaone teina Saimoni Pita yo Tomasi, iya hiwaloPatubwau yo Nataniyela iya yana dalava Kena, neta Galiliholanai, na hinage Sebedi natunaone, yo hinage bwautaumulitaone baidadiyao. 3 Tenem ainai Saimoni Pitataumulitaone aidiyai iwalo, ‘Augeluwo, nuwana yalalauyayama’.

Na ana geluwonehiwalo, ‘Ehe inamwanamwa, talaowa’.Ta maudoidi higelu wagaena hiwowohene, na tenemboniyainane ainai hiyama ahubena na nigele teya yamahiya'ona.

4 Na bada malane itomtom ta taumulitaone Yeisuhi'i'itane maguwai itowotowolo, na hesi nigele hiyahana-pui ebeha iya Yeisu. 5Eeta Yeisu aidiyai iwalo, ‘Tahiguwaoviha yamane am'o'onadine?’

Yoni 21:6 85 Yoni 21:15Na hiwalo, ‘Nigele’.6 Na hinage aidiyai iwalo, ‘Amtaudobi ta vinayane

amyahuwei wagane ateyaniyena na yama am'onadi’. Eetayadi vinayane hiyahuwei na yama bahudi hi'o'onadine, tanigele howahowadi vinayane hiniulihini.

7 Tenem ainai Yeisu ana taumulitawa iya ana gelumoihawa Pita ainai iwawalone, iwalo, ‘Tenem iya yadaBadawa’. HaugananePita ibenalei ebeha yadi Badawa, analuwuluwu ili'wa na idadalahugune ni'uwai. 8Na Yeisu anataumulitaone maudoidi hiwohema vinayane mayamadihiniulidima ta hidudunane maguwai, wuwuna le'awanenigele amwaha daodao. 9 Ta taumulitaone maguwaihi'aitulu na yama yo beledi hi'i'itadine ali'ahuwai Yeisubada igabudi'o.

10Na hinage Yeisu aidiyai iwalo, ‘Viha hinage ami yamaamvaidima na tagabudi?’

11 Ta Saimoni Pita wagai igeluyo ta vinayawa iniulihinimaguwai, na vinayane imwau moiha ta yama ana bag-ibagili 153 hi'o'onadine na hesi vinayane nigele iyalota-pulihi. 12 Na Yeisu aidiyai iwalo, ‘Amlaoma na am'ai’.Hihanapuiya'o ebeha iya yadi Badawa, ta nigele teyaaidiyena iyapanivilaei ebeha ‘Yaiya owa?’ Wuwuna badahihanapuiya'o. 13 Eena Yeisu ilau ta belediwa yo yamawaivaidi ali'ahuwena ta ana taumulitaone imomohedine.14Teina Yeisu yana mahalava tonugana ana taumulitaoneaidiyai yana towolouyo tuluhanai.

Yeisu na Pita yadi aubabada15 Hi'ai i'ovi na Yeisu iwawalone Saimoni Pita ainai,

iwalo, ‘Saimoni owa Yoni natuna, yam velau imwala'i alilialiguwai, na hiya teina tupwana awa?’

Pita iwalo, ‘Bada uhanapuigau'o ebeha yavelauwegomwala'ina’.

Yeisu iwalo, ‘Yagu sipiwone u'ita avivinidi’.

Yoni 21:16 86 Yoni 21:2316 Yeisu hinage iwalouyo, iwalo, ‘Saimoni owa Yoni

natuna, uvelauwegau mwala'ina?’Pita iwalo, ‘Ehe, bada uhanapuigau'o ebeha yave-

lauwego’.Ainaena Yeisu iwalo, ‘Yagu sipiwone u'ita avivinidi’.17 Yeisu hinage yana walo tonugana Pita ainai iwalo,

‘Saimoni, owa Yoni natuna, uvelauwegau?’Ta tenem ainai Pita nuwanane iyayababane, wuwuna

Yeisu ipanivila mai tonuga ainai, iwalo, ‘Uvelauwegau?’Na Pita iwalo ainai iwalo, ‘Bada ginauli maudoina uhana-puidi'o, ainaena uhanapuigau'o ebeha yavelauwego’.

Ta Yeisu Pita ainai iwalo, ‘Yagu sipiwo u'ita avivinidi.18Yawalomoiha alimwai neta yamhauga heda ainai ubomam luwuluwu uli'wali'wa, na ebe nuwanuwam teya tupwaainai ulau, mata bada ulau, na mulitai yam hauga yemalatautaubada ainai nimamne utau velele na vali tomowaam luwuluwune hiveli'wago na aiteya tupwa ainai nigelenuwam ulau, tupwanane ainai mata hilawego.’ 19 Teinawalone ainaena Yeisu ilaulau livahi Pita yana mwalowoivehabana, ta ebe yana mwalowoine ainaena Yaubadayehanane i'abiye mwala'i. Na hinage Pita ainai iwalo,‘Umulitaegau.’

20 Pita i'ita gwaipile ta teya taumulitawa Yeisu ana gelumoihawa i'i'itane (iya aine hauganane ainai Yeisu vahali-nai iduivahali ta ipapanivilaeine, iwalo, ‘Bada yaiya am-tauhuhulane’). 21NaPita towahonane i'i'itane, imulimuli-taedi ta iwawalone, ‘Bada, teina towahone vedova analoina?’

22 Ta Yeisu Pita yana walone iyemaiha iwalo, ‘Ebenuwanuwagu iya imiyamiya ana higa yawuyoma, netanigele teya hava, na owa hesi umulitaegau’. 23 AinaenaYeisu ana taumulitaone teina yana walone hibenalei, eetahibom aidiyai hi'au'aubabada wuwuna yadi nuwatuwu

Yoni 21:24 87 Yoni 21:25ebeha taumulitanane mata nigele iyamwalowoi, naYeisu nigele tenem dova iyawalo, na hesi iwalo, ‘Ebenuwanuwagu iya imiyamiya ana higa yawuyoma, netanigele teya hava alimwai’.

24 Taumulitanane iya ginauliwone teina vehabadiiwawalo mahalavane hinage iya walowone ileleledineteina aubabadane ainai, bada tahanapuiya'o hava iwalomahalavaedine, walo moiha maudoina.

25 Yeisu yana paihowa ibagibagili alili, na ebe eheboehebo taleledi, yanuwatuwui mata buki hibagibagili alilina bale'u tupwa vehopali hi'oiye mwau.

88YAUBADA YANA WALO YEMIDI VAUVAUNA

The New Testament in the 'Auhelawa Language of Papua NewGuinea

Nupela Testamen long tokples 'Auhelawa long Niuginicopyright © 2008 Papua New Guinea Bible Translation Association, Inc.Language: 'AuhelawaTranslation by: Papua New Guinea Bible Translation AssociationThis translation is made available to you under the terms of the Creative CommonsAttribution-Noncommercial-No Derivatives license 4.0.Youmay share and redistribute this Bible translation or extracts from it in any format,provided that:

You include the above copyright and source information.You do not sell this work for a profit.You do not change any of the words or punctuation of the Scriptures.

Pictures includedwith Scriptures and other documents on this site are licensed just forusewith those Scriptures and documents. For other uses, please contact the respectivecopyright owners.2015-01-26UpdateseBible.org

PDF generated using Haiola and XeLaTeX on 17 Nov 2018 from source files dated 2 Sep2018c4f269ee-bf9d-5438-a164-d22b6816de83