puitling sabbath sikul zirlaiadventistmm.org/sbs/hualngo4thquarter2019.pdf · si avânga daniela...

82
1 2 H-1 Sabbath School Lesson [Gmidkbmom yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol yHkESdyfol OD;zkef;Edkif (00354) refae*sm uif;apmifhyHkESdyfwdkuf 206 a&Topömvrf;? &efuif;NrKdUe,f &efukefNrKdU xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol xkwfa0ol OD;apmxDrao (00590) OuúX jrefrmjynfow å raeYOykoftoif;awmf 68 OD;0dpm&vrf;? &efukefNrKdU tkyfa& - 700 "r®'ge yxrtBudrf PUITLIN PUITLIN PUITLIN PUITLIN PUITLIN G G G S S S S S ABB ABB ABB ABB ABB A A A TH TH TH TH TH SIKUL SIKUL SIKUL SIKUL SIKUL ZIRLAI ZIRLAI ZIRLAI ZIRLAI ZIRLAI “EZRA LEH NEHEMIAA A A A A ZIAKTU ZIAKTU ZIAKTU ZIAKTU ZIAKTU : : : : : Jiri Moskala October, November, December 2019

Upload: others

Post on 01-Dec-2019

9 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

1 2

H-1

Sabbath School Lesson

[Gmidkbmom

yHkES dyfolyHkES dyfolyHkES dyfolyHkES dyfolyHkES dyfolOD;zkef;Edkif (00354)

refae*smuif;apmifhyHkESdyfwdkuf

206 a&Topömvrf;? &efuif;NrKdUe,f&efukefNrKdU

xkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olxkwfa0olOD;apmxDrao (00590)

OuúXjrefrmjynfowå raeYOykoftoif;awmf

68 OD;0dpm&vrf;?&efukefNrKdU

tkyfa& - 700

"r®'ge

yxrtBudrf

PUITLINPUITLINPUITLINPUITLINPUITLINGGGGG S S S S SABBABBABBABBABBAAAAATH TH TH TH TH SIKULSIKULSIKULSIKULSIKULZIRLAIZIRLAIZIRLAIZIRLAIZIRLAI

“EZRA LEH NEHEMIA”

A A A A A ZIAKTUZIAKTUZIAKTUZIAKTUZIAKTU: : : : : Jiri Moskala

October, November, December2019

Page 2: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

3 4

Thuhmahruai

Ezra leh Nehemia ten Chanchin Tha An Sawi Dân Chu

Ezra leh Nehemia te kha chu hruaitu danglam bîkan ni a. Pathian tih mi, a Thu zawm tum tlat thîn lehThlarau Thianghlimin a hruai an ni. Pathian mite chu lohmuingîl se, Pathian hming pawh khawvêl zawng zawngahhian châwisânin lo awm se tih chu an duh ber a ni a. Annun dân khân ama hnêna inpumpêkte leh a laka rinawmtehmanga Pathianin thil a tih theihte chu a tilang chianghle a ni.

Nihphung sual leh chîn dân tha lo tak tak nei kannih hlawm miau avângin kan tân danglamna chan a harsaêm êm a, nun siam danglam thei Pathian Thu kan zir a,Thlarau Thianghlimin min pui bawk a nih erawh chuanthil siam thar kan lo ni thei thung. Ringtute chu “chaknaemaw, thiltihtheihna emaw vang ni lovin, Pathian Thlarauvâng zâwk” (Zak. 4:6) leh Pathian thutiamte an beisei tlat(Hab. 2:4) bawk avânga nung an ni a, chutiang chuanthlarau nun tuihnâng a hring chhuak rêng thîn bawk.

Tûn kuartara kan zir tûrte hian mihring nun hibuainaa khat a nihzia min hriattîr a. Thil tha tih kan tumve leh dodâlna a lo chhuak ve nghâl thuai thîn. Kan thiantengei pawh hian ûalâu takin emaw, a rûk deuhin emaw minlo kalh thei ve tho mai a, kan hmêlmaah an la chang hlauhthei nghe nghe bawk. Thil tha tih kan tuma dodâlna kantâwk a nih chuan sual hi a taka awm ngei a ni a, Setanapawh a awm mai mai lo a ni tih kan hre tûr a ni. Sual chukeimahni âia chak zâwk a nih avângin mihring takaSetana lo beih chu thil theih loh tawp a ni hrim hrim a.

THUPUITE

1. Zerubabela leh Ezra-te Hun lâi Chanchin .......... 8

2. Nehemia ......................................................... 20

3. Pathianin A Kohte .......................................... 32

4. Dodâlna Hmachhawnin .................................. 43

5. Dânin A Tum Tak Chu Bawhchhiain ............. 55

6. Pathian Thu An Chhiar .................................. 67

7. Kan Pathian, Min Ngâidam Thîntu Chu.......... 78

8. Pathian leh Thuthlung ................................... 90

9. Fiahna, Manganna leh Tihduhdahna ........... 102

10. LALPA chu Chibaibukin ............................... 114

11. Hnungtawlh Hmangho .................................. 126

12. Thutlukna Tha Lote Hmachhawnin ............. 138

13. Israel Hnam Hruaitute ............ ......................150

â

î

Page 3: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

5 6

Pathian zârah chauh hnehna kan chang thei a, ani chuankan ngaihtuahna min tihdanglamsakin nun inbûk tâwknei thei tûra thiltihtheihna chu min pe dâwn bawk a ni.Kan nuna beidawnna eng eng emaw kan han tâwk thîn tepawh hi mi danglam kan lo nih phah theihna kawngrengchâng min siamsaktu a ni ve tho mai a. Buaina kantawhahte hian Pathian thiltihtheihna zâra hnehna kanchang zêl a nih chuan beidawnnate pawh hian thil tih tûltechauh ngaihtuah a, thlarau lama thang lian thei tûrin minpui thei thîn.

Ezra lehkhabu leh Nehemia lehkhabu te hi a êngzâwnga thil thlîrna thu-in a tâwp lo ve ve a ni tih kan lohria em aw? Sual hi thil runthlâk tak mai a ni a, a darhchakin a darh awlsam êm êm mai bawk si. Chona lian berchu pâwn lam atang lo thleng a ni lo tlat—Pathian mitengeiin Pathian Thu puan chhuaha awm tawh an zui lohavâng leh Pathian an rinawm lohsan avânga lo thleng a nizâwk thîn a. LALPA laka rinawm tlat leh a zirtîrna zui kawngachhelna neih hi Pathian kohhran tâna fiahna hautak bera ni. Danglamna min neihtîr theitu thiltihtheihna awmchhun chu ngun taka Pathian Lehkha Thu (Bible) chhiara, ngaihtuah a, nuna seng luh hi a ni a, chu chu Ezra pawhkhân a lo hre chiang ve hle a ni.

Hapta 70 hrilhlâwkna leh ni 2,300 hrilhlâwknatehi (a pahnih hian B.C. 457-ah a intan ve ve a) chhiar tan anih theih nân Pathian chu a rawn inrawlh a; tin, Ezra lehIsrael mi eng emaw zât chu Jerusalem lama kîrtîr a, tempultluchhe tawh tun din leh a nih theihna tûra an mamawhzawng zawngte chu pe tûrin a hmin bawk (Ezra 7:11–28).

Hêng lehkhabu pahnihtena an sawi uar ber lehthupui bera an neih ni bawk chu Pathian awmpuina,rinawmna leh thuthlung a ni. A mite rilru chu zîmin,

mumal lovin, luhlul viau thîn mah se, Pathian chuan athutiamte a hlen tho thîn a. A chhiahhlawhte hmangin amite chu an mutthlûkna ata thova, harhtharna lehsiamthatna chang tûrin a ko thîn bawk.

“Zerubabela te, Ezra te leh Nehemia te kaihhruainahnuaia saltâng kîr lehten din tharlehna leh siamthatnahna an thawh khân khawvêl hun hmâwr lama thlarau lamdinhmun din thar leh hna la thawh tûr chu a lo entîr lâwka. Israel mi la awm chhûnte kha chak lo tê tê, hmêlmatenan duhtâwka an chin hrep tham lek an ni. Mahse, anmahnihmang hian Pathian chuan leiah hian amah leh a dânhriatna vawnhim a tum a. Anni kha chibaibûkna dik takvawnghimtu, thu thianghlimte kawltu an ni.”—Ellen G.White, Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 575.

Ezra leh Nehemia lehkhabute hi inzawm tlat niin,Pathian mite nuna thil inthlâkthleng pawimawh tak awmchanchin an sawi ve ve a. Hêng lehkhabu pahnihte (a zavâichuan bung 23 lâi a ni a) hian thawnthu sei tak sawiin,chu thawnthu chu bung hrang hranga then leh chhâwn ani a; a pahnih hian inpui tawn leh thu inang sawi an ni.Hêng lehkhabu pahnihte ziah a nih dân hi ngun taka kanzir a nih chuan hun kal tawha Pathian thiltih ropui taktakte leh khawngaihna nêna mi kâihruai thîn a nihzia kanhre thei ang.

Hêng lehkhabu pahnihte-a thil thleng sawi lante hia thlen dân indawt diak diaka dah a ni hran lo tih lo hria ila,thenkhat hi chu thupui inmil deuhte a nih avânga dah duntâk maite pawh a ni hlawm nghe nghe.

Kan zir chho zêl ang a, Ezra leh Nehemia ten antum ber chu tempul sak that leh ngawr ngawr kha ni hranlovin (Ezra lo thlen ve hma kum 50 âia tam mah, B.C. 515

Page 4: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

7 8

khân sak zawha hlan a ni daih tawh a ni), Jerusalemkhawpui din thar leha, inrêlbâwlna tha tak siam leh a nizâwk mah a—hêng zawng zawng hian Messia lo kalna tûratân kawng a lo sial lâwk dâwn a ni.

Tûn kuartar chhûnga Pathian Thu kan zir lâi hianLALPA chuan min rawn tinungin mal min rawn sâwm se,kan thinlung rawn luah se, kan ngaihtuahna rawn thlâkdanglam se, ni tin amah chu rinawm tak leh phûr takakan zui zêl theih nân min tanpui bawk rawh se.

Zirlâi ziaktu JiYí Moskala hi thiamna lamah ThD, PhDniin, Andrews University-a awm, Seventh-day AdventistTheological Seminary-ah hotu ber (dean) a ni a, Thuthlung Hluilam zirna department-ah zirtîrtu a ni nghâl bawk. He university-ah hian kum 1999 atang khân a thawk tan a. Andrews-a a lothawh hmâ hian an ram, Czech Republic-ah hna hrang hrang(pastor ang te, kohhran hotu ang te, zirtîrtu ang te leh principalang ten) thawkin a lo awm tawh thîn a ni.

ZIRLÂI 1 *September 28–October 4

ZERUBABELA LEH EZRA-TE HUN LÂI CHANCHIN

SABBATH CHAWHNÛ September 28

CHHIAR TÛRTE: Jer. 25:11, 12; Dan. 9:1, 2; Ezra 4:1–7; Isa.55:8, 9; Ezra 7:1–28.

CHÂNGVAWN: “Chutichuan, Persia lal Kura chuan hetihian a sawi a: ‘Lei chunga lalram zawngzawng hi LALPA vân Pathian chuan min petawh a. Tin, Judai ram Jerusalema amatâna in sa tûrin thu min pe bawk a ni’ tiin”(Ezra 1:2, NKJV).

JEREMIA lehkhabu-ah khân Pathianin a mite chuBabulon sala kum 70 an tân hnu-ah an rama an kîr leh tûrthu a hrilh tih kan hmu a. Hetianga an kîr leh theihna tûrhian Lal Kura kha Pathian hmanrua-ah a tang dâwn a ni.Amah kha Pathian hriak thih a ni a (Isa. 45:1), tichuan,B.C. 538 vêl khân thupêk chhuahin, Pathian mite chu anrama an kîr a, tempul chhe tawh chu an din thar leh aphalsak ta a ni.

Jerusalem chungchâng thua, “Din thar leh ni rawhse” tih leh, tempul chungchâng thua, “A lungphûmte churem that leh ni rawh se” tih sawitu chu Kura ni lovin,Pathian zâwk a ni tih hria ila (Isa. 44:28, NIV). Chutiangchuan, Jerusalem khawpui din thar leh a nih tûr thu sawituchu Pathian a ni a, tin, tempul sak that leh a nih theihnatûra phalna pe tûrin Kura thinlungah khân hna a rawnthawk bawk a ni.

Page 5: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

9 10

Pathian miten tha taka LALPA rawn chêtna an lochhâng lêt han hmuh hian rilru a lâwm thîn a:“Chutichuan, Juda hnam leh Benjamina hnam puipate,puithiamte leh Levia-hote—Pathianin an thinlung a chawhthawh zawng zawngte chu—Jerusalema LALPA in sa tûrinan thawk chhuak ta a ni” (Ezra 1:5, NIV).

Hetah hian Israel miten Pathian khawngaihnathiltih ropui takte chu tha taka an lo dawnsawn thu kanhmu a. Kan thil tih apiang tha taka hlenchhuak thei tûrchuan Pathian hi tu nge a nih tih leh eng thil nge a lo tihtawh tih te kan hriat a tûl thîn a; tin, a mite a hmangaihavânga an tâna a rawn chêt thin dân pawh kan hriat tel vea ngâi bawk.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY September 29SÂLTÂNG KÎR LEH TUM KHATNA

Jeremia 25:11, 12 leh 29:10 leh Daniela 9:1, 2chhiar la. Eng tikah nge saltâng kîr leh hmasa berte khânJerusalem an thlen? Khami tuma kîr lehte khân enghrilhlâwkna nge an thlen famkimtîr?

Jeremia lo hrilhlâwk anga Israel fate Jerusalemaan kîr leh phalsak tûrin LALPA chuan Kura thinlungah hnaa rawn thawk ta a. Jeremia khân Judai ram chu Babulonhnuaiah kum 70 chhûng tihtiauin a awm ang a (hei hiB.C. 606/605 atanga B.C 537/536 khân a thleng a), chumihnu-ah chuan Pathianin sâltângte kîr leh theih nân kawnga hawng dâwn niin a lo sawi a. Daniela khân Jeremia lo

sawi hi ngun takin a zir a, tichuan, an kîr leh hun tûra asawi chu a lo thleng ta a ni tih a hria a ni.

Daniela bung 9-ah chuan kum 70 a râl têp tawhtihah pawh eng mah thil thleng lian tham a la awm lohavâng leh lalram thar, Persia Lalram a lo din leh tâk bawksi avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tapchungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte chungahkhawngaihna lantîr a, a thutiamte chu tihhlawhtling ngeitûrin a ngên ta a ni. Bung 9-ah tho hian (Dan. 9:24–27)Pathian chuan thil engkim a lo thlîr reng a, ruahmanna feltak neiin, Chhanchhuaktua (Hriakthiha) chu a mite sualtlan nân a thî ang a, felna tun din leh niin chutih hunahchuan hâlral thilhlanten an lo entîr chu a thlen famkimtawh tûr thu Daniela a hrilh tih kan hmu bawk. Pathianchuan, “Daniel, pawi ti mah ta che. Chhanchhuaktu diktak (Isua Krista) chu a lo kal ngei dâwn a; tin, tûnah pawhhian nangmahni chhanchhuaktu tûr ka rawn tîr tho bawkdâwn asin” tiin a hrilh ta a ni. Hemi hnu deuh lawkah hianPathian chuan Persia lal, Kura thinlungah hna rawnthawkin Kura chuan saltângte chhuahna thupêk a chhuahta a. Pathian chu a thutiamte-ah a rinawm thîn rêng si a(Anmahni rama a mite hmuingîl taka an awm theihna tûraPathian rawn inrawlh dân i hriat theih nân Daniela bung 10chhiar ang che.)

Ezra bung 1-ah hian Lal Kuran Israel hnam chuJerusalema an kîr a, LALPA in an sak that leh a phalsak thukan hmu a. He thupêk hi B.C. 539 leh 537 inkâr vêla chhuaha ni. Kura hian a kîrtîr a ni mai lo va, thilpêk leh tanpuinasum tam tak bâkah, Nebukadnezzaran tempul atanga a lâkchhuah bungbêl thianghlimte pawh kha a hawntîr leh vekbawk. Hemi tuma kîr lehte hi mi 50,000 vêl an ni a, an

Page 6: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

11 12

zîngah hian hmeichhiate leh naupangte pawh eng emawzât an tel ve ngeiin a rinawm.

Pathian Lehkha Thu-a hrilhlâwkna dang engte hinge hrilhlâwk a nih dân ang takin lo thleng ve le? Hêngteatang hian eng tin nge Pathian chuan thil lo thleng tûrtehi a hre lâwk vek a, a thutiamte pawh rin ngam a nihziahriain thlammuanna kan lo neih theih ang?

THAWHTANNI September 30LALTE LEH THIL THLENGTE THLÎRNA

Saltâng kîr leh tum khatnaa telte hnathawh ber tûrchu Pathian tempul tluchhe tawh sak that leh a ni a. Tempulsak that hna an thawh lâia dodâlna an tawh dân chu zirlâidangah kan sawi dawn a. Tûnah rih chuan, tempul sakthat hna leh Jerusalem din thar leh hna thawh a nihchhûnga Persia lal rawn nihote chanchin kan sawi phawtang. A chhan pawh, Ezra leh Nehemia lehkhabuten an sawiphêna thil thlengte hian an thuchah awmzia hrethiam theitûra min puih tlat avângin hriat tel ve ngei a tûl atin ni.

Ezra 4:1–7 chhiar la. Tempul sak hna thawhindodâlna a tawh lâia Persia lalthutthleng luahtu a sawilante chu tute nge ni?

Hêng a hnuaia mite hi Persia lal, Ezra leh Nehemialehkhabua thil thleng kan hmuhte nêna inzawmna nei anni a. A hmasa ber chu Kura niin, ani hi Persia Lalram dintuleh B.C. 539-a Babulon hnehtu kha a ni. Lal dangte chu anlal hmasak dân indawtin hetiang hi a ni e:

1. Kura II (B.C.559–530)2. Cambyses II (B.C. 530–522)

3. Daria I (B.C. 522–486)4. Zerzia I (B.C. 485–465) (Estheri lehkkhabu-ah

chuan Ahasuera tia sawi a ni.)5. Artazerzia I (B.C. 465–424)

Hêng lalte hi Ezra lehkhabu-ah hi chuan an lalhmasak dân indawta ziah lan a ni hran lo tih hriat apawimawh khawp mai. Entîr nân, Ezra 4:6–24 pawh hi bung5, tempul sak hnain dodâlna a tawh dân chanchin sawichhunzawmna hmâa dah a ni teh tlat a. Chutiang bawkin,Ezra bung 4-a kan hmuh Zerzia I (Ahasuera) leh ArtazerziaI te lehkhathawn pawh hi Daria I chanchin sawina, bung 5leh bung 6-a thilthleng a sawite hmâa thleng a ni. Hetiangainluh thelh deuh nuaia ziah a nih avâng hian a chhiartutetân pawh hriatthiam a har phahna chin a awm thei a, mithiamte zîngah ngei pawh ngaihdân a rual bîk chuang lo.Kan zir chho zêl ang a, hêng thilthlengte hi a thlen dânindawt kan hria a nih chuan Ezra leh Nehemia lehkhabute-a thuchah awmte hi a awmzia kan hrethiam tha leh zualthei dâwn a ni.

Bible-in a sawi engte hian nge i rilru tibuai thîn?I hriatthiam theih miah loh thil i hmuh chângte pawhhian eng tin nge Pathian leh a Thu chu rin tlat dân i zirchhuah theih ang? Chutianga tih chu eng vângin nge itân a pawimawh viau le? (Isa. 55:8, 9 en la.)

THAWHLEHNI October 1SALTÂNG KÎR LEH TUM HNIHNA

Ezra 7:1–10 leh 8:1–14-ah hian Lal Artazerzia I-anJerusalema Ezra kal leh ruala kal ve duh apiangte chu kala phalsak thu kan hmu a (hemi kum hi B.C. 457 a ni).

Page 7: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

13 14

Artazerzia leh Ezra inlaichîn dân hi eng ang chiah nge kanhre lo va, Ezra hi lal ina thawk pawh a ni mai thei. Ezrabung 8 hian Jerusalema kîr leh chhûngkaw puipate leh anthlahte hming sawiin, puithiam thlahte a sawi hmasa bera, chu chu lal chhûngkaw thlahten zuiin, mipui nâwlpuithlahte hmingin a khâr a. Chhûngkaw sâwm leh pahnihhming a sawi lang kher hi Israel hnam sâwm leh hnamhnihte entîrna atân a ti a nih a rinawm. Mihring a sawilan zât hi 1,500 vêl niin, an nupui fanaute nêna belhkhâwmchuan 5,000 atang 6,000 emaw lâi an tling ang a. Mahse, ahmâa Zerubabela leh Josua hova lo va kîr hmasate âi khachuan an tlêm zâwk hle tho a ni.

Ezra 7:1–10 chhiar la. Hei hian Ezra chungchângeng nge min hrilh?

Ezra hi puithiam thlah zînga mi, lehkhaziaktu a nia. Mosia unaupa, Israel hnam puithiam hmasa ber ni bawkArona thlah kal zêla mi a ni. A lehkhabua ama chanchin aziah dân avâng leh, hmânlâi ata tawh an lo ngaihsân êmthin bawk avângin tûnlâi pawh hian ngaihsân a la hlawhhle. Lal Artazerzia inah khân lehkhaziaktu angin a awmnge tih hriat a ni lo va; chuvâng chuan, lehkhaziaktu nianga sawi a ni pawh hi a hmâa a lo nih thin vâng emaw, anih loh paw’n Judai ram a thlen hnu-ah lehkhaziaktu angahna a thawh tâk vâng emaw pawh a ni zâwk mai thei.Chutih rual chuan, Judai rama kîr tûrte hotu ber atânaruat a nih dânah Artazerzia tân khân hnâi takin hna a lothawk tawh thîn a ni ngei ang tih erawh a chiang hle thung.

Ezra 7:6 leh 10-ahte hian Ezra chu lehkhaziaktuemaw, dân zirtîrtu emaw ‘thiam tak’ leh ‘thahnemngâi tak’nia sawi a ni a. ‘Thiam tak’ tih hi a ngial a ngana sawi

dâwn chuan ‘rang’ tihna niin, thil eng emaw hriatthiamkawnga rilru chak tak nei sawi nân hman thin a ni. Ezrakha a rilru a chak hle a—Pathian dân hriatna leh a hmandân thiam kawnga hnam pum hriat hlawh ni phâk a ni.Chu mai pawh chu ni lovin, Judai rama kîr tumte hruaituatâna lalin a thlang nalh pawh hian Ezra huaisenzia lehhruaitu tha a nihzia a tilang chiang hle bawk.

Ezra khân ‘LALPA dân’ hriaa zâwm tûrin a thinlunga buatsaih tlat a (Ezra 7:10). Eng tin nge keini pawh hiana tih ang chu keimahni nun ngeiah hian kan tih ve theihang?

NILÂINI October 2ARTAZERZIA THUPÊK

Ezra 7:11–28 chhiar la. Lal thupêkin a huamtechu eng nge ni? Eng vângin nge hêng thute hi Israel mitetân khân a pawimawh viau le?

Artazerzia thupêk hian a hmâa Kura thupêk lochhuah tawh kha a ang hle a. Thupêk a chhuah hmâ hianJerusalema kîr duhho, a bîkin puithiam hnam zînga mitechu thurâwn a pe vek phawt a ni. Murashu Archive-athuziak hlui (cuneiform tablets) an vawn that chuan Juda-te zînga a tam zâwk daihte kha Persia ramah an inbêngbelhlen ta niin a sawi a (chutiang chu Estheri lehkhabu-ahpawh kan hmuh dân a ni rêng a ni), chutih rual chuan, anthlahtute pianna rama nun thar tan lehna remchâng thainher chhuah hun lo thlîr ngar ngartu pawh eng emaw zâtan awm ve tho bawk. Lal hian Eufratis lui râla awm Persialalram sum enkawltu zawng zawngte chu lehkha lo va thawnvekin Ezra chu khawpui din thar lehna tûr atân leh LALPA

Page 8: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

15 16

in tihmâwina tûr atâna a mamawh apiangte lo pe zêl tûrinthu a pe a (Ezra 7:27). Pathian dân leh ram dânte tha takazawm a nih theih nân Ezra kutah thuneihna a hlân bawk.He a thupêkin a ken tel dân leh dûnte hi eng khawtlângtân pawha thil pawimawh tak a ni ve hrim hrim a. Chubâkah, hêngte avâng hian Ezra leh Israel mite khânanmahni ram din thar leh hna awlsam zâwkin an thawhtheih phah bawk a ni.

Hetianga lalin Jerusalem khawpui leh tempul sakthat hna a vei êm êm mai hian Ezra Pathian ringtu a lo nive ta tih a tilang tihna a ni em? Artazerzia hian Pathianchu “Jerusalema awm Israel-te Pathian” (Ezra 7:15) tiin asawi a. Israel-te Pathian sawina atâna tawngkam a hmanhian LALPA (Jehova) chu khawpui pakhat enkawltu pathian,thilthlâwnpêkte hmanga tlawn lungâwi ngâi ang chi ni ve-ah a ngâi tih a tilang a. He khaw pakhat bil pathian hiamah leh a fate laka thinur tûrin a duh lo a ni ngei ang(Ezra 7:23). Tin, B.C. 457 hi Persia sawrkâr laka Aiguptaram an hel kum a ni tih hre tel bawk ila; chuvâng chuan,hetianga rilru inhawng taka thil a ti hi Judai rama chêngterilru hneh a duh vâng a nih ngei a rinawm bawk.

Thil vânduaithlâk deuh mai erawh chu, Ezra lehNehemia te nêna thil an ti ho tam hle chunga Pathianringtu a ni ve ta chuang miah lo mai kha a ni. Ezra lehNehemia lehkhabu-ahte hian sawi lan ni chiah lo mah se,LALPA chuan leia a thiltumte hlenchhuak tûrin mi piangtharlote pawh a hmang thei tho tih erawh kan hre thei.

Heta kan hmuh ang hian harsatna leh hrehawmnasa tak kârah pawh eng tin nge Pathian chu khawvêlzawng zawng chunga thuneitu a ni tih hi rin ngam dânkan thiam theih ang?

NINGANI October 3INZIRTÎRNA PAWIMAWHZIA

Ezra 7:6 leh 10 chhiar la. Hêng châng pahnihtehian sakhaw lama inzirtîrna mumal tak neih apawimawhzia eng tin nge min hrilh?

Ezra khân a thinlung zawng zawngin Pathian rawnga bâwl a, Pathian Thu zirin mi dangte pawh a zirtîr ve lehchhâwn thin bâkah ama’n a takin a nunpui bawk a (Ezra7:6, 10), chu chuan Israel rama rawngbâwlna ropui zâwknei thei tûrin a buatsaih reng a lo ni. Bible-a a inziah dântakah phei chuan, Ezra khân LALPA dân chu zir a, zâwm a,mi dangte pawh zirtîr ve tûrin a rilru nghet takin a siam ani.

Ellen G. White-i chuan heti hian a lo ziak a: “Ezrakha Arona thlahte zînga mi niin puithiam hna thawk tûrachher a ni a, tin, mitdâwivaih lam te, âien thil te leh Medo-Persia rama mi fingte thuziakte pawh hre ve thawkhat taka ni bawk. Mahse, a thlarau nun chu a duhkhawp lo hlemai si a. Pathian nêna inrem thlapa awm a châk êm êm a,Pathian duhzâwng ang chu a hlenchhuah theih nân finnaneih a duh hle bawk. Chutichuan, ‘LALPA dân chu hriaa zâwmtûrin a thinlung a buatsaih ta a ni’ (Ezra 7:10). Chu chuanPathian mite chanchin, zâwlneite leh lalten an lo ziahtechu ngun taka zir châkna thinlung a neihtîr a. Bible-achinchin ziahna lehkhabute leh hla chham mi ziahnalehkhabute chu dap khâwmin, Pathianin Jerusalemtichhiat a phal chhan leh milem be mite rama a mite salahruai an nih a phal chhante chu hriat chhuah tumin achhiar thîn a ni.”— Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte),pp. 513, 514.

“Miten Pathian Lehkha Thu zir châkna an lo neihthar leh theihna tûra Ezra hnahthawhte hi amah ngeiin

Page 9: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

17 18

H-2

theihtâwp chhuaha Thuziak Thianghlimte a vawn thata, aziah chhâwn thin bawk avângin ngaihsak a hlawh a, a daihrei hle nghe nghe. Dân bu a hmuh theih ang zawng zawngchu a la khâwm vek a, chûngte chu copy tam tak siamin asem darh bawk. Chutiang thu thianghlim leh fîr, copy tamtak siama mite hnêna an pêk chuan a hlutzia teh sên rualloh khawpa sâng hriatna a neihtîr ta a ni.”—Phêk 515.

Ezra khân milem be mite thiam thilte chu zir vevek tho mah se, a dik lo a ni tih erawh a hria a; chuvângin,thutak chu thutak lo chhuahna hnâr, Pathian Thu atangleh ‘LALPA dân’ atanga hriat a tum ta rêng a ni. Khawvêlthiam zirna in sângte atanga a thil lo zir tawhte chuthlauhthlâk leh tuma a beih leh a ngâi a, a chhan pawhchûng hmuna an thil zirte chu dik lo tam tak a awm vâng ani. A thuhrimin, ‘mitdâwivaih thiamte’ leh ‘âien thiamte’thuziahte chuan eng thil tha nge an chhuahsâk rêng rêngang le?

Tûnlâi hunah pawh hian khawvêl hnên atangakan thil zirte hi eng tiang kawngtein nge kan thlauthlâkve a ngaih ang?

ZIRTÂWPNI October 4

Zir Belhna: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 513–522-a ‘Ezra, Puithiam leh Ziaktu’ tih kha chhiarni se.

Ezra taimâkzia hi ngaihtuah teh: “Ezra chu Pathianâiawha thu sawitu a lo ni a, vânram inawpna dânte milzêlin mite hnênah Pathian chungchâng thu a sawi thîn.Medo-Persia lal inah a ni emaw, Jerusalemah pawh ni se,a dam chhûng zawnga a thawh zui tâk ber chu zirtîr hna ani a. Thutak a zir chhuahte mi dang hnêna a hrilh chhâwn

ve zêl khân hlâwk zâwkin hna a thawh theih phah thîn ani. Amah pawh lo sakhaw mi leh zual sauhin, thahnem angâi telh telh bawk a. Bible thutakin an ni tin nun atihzahawm theihzia khawvêl hnêna hriattîr tûra LALPA mitirh a ni.”—Ellen G. White, Prophets and Kings (Zâwlneiteleh Lalte), pp. 514, 515.

“Tûn huna siamthatna hna thawk tûr pawh hianEzra leh Nehemia te ang mi nghet, sual en liam emaw,pawmzam emaw mai mai lo tûr leh Pathian zahawmnahumhim tlat tum mi mamawh a ni a. He hna thawk tûraruatte chuan miin thil dik lo an tih an hmuhin an ngâwimai mai lo vang a, thil sual chu tanpuina lem kawrfualinan khuh bo bawk hek lo vang. Pathian chu mi duhsak bîknei lo a ni tih leh, mi sual tlêm tê-te chunga a rorêlna khauhtak chu mi tam takte chunga zahngaihna a lantîrzia tilangtua ni tih an hria ang a. Tin, sual zilhhautu nunah chuanKrista rilru lantîrin a awm tûr a ni tih pawh an hre bawkdâwn a ni.”—Phêk 573, 574.

Sawi Ho Tûrte:

1. LALPA hnên atang hian thutiam ropui tak tak kandawng ngei alâwm. Chutih rualin, Pathian chuan mia tilui ngâi miah lo thung a. Kan nunah hianPathianin kan hnêna a tiamte a taka a lo thlennatûr dâl thei duhthlanna eng engte nge kan siam thinle?

2. Daniela 9:1–23-a Daniela tawngtâina thu hi chhiarula. Hetah hian nangmahni pawhin in tih ve theihang thil engte nge awm? A awmzia chu, Daniela hianeng nge a tih a, eng nge a rilru puthmang ni a, tin,

Page 10: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

19 20

eng thil nge a dîl? Hêng bâkah hian keini tûnlâi hunamite pawhin kan tih ve theih thil dang eng nge laawm bawk?

3. Ningani zirlâiah khân Ezra rawngbâwlnaa PathianThu-in hmun pawimawh tak a chan thu leh, PathianThu a hriat ang chu miten an lo hriat ve theih nânathahnemngâi taka a thawh thin thu Ellen G. White-in a ziah chu kan chhiar a. Hetah hian keini tûnlâimite nun leh kohhrana Pathian Thuin hmunpawimawh tak a chan a tûl thu chiang taka a sawilan chu eng nge ni?

ZIRLÂI 2 October 5–11

NEHEMIA

SABBATH CHAWHNÛ October 5

CHHIAR TÛRTE: Neh. 1, 2, Deut. 7:9, Sâm 23:1–6, Num. 23:19.

CHÂNGVAWN: “Hetiang hi a lo ni a, chûng thute ka hriatchuan a thu hnawk a, ka tap a, ni engemaw zât chhûng chu lungngâiin ka awma; tin, chaw ngheiin ka awm a, vânPathian hmâah ka tawngtâi bawk a.Chutichuan, ‘LALPA, vân Pathian, AwPathian ropui leh hluahawm, nangmahhmangaiha i thupêkte zâwmtute chungathuthlung vawnga khawngaihna lantîrthîntu’ tiin ka tawngtâi ta a” (Nehemia 1:4,5, NKJV).

KAR hmasa zirlâiah khân Hebrai hnamte hnênaPathianin a lo tiam tawhte chu a then a zâr tal a thlenfamkimna tûrin tum hnih ngawt Judai rama sâltângte kîrnaa thlen thu kan sawi tawh a. Mahse, kha mite bâkah khânmi dang tute emaw kîr ve leh tûra Pathianin a buatsaih anawm tlat mai. Hêng kîr leh hnuhnûng berte hi buaina chingfel tûra ruat an ni nghe nghe bawk. A tum khatna leh tumhnihnaa lo va kîr tawhte kha Jerusalem tungding leh tûrleh tempul sak that hna thawktu tûr an ni tho nachungin,an vêla hnam dang lo awmten an lo dodâl avâng khân anthawh tûr ang pawh an thawk zo thei ta lo va. Hêng lâi velaawm hnam dangte hian Israel-te chu hmâna hnam chaktak an nih ang kha an rawn nih leh ang tih an hlauh avângin

Page 11: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

21 22

(Ezra 4:6–24) Jerusalem din thar leh a, a kulh chim tawhtethawm that leh chu an lo remti lo a ni. Israel mite an rawnkîr leh kha an dinhmun tiderthâwngtu tûr niin an hmu a,a theih ang kawng kawnga lo dan an tum ruh hle mai.Mahse, Pathian lah chuan a mite chu ti tûra a hrilh tawhhlenchhuak lova râlbansân mai tûrin a ko bîk bawk si lo.

Chuvâng chuan, a thiltum tipuitling a, a ruahman-nate hlenchhuak tûrin mi dang a buatsaih leh ta a. Chumi chu Nehemia niin, tûn kâra hian a chanchin leh ahnêna Pathianin mawhphurhna a pêk chu kan zir ho dâwna ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY October 6NEHEMIAN CHANCHIN DUHAWM LO A DAWNG

Nehemia lehkhabu hi Daniela lehkhabu nên abultan dân a inang angreng khawp mai a (Dan. 1:1, 2 chhiarla), chanchin duhawm lo a thlen thua bultan a ni ve ve a ni.Hetih lâi vêl hian mi tam tak chu an thlahtute ramah ankîr leh tawh a; mahse, Judai ramah chuan an duh ang lehbeisei angin thil kal ta lo tlat mai.

Nehemia 1:1–4 chhiar la. Eng vângin nge Nehemiahi a rilru a hrehawm viau le? Chanchin duhawm lo tak adawn chu eng tin nge a lo chhân lêt?

A hmâ kum eng emaw zât kal tawha Babulonsawrkârin sala ni tûra a lo man, Juda mi eng emaw zâttekha Persia Lalram bial then pali zînga pakhat, Susan-ahdah an ni a. He khuaah hian Nehemia chu sawrkâr mipawimawh tak niin, lal no hlântute zînga mi a ni. “Ka unau

pakhat, Hanania” a tih hi a pianpui unau tak tak a nih arinawm a, a chhan pawh Nehemia 7:2-ah hian Hananiachu a unaupa ni angin a sawi nawn leh tlat; amaherawhchu,Israel mi, mi dang tu emaw pawh a ni ve thei tho bawk.Hanania nêna thil an sawi dun hun hi B.C. 445, Novemberthla laihâwl leh December thla laihâwl inkâr vêl a nih rina ni a, chu chu Jerusalema Ezra kîr leh hnu kum 13 vêl ani ang. Hanania hian Jerusalema thil awm dân chu a thalo hle tih a sawi a. Sâltâng kîr lehte khân Jerusalem dinthar leh hna pawh an thawk hlei thei lo va, khawpui kulhtechu an hmêlmaten an tichim vek a, khaw ram ang maiina awm tawp tawh a ni âwm e.

Lui râla awmte hnên atanga hêkna thu a dawnavângin Lal Artazerzia khân Jerusalem kulh sak that lehhna thawh mêk chu a chawlhtîr rih a (Ezra 4), chu chuansaltâng kîr lehte pawh a tihnual rawih nghe nghe. Chu churemchângah lâ-in hmêlmate chuan kulh chim bângte lehan siam that leh tawh sate pawh chu an rawn tichhe leh tavek mai a (Ezra 4:23). Hetianga chhiatna a thlen thu hiNehemia pawhin tlângkam atang chuan a lo hre ve tawhngeiin a rinawm; mahse, thu belhchian dâwn tak a ni emtih erawh a la hre rih lo a ni ang.

Tempul bîk chu sak that leh tawh ni tho mah se,tempula rawngbâwl hna thawktu tûr berte chu Jerusalemahan chên theih miau loh avângin a nih dân tûr ang taka thilkalpui theih a la ni rih chuang lo. Hetiang hi a nih deuhnuaih avângin Nehemia pawh a lungngâi hle a, a thu hriatchuan a tizawi hnawk a ni ber âwm e: Pathian châwimâwitûra an rama kîr leh ni si kha, an la châwimâwi tlat lo maia. Hmêlmate leh dodâltute an hlauh tlat avângin Pathianin leh Khawpui Thianghlim chuan ngaihthah a hlawh hlemai a ni.

Page 12: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

23 24

Hetiang hi thil awm dân a nih avângin Nehemiachuan Pathian lam a hawi ta tawp mai a. Mahse, Judamipuite chu rinna tlachham emaw, dâwihzep emaw angina chhuah chuang lo; chutih rualin, thil awm dân chu a nihang anga en liam mai erawh a tum chuang hek lo thung. Athingthî a, chaw ngheiin a tawngtâi tan ta zâwk a ni.

Hetiang chanchin duhawm lo tak mai a han hriathian Nehemia chu a tap a, chaw a nghei a, a tawngtâibawk a. Hei hian fiahna kan hmachhawn lâi te hian LALPA

hnêna ngenna kan thlen a tûlzia eng tin nge min hrilhle?

THAWHTANNI October 7NEHEMIA TAWNGTÂINA

Nehemia 1:5–11-a Nehemia tawngtâina thu hichhiar la. He a tawngtâinaah hian eng thute nge a chhamchhuah? Enga ti nge thil tisualtute zîngah amah pawh ainchhiar tel ve?

1. Pathian, Nang chu i ropui a, khawngaihna i ngah hle bawk (Neh. 1:5).2. Min lo ngâithla teh (Neh. 1:6).3. Sualte puanna (Neh. 1:6, 7).4. I thutiamte kha hre reng ang che (Neh. 1:8, 9).5. Nang chuan min tlan chhuak tawh a (Neh. 1:10).6. Min lo ngâithla teh (Neh. 1:11).7. Pathian, hmuingîlna leh zahngaihna min dawntîr ang che (Neh. 1:11).

Nehemia tawngtâina hi a mâwi hle mai: Pathianropuizia a’n chham chhuak hmasa tê tê a, chutah anmahni

sualna puang zuiin, tânpui ngenna thu-in a khâr ta a ni.Daniela bung 9-a kan hmuh Daniela tawngtâina nên pawhkhân an inang khawp mai a, kha tawngtâina kha Nehemiahian a lo chhiar fo thîn pawh a ni mai thei e. Nehemiahian tanpui dîlna thu-in bul a tan nghâl tâwng mai lo va,Pathian chu ropui tak leh hlauhawm tak a nih thu a sawihmasa phawt zâwk a ni. Tin, Pathian chuan a thuthlung avawng tlat a, amah hmangaihtute chungah chuankhawngaihna a lantîr thin thu pawh a sawi bawk. AmahPathian chu eng tik lâi pawha rinawm thîn a ni a, a tânkawng dang zawh a rem tawh lo tih hrilh a tum emaw chuâw tih mai tûr zâwk a ni.

A tawngtâina thu chhamte hi (a chunga târ lang angkhian) ngun takin a indawt dân tûr a lo ngaihtuah sa vekniin a lang. Pathian thutiamte a chhamchhuahna, châng8 leh 9 hi a tawngtâina thu laimû tak chu a ni a. “Hre rengang che” tiin Pathian a ngên a ni. Hetiang hian tawngkamdangin lo dah chhin ila: Aw Pathian, i laka kan rinawm lohhun hunah min tihdarh vek tûr thu i sawi a; mahse, min hruaikîr leh ang a, thil eng kim a ngâi anga i awmtîr leh vek tûr thupawh i sawi tho bawk a nih kha. Khângte kha hre reng la. I thilsawi hmasa zâwk hi chu a lo thleng tawh a, tûnah hian i lamkan lo hawi ta bawk a, i thutiam khi han hlen ta che. Nehemiahian Pathian thutiamte chu a ta neih ngam khawp mai a,tin, Pathian chu a thutiamte hre reng tûrin a kar hrehmiah lo bawk. Pathian chuan a thu lo tiam tawhte chu atheihnghilh leh mai thîn ni ang chuan ngaih tûr a ni lovang a. Chûng a thutiamte chu chan duhna thinlung kanput hian amah pawh a lâwm ve tihna a ni zâwk. A thutiamtechu ring a, ama hnêna chham chhuak ve leh ngei tûrinmin duh bawk a ni. Chutianga Pathianin tihsak min lo tiamtawhte kan han chham chhuah leh hian, chûng thutiamte

Page 13: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

25 26

chu ring ngam thei tûrin tihchak kan lo ni thîn a, beiseitûr rêng awm tawh lo nia a lan hunah te hian a tangkâi lehzual êm êm a ni.

Pathian thutiamte zînga engte hi nge tûnah khânta neih theih i neih ve le? Chûng thutiamte chu changthei tûra bâng lova dîl zêl a pawimawh chhan sawi angche. (Bânsan pawh ni la, eng nge i chan chuan ang?)

THAWHLEHNI October 8NEHEMIA A TAWNG CHHUAK

Nehemia 1:11 hian Nehemia chu lal no hlântu anih thu min hrilh a. He hna hi hna pawimawh vak nipawhin kan lo ngâi lo a ni mai thei; mahse, lal no hlântutechu lal bula che tla deuh reng an nih avângin mi pawimawhtak an ni. Lal thil in tûrah chuan natna hrik emaw, tûremaw a lo awm thulha lalin a thih phah loh nân anni hianan lo tem hmasa phawt zêl thîn. Herodotus-a khân Persian-hoten lal no hlântute chu an ngaihsânzia a sawi a, sawrkârmi pawimawh tak ni-ah an ngâi a ni âwm e. Entîr nân,Assuria lal Esarhaddon-a no hlântu chu a Assuria lalramahkhân chief minister a ni nghâl bawk. Chutiang chuan,Nehemia pawh hian Persia ramah khân dinhmun sâng taka luah a, lal ina chetla ve reng a nih avângin lal hnêna thusawia, Juda rama thil awm dân a hrilh theihna hunremchâng pe tûrin Pathian hnênah pawh a dîl rêng a nihkha.

Nehemia 2:1–8 chhiar la. Nehemia tawngtâi lehchaw nghei avâng khân eng thil nge lo thleng ta?

Nehemia tawngtâina chu Juda-te calendar-a Nisanthlaah chhânin a awm ta a, chu chu B.C. 444, April thla

vêlah khân a ni. Hanania leh Juda mi thenkhattenNehemia hnêna Jerusalem dinhmun that lohzia an rawnhrilh atang khân thla lî a liam tawh a. Kha thla li chhûngkhân Nehemia chu tih tak zeta tawngtâiin chaw te a ngheibawk a, Pathian chuan a rawn chhâng dâwn ta lo emaw tihram ram châng pawh a nei thîn ngeiin a rinawm. Mahse,Pathian chu a hun takah a rawn che thîn a. Persia lal chuNehemia thusawite ngâithla tûr leh a duh ang takachhânna pe tûrin a lo buatsaih reng zâwk a lo ni.

No hlântu ni si, ram danga governor ni tûra huneng emaw chen va thang bo daih ang hi chu thil thleng zenzen a ni âwm lo ve. Nehemia hmang hian Pathian chuanthu a rawn sawi a, Persia ram lal Artazerzia I chu Judairam governor atân Nehemia ruat tûrin a hmin ta a ni. Aninbiak lâi hian an bulah lalnu pawh a awm ve nia sawi a nia, hei hian Nehemia leh Artazerzia hi mi mal thil deuhhleka inkâwm an ni ang a tih ngaihdân min neihtîr a, achhan pawh an ram dânah lal leh sawrkâr milianten ruaian kîl ho nîkhua chângin lalnu chu a tel ve ngâi zen zenloh vâng a ni. Nehemia hian lalin ngaihdân nghet sa a lonei palh ang tih a hlauh avângin Jerusalem chungchângchu a sawi lang nghâl mai lo va, ama mi mal tâna thillungchhiatthlâk tak eng emaw a thleng nia lalin a ngaihtheihna tûrin a hmêl a tilang hmasa phawt a. Chutiangchuan, a kal duhna hmun leh kal duh chhan a sawi hauhhmâ pawhin lal thinlung chu hnehin a lo awm reng tawhmai a ni.

Eng tiang kawngtein nge Persia lal ina Nehemiadinhmun leh Babulon lal ina Daniela dinhmun hianinanna a neih? Lalin a ngaina êm êm mai hian eng tianginnge Nehemia nungchang kha a târ lan le?

Page 14: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

27 28

NILÂINI October 9NEHEMIA TIRH A NI

Lal chuan Nehemia chu lui râla awm sawkârhnathawk lian pahnih, Horon mi Sanbalata leh Amon miTobia hnênah tîrin, a tih tûrte tha taka a hlen chhuahtheihna tûra kawng lo hawnsak tûrin a hrilh bawk a. Tin,lal ramngaw hâk vêngtu Asapha pawh Jerusalem khawpui,a kulh leh tempul te sak that leh nâna Nehemian thing amamawh ang zât chu lo pe zêl tûrin thu a pe bawk a ni.

Nehemia 2:9, 10 chhiar la. Hêng châng pahnihtehian Nehemia leh Juda miten dodâlna an la hmachhawntûr chungchâng eng tin nge an sawi?

Nehemia chu B.C. 444 kum laihâwl pelh tawh hnuvêlah khân Jerusalem a va thleng a. Hna a thawh tan hmahauh atangin dodâlna a tâwk nghâl a, hêng sawrkâr mipawimawh pahnihte hian lal hnên atanga an dawn lehkhaan han chhiar chuan an thin a rim hle mai a ni. Tobia tihhi Juda hming chu a ni tak na-in (a awmzia chu, ‘LALPA chua tha a ni’ tihna a ni a, a fapa Jehohanana pawhin Judahming tho a pu ve a, Jehohanana tih awmzia chu, ‘LALPA

chu khawngaihnaa khat a ni’ tihna a ni ve thung), amahhi chu Amon ram governor a ni teh daih a. Chutiang chuan,Jerusalem hi hmêlmaten an kâr cheh tlat mai a ni: hmârlamah Samaria ram governor Sanbalata a awm a; chhaklamah Amon governor Tobia a awm a; chhim lamah Edomram leh Moab governor Arab mi Gesema (Neh. 2:18, 19) aawm bawk. He lâi ram vêla sawrkâr mi pawimawhtenrahbeha awmte ‘thatna’ tûra rawn pên chhuak Nehemiaan lo dodâl tlat mai hi a vânduaithlâk khawp mai. Hetiangamite tihduhdah thîntute hian an lo tihduhdah thintendinhmun tha an rawn chang ve tûr chu an ngaithei lo thînrêng a ni.

Nehemia chu “vênghimtu sipai rual nên Jerusalem athleng chho ta rup mai a, hna pawimawh tak eng emawthawk tûra lo kal a ni tih hai rual a ni lo. Chutih lâiin,khawpui chheh vêla chêng ve hnam dang, ring lo mitechuan an lo ngaimawh nghâl êm êm ringawt ve thung a,hêng mite hi Juda-te haw êm êm, an chunga tawrhna thlenthîntu leh hmusit thîntute kha a ni. Chutianga kawhmawhlo bâwl thînte zînga langsâr zual deuh deuhte chu Horonram mi Sanbalata te, Amon ram mi Tobia te leh Arab miGesema te kha an ni a. A tîr atang rêngin hêng mite hianNehemia che vêl chu sawi chhiatna lâi tûr zawng rânchungin an lo thlîr ru reng a, a ruahmannate chu a lothuanawp a, a hna kal lâite pawh a khaihlak theih nân antih theih ang ang an ti thîn a ni.”—Ellen G. White, Prophetsand Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 539.

A duhzâwng ti tûra Pathianin a kohten dodâlnaan tawh dân chanchin inziahna dang sawi tûr i hria em?I hriat chu Sabbath nî-ah in class-ah i sawi dâwn nia.

NINGANI October 10A HNA THAWK TÛRIN NEHEMIA A INBUATSAIH

He hna thawk tûr hian Nehemia chu LALPAN a ko a,a mamawh ang zawng zawng pawh a pe vek dâwn a ni tih achiang hle bawk. Pathian thutiamte chu a hriat avâng leh,Pathianin a ko a ni tih a chian êm avângin hma lam panina chhuak ta a. Mahse, fîmkhur takin thil a ti a. Tawngkamdanga sawi chuan, Pathianin a awmpui a ni tih chu hretho mah se, chumi a hriatna chuan ngaihtuahna fîm ahman lohtîr phah chuang rêng rêng lo.

Nehemia 2:11–20 chhiar la. Jerusalem kulhte sakthat hna thawk tûra Nehemia inbuatsaih dân chu engnge ni?

Page 15: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

29 30

Hruaitute tâna zirlâi pawimawh tak tak awmte chu:Zirlâi 1—Nehemia hian Pathianin Jerusalema a va tih tûrnia a hrilhte chu tu hnênah mah a sawi lo (Neh. 2:12). Aruahmannate chu a hmêlmate hnênah a sawi lo a ni mailo va, Juda hnam hotute pawh a hriattîr bîk chuang lo. Mitlêm azâwng hruaiin thil tih ngâite chu eng nge ni tih an lova en lâwk vek phawt a ni. Zirlâi 2—Hna a thawh tan hmâinamâ tih tûr chinte chu a lo ti vek a, thil tûl tûr ang chu a longaihtuah lâwk sa vek bawk. Zirlâi 3—Mi dangte hnêna ahnathawh tûr a sawi hmâ hian Pathianin a lo hruai tawhdânte a hrilh vek phawt a, Persia lalin puih a inhuam thu ahrilhte pawh kha a sawi lang bawk. Chutiang chuan,thawhpuia a sâwm hmâin a fuih phûr hmasa phawt a. Maktak maiin Juda-te pawh chu a lamah lo tangin kulhbangchhe tawhte sak that leh hna chu thawh zâi an rêl ve ta ani. Pathian chuan Nehemia tawngtâina avângin Persia lalrilru a lo hmin tawh a nih kha, khatah khân duh tâwk mailovin, Juda-te rilru pawh a hneh ve leh a, Nehemia sâwmnachu huaisen takin an chhâng thei ta a ni.

Nehemia 2:19, 20 chhiar la. Hêng châng pahnihtehian Nehemia rinna chungchâng eng nge min hrilh? Engtiangin nge Deuteronomi 7:9, Sâm 23:1–6, Namber 23:19te hian Nehemia kha rinna kawngah a lo puih le?

Mi dangte nêna kan inbiak vêl dân hian tute ngekan nih a, eng nge kan rin chiah tih a tilang thîn a.Nehemia hi chuan mi dangte châwikâng theitu thu sawihrâm hrâm a tum thîn. A thil tih apiangah Pathian hminga lam tel hreh ngâi lo va, miten nuihzatin diriam dâwnpawh ni se, Pathian a châwimâwi hrâm hrâm zêl. Anhmêlmate chuan an hmusit hle a ni tih hre mah se, dâwihâw a chhuah duh chuang miah lo va, Pathian hming pawh

a lam tîm phah hek lo. Kum tam tak liam taa Aigupa ramasaltâng Josepha ang khân Nehemia pawh hian Pathian ringlo mite zînga a Pathian chanchin sawi a tîm ngâi miah lo ani.

ZIRTÂWPNI October 11

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 533–538-a, ‘Hun Remchâng Hmang Thiam Mi’ tih khachhiar ni se.

Nehemia kha tawngtâi mi a ni: “Nehemia hian tûnhmâ pawhin a mite tân a rilru a lo phawrh chhuak fo tawha. Mahse, tûn tuma a tawngtâi hi chuan a rilru-ah thiltumthianghlim tak a rawn lang tlat mai. Lal remtihna a hmuthei a niha, an mamawh ang hmanraw dap khâwmkawngah tanpuitu an nei thei dâwn a nih phawt chuanJerusalem kulhte sak that leh hna bâkah, Israel hnamtihchak thar leh hna pawh amah ngeiin thawh a inpeih ani. Tichuan, LALPA hnênah tawngtâiin, he a ruahmanna hia taka hlen chhuah a lo nih theih nân lal duhsakna dawn adîl ta a. ‘Vawiinah hian i chhiahhlawh hi min hlawhtlintîrla, he mi mithmuhah hian khawngaih takin zahngaihnadawntîr ang che’ (Nehemia 1:11) tiin. Lal hnêna a thil duhthlen theihna hun remchâng nghâk hian Nehemia chu thlali chhûng zet a awm a ni.”—Ellen G. White, Prophets andKings (Zâwlneite leh Lalte), p. 534.

SAWI HO TÛRTE:

1. Bible bu pum pui—Thuthlung Hlui leh ThuthlungThar hi kan chhiar chhuah vek chuan Pathian mikohten dodâlna nasa tak an tawh thin thu kan hmuang. Hei hi eng nge ni a chhan ni le? Heti hian

Page 16: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

31 32

inzâwt ta zâwk ila: Pathianin a duhzâwng ti tûra akohte zîngah hian dodâlna tâwk lo tu tute ngeawm? Hei hian Pathian duhzâwng kan tiha dodâlnakan tawh chângte hian beidawng leh hnual mai lotûr kan nihzia eng tin nge min hrilh?

2. Nehemia 2:18 chhiar ula. He thu hian mi malchanchin sawiin thiltihtheihna ropui tak a neih dâneng nge min hrilh sawi rawh u. Nehemian a chipuitehnên atanga chhânna duhawm a dawng kha eng tiangchiaha pawimawh nge a nih sawi bawk ang che u.

3. Ezra leh Nehemia te hian lal tanpuina tel lo chuaneng mah tihhlawhtlin theih an nei lo. Tawngkamdanga sawi chuan, hêng Pathian mi tirh pahnihtehian sawrkâra thuneitu, mi lem be mite nêna tangtlângin hna an thawk a ni kan ti thei ang. Sawrkârthuneitute chu tute pawh lo ni se, kohhrante hianeng tikah leh eng tin nge anni chu hna kan thawhpuive ang? Chutih rual chuan, eng vângin nge kanfîmkhur hle erawh a tûl thung le?

4. Nehemia tawngtâina (Neh. 1:1–11) hi chhiar nawnleh ula. Heta tang hian Pathian nêna in inlaichînnatithûk leh zual thei tûr eng thu nge lâk chhuahtheih in neih le?

ZIRLÂI 3 *October 12–18

PATHIANIN A KOHTE

SABBATH CHAWHNÛ October 12

CHHIAR TÛRTE: Ezra 7:10; Neh. 1:1–11; Dan. 9:24–27; Dan.8; Rome 8:28, 29; Rome 9; Exod. 3; Exod. 4.

CHÂNGVAWN: “Jerusalem-a LALPA in timâwi tûra lalthinlunga hetiang thu lo dahtu LALPA, kanthlahtute Pathian chu fakin awm rawhse” (Ezra 7:27, NKJV).

PATHIAN hian mi tin hi hnathawh tûr bîk min tuk theuhem? Hna eng emaw-ah hi chu a thawk tûr pawha mi tlingdeuh bîk an awm a ni lo maw? Kan tehfung hmante hiPathian tehfung hman nên a danglam em? A bîkin, zawhnahnuhnûng pahnihte hi chu kan zînga a tam zâwk hi chuan“Aw” tiin kan chhâng ngei ang. Zirna/thiamna emaw, kanthil lo pal tlang tawhte emaw hmanga Pathianin hna bîkeng emaw thawk tûra min buatsaih châng a awm a; tin,keimahn12.6

Thil ngaihnawm tak mai chu, Ezra leh Nehemia tepawh kha hna bîk, kulh chhe vek tawh sak that leh hnathawk tûra Pathianin a kohte an ni. Amaherawhchu, annikulh sak that leh hna thawh tûr hi chuan hna chi hranghrang a huam tel nual, Israel mite chu Jerusalem-ah hruaikîrin, tempul leh khawpui sak that hna an thawk dâwn a.Chutih rual chuan, mite chu Pathian chanchin an hrilhpah nghâl bawk ang a, amah nêna inlaichînna thûk taknei leh tûrin an hruai kîr dâwn a ni.

Page 17: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

33 34

H-3

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrin lo zir ang che.

SUNDAY October 13EZRA LEH NEHEMIA TE KOH AN NI

Ezra hi chhan hrang hrang vânga koh a ni e tiinkan sawi thei âwm e: (1) amah hian Jerusalem-a va kal alo duh ve hrim hrim a; (2) Juda hnam hruaitu a ni a; tin, (3)lehkhaziaktu leh dân zirtîrtu thiam tak a ni bawk. Hêngbâkah hian koh a nih chhan dangte pawh a la awm cheu a.Chûngte chu sawi lang vek lovin, he hna thawk tûramawhphurhna a chunga nghah a nih chhan tilang chiangtuber Bible châng pakhat hi i han en teh ang.

Ezra 7:10 hian Ezra chungchâng eng nge a sawi?Eng tiang takin nge Ezra hian LALPA dân chu hriaa zâwmtûrin a thinlung a lo buatsaih le?

Hebrai tawnga ‘buatsaih’ tih an sawina thumal chukun a ni a. He thumal hi ‘buatsaih,’ ‘rilru siam,’ ‘nghet takaawm,’ ‘inpuahchah,’ ‘inring’ ti te pawhin a lehlin theih bawk.Chuvângin, he thu awmzia tak nia lang ta chu, Ezra hian athinlung chu Pathian zawng tûrin a lo buatsaih emaw, a losiam sa emaw tihna a ni ang.

Jerusalem a thlen veleh hian Pathian hnêna inhlantih awmzia chu a thiltih hmangin a lantîr nghâl char charmai a, tin, kum 13 chhûng zet Pathian Thu a zirtîr bawk.Ama hmuh dân chuan he kum 13 chhûng hian mite nunahdanglamna tak tak eng mah a siam hman lo a ni mai theie. Mahse, kulh chhiate an siam that hnu chuan mipuitechu tu ma tirh luih vâng ni miah lovin, anmahni duh thurêngin an lo pung khâwm ta a. Hei hian Ezra hnên atangaPathian Thu an lo ngaihthlâk thin khân zung a lo kaih vengei a ni tih a tilang.

Eng vângin nge Nehemia kha thlan a nih?Nehemia 1:1–11 chhiar ang che.

Nehemia hian Pathian a tih êm êm bâkah a mitekha a hmangaih hle bawk. Jerusalem kulh sak that hnachawlhsan a nih thu a hriat khân a rilru a hrehawm hle a.Pathian hna thawh duhna thinlung pu a ni a, chuvângchuan Ezra ang bawk khân Jerusalem din thar leh hnathawk tûrin a inpe ta a ni. A châng chuan thil tih châk takkan neihte hi Pathian laka chhuak a nih loh kan ring deuhthîn a, a chhan pawh Pathian chuan kan tih duh loh tûrhna harsa tak tak chauh min pe dâwn nia kan ngaih vânga ni. Mahse, chutiang chu a ni lo, Pathian nêna kan lêngdûn thîn a nih phawt chuan kan ngainat zâwng leh tih kanchâk takte chu Pathian laka chhuak a ni fo thîn zâwk tlat.Pathian chuan ama tâna thil kan tihahte hian nuam tihnathinlung pu ila min duh hle a ni.

Eng tiang kawngtein nge Pathian chuan i ngainatzâwng tak thilte kha ti tûrin a ko ngei che a ni tih i lohriat tawh le?

THAWHTANNI October 14HRILHLÂWKNAIN A SAWI HUN TAKAH

Tûn kuartar zirlâi hmasa berah khân Pathianin hnabîk thawk tûra Zerubabela (B.C. 538 vêl) leh Ezra (B.C. 457)te a koh dân kan zir tawh a. Tin, zirlâi pahnihnaah khânPathianin Nehemia (B.C. 444) a koh dân kan zir tawh bawka nih kha. Hêng mite koh an nihna hi Pathian thil lo hriatlâwkna nêna inrema hlen chhuah vek a ni tih kan hriat apawimawh a. Entîr nân, Zerubabela kha Jeremian a lohrilhlâwk anga kum 70 chhûng zet sal an tân hnua an zalendâwn hnaihah hna bîk thawk tûrin Pathianin a rawn ko taa nih kha.

Page 18: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

35 36

Eng tik kumah nge Ezra kha rawngbâwl tûrin koha nih? Ezra koh a nih kumah hian Lal Artazerzia chuanthupêk a rawn chhuah ve chiah a. Chumi kum chuhrilhlâwknaah eng nge a pawimawhna awm? Daniela9:24–27 chhiar ang che.

Daniela 9:25 chuan “Jerusalem tun din leh sakthatna tûr thupêk chhuah a nih atanga Lal Fapa Messia lolan thlengin hapta sarih leh hapta sawm ruk leh pahnih aawm a awm dâwn” (NKJV) tih a sawi a. He hrilhlâwknaahapta hnuhnûng ber chu châng 27-naah hian sawi lan a nibawk. Hapta khatah ni sarih zêl a awm avânginhrilhlâwknaa ‘hapta khat’ tih chu ‘kum sarih’ tihna a nimai a (Num. 14:34; Ezek. 4:5, 6). Chuti a nih chuan, hehrilhlâwkna hian hapta sawm sarih chungchâng sawiin,chu chu kum 490 tihna a lo ni a. Zawhna chhân ngei ngâiawm ta chu: hapta sawm sarih hrilhlâwkna intan hun/kumhi eng nge? tih tih hi a ni. Daniela 9:24 chuan Jerusalemtun din leh sak thatna tûr thupêk chhuah a nih atangin aintan dâwn niin a sawi.

Juda hnam din thar leh a nih theihna tûr hianthupêk pathum ngawt chhuah a ni a. Kura te, Daria te,Artazerzia te khân Juda hnam din thar leh a nih theih nânthupêk an chhuah theuh a ni. Amaherawhchu, Artazerziathupêkah chiah hian Jerusalem sak that leh chungchânga tel a; tin, he thupêk chiah hi Pathian a rawn inrawlhavânga lawmthu sawina nêna inzawm awm chhun a ni bawk(Ezra 7:27, 28).

Chutichuan, hapta 70 hrilhlâwkna intanna chu B.C.457 kha ni-ah kan lo ngâi ta a, chu chu Ezra 7:7–26-a kanhmuh angin Lal Artazerzia I lal kum sarihna chiah a ni.Chu bâkah chuan, B.C. 457 hi Daniela 8:14-a kan hmuh ni

2,300 hrilhlâwkna (naktûk zirlâi en la) intanna a lo nih veleh chiah bawk avângin he thupêk hi hêng hrilhlâwknapahnihte intanna a ni tih a hriat theih ta a ni. Hapta 70chu A.D. 34 khân a lo tâwp ta a, chumi kum chu chanchintha hrilhna tûra huang zauh kum niin, Gentail-te hnênachanchin tha a thlen ve kum pawh a ni bawk (hemi kumhian Kristian hmasaten tihduhdahna an tâwk a, Stefen-apawh denhlum a nih nghe nghe kha). Hapta hnuhnûng berahapta laihâwl chu A.D. 31 kha a lo ni ang a, chumi kumchu kraws-a Isua a thih kum kha a lo ni ve chiah bawk.

Daniela 9:24–27-a kan hmuh hapta 70hrilhlâwkna hi chhiar nawn leh la. Eng tiangin nge dikêm êm maiin Isua rawngbâwlna chungchâng kha a lo sawilâwk? Eng tiangin nge hêng ang hrilhlâwknate hian kanrinna a sawh ngheh le?

THAWHLEHNI October 15HAPTA 70 LEH NI 2,300

Daniela 9:24, “Hapta sawm sarih ruat a ni e” tiha‘ruat’ tih thumal hi a ngial a ngana dah dâwn chuan, “Haptasawm sarih chu tan chhum a ni e” tih tûr a ni ang. ‘Ruat’ tiaan lo lehlin Hebrai thumal hi Bible hmun dang khawiahmah hman ni ve lo mah sela, Juda-te thuziakah erawhhmuh tûr a awm nual thung a, chûngahte chuan thil seitak eng emaw [atanga] ‘tan chhum’ tihna anga hman a nithîn. Daniela 8 hian kum 2,300 hrilhlâwkna chungchâng asawi a, chu hrilhlâwkna chu eng tikah nge a intan dâwntih erawh a sawi lêm lo thung. Chuvâng chuan, bung 9-inkum 490 chu ‘ruat’ emaw, ‘tan chhum’ emaw ni anga asawi hian a hmâ chiah bunga kan hmuh kum 2,300hrilhlâwkna atang chauhin ‘tan chhum’/‘ruat’ theih a niang tih a chiang nghâl mai a. A thu hrimah, hemi hun hi

Page 19: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

37 38

hun hrilhlâwkna dang sei zâwk atanga tan chhum/ruat anih loh chuan eng atangin nge ni ta ang?

Daniel 8 chhiar la. Inlârnaa a eng lâi hi ngeDanielan a hrilhfiahna a dawn loh awm le (Dan. 8:14, 26,27 en la)?

Daniel 9:24–27-a kan hmuh hapta 70 hrilhlâwknaleh Daniela 8:14-a zîng leh tlâi 2,300 hrilhlâwkna te hi thilthuhmun reng a ni tih hriat theihna tûr chhan tam tak aawm a, chûngte chu: (1) a pahnih hian hun hrilhlâwkna ani ve ve a; (2) ‘inlârna’ tih leh ‘hrethiam’ tih tawngkamtehian hêng hun hrilhlâwkna pahnihte hi a suih zawm a; (3)hêng hrilhlâwkna pahnihte hrilhfiahna hi Gabrielan a pêkve ve a ni a (Dan. 8:16 leh 9:21); (4) Daniela 8-a hrilhfiah nive ta lo lâi awm chhun chu Daniela 8:14-a kan hmuh, zîngleh tlâi 2,300 (‘ni 2,300’ ti pawha lehlin thin a ni bawk)chungchâng hi a ni a; (5) Daniela 8-ah hian inlârna lehinlârna hrilhfiahna thenkhat chu kan hmu a, chutih lâiin,Daniela 9-ah erawh chuan inlârna tel lovin a hrilhfiahnahlang chauh kan hmu thung, chu chu Daniela 8-a hrilhfiahni ve ta lo awm chhun (chu chu Daniela 8:14-a ni 2,300hrilhlâwkna hi a ni a) leh tu mahin a awmzia an hriatthiamloh ni bawk chu a ni (Dan. 8:27 en la).

Ezra lehkhabu hian Daniela lehkhabu-a kan hmuhhrilhlâwkna chungchânga kan hriatthiam loh lâite khahrethiam thei tûrin min pui a; chu chu, Krista rawngbâwlnaleh kan âiawha hna a thawhnaa a pawimawh lâi takte hieng tikah nge a intan tih hi a ni.

Hapta 70B.C. 457 B.C. (Kum 490) A.D. 34

Ni 2,300 (Kum 2,300 = Kum 490 + Kum 1,810)B.C. 457 (Kum 2,300) A.D.1844

NILÂINI October 16PATHIANIN A THLANTE

Pathian chuan thil eng emaw ti tûrin mi a thlangemaw, ruat emaw thîn niin kan sawi thîn a. ‘Thlang’ tihawmzia kan hriatthiam dân erawh a inang lo hlawm hlethung. Thlan kan nihna chungchâng hi eng tin nge Bible-in a lo sawi le?

Rome 8:28, 29 chhiar la. Eng ti tûrin nge Pathianhian min koh a, eng ti tûr atân nge min thlan bawk le?

He lâi thu hian Pathian chuan mihringte hi a Fapaang kha lo ni ve tûrin min lo ruat lâwk sa daih tawh a ni tihchiang takin a sawi a. Chhandam ni tûrin emaw, thiamloh chang tûrin emaw min ruat lâwk sa vek tawh a, hemichungchângah hi chuan kein’n eng mah sawi theih kannei ve lo ti ang zâwng chuan a sawi lo a ni tih hriat tûr a ni.Tawngkam danga sawi dâwn chuan, siam danglam kan lonih theih nân thlan kan ni e, pawh kan ti thei ang chu.Pathian Fapa ang ni tûra siam danglam tûr kan ni a,chutianga siam danglam kan nih ngei tûr thu chu Rome8:30-ah hian kan hmu nghe nghe. Hetah hian alehkhathawn ziaktu Paula chuan Pathianin a kohvate chuthiam chantîrin (mi felah min siam) a châwimâwi (mintithianghlim) bawk thîn tih a sawi. A awmzia chu,keimahnia lo insiam danglam ve mai tûra hnutchhiah kanni lo va, he siam danglamna hi Pathian chuan athiltihtheihna hmanga thlentîr min tiam zâwk tihna a ni.

Rome 9 chhiar la. Hemi bunga Pathianin mi a thlanchhan a sawi chu eng nge ni?

Rome 9-ah hian Paula chuan hna eng emaw bîk takthawk tûra Pathianin mi tute emaw a thlan thin thu a sawi a.

Page 20: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

39 40

Hmânlâi Israel mite pawh kha hnam dangte hnêna Pathianchanchin tha hril darh tûra thlan an ni. “Jakoba kahmangaih a, Esauva erawh ka hua” tih tawngkam hiPathian chuan Jakoba chiah kha a hmangaih emaw tihphah nân kan hmang thîn a. Amaherawhchu, he thu a sawihmâ leh hnû-a a thil sawi dangte hi ngun taka kan chhiarchuan, Paula hian Jakoba kha thlan a ni a, Esauva erawhthlan a nih ve loh thu a sawi mai zâwk a ni ti kan hre theiang. Chuti a nih chuan, eng ti tûrin nge Jakoba kha thlan anih le? Israel hnam pâ ber ni tûra thlan a ni. Pathianin mi athlan dân hi chi hnih a awm a—a hmasa zâwk chu, Pathianchuan mi tin hi chhandama awm tûrin min thlang vek a,Isua ang ni ve tûra siam danglam lo ni theuh tûrin min duhbawk. Hei bâkah hian, Pathian chuan hna bîk eng emawthawk tûrin mi tu tute emaw a thlang thîn bawk a ni.

Eng vângin nge chhandamna chang tûra ruat lâwkkan lo ni reng tawh tih hriat hi a phûrawm êm êm?Amaherawhchu, eng vângin nge ruat lâwk tawh i nih vângmaiin—i duhthlanna siam chu eng pawh lo ni se—Pathianin pêk che a tum chhandamna chu chang tho thotûr i nih leh chuan si loh le?

NINGANI October 17KEIMAHNI MAWHPHURHNA

Pathianin a kohte chu ni mah ila, kan zavâia hnênaa rawn hlui chhandamna chu lo pawm emaw, lo hnar emawtûra duhthlanna zalên kan nei ang chiah hian, chu a kohnachu lo pawm emaw, lo hnâwl emaw tûrin duhthlan zalêntak kan la nei tho a ni. Hna bîk eng emaw thawk tûrinkhawi hmunah emaw min dah a ni mai thei e; mahse,chutianga min kohnate chu kan duh chuan zawm loh zâwkkan thlang thei tho a. Amah ang lo ni ve tûra min ko ang

chiah hian ama tâna thil eng emaw ti tûr pawhin min duhtel bawk a ni. Tin, Pathianin hna bîk eng emaw thawk tûramin thlanna hi chhandam kan lo nih theihna tûraruahmanna a neihah hian a pêng pawimawh pakhat a nive hrim hrim bawk a. Ti tûra min duh chu kan tih hianchhandamna min pêk chu a tak ngei a ni tih kan nunahkan tilang a ni.

Lal Saula kha lal nihna dinhmun pêk a ni a.Chutiang mawhphurhna pawimawh tak chu pêk ni mahse, vânduaithlâk takin Pathian hnênah a thinlung a pepumhlûm tak tak ngâi lo. Pathian chuan ama tâna thil engemaw ti tûrin mi tu emaw a ko a ni mai thei e; mahse,chutianga koh a nih vâng chuan Pathian thu a zâwm ngeingei dâwn tihna a ni kher chuang si lo. Keimahniduhthlanna chuan kawngro a la su reng dâwn tho va,Pathian hruaina chu kan zui lo a nih chuan eng kim kanchân vek hial thei a ni.

Exodus 3 leh 4 chhiar la. Pathianin hna bîk engemaw thawk tûra mi tute emaw a koh hian eng thil ngelo thleng thîn le?

Pathian kohna chu Ezra leh Nehemia ten zawhnaeng mah zâwt buai lova an chhâng tawp mai ang khân kanlo chhâng ve thei a, a nih loh pawhin, Mosia ang deuh khânlo hnarin chhuanlam eng eng emaw kan lo siam pawh a nithei tho bawk. Mosia kha hreh tak chungin Pathian tirhnalamah chuan a kal ta tho a. Pathianin a tuk hna chu thawktûrin a tling lo niin a inhria a, eng mah lo a nihna lehdinhmun pawimawh luahtu pawh a nih lohna chuchhuanlama hmangin a tang nasa a nih kha. Mi pângngâive mai a nih avângin a thusawite chu Faroa khân a loûksak duh dâwn em ni? A hnampui Juda-te ngei pawh khânan ringin a thu a ngâi thla duh ang eng? Eng mah loha a

Page 21: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

41 42

intihahthlâwn mai mai a hlau a ni. Chu bâkah, “Mi tawngban leh tawng mawh tak ka ni si a” (Exod. 4:10) tiin chhuanlamdang a siam leh bawk a. A tâwpah phei chuan amah ni lo midang tîr zâwk mai tûrin Pathian a ngên ta nghe nghe a nihkha. Mahse, Mosia chanchin kan chhiar chuan mi tling loMosia kha hruaitu ropui tak a lo ni ta tih kan hmu ang.Chutiang a lo nih theihna chhan pawh Pathianin a tukhna chu rinawm taka a thawh tâk vâng a ni.

LALPAN thawk ngei se min ti a ni tih kan hriat ngeihnate hi kan thawh loh hrâm theih nâna chhuanlam kansiam thinte chu eng nge ni?

ZIRTÂWPNI October 18

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 592–594-a hapta 70 hrilhlâwkna chungchâng leh a lothlen famkim tâk dân kha chhiar ni se.

“Krista lo lan hun tûr te, Thlarau Thianghliminhriak a thih hun tûr te leh Gentail-te hnêna chanchin thathlentîr a nih ve hun tûrte chu lo sawi lâwk vek tawh a ni.Hêng hrilhlâwknate hi Juda-te hnênah khân duhsak takalo puan niin, Isua rawngbâwlnaah khân a lo thleng famkimta hlawm a ni tih pawh hriatthiam âwm tak a ni. Kristakhân a zirtîrte hnênah hrilhlâwkna thu zir pawimawhzia ahrilh thîn a. Anmahni huna thil thleng tûrte chungchânghrilhlâwkna Daniela hnêna pêk a nih kha sawiin, ‘A chhiarapiangin a awmzia hrethiam rawh se’ (Matthaia 24:15) a tia. A thawhleh hnu-ah pawh a zirtîrte hnênah khân zâwlneizawng zawngten ama chungchâng an lo ziah dân chu asawifiah leh vek bawk (Luka 24:27). Chhandamtu chuanzâwlnei zawng zawngte kal tlangin thu a lo sawi tawh a.‘Anmahnia awm Krista Thlarau chuan Krista tawrhnate lehchumi hnû-a ropuina lo awm tûrte chu a lo hriattîr lâwk

daih tawh a ni.” (1 Petera 1:11)”—Ellen G. White, Desire ofAges (Chatuan Nghahfâk), p. 212.

SAWI HO TÛRTE:

1. Nangmahni ngei pawhin tih in châk kha ti tûrinPathian chuan a ko che u a ni tih hi ngun takinngaihtuah ula. Chutih rual chuan, chu thil chunangmahni’n in tih châk a nih vâng ni mai lovin,Pathian pawhin ti tûrin a duh che u a ni tih eng tinnge in hriat theih ang?

2. Jona chanchin kha chhiar ula, Pathian kohna a lodawnsawn dân kha ngun takin ngaihtuah ang che u.A thil tawn atang khân eng zirlâite nge zir chhuahtheih kan neih? LALPAN a kohna a lo chhân dân lehPaula Pathianin a koha Paula a lo chhân dân hikhâikhin ula (Tirh. 9:1–20.) A danglamna lian deuhdeuhte chu eng nge ni?

3. “Juda chanchin kha han chhui ila, Pathianin achawimawi tlâk nun nei thei reng si kha lungchhiatthlâk takin a tâwp ta a nih kha. Jerusalema a kalhnuhnûn ber hmâ khân lo thi hman hlauh se chuansâwm leh pahnihte zînga mi hlu ber pakhat angahriat niin, a thihna pawh kha chânna nasa tak angangaih a ni tûr a ni a.”—Ellen G. White, ChatuanNghahfâk, p. 696. Juda chanchin kha ngaihtuah ula.Isua phatsan tûrin koh a ni tihna a ni em? Lo ni tase, a tân khân tih theih dang a awm loh tihna a niang em? Thil dik leh tha ti tûra remchânna a neihteleh a tâwpa a khawsak zui tâk dân kha eng tin ngekan khâikhin ang? A chanchin atang hian kan nunaduhthlan theihna zalên kan neih chungchâng engzirlâite nge lâk chhuah theih kan neih le?

Page 22: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

43 44

ZIRLÂI 4 October 19–25

DODÂLNA HMACHHAWNIN

SABBATH CHAWHNÛ October 19

CHHIAR TÛRTE: Ezra 4:1–5, 2 Kor. 6:14, Ezra 5:1–5, Haggaia1, Ezra 4:6–24, Neh. 4, Neh. 6:1–13.

CHÂNGVAWN: “Nimahsela, an Pathian mit chu Juda upatechungah chuan a fû a, Daria hnênachanchin an thlen leh hmâ chuan an hnathawh lâi chu an chawlhtîr thei ta bîk lova. Chutichuan, chumi chungchângahchuan lehkha an thawn lêt leh ta a ni”(Ezra 5:5, NKJV).

EZRA 3–6-ah hian tempul sak that hna thawh anihna kawnga dodâlna chi hrang hrang an tawh dân kanhmu a. Chûng dodâlna an tawhte chu a indawt tê tê-a ziahniin, chumi chu kan hrethiam a nih chuan hêng bung pali-a a thuchah laimû tak chu kan hrethiam thei ang.

Ezra 7:1-ah hian a vawi khatna atân Ezra hmingsawi lan a ni ta a. B.C. 457-ah Jerusalem lo thlengin, a lothlen hnu hian thil a inthlâk danglam nghâl a, Jerusalemkulh sak that hna pawh tan a ni bawk. Kum 13 hnu-ahNehemia a rawn thleng ve leh a (ani hi B.C. 444-ahArtazerzia tirhin a rawn thleng a), tichuan, kulh sak thathna pawh thar thawh leh a ni ta a. Dodâlna nasa tak tâwkmah se, ni 52 chhûng lekin an zo thei ta tho a ni (Neh.6:15).

Pathian hna dodâla a awm thu hi Ezra leh Nehemiate lehkhabu-in an sawi ber uar ber pakhat a ni a; chuvâng

chuan, tempul leh Jerusalem kulhte sak that a niin dodâlnaleh tihduhdahna a cho chhuak ta pawh kha thil mak vak ani lo rêng a ni. Tûnlâi hunah pawh hian han hawi vêl ila,Pathian hna-in dodâlna a tawh nasatzia hmuh tûr a tamhle mai. Setana chuan chanchin tha-in chak taka hma asâwn theih lohna tûrin theihtâwp a chhuah a. Ezralehkhabu-ah leh Nehemia lehkhabu-ahte pawh hian Juda-ten Pathian hna dodâltute an hmachhawn dân chu kan hmua ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY October 20DODÂLNA A AWM TAN

Ezra 4:1–5 chhiar la. Enga ti nge Israel mi la bângtekhân tempul sak hna an thawhah khân min dangin anrawn puih an duh loh?

Han ngaih mai chuan, tempul sak hna rawn thawhpui duhnia insawite thil sawi kha lâwm taka lo pawm âwm tak a nia; mahse, Zerubabela leh mi dangte khân an lo hnar tlatmai. A hnar chhan pakhat chu hemi chungchâng sawinathu-ah vêk hian kan hmu a, ‘hmêlmate’ chu anmahni puihtumin an lo kal a tih a ni tlat alâwm. Rawn puih tumte hitu dang ni lovin, Israel-te hmêlma an ni miau a, chuvânginan tân chuan lo hnar kha tih âwm tak a ni rêng a ni. Hêngmite hi eng vânga ‘hmêlmate’ tia sawi nge maw an nih le?2 Lalte 17:24–41 kan chhiar chuan hêng mite hi hmâr lamlalrama chêng Israel mite ram danga thawn darh an nihhnû-a an hmun ruak luah tûra ram dang atanga an suanluh, Samaria leh a chheh vêl rama chêng tate kha an nitih kan hmu ang. Hêng mite hnêna an Pathian (chu chu

Page 23: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

45 46

Israel-te Pathian tihna a ni) chibai bûk dân zirtîr tûr hianAssuria lal khân puithiam eng emaw zât a tîr lût a.Amaherawhchu, hun a lo kal zêl a, Pathian dik tak lehKanan mite pathiante chu an be kawp ta vêl mai mai si ani. Israel mi la bângte khân hêng mite sakhaw kalpui dândik lo tak hi an tempul rawngbâwlnaah khân seng luh ve ani ang tih an hlau a. Chuvâng chuan, an tâna thil tha berleh hawihâwm tak ni bawk si chu puih an rawn tumna lohnar a, “Puih min tum chu kan lâwm hle mai; mahse, puihkan ngâi lo ve” tia lo hrilh mai kha a ni.

Hêng thilte hi eng vânga lo thleng ta mai nge ni tihpawh kan hriat tel a ngâi bawk a. An thlahtute’n an chhehvêla chêng hnam dang pathiante chibai an bûk thin avângkhân an tempul chu tihchhiat vek a ni a, anmahni ngeipawh hnam dang salah an tân phah nghe nghe a nih kha.Khatia tempul din thar leh hna tan a han nih tâkah khân atheih chen chenah an chheh vêla chêng ve hnam dangtenêna inhnim hnaih loh an tum ruh ta hle niin a lang.

Khatianga anmahni rawn puih tumte an lo hnarkha thil tih âwm tak a nihna chhan dang eng nge awm?Ezra 4:4, 5 en la.

Puih an tumna kha lo pawm ta pawh ni se, thiaminchantîr theihna tûr chhan tha tak chu an nei ve thoâwm e. Hetiang chungchânga 2 Korin 6:14-in thurâwn minpêk chu eng nge ni?

THAWHTANNI October 21Zâwlneiten An Fuih

Vânduaithlâk takin, an chheh vêla chêng hnamdangte lak atanga dodâlna an tawh khân a tihlau tlat mai

a, tempul sak hna an thawh lâi pawh chu a tâwpsan ta hiala ni (Ezra 4–6 chhiar la).

Zirlâi 1-naa kan sawi tawh ang khân, Ezra 4:6–6:22hi thil thlen hmasak dân indawta ziak a ni lo va. Chuvângchuan, bung 4 kan chhiar hmâ-in bung 5 kan chhiar phawtang.

Ezra 5:1–5 chhiar la. Eng vângin nge Haggaia lehZakaria te kha Pathianin Juda-te hnênah a tirh? Anthusawiin rah a chhuah chu eng nge ni?

Juda-te khân an hmêlmate an hlauh tlat avângintempul sak hna an thawh lâi chu an chawlhsan tawh a.Pathian chuan Judai ramah hian tempul sa thaa, khawpuidin thar leh tûrin a tîr a ni a, ruahmanna fel tak pawh anei nghe nghe. Mahse, an sa thatu tûr berten an hlau tlatmai si a, chuvâng chuan anmahni fuih phûra tihhuaisennân thil eng emaw a tih a tûl ta a, chutichuan, zâwlneipahnih a ko ta a ni. Mihringte hian lo dodâl eng ang mahse, Pathian chuan a thiltum a thulh phah ngâi chuang lo;chuvângin Juda-te pawh anmahni dodâltute duh dân angtakin awm tawh mah se, Pathian chuan a hlamchhiahchuang rêng rêng lo va. Zâwlneite hmanga hna thawkin atiphûr a, hna tan leh tûrin huaisenna thar a pe bawk a ni.

Haggaia 1 chhiar la. Juda-te tâna thuchah awmchu eng nge ni a, chu thuchah chu keimahni tân pawh atangkâi ve-na lâi a awm em?

“Zâwlnei Haggaia leh Zakaria te chu buaina chingfêl tûra koh chhuah an ni a. Anni hian mite thinlung khawihtak tûr thute sawiin buaina an neih chhan chu an puanga. Pathian duhzâwng chu ngaih pawimawh bera an neihloh avângin an hmuingîl tak tak thei a lo a ni tih pawh an

Page 24: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

47 48

hrilh bawk. Israel mite hian Pathian chu châwimâwiin, aphû ang zahna lantîr ni se, a in sak that chu hna hmasaberah nei ni bawk se chuan a awmpuina leh a malsâwmnapawh an dîl ngei tûr a ni a.”—Ellen G. White, Prophets andKings (Zâwlneite leh Lalte), p. 484.

THAWHLEHNI October 22HNA CHAWLHSAN A NI

Ezra 4:6–24 chhiar la. ‘Hmêlmaten’ JerusalemaJuda-te hnathawh tihtâwpsak nâna thil an tih chu engnge ni?

Samaria rama chêng mi thenkhat chuan Dariahnênah Juda-te hêkna leh an hnathawh chungchângsawina lehkha an thawn a, chumi hnu chuan Lal Zerzia(Ahasuera) leh Artazerzia hnênah pawh an thawn ve lehbawk. Jerusalema Juda-ten hna hna an thawh mêk chu atheih ang anga tihtâwpsak an tum ruh hle a ni.

An chheh vela hnamte hian Jerusalem khawpui chudin thar leh a nih chuan Persia lalin a rawn thunun theitawh dâwn lo niin an sawi a, a chhan pawh Jerusalem chutûn hmâ atanga helna leh buaina chhuahna hmun a lo nihtawh thin vâng a ni. Vânduaithlâk takin, Lal Artazerziapawhin an thil sawi chu a lo âwihsak a, Juda-te chuan Persialak ata inlâk hran an duh vângin an khawpui pawh an cheitha niin a ngâi deuh ta tlat mai a ni. Tichuan, kulh sakthat hna an thawh mêk chu chawlhsan tûrin thu a pe ta a,mipuite chuan kulh sak thatute dangtu atân sipai an rawntîr ve bawk a. Hetianga an rawn chêt tâkah chuan Pathianhna pawh eng emaw chen a khaihlak ta rih a ni.

Ezra 4:23, 24 chhiar la. Enga ti nge Juda-te khânan hna thawh lâi an chawlhsan tâk mai? Jerusalem

khawpui sa tha leh tûrin Pathianin a duh a ni tih an hrelo vem ni? Eng thil nge lo tla zep awm?

Juda-te khân Jerusalem khawpui leh tempul te khasa tha leh tûrin Pathianin a ko a ni tih an inhria a; mahse,dodâlna nasa tak an tawh avângin an zâm ta mai a ni. “Tûnhi chu a hun a la ni rih lo a ni ang” tih te, “Hei hi Pathianinti tûra min duh a ni tak tak a nih chuan ama’n kawng arawn hawng mai ang” tih te, “He lâiah hian lo kîr malêk ilatha tûr” tih thu te sawiin chhuanlam an siam ve pawh a nimai thei. Pathianin ti tûra min ko ni ngeia kan hriat tithei lo tûra dodâlna kan tawh châng hian Pathian hruainachang lo nia inngaih rum rum a âwl thîn khawp mai.Hlauhna chuan kan rilru a tizengin a tibeidawng vek theia, Pathian thiltihtheihzia ngaihtuah lovin kan chau chhedêr thei bawk.

Pathianin ti tûra a hrilh che ni ngeia i hriat thileng emaw i tiha harsatna i tawh leh si hian i bei a dawngdeuh rum rum thîn em? (Baptistu Johana chanchin tekha ngaihtuah la). Chutiang dinhmun atang chuan engzirlâi nge i lo zir chhuah tawh le?

NILÂINI October 23NEHEMIAN HNA A THAWK TAN (B.C. 444)

Nehemia 4 chhiar la. Eng tin nge Juda-te khânNehemia kaihhruaina hnuaiah dodâlna an hmachhawn?Enga ti nge Pathianin a rawn humhim dâwn nia ringaeng mah ti lova lo awm ngawt âi chuan anmahni rawntibuaitute bei lêt tûra lo inbuatsaih sauh sauh kha apawimawh zâwk le?

Vawi eng emaw zât bul an tana an tâwpsan leh thinhnu-ah Juda-te chuan hna an thawk tan leh ta a. An

Page 25: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

49 50

H-4

tawngtâi a, tichuan, Nehemian hna an thawh lâia anmahnilo vêngtu tûr sipai ang deuh a din ta a. Hêng mite hian dutyhun insiamin anmahni rawn tihbuai tumtute lakah achhûn a zânin mipui vênhim hna an inthawh chhâwk thîna ni. Tin, kulh vêlahte chuan a tûl thulha hman atânrâlthuam eng emaw zât a dah bawk a, chhûng tinte chuindo mai thei tûrin an inrâlring reng mai a ni. Hei bâkahhian hnathawktu tlângvâlte chu pâwl hnihah thenin pâwlkhat chuan hna an thawk a, pâwl khat dang chuan indonahmanrua an lo keng ve thung a. Kulh sak hna thawktutechu hmêlmate rawn bitum hmasak ber tûr an nih avângina bîk taka thuam an ni bawk. Hêng mite hian an kut khingkhatin hriamhrei an keng a, khing khat dangin kulh saknahmanrua—leirawhchan te, lung te an keng thung a.Chutiang chuan a theih ang angin dodâlna hmachhawntûrin an inbuatsaih a; an theih bâkah Pathian a rawn cheve thung ang. Nehemia hian Pathianin a rawn vênghimdâwn a ni tih a ring tlat a. Nimahsela, chumi avâng chuanPathian rawn tih atâna eng kim dahin amah chu a lothuthluang ngawt bîk chuang rêng rêng lo. An theih tâwktiin an lo inbuatsaih ve sauh sauh zâwk a ni.

Nehemia thusawi pahnih, “Anniho chu hlau rêngrêng suh u. LALPA ropuizia leh tihbâiawmzia chu hre rengula, in unau te, in fapa te, in fanu te, in nupui te leh inchhûng leh khat te tân bei rawh u” (Neh. 4:13, 14, NKJV enla) tih leh, “Kan Pathian chuan min dosak dâwn a ni” (Neh.4:19, 20, NKJV en la) tih thu te hi Bible-a kan hmuh minchawk phûr thei thu tha tak takte zînga mi a ni nghe nghe.

Juda-te hian Jerusalem kulh sak that hna an thawhchu dodâlna an tawh nasat êm avângin an chawlhsan lehlek lek thîn a. Mahse, tûn tum chu hlauhna inhnehtîr lovin,

an hmêlmate chu Pathianin a rawn dosak dâwn a ni tih anring tlat a, chuvâng chuan huaisen takin hna an thawkchhunzawm zêl thei ta a ni. Keini pawh hian Pathian hmingkan lamna kawngah te, kan thurin ang taka kan nunnakawngah te leh Pathianin ti tûra min hrilhte kan tihnakawngah te hian dodâlna kan tâwk thîn a, chutiang hunahchuan “Pathianin min rawn dosak dâwn alâwm” tih thu hikan hre reng thîn tûr a ni.

A tâwp a tâwpah chuan, Juda-te chuan Pathianin aawmpui a ni tih an lo hre ta a, chu chuan hma lam pan zêlthei tûrin huaisenna a pe ta a ni.

Eng vângin nge tûna thil i tih mêk kha Pathianduhzâwng a ni em tih hriat a pâwimawh êm êm? Chuti anih chuan zawhna pawimawh tak inzawh tûr a lo awm taa, chu chu: Eng tin nge tûna thil ka tih mêk hi Pathianduhzâwng a nih leh nih loh ka hriat theih ang?

NINGANI October 24‘Hna Ropui Tak’ Thawkin

Nehemia 6:1–13 chhiar la. Enga ti nge Nehemiakhân Jerusalem-a a thiltih kha ‘hna ropui tak’ nia a hriattlat le? (Neh. 6:3)? Chu hna chu a thawh chhunzawm theihlohna tûra beihna chi hrang hrang a tawhte kha eng ngeni?

Bung 6-ah hian Nehemia nunna lâk tuma vawi engemaw zât ruahmanna siam a nih thu kan hmu a. Sanbalataleh Gesema te chuan Nehemia hnênah lehkha thawnininbiakpuiah an rawn sâwm chhên mai a. Amaherawhchu,inhmuhna tûra an rawt hmun hi hmêlmate ram, Ono phâiaawm a ni a, chu chuan inbiakpuia an rawn sâwm chhandik tak zâwk chu a tilang nghâl vek a ni. Sanbalata te, Tobia

Page 26: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

51 52

te, Gesema te hian hun an nei tam lo a ni tih hriain kulhsiam that hna thawh zawh a ni a, kulh kawngkâ-te khâr anih hmâ ngeia chêt hman an tum ruh hle a. Mahse, Juda-te hi Persia lal humhimna dawng an nih miau avângin alang a pâu taka thahrum hmanga han beih ngawt chu anngam bîk si lo. Amaherawhchu, an hruaitu ber hi an dahbo thei a nih chuan kulh sak that hna kal mêk chuchawlhsan a ni ang a, Juda-te chawr chhuah lehna tûrkawng pawh kumkhua atân an dang thei bawk ang.Nehemia hian an sâwmna chu chhâng duh lo mah se, ansâwm nawn chhên mai a, beidawn mai an tum lo. Nehemiatân pawh hian a ning ve hle ni tûr a ni, inbiakpuia an râwnsâwmna lehkha chu, “Hna ropui tak ka thawk a, ka lo chhukthei lo” (Neh. 6:3) ti hlîrin a lo chhâng ve deuh ngat thîn.

Khawvêl thlîrna atang chuan lal no hlân hna a thawhlâi zâwk kha hna ropui tak a thawh lâi chu a ni a. Kha hnakha hna zahawm, Persia ramah phei chuan hna sâng bertezînga an ngaih niin lal hnêna thurâwn petuten an thawhthin a ni. Chutih lâiin, kulh chhe tawh chei that hna hanthawh leh tâk daih mai chu khawvêl mit atanga thlîr chuana ropui lêm lo khawp mai. Mahse, chu chu Nehemia’n hnaropui tak a tih ve a ni tlat si a! Ani ngaih chuan Pathian tânahna thawh chu a ropuiin a pawimawh êm êm a, a chhanpawh Jerusalem-ah khân Pathian hming chutihthangtlâwmin awm a ni tih a hriat vâng a ni.

Tin, Pathianin biak bûk rawngbâwlna a din khânpuithiamte chu rawngbâwltu atân a ruat nghâl bawk a. Biakbûk chu thianghlim taka vawn a nih theih nân leh, mipuitepawhin an rilru-ah hmun zahawm a ni tih an hriat rengtheih nân tempul chhûnga rawngbâwl hna chu puithiamtechauhin an thawh a phalsak a ni. Keimahni ngawt hi chuanPathian thianghlimzia kan hmu thiam tak tak lo va;

chuvâng chuan, Israel mite pawh khân Pathian awmnahmun chu zah nachâng an lo hriat theih nân ruahmannaa siam ta a ni. Nehemia hian tempul tualzâwl chu mi zawngzawng tâna kal phal chin a ni tih a hria a. Semaian tempulchhûnga inbiak a rawt mai hi Pathian thupêk kalh tlat ani a, chuvâng chuan a thusawi hian zâwlnei der a nihzia atilang a ni mai lo va, phatsantu a ni tih pawh a tilang telbawk a ni.

Tûnlâi hun, lei biak bûk hmuh tûr awm tawh lo silovah hian eng tin nge Pathian thianghlimzia chu kanhriat reng theih ang? Eng tiangin nge Pathianthianghlimzia leh keimahni sual si-zia hriatna hian krawslam pan tûrin min hruai thin le?

ZIRTÂWPNI October 25

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 539–555-a ‘Kulh Bang Siamthatute’ tih te, ‘A PungÛm Lutuktute Khakna’ tih te leh, ‘Hnam Dangten An PhiarRûkna’ tih te kha chhiar ni se.

“Nehemia hun lâia kulh bang siam thatuten anhmêlmate leh an thian ni-a inchhâl derte lak atangadodâlna leh harsatna an tawh ang deuh bawk kha tûnlâihuna Pathian tâna hna thawktute pawh hian an tâwk vedawn a. Kristiante hi hmêlmate thinrimna hmang te,hmuhsitna hmang te leh nunrâwnna hmang te-a fiah thina nih mai bâkah, zawmthâwtna hmang te, rilru bulbâl putlohna hmang te, lum si lo, vawt bawk si lova awmna hmangte leh an thian leh tanpuitu nia inchhâl te hmang pawhafiah mêk an ni bawk.”—Ellen G. White, Prophets and Kings(Zâwlneite leh Lalte), pp. 545, 546.

Page 27: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

53 54

“Pathian hna thawk tûra Nehemia inpêk zawhnaleh Pathiana a innghah tlatna kha hmêlmate pawhin anthuhnuaia awm tûra an thlêm chhuah theih loh chhan ani. Mi zawmthaw takte chu thlêm thlûk mai an awlsam a;chutih lâiin tum fel tak nei, ngun taka an thiltumngaihtuah thînte nunah erawh sualin bu a khuar mawhhle ve thung. Hma lam pan zêl thîn rinna chu a chuai vengâi lo va; a chhan pawh hmangaihna tâwp nei lova chuana thiltum tha tak chu a lo hlawhtlin theih nân kawngtinrênga hna a thawh thin vâng a ni. Pathian chhiahhlawhdik takte chuan khawngaihna lalthutphah chu an belh tlatavângin tih tak zetin hna an thawk thîn a, an hlawhchhanlo vang.—Phêk 561.

SAWI HO TÛRTE:

1. An hmêlmaten tanpui an duh thu an hrilha lohnartu Zerubabela te, Josua te leh hruaitu dangtedinhmunah khân han indah ve chhin ila. Khatiangaan lo hnar kha an ti dik a ni tih kan hre thei. KeiniAdventist-te hian kan rin ang ring ve lote nênathawh ho hun leh thawh ho loh hun hi eng tin ngekan hriat theih ang? Eng tin nge kan thutlûknachu a dik a ni tih kan hriat theih ang? Eng tehfungnge kan hman ang?

2. Bible-ah hian khawvêl laka kan rinna phahhniamin thil tha lo a thlen theihzia tilangtu tamtak hmuh tûr a awm a. Dik taka sawi phei chuan,hmânlâi Israel-te chanchin pawh kha khawvêl nênainremsiam that lohzia târ langtu tha tak a ni.Chutih rual chuan, chutiang thil chu a lova luatahlauva pumpelh phêt tumtute chungah eng thil nge

thleng ve thung le? Isua pawh kha Sabbathbawhchhiaa puh a ni ve tho mai a, khatiangapuhtute khân an rinna chu an kal fawrpui lutuk ani ve tho lo’m ni? Eng tin nge inbûk tâwk takinthil kan kalpui theih ang?

Page 28: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

55 56

ZIRLÂI 5 October 26–November 1

DÂNIN A TUM TAK CHU BAWHCHHIAIN

SABBATH CHAWHNÛ October 26CHHIAR TÛRTE: Neh. 5:1–5, Exod. 21:2–7, Mika 6:8, Neh.

5:7–12, Deut. 23:21–23, Neh. 5:14–19.

CHÂNGVAWN: “Vawiinah ngei hian an ram te, an grêphuan te, an oliv huan te, an in te bâkahan sum leh an buh leh an uain thar lehhriak hmun zaa thena hmun khat in lakthin pawh chu pe kîr leh vek rawh u”(Nehemia 5:11, NKJV).

VAWIIN thleng hian hausakna, retheihna bâkah,mi hausa leh rethei inkâr zau lutuk leh chumi tiziaawmtûra thil tih tûlte chungchâng hi kan la buai ta zêl a. Ni e,Isua khân “Mi retheite chu kumkhuaa in hnêna awm anni alâwm” (Mat. 26:11) ti chuan a lo sawi ngei a; mahse, hethu hi mi retheite tanpui loh chhuanlam atâna hman chichu a ni lo ang. Chuti ahnehin, Pathian Lehkha Thu hiananmahni tanpui tûr kan nihzia chiang takin min hrilhzâwk a, chumi chu kan ti a nih loh chuan Kristian tiainchhâl ngam tûr kan ni lo hial ang chu.

Thil mak deuh mai chu, saltâng kîr lehtenJerusalem sak that hna an thawha fiahnate lehtihduhdahnate an tawrh lâi ngei pawh khân he harsatnahian a chîm ve reng tho a, an zînga rethei zâwkte khânrahbeh an tâwk nasa hle mai kha a ni. He harsatna hi salaan tân hmâ atang tawha an lo buaipui tawh a ni a, tûnaanmahni ram ngeia an kîr leh hnu hian a rawn inlan tharleh ta a ni.

Tûn kârah hian he sual upa zet tawh mai hi a rawnlan chhuah dân dang kan en ho bâkah, tibo tûra Nehemianhmâ a lâk dân pawh kan thlîr tel bawk dâwn a. Heinrahbehna hi a runthlâk zual êm êm chhan chu, tanchhanatâna ‘dân thu’ an hmang ve tlat mai hi a ni tih pawh kanhmu ang. Hei hian dânte leh inkaihhruaina thute hi Isuanungchang lan chhuahtîr theihna tûr atâna duan a ni tihhre lova, a ziak hâng ang ngau ngauva lo lâk a hlauhawmziamin hrilh chiang hle a ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY October 27MIPUITE VUIVÂINA

Nehemia 5:1–5 chhiar la. Hetah hian eng thil ngethleng? Mipuite mangan chhan chu eng nge ni?

Juda-te hian hnam dangte lak atangin dodâlna engeng emaw tâwk mah se, Nehemia kaihhruaina hnuaiahkhân an inpumkhat tlat niin a lang a. Chutianga hnamdangte beihna laka invêng thei leh an tihduhdahna kârahpawh ding khawng tlat an nih lâi chuan anmahni zîngahngei buaina a awm ta tlat mai. Pâwn lamah chuan khawngtak anga langin, an hmêlmate lakah pawh inpumkhat thahle niin lang mah se, chhûng lamah erawh an rawih tlat sia ni. An hruaitute leh mi hausate khân mi retheite lehchan chhe zâwkte chu anmahni hamthatna atân an hmanga, chutiang chu lo nasa telh telhin a tâwpah phei chuanchhûngkaw tam tak chu chhanchhuaktu ngâiin an rûmtlawk tlawk mai a ni. Chhûngkaw thenkhat chuan an fatehnêna pêk tûr châw an neih loh thu an sawi a; chhûngkaw

Page 29: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

57 58

thenkhat dang chuan tâm a tlâk avângin an thil neihte andahkham a, chuvâng chuan eng mah an neih tawh loh thuan sawi bawk a; chhûngkaw thenkhat dang leh chuanPersia lal hnêna chhiah pêk tûr sum an pûk a, an fate ngeipawh salah an hnuh luh phah tâk thu an sawi ve thung.

Hetiang thilte hi a thlen chhan ber chu tâm tla lehchhiah rip tak tuk an ni kha niin a lang a, chhûngkawrethei zâwkte tân chuan thenawmte hnêna tanpuina dîlmai loh chu kawng dang a awm lo atin ni. Persia sawrkârkhân Judai ram atang hian chhiah atân kum tin tangkaruatalen 350 a phût a (Andrews Study Bible, phêk 598-a Neh.5:1–5 hrilhfiahna en rawh). Miin tuk a nih zât chhiah chu ape tla thei lo a nih chuan a thil neihte chu a dahkham anga, a nih loh pawhin pawisa pûk tûr a zawng tal tûr a ni. Apawisa dahkham emaw, pûk emaw chu a kum lehah pawha rûl thei lo a nih chuan thil eng emaw a tih ngei a tûl tathîn a. A pawisa pûknate bâwiha inpêk mai chu kawng awmchhun a ni tawh mai thîn. A ram neih ve chhunte kha achân tawh bawk si a, chuvâng chuan an chhûngkaw zîngatu emaw, dân tlângpuiin a fate chu a sum bat tlâkna atân abattîrtuten an duh ang anga an lo chhawr tûrin a pe maithîn a ni.

Kan nunah hian keimahni thiltihin nghawng thalo a neih avânga buaina eng eng emaw kan tawh châng aawm thîn a. Chutih rual chuan, keimahni thil tih dik lohni miah lova kan buai hrep tum pawh a awm ve thîn thobawk. A chunga kan thil sawi pawh khian sawrkâr kalphungleh thil tih dân dik lo khân a ram mite chu retheihna khuraha hnûk lût a. Chu retheihna khurah chuan tla thûk lehzual zêlin, tâl chhuak thei tawh miah lo tûr dinhmunah anding ta hlawm hial a ni.

Tûnlâi hunah pawh hian mi tam tak chuan sumleh pâi deh chhuah kawngah harsatna namên lo an latâwk reng tho mai. Hemi chungchâng hi Bible pawhin alo sawi tam hle a ni tih hriatna atangin eng thuchahpawimawh tak nge kan lâk chhuah theih ang?

THAWHTANNI October 28DÂNIN A TUM TAK CHU KALHIN

Nehemia 5:6–8 chhiar la (Exod. 21:2–7 pawh en bawkang che). Eng vângin nge Nehemia hi a lo thinur êm êmle?

Keini tûnlâi huna mite hi chuan hriatthiam har tiviau mah ila, hmânlâi hunah erawh kha chuan bâwih neihchu thil nihphung pângngâi ve rêng nia ngaih a ni a. Nuleh pate khân a fate chu sal ni tûrin an hralh thei a, a nihloh leh anmani ngei pawh salah an inpe thei bawk.Khawtlâng ngaihah leh dân mit atanga thlîr pawhin nu lehpate khân sal ni tûra an fate hralh thu-ah dikna chanvo annei tlat a ni. Amaherawhchu, Pathian hi zalênnachâwisângtu a nih avângin bâwih neih dân tûrah pawhkalphung fel tak a lo duang sa vek a, sum battîrtute khânan bâwih chhawrte chu kum sarih kum apiangin anchhuah zalên zêl tûr a ni. Chutiang chuan, a mite chukumkhuaa tu emaw bâwih an nih reng lohna tûrin a lohumhalh tha hle mai a, zalên takin nung se a tihzia pawha tilang bawk a ni.

Mi tu emaw hnêna pawisa pûktîr hrim hrim hi chudân pawhin a phal thlap a ni a; chutih rual chuan, a pungawma pûktîr erawh a remti hauh lo thung (a pung awmapawisa pûktîr hi Bible-in a phal lo a ni tih hre tûrin hêng,Exod. 22:25–27; Lev. 25:36, 37; Deut. 23:19, 20 te hi chhiar nise). Chutih rual chuan, Juda hnam hruaituten an pawisa

Page 30: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

59 60

pûktute hnên atanga a pung an lâk kha an chheh vêlahnam dangten a pung an lâk zât nêna khâikhin râlahchuan tlêm tê chauh a ni a. Thla tin za zêla pakhat angchauh an la thîn. Thuziak hlui pakhat, kum zabi pasarihnavêla mi an hmuhchhuahah chuan Mesopotamia rama mitekhân tangkarua inpûktîr manah kum tin za zêla sawm ngaan la a; buh leh thlâi dangahte phei chuan zaa za tawp anla thîn. Chuti a nih chuan, kum tin za zêla 12 an lo la vethîn kha chu Mesopotamia ram vêla mite lâk zât nênakhâikhinin a tlêm tham hle tihna a ni. Nimahsela, PathianThu atanga kan teh dâwn chuan, pawisa pûktîrtute thil tihdik lo awm chhun chu a pung an beisei tel tlat kha a ni a(Neh. 5:10), mahse, thil mak tak angreng deuh mai chupawisa pûktute hian a pûktîrtuten a pung an phût tel chuan sawisêl hran miah lo mai hi a ni. Thil dang zawng khachu an khawtlâng nun nêna inrem leh dân hnuaiah vektih a ni a. Chuti a nih si chuan, eng vângin nge Nehemiahi a ‘thinur êm êm” le? Hetah hian kan hriat tûr chu, hêngthilte hi a hriat rual rualin a che nghâl mai lo va, nguntakin ngaihtuahna a sêng hmasa phawt tih hi a ni.

Hetianga fîmkhur taka Nehemian thil chin fel a tumhi a ngaihsânawm hle mai. Leiba neih avânga lungngâitechu dân bawhchhiaa pawisa pûktîr pawh an ni hleinêm tiinemaw, khawtlâng pawhin a ngaihmawh a ni lova tiin emaw,a nih loh leh, hnam dangte inpûktîr dân âi chuan a laziaawm zâwk daih alâwm tiin emaw a en liam mai lo. A dânngau ngau chu bawhchhiat ni hran lo mah se, dânin a tumtak erawh bawhchhiat a ni tlat thung si. A bîk takin, sumleh pâi hâichhuah kawnga harsatna tawh a nih lâi chuankan inpui tawn theuh thîn tûr a ni a. Pathian chuhnehchhiaha awmte leh tlachhamte lamah atang a, miretheite laka thil dik lo tak tak tia, tharum hial thawhthîntute zilh tûrin zâwlneite kha a tîr rêng a ni.

Eng tiangin nge, kan tum rêng vâng pawh nichuang lo hian dânte hi a tum tak bawhchhe reng chungsiin a ziak hâng chin ringawt hi kan lo zawm theih le?Mika 6:8 en la.

THAWHLEHNI October 29NEHEMIA A CHE

Miliante leh rorêltute a zilhna thu, “In zavâi hianin unaute lakah a pung ûmin sum in pûktîr vek a lo nih hi”(Neh. 5:7, NKJV) tih hian a beisei angin zawm a hlawh lo va.Chuvâng chuan, a sawi mai duh tâwk lovin, rahbeha awmtechhan chhuak tûra chêt a tum ta a ni. Duh ni se, “Milianteleh rorêltute chu thil dik ka kawhhmawh tawh a, mahse asâwt lo alâwm; chuvângin kei chu ka ngâwi mai mai tawhdâwn” pawh a ti thei reng a. Tin, a hmachhawn tûrte hi mihausa leh thiltithei tak tak an ni hlawm leh nghâl a. Mahse,hmêlma hlauhawm tak tak a neih phah dâwn a nih pawhinan harsatna tawh mêk chu chin fel a nih hmâ loh chuanlungâwi mai a tum rêng rêng lo va ni.

Nehemia 5:7–12 chhiar la. Nehemia ân hlate chueng nge ni? Thil dik lo tidik tûra mite hmin nân khâneng thil nge a tih?

Hemi chungchâng ngaihtuah tûr hian mipui a kokhâwm a, Israel mite chu an lo kal kal kim hle mai.Chutianga mi tam tak an lo kal khâwm chuan a pung ûmapawisa pûktîr thîn hruaitute chu an zak mai pawh ni lova,mi retheite an rah beh chhunzawm ngam tawh loh a ringdeuh a ni.

A bultan nân bâwi ni tûra an chipuite ngei an hralhthîn chu a dik lohzia a han sawi phawt a. Juda-te zînga tamtak khân hnam dang bâwiha awm an chipuite chu an tlan

Page 31: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

61 62

chhuak a—amah Nehemia ngei pawh hian eng emaw zâtchu a tlan chhuak ve nghe nghe-in a rinawm. Miliante lehrorêltute hmachhawnin anmahni chipuite ngei leia hralhchhâwn leh chu dik an tih leh tih loh a zâwt a. Anmahnichipuite tlan a, mahse bâwih bawk ni leh tho tûra zalênnapêk chu eng nge a sawngsawhlawtna awm rêng rêng ang ni?

A thil sawi chu thudik a nih miau avângin hruaitutechuan eng tin mah an chhâng ngam lo. Heti hian a sawichhunzawm zêl a, “Kan hmêlmate nuihzabûra kan awmloh nân kan Pathian chu tih takin in awm tûr a ni lo vemni?” (Neh. 5:9, ESV) tiin. Amah ngei pawhin mi tu tute emawhnênah sum leh buh a lo pûktîr ve tawh thin tho thu pawha sawi chhuak nghe nghe a. Mahse, “A pung ûma pûktîr hizawng, i bânsan tlâng teh ang u” tiin a sâwm ta thung a ni.Bânsan tawh a rawt hian a Hebrai-puite hnêna a pung ûmasum pûktîr khapna dân chu la ding reng nia a pawmzia atilang a; tin, ram hotu a nihna hnuaiah chuan a mite chuan hmâkhua inngaihsak tawn theuh tûra a duhzia pawh atilang bawk. Mak tak maiin a ngenna chu lungrual takin achhâng ta a. Hruaitute pawhin mite thil an lo lâksak tawhtechu pêk kîr leh vek an remti ta bawk a ni.

Mi tu emaw lakah thil dik lo tak i lo ti ve tawhem? Dik takin sawi ila, kan zînga a tam zâwk daihte hichuan he zawhna hi “Aw” tiin kan chhâng ngei ang. I thillo tih dik tawh loh chu a theih chen chen siam that leh itum ngei dâwn lo’m ni?

NILÂNI October 30CHHIA AN CHHAM

Nehemia 5:12, 13 chhiar la. Eng vângin ngeNehemia hian an thutiam hlen duh ve lotute chu ânchhiadawng se a tih?

Hruaitute hian mi retheite sum an lo lâksak tawhtechu pêk kîr leh an remtih thu sawi mah se, Nehemia erawhchuan tawngkâa sawi mai a duhtâwk lo. A thutiam ang chuan hlen ngei a ni tih finfiahna a duh a; chuvâng chuanpuithiamte hmâa chhia chham tûrin a ti kher a ni. Hetiangaa tih hian an thutiam chu thutlinga ngaih a ni ang a, ahnu-ah pawh tanchhan atân a hmang thei bawk dawn a ni.

Mahse enga ti nge an thutiam bawhchhetute chuânchhia a lawh kher le? Nehemia hian a puan venah chuanthil eng eng emaw a fûn khâwm ang a, hetia a thin vakhian a chhûnga thil awmte chu a tla ur ur mai ni tûr a ni.Chutiang deuh chuan, he thutiam bawhchhetute chuanthil engkim an chân vek ang. Nehemia te hun lâi hianmite hnêna dân zawm pawimawhzia hriattîrna atân a zâwmlotute chu ânchhia lawh mai an chîng hrim hrim a. Dânbawhchhetute chunga ânchhe lo thleng chuan dân zawmloh hlauhawmzia a hriattîr thîn a ni. Nehemia hian miretheite hnêna sum pêk kîr leh chu thil pawimawh leh tûltak niin a hria a, chuvâng chuan an thutiam kha an hriatreng a, an hlen ngei bawkna tûrin hetiang thil hi a ti ta ani ang e.

Hêng Thuthlung Hlui thute hian thutiam hlen apawimawhzia eng tin nge an sawi hlawm le? Num. 30:2;Deut. 23:21–23; Thuh. 5:4, 5; Lev. 19:12; Gen. 26:31.

Thu sawi theihna hi mihringte hnêna Pathianthilthlâwnpêk ropui tak a ni a; ransate pawh hi an hrâm vethei tho nâa, thu sawi thei nih nên chuan inthlau tak a nisi. Tin, kan thu sawiah hian thiltihtheihna a awm tel bawka, thih leh dam thu hial a hril thei zu nia! Chuvâng chuan,kan thil sawiah te, thil eng emaw ti tûra thu kan tiamah teleh kan tawngkam chhuak hrim hrimah pawh kan fîmkhur

Page 32: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

63 64

a tûl hle mai. Kan thiltihte leh kan thu sawite hi a inrem apawimawh êm êm bawk a. An thu sawite Kristian viau si,mahse an thiltih erawh Kristian leh lêm si lote avâng hianmi eng zâta tamin nge Kristian sakhua hi lo hnar tawh angle?

I thu sawiten mi dangte a nghawng dân khangaihtuah teh. Kan thil sawiah te, kan sawi hunah te lehkan sawi dânah te hian eng tin nge fîmkhur hle kan zirtheih ang?

NINGANI October 1MI ENTAWNTLÂK NEHEMIA

Nehemia 5:14–19 chhiar la. Eng vângin ngeNehemia hian mipuite hnên atangin ram awmptuchanpualte (Neh. 5:18) chu dawn a phût ve miah loh?

Nehemia hian hemi chânga a thil sawite hi chuJudai rama kum 12 chhûng governor a niha Lal Artazerziaina a kîr leh hnu-a a ziah a nih a rinawm a. Governor-techuan an ram awp china chêng mipuite hnên atanginchhiah chi hrang hrang dawng thei tho mah se, Nehemiahi chuan a phût ve miah lo va, amah a intumchawp maizâwk a ni. Chu mai pawh chu ni lovin, a nupui fanaute leha ina chêng, amah puitute zawng zawng pawh a châwm vekbawk. Judai governor hmasa ber chu Zerubabela kha niin,ani kha Nehemia tih lohah chuan governor lo ni tawhtezînga an hming kan hriat awm chhun a ni a. Nehemian“ka hmâa governor lo ni tawhte” tih thu a sawi hian amahleh Zerubabela inkâra governor lo ni tawhhote kha a kâwkniin a lang. Governor a nih hun chhûng a lo tâwp dâwnmeuh chuan a sum leh pâi tam tak a hloh hman a. Khatiangdinhmun sâng luah ve ta te kha chu hausak phah viauâwm a nih vei nên, hausak phah chu sawi loh, a sum leh

pâi khâwl khâwm ve sa leh a thil neih dangte pawh a chânzo deuh vek zâwk a ni. Nehemia hi pa hausa tak a ni thîn anih a rinawm, a chhan pawh a inah khân mi tam takinchaw an ei khâwm ni tin mai a; tin, mi dangte tanpuikawngah pawh a thilphal hle bawk a ni (Neh. 5:17, 18).

A thil tih hi Abrahaman an chhehvêla chênghnamtena an man a chhanchhuah tuma thil a tih (Genesis14 en la) nên kha chuan inang chiah lo mah se, a nihphungerawh chu a inzûl thui hle tho a, mihringten kan zawm tûrinkaihhruaina dân pawimawh tak an puang chhuak ve vea ni.

Nehemia 5:19 chhiar la. Hetah hian Nehemian engnge a sawi a, he a thil sawi hian eng tiangin nge chanchintha hril chungchâng min hriatthiamtîr le?

Nehemia kha mahni hlâwkna tûr leh thatna tûr âiaLALPA leh LALPA hna ngâi pawimawh hmasa zâwk zêl thîn mia ni a. Kan harsatna tawh chu eng pawh lo ni se, Nehemiakha kan zavâi atâna entawn tlâk tak a ni. Keimahni lamahchânna tûr eng mah a awm hran loh chuan LALPA tâna hnathawh hi a awlsam angreng khawp mai a. Mahse, Nehemiaanga Pathian dah pawimawh hmasa zêltu hi eng zât ngeawm ang i le?

Filipi 2:3–8 chhiar la. Tûnah hian eng tiangkawngtein nge in nunah khân mahni inphatna dân asawite hi i lan chhuahtîr ve theih ang?

ZIRTÂWPNI November 1

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 549–552-a, ‘A Pung Ûm Lutuktute Khakna’ tih khachhiar ni se.

Page 33: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

65 66

H-5

“Râwng taka inrahbehna a thlen thu Nehemian a lohriat chuan a thinrim hle mai a. ‘Chûng thute leh anâuthâwm chu ka hriatin ka thinur êm êm a ni’ tiin a sawihial a ni. Hetiang inrahbehna hi tihtâwp a nihna tûr chuanrorêlna dik a thlen theih nân tanhmun fel tak a rem phawta tûl a ni tih a hria a. Mi tumruh leh thothâng tha tak a nive hrim hrim bawk nên, a ûnaute tawrhna tihkiansak tûrichuan a chhuak ta a ni.”— Ellen G. White, Prophets andKings (Zâwlneite leh Lalte), p. 550.

“Chhechham a tûl lohna tûrin Isuan kaihhruainathubul siam a nei a. Thudik chauh sawi mai hi thusawidân tûr a nihzia sawiin, ‘Ni chu ni,’ ‘Ni lo chu ni lo’ tih ningawt rawh se, chûng âia liam chu sual laka chhuak a ni’tiin.—Ellen G. White, Malsâwmna Tlâng, pp. 65, 66.

“Hêng thute hian tawngkam awmze nei lo lehchuangtlâite chu hlâwkna nei lo leh bawlhhlawh mai a nihavângin a hnâwl vek a. Tin, khawtlâng leh khawvêl thilasumdâwnna kawnga an chîn êm êm—a der maia milawmpuina te, thutak pehhêlna te leh fak derna tawngkamte, uar lutuka thu sawi te, sumdâwnna kawnga depdêtnate pawh dem hle bawk a ni.—Phêk 66.

SAWI HO TÛRTE:

1. Eng vângin nge sum leh pâi thilah leh mite nêna kaninlaichîn tawnna kawngah hian mahni hmasialna hiharsatna min thlentu lian ber a nih thin le?

2. Eng tin nge Pathian mite chu duhâmna lakah kanfihlîm theih ang? Chumi laka kan fihlîm theih dânkawng Pathianin min hrilh chu eng nge ni? (Hêng Biblechângte hi zir ang che: Isa. 58:3–12 leh Mika 6:6–8.)

3. Duh duh sawi thei kan nihna leh kan thusawitennghawng a neih theih dân chungchâng kha nguntakin ngaihtuah leh la. Johanan Isua chu ‘Thu’ nia asawi khân eng nge a sawi tum tak ni ang? Hei hiankan thusawite a pawimawhzia hrethiam tûrin eng tinnge min puih?

4. Kum sâng hnih emaw vêl kal taa Isuan kan zînga miretheite an awm reng tûr thu a lo sawi kha a ti makangreng ngawt mai. Tin, tanpui ngâite chu tanpui zêltûra hrilh kan ni tho bawk a. Eng tiangin nge hêngthu pahnihte hi keini âia tlachham ve leh chhâwngtetanpuina kawngah min chawk phûrtu a nih?

Page 34: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

67 68

ZIRLÂI 6 November 2–8

PATHIAN THU AN CHHIAR

SABBATH CHAWHNÛ November 2

CHHIAR TÛRTE: Neh. 8:1–8, Deut. 31:9–13, Mat. 17:5, Tirh.8:26–38, Neh. 8:9–12, Lev. 23:39–43.

CHÂNGVAWN: “Chutichuan, Pathian Dân bûa mi chu fiahtakin an chhiar a, an thil chhiar chu aawmzia an hriatthiam theih nân anhrilhfiah nghâl zêl bawk a” (Nehemia 8:8,NKJV).

JERUSALEM kulh sak that hna chu zawh a ni ta a.Kawngkhârte vuah a nih chiah khân Israel mite chuanNehemia kaihhruaina hnuaiah an hna pui ber chu anhlenchhuak ta a ni. Kulh bangte siam that a nih tâkahchuan an chheh vêla chêng hnam dangte chu an zâm hlemai a, a chhan pawh hna chu Pathianin a rawn thawhsaka ni tih an hriat vâng a ni (Neh. 6:16). Hmêlmate hian Israel-te Pathian chu a tak taka awm a ni tih an hre ta a, kawnghrang hranga an dodâl chung leh, namêm lova an hawchung pawhin Israel mite chuan thawh an tum hna chu anhlenchhuak ta tho a ni.

Kulh sak that hna thawh zawh a nih hnu chuanNehemian Jerusalem awp tûrin mi pahnih—Hanania (aunaupa) leh Hanania (kulhbîng lam hotu) te a ruat a. Annihi an thlahtute en lova, mi rinawm leh rintlâk, Pathian tihtak an nih avânga thlan chhuah an ni (Neh. 7:2). Kulh sakthat hna chu Elul thlaah (chu chu Juda-te calendar-a thla

rukna a ni [Neh. 6:15]) zawh a ni a. Hemi hnu hian eng ngean tih leh tâk ang le? A bung dawt lehte hian thla sarihna(Neh. 8:2), Tishri thlaa an thil tih pawimawh tak takte chumin hrilh a. Hêng bung pathumahte hian Israel fatenPathian Thu zâwm tûra thutlûkna an siam dân leh an zawmavânga an thinlung a lâwmzia kan hmu bawk.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY November 3MIPUI AN PUNGKHÂWM

Nehemia 8:1, 2 chhiar la. He thu hian mipuitethinlunga Pathian Thu-in hmun pawimawh tak a chanchhan a sawi chu eng nge ni?

Juda-ten kulh sak that hna an thawh zawh a,Jerusalem-a an insuan luh hnu chuan thla sarihnaah anzavâiin tualzâwl zau takah chuan an kal khâwm a. Israelmite tân chuan thla sarihna, Tishri thla hi thla azawngathla pawimawh ber a ni hial mai thei nghe nghe. Hemi thlahi Tâwtawrâwt Kût (hei hi ni khatah hman thin niinPathian rorêlna lo thleng tûr atâna lo inbuatsaih lâwkna ani) hman nî atân te, Tlanna Ni (hei hi ni sâwmah hmanthin niin rorêlna nî a ni) hman nî atân te, Bâwkte Kût (heihi ni sâwm leh pangaah hman thin niin Aigupta ramatangin Pathianin a hruai chhuak a, chu mai bâkahthlalêra an thang chhûng zawng khân a awmpui tlat bawka ni tih hriat rengna a ni) hman nî atân te an dah a. Hemituma a kal khâwm nî hi ni khat nî, Tâwtawrâwt Kût anhman nî tak a ni. Hruaitute chuan he inkhâwmpui an neihtûr atân hian Juda hnam zawng zawng chu a hmei a pa-in

Page 35: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

69 70

an sâwm vek a. Dân lehkhabute chu mipui hmâah chhiarchhuah a ni ang a, tichuan, an Pathian chanchin leh anhnam chanchin kal tawhte an lo hre thei dâwn a ni.

Mipuite chuan Ezra chu an hmâa Mosia Dân rawnlek chhuaka chhiar tûrin an sâwm a. Mi zawng zawngin anhmuh theuh theih nân a dinna tûr dawhsân (pulpit) ansiamsak nghe nghe bawk. Hruaitute hian mipuite chu anduh lo chung an khalh khâwm a ni lo va, ‘anmahni’ mipuitehian Ezra chu Lehkhabu rawn keng tûrin an hrilh zâwk ani. Ezra hian mipuite hmâah Mosia lehkhabute chu a chhiarchhuak ta niin a lang a, chumi zîngah chuan Sinai tlângaPathianin a pêk dânte pawh hi a tel ve ngei ang.

Deuteronomi 31:9–13 chhiar la. Hetah hian LALPAN

eng nge a hrilh a, chu a thil hrilh atang chuan keimahnitâna tangkâi tûr zirlâi eng engte nge lâk chhuah theihkan neih le?

Deuteronomi 31:9–13 kan chhiar chuan Israel mitekha Mosian Bâwkte Kût hman chhûnga kal khâwm a,Pathian Dân chhiar rual thîn tûra a hrilh thu kan hmu a.Tin, tute nge kal khâwm tûr tih pawh sawi tel nghâlin, mipaleh hmeichhia, naupang leh an ina chêng ve ram dang mitepawh—an zavâiin an tel vek tûr a ni.

Nehemia 8:1-in a sawi dân takah phei chu ‘thukhat vua-in’ an kal khâwm tih a ni a. Hei hian ringtutezînga inpumkhatna a awm a pawimawhzia eng tin ngemin hrilh?

THAWHTANNI November 4DÂN BU CHHIARA ZÂWMIN

Ezra chuan mipui lo pung khâwmte hmâa chhiartûrin ‘Dân bu’ chu a rawn keng a. Hemi tuma a chhiar hi aeng lâi ber nge ni ang? Thu Sâwm Pêk chauh hi chhiarin,

chu chu chawhmâ pumin a chhiar nawn tluk tluk mai emni? Heta Dân bu a tih hi Mosia lehkhabu panga, Hebraitawnga Torah an tih, Genesis atanga Deuteronomi hi a nihhmêl a. Mahse, ‘dân’ tih tawngkam ngau ngau hi chuan athil chhiar zînga a then a zâr chauh kha a kâwk si, chuvângchuan, ‘inkaihhruaina’ tia lehlin ni ta se, a sawi tum aphawk chhuak tha zâwk âwm e. Hêng thute hi kan kaltumna hmun kan thlen ngei theihna tûra kawng minkawhhmuhtu, Pathianin min kaihhruaina dânte a ni. Ezrana han chhiar khân mipuite chuan Pathian mi a nihna angaan hnam chanchin kal tawh, khawvêl siam a nih atangaJosua hun thlengin an hre thar leh ta a. Thawnthu hmangte, hla hmang te, hla chham mi hmang te, malsâwmna thuhmang te leh dân hmang te-in Pathian thu an âwih lohchânga harsatna an lo tawh thin dân leh an laka Pathianrinawm thinzia hriattîr thar leh an ni. Torah an tihah hian‘Thu Sâwm Pêk’ pawh hi a tel ve ngei a; mahse chumi ni lopawh thil dang tam tak a tel ve tho bawk. Hêng lehkhabutehian Pathian mite chanchin kal tawh a sawi bâkahPathianin anmahni a lo kaihruai tawh dân te pawh a târlang a. Chutiang chuan Israel mite kha an tobul leh nihnaa hriattîr a ni.

Nehemia 8:3; Deuteronomi 4:1; 6:3, 4; Josua 1:9;Sâm 1:2; Thufingte 19:20; Ezekiela 37:4 leh Matthaia17:5 te hi chhiar la. Hêng chângten Pathian Thu kanchhiar dân tûr nia min hrilh chu eng nge ni?

Mipuiten Pathian Thu zawm an châk thar ta viaumai hi Ezran kum 13 kal taa Jerusalem a lo thlen atangaPathian Thu a lo chhiar thin leh a lo zirtîr thin rah kha anih ngei a rinawm. Amah hi Pathian hnaa inpe zo tak lehdanglamna thlentu nih tum tlat mi a ni a. Khatia a hnên

Page 36: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

71 72

atanga an hriat chhunzawm reng avângah khân PathianThu chu anmahni-ah a lo tak ta riau mai ni tûr a ni. Chumiazârah chuan Pathian thu ngaihthlâk leh zawm duhnathinlung an lo pu ta a, a chhan pawh Pathian atanga chhuakthu chu an thlahlel êm atin ni. Chuvâng chuan, hemi tumpawh hian Torah lam chu zah tak chung leh a awmzia hriatduhna nên an hawi ta a. Pathian Thu-a kan inchiah hnehtak tak a nih chuan Pathianin kan nun a rawn luah châknakan nei thûk telh telh mai dâwn a ni.

Eng tiangin nge Pathian Thu hi i lo chhiar ve thinle? Ringtu ni-ah chuan i inchhâl a ni mai thei e, mahsechutianga i inchhâlna chu eng tiangin nge i nunah a takina lan chhuah a, a thil sawite chu eng tiang taka nasa-innge zawm tumin i beih thin? Bible-in a sawite hi zâwm loni ta la, i nun kha eng tiang takin nge a danglam ang?

THAWHLEHNI November 5PATHIAN THU CHHIARA HRILHFIAH NGHÂLIN

Nehemia 8:4–8 chhiar la. Dân bu chhiar chuan engnge ni a nghawng chhuah?

Ezran Dân bu a chhiar lâi hian a kiangah mi 13—ading lamah mi 6 leh a vei lamah mi 7 an lo ding ve a, a dinglama mite hian Pathian Thu chu a chhiar theih tûrin an lokensak a (Neh. 8:4); a vei lama mite hian a thu chhiarawmzia chu mipuite hriatthiam theih tûrin an lo hrilhfiahve thung (Neh. 8:7). Eng tin nge hetiang hian tuallâiah tean tih theih le kan ti a ni mai thei a; amaherawhchu, amahpui tûra a ding lama lo awm ve-te hian Dân bu kha an lochâwi a ni mai thei a (Dân bu hi lehkhabu zial an tih angchi kha a ni a, an chhiar tûr chu mi dangin an lo pawh

phelh hmasak zêl a ngâi thîn a ni), a nih loh pawhinanmahni hian an inchhiar zâwk a ni mai thei bawk. Zîngkâratanga chhiar tanin, chhûn thleng an chhiar a, khati lâivêla awm zawng zawng khân an lo hriat vek theih dân kawngan zawng ngei ang tih a rinawm.

“Fiah takin an chhiar a” tih leh, “An thu chhiar chumipuiin an hriatthiam theih nân an pui a” (Neh. 8:8, NKJV)tih tawngkamte hian an thuchhiarte chu an hrilhfiah pahzêl tih a kâwk thei a, an lo letling nghâl zêl tih pawh akâwk thei tho bawk. A khawi zâwk zâwk pawh hi lo ni se,hemi tuma an thil tih dân nên hian inhmeh tak a ni ve vetho. Israel mite kha kum tam tak chhûng an va awmnaBabulon atanga lo kîr an ni a, chumi rama an tawng hmanber chu Aramik a ni. Chuvângin, Hebrai tawnga Ezra’n Dânbu a chhiar khân mi tam tak, a bîkin thangtharte tân chuanhriatthiam a awlsam lo hle ang. Chutih rual chuan, Biblethu hrilhfiahna emaw, sawi zauna emaw te hi kantangkâipui thei hle bawk a. Miin Bible thu a sawi chhâwnaa awmzia a hrilhfiah nghâl zêl bawk hian Bible thu chu alo nung leh zual sawt a, a lo ngâithlatute tân pawh an thuhriatte chu nuna bel a awlsam ta sawt thîn a ni.

Tirhkohte 8:26–38 chhiar la. Hetah hian a chungakan sawi tâk Jerusalema thil thleng ang kha eng ngethleng leh? Chuta tang chuan kan tân zirlâi zir chhuahtheih a awm em?

Prostestant kohhran kan nih ang ngeiin ringtu mimal tin hian keimahni ngeiin Pathian Thu chu kan hretûr a ni tih gu kan pawm a, tin, Bible thutakte pawh hi tu-in emaw (kohhran hotu lû ber pawh ni se) a sawi a nihvâng maia lo pawm ve ngawt tûr a ni lo tih pawh kan hre

Page 37: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

73 74

bawk. Chutih rual chuan, Bible thute hi mi tu emawina aawmzia min hrilhfiahsak châng hian hlâwkthlâk kan tithîn theuh a ni lo’m ni? Kan thurinte hi keimahni tânakan hriat theuh a ngâi a, chutih rual chuan, mi dangtethusawi pawh hian êng min pêk theih châng a awm ve thobawk a ni.

NILÂINI November 6MIPUITE CHHÂNLÊTNA

Ezran Pathian Thu (Torah, Dân bu) a han phelh chiahchuan mipuite chu an ding vek a. A chhiar hmâin Pathiana fak phawt a. A chhiar zawhah mipuite chuan chung lamabân pharin, “Amen, Amen!” tiin an lo chhâwn a (Neh. 8:5,6). Tichuan, an lû an kûn a, a hmâia lei siin LALPA chuchibai an bûk leh ta a ni

Nehemia 8:9–12 chhiar la. Enga ti nge hruaitutehian mipuite chu lungchhia emaw, tap emaw lo tûra anhrilh le?

“Kum eng emaw zât a liam hnua Babulon atangaJerusalema saltâng lo kîr lehte hnêna Pathian dân chhiarchhuah a nih tum khân mite chu an bawhchhiatna avângalungngâiin an tap a, tichuan, he thu lâwmawm tak hi sawichhuah a ni ta a ni: ‘Lungchhe suh u. . . . Kal ula, thil thaueiin thil thlum te ei ula, eng mah buatsaih nei ve lote pawhan chanpual tûr thawn ang che u, vawiin hi kan LALPA tânani thianghlim a nih hi, lungngâiin awm suh u; LALPA chungalâwmna chu in chakna a ni si a’ (Nehemia 8:9, 10).”—EllenG. White, Tihdam Rawngbâwlna, p. 265.

Mipuiten Pathian thute an han ngaihthlâk chuananmahni sualna an hre chhuak a, chu chuan tilungngâiinan tap ta a ni. Kan hnêna Pathian a rawn inpuan a, ahmangaihna, thatna, khawngaihna leh rinawmna te kan

lo hriat hian keimahni tlin lohna leh fel lohnate kan hmulian thîn rêng a ni. Pathian Thu kal tlanga Pathianthianghlimna kan hmuh hian êng thar hnuaiah kan sualnarâpthlâkzia kan hmu a. Chutianga mahni tlin lohna hriatnachuan Israel mite pawh kha a tilungngâi a, a vêl tap ta ani. Mahse, lungngâi tûr an ni lo, a chhan pawh LALPA chungalâwmna chu an chakna a nih vângin (Neh. 8:10). Tawngkamdanga sawi dâwn chuan, sualin tling lo hle mah se, Pathianthiltihtheihna chu an rin chhan thei a ni kan ti thei ang.

Tin, hemi nî hi ni bîk leh thianghlim, TâwtawrâwtKût (Hebrai tawngin, Rosh Hashanah) a ni hrim hrim a, LALPA

rorêlna (‘Tlanna Ni’ tiin an sawi thîn a, Tishri thla ni 10-ahan hmang thîn) lo thleng tûr atâna ‘thinlung’ lo buatsaih apawimawhzia hriattîrna atân tâwtawrâwtte an hâm ri ruairuai thîn. Chutiang chuan, tâwtawrâwt ham chu Pathianhmâa dinga sualte sim tûra inkohna a ni. He nî hi Pathianlam hawi tûra mite hriattîr nî atâna siam a ni a, chuvângchuan, an lungngâia an tap ta mai pawh kha a hriatthiamawm hle. Mahse, an hruaitute hian an sualte an sim tawhhnu chuan Pathianin an dîlna a hria a, Pathianngaihndamna chu lâwm taka pawm mai tawh zâwk tûr a nitih an hrilh ta a.

Hei hian sual chimawmzia leh sual avânga harsatnalo thlengte chin felna leh beiseina kan lo neih theihnaawm chhun chu krawsa Isua thihna chiah kha a ni tiheng tin nge min hrilh le?

NINGANI November 7LALPA CHUNGA LÂWMNA CHU

“LALPA chunga lâwmna chu in chakna a ni si a” (Neh.8:10) tih tawngkam hi hlim leh lâwm taka kan awm hiPathian duh dân a ni tih min hriattîrtu a ni. Mahse, he

Page 38: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

75 76

lâwmna hi lâwmna pângngâi ni lovin, Pathian kan hriatnaleh a hmangaihna kan channa atanga lo chhuak lawmnaa ni a. Pathian leh a thatnaa lâwm a, kan tâna thil a tihzawhzâite avânga hlim hi ni tina chan kan tum ziah tûr ani. Chu bâkah chuan, Pathiana lâwmna hian ni tharhmachhawna, kan chunga thil lo thlengte thiam takadawngsawng thei tûrin chakna min pe bawk.

Nehemia 8:13–18 chhiar la. Hetah hian eng thilnge thleng a, chu chuan hetih hun lâia mite leh anhruaitute chanchin eng tin nge min hrilh le?

A tûkah chuan hruaitute chu Pathian lehkhabuatanga thil dang hriat belh duhin Ezra hnênah an lo kal a.Hei hian an mite chu Pathian lama hruai an duhzia a tilang.Kawng dika mipuite hruai chu anmahni ngeiin Pathian anzawna, a hnên atanga hriatna pûr châwk an tum lo a nihchuan thil theih miah lo a ni tih an hre chiang hle a ni.

Leviticus 23:39–43 chhiar la. Eng thil ti tûrin ngeIsrael mite kha thu pêk an nih sawi la, eng vânga pêk ninge an nih sawi bawk ang che.

Nehemia 8:15 hian an thil tihte kha Dân bûa ainziah dân ang tak vekin an ti a ni tih a sawi a. Hetahpawh hian Pathian Thu zawm an duh tawh tak zet tih alanna dang kan hmu leh bawk—kum sawm sarih chhûngvêl zêt sala an va tân chhûng khân thuâwih loh pawizia a lozir chhuak tawh si a. Tin, Leviticus-a kan hmuh ang hianhlim taka kût hmang tûr a ni a, “LALPA in Pathian hmâahchuan ni sarih chhûng hlim takin awm rawh u” tia hrilhan ni (Lev. 23:40, NKJV). Tawngkam danga sawi chuan,Pathian khawngaihna leh zahngaihna, a chhandamna anhriat khân LALPAN an tâna thil a lo tih tawhahte chuan anlâwm êm êm tûr a ni.

Hmânlâi Israel-te hman thin kût hrang hranginan entîr Isuaa thilpêk kan dawnte hi ngaihtuah la. Engtin nge harsatna leh natna kârah pawh hian LALPÂA lâwmnachâng kan lo hriat theih ang? Eng vângin nge, a bîktakin hetiang huah hian LALPÂA lâwm chu a pawimawhleh zual bîk riau le?

ZIRTÂWPNI November 8

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 611–668-a, ‘Pathian Dâna Inzirtîrna’ tih kha chhiarni se.

“A thutiamte a hlen ngei dâwn a ni tih an rinna chua takin an lan chhuahtîr tûr a ni a. An simna chu Pathianina pawmsak tawh a, sual ngaihdamna leh Pathian vohbîkan nihna chu pêk lêt leh an nih tâk avângin nasa takalâwm tûr an ni. . . .

“LALPA hnêna kîr lehna dik tak chuan nun a tihlimreng thîn. Thlarau Thianghlim thununna hnuaia mi suala inpêk tawp hian a bawlhhlawhna leh thiam lohna chuthinlungte en thîntu thianghlimna nêna a inan lohzia ahmu thîn a. Amah chu dân bawhchhetu, thiam loh changtawh a ni tih a inhre thîn bawk. Mahse, chumi avâng chuanbeidawng tûr a ni chuang lo, a chhan pawh ngaihdam a nitawh reng si a. A vân Pa, sualnate ngâidam thîntuhmangaihnaah chuan a sualte ngaihdam a ni vek tawh tiha hriat avângin a hlim tûr a ni. Pathian ropuina êng chuansual sim tawh mihringte chu a hmangaihna bânin a lokuangkuah a, an hliamte a tuam damsak a, sual lak ata atlêng fâi a, chhandamna kawrfual chu a lo hâktîr thîn ani.”—Ellen G. White, Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte),p. 567.

Page 39: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

77 78

SAWI HO TÛRTE:

1. Eng tin nge ‘LALPA chunga lâwmna’ (Neh. 8:10) hi inchakna atân in lo hman ve theih ang? Chumiawmzia chu, Pathian thiltihtheihna leh angaihdamna hi kan nuna kan lo chan ve theih nânthil eng emaw kan tih ve ngâi a awm em? A awm anih chuan eng nge ni?

2. Eng tin nge kan sualte avânga lungngaihna lehLALPÂA lâwmna hi inbûk tâwk takin kan neih kawptheih ang? Hêng thil pahnihte hi a inkalh rêng rêngêm? Eng tin nge dân leh chanchin tha inlaichîn tawndân hian a chhânna tûr min pêk le? Rome 3:19–24en la.

3. Nehemia 8:10-a Nehemia mipuite hnêna a sawi, “Kalta ula, thil thaute eiin thil thlumte pawh va ei rawhu, tin, an tâna eng mah buatsaih ni ve lote chanpualtûr pawh hawnsak bawk ang che u; vawiin hi kanLALPA tâna ni thianghlim a nih hi. Lungngâi suh u, achhan pawh LALPÂA in lâwmna chu in chakna a ni sia” tih thu kha chhiar leh ula. Hemi nî hi “kan LALPA

tâna ni thianghlim” a nih avângin thil thau kan eiang a, thil thlum kan in ang a, tin, eng mah ei tûrnei ve lote hnênah pawh ei leh in tûr kan pe ve tûrtihna a nih chu. Hei hian LALPÂA kan lâwm theih dânkawngte eng tin nge min hrilh sawi ula. Heti lâia‘thianghlim’ tih hi eng nge ni awmzia sawi fiah bawkrawh u.

ZIRLÂI 7 November 9–15

KAN PATHIAN, MIN NGÂIDAM THÎNTU CHU

SABBATH CHAWHNÛ November 9

CHHIAR TÛRTE: Neh. 9:1–3; Dan. 9:4–19; Neh. 9:4–8; Kol.1:16, 17; Neh. 9:9–38; Rome 5:6–8.

CHÂNGVAWN: “Mi, a bawhchhiatnate zêp tlattu chu ahmuingîl lo vang a, zêp lova puangahawisantu erawh chuan zahngaihna a hmuve thung ang” (Thufingte 28:13, NKJV).

Bâwkte Kût (Sukkot ti pawhin an sawi thîn) an hmanzawh hnu chuan hruaituten mipui an ko khâwm leh a.Lâwmna hun an hmang zo chiah tawh a; tûnah chuanPathian hmâa an sualte puanna leh simna hun an hmangve thung tawh dâwn a ni.

A hmâ kha chuan an hruaituten an thil tih sualteavânga lungngâia indawm kun reng lo tûrin an lo hrilh tawha nih kha; mahse, khami avâng khân an sualte an puanaan sim a ngâi lo tihna chu a ni si lo. Tûnah chuan kûtte anhmang zo ta bawk a, mumal deuh taka an sualte an puanhun a lo thleng ve ta thung a ni.

Nehemia lehkhabua thil thlen dân kan hmuh anghian hlimna hun hman hmasak zet hnu-ah sual puannaneih tûr a ni tihna a ni hran chuang lo va; tin, sual puannaneih phawt hnu-ah lâwmthu sawina hun hman chauh tûra ni tihna pawh a ni kher chuang lo bawk. Dân tlângpuiahchuan, sual puanna kan neih phawt hnu-ah lâwmthusawina hun kan hmang thîn a; amaherawhchu, kan nuna

Page 40: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

79 80

a hnathawhte avânga Pathian hnêna lâwmthu sawina hunhan hman hmasak phawt pawh a dik lohna a awm bîkchuang lo. Rome 2:4-ah pawh ‘Pathian thatna’ chuan kansualte min simtîr tûrin min hruai thîn a ni tih thu kanhmu a. A ‘thatna’ chuan lâwmna leh sual simna min neihtîrdâwn tihna a nih chu. Chutih rual chuan, kan sualtengâidama tlêngfâi tûr leh min siam thar tûrin Pathian kanmamawh a ni tih min hriattîr tho bawk.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrin lozir ang che.

SUNDAY November 10CHAWNGHEI LEH PATHIAN CHIBAIBÛKNA

Nehemia 9:1–3 chhiar la. Eng vângin nge Juda-tekha ram dang mite lakah an intihhran?

Nehemia khân mipuite chu hlim leh lâwm taka awmtûrin a duh a, chutianga hlimna hun an hman zawh hnuchuan châw nghei tûrin a hrilh a. A hrilh ang chuan Pathianhmâah inngâitlâwm takin an awm a ni tih entîr nân an lû-ah vaivut an phul a, sâiip puante an sin bawk. A hnam pumpui anga Israel mite sualnaah khân ram dang miteninrawlhna an neih ve hran lo va, chuvâng chuan an lak ataIsrael mite kha an intihrang a, anmahni sual ngei khangaihdam ngâi chu a ni tih an hre chiang hle a ni ngeiang. An hnam sualnate chu an hria a, chumi avânga saltângta a nihzia pawh tu ma hrilh hran an ngâi lo.

Khatianga a huhova an tawngtâia, an sualte an puankhân sual nihphung hriatthiamna thûk tak an nei a ni tihan tilang a. An pi leh puten thil sual an lo tih avânga sâlatâng ta an ni tih an inhriat phei chuan an thin a rim vehle-in a rinawm. A nih loh pawhin, hetiang dinhmuna (mi

tlêm tê chauh an kîr leh a nih kha) an din chhan chu anhnam hruaituten duhthlanna dik lo an siam vâng leh an pileh puten Pathian tihna an tlâkchham vâng a ni tiin losawi pawh ni se, thiamawm tak an nihna chin a awm vetho a. Amaherawhchu, thinrim leh indawm kun mai lovin,inngâitlâwm takin Pathian lam an hawi ta zâwk a, an sualtepawh an puang ta vek nghe nghe a ni.

Nehemia 9:3-a kan hmuh dânin mipuite chuandârkâr thum chhûng vêl Dân lehkhabua mi thu an chhiara, tin, dârkâr thum vêl tho sual puanna leh Pathianchibaibûkna hun atân an hmang leh bawk a ni. Hei hi Dânlehkhabu (Torah) an chhiar tum thumna a ni a. An sualtean puan pah khân Dân lehkhabu an chhiar ngei ngei angâi a, a chhan pawh an inpuanna chu Pathian atanga lochhuak thutaka innghat tûr a nih vâng a ni. Keini pawhBible kan chhiar hian Pathian chuan min rawn hnaih sawtthîn a, Thlarau Thianghlim chuan kan hnênah thu sawiinmin rawn zirtîr thei bawk. Pathian Thu-a thutak awmtehian kan ngaihtuahna leh rilru a tidanglam a, min fuihphûrin min châwisâng thîn. Israel mite kha lungngâiin antap bawk a, a chhan pawh Pathian thianghlim bula hunkan hman chuan a mâwina leh thatna kan lo hre thîn a,lei leh vânte Siamtu chuan keini mi tlâktlâi lo tak taktezînga rawn awm ve a duh mai chu mak kan ti thîn. Kannunah Pathian a awm loh chuan thlarau lama minthlahtute nên danglamna eng mah kan nei hran chuang lova. Keimahni chhûnga Pathianin hna a thawk a nihchauhin kan nih tûr ang tak chu kan ni thei ang.

Daniela 9:4–19 chhiar la. Eng tiang kawngtein ngea mite tâna Daniela tawngtâina hi keini tân pawh a takahman ve theih a nih le? Chutianga a taka hman ve theiha nih chu a mi mal ang leh a kohhran ang pawha chhawrtangkâi theihna tûr a awm em?

Page 41: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

81 82

H-6

THAWHTANNI November 11TAWNGTÂI BULTANNA

Hruaituten Bible a chhiar zawh hnu chuan mipuitechu dârkâr thum vêl zet chhûng an tawngtâi ta a, anmahnirinawm lohzia leh an laka Pathian a that si-zia te chu anchham chhuak a. An tawngtâi kan han ti tak naa, a nihnataka chuan thusawi (sermon) pawh an ang zâwk mah âwme, a chhan pawh a tawngtâina thu châng tin deuh thawhian Bible-ah anpui a neih theuh vâng a ni.

Nehemia 9:4–8 chhiar la. An tawngtâinaa an thuchham bulpui ber chu eng nge ni a, chu thu chu eng vângachham nge a nih?

A hmasa berin, Pathian hnênah malsâwmna hlâninan hming an han fak tê tê phawt a. Hebrai mite ngaihdânahchuan hming hi inkoh nân chauha hman tûr a ni lo va; aputu nihna pho langtu pawh niin an ngâi tel bawk.Chuvângin, Pathian hming an han fak phawt pawh hianchhan tha tak a nei a, he hming hian fak leh châwimâwi aphû a ni tih khawvêl hnênah an hriattîr nghâl a ni. Hehming hi lei leh vân Siamtu hming a ni a. Chutiang chuanan tawngtâina chu Siamtu a nihna ang leh thil eng kim‘vawnghimtu’ (Neh. 9:6; Kol.1:16, 17) a nihna anga Pathianchibaibûkna nên an tan a. Heti lâia ‘vawnghim’ tih thumalhi Hebrai tawnga ‘vawng nung reng’ tih an sawina thumalatanga lo kal a ni tih hria ila.

Thil eng kim Siamtu chuan Abrahama kha a thlanga. Abrahama kha mihring pângngâi ve tho niin, ‘a thinlung’kha a ‘rinawm’ hle a ni tih mai loh chu mi dangte âiadanglam bîkna eng mah a nei hran lo. Ani pawh khân rinnaa tlachham ve nia a lanna vawi tam tak a awm a; mahse, afapa hlân tûra hrilh a nih khân a hnial miah lo (Genesis 22chhiar la). A rinawmna kha zan khat thil thu-a a zir chhuah

a ni lo va, a hmâ daih tawh atanga Pathian nêna an lên dunthinna avâng a lo neih sa a ni zâwk. Hebrai mitengaihtuahnaah chuan ‘thinlung’ tih hian ‘rilru’ a kâwk a.Tawngkam danga sawi dâwn chuan, Abrahama khânngaihtuahnaah leh thiltihahte rinawmna a chher a, chuchu Pathianin a pawmsak ta a ni kan ti thei ang.

An tawngtâi thu chhama a hmasa lam tlêm azâwnghian Pathian chu (1) Siamtu a nihna te, (2) Vawnghimtu anihna te, (3) Thutiam Hlentu a nihna te a sawi a. Mipuitechuan Pathian chu tu nge a nih inhrilh hmasa phawtin,Pathian chu min siamtu, min vawnghimtu leh kan hnênathu a lo tiam tawhte chu hlen ngei thîntu mi rinawm tak ani. Chumi chu rilru-a kan vawng reng a nih chuankeimahni nun ngei pawh tha takin kan vawn phah ang a,hun harsa ber ber kan tawn lâi, kan lak ata hla taka awmang leh kan harsatna tawhte chu rawn ngaihsak lêm lonia a lan châng te pawhin ani chu rinchhan dân kan lothiam thei dâwn a ni.

Eng vângin nge Pathian chu min siamtu a ni tihhriatna hi kan rinna kawngah a pawimawh êm êm? AmahPathian pawhin min siamtu a ni tih kan hriat reng theihnân chawlhkâr tina a ni sarih nî zêl hi serh tûrin thu minpe a, chuti a nih chuan, hemi âia pawimawh zâwk thurindang hi a awm thei dâwn em ni?

THAWHLEHNI November 12HUN KAL TAWH ATANGA ZIRLÂITE

Nehemia 9:9–22 chhiar la. He lâia an thuchhamhi a hmâ lama an thuchham nên khân eng nge adanglamna awm?

An tawngtai thucham chu thlâkin an laka a rinawmêm avânga Pathian an fak hnu chuan Aigupa ram ata hruai

Page 42: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

83 84

chhuah an nih lâi leh thlalêra an thang lâi vêla an pi lehpute rinawm loh thin dân zawng zawng kha an sawi ve tathung a. Pathianin Israel mite chunga thil a pêk hranghrangte chu an sawi chhuak a; mahse, vânduaithlâk takinan ‘thlahtute’ chuan chûng thilthlâwnpêkte chu chaponate, luhlulna te leh an zînga Pathian khawngaihna thiltihzah lohna te hmangin an lo chhâng lêt tlat mai si a ni.

Mihringte hlawhchhamna leh Pathian hnênaintûkluhna dik tak kan tlâkchhamzia hriat leh pawm maihi sual puanna leh simna kawnga rahbi pawimawh tak ani. Hêng Bible chângte hian hmânlâi huna chêngtechanchin a sawi chu ni mah se, an harsatna tawh ang himi tinin kan tawh ve tho a ni tih chu tu ma’n kan pha theilo vang. Hei (sual puan) tak hi keimahni tân leh anmahnitân pawha chanchin tha a lo thlen theihna chhan pawh ani rêng a. Mahse, kan sualte kan puan avâng maiachhandam ni tûr erawh kan ni lo; kan âiawha Kristainhlanna chauhin min chhandam thei a ni. Sual puannaleh simna hi Krista chauhin thiam min chantîr thei a nitih kan pawm theihna tûra a laimu a ni a. “Sual simna lehrinna hmanga Krista chu kan Chhandamtua kan lo pawmhian LALPA chuan kan sualte a ngâidam a, dân bawhchhe-tute tawrh tûra an siam hremna chu a hnûk lêt leh thîn.Chutichuan, mi sual chu sualna nei miah lo angin Pathianhmâah a ding ta a, Vânram duhsakna lo dawngin ThlarauThianghlim zârah Pa leh Fapa nên inpâwlna duhawm takan lo nei thei ta a ni.”— Ellen G. White, Selected Messages,book 3, p. 191.

Chutih rual chuan, a thatnain kan sualte puangasim tawh tûra min puih avângin keimahni pawh hian chûngthilte chu kan lo bânsan theih nân Pathian thiltihtheihnarinchhan kan tum ve bawk tûr a ni.

Israel mite kha an luhlul hle thîn chungin Pathianchuan a hmangaih êm êm reng tho a. Pathianin Israelhnam tâna thil a tih tawhte kha thlîr kîr ila, khatiang takkhân an chungah khawngaihna a lo lantîr thin avângintûnah leh nakîn zêlah pawh min ngaihsak êm êm dâwn ani tih kan hre thei ang. Hei vâng hian hun kal tawhaPathian thil lo tih thin dânte kha kan hriat reng apâwimawh a. Kan hriat loh chiah hian buainaah kan lûtthîn a ni.

I nunah Pathianin hna a thawk ngei a ni tih chiangtaka i hriat tumte kha han ngaihtuah lêt leh teh. Eng tinnge chumi atang chuan buaina i tawh leh hunah pawhthlamuanna i lo neih theih ang? Beidawnna tâwp i tawnchâng leh i hma lam hun chu thim tak nia i hriat hunaheng tin nge Pathian thatna chu rin ngam dân i hriat theihang?

NILÂINI November 13DÂN THU LEH ZÂWLNEITE THU

Nehemia 9:23–31 chhiar la. Eng tiangin nge Israelmite khân an phû hauh loh Pathian ‘thatna ropui tak’ anchen dân chu a sawi le (Neh. 9:25)?

An tawngtâi thuchham/thusawi hlâwm thumnahian an hnêna Pathianin a pêk Kanan ram a luah hnu-aan awm dân a târ lang a. Israel mite hnênah hian ram te,khawpui te, grêp huan te, thlâi chînna tûr ram ruak te pêkan ni a; mahse, anni lah chuan an hlutna rêng an ngaihtuahduh si lo. Châng 25-na tâwp lamah chuan “an ei a, an puara, an lo thau a” tih thu kan hmu a. ‘Lo thau’ tih tawngkamhmanna hi Bible-ah hmuh tûr a tlêm hle, kan hmuhnaawm chhunah pawh thil tha lo lam sawina atâna hman veve a ni leh nghâl (Deut. 32:15 leh Jer. 5:28).

Page 43: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

85 86

Israel mite kha Pathian thatna nasa tak vângin anlâwm (NKJV) a ni mai thei a; mahse, an lâwmna khaPathianah ni lovin, an thil neihah zâwk a ni tlat. Heta tangpawh hian thil eng kim kan neih avâng ngawtin Pathiannên kan lêng dûn dâwn tihna a ni chuang lo tih chiangtakin a lang âwm e. A châng chuan, Hei hi chu nei ila kahlim ngawt ang tiin kan ngaihtuah thîn a. Mahse,vânduaithlâk takin Israel mite pawh khân Pathian hnênata an mamawh eng kim an dawng vek a; chûng thiltea an‘hlimna’ chuan Pathian a hlattîr sawt zâwk tlat si. A petutheihnghilha a thilpêkte ringawt buaipui hi thil awl takmai a ni hrim hrim a. Mahse, chu chu chu bumnahlauhawm tak a ni.

Hetia kan sawi avâng hian Pathianin thil min pêktehi lâwm takin kan lo dawng thei lo kan tihna chu a ni lo.Chuti ahnehin ani pawhin a thilpêkte chungah hian lâwmhle tûrin min duh zâwk a; amaherawhchu, hêng a thil minpêkte chunga kan lâwmna ngau ngau hi chuan amah nênainlaichînna min neihtîr hran chuang lo thung a ni. Diktakin sawi ila, kan fîmkhur hle te a nih loh phei chuanhêng thilte hi amah kan hnaih theihna tûr dâltu a ni zâwkhlauh thei nghe nghe.

Eng pawh ni se, bung 9-naah hian Israel hruaitutechuan Pathian laka an lo rinawm tawh loh dân zawng zawngchu an puang a. An hnam chanchin kal tawhte an hanthlîr kîr a, a hnam pum pui anga thil an lo tihsual tawh chihrang hrangte chu zêp awm miah lovin an chham chhuakta vek mai a ni. Chûng zîngah chuan an sawi nawn fo thilpahnih a awm a: (1) Pathian dân an hnâwl a, (2) zâwlneitean tiduhdah thîn bawk.

Tawngkam danga sawi chuan, Pathian dân leh azâwlneite kha Pathian tih hnam leh Pathian tih mi an lo

nih theihna tûra thil pawimawh êm êm an ni tihna a ni.Chutiang a nihzia chu an tawngtâina thu chham pawh hiana tilang a, “Pathian dânte hi miin a zawm chuan a nunah alang ang” “ (Neh. 9:29, NKJV; he thu hi Lev. 18:5 atanga a lâkchhâwn a ni) tiin a sawi tawp mai; tin, zâwlneite kaltlangathu sawitu chu Thlarau Thianghlim a nih thu pawh a sawibawk. Pathian chuan nun tam/nuam leh hlimawm tak kanlo neih theih nân a thupêkte hi min pe a, a thutak chu kanlo hriatthiam theih nâna min kâihruai tûrin a zâwlneite arawn tîr bawk. Hêng thilpêk hlu tak tak pahnihte hi eng tinnge kan lo dawnsawn tih chu kan zavâi atâna zawhnapawimawh tak a ni.

NINGANI November 14CHÂWIMÂWINA LEH DÎLNA

Nehemia 9:32–38 chhiar la. Sual puan tawngtâinakhârnaa an sawi uar ber chu eng nge ni?

An tawngtâina khâr nân Pathian chu an fak leh taa: a ropuizia te, a thiltihtheihzia te, a hlauhawmzia te,thuthlunga rinawm a nihzia te leh khawngaihna a ngahziate an sawi a. An chunga Pathian thatna chu a hriata anhriat mai bâkah an ngâihlu hle bawk niin a lang.

Tin, dîlna pawh thlenin amah nêna thu thlun tharleh an duh thu pawh an sawi a (hemi chungchâng hichipchiar zâwkin bung 10-naah ziah a ni). An thil dîl chueng nge ni?

“Chuvângin kan Pathian, Pathian ropui, thiltihtheileh hlauhawm, thuthlung hlena khawngaihna lantîr thîntu,kan chunga buaina lo thleng zawng zawng . . . hi minngaihnêpsak lo ang che” (Neh. 9:32, NKJV).

Jerusalema chêng Juda-te hian an chunga rorêltulalte hnênah chhiah tam tak an châwi a ngâi a. Hêng Israel

Page 44: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

87 88

mi tlêm tê-te hi kil tin atangin nêk sâwr an ni a, an tân aninawm hle ang. Lal nunrâwng tak tak an hrawn chho deuhreng bawk a, chhanchhuaktu an ngâi ngawih ngawih maia ni.

Thil mak angreng deuh mai chu ‘chhiahhlawhte’tia an insawi ve tlat hi a ni. An hnam rinawm loh dân hranghrang an sawi chu ‘chhiahhlawh’ mai an nih thu-in an khâra. Chhiahhlawhte chuan an pûte thu a kâwi a ngîlin anzâwm thîn. He tawngkam an hman chhan chu an hmâamiten an lo tih tawh thîn dân ang ni lova LALPA thu an zawma tûlzia an hriat vâng niin a lang. LALPA leh a thupêkte lakarinawm an duhzia an tihlanna a ni a. Tin, Pathianchhiahhlawhte an nih ang ngeiin anmahni rawnchhanchhuak tûrin Pathian an âu pah bawk a ni.

Ezra leh Nehemia hun lâia mite hian an boruak tawnmêk chu ‘manganthlâk’ an tih thu an sawi a (Neh. 9:37),Aigupta rama an awm lâia Israel mite hrehawm tawrh nênkhân an tehkhin hial a ni (Neh. 9:9). A tawngtâina thu hianPathian chu Aigupta rama an tawrhnate en khûm lova arawn hmuhsak avângin a fak a, hun kal tawha a lo chêttawh dân ang chiah khân tûnah pawh rawn che leh tûrinan ngên a. Chutih rualin, an zînga tu mah kha—lalte, lalfapate, puithiamte, zâwlneite leh chhûngkhat pa bertepawh—rinawm rêng an awm loh avâng erawh chuan phû loan inti hle thung si. Anmahni thil tha tihte leh an thlahtutethil tha tihte chu eng mah chhuan tlâk a awm lo tih hriainPathian khawngaihna leh anmahni a lainatna chu aninnghahna awm chhun a ni a; chutih rual chuan, anmahnirawn chhanchhuak tûra LALPA a rawn inrawlh ngei erawhan beisei tlat thung.

Rome 5:6–8 chhiar la. Eng tin nge he lâi thu hianPathian hnêna Israel mite thil dîl chu a târ lan? Israel

mite thil dîl atang leh Rome lehkhathawna Paula thilsawi atanga thlamuana kan chhar chhuah theih awm chueng nge ni?

ZIRTÂWPNI November 15

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Krista PannaKâilâwn phêk 25–28-a, ‘Inpuanna’ tih kha chhiar ni se.

Nehemia 9:25-ah hian Hebrai mite khân Pathianthatna ropui takah chuan ‘nuam an chen’ thu kan hmu a.‘Nuam chên’ tih tawngkam hi a tawng bul lamah chuan‘Eden’ tih thumal lo chhuahna nên thuhmun reng a ni (Gen.2:15). Chuvâng chuan, Juda-te kha an in-eden hle ti pawhina lehlin theih ang.

A enga pawh chu ni se, chanchin tha hi thil chhetawh din thar lehna a nih miau avângin a tâwp khâwpa dinthar lehna kan chan tûr sawina tehkhin nân chuan Edenhuan âia hman tûr tha zâwk dang eng nge awm chuangang? Hebrai mite kha Pathianin a mite ni tûrin a thlangchhuak a, hmânlâi khawvêla ram hrang hrangten anpaltlang chhuahka lûn lâi takah dahin suala tlu tawhkhawvêla Eden huan awm dân chiang taka lantîr tûrinmawhphurhna a pe a. Sala an tân hnu leh an rama an kîrleh hnu-ah pawh chutiang tih theihna kawng chu a lainhawng reng tho. “LALPA chuan Zion chu a thlamuan ang a,a hmun ram tawhte pawh a thlanmuam bawk ang; athlalêrte pawh Eden ang khân a siam dâwn a ni” (Isa. 51:3,NKJV).

Ni, Israel mite khân LALPAN a lo tiam tawh khawvêlthila malsâwmnate chu dawngin a chên a, suala tlu tawhkhawvêla chêngte tâna neih theih tûr ang zawng zawngchu an nei kim vek tih theih a ni nghe nghe. Khângte khânEden huana chêngten thil an lo hnianghnâr tûrzia a hriattîr

Page 45: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

89 90

a. Hlim taka chên tûr an ni. Pathian chuan khawvêl himihringten an chen atâna a siam a ni a, chuvâng chuan,hmânlâi Israel mi, Pathianin mal a sâwm hnamte pawhkhân an chên ve tûr a ni. An sualna chu Pathian thatnaropui taka nuam an chên kha ni lovin, a thatna zâr an zoLALPA an theihnghilh ta daih mai zâwk kha a ni (Ezek.23:35). Malsâwmna an dawnte kha an chheh vêla chêng vehnam dangte hnêna Pathian chanchin an hriattîrnahmanrua ni tûra duan a ni a; mahse, anni chuan amalsâwmna chen ngawr ngawr kha an duhtâwk ta si a ni.

SAWI HO TÛRTE:

1. Isua chuan, “Mi, hnim hlîng nei zînga tla chî lodawngtu chu thu hretu a ni, mahse khawvêllungkhamnate leh hausak duh luatna chuan thu chua dîp tlat a, rah pawh a chhuah thei ta lo rêng a ni”(Matt. 13:22, NKJV) tiin a sawi a. ‘Hausak duh luatna’a tih hi eng nge ni a awmzia ni a, hemi leh tûn kârzirlâia kan hmuh sual puan tawngtâina tih hian engnge inzawmna a neih?

2. Thil siam thu kha ngun takin ngaihtuah leh ang cheu. Nehemia 9-a an tawngtâinaah khân LALPA chuSiamtu leh thil siamte Enkawltu ni ang hawi zâwngdeuh khân an sawi ve a. Chu chuan he thu hi kanthurinah hian a lungphûm pawimawh tak a nih dâneng tin min hrilh?

3. Pianpui sual kan nei a ni tih kan hriat leh kan pawmhi a pawimawh khawp mai. Chutih rualin, chumi kanhriatna chu Setanan min tihbeidawn nân leh kanrinna min phatsantîrna atâna a hman theih lohnatûrin eng tin nge kan lo invên ang?

ZIRLÂI 8 November 16–22

PATHIAN LEH THUTHLUNG

SABBATH CHAWHNÛ November 16

CHHIAR TÛRTE: Neh. 10:1–29, Gen. 4:8–19, Heb. 13:20, Josua24, Neh. 10:30–39, Heb. 8:1–7.

CHÂNGVAWN: “‘Tin, chûng zawng zawng avâng chuan thunghet tak thlungin kan ziak bawk a; kanhotute, kan Levia-hote leh kan puithiam-ten min nemnghehsak a. . . .Kan Pathianin hi kan thlahthlam tûr a ni lo’ tiin dânkan siam bawk a” (Nehemia 9:38; 10:39b,NKJV).

BIBLE-in ‘thuthlung’ tia a sawi hi eng nge ni aawmzia? A hrilhfiah dân awlsam ber chu Pathian lehmihring inkâra inremna dân tih hi a ni ang. Amah Pathianngeiin, “Ka mite in ni ang a, kei hi in Pathian ka ni ang”tiin a hrilh a. Hemi ni lo hi thuthlung dang, hmânlâi mitenziaka an lo dah pawh hmuh tûr a awm nual bawk a; mahsechûngte chu lalte leh a hnuâia mite inkâra inremnathuthlung a ni tlângpui.

Hêng thuthlungte hi chu a leh lam leh lam tân pawhatha ve ve a nih avânga siam a ni hlawm a. Lal chuan ahnuaia awm mipuite chu tha takin a enkawl ang a, chumimanah chuan mipuiten chhiah an châwi ve thung dâwn ani. Mahse, Pathian leh mihring inkâra thuthlung erawh hichu a danglam bîk khawp mai. He thuthlung atang hianPathianin chan tûr eng mah a nei ve lo va; chuti chungchuan, mihringte chu thu an thlunah lo rinawm lo pawh ni

Page 46: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

91 92

se, ani erawh chu a rinawm tlat dâwn tho niin a sawi.Thuthlungin a ken tel malsâwmnate leh ânchhiate hianIsrael mite chu an chunga thil tha lo a lo thlenin thuthlungan bawhchhiat vâng a ni tih a hriattîr dâwn a ni.

Tûn kârah hian Nehemia 10-a Israel miten Pathiannêna thu an thlun thar leh chungchâng hi kan thlîr ho anga. Chu bâkah chuan, Bible-a thuthlung an siam dânchanchin leh a pawimawhna pawh a then a zâr kan sawibawk dâwn a ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY November 17THUTHLUNG AWMZIA

Nehemia 10:1–29 (Nehemia 9:36–38 pawh chhiarnawn leh la). He thu thuthlung hi tuten nge siam a, engvânga thuthlunga lût ve nge an nih le?

An hnam hotute chauh khân thuthlungah hmingziak mah se, mi dang zawng zawngte pawh thuthlungahchuan rîn luh ve vek niin, Pathian Dân pawh an zawm vetheuh tûr thu an puang a (Neh. 10:28, 29). An zavâia teltheuh an duhna Pathian nêna thuthlung an siam chu engnge maw a nih chiah rêng le? He zawhna hi chhâng tûrchuan a bûl rêt atanga sawi that leh a, Bible-in thuthlung ahman dân pawh kan hriatthiam hmasak phawt a tûl dâwna ni.

Thuthlung chu suala tlu tawh mihringte Pathianina rawn ngaihven zui lehna hmanrua pakhat leh Pathianinmihringte nêna inlaichînna neih a duhzia tilangtu a nihavângin a pawimawh hle a. Tin, mihringten Pathian hnaihan duhzia an tihlan pawh phalsak an ve ni tho bawk.

Genesis 1 leh 2-a thil siam chanchin kan hmuhhian mihring hmasa berte siam an nih thu min hrilh a niringawt lo va, mihring leh Pathian inkâra inlaichînna awmthu leh mihring leh mihring dang inkâra inlaichînna awmthu pawh a puang tel bawk a ni. Amaherawhchu, sual lo lûtkhân inlaichînna zawng zawng a tichhe zo ta vek a.Chuvângin sual chu thil siamte tichhetu, thihna thlentu ani tihna a ni.

Adama thlahte chu an lo inthen darh ta a, Kainanthil tha lo a thlang a (Gen. 4:8–19), Setha erawh chuanPathian kawng zawh a thlang ve thung (Gen. 5:3–24). Kainathlah kal zêl atangin Lameka a lo piang chhuak a (4:17–19)—ani chu Adama atanga chhuan sarihna niin, nupuipakhat âia tam neih rawn chîng chhuaktu a ni nghe nghe.Kaina thlahte chu tharum thawhna leh phuba lâk hmangan nih lâiin, Setha thlahte erawh mi rinawm tak a ni hlawma. Setha thla kal zêl, a chhuan sarihna chu Enoka niin,ani phei kha chu Pathian nên an lêng dûn thîn a (Gen.5:24), a nung chungin vânah lâk chhoh a ni ta nghe nghe ani.

Vânduaithlâk takin khawvêl hian Pathian âiin thilsual leh tha lo a thlang zâwk tlat zêl a, mi rinawm thlahtepawh kha lo tlêm tial tialin mihringte chhandamtu tûratiam Chî rawn pian chhuahna tûr chhûngkua pawh an mangmai hlauhthâwn awm khawp a ni ta hial mai. Chumi hunahchiah chuan tui lêt hmangin Pathian a rawn che ta a. Tuilêt kha thil siam tichhetu, nunna tihboralna chu ni thomah se, mihringten an tihchingpen tawh chin zawng chauhkha a rawn tichhia a ni (Gen. 6:11–13).

Sual chu thil tichhetu a nihzia hi mi mal takin ilo tawng ve tawh em? Sual hneh theitu awm chhun chueng nge ni a, chu thil chu eng tin nge kan lo chhawrtangkâi ve theih ang?

Page 47: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

93 94

THAWHTANNI November 18BIBLE HUN LÂIA THUTHLUNG AN SIAMTE

Tui lêt hnu khân Pathian chuan Nova leh mi dangtehmangin chhandamna hna a thawk tan leh ta a. Anni nênhian inlaichînna tha neih leh tuma beiin, chu inlaichînnaa laimu ber chu thuthlung bawk a ni leh a ni. Bible-ah hianPathianin mihringte thu a thlunpui lian tham deuh deuhpasarih kan hmu a, chûngte chu:

Thuthlung Pakhatna—Adama (Genesis 1–3)Thuthlung Pahnihna—Nova (Genesis 6–9)Thuthlung Pathumna—Abrahama (Genesis 12:1–3)Thuthlung Palina— Mosia leh Israel hnamte (SinaiThuthlung tiin emaw, MosiaThuthlung tiin emaw pawha hriat a ni; Exodus 19–24)Thuthlung Pangana—Phinehasa (Num. 25:10–13)Thuthlung Parukna—Davida (2 Sam. 7:5–16)Thuthlung Pasarihna—Thuthlung Thar (Jer. 31:31–34)

Hêng Bible chângte hi chhiar la. ‘Kumkhawthuthlung,’ ‘chantuana thuthlung’ an tih hi eng nge ni aawmzia? Gen. 9:16, 17:7, Isa. 55:3, Heb. 13:20.

Bible-ah hian ‘kumkhaw thuthlung’ tih emaw,‘chatuana thuthlung’ tih emaw tawngkam hi vawi 16 lâisawi lan a ni a. Chûng zînga 13 chu Pathianin Abrahama athlunpui te, Sinai tlânga Israel mite a thlunpui te leh Davidaa thlunpui te nêna inzawm a ni. A chunga thuthlung chihrang hrang kan han sawi lan tâkte khian danglamna bîkeng emaw chu nei theuh tho mah se, ‘kumkhaw thuthlung’tiin emaw ‘chatuana thuthlung’ tiin emaw sawi a ni vek a.Chatuana chanchin tha chu a vawi khatna atân Genesis3:15-ah hian puan tawh ni tho mah se, Bible pum puiah

hian a tahtawl tê-a rawn lan chiantîr chhoh leh zêl a ni angchiahin chatuana thuthlung pawh hi a rawn lang fiah telhtelh a ni. Thuthlung tin mai hian chatuana hmangaihnathuthlung, chhandamna ruahman kimchang taka puanchhuaha awm tawh chu a awmzia thûk zâwka kanhriatthiam theih nân min hrilhfiahsak zêl a. ThuthlungHlui leh Thuthlung Thar te hi a hranga sawi ni thîn mahse, thil thuhmun pali ken tel an nei ve ve a, chûngte chu:

1. Tihthianghlimna/Serhhranna: “An rilru-ah ka dân kadah ang a, an thinlungah ka ziak bawk ang” (Jer. 31:33,NKJV; Heb. 8:10 pawh en bawk rawh).

2. Inremlehna: “Kei hi an Pathian ka ni ang a, anni chuka mite an ni ang” (Jer. 31:33, NKJV; Heb. 8:10).

3. Chanchin tha hril: “Tu mahin, ‘LALPA chu hre rawh’ tiinmahni thenawm leh mahni unaute an zirtîr tawh lo anga; a tê ber atanga a lian ber thlengin, an zâ-in mi hretheuh tawh dâwn si a” (Jer. 31:34, NKJV; Heb. 8:11).

4. Thiamchantîrna “An khawlohnate chu ka ngâidam anga, an sualnate pawh ka hre reng tawh dâwn si lo va”(Jer. 31:34, NKJV; Heb. 8:12).

THAWHLEHNI November 19THUTHLUNG PIANHMANG

Bible zirna lama mi thiamte chuan Bible-athuthlung kan hmuhte hi kalhmang fel tak neia duan nihlawmin an hria a; chutiang chu hmânlâi Hit mitethuthlung siamah pawh khân hmuh theih a ni ve tho nghenghe. A awmzia chu, Pathian chuan a thuthlung duan chua lo dawngsawng tûr mihringten an lo hriatthiam theih nânan hnam nunphung nêna inrem tûr thei tûr ang berin ahriattîr thîn tihna a ni.

Page 48: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

95 96

Hmânlâi Israel mite huna thuthlung an siamlangsâr deuh deuhahte kha chuan hêngte hi a awm zêltlângpui: thuhmahruai (Pathian chu tu nge nih sawifiahna);tûn hmâa Pathian leh mihringte inkâra thil thil lo thlengtawhte sawifiahna; intiamkamna emaw, dân emaw;thuhrehtute; thuthlungah an rinawm a ni tih tilangtuchhinchhiahna. Pathian pawhin hmânlâi huna a mitehnênah khân a thil hrilh duh sawi nân hetiang deuh a lohmang ve thîn hi a mak kan ti tûr a ni lo va. An hriat thanthil eng eng emaw hmangin a sawi duh chu a hrilh maithîn a ni.

Entîr nân, Mosia khân Israel mite chu an Pathiannêna thuthlunga inlaichînna thar neihpui tûrin a sâwm a,chuvâng chuan Deuteronomi lehkhabu pum pui hithuthlung ziarâng anga ziah a ni ta rêng a ni. He lehkhabu-ah hian thuthlung chu hetiang hian sawi chhuah a ni a:(1) thuhmahruai (Deut. 1:1–5); (2) chanchin kal tawh sawichhuah lehna (Deut. 1:6–4:43); (3) intiamkamnate emaw,dânte emaw (Deut. 4:44–26:19); (4) malsâwmna leh ânchhia(Deuteronomi 27–30); (5) thuhrehtute (Deut. 30:19); a tâwpberah (6) a bîk taka an zawm tûr dânte (Deut. 31:9–13).

Josua 24 chhiar la. Hemi bungah pawh hian engtin nge thuthlung kalphung chu puanchhuah a nih sawirawh.

Josuan a rawn thar thawh leh thuthlung pawh khâna hmâa thuthlung lo awm tawh sate kalphung tho kha arawn zui ve leh a. A hmasa berin, thuhmahruai a awm phawta, chutah chuan Pathianin ‘LALPA, Israel-te Pathian chu’ anih thu a sawi a (Josua 24:2). Chumi hnu chuan Israel-techanchin kal tawh chipchiar deuh taka sawi zui niin,chumi hmang chuan an tâna Pathianin thil a lo tih tawhtehriattîr an ni a (Josua 24:2–13). Chutia chanchin kal tawhte

sawi chhuah a nih hnu chuan intiamkamnate leh dânte(Josua. 24:14, 15, 23), malsâwmnate leh ânchhiate (Josua24:19, 20), thuhretute (Josh.24:22, 27) sawi lan a ni ve leha, a mite chauhin an zawm atâna Pathianin a pêk dânthenkhat sawi langin khâr a ni ta a ni (Josua 24:25, 26).Hetah pawh hian Israel mite hnêna Pathianin a lo hruaitawh dân leh thuthlunga anmahni tih ve tûr lamte hrilhhriat nân thuthlung kalphung tlângpui bawk kha a rawnhmang leh a ni.

Josua 24:15 chhiar la. Hetah hian keini tûnlâihuna mite pawhin kan zawm ve theih thu pawimawh takeng nge awm?

NILÂINI November 20THUTIAMTE

Nehemia 10:30–39 chhiar la. Thu an thlun tharanga Israel miten thil pathum tih a tiam tâk chu engtenge ni?

Mipuite chuan hêngte hi tih an intiam a:

1. Hnam dang mi chu nupui/pasalah an nei lo vang(milem biaknaa hruai lûttu tûr chu mi tu mah neihloh tûr a ni).

2. Tha takin Sabbath an serh ang (thianghlim takaSabbath an serh theih loh phahna tûr thil chu eng mahan ti lo vang).

3. Leibâ-te an ngâidam ang a, mi retheite hamthatnatûr leh bâwihten zalênna an lo hmuh ve theih nân kumsarih kum zêl chu ram chawlhtîr kumah puangin kumsawm ngana zel chu jubilee kumah an puang bawkang.

Page 49: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

97 98

H-7

4. Tempul rawngbâwlna kalpui nân leh a thawkte châwmnân sum leh pâi an thawh ang a, an thlâi thar hmasate, an fa piang hmasa ber te, an sâwma pakhat te anpe ang, chutia an tih chuan chhum lo chat lovin chibaibûkna dik tak kalpui reng theih a ni dâwn a ni.

An thutiam hmasa pathumte hi an mihringpuitenêna an inlaichîn kualna (inneihna leh leibâinngaihdamna) leh Pathian nêna an inlaichînna tawnna(Sabbath serh) lam hawi a ni a, chutih lâiin, a hnuhnûngber hi chu tempul nêna inkungkaih thil a ni ve thung (Neh.10:32–39).

Juda-ten an tum ber chu thuthlungah an ding nghettlat a ni tih lantîr a ni a, chuvâng chuan Pathian leh anmihringpuite nêna inlaichînna tha an neih theihna tûrthilte chu tih zêl an duh a ni. Duhthusâma thain thuthlungchu zâwm reng thei lo mah sela thil chîn than tha leh tihdân phung ngheta an neihte chuan a khalh ngîl hrâm hrâmtho dâwn a ni tih an hria a. Israel hnamte khân kawng dikan zawh dâwn a nih chuan an duh ang dinhmuna han dahtheitu tûr thil chîn tha eng eng emaw an chher a ngâi a.Pathian nêna len dun an duh a nih chuan, Sabbath ngaihpawimawh leh tempul ngaihsak kha a rahbi pawimawh taka ni bawk.

Vânduaithlâk takin, Nehemia lehkhabu tâwp lamakan hmuh ang hian an thutiamte an hlen tha lo hle mai a.Chutih rual chuan, mi zawng zawngin hlen vek lo mah se,a hlen tam tak an awm tho bawk. Pathianin min tanpui a,amah chu kan en tlat reng a nih chuan chîn than tha kanlo nei thei ang a, kawng dik kan zawh thei bawk ang.

“I duhthlanna kha dik taka i hman chuan i nunpum pui kha tihdanglamin a lo awm ang. Krista hnêna iduhthlanna i pêk chuan lalna leh thiltihtheihna zawng

zawng chunga awma nên chuan in lo tang dûn dâwn a ni.Nghet taka i din theih nân chung lam ata chakna i dawngang a, chutianga Pathian hnêna i inpumpêk chhunzawmreng a nih chuan nunna thar mai ni lovin, rinna thar pawhi lo nei bawk dâwn a ni.”—Ellen G. White, Krista PannaKâilâwn, p. 33. Heta inziakte hi a taka i lo chan vetheihna tûr dâl thei eng thil nge awm le?

NINGANI November 21TEMPUL CHU

Nehemia 10:32–39 hi chhiar nawn leh la. Engvângin nge Israel mite tân khan tempul rawngbâwlnatechu “kan Pathian in chu kan thlahthlam lo vang” (Neh.10:39) tih thu an sawi phah hialna khawpa pawimawh anih le? Eng vângin nge an sakhaw biaknaah khân tempulhi a pawimawh viau? Heb. 8:1–7 en bawk ang che.

Israel mite chuan tempul ngaihsak an intiam a. Mitlêm tê, sum leh pâi thawh chhuah kawnga anmahni awpbettulalten an khuahkhirh tlat ni mah se, an thil neih beithamtak atang pawha thawhlâwmte thawh a, tempul rawngbâwlnachu awm ve satliah mai ni lova a lo than zêl theih nân anchhâwmdâwl tlân a ngâi tih an hria a. Chutichuan, tempulrawngbâwlnaa hman atân dânin a phût anga chhiarpui anneih kumah chauh ni lovin, kum tin shekel hmun thumathen hmun khat pêk an remti ta a. A chhan pawh dânin aphût bâkah chêt a ngâi tih an hriat vâng a ni. Chu bâkahchuan, chhûngkaw thenkhat chu mâichâma tuah tûrthingfâk la khâwm tûrin an ruat bawk a, chutianga an tihloh chuan mâichâm mei chu a mit mai ang.

An thlâi thar hmasak ber te, an fa hmuh hmasakber te, sâwma pakhat te leh thawhlâwm te chu tempulrawngbâwlna chanpual niin, puithiamte leh Levia-hote

Page 50: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

99 100

chhawmdâwl nana hman tûr a ni a. An thawhchhuah hmunsâwma then hmun khat chu Levia-hote hnênah an pe vektûr a ni. Tin, an fa hmuh hmasak berte pawh pawisaa tlanin,chu pawisa chu Levia-hote bawk hian an dawng ang. Levia-hote chan hi hmun sâwmah then ve leh niin, chuta hmunkhat chu puithiamte hnênah an pe chhâwng ve leh thîn ani.

Temple kha Israel hnam tâna thil pawimawh tak ani a. An sakhaw nuna a bulpui ber pakhat a nih avânginNebukadnezzaran tempul a tihchhiat a, bungbêl thianghlimzawng zawng a hawn vek khân chhiatna râpthlâk ber rawnthleng ni-ah an ngâi hial a ni.

Mumal taka tempul rawngbâwlna kalpui a nih lâichuan an hnam sakhaw nun pawh a nung tha hle a, a chhanpawh Berâmno thihna kal tlanga lo thleng tûr sual harsatnachin felna chu mite a kawhhmuh vâng a ni. Krawsa Isua athih khân chu thil chu a rawn thleng ta chiah a (Rome 5:5–10). Chu bâkah chuan, kum tina an hman thin Tlanna Ni-ah khân Pathian chuan sual leh thil tha lo zawng zawngthil tha-in a la luahlan vek theih nân ruahmanna a siam ani tih zirtîr an ni bawk a. Tawngkam danga sawi chuan,tempul kha mihringte hnêna chhandamna ruahmanpuanchhuahna hmanraw pawimawh tak a ni kan ti theiang. Tempul rawngbâwlna kan thlîr atanga zirlâi kan zirchhuah theihte hi a ropui hlawm hle mai a, Pathiannungchang dik tak kan hriat theihna atân leh chhandamnaruahman chu kan lo man thiam theih nâna thil tûl tak ani hlawm bawk.

“Krista Isua chu khawvêlah hian mi sualte (kei hian zînga sual ber ka ni nghe nghe a) chhandam tûrin a lokal tih thu hi a rinawmin a va pawm tlâk êm!” (1 Tim.1:15, NKJV). Paula thil beisei chu eng nge ni a, eng tinnge keini pawhin beisei berah kan lo neih ve theih ang?

ZIRTÂWPNI November 22

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Krista PannaKâilâwn phêk 29–33-a, ‘Pathian Hnêna Indah Hranna’ tihkha chhiar ni se.

“Lei biak bûka rawngbâwlna kha chi hniha then ani a: puithiamte khân hmun thianghlimah ni tin rawng anbâwl thîn a, chutih lâiin, puithiam lalber khân hmunthianghlim berah kum khata vawi khat lûtin tlanna hnapawimawh bîk, biak bûk tlenfâi nân a thawk thîn bawk. Nitin mi sual, an sualte sim chu biak bûk kawngkâah anthilhlan tûr nên an rawn kal thîn a, an sualte thâwi nânahlan tûr ran lu chungah chuan kut nghatin an sualte anpuang a, chutianga an tih chhan chu sualna eng mah neilo ran hnênah an sualte an nghat ta tih entîr nân a ni.“Chutichuan, ran chu an talh ta a. Tirhkoh Paula chuan,‘Thisen chhuak lovin sual ngaihdamna a awm lo’ tiin a losawi a. Leviticus 17:11-ah pawh, ‘Tisa nunna chu thisenaha awm si a’ tih thu kan hmu bawk. Pathian dân bawhchhiataawm ta chuan a bawhchhetu nunna a ngiat tlat mai a. Thiltisualtuin a chân tâk nunna, a sual man phurtu thisenchu puithiamin hmun thianghlimah keng lûtin mi sualina bawhchhiat dân inziahna lungphêk an dahna Pathianbâwm zâr hliahtu puanah chuan a theh a.

“Hetianga a tih hian thisen hmangin sual chu biakbûkah suan luh a ni ta tih a entîr a. Thil thenkhatah chuan,thisen chu hmun thianghlimah ken luh a ni ve lo tlat thung;Mosian Arona thlahte hnêna, ‘Pathianin mipuihokhawlohna phur tûra a pêk che u a ni’ (Leviticus 10:17) tiaa lo hrilh ang khân a sa chu puithiamte ei atân an dah thîna. Hêng rawngbâwlna uhrsûn tak tak pahnihte hian sual

Page 51: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

101 102

chu thil tisualtu hnên ata biak bûkah suan luh a ni ta tihan entîr ve ve a ni.”—Ellen G. White, The Great Controversy(Indona Ropui), pp. 418, 419.

SAWI HO TÛRTE:

1. Thu in lo tiam tawh, hlen chhuah ngei pawh in tum,mahse, in bawhchhiat leh tâk site kha han ngaihtuahlêt leh ula. Chu in thil lo tawn tawh atang chuan inthil tihsual ngâi ang chiah kha chu in tihsual nawntawh lohna turin eng nge in zir chhuah le?

2. Thuthlung chu inlaichînna tha siamtu a ni. Pathiannêna thu kan thlun kha kan lo bawhchhe tawh a;keimahni’n kan tih ve tûr kan tih loh châng pawhinani chuan a tih tûr a hlen zêl tho a ni. HetiangaPathian thatzia leh rinawmzia kan hriatna hian engtin nge amah nên inlaichînna thûk zâwk min neihtîrtheih ang a, kan nun dân tûr ang taka kan nun phahtheih bawk ang le?

3. Pathian laka i lo rinawm loh tawh dânte leh‘thuthlang thar’ hnuaia thutiam kan neihte (Luka22:20; Heb. 8:13, 9:15) hi ngaihtuah la. Chuti a nihchuan, eng vângin nge chhandamna ruahman leh athisen hmanga kan tâna ‘thuthlung thar’nemnghettu Isua inhlanna azâra sual ngaihdamnathutiam kan neihte hi hriatthiam a pawimawh êmêm?

ZIRLÂI 9 November 23–29

FIAHNA, MANGANNA LEH TIHDUHDAHNA

SABBATH CHAWHNU November 23

CHHIAR TÛRTE: Ezra 1:9–11; Dan. 1:1, 2; Dan. 5; Ezra 8:1–23; Deut. 30:1–6; Neh. 11:1, 2; 12:1–26.

CHÂNGVAWN: “Hêng mite hian an ûnaute leh an miliantechu thlâwpin Pathian chhiahhlawh Mosiana pêk Pathian Dân chu zui tlat tûr leh LALPA

kan Pathian thupêk te, a thuruat te leh adân thu te chu zâwm zêl tûrin thu an thlungta a” (Nehemia 10:29, NKJV).

BIBLE kan chhiar hian chhûngkaw inthlah chhâwndân chhuina leh thil chi hrang hrang ziah tlar thlâk duatnalâi hi chu kan chhiar kân daih thîn tlângpui a. Mahsehêngte hi LALPA chuan chhan tha tak neiin Bible-ah hian alo telhtîr ve a ni tih hriat a tha khawp mai. Bible-in a sawiLALPA hi chu chipchiar deuh taka thil tih ngaina mi Pathiana ni a. Eng kim hi chîk takin a ngaihtuah thîn a, chu chuanmin theihnghilh ngâi lohzia a tilang chiang hle nghe nghe.

Hêng chhûngkaw inthlah chhâwn dân chhuina tlêmazâwng kan hmuhte hian Pathian chuan an chhûngkawchanchin zawng zawng hi a hre vek a; tin, thil chi hranghrang a ziah tlar thlâk duat pawh hian mitena eng teh vakni pawha an ngaih lohte hi Pathian chuan a ngaihven hlea ni tih min hrilh bawk. Pathian chuan chawngzawngtepawh hi a ngaihsak êm êm a, kan samzâi zât nên lam hiana hriat vek thu Isuan a sawi: “Dâr tangka pahnihin

Page 52: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

103 104

chawngzawng panga an hralh thîn a ni lo’m ni? Chutiangchu ni mah se, an zîngah pakhat mah hi Pathian chuan atheihnghilh lo. Dik tak chuan, in lûa in samzâite pawh khaa zât chhiar vek a ni asin. Chuvâng chuan, hlau suh u;chawngzawng tam tak âi pawhin in hlu zâwk si a” (Luka12:6, 7, NIV). Hêng thil tê tham tê tê-te pawh ngaihsak vektuchuan keimahni pawh hi min ngaihsak a, min tibuaituthil zawng zawng hi chipchiar takin a hre vek bawk a ni.

Chuvângin, Pathianah rinna kan nghat pumhlûmthei a, kan nun pêng tinrêng hi a ngaihven êm êm a ni tihkan ring ngam hmiah thei bawk. Chu chu a thlamuanthlakviau rualin (thlamuanthlâk tûr pawh a ni rêng bawk a)keimahni pawh hian keimahni nun pêng hrang hrangtehi kan ngaihven ve tho a ngai bawk a ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY November 24HUN KAL TAWHA PATHIAN LO CHÊT THIN DÂN

Ezra 1:9–11 Daniela 1:1, 2 chhiar la. Eng tin ngeDaniela thil sawi hian Ezra thil sawi hi hrethiam tûrinmin tanpui le?

Daniela hian thil thleng chu a tlângpui deuh chauha sawi lâiin Ezra erawh chuan chipchiar takin a sawi thunga. Mahse, an pahnih hian LALPA chu eng kim chungathuneitu a nihzia an sawi ve ve tho a ni.

“Hnam hrang hrangte chanchin kal tawh khân vawiinthleng hian kan hnênah thu an la sawi reng a. Pathianchuan a thil ruahman ropui takah hian hnam tinrêng leh

mi tinrêng tân hmun a dah theuh a ni. Vawiinah hianmihringte leh hnamte hi thil tisual ve ngâi lo Pathian kutatehfung hmang chuan teh mêk an ni a. Mi zawng zawnghian anmahni duhthlanna ngei hmangin chatuana an chantûrah duhthlanna an siam ang a, tin, Pathian chuan amathiltumte a hlenchhuah theih nân eng kim chungah ro ala rêl bawk dâwn a ni.”—Ellen G. White, Zâwlneite leh Lalte,p. 452.

Daniela 5 chhiar la. He lâi thu hian Belsazzarachunga rorêlna lo thleng kha eng tin nge a sawi?

Babulon chu B.C. 539, October thla khân Medo-Perisa lal Kura sipaiten an la a. Belsazzara kha amahlawhtlinaah te, hausaknaah leh hmingthannaah teinnghatin a chapo hle mai a, amah an rawn thah zân tûrtakah khân ruai a lo buatsaih nghe nghe a ni. Pathianchuan lal in bangah thu rawn ziakin, a damlâi nî-te chuchhiar a ni a, a tâwp dawn ta tih a rawn hrilh a. LalNebukadnezzara chunga thil thleng leh a lo pianthar tâkdân chanchin te kha hre ve vek tho mah se, zirlâi eng maha zir chhuak chuang lo. Ni, Pathian vaukhânna thute chukan ngaihthlâk lo va, a kaihhruaina chu kan zui loh hianlungngaihna-in min rawn chîm thîn rêng a ni.

Zâwlnei Daniala pawh a awm ve reng na-in râwnerawh a hlawh lo va. Pathian thianghlimzia leh minchênchilh a ni tih hriatna chu kan hloh tawh a nih chuanbuaina, harsatna leh lungngaihnain min rawn chîm tawhmai thîn rêng a, chûngte tawpna chu thihna a ni nge ngethîn bawk.

Nebukadnezzara chanchin a sawi zet hnu chuan,“Mahse nang a fapa, Belsazzara chu hêng zawnge zawnghre reng chung pawhin i inngâitlâwm ve duh tlat lo va”

Page 53: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

105 106

tiin a hrilh ta khawl mai a (Dan. 5:22, NKJV). Eng tin ngekeini hian Belsazzara thil tihsual ang kha keimahni zâwntheuhah hian kan tih ve loh nân kan invên theih ang?Eng tin nge Kraws hian Pathian hmâah chuaninngâitlâwm taka awm reng thei tûrin min tanpui le?

THAWHTANNI November 25AN KHAWPUIAHTE

Ezra 2 leh Nehemia 7-a chhûngkaw hrang hranghming ziah tlar thlâk duat hi chhiar la. Eng thil nge ihmuh i sawi dawn nia.

Nehemia 7-ah hian Ezra 2-a hming kan hmuhte(Babulon atanga Zerubabela leh Josua hova kîr lehte hming)kha ziah nawn leh a ni a; mahse hei hi tum nei râna ziahnawn a ni tih hria ila. Hêng hming tam tak intlar thla duatmai hi chhiar ninawm kan lo ti a ni mai thei e; mahse, thilpawimawh tak târ lan a nei a, chu chu eng dang ni lovinPathianin thil a chîkzia leh chipchiar deuh taka thil tih aduhzia hi a ni.

Jerusalem kulh sak that hna chu thawh zawh a nitawh a, he hlawhtlinna ropui tak hi Pathianin a chantîrchu ni tho mah se, Ezra leh Nehemia te hian an hun lâiasaltâng kîr leh zawng zawng khân tha an thawh vek a nitih târ lan an duh a. Tûn dinhmuna thangthar zâwkte andin theihna chhan chu mi hmasaten harsatna hrang hrangkâra hlawhtlinna an lo sual chhuah vâng a ni—an duh angahmâ-in an sa zo hman ta lo mai zâwk pawh a.

Ezra leh Nehemia te kaihhruaina hi ngaihhlut awmhle tho mah se, mipuite pawhin an tih tûr theuh an ti vetho hlawm a. Pâwl hrang hrangah insiamin pâwl tin chuan

hun hran hranah hna hrang hrang an thawk a, chumiinarah a chhuah chuan rilru a khawih kher mai. A bul (Ezra2) leh a tâwp (Nehemia 7) hi a inzawm tlat a; tin, templepahnihna chu an sa zo ta a ni mai lo va, Jerusalem khawpuipawh chei tha-in a tirinawm ta sawt bawk a ni.

Nehemia 7:73 chhiar la. Pathian duhzâwng tih anduhna chu eng tiang takin nge an hlawhtlin sawi ang che.

“Israel thlahte chu anmahni khawpuiahte an awmta a.”

Kawng tam taka ngaihtuah chuan khatia Persiarama atanga a kîr a, Jerusalem khawpui leh tempul anhan din thar leh kha thil mak tak mai a ni. Kum eng emawzât ral taa an khawpui tihramsak, an tempul pawhtihchhiatsak leh an ramte pawh suasamsak vekte chu anrawn kîr leh ta a, an khawpui ngâi bawk chu din thar lehinan tempul pawh an chei thar leh ta bawk. Anni chu sawiloh, an chheh vêla chêng ve-te ngaiah pawh thil mak tak ani ngei ang. Amaherawhchu, hêng zawng zawng hi Pathianduh dân ang leh thutiamte anga lo thleng thei vek a ni.

I nunah khân tûn dinhmunah beisei bo tak nialang, mahse LALPA puihnaa la sut kian theih ngei i beiseithil eng nge awm le?

THAWHLEHNI November 26KHAWIAH NGE PUITHIAMTE AN AWM?

Nimin lamah kan hmuh tâk ang khân Babulon ramatanga Juda-te an kîr leh hi hrilhlâwkna thlen famkimnamak tak mai a ni a. Mahse, mihringte inrawlh ve tawhnaahchuan harsatna a awm ngei ngei thîn thung. Harsatna liantak mai pakhat chu saltân hun a zawh hnu-ah din thar

Page 54: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

107 108

lehna a thleng dâwn a ni tih thutiam ropui tak tak a awmreng chung si khân Juda mi tam tak chu an thlahtute ramahan kîr ve duh ta tlat lo mai a. A awmzia chu, Babulon ramainbenbel hlen an duh tihna a ni. Enga ti nge chu chu anduh tlat le?

Ezra 8:1–15 chhiar la. Châng 15 hi chîk deuh bîknghe nghe ang che. Heta Ezra thil helhkham liam takchu eng nge ni a, eng vângin nge chu a thil helhkam chuan hmun hluia Israel hnam din thar leh duh êm êmtu tânchuan helhkham âwm tak rêng a nih?

Thu dik tak chu, Babulona awm Juda-te khân kîrleh an duh vek lo va, kîr leh duh lohte zîngah hian Levia-hothenkhat pawh an tel ve nghe nghe. An zînga tam tak hichu Babulon rama piang leh sei lian an ni a, chu zawngchu an khawvêl hriat a ni mai bawk. Tam tak hi chuanzinkawng thui tak, harsatna leh thil hlauhawm eng engemaw an tawhna tûr ni bawk zawha an la hriat ngâi lohram thar va zuan chu an zuam lo ve bawk a ni. Mahse,chona hrang hrang kârah pawh tempula rawngbâwlna kalpuithei tûr tâwka tam Levia-ho chu an hruai thei ta tho a nitih kan hria (Ningani zirlâi en la).

“An saltânna rama awm hlen zâwk mai thlangtutechu kum 150 dâwn chhûng zet Babulon ramah an awm taa. Nippur hmuna thil hlui eng eng emaw an laih chhuahatangin he lâi vêlah hian Artazerzia I lal lâi khân Juda mihausa tak tak an lo chêng tawh thîn a ni tih kan hre thei.Hêngte avâng hian Ezra leh a thurualpuite tân khânanmahni zui tûra mi tam tak hmin kha a harsa hle ang tiha rin theih a. Va kîr leh tate pawh khân an ram hluiahhian harsat taka nun bul va tan leh bâk chu beisei theih

vak an nei lo bawk si nên, Babulon rama nuamsa taka lokhawsa ve phâk chinte tân chuan peihawm loh tak tûr a nive rêng tho mai. Hetiang hi thil nih dân a nih lâia Ezran kîrtûra chhûngkaw 2,000 dâwn a hmin thei mai hi thil maktak a ni zâwk a ni.”—The SDA Bible Commentary, vol. 3, p.376.

“Fiahna tam tak pal tlangin Pathian ram chu kanlût ngei tûr a ni” (Tirh. 14:22, NKJV). He thu hian rinawmtaka LALPA rawngbâwl tumte chuan fiahnate lehharsatnate an tâwk ngei dâwn a ni tih eng tin nge minhrilh?

NILÂINI November 27PATHIAN HMÂAH AN INPHAHHNIAM

Deuteronomi 30:1–6 chhiar la. Hebrai mite hnênathutiam a pêk chu eng nge ni? He thutiam hi Ezra lehNehemia te ang tân khân eng nge a pawimawhna awm?

Ezra leh Nehemia te hian hrilhlâwkna thute khaan hre vek a. Israel mite chu Pathianin an saltânna ramata a hruai hâw leh dâwn a ni tih pawh an la theihnghilh lobawk. Nehemia 9-a kan hmuh ang hian an hnam chanchinkal tawhte leh buaina an tawh chhante kha an hre vek a.Chutih rual chuan, an sual hle chung khân Pathiankhawngaihna an chang a, Pathianin a hrui zêl a ni tih pawhan hre tho bawk a ni.

Chuvâng chuan, LALPA chungah rinna nghatin apuihna azârah saltânna ram atanga an kîr lehna chu ahlawhtling ngei dâwn a ni tih an hria a. Nimahsela, chûnghrilhlâwknate chu pêk an nih avângin an hâw kawngahharsatna leh chona eng mah an hmachhawn dâwn lo tihnachu a ni chuang lo thung. Tûn kuartara kan zir tawh chinah

Page 55: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

109 110

ngawt pawh khân Pathian thutiamte kâra fiahnate lehharsatna chi hrang hrang an hmachhawnte chu kan hmunual tawh a nih kha.

Ezra 8:16–23 chhiar la. Hetah hian chona eng ngehmachhawn an neih a, chu chu eng tin nge an lohmachhawn le?

Thutiamte chu nei tho mah se, an zingkawng chu ahlauhawm dâwn a ni tih Ezra hian a hre chiang hle a.Chuvâng chuan chaw nghei leh Pathian hmâa inphahhniamkha an hlawhtlin theih nân LALPA kuta innghat pumhlûmtawp an nihzia lantîrna kawng pawimawh tak a ni rêng ani. Hetih hunah hian, an hma lamah hlauhawm tawh tûrtam tak a awm bawk si nên, Ezra rilru-ah khân lal hnêna apuihna leh vênhîmna dîl mai duhna a lo lang ve hman a.Mahse, a han ngaihtuah chian hnu chuan Nehemia ang lotakin (Neh. 2:9), dîl loh a thlang ta zâwk a ni. Lal hnênahkhân “Kan Pathian kut chu amah zawngtu zawng zawngtechungah chuan an thatna tûrin a awm a, chutih lâiin, athiltihtheihna leh a thinurna chu amah hawisantutechungah a awm awm ve thung a ni” (Ezra 8:22, NKJV) tihthu a lo sawi tawh bawk si a, lal puihna han dîl leh chu aLALPA tân thangtlâwmthlâk dâwn riauvin a hria a ni ang.Hemi thu-ah kher hi chuan a ti fuh hle mai. LALPA chuan arawn vênghim ta ngei rêng a (Ezra 8:31), an tum ram chuhim takin an thleng ta a ni.

Thil eng kimah Pathiana rinna nghat tûr chu kanni teh meuh mai. Chutih rual chuan, eng tik hunahtehian nge kan rin ang ring ve lêm lote puihna pawh kanngen a tûl ve tho thin? Chutiang chu enga ti nge a diklohna a awm hran lo mai pawh ni lovin, tih âwm tak zâwka nih le?

NINGANI November 28KHAWPUI THIANGHLIMAH CHUAN

Nehemia 11:1, 2 chhiar la. Hetah hian eng thilnge thleng? Enga ti nge Jerusalema chêng tûr lehkhawpui dangtea chêng tûr hriat nân thum an vâwr?

Nehemia 11 hian eng nge min zirtîr le? An saltânnaram atanga rawn kîr leh mi tharte zing atang hianJerusalema chêng tûr dap khâwm a tûl a.

Khawpuiah âi chuan thingtlângah khân khawsak aawlsam zâwk a ni tih a lang a. Thingtlâng lamah chuanmiten an pate hnên atanga an rochun ram an nei sa a.Chûng an ramte kalsana Jerusalema va chên daih chumahni thil neih chânna chi khat a ni a, Jerusalema anpêm lût a nih chuan neih eng mah nei lovin an va awm thaleh dâwn ni-ah an ngâi a ni ang. Jerusalemah chuan chonathar eng eng emaw an hmachhawn a ngâi dawn a, tin,khawpui nun chu thingtlâng lama an lo khawsak thin dânnên chuan dang tak a ni bawk. Hmun thar, a awm dân pawhkan la hriat ngâi lova pên luh hi chu thil harsa tak a ni verêng thîn a ni.

Chanchin tha theh darh a tûlna hmun khawpuiemaw, thingtlâng khua emaw-a va pên luh pawh hi thilharsa leh huphurhawm tak mai a ni a. Khawpuiarawngbâwlna kalpui tak tak tûr chuan chona thar lehharsatna chi hrang hrang hmachhawn inhuam a ngâi thîn.

“Kan hnathawktute hi an chêt chhuah nasat tûrangin an che chhuak hlawm lo tlat mai a. Kan hmahruaitutepawh hemi kawngah hian hlawhtlinna hmu tûr khawpinan rilru a harhvâng tâwk lo bawk. Khawpuia hna kan thawhchhun hi a la tlêm thamzia ka ngaihtuah châng hian

Page 56: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

111 112

Thlarau thiltihtheihna chang leh Kristan thlarau boralmêkte a hmangaihna rilru ang pûa hna thawk tûra chhuakhmeichhia leh mipa hmuh ka châk êm êm thîn.Khawpuiahte hian Chhandamtu lo kal thuai tûr thu hrilhtûr sâng tam tak an awm si a.”—Ellen G. White, Testimoniesfor the Church, vol. 7. p. 40.

Eng vângin nge Nehemia 12:1–26-ah hianpuithiamte leh Levia-hote hming tam tak târ lan a nih?Anni leh bung 12 tâwp lama (Neh. 12:27–47) kan hmuhJerusalem hlanna inkhâwm hian eng nge inzawmna aneih le?

Pathian chuan mu mal leh kawngkal fel deuh takneia thil tih a duh a. Thil ropui tak tih a nih dâwn rêngrêngin mi inpe leh inserh thianghlim eng emaw zâtmamawh hmasak phawt a ni thîn. Hêng puithiamchhûngkuate hian pâwn lam mite rawn inrawlhna tel miahlova, tempul chhûnga him taka Pathian nung chu chibaian bûk theihna tûrin Nehemia kha kulh sak that hna athawhnaah an pui a. Khawpui vênhimna atân chuan kulhneih that a pawimawh khawp mai; mahse, puithiam inpetakte an awm lo a nih chuan, Pathian chibai bûkna dik takchu dinhmun hlauhthâwn awmah a awm mai dâwn thunga. Chutiang chu a nih avângin, mi zawng zawngin antangkâina zâwn theuhah tih tûr an nei vek a ni.

ZIRTÂWPNI November 29

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Krista PannaKâilâwn phêk 41–49-a, ‘Krista Zuitu Nih Fiahna’ tih khachhiar ni se.

“Krista hmangaihna ngahzia leh mi a ngaihdamtheihzia hre tawh, Pathian fa ni pawh duh êm êm, mahse,

an nungchang that famkim loh avâng leh an nun dân diktâwk loh avânga inkiltawih tlat eng emaw zât awm a, anthinlung chu Thlarau Thianghlimin a tithar tawh nge latithar loh tih hriat an châk thîn. Chu mite hnênah chuan,‘Beidawngin hnual mai teh suh u’ tih thu hi ka sawi duh ani. Kan tlin lohnate leh kan thil tihsualte avângin Isua kebulah chuan kûna tap fo tûr kan ni ngei a; chutih rualchuan, beidawng mai tûr erawh kan ni lo. Hmêlmapa’n minlo hneh tawh a nih pawhin Pathian chuan min paih chhuakemaw, min hnar emaw, min hnâwl emaw chuang rêng rênglo va. Krista chu Pathian ding lamah thûin kan tân sawipuihna a thawk reng a ni. . . . A hnêna awmtîr leh che a duhêm êm a, ama thianghlimna chu nangmahah khân lantîra duh hle bawk. Ama hnêna tlûk luh i duh a nih phawtchuan nangmaha hna tha lo thawk tan tawhtu khân IsuaKrista lo kal thlengin a thawk chhunzawm zêl dâwn a ni.Thahnemngâi leh zualin tawngtâi sauh sauh la; itawngtâina chu chhân a ni dâwn tih ring nasa sawt bawkrawh. Keimahni theihna kan lo rinchhan loh chinah chiahhian kan Chhandamtu thiltihtheihna chu rinchhan venghâl thung ila, min tihrisêltu chu i fak bawk ang u.”—Ellen G. White, Steps to Christ (Krista Panna Kâilâwn), p. 64.

SAWI HO TÛRTE:

1. Daniala 2 chhiar la, eng tin nge Daniala hian kumsâng eng emaw ti kal taah khân lalram hrang hrangtelo din chhuaha an tlûkchhiat leh dân tûr hi (tûnlâiaEurope ramte inpumkhat tak tak theih loh dân tûrthleng hian) dik tak maiin a lo hrilhlâwk theih le?Khawvêl buaina kâra chêng ni mah ila, Pathianchuan thil thleng zawng zawng hi a rawn hre vek a, athlen hmâin min lo hrilhlâwk vek sa nghe nghe a ni

Page 57: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

113 114

H-8

tih min hmuhtîr a. He hrilhlâwkna atang hian engtin nge thlamuanna kan chhar chhuah theih ang?

2. Pathian chuan kan chanchin zawng zawng hi a hrevek a. Hei hi a thlamuanthlâk khawp mai, amaenkawlna hnuaia awm kan nih avângin kan him hlenghe nghe an ni tih pawh min hriattîr bawk. “Tûnaherawh chuan, aw Jakob-hote u, LALPA nangmahnisiamtu leh aw Israel-hote u, nangmahni dintu chuanheti hian a ti: ‘Hlau suh u, ka tlan tawh che u hi; inhmingah ka ko che u a, ka tâ in ni si asin” (Isa. 43:1).Miin rilru lamah te, inlaichînna kawngah te, midangte nêna nun honaahah te leh sum leh pâi zawnkawngah te harsatna an tawh châng hian eng tin ngePathian awmpuina leh ngaihsakna an chang a ni tihi hriattîr theih ang?

3. Nilâini zirlâia kan hmuh, Ezran Pathian vênhimnaan dawn tûr thu a lo sawi tawh kha awmze nei lovaha chang mai palh ang tih a hlauhthâwn avânga lalpuihna dîl a duh loh thu kha ngaihtuah nawn leh la.Entîr nân, Pathian chu tidamtu a ni a. Chuti a nihchuan, damdâwi lam thiamte kan pan leh thîn hi mintidam tûra amah kan rin tak tak ngam lohzia kantihlanna a ni mai em? Hemi chungchâng hi in class-ah sawi ho rawh u.

ZIRLÂI 10 November 30–December 6

LALPA CHU CHIBAIBÛKIN

SABBATH CHAWHNÛ November 10

CHHIAR TÛRTE: Neh. 12:27–47; 1 Chro. 25:6–8; 1 Joh. 1:7–9; Joh. 1:29, 36; 1 Kor. 5:7; Heb. 9:1–11.

CHÂNGVAWN: “‘Ani chu a tha si a, a ngilneihna chu Israelmite chungah a awm kumkhua dâwn a ni’tiin LALPA fak leh a hnêna lâwmthu sawiinhla-in an inchhâwn a” (Ezra 3:11).

TUN kâr zirlâi chângvawn hian Hebrai mitenPathian biak inkhâwm an kalpui thin dân leh Pathianchunga an lâwmzia chu amah fakna hla sak hmanga antihlan thin thu min hrilh a. B.C. 515-ah khân tempul tharhlanna leh lawmna hun an lo hmang tawh a (Ezra 6:15–18),chumi hnu kum 60 vêlah Jerusalem kulh sak that leh tâkhlanna leh lawmna an nei ve leh a ni (Neh. 6:15–7:3; 12:27–43).

Nehemia hian a lehkhabu bung 11 leh 12-achhûngkaw hrang hrangte hming a ziah chhuah hnu-ahkhawpui kulh hlanna leh lawmna hun an hman dân a sawive ta thung a. Hetih hun lâi hian Pathian hnêna thil hlanan chîng hle a: tempul te, khawpui kulh te, mi mal in lehvântlâng hmun te pawh an hlân thîn. Chutianga thil hlannahun hman dân tûr chu uluk takin an lo duang lâwk sa vekthîn a, hla an sa a, rimâwi chi hrang hrang an rem a, hâlralthilhlante an hlân a, an intithianghlim a, lâwm leh hlimtakin an awm thîn a ni. Davida khân thil hlan nîa hâlralthilhlante hlan hi a lo tichhuak a, a fapa Solomona pawh

Page 58: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

115 116

khân tempul chhûnga thuthlung bâwm lâk luh a nih khânhâlral thilhlan a hlân ve leh bawk (1 Lalte 8:5), chumi hnuchuan Israel hruaitu dangte pawhin an chîng chhunzawmta zêl a ni.

Tûn kârah hian thil eng emaw an hlan nîkhuaa LALPA

chibai an bûk thin dân kan en ho ang a, an thil tih dânatang hian keini LALPA thuhmun chibaibûktutena zirlâi zirchhuah theih kan neihte chu hriat kan tum dâwn a ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY December 1LALPA HLATE CHU SA-IN

Nehemia 12:27–29 chhiar la. Pathian chibai anbûkna leh fakna kha eng ang nge a nih tih tilangtuthumal thenkhatte chu sawi ang che. Pathian chibai anbûk dân kha eng tin nge i hrilhfiah ang?

Israel hnam hian Levia-ho-te zînga mi thenkhat khatempula zâi thîn tûr leh rimâwite tum thîn tûrin an ruat a.Tempul rawngbâwlna chu a mâwia a lo zahawm theih nânamah Pathian ngeiin hla an sak dân tûr leh rimâwi antum dân tûr nên lam a hrilh thlap a ni.

Lal Davida khân tûn hmâa an lo tih thin dân âiaropui leh mumal zâwkin ruahmanna thar a rawn siam a.Tempula hla satute hotu ni tûra Davidan a ruat Asafathlahte tho kha Nehemia pawhin LALPA ina hla sa tûr lehrimâwite tum tûrin a ruat ve leh a ni (Neh. 11:22).

1 Chronicles 25:6–8 chhiar la. Hei hian Pathianchibai an bûknaa rimâwi leh ‘LALPA hlate’ an sakin hmuna luah thûkzia leh pawimawhzia eng tin nge min hrilhle?

Zâi tûra an mi ruatte hi Levia chî-te niin tempul-ah khân an chêng ve chawt mai a. Khatia tempula hla ansak leh rimâwi an rem khân hlawh an nei thîn a ni. Davidahun lâi khân rimâwi tum zirna hmun changtlûng deuh taksiam a lo ni tawh a, amah ngei khân a hmunah a vil thînnghe nghe. Chutah chuan zirtîrtute leh zirlâite an awm a,a thente chu la thalâi deuhte an ni a, upa deuh tawhtepawh an awm ve tho bawk. Khâng mite khân tempulaPathian fakna hla sak leh rimâwite rem chu an kutkentawp mai a. An zînga thenkhat kha rimâwi tumtu an ni a,thenkhat kha zâi thiam an ve thung; tin, thenkhat dangleh khân an rimâwi bungruate leh rimâwi tumtutethawmhnaw hâk thinte kha an lo enkawl ve bawk a ni.Hetianga an hna tûr theuh sem a nih chhan hi eng nge niang? A chhan chu hetianga chan an insem hian an talenkawl theuh chu a tipung a, Pathian chibaibûk inkhâwm alo changtlûngin a lo phuisui phah sawt bawk. Pathianchibaibûknaah hian kan theih tâwka a tha ber zêla tih kantum tûr a ni a. Pathian faknate chu thinlung atanga lochhuak a ni tûr a nih bâkah, thlarau lama châwisân kannih theh nân a tha thei ang bera lan chhuahtîr tûr a nibawk. Chutiang chu a nih avângin tempula thawk rimâwitumtute leh zâi mite kha inkhâwm kâihruaitu tûrte annih avângin uluk taka thlan chhuah an ni ngei ang tih arin theih.

Eng tiang kawngte-in nge rimâwi hmanga Pathianchibai bûk hlimawmzia hi i lo hriat ve tawh le? Chutiangchu eng tiangin nge i tân a pawimawh viau?

THAWHTANNI December 2Intihthianghlimna

Nehemia hian Jerusalem kulh hlan a nih dân leh ahnua zâi mite an lo kal khâwm thu a sawi hnu-in an

Page 59: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

117 118

intihthianghlum thu a sawi ve leh thung a (Neh. 12:30).“Chutichuan, puithiamte leh Levi-hote chu anintithianghlim a, tin, mipui te, kulh te, a kawngkhârtepawh an tithianghlim bawk a” (NKJV) tiin. Hebrai tawnga‘tithianghlim’ tih an sawina thumal, thr awmzia chu ‘tifâi,’‘tithianghlim’ tihna a ni a, Thuthlung Hlui lehkhabu-ahtehian kawng hrang hranga hman niin Pathian hmâa rilruthianghlim pû sawina atân pawh hman a ni bawk.

He thu hi ngun takin han ngaihtuah teh:“Nimahsela, amah chu ênga awm a nih angin êngah kankal a nih chuan kan za-in kan inpâwl tlâng ang a, a FapaIsua thisen chuan kan sual zawng zawng min tlenfâisakbawk ang. Sual eng mah nei lo nia kan inchhâl a nih chuanmahni leh mahni inbum mai kan ni ang a, thutak chukeimahniah a awm lo tihna a ni bawk ang. Kan sualte kanpuang a nih erawh chuan ani chu a rinawma a fel bawkavângin kan sualte min ngâidam ang a, fel lohna zawngzawng lak atangin min tithianghlim bawk dâwn a ni” (1Joh. 1:7–9, NIV). He thu hian (1) mihring nihphungchungchâng te, (2) Pathian ngaihdamna chungchâng te, (3)kan nuna Pathian thiltihtheihna chungchâng te eng tinnge min hrilh le?

Tempul leh a rawngbâwlnate hi hmânlâi Israelsakhuaah khân a pêng pawimawh tak a ni a. Mahse, tempulleh a rawngbâwlnate ngau ngau kha chu sakhuain mi hruaithlen a tumna ni lovin, hruai thlen min tumna kawng lehhmanrua mai a ni zâwk. A tum tak chu, thu an thlunpuiPathian, LALPA Isua Krista nêna chhandamna thlen theiinlaichînna neihtîr leh, an nuna a thiltihtheihna hriattîr ani. Pathianin thil a lo tih tawh leh eng lak atangin ngeLALPAN min chhandam tih hriatna hian amah chu

hmangaiha chibaibûk nachâng min hriattîr thîn a. Chu takchu hmânlâi Israel miten hun kal tawha Pathianin thil alo tihsak tawhte an sawi chhuah leh fo thin chhan pawh ani rêng a ni. LALPA thatzia leh hmangaihna ngahzia hre tûrina pui a, chu chu an chibaibûkna inkhâwm boruak luahkhattu hlimna leh lâwmna an neih theih phahna pawh ani bawk. Keini tûnlâi huna mite tân pawh hian sualngaihdamna channa leh ngaihdam nih nawmzia hriatnachu Pathian chunga lâwmna leh hlimna kumhlun atangalo chhuak a ni tûr a ni a. Chutiang a nih chuan, LALPA fakleh a nungchang mâwizia sawi lan chu thil awlsam tak ani ngei ang. Krawsa an khâi kân Isua kan thlîr tlukaPathian nungchang târ lanna ropui zâwk thil dang kan neithei dâwn em ni? Ani chuan kan sualte avânga hremnachu a tuar a, chumi azârah chuan hremna kan lo pumpelhta hlauh a ni si a.

Tûn hmâa thil sual i lo tih tawhte emaw, tûna inungchang emaw kha chu eng pawh lo ni se, krawsahchuan ngaihndamna pumhlûm i chang thei a—tin, tûnahngei pawh hian i chang nghâl thei bawk. Chuti a nihchuan, Isuan pêk a tum che ngaihdamna chu eng vânginnge tûnah ngei hian i ta neih nghâl mai lo ang ni?

THAWHLEHNI December 3ZÂIPÂWL LIAN TAK TAK PAHNIH

Nehemia 12:31–42 chhiar la. Eng vângin nge kulhthar hlanna leh lawmnaah khân rimâwi rem chu a thilpawimawh tak pakhat a nih le?

Nehemia hun lâia Pathian chibaibûkna inkhâwmahkhân Jerusalem vêla fakna hla sa chunga kal kual thînzâipâwl pahnih an awm a. Chûng zâipâwl pahnihte chuhmun pakhatah an zâi ho phawt a, chumi hnu chuan

Page 60: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

119 120

inthenin khawpui chhûng hmun hrang hrangah an kal kualta thîn a ni. Zâipâwl pakhat zâwk chu Ezran hovin hma ahruai a, pakhat dang chu Nehemia’n ho ve thungin tlarhnung berah a lo ding thîn a. Chutianga hmun hrang hrangaa zâi kual hnu chuan Ruam Kawngka an tihah chuan anintâwk khâwm leh a, chuta tang chuan tempul lam paninan kal ta thîn a ni. Tâwtawrâwt hâmtu puithiamte chuanhêng zâipâwl pahnihte hi zah takin an lo dawngsawng a.Zâipâwlte tempul chhûnga an luh hnu chuan ainhmachhawn zâwngin an thû a. An thil tih vêl dân hrimhrim kha a fel fâiin a khûn êm êm mai a ni. Kulh tharhlanna leh lâwmna bâkah, Pathian chibai an bûknaarimâwi remin hmun pawimawh tak a chan thin chhan hretûr chuan tempul rawngbâwlnaa rimâwi an hman dân khakan hriat hmasak phawt a ngâi ang. Tempula rimâwi anhman dân hi chu Vânapa Hall vêla zâithiam tu tuten emawan zâi leh che vêl lo thlîrtute lawmah tia an chhepchherchi hrang hrangte an tiri chhuai chhuai ang hi a ni ve lo.Khatia zâi mite an zâi a, rimâwi tumtuten an rimâwi kentheuhte an han tum khân mipuite chu kûnin an lo tawngtâithîn a. Chutiang chuan zâi leh rimâwi tum kha Pathianchibaibûkna kawng khat a ni ve tho a ni.

Temple rawngbâwlna leh Pathian chibaibûknaa alaimu ber chu hâlral thilhlan hlan a ni a, chu chu thil tihnuam lo angreng tak a ni nghe nghe. A chhan pawh pawisawi lo ransate chu phuar betin an hrawka an zaisak thinvâng a ni. Mahse, mâwi leh nalh tak maia rimâwi an hantum khân mipuite ngaihtuahna chu vân lama hruai chhoha nih bâkah an Pathian chibaibûk inkhâwm boruak hrimhrim pawh a tinuam sawt thîn a ni.

Bible-ah hian rimâwi rem chu Pathian chibaibûknainkhâwma thil pawimawh tak a nihzia hmun tam takah

kan hmu a. Hêngte hi han en teh: Exodus 15:1; 2Chronicles 20:21, 22; leh Thupuan 15:2–4.

Vânah a ni emaw, leiah a ni emaw, rimâwi rem hiPathian chibaibûknaa thil tel ve ngei ngei thîn a ni a. Achûnga Bible châng kan târ lanahte khian an hla sak chuLALPAN a mite tâna thil a tihsak chungchâng sawina a nihlawm a, ‘sakawlh chunga’ hnehna a chan avângachâwimâwina pawh a tel bawk. A khâikhâwm nân,mihringte chhandam an nih theihna tûra a thiltihte avângaPathian fakna a ni kan ti thei ang.

Pathianin thil a lo tihsak tawh che leh chumiavânga amah fakna hla i sak ngei a tûl chhan thenkhathan sawi teh.

NILÂINI December 4INTHÂWINA HI PATHIAN CHIBAIBÛKNA A NI

Nehemia 12:43 chhiar la. Pathian chibai anbûknaa inthâwina ropui takin pawimawhna a neih chueng nge ni?

Tempul rawngbâwlnaah khân hâlral thilhlan/inthâwina hlan chu Pathian chibaibûkna pêng pawimawhtak pakhat a ni a. Chumi atân chuan thil chi hrang hrang—ngaihdam dîlna atân te, hlimna lantîrna atân te leh Pathianhnêna lâwmthu sawina atân te—an hmang thîn. Hâlralthilhlante kha Pathian chibaibûknaa a laimu ber niin,chibaibûktute chu Pathian thutak a hriattîr a, Pathian chutu nge a nih tih a hrilh bâkah, an tâna a nun la hlântu tûrMessia, Pathian Berâmno chu a kawhhmuh bawk a ni.

Johana 1:29, 36; 1 Korin 5:7; leh Thupuan 5:6, 12,13 chhiar la. Hêng chângte hian hâlral thilhlanin a entîr

Page 61: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

121 122

chungchâng eng nge min hrilh? Hmânlâi Israel-te khathutak entîrtu an ran vulh an thaha chungah pawh anlâwm thei a ni a, keini hian anni âia kan lâwm zâwknachhan tûr eng nge kan neih le?

Nehemia 12:43-ah ringawt pawh hian Pathianchibaibûktute chu an hlima an lâwmzia vawi eng emawzât sawi nawn a ni a. A awmzia chu, Pathian chibaibûkinkhâwm an neih lâi hian urhsûnin (an sualte thâwi nânaran an talh kha thil urhsûn tak mai a ni hrim hrim bawka) Pathian chu zah hle mah se, hlimna leh lâwmna boruakpawh a awm tel ve tho tihna a ni. Chutiang chuan keinipawhin Pathian chu zah leh tih tak, lâwm chung bawk siinchibai kan bûk ve tûr a ni a. Sâm 95-ah pawh hian Pathianchibaibûkna dik takah chuan hla sak te, hlim taka âu te,Pathian châwimâwi nâna rimâwi tum te, a hmâa kûn lehthingthit te a tel a ni tih min hrilh a. Siamtu chuchâwimâwi a, fak a, chibaibûk thei tûr chuan a chungakan lâwmna leh amah kan zahna hi inbûk tâwk taka kalpuidân kan zawn a pawimawh hle a ni.

Krawsah khan thil siam zawng zawngte Siamtu(Johana 1:1–3 en la) chu khâi kânin a awm a, a thilsiamtesual tlan nân a thi a ni tih kan ngaihtuah hian eng tinnge kan rilru a lo awm thin? Krawsa Isua thihna kha kanngaihtuah châng hian lâwm hle tûr kan nih chhan engnge awm le?

NINGANI December 5CHIBAIBÛKNAA PUITHIAMTE LEH LEVIA-HOTE

Nehemia 12:44–47 chhiar la. Eng vângin nge Juda-te kha rawngbâwltu puithiamte leh Levi-hote chungah anlâwm êm êm? Anni khân eng nge pawimawhna an neih?

Puthiamte (anni hi Levia chite an ni a) hnathawhkhân eng nge a entîr? Hebrai 9:1–11 en rawh.

“Van biak bûka mihringte âiawha Kristan sawipuinahna a thawh hi kraws-a a thihna ang thova chhandamnaruahman pêng pawimawh tak a ni a. A thihna hmang khânchu hna chu thawk tanin thlân atanga a thawhleh hnukhân chu hna chu thawk zo tûrin vânah a chho leh ta a ni.Chumi puanzâr chhûng, kan tâna hmahruaitu a luhnaahchuan (Hebrai 6:20) rinnain kan lût ve ngei tûr a ni.”—Ellen G. White, The Great Controversy (Indona Ropui), p. 489.

Hetih lâi huna mite hian keini tûnlâi huna mitenêng kan neih ang hi la nei ve lo mah sela tempularawngbâwl hna thawk thei awm chhun Levia-hote hnathawhkha a pawimawh hle a ni tih hre tûr chuan hriatthiamnaan nei ve tho a. Anmahni kal tlang hian Pathianin hna athawk dâwn a ni tih hriain an phûr êm êm thîn.

Israel hnam khân Pathian Thu chhiara, tawngtâia,chibaibûka, ama hnêna inhlan thar lehna hun te hmanginPathian nên hun an lo hmang tawh thîn a. Mahse, chutiangthil ti reng chung si khân tempul rawngbâwlnate chu an lothlahthlam daih tawh mai a, din thar leh a tûl a ni tih anhre chhuak leh hnuhnawh a nih kha. Tûnah chuan hêngtehi din thar leh a ni tawh a, mipuite chuan anmahni âiawhaLevia-hoten hna pawimawh tak an thawh tûr chu hriainan lâwm a. Tempul rawngbâwlnate chu chibaibûkna kalpuidân tûra ruahmanna a lo siamah khân a pêng pawimawhtak a ni tih Pathianin a hriattîr a ni

Vânduaithlâk takin, rawngbâwltu te, Pathian Thuzirtîrtu te leh rimâwi tumtu te kha an pawimawhzia an lohre lo thîn a. Nehemia hun lâi pawh khân Levia-hote chuana chângin ngaihsak an han hlawh hle a, a châng leh an

Page 62: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

123 124

hlawh lo leh êm êm a. Mipuiten sâwma pakhat lehthawhlâwmte an pêk loh miau avângin an nupui fanautechâwm nân anmahni hna a han thawh leh lâwp lâwp a tûltum te pawh an awm ngun mai.

Sâwma pakhat leh thawhlâwmte tel lo chuankhawvêl pum huapa inawpna nei kohhran a ding thei lo va.Kan rawngbâwlna pêng hrang hrangte hi chhawnzawm zêlni se kan ti a nih chuan sum leh pâi thawh a, tawngkâalâwmthute hrilhin kan rawngbâwltute hi kan tanpui ngeingei tûr a ni. Kohhran hi kan duh anga tha famkim chu ani thei ngâi kher lo vang; mahse, chumi avâng chuanPathian hnêna thilpêk pêk kan tîm tûr a ni chuang lo.Khawvêl pumah hian a hnathawh chu chhunzawm zêl anih theih nân kan tih theih tâwk theuh i ti ang u.

ZIRTÂWPNI December 6

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Krista PannaKâilâwn phêk 50–58-a, ‘Kristaa Thanlenna’ tih kha chhiarni se.

“Krista kraws chanchin hi tlanten chatuanchatuana an zir tur leh hla sak bera an neih tur a ni a.Chawimawia awm tawh Kristaah chuan khenbeha awm hnuKrista kha an hmu ang. Van boruak zau taka khawvelchhiar sen loh awmte siamtu leh chelhtu, Pathian Fapaduh tak, vana lalber, cherubte leh serafim eng mawi taktakten an chawimawi nin ngai loha chu suala tlu tawhmihringte kaitho turin a rawn intitlawm a, suala bo tawhkhawvel chungpiknaten a thinlung a tihkeh a, Kalvarikrawsa a nunna a laksak thlengin sual avangainthiamlohna leh zahna chu phur tluan parh a, ama Pangei pawhin a tukhun a chhawn khum nghe nghe a nih

kha. Khawvel zawng zawngte Siamtu, mi zawng zawngtechan tur la rel feltu tur ni bawk chuan a ropuina chu hlipinamah leh amah a intitlawm a, mihringte a hmangaihziakha vana awm zawng zawngte mak tih leh chawimawi a nikumkhua tawh ang. Chhandamten an Tlantu chu an hanthlîr a, a hmelah chatuana Pa ropuina hmel eng mawi takchu an hmu a; a lalthutphah chu an han en leh a, chu chuchatuan ata chatuan thlenga awm a nih avangin a lalramchuan kin ni a nei dawn lo a ni tih an hria a, tichuan lawmnahla ropui tak, ‘Beramno talh tawha chu thiltihtheihna te,hausakna te, finna te chakna te, chawimawina te, ropuinate, malsawmna te hmu tlak a ni e” tih chu an sa ta a ni.”—Ellen G. White, The Great Controversy (Indona Ropui), p. 652.

SAWI HO TÛRTE:

1. In class-ah khân Pathian chibaibûknaa amah zahnaleh a chunga lâwmna hi inbûk tâwk taka kalpui apawimawh dân sawi ho ula. A nih loh pawhin, hezawhna hi sawi ho ang che u: Pathian zahna leh achunga lâwmna hi thil hrang daih, inkungkaihnaeng mah nei lo a ni em?

2. Israel mite khân Jerusalem kulh chu a hlanna hunhmangin Pathian vênna hnuaia awm tûrin an dah a,Pathianin a vêng a nih loh chuan awmze nei lo maia ni dâwn tih an hre chiang hle tihna a ni. Solomonapawhin heti hian a lo sawi ve chiah mai: “LALPAN in asak loh chuan a satute chuan an thawk thlâwn maia ni. LALPAn khawpui a vên loh chuan a vêngtute chuan meng thlâwn mai a ni” tiin (Sâm 127:1, NIV). LALPA

tâna hna kan thawh hmâa kan tih hmasak phawtngâi awm chu eng nge ni?

Page 63: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

125 126

3. In kohhran Pathian biak inkhâwmah khân rimâwiinhmun pawimawh tak a chang em?

4. Pathian Lehkha Thu hian Isua chu kan PuithiamLalber niin vân biak bûkah khian rawng a bâwl mêka ni tih chiang takin a sawi a. Khitah khian eng hnachiah nge maw a han thawh rêng le? Lei biak bûkapuithiamte rawngbâwlna khân vân biak bûka kantâna Isua hnathawh chu hrethiam thei tûrin min puiem?

ZIRLÂI 11 December 7–13

HNUNGTAWLH HMANGHO

SABBATH CHAWHNÛ December 7

CHHIAR TÛRTE: Neh. 13:1–9, Deut. 23:3–6, Neh. 13:10–14,Num. 18:21–24, Neh. 13:15–22, Joh. 5:5–16.

CHÂNGVAWN: “Tin, Levia-te chu intlêngfâi a, Sabbath nîtihthianghlimna tûra kulh kawngkhârteva vêng tûrin thu ka pe a. Aw ka Pathian,hemi thu-ah pawh hian min hre reng la, ikhawngaihna ropui tak avâng chuan minzuah ang che!” (Nehemia 13:22, NKJV).

BUNG 12 leh 13 inkâr eng emaw lâi hian Nehemiachu Babulonah a va kal leh a. Eng tia rei nge a va thang tihchu hre lo mah ila Jerusalema a lo kîr leh chuan (hei hiB.C. 430–425 vêl a ni mai thei) Israel mite chu a lohnungtawlh hman dêr mai nia! Hêng thu-ahte hian Pathiannên thu an lo thlung vek tawh nghe nghe leh nghâl a: ahmasa berah chuan, milem be mite nên an inneih pawlhlo vang a; pahnihnaah chuan, uluk takin Sabbath an serhang a; pathumnaah chuan, tempul leh tempula thawkrawngbâwltute an enkawl ang a, sâwma pakhat lehthawhlâwmte tha takin an pe bawk ang (Nehemia 10)—mahse, hêng an thutiam pathumte hi a vâiin an bawhchhevek a ni

Nehemia lo kîr leh chuan Pathian rawngbâwlnakawngah an lo dâwngdah tawh hle a ni tih a rawn hmu a.Sâwma pakhat leh thawhlâwmte pawh an lo pe ngâi tawhmiah lo mai a, tempula pindan thenkhat chu thil dang atân

Page 64: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

127 128

an lo hmang a, Sabbath pawh mumal takin an lo serh tawhlo va, tin, an vêla chêng ve hnam dangte nên an lo inneihpawlh nasa tawh hle bawk. Thil lungchhiatthlâk ber maizâwk chu, hetianga Israel-ten Pathian an hlat ta lutuk maihi mawhphurhna lo la tûra a tih hruaituten an tih tûr an lotih miah loh vâng a ni kha a ni. Nehemia chu a thang bohlâna thil lo inthlâk danglam nasa lutuk avâng hian a hnualhle mai a. Amaherawhchu, a nih ang anga pawmzam mailovin, Pathian ropuina tûr atân thil a ti ta zâwk a, chu chuama mizia ve rêng pawh a ni bawk.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY December 8TEMPUL HOTU NÎKHUA LO

Nehemia 13 hi an zînga milem bia Ammon mite lehMoab mite awm ve an ngaihmawh thu-a bultan a ni a.Mahse kan hriat tel tûr chu, hêng chângte hian hnam dangemaw, chi dang emaw tawh phawt chu, Pathian zuitute pawhni se, an zavâia hnawhchhuak vek tûr tih lam a sawi lo tihhi a ni. Heta tihhran tûra a sawite hi chu hnam dangahpawh rin hran nei, milem biate kha an ni a—Juda sakhuaasâ rawn phunte kha chu a huam tel ve lo. Deut. 23:3–6 pawhen ang che.

Nehemia 13:1–9 chhiar la. Eliasiba leh Tobia tehi tute nge ni? He mite thil tih hi eng vângin nge pawmtheih miah loh a nih? Neh. 2:10, 19; 3:1; 12:10, 22; 13:28en la.

Eliasiba leh Tobia te hi Nehemia lehkhabu-ah hianan langsâr angreng phian a. Eliasiba hi Israel hnampuithiam lalber niin, tempula hotu ber a ni bawk. Tobia hi

chu Nehemia hmêlma Ammon mi, Jerusalema a hnathawhrawn tibuai chhêntu ni anga sawi a ni ve thung a. An tandun tlat zêl chhan hi eng dang vâng ni lovin, Tobia hianElisasiba chhûngkhat hnâi tu emaw nupuia a neih vâng anih a rinawm.

Tobia hian Juda hmeichhia nupuiah a nei tihinziahna hmuh tûr chu awm lêm lo mah se, Tobia tih hiJuda hming a ni tlat mai a (a awmzia chu LALPA chu a tha ani tihna), chuvâng chuan Juda rim namna eng emaw takzawng a nei ve ngei a ni tih a hriat theih. A nupuitechhûngkua hi Ara thlahte niin, chhui chhuah theih ni tawhlo mah se, Eliasiba chhûngkua nên inlaichîn hnâi angrengtak an nih rin a ni a. Chu bâkah chuan, Nehemia hmêlmadang, Horon mi, Sanbalata fanu pakhat pawhin Eliasiba tupachu pasalah a nei ve bawk. Chutiang chu a nih avângin,Nehemia dodâltute hi Judai rama sawrkâr milian ber bertean ni a, in chhûngkhat kual vek an nih bawk si avânginan thu a rual thei hle ang tih a rin theih.

Governor awm loh hlân khân puithiam lalber hiantempula pindan pakhat, thawhlâwm te, thilpêk te lehsâwma pakhat te an dah thinna chu Tobia hnênah hian alo pe ngawt pêk a. Tin, tempula a chên ve pawh phalsakniin, chu chu Israel hnam hruaitute zînga pakhat ni vetûra amah vawrh chhuah theihna kawng pawimawh tak ani nghe nghe. A tâwp a tâwpah chuan Nehemia hmêlmatehian an thil duh chu an tihlawhtling thei ta nge nge a:Nehemia chu kal botîrin anmahni’n mawhphurhna anchang ta a. Mahse, vânneihthlâk takin Nehemia hian engmah ti lova thut mai mai a tum bîk hauh lo.

Eng vângin nge Pathian mite hian hmânlâi atatawh tûnlâi hun thleng hian—Juda-te an ni emaw,Kristiante an ni emaw—awlsam taka an hmêlmate hruai

Page 65: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

129 130

H-9

botîr an inphal leh tlat zêl mai le? An thil tih sual angkha kan tih ve lohna tûrin eng tin nge kan invên theihang?

THAWHTANNI December 9LEVIA-HOTEN LO AN NEI

Nehemia 13:10–14 chhiar la. Nehemian siam thata tum hi eng nge ni?

Pathian hna chu ngaihthah a nih miau si avângintempula zâi thînte, kawngkhâr vêngtute leh hnathawktudangte chu an nupui fanaute châwmna thawk chhuak tûrinan lo leh huan lamah a kîr leh a ngâi ta a. Harsa tak chungasâwma pakhat leh thawhlâwmte pêk dân phung a lo duanchhuah sa chu awmze nei lo a ni ta. A bul atang bawka atan that leh a ngâi a. Pindâna thil awm zawng zawng a thehchhuak vek hian a beidawn hnehzia a tilang chiang hle.

“Tempul an tibawrhbang chauh pawh ni lovin,thawhlawmte pawh an hmang dik lo nasa mai a. Hei hianmipuite chu thawhlawm thawh kawngah a tikawm ta tlatmai a ni. An thahnemngaihna leh phurna zawng zawng khaa bo vek tawh a, sawma pakhat pek pawh an ui tlat tawhbawk. LALPA ina sum bawmah chuan pawisa a lut tha lo hlemai a; zai mite leh tempul rawngbawlnaa thawk ve mi dangtechuan an kham khawp hlawh an dawng lo va, chuvangchuan hna dang thawk turin Pathian hna chu an chawlhsanta a ni.”—Ellen G. White, Zâwlneite leh Lalte, p. 570.

Thil ngaihnawm deuh mai chu, Juda mi zawng zawngan lo kal khâwm a, an hruaituten an lo tihchhiat tawh ansiam tha leh ta hi a ni. Mipuite chu Tobia leh Eliasiba dotûrin Nehemia lamah an tang a, a chhan pawh Nehemiahian an tâna tha tûrin a tih theih zawng zawng a ti a ni tih

an hriat chhuah tâk vâng a ni. Chu bâkah chuan, Nehemiahian mi rinawm leh rintlâk nia a hriatte chu tempul leh avêlte enkawl tûrin a ruat a. Chûng mite chu sâwma pakhatleh thawhlâwmte la khâwm a, tempul bungruate enkawl a,hnathawhtute hnêna an mamawh ang zêla sum sem hnathawk tûrin mawhphurhna a pe bawk. Tawngkam dangasawi chuan, Nehemia hian a lo thlen veleh hun khawhralkual vêl lovin hruaitu dik lo leh sual tak takte chu a thâwngdarh nghâl vek a ni.

Nehemia hian tempul enkawl tûrin mi rinawm taktak ruat tho mah sela, puithiam lalber sual tak Eliasibachuan a dinhmun ngâi a la luah tlat mai a, a chhan pawhArona thlah kal zêl a nih ve miau si vâng a ni. Puithiamlalber mawhphurhna thenkhat khawih tûra Nehemian midang tu tute emaw a ruat tâk avâng khân duhthâlin chethei tawh lo mah se, puithiam lalber nihna erawh a la chelhchhunzawm zêl tho a ni.

Nehemia chu, “Aw ka Pathian, hemi thu-ah hianmin hre reng la, ka Pathian in leh a rawngbâwlna atânathil tha ka tihte chu thâi bo suh ang che” (Neh. 13:13,NKJV) tiin a tawngtâi a. He tawngtâina hi a mihringangreng viauin i hria em? I tih chhan chu han sawi fiahteh.

THAWHLEHNI December 10SÂWMA PAKHAT LEH THAWHLÂWMTE

Nehemian tempul rawngbâwlna siam that hna athawh hian sâwma pakhat leh thawhlâwm thar thawh lehpawh a huam tel a.

Number 18:21–24; Malakia 3:10; Matthaia 23:23;1 Korin 9:7–14; 2 Korin 9:6–8; leh Hebrai 7:1, 2 chhiar la.

Page 66: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

131 132

Hêng chângte hian tempul rawngbâwlnaah chauh ni bîklovin, tûnlâi hunah pawh sâwma pakhat leh thawhlâwmtehi a la pawimawh reng a ni tih eng tin nge an sawi?

Sâwma pakhat leh thawhlâwmte tel lo chuan tempulrawngbâwl hna kha kalpui theih a ni lo. Israel miten sâwmapakhat pêk an bânsân lâi khân tempula rawngbâwlna chutâwp ve nghâlin Pathian chibaibûkna hrim hrim pawh khadinhmun hlauhthâwnawm takah a awm hman a ni.Tempula thawkte khân an nupui fanaute châwm nâna hnadang an thawh tel hlawm avângin tempul rawngbâwlna churilru pe takin an thawk hlei thei lo va. Chuvâng chuan,Pathian chibaibûkna pawh bânsan a nih phah ta nge nge ani.

“Sawma pakhat pek dan phung hi a mawlmang angreng viau na-in a mawi khawp mai. Mi hausate leh miretheite chu an sum lak luh zat ang zelin, hleih nei hauhlova pe theuh turin a phut a. Pathian chuan a thil neihtehi kan hman atan min pe a, chumi atanga sawma pakhatchu a hnenah kan pe kir leh a ni.

“Pathianin sawma pakhat pe tura min tih hian (Mal.3:10), keimahni lawm vang emaw, thil phal vang emaw maiakan pek a phut a ni lo. Pathian laka thil kan tih reng rengchu lawm taka ti zel tur kan ni tho nachungin sawma pakhatbik hi chu amah Pathianin pe tura thu min pek avanga pemai tur kan ni zawk a ni.”—Seventh-day Adventists KohhranThurin (Seventh-day Tlang, Aizawl: Mizo Conference ofSeventh-day Adventists, 2013), p. 355.

Israel-te tempul-a a thlen dân ang chiah khân kankohhran pawh hi a member-ten sâwma pakhat lehthawhlâwmte hmanga kan chhawmdâwl a nih loh chuan atluchhe mai dâwn a ni. Kan kohhran rawngbâwlnate hian

Pathian kohhran tana rawngbâwlna chhenfâk awm tak neia, ruahmannate siam a, a enkawl hna thâwk tûr te-a arawihte tel lo chuan hna a thawk thei dawn lo va. Mahse,chûng zawng zawng âi pawha pawimawh zâwk chu, sâwmapakhat leh thawhlâwmte tel lo chuan chanchin tha hril darhhna a thawh theih miah loh tih hi a ni.

Sâwma pakhat kan pêk chhan dang leh chu Pathianin petûra min hrilh vâng a ni. A châng chuan Pathian hian thilti tûra min hrilh thenkhat hi chu ti tûra min tih chhan asawi fiah kher chuang lo thîn a. Ani chu eng kim thununtua ni tih ring ngam mai tûrin min beisei a ni. Ti tûra minhrilh thilte hna thawh dân chu keimahni’na zawngchhuakin kan hriatthiam chhawm ve zêl mai a ngâi.

Eng vângin nge sâwma pakhat pêk hi keimahnithlarau nun tân a pawimawh êm êm bâkah, Pathiana kanrinna kan nghah dân chin tehna pawh a nih bawk le?

NILÂINI December 11SABBATH NÎ-A UAIN SÂWR KHURTE RAPIN

Nehemia 13:15, 16 chhiar la. Hetah hian engchungchâng nge Nehemian a sawi?

Mi tam zâwkin min zui ve loh lâia Pathian tâna dinchu thil awlsam tak a ni lo thîn. Pathian chuan Sabbathchu ni thianghlim a nih avângin hemi nî hi chuan tu mahinhna an thawk tûr a ni lo tih thu a sawi avângin Nehemiapawhin chu thupêk chu Jerusalema chêngten an zawmngei theih nân hmâ a la a. Hetianga hmâ lâk hi a tih ngeitûr niin a hria a ni tih rinhlelh rual a ni lo.

Sabbath chu thil siam chawlhkâra a ni hnuhnûngberah khân siam a ni a, a chhan pawh he nî hi ni bîk,mihringten an eizawnna leh khawvêl thil dangte ûma an

Page 67: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

133 134

inhmannaa an neih theih loh, Pathian nêna hun anhmanna hmang chauha siam thar lehna leh tih thar lehnaan channa nî a nih vâng a ni.

“Israel-te khân Sabbath an vawng pawh a ni chiahlo, anmahni kha Sabbath-in a vawng a ni zâwk mah e” tiinan sawi thîn a. An sawi awmzia tak chu, ni sarih nî Sabbathhi Pathian khawngaihna azâra serh tumtute leh he nî-intaksa leh thlarau lam damna min pêk a tum lo chantumtute nunah chuan rinna vawng nungtu ropui tak a loni tawh thîn a, a la ni chhunzawm reng bawk tihna a ni.

Nehemia 13:17–22 chhiar la. Sabbath nîa thil leileh hralh tihtâwpna tûr khân Nehemia eng nge a nih?

Nehemia hian Judai ram governor a nih avângindân kengkawhtu a nihna anga a tih tûr a hre chiang hle a.Judai rama dânte chu Pathian dân behchhana duan vek anih avângin chu dân—Sabbath pawh telin—humhalhathlavâng hauhtu chu a ni nghâl bawk. Judai rama miliantehian puithiam lalberin thil dik lo tak tak a seng luhte khaan en liam mai thîn a nih pawhin Nehemia hi chuan an enliam ve mai mai a tum hauh lo. Nehemia hian an pawisaleh thil neihte chu mi retheite hnêna pe lêt leh tûra thu alo pêk tawh avâng khân amah an haw hle pawh a ni maithei; chuvâng chuan, Eliasiba leh Tobia ten thil chîn tha loan rawn seng luhte pawh kha lo dodâl an tum lo a ni ang.

Nehemia hian miliante chu a zilhhâu phawt a,tichuan, kulh kawngkâte chu khâr tûrin thu a pe leh a, avêng tûrin chhiahhlawhte a dah bawk. Khawpui chhûngata khawpui pâwn lama thil zawrhna hmun sawn chhuaha nih khân nasa zâwkin a che ta a, Sabbath leha thil an lazuar leh a nih chuan an chunga kut hial thlâkah a vau a.Nehemia hi a sawi tawh chu ti ngei thîn mi a nih avânginsumdâwngte pawhin a thusawi chu an zâwm a, an inthiarfihlîm ta nge nge a ni.

NINGANI December 12IN THLAHTUTE KHÂN AN TI LO VEM NI?

Sabbath nî humhalh kawnga Nehemia thahnemngaih dân hi a fakawm ngawt mai. Tha taka Sabbath serhchu a ngaih pawimawh êm avângin ram dang atanga rawnkal sumdâwngte pawh ‘kutthlâkah’ a vau hial a. Tawngkamdanga sawi chuan, Sabbath nî-a khawpui chhûngah emaw,kulh kawngkhâr bulah emaw an sumdâwng lâi a hmu leha nih chuan a khawih tawh ngei ngei dawn tihna a ni ang.Governor a nih avângin he thupêk hi tha taka zawm a nihngei theih nân mawh a phur bawk a ni.

“Nehemia chuan an tih tur ngaihthahtute chu tîmmiah lova khakin, a hnenah, ‘Chawlhni tibawrhbanga inthil tha lo tih hi eng ti zia nge ni? In pi leh pute pawh khanhetiang hi hi an ti a ni lo’m ni? Tin, kan Pathian chuanheng thil tha lo zawng zawngte hi kan chungah leh kankhawpui chungah hian a rawn thlentir ta a ni lo’m ni? Chutichung pawhin Chawlhni tibawrhbangin Israel mitechungah thinurna in la thlen belhtir cheu ang maw?’ tiin azawt a. Chumi hnu chuan ‘Chawlhni dawn Jerusalem kulhkhawngkhar a thim deuh veleh khawngkharte khar a,Chawlhni ral hma chuan hawn rih loh turin’ thu a pe bawka. Jerusalema roreltuten a ruatte aia ama chhiahhhlawhtea rin ngam zawk avangin a thupekte chuan zawm a hlawhleh hlawh loh lo en thlithlai turin kawngkhar bulah achhiahhlawhte a duty-tir bawk a ni.”—Ellen G. White,Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 571.

Sabbath tihbawrhbânna chungchânga Nehemiavaukhânna leh a bawhchhiatna chungchânga vaukhânnadangte hi Isua hun lâi pawh khân sawi chhuah thin a ni

Page 68: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

135 136

tih a lang a. A chhan pawh, Chanchin Tha bute hian Isuachu Sabbath serh dân tûr chungchânga sakhaw hruaitutenêna an inhnial thu an sawi hnem êm vâng a ni.

Matthaia 12:1–8, Marka 3:1–6, Luka 6:6–11, lehJohana 5:5–16 chhiar la. Hêngahte hian eng chungchângnge an khel a, hmânlâi Israel-te chanchin kal tawhhriatna chuan eng tin nge an inhnial chhan hrethiamtûrin min puih le?

A lova luata thahnem an ngaihna lamah, Sabbathchu tihbawrhbâna a awm lohna tûrin hêng sakhawhruaitute hi firfiak takin an che ta thîn a, ‘Sabbath LALPA’(Luka 6:5, NKJV) Isua meuh pawh kha Sabbath bawhchhia-ah zu han puh a maw le! Thil runthlâk deuh mai chu hêngmite hian dân an ngaih pawimawh thu sawi nasa viau mahsela, chu dânina a kawhhmuh tum tak—‘dikna te,khawngaihna te leh rinna te’ chu an hlamchhiah tlat thungbawk si (Mat. 23:33, NKJV).

Eng tin nge a mi mal ang leh a kohhan ang pawhinhêng mitena thil an lo tihsual tawh ang hi kan tih ve lohnân kan invên theih ang? Sabbath chungchângah a niemaw, kan rinna kawnga thil pawimawh nia kan hriatthil dangahte pawh.

ZIRTÂWPNI December 13Zir Belhna: Ellen G. White-i lehkhabu, Krista Panna Kâilâwnphêk 89–97-a ‘Lalpaa Lawmna’ tih kha chhiar ni se.

“An hmaa Pathian thupekte leh a vaukhanna thutea han tar lan a, hemi sual avanga rorelna tihbaiawm takinIsrael ram a rawn tlawh tawh dan te a han sawi chhuah lehchuan an chhia leh tha hriatna chu chawhthawhin a awma, Pathian thinurna tikiangtu siam thatna hna chu tan

nghal niin, chu chuan Pathian pawmna leh malsawmna arawn thlentir ta a ni.

“Hna thianghlim thawktute zingah hian an nupuiring lo mite tana dilsak a, an nupuite an then theih loh thusawi an awm a. Mahse, dinhmun emaw, nihna emawavanga inthliarhranna eng mah a awm hran lo. Puithiamteleh roreltute zinga mi, milem betute nena an inzawmnachhut chah duh tlat lotute chu LALPA rawngbawlna atangachawlhtir nghal an ni a. Puithiam lalber tupa, mi chimawmtak Sanbalata fanu nupuia neitu phei chu a hna atangachawlhtir a ni mai pawh ni lovin, Israel mite lak ata tuithlarhial a ni. Heti hian Nehemia chu a tawngtai ta a, “Aw kaPathian, puithiamna hna leh puithiam hna thuthlung lehLevia-ho thuthlungte chu an tihbawrhban tak avangin hrereng hlawm ang che” tiin.—Ellen G. White, Prophets andKings (Zâwlneite leh Lalte), pp. 572, 573.

SAWI HO TÛRTE:

1. A chunga Ellen G. White-i thusawi târ lan hi chhiarula. In class-ah khân Nehemian hmangaih êm êm annupuite a then luihtîr hi a ti lutuk nia in hriat lehhriat loh sawi ho ang che u. Inngaihhnathiamnalantîr theih chin eng emaw chu a awm lo’m maw nile? Eng vânga awm emaw, awm lo emaw nge ni ang?Eng tin nge kohhran pawh hian inthununna hihmangaihna leh hriatthiamna nêna kalpui chung si,chutih rual chuan, rualkhâi tak leh Pathian thutakpalzût chuang si lovin a lek kawh theih ang?

2. Thenawmte thil neih awh loh te, rûkrûk loh te hidân zawm avânga thiam chan tumna a ni lo angbawkin ni sarih nî Sabbath serh pawh hi dân zawm

Page 69: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

137 138

avânga thiam chan tumna a ni bîk chuang lo tih chuhre tho mah ila, eng tin nge Sabbath serh hi (thupêkdangte zawmna pawh a ni ve tho a) dân zawm avângathiam chan tumna ang deuha kan chhuah loh nânkan fîmkhur theih ang? Eng vângin nge Kraws lehkan tâna Kristan krawsa a tih kha kan hmâa awmtîrreng hi dân zawm that avânga thiam chan tumnathang lak ata invênna tha ber a nih le?

3. Chutih rual chuan, Nehemian a hmachhawn ang,muangchang leh ngêlnghet angreng deuh siainhnuhniamna lak atanga lo thleng thil hlauhawmtelak ata hi eng tin nge kan lo invên theih ang?

ZIRLÂI 12 December 14–20

THUTLUKNA THA LOTE HMACHHAWNIN

SABBATH CHAWHNU December 14

CHHIAR TÛRTE: Neh. 13:23–25; Deut. 7:3, 4; 2 Kor. 6:14;Ezra 9; Ezra 10; 1 Kor. 7:10–17.

CHÂNGVAWN: “Heti hian ka ti a, ‘Aw ka Pathian, i lam lohawi hi ka zak ngawih ngawih a,mualphothlak ka va han ti tak em, kaPathian; kan bawhchhiatnate chuan kanlu-te pawh a chîm pil vek tawh a, kan diklohna pawhin vante khi a han tawng tahial si a’” (Ezra 9:6, NKJV).

EZRA leh Nehemia te kha Israel ni ve lote nênainneih pawlh chu tih dân phung pângngâi ve renga neihtawhte zînga hotu-ah an rawn tang ta a. An hnampuite chuPathian nêna inlaichînna thûk tak neihpui an duh avânginhemi chungchâng hi an vei dûn hle nghe nghe. Ring lomite leh mi lem be miten Israel mipuitea hûhâng tha lotak an rawn neih theih dân chu an hre chiang hle a, achhan pawh an hnam chanchin kal tawh an han thlîr kîrkhân a chiang reng atin ni. Kanan mite sakhua khân Israelram pum pui a fan chhuak vek tawh a, Baala leh Asheribiakna hmunte chu mual tinah hmuh tûr awm. Chu maipawh chu a la ni lo, an kawppui milem be miten an inchhûngkhura nghawng an neih chu a tha lo hle bawk.Balaama khân Moab mite chu Israel tlangvâlte neih atânaan nulate tîr tûrin thu a râwn a, chutianga an tih chuanPathian an hawisan dâwn tih a hre reng a ni. Vânduaithlâk

Page 70: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

139 140

takin a thil sawi hi a dik tlat mai. An nupuite chuan anpasalte chauh an hmin a ni mai lo va, an fate rinna pawh anghawng tel tlat a ni.

Hetianga Israel miten nupui pasala milem be mineih an uar lutuk mai hi eng tin Ezra leh Nehemia te hianan tih ang le? A nih ang angin an en liam ve mai dâwn ngeni a, an dodâl zâwk dâwn? Tûn kârah hian hêng mipahnihtena he thil chin fel an tum dân chu kan thlîr hodâwn a ni.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY December 15NEHEMIA THILTIH

Nehemia 13:23–25 chhiar la. Hetah hian eng thilnge thleng a, hetiang dinhmuna an din lâia Nehemia thiltih hi eng tin nge kan hrilhfiahsak ang?

An fate hian Aramik tawng (sala an tân lâia an tawnghman ber) emaw, Hebrai tawng emaw pawh an thiam tlatloh avângin Pathian Lehkha Thu pawh zirtîr theih an ni lo.Hei hi thil buaithlâk tak mai a ni a, a chhan pawh Pathianinpuanna an hriatna chu a fiah lo sawt thei a, a bo pil hialthei bawk. Lehkhaziaktute leh puithiamte khân Dânlehkhabua zirtîrna thute chu Aramik tawngin an hrilhfiahthîn a. Amaherawhchu, chhûngkhat nu ber, fate awmtuleh enkawltu berte kha Ammon mi te, Ashdod mi te lehMoab mite an ni hlawm si a, an faten an pate tawng hmanan thiam ve lo pawh kha a mak vak hran lo. Kan tawnghman hian kan thil ngaihtuah dân pawh thui tak akaihhruaina chin a awm a, a chhan pawh chumi tawng

neitu hnamte thumal chu kan hman tlat vâng a ni. Bibleziakna tawng ber an hriatthiam tawh si loh chuan a nihnaan hloh mai dâwn tihna a ni a. Chuvângin, Nehemia ngaihchuan Israel miten Pathian Thu an hrethiam tawh lo tûrkha ngaihtuah ngam loh khawpa pawi a nih bakah, amahPathian nung nêna an inzawmna pawh a khawih chhe telngei ngei dâwn bawk a ni. Deuteronomi 28 hian thuthlungbawhchhetute chunga ânchhe lo thleng tûrte chu a sawi a.Nehemia pawh hian an thiltih leh duhthlanna dik lo ansiamten nghawng a neih tûrte hriattîr nân Bible thute hi ahmang mai a nih a rinawm.

Bible zirna lama mi thiamte chuan Nehemiathiltihte hi khatih lâi huna inhrem dân chi khat, vântlânghmâa intihmualphona niin an sawi a. Nehemia’n “a zilhaânchhia a lawh” a tih hian Nehemia khân tawngkam chhialeh bawlhhlawh a hmang ni-ah kan ngâi tûr a ni lo,Thuthlungin a ken tel ânchhiate chu an sawi chhuak lehmai zâwk a ni ang.

Chu bâkah, Nehemian thenkhatte chu a vuak a,an samte pawh a pawh thlâksak thu a sawi hi firfiak rawngkâi leh thinrim inhrîkthlâkna angah ngaihsak tûr a ni lemlo bawk. Hetih hun lâia vântlâng hmâa mi sualte an hremdân pakhat chu vuak a ni tih hria ila. Tin, hetianga a chêtnahi mi ‘thenkhat’ lakah chauh a ni a, nungchang dik lozirtîrtu leh sawi mâwi tlattu hruaitu thenkhat kha a bitumdeuh a ni ngei ang. Hetianga a tih avâng hian mipui hmâahmualpho takin an awm a. Mipuite hian an duhthlanna siamdik lohzia leh chumiina nghawng a neihte chu hrethiamngei se a duh a ni.

Kohhranah hian mi tuten emaw thil dik lo takinti ve ta se la, a titâwp tûrin eng tin nge hma kan lâk ang?

Page 71: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

141 142

THAWHTANNNI December 16NEHEMIA ZILHHAUNA THU

Nehemia 13:26, 27 chhiar la. He thu hian Bible-achanchin kal tawh kan hmuhte hi kawng dik pên bosan ahlauhawmzia kan hriat theih nân a pawimawh a ni tiheng tin min hrilh le?

Solomona kha duhthlanna dik lo a siamten sualnakhur thûk zâwkah a luhtîr a. Israel lalte tâna Pathianthupêk, “A rilru a vah bo loh nân nupui pawh a ngah tûr ani lo” (Deut. 17:17) tih hi a zawm loh avângin ama chhiatnaa inthlen ta a ni pawh ti ila kan sawi sual kher lo vang.Nehemia hian Solomona nun kha duhthlanna dik lo siama pawizia sawina atân a hmang a: nupui pakhat âia tam anei a ni mai lo va, Nehemian a sawi ang hian, a nupuitekha Pathian chibaibûk duh lotute an ni kher bawk si a ni.

Enga ti nge Nehemian milem be mi nupui pasalaneite a zilhhau kha thil dik tak ti a nih le? Gen. 6:1–4;Gen. 24:3, 4; Gen. 28:1, 2; Deut. 7:3, 4; leh 2 Kor. 6:14.

Hnam dangte nêna inneih pawlh lo tûra thupêk himahni hnam hmangaih bîk vâng lam ni hran lovin, milembiakna nêna inhnamhnawih phal loh vâng a ni zâwk. Bible-ah hian Israel mi ni lo nupui/pasala nei an awm nual, entîrnân, Mosia khân Midian mi Zippori nupuiah a nei a; Boazapawhin Moab mi Ruthi a nei bawk. Nupui/pasal atâna neilo tûra thu a pêkte chu hnam dang zîngah rau rau pawh,sakhaw dang betute leh sakhaw biak nei lo hrim hrimtekha an ni a. Thil buaithlâk tak mai chu, Ezra leh Nehemiate hun lâi hian an nulate leh tlangvâlten nupui/pasal atânPathian ring mi an thlang lo tlat zêl mai kha a ni. Richard

M. Davidson-a chuan a lehkhabu, Flame of Yahweh (Peabody,Mass.: Hendrickson Publishers, 2007)-ah heti hian a lo sawia: “Eden huana Pathianin inneihna a ruahman kha chuanthlarau lam leh thil ngaihhlut dangahte pawh nupa hiintanpui tawn tûrin a sâwm a ni” tiin—Phêk 316. Nehemiate hun lâia an nupui milem be mite kha chuan an milempathian biak an bânsân duh miah lo va. Chûng miteduhthlanna chuan Nehemia kha a tithinrim âi mahin, atilungngâi a ni zâwk—a chhan pawh ani ngaih chuan anthiltih khân Pathiana inpumpêk tak takna nun antlâkchhamzia a tihlan vâng a ni.

Bible hian Pathian hnaih taka kan awm a, hlimnanasa tak kan lo neih theihna tûr thil chîn than tha engeng emaw min pe a. Chutiang bawk chuan, inneihnaanghâwngkawl lungrual taka bât dun tûra thu min pêk pawhhi nun tha zâwk kan lo neih theihna tûr a nih bâkah,Pathian hnaih tûra kan infuih tawn theihna remchâng ani bawk a ni.

Vawiina kan han sawi tâkte atang khân kan rinnaleh kan chhûngkua kan vênhim theihna tûr eng thutenge zir chhuah theih kan neih le?

THAWHLEHNI December 17EZRA THILTIHTE

Ezra 9 chhiar la. Israel miten hnam dang mi nupui/pasala an neih thu Ezran a lo hriat khân eng tin nge atih? Ezra 9:1, 2-ah hian mite chu mile be mite lakah anintihhran chuan loh thu kan hmu a. ‘Tihrang’ tih thumalhi hêng chângahte pawh hian kan hmu: Lev. 10:10; 11:47;Exod. 26:33; Gen. 1:4, 6, 7, 14, 18. He thumal hman a nihdân hian ringtu-in ring lo mi nupui/pasala a neihchungchâng eng tin nge sawi?

Page 72: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

143 144

Israel miliante chu Ezra hnênah lo kalin an mipatenhnam dang mi nupuia an neih nasat thu an rawn hrilh a.Thil tenawm tak ti thîn hnamte sawi nâna an tawngkamhman hi Bible-a a inziah dân ang chiah chiah a nih avânginDân lehkhabute kha an hria a ni tih a lang. Thil makangreng deuh mai chu, hêng miliante hian thlarau lamaIsrael hnamte hruaitu puithiamte leh Levia-hote pawh thildik lo titute zînga an tel ve thu an sawi hi a ni.

“Babulon sala an tan chhan ni thei awmte a hanchhui a han chhui khan Israel-te kalsualna chhan bulpuiber chu ring lo mite nena an inchawhpawlh lutuk kha a nitih a hmu chhuak ta a. An vela hnam dangte lak ataintihrang tura Pathian thupekte chu lo zawm ni se,lungngaihna leh mualphona an tawrh tam takte chu anpumpelh daih dawn a ni tih pawh a hmu vek a ni. Hun kaltawha an thil tawn atang khan an inzir fing chuang miahlo va, mi challang ber berte pawhin an hnam a kalsual lohnana anmahni vengtu tur dante chu an palzut hmiah hmiahmai a nih tih a hmuh chuan a thin a rim hle a. Pathianthatna chuan a mite chu anmahni ram ngei a rahtir lehchunga anni erawhin lawmna chang an hre miah lo maichu a haw hluah hluah a ni ber mai.”—Ellen G. White,Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 534.

‘Intihrang’ tih tawngkam hi thil pahnih inang lo taktak sawina atân hman thin a ni a. Dik tak phei chuan,inang lo mai pawh ni lovin, thil inkalh tlat sawina kâwk ani nghe nghe. Hetiang thu an sawi hian Pathianin sakhawdik lote lak ata intihrang tûra thu a pêk kha an lo hre satawh reng a ni tih a tilang a. An rin dân nêna inkalh ringtlattu nêna inneihna chuan an nupa kârah emaw, fate anenkawlna kawngah emaw eng mah nghawng a nei hrandâwn lo niin tu ma’n an sawi thei lo a ni tih pawh an

hrethiam vek bawk. An dihmun that lohzia hi an hre chianghle tihna a ni.

Kan in chhûngkhurah hian tûn hmâ-in duh-thlanna dik lo tak tak lo siam thîn tawh tho mah ila,kan rinna vawng nung zêl thei tûrin eng nge tih theihkan neih?

NILÂINI December 18EZRA THUTLÛKNA

Ezra 10 chhiar la. Eng tin nge Ezra leh an hnamhruaitute khân hnam dangte nêna inneih pawlhchungchâng hi an chin fel tâk?

Mipui pungkhâwmte chuan hnam dang mihmeichhiate chu an ram lama thawn hâw vek ni se tiin anrêl a. Thil mak deuh mai chu, chutiang mi nupuia neitutepawhin—Ezra 10:15-a an hming pawh sawi lante tih loh hichuan—an ruahmanna chu an lo pawm ve mai hi a ni. Anhnam dang nupuite chu then vek an intiam ta a, thla thumchhûngin mi 111 zetin an nupuite thenin an rama lamahan thawn kîr a ni. Châng tâwp ber (Ezra 10:44) hianchutianga inneih pawlhna atang chuan naupang eng emawzât an lo pian hman tawh thu a sawi a. An fate tel lova nutechauh hâwntîr chu thil tih âwm leh dik pawh niin kan ngâilo a ni mai thei. Amaherawhchu, hetih lâi hun bîk kher hichu a danglam êm mai a, Pathianin bul a tan thatpui lehhun lâi vel a nih vâng a ni tih hria ila. Eng mah hmaihthen awm lova Pathian hnung zui thlawp tûr chuan chêtfirfiak ve deuh pawh a tûl thîn rêng a ni.

‘Inthiarfihlîm’ (Ezra 10:11; Hebrai tawngin, badal)tih leh ‘then’ (Ezra 10:19; Hebrai tawngin, yatza) tih sawinaatâna a thumal hmante hi Bible hmun dang khawiah mahhian nupui pasal then sawina atân hman a ni ve lo va. Ezra

Page 73: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

145 146

H-10

hian inthen sawina atâna an thumal hman thin chu a hreve ngeiin a rinawm; mahse, chu thumal chu hetah hianhman loh a thlang tlat si. Chuti a nih chuan, Ezra hianDân lehkhabuten a sawi dân kalha inneihna rêng rêng chudân kalh a nih avângin inneihna dik tak ni-ah a ngâi lo ani tih a lang. Hêng an then tâk hmeichhiate leh an fatechungah hian eng nge thleng ta a, an khawtlâng nunaheng nge nghawng a neih zui ti tih erawh eng mah hriattheihna kan nei lo thung. Hetih hun lâi vêla an tih thindânah chuan, an pasalte khân an then tâk an nupuite lehan fate awm zui dân tûr chu an ngaihtuahsak thîn a. Dântlângpuiin, an pate in lamah an kîr ve leh mai zêl a ni.

Amaherawhchu, hun eng emaw chen a liam hnu-ah Juda mipate hian nupuia ring lo mi neih chu anintihhmuh leh ta tho a, thenkhat phei chuan an ram lamaan tirh hâw tâk an nupuite kha an va luhkhung leh niâwm tak a ni. Hetianga an harsatna tawh an su kiang hlenhlei thei tlat lo mai hian mihring rilru ngheh lohzia lehPathian hnêna inhlan pumhlum tak tak chu kan harsathle a ni tih a tilang chiang hle. Keini ringtu chak tha taknia inngâite ngei pawh hian Pathian hnêna inpêk nêp deuhriau lâi hun, amah nêna lên dun that mang loh châng kannei ve tho a ni tih kan pawm a ngâi a. Vânduaithlâk takin,mihringte hian thil eng kima Pathian dah hmasak ber hichu kan harsat tlâng hle hlawm a nih hi maw!

‘Pathian hnênah inpêk nêp deuh riau lâi’ hun hi ilo nei ve tawh thîn em? Chutiang hun i lo tawn tawh dânatang chuan eng thil nge i zir chhuah le?

NINGANI December 19TUNLÂI HUNA INNEIHNA

Ezra lehkhabu leh Nehemia lehkhabu atanga inneihpawlh chungchâng kan hmuh tâk atang khân Pathian

chuan inneihna hi a la thutak hle a, keini pawhin kan lâkthutak ve hle a ngâi a ni tih a chiang khawp mai. Kan nupui/pasal ni thei tûrte chu tawngtâina nên ngun taka kanngaihtuah hmasak thin phawt a pawimawh a, duhthlannakan siamah chuan Pathian rawn inrawlh theihna tûr kawngkan lo hawng bawk tûr a ni. Tin, Pathian duh dân chu zâwmngei tûrin rilru kan siam tûr a ni bawk a, chu chuanlungngaihna leh buaina lak ata min vênghim ang.

Paulan ring lo mi nupui pasala neite chungthu asawina 1 Korin 7:10–17 hi ngun takin chhiar la. Tûnlâihunah hian ring lo mite nêna lungrual lo takanghâwngkawl bât dûnhote hi eng tin nge kan tih ang?

Bible-ah hian a hranpâa inneih pawlh chungchângsawina thu kan hmuh hran loh avângin Ezra tih dân hitanchhana hmang a, ring lo mi nupui/pasala neite chuinthentîr kan tum ngawt zêl a nih chuan a fuh dâwn lo va;tin, chutiang chu Ezra lehkhabu-in a sawi tum pawh a nichiah lo bawk. Ezra leh Nehemia te hun lâia an buaina angkha chu thil thleng zen zen a ni lo va, an hnam hma hunleh sakhua, Pathian nung betute an nihna kha dinhmunhlauthâwnawma a awm avângin khatianga che tûr khânPathianin a hrilh ta mai a ni (Ezra 10:11).

Aigupa ram Elephantine thliarkâra chêng (anni hi Ezra lehNehemia te nên hian rualkhat an ni nghe nghe a) Judahnam hruaitute khân hnam dangte nêna inneih pawlh anphal a. Rei vak lo hnu-ah phei chuan Jehova leh milempathiannu, Anat biak kawpna sakhua lo piangin Anat chuJehova nupui ang ten an sawi ta hial a. Chu mai pawh chuni lovin, Messia lo pian chhuahna tûr kawng pawh kha aping hman thelh nghe nghe. Chuvâng chuan, hemi tumaan thil tih hi ringtu-in ring lo mi nupui pasala a neih

Page 74: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

147 148

thentîrna atâna tanchhanah hman ngawt tûr a ni lo va.Inlungrual taka nghâwlkawl bah dun Pathianin a ngaihpawimawhzia tilangtu a ni zâwk. Pathian ngaihsak thei lovamin awmtîrtu tûr nupui emaw, pasal emaw kan neih hianSetana chu a lâwm hle thîn a. A chhan pawh kan pahnihaPathian kan ngaihsak hle mai chuan Pathian tâna hnakan thawhna kawngah pakhat chauh a rinawm âi chuankan thawhhlâwk zâwk dâwn tih a hriat chian êm vâng a ni.

Bible hian ring lo mite nêna inlungrual lo takanghâwngkawl bât dûn lo tûrin min hrilh ngei mai tak a (2Kor. 6:14), chutih rual chuan, chutiang ni lo duhthlannadang siamtute chunga khawngaihna lantîr a nih dân pawhkan hmu ve nual tho mai. Pathian chuan ring lo mi nupuipasala neite hi ama lakah leh an kawppuite laka rinawmtlat thei tûrin chakna a pe thîn a. A duh dân ang ni loduhthlanna kan siam tumte pawh hian min kalsan chuangrêng rêng lo, a tanpuina kan ngên a nih chuan kawng arawn hawng leh mai ang. Mahse, hetia kan sawi hian kanduh duh kan ti ang a, Pathian chuan mal min rawn sâwmdâwn tho kan tihna chu a ni lo, rilru inngâitlâwm taka ahnêna kan mamawhte kan thlen a nih chuan min longâithla dâwn a ni. Kan zavâi hian mi sual vek kan nihavângin Pathian khawngaihna tel lo chuan tu mahinbeiseina kan nei thei lo vang.

ZIRTÂWPNI December 20

ZIR BELHNA: Ellen G. White-i lehkhabu, Zâwlneite leh Laltephêk 569–578-a, ‘Siamthatna’ tih kha chhiar ni se.

“Pathianin hna min pekte tha taka thawh mai hisakhaw biak dan dika thil tel ve pawimawh tak a ni a.Mihringte hian kan vela thil awmte chu Pathian duhzawngtihna remchanga lo hman zel dan kan zawng tur a ni. A

hun dik taka awmze nei taka kan chet thuai thuai chuanhlawhtlinna ropui tak kan hmu ang a, chutih laiin, tlai hnihne-na leh ngaihthahna chuan hlawhchhamna leh Pathianhming tihthangtlawmna a thlen ve thung. Thutak theh darhhna thawhna kawnga a hotute an zawmthawt viau a, tum feltak pawh nei hran lova a awm vel mai mai a nih chuankohhran pawhin pawisak vak a nei lo vang a, zawmthaw tak,hlimhlawp ngaina em em si a ni mai ang. Chutih laiin, Pathianrawng chauh bawl duhnain an rilru a luah khat a nih erawhchuan mipuite chu an inpumkhat tha ang a, beiseina nungneiin phur takin thil an ti thin thung dawn a ni.

“Bible-ah hian thu hriam leh inkawlkalh tak takkan hmu tam mai. Sualna leh thianghlimna chu tar landun fo niin, chumi chu kan han thlir a, a khawi zawk ngehawisana a khawi zawk nge pawm tur tih kan lo hre theithin. Sanbalata leh Tobia te nuna huatna, dik lohna lehphatsana awm thu sawina phekte tho hian Ezra lehNehemia te zahawmzia leh Pathian tana an inpeknathukzia pawh min hrilh a. A khawi emaw zawk zawk hithlang thei turin zalenna min pe a ni. Pathian thupektebawhchhiat hlauhawmzia chu thuawihna atanga lo thlengtur malsawmnate nen dah duh a ni bawk a. Keimahni ngeihian hrehawm kan tuar dawn nge ni a, hlimna kan changzawk dawn tih thu-ah duhthlanna kan siam ngei a ngai ani.”—Ellen G. White, Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte),pp. 574, 575

SAWI HO TÛRTE:

1. Hêng thawnthute kan chhiar hian, mi tam tak khachu Pathian hnênah an inhlân lo va, chuvâng chuan,nupui atân pawh ring lo mi an nei ta rêng a ni tih achiang khawp mai. Chuvâng chuan Ezra pawhin

Page 75: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

149 150

anmahni duhthlanna ang ang chu en liam mai lovin,zilhhâuva siamthat a tum rêng bawk a ni. Mahse, abeisei ang danglamna chu a thleng ta em? A nupuitean then avâng ringawt khân an thinlung an thlâkdanglam tel em? Pathian hnêna an inhlanna kha alo thang lian ta zêl em? Mi tam tak kha chuan anthinlung an sawh sawn tak tak chuang lo a ni tih alanna a awm em? An thil tih dik lo atang hianthinlung thlâk danglamna tak tak neih apawimawhzia eng tin nge kan zir chhuah theih ang?

2. Nupui pasal thlan kawnga lo duh tui tâwk loh avângaharsatna nei mêkte hi eng tin nge kan tanpui theihang?

3. Pathianin inkaihhruaina dân min pêkte hi chatuanading reng tûr leh hnial ngam rual loh chu ni tho mahse, hnam hrang hrangte hian tih dân hran kan neitheuh hlawm a. Keimahni nun leh harsatna tawhteaPathianin inkaihhruaina dân min pêk hman kantumna kawngah hian hêng kan danglamna theuhtehi enga ti nge kan rilru-ah kan hriat reng a tûl ve thole?

ZIRLÂI 13 December 21–27

ISRAEL HNAM HRUAITUTE

SABBATH CHUHNÛ December 21CHHIAR TÛRTE: 1 Lalte 12:1–16; Tirh. 15:7–11; Joh. 11:46–

53; Neh. 4:7–23; Ezra 8:21–23, 31, 32.

CHÂNGVAWN: “Tichuan, mipui zawng zawng chu thu ahrilhfiahte an hriatthiam avângin ei lehin tûr te, mi dangte chanpual thawn tûrte leh hlim taka awm tûr te-in an tîn taa” (Nehemia 8:12, NKJV).

EZRA leh Nehemia te hi Pathian tâna inpumpêk lehLALPAN ti tûra a hrilh hnate hlenchhuaktu hruaitu ropuileh entawn tlâk takte an ni a. Pathian an hmangaihnachuan anmahni-ah chhiahhlawh rinawm ni tûrin a fuihphûr a. Dik tak chuan, an rinawmna hi tûn kuartar-a kanthu zir bulpui ber pawh a ni nghe nghe.

Tûn kârah hian Bible-a hruaitu ropui tak takte—Ezra leh Nehemia te pawh telin—chanchin kan thlîr ho dâwna. Kan han sawi lante chauh hi hruaitu entawn tlâk awmchhun an ni e kan tihna erawh a ni lo; anni lo pawh hihruaitu tha tak tak dang eng emaw zât an awm a ni tih chukan hriat tlân vek tho a nih kha. Amaherawhchu, zir hoatâna kan han thur chhuahte hi chu hruaitu a tu-a-te tânpawha thil tûl tak vek a ni hlawm a. Tûnah khân hruaituniin i lo inngâi hran lo a ni mai thei e, chutih rual chuan,mi dangte lakah huhâng eng emaw tak chu kan nei theuhhlawm tho a ni; chuvâng chuan, zir tûra kan han chhawpchhuahte hi mi tin tâna hman tangkâi theih vek a ni tihkan lo hre sa dawn nia.

Page 76: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

151 152

Hêng hruaitu ropui tak taktena an ngaih pawimawh bermai chu Pathian Thu a ni a. Pathian Thu chuan anngaihtuahna leh an nun a thlâk danglamsak a, harhtharnaleh siamthatna ropui tak a thlentîr ta thîn a ni. PathianThu-a finna leh kaihhruaina hlu tak tak an hmuhte avânghian an lâwm êm êm hlawm a. Chutiang chiah chuan,keini pawh hian—tu pawh niin eng hna thawk mi pawh niila—Seventh-day Adventist Kristiante kan nih ang ngeiinPathian Thu hi kan nuna a lalpui berah kan dah ve ngeitûr a ni ang.

*Tûn kâr zirlâi hi Sabbath nî-a sawi ho thei tûrinlo zir ang che.

SUNDAY December 22HRUAITUTE HÛHÂNG CHU

Bible-ah hian hruaitu tha tak tak leh tha lo tak tak kanhmu tam hle mai a, tin, a chânga tha tak, a châng lêmatha lo leh viau si-te pawh kan hmu nual bawk. A chângchuan hruaitu tha lo deuhte pawhin thil tha tak tak an tive tho a, chutih lâiin, hruaitu tha takte pawhin thil tha lotak tak an tih tum a awm ve zauh zauh tho bawk. Eng pawhchu lo ni se, an zavâi hian mihring ve tho an ni a, chuvângchuan, thil tha leh thil tha lo, thil dik leh dik lo ti ve ve theian ni tih hria ila. A thuhrimin, hetiang hi thil nihphung verêng a ni tih hre lo tu nge awm le?

Thil buaithlâk angreng deuh mai erawh chu,hruaitu i lo nih chiah khân mi dangte chungah a thazâwngin emaw, a chhe zâwngin emaw hûhâng lian tak inei ta tlat hi a ni. Nangmahni in chhûngkhurah emaw, ihnathawhna hmunah emaw, i thiante zîngah emawahûhâng dik lo i nei pawh kha a that loh tâwk tawh tehrêng

nên, hruaitu dinhmuna i lo din phei chuan—thlarau lam ani emaw, politic (sawrkâr) lam a ni emaw—i hûhâng chu alian leh zual ta sâwt a. Chuti a nih chuan, i mawhphurhnachelhah khân eng tin nge Pathian Lehkha Thuainkaihhruaina leh zirtîrna thute hi i lan chhuahtîr theihang tih hi thil pawimawh tak a lo ni ta a ni.

Hêng Bible chângte hi chhiar la. Eng ang hruaitutenge i hmuh sawi ang che. Hruaitu tha nia i hria a nihchuan tha i tih chhan sawi la. Chutiang bawkin, hruaitutha lo nia i hria a nih chuan an that loh dân sawi bawkang che.

Rehoboama (1 Lalte 12:1–16)Petera (Tirhkohte 15:7–11)Josia (2 Lalte 23:1–10)Debori (Rorêltute 4:1–16)Ahaba (1 Lalte 21:1–16)

Hêng kan han târ lante hi chu a then a zâr chauha ni a, chuti chung chuan, an chanchin atang hian hruaituthate chuan eng nge an tih thin a, hruaitu tha lote pawhineng nge an tih thin tih chu eng tin nge kan hriat theihle? Tin, an thil tih that angte chu—eng dinhmuna dingpawh ni ila—eng tin nge tih ve dân kawng kan hriat theihang?

THAWHTANNI December 23LALPA MITHMUHA THIL THA LO

A hnuaia Bible châng târ lante hi chhiar la. Hênghruaituten ro an rêlsak mipuite chunga hûhâng an neidân chu eng nge ni?

Page 77: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

153 154

1 Lalte 15:26, 342 Lalte 13:1–3Johana 11:46–53

Eng emaw ti kawng taka hruaitu nihna dinhmunchelhtute hian kan dihmun chelh chuan thlarau lamahmite a châwi kângin a hnûk hniam thei a ni tih kan hriatreng a pawimawh khawp mai. Chutiang chu a nih lâiin, achunga hruaitu kan han târ lante hi chuan a tha lo zâwnginnghawng a nei lian hle a ni.

Tin, kan nungchang leh Krista hnêna kan inpêknahian kan bula awmte nunah danglamna a siam thui theihle bawk a. Thlarau lama hruaitu nihna dinhmun chelhtutehian anmahni’n Pathian an zawng a nih chuan mi dangtepawh zawng ve tûrin an hmin a; an zawng lo a nih erawhchuan mi dangte pawh zawng bîk lo tûrin an hneh mai bawkthîn.

Kan han sawi tâk lalte ang lo takin Ezra lehNehemia te kha chuan Pathian nên inlaichînna nghet takan nei a ni tih hai rual a ni lo va. An lehkhabu ziah ve ve-a chaw nghei leh tawngtâi nâna hun an hman zât an sawihi Bible-a hruaitu ropui dangten chutiang atana hun anhman zât âiin a tam zâwk. Eng kim duhthusâma tha-in kalvek lo mah se, an hruaina hnuaiah khân Israel hnamtechu Pathian nên an lêng dûn thîn a. An nunin a tinzâwnber chu Pathian lam a ni. Kawng leh lamah chuan, Ezra lehNehemia te hûhângin a nghawng loh leh a tihdanglam velêm loh eng emaw zât an awm tho mai hian tu ma rinnamahin ni lovin, keimahni ngei rinna ngei zâwk hian mintidanglam thei a ni tih a tichiang hle. A hring a hrâna Isuahmuh theihna hun tha nei, a thusawi ngaithlâkna huntha nei leh a thilmak tihte hmuh leh hriat theihna hun

tha nei mi tam takte pawh khân amah an hnâwl ve tho anih kha maw. Mawhphurhna hlen chhuah tûr kan nei a,chu kan mawhphurhna chelh chu eng pawh ni se, a thazâwng emaw, a tha lo zâwng emaw talin mite kan hnehthei a. Mahse, a tâwpkhâwkah chuan mi tin hi keimahnitheuhin Pathian hmâa kan inlan a la tûl dâwn tho a ni.

I thuhnuaia awmte leh i hûhângin a nghawngphâka awmte kha ngaihtauh la. Eng tiang kawngtein ngei hûhhâng kha a tha zâwngin i hman theih ang?

THAWHLEHNI December 24HUAISENNA LEH THUNEIHNA PE-IN

Nehemia 4:7–23 chhiar la. Eng tiang kawngteinnge Nehemia khian a huaisenzia a tihlan? Chutianga ahuaisen êm êm chhan chu eng nge ni?

Nehemia chu Juda-te tihthaih thîntu an hmêlmatehmachhawn tûrin a rawn ding chhuak a. Mite chu indoinpeih tûra a fuih sauh sauh bawk. “Aw le, Pathian,nangma’n ti vek rawh aw” a ti mai lo va. A mite chu anmahnitih tûr theuh ti tûrin a hrilh zâwk a ni. Ngûnhnâmte lehhriamhrei dang eng eng emaw keng chungin kulh sak thathna an thawk thin a. A kaihhruaihna hnuaiah khân Juda-te chu hlauvin an kimki ngâi lo rêng rêng, anmahni an loinvên nân huaisen takin râlthuam an lo chelek ve rap rapthin a ni. Nehemia hian mite chu a ring ngam a, an zîngahhna thawk ve-in mawhphurhna hrang hrang a pe bawk.Chûng an mawhphurhnate leh hna chanpualte chu tha takaan hlen chhuah theih nân thuneihna a pe tel zêl bawk a.Amaherawhchu, an tih tûr hrilha kalsan mai lovin an bulaha awm ve a, hna hahthlâk deuh thawh ngei ngâi site chuamah ngeiin a thawk thîn a ni.

Page 78: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

155 156

Pathian hian a mite chu an awm ngâia lo awmtawpa, ama’n an hmêlmate a bei lâi chu lo thlîr mai tûra ahrilh châng pawh a awm thîn a. Tin, “Indo tûrin inbuatsaihrawh u, hnehna ka chantîr dâwn che u a nia” tia a hrilhchâng pawh a tam mai. Pathian chhanchhuahna lehmalsâwmnate kan hmu duh a nih chuan kan tih tûr kan lotih ve phawt a ngâi thîn a ni.

“Pathian hna atana Nehemia inpek zawhna lehPathiana a nghah tlatnaah hian a hmelmaten anthiltihtheihna hnuaia amah an dah theih loh chhan chu ainphum a. Mi zawmthaw takte hi thlem thluk mai pawh anawlsam tlangpui thin; mahse, tum fel tak nei, an thiltum ahlawhtlin theihna tura theihtawp chhuah thinte nunahchuan thil tha lovin rahbi a hmu thei ngai lo. Hmasawn zelduhte rinna chu a chuai ve mai mai ngai lo va; hmangaihnatawp nei lova chuan a thil tum tha tak chu a lo hlawhtlintheih nan kawng hrang hrangin hna a thawk a ni tih a hresi a. Pathian chhiahhlawh dik takte chuan zahngaihnalalthutphah beltu an nih tlat avangin tumruhna nen hnaan thawk thin a ni.”—Ellen G. White, Prophets and Kings(Zâwlneite leh Lalte), p. 561.

Nehemia huaisen êm êm chhan chu Pathian awmngeizia leh a thiltihtheihzia a hriat chian vâng a ni a.Mahse, a hma lamah pawh kan hmuh tâk ang khân,Pathian a hriatna chuan a rinna neih ang zia zêlin a chêtchhuahtîr thîn a ni.

A sawi hun leh sawi chhan chu inang lo mah se,eng tiangin nge Nehemia lehkhabua kan hmuh tâkte khânhe thu hi a dikzia a tihlan le: “Ni mah sela, ‘Nangin rinnai nei a, keiin thiltih ka nei ve thung’ i ti a ni mai thei e.I rinna chu i thiltihte tel lovin min han hmuhtîr ta che,chutichuan, kei pawhin ka rinna chu ka thiltihte hmanginka entîr ve dâwn che nia” (Jak. 2:18, NKJV)?

NILÂINI December 25THILTUM LEH PHURNA

Hêng thute hian Ezra leh Nehemia te nunkâihruaitu chungchâng eng nge an sawi? Neh. 2:1–10, Ezra7:8–10.

Ezra leh Nehemia te khân an thil tih eng kimahPathian duh dân chu a mite nunah tih a lo nih theihnatûrin theihtâwp an chhuah thîn a. Mahse, Israel mite khânthil an tibuai zo va, chuvâng chuan hremna pawh an tâwkta rêng a nih kha. Amaherawhchu, Pathianin thu a lo tiamtawh chu tihhlawhtlin ngei a tum avângin a mite chu RamTiam lama an hâw leh theih nân kawng a hawnsak a,chutih rual chuan, an tâna tih a tum hi a tak ram a lo chantheih nân anmahni pawh an rinawm ve tho a ngâi thung.He din thar lehnaa hna pawimawh tak thawk tûr hian LALPA

chuan a finna-in Mosia mizia ang deuh pu ve mi inpe taktak pahnih a thlang chhuak a. Hna bîk thawk tûra Mosia alo hmang tawh ang khân he mite pahnih pawh hi a hmangleh ta a ni.

Hêng mite pahnih ang hruaitu ropui rêng rêngtechuan thiltum fel tak an nei thîn a. Chu an thiltum chuanan thiltihna hrang hrangah a kâihruai thîn bawk. Ezra lehNehemia te pawh hian an nunah tum fel tak an nei a.Pathian mite chu dinhmun tha taka ding se an duh a, chudinhmun chu an han luah ngei theih nân theihtâwp anchhuahpui bawk.

Chu hna chu Ezra chuan Pathian Lehkha Thu zirnaleh mite hnêna Pathian Thu zirtîrna hmangin a thawk a.Nehemia erawh chuan mite chu thil dik ti a, Pathian tânahuaisen taka ding tûrin a fuih thîn ve thung. An pahnih

Page 79: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

157 158

hian Jerusalem din thar leh an duh ve ve a. A chhûngachêngte chuan thlarau lama harhtharna leh siamthatnachang se an ti hle bawk. Chuvâng chuan, mite zilhin anthil tih dik lohte an hrilh a, a châng phei chuan tih tûr engeng emaw an tuk thîn nghe nghe. Hruaitu ropuite chuanthil pângngâi leh narân âia ropui zâwkan rinna an nghatthîn a. Ezra leh Nehemia te pawh hian hmangaihnaa khatleh thiltithei Pathian, thilmakte pawh ti thîn chu an ringtlat a—mi zawng zawng hian amah nêna inzawmna thûktak nei vek se an duh bawk.

Nehemia lehkhabu bung hmasa ber atang hianNehemia kha Pathian tâna inpe zo tak a ni tih a lang nghâlpang a, a chipuiten dinhmun khirh tak an tawng chuhrehawm a ti hle a ni tih pawh kan hre bawk. Bung 1-ahhian Judai rama chêng Israel miten harsatna an tawhte alo hriat khân a tap a ni tih thu kan hmu a. Chutichuan athingthî a, Pathianin ti tûra a hrilh ang apiang chu ti tûrina intiam ta nghâl a nih kha. Khawvêla danglamna thlen atûl thu hian a hneh hle niin a lang. Amah hi hnathawhnuam ti mi, Pathian tâna thawh duh êm êm a ni a.Danglamna chu hlawh tam tak neihna hmangin emaw,dinhmun sâng tak luahna hmangin emaw siama a thlanglo va (Persia ramah khân hêng thil pahnihte hi a nei thova), sum leh pâi dinhmuna pachhe ve angreng tak, kawnghrang hranga dodâlna tâwk bawk si Judai rama va kalnahmangin siam a tum zâwk a ni. A hmâah harsatna chihrang hrang awm tho mah se, rinnain a pên chhuak tawpmai a nih kha.

NINGANI October 26INNGAIHTLAWMNA LEH CHHELNA

Ezra 8:21–23, 31, 32 chhiar la. Ezran lal hnênathil dîl a zak tlat mai hi a ât vâng nge ni-a i hriat a huaisen

vâng zawk? Eng tin nge Ezra leh mipuite hian aninngaihtlâwmzia an lantîr le?

Eng emaw ti hnu-ah chuan Nehemia khan lalinvênhimna a pêk chu a lo pawm ta a. Mahse, Ezra hi chuanlal hnêna eng mah an dîl lo a nih chuan a duhthâlin Pathiana rawn che thei dâwn niin a ring thung a. Chuvâng chuan,him taka Judai ram an va thleng ta pawh kha an Pathianina vên vâng ni-ah an ngâi hmiah mai a ni. Ni e, a châng hichuan mi dangte kutah kan innghât leh lutuk thîn ve bawka, Pathian rawn chêtna tûrin kawng kan hawng zâu tâwklo thîn. Ezra hi chuan an harsatna tawh mêkah khânPathian a rawn inrawlh theih nân kawng a hawnsak a,chutichuan, lal hnênah pawh khân an Pathian chu Pathianthiltihthei tak a ni tih finfiah a ni ta rêng a nih kha.

Amaherawhchu, Ezra hian rinthu-in thil a ti lo va.Mipuite chu a ko khâwm a, an harsatna tawh mêk avângchuan chawngheiin an tawngtâi ho va. Pathian nêna hunurhsûn tak an hman hmâ chuan an zinkawng an zawh tanrih lo. Pathian hmâah inngâitlâwm takin an kûn a, avênhimna hmanga a thiltihtheihzia rawn tilang tûrin anngên a, an ngenna chu Pathianin a rawn chhânsak ta a ni.

Nehemia 5:14–19 chhiar la. Eng tin nge Nehemiahian a inngaihtlâwmzia a lantîr?

Hruaitu dik takte chu an inngâitlâwm ngam thîntûr a ni a, chhiahhlawh nih pawh an inhuam bawk tûr ani. Hruaitu tlingte rêng rêng chuan an zahawmna tihlannân ‘nihna’ an phût lo va, mamawh pawh an mamawh heklo. Nehemia pawh hi a inhawng zau hle a, phal takin mipuitehnênah a thil neihte a sem thîn a ni. Pathiana rinna anghahzia a tilang a, Pathian hnêna a inhlan chianzia kha

Page 80: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

159 160

mite tâna entawn tlâk a tling. Mihring mihrinna thu-ahpawh mi chak tak a ni a, awmze nei lovin a thinrim vengawt ngai lo bawk. Chutiang chu ni mah se, mi dangte âiachungnung bîk ang chuan a inngâi chuang miah lo thung.Hetih hun lâi na nâ nâ hi chuan Juda-te zînga dinhmunsâng ber luahtu a ni ve a; mahse, a thil neihte chu ui miahlovin mi dang hnênah a pe thîn. Hetiang hian mi dangtehruai dân kawng tha ber chu an rawngbâwlsak a ni tih thumin zirtîrtu Isua nun leh zirtîrnate kha a nun chhuahpuia. Eng dinhmun pawh chelh ila, Isuan a tih ang kha keinipawhin kan ti ve tûr a ni.

“Tichuan a thû a, sâwm leh pahnihte chu a ko a,an hnênah, ‘Mi tu pawhin hmasa ber nih a duh chuan ahnuhnûng berah a awm ang a, mi zawng zawngchhiahhlawh a ni bawk tûr a ni’ a ti a” (Marka 9:35, NKJV).Heta Isua thusawi hian Pathian mithmuha hruaitu diktak nih awmzia eng tin nge min hrilh le?

ZIRTÂWPNI December 27

ZIR BELHNA: Ellen G. White i lehkhabu, Krista PannaKâilâwn phêk 73–81-a, ‘Tawngtâina Hun Remchâng’ tih khachhiar ni se.

“Zerubabela te, Ezra te leh Nehemia te kaihhruainahnuaia saltâng kîr lehten din thar lehna leh siam thatnahna an thawh khân khawvêl hun hmâwr lama thlarau lamdinhmun din thar leh hna la thawh tûr chu a lo entîr lâwka. Israel mi la awm chhûnte kha chak lo tê tê, hmêlmatenan duhtâwka an chin hrep tham lek an ni. Mahse, anmahnihmang hian Pathian chuan leiah hian amah leh a dânhriatna vawnhim a tum a. Anni kha chibaibûkna dik takvawnghimtu, thu thianghlimte kawltu an ni. Tempul leh

Jerusalem kulhte sak that hna an thawhna kawngah hianthil chi hrang hrang an tawng a, dodalna pawh an tawk nasahle. He hna an thawhna kawnga hruaituten phurit anphurh kha a hautak hle mai; mahse, chhel takin an thawka, inngaitlawm tak leh Pathiana innghat tlat chungin hmalam an pan zel a, a thutak chu hnehna a la chantir ngeidawn a ni tih an ring tlat thin. Lal Hezekia ang khanNehemia hian ‘LALPA chu a vuat tlat a, amah zui chu bangduh lovin a thupekte chu a zawm zel a. . . . LALPA pawh ahnenah a awm tlat a ni’ (2 Lalte 18:6, 7.)”—Ellen G. White,Prophets and Kings (Zâwlneite leh Lalte), p. 575.

SAWI HO TÛRTE:

1. Eng vângin nge Pathian hmâah hian kan hruaitutetanpui tûrin kan tih theih zawng zawng kan tih veka pawimawh le?

2. Enga ti nge chhiahhlawh hna thawk chunga hruaitudinhmun chelh hi a harsat viau a, chutih rual chuan,a manhla viau bawk le? Eng vângin nge Kristianhruaitute tân chuan chhiahhlawh nih tel hi apawimawh êm êm?

3. Nehemia lehkhabu hi kan chhiar chian chuan a butîr lamah te, a bu laihâwlah te leh a bu tâwp lamahte pawh “Nehemia a tawngtâi tih thu” kan hmu ang.Ezra leh Nehemia te kha tawngtâi mi an ni a. Anlehkhabu ziah ve ve-ah hian han chhiar la, vawi engzâta tam nge ‘tawngtâi’ tih thumal hi sawi lan a nih?Hêng hruaitu pahnihte hi chu an tawngtâi deuh rengmai a ni. Hei hian keimahni tawngtâi nunchungchâng nge nge min hrilh le?

Page 81: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

161 162

4. “LALPA chu a vuan tlat a, amah a zui chu a bângduhlo va, a thupêk, LALPAN Mosia hnêna a pêkte chu azâwm a” (2 Lalte 18:6). Eng tin nge miin ‘LALPA chu anvawn tlat’ thin? ‘LALPA vuan tlat’ tih chu eng nge nia awmzia ni rêng rêng? Eng tin nge LALPA vawn tlat

leh a thupêkte zawm hi a inzawm?

MORNING WATCHOctober, 2019

1. Thawhlehni Johana 15:52. Nilaini Johana 7:243. Ningani 1 Timothea 4:12-134. Zirtawpni Matthaia 7:35. Sabbath Rom 8:25-26

6. Sunday Sam 121:27. Thawhtanni Matthaia 7:7-88. Thawhlehni Sam 56:89. Nilaini Jakoba 1:6

10. Ningani Joba 22:23 11. Zirtawpni Isaia 55:6-7 12. Sabbath Deuteronomy 20:3-4

13. Sunday Jeremia 24:6-7 14. Thawhtanni Thuhriltute 3:11 15. Thawhlehni 1 Johana 4:7 16. Nilaini Hebrai 13:8 17. Ningani Galatia 2:20 18. Zirtawpni Matthaia 22:37 19. Sabbath Matthaia 6:7-8

20. Sunday Galatia 1:10-11 21. Thawhtanni Philippi 3:13-14 22. Thawhlehni Ephesi 5:15-16 23. Nilaini Colossa 3:16 24. Ningani Rom 8:5 25. Zirtawpni Tirhkohte 20:24 26. Sabbath Ephesi 5:2

27. Sunday 2 Chronicles 20:15 28. Thawhtanni Sam 42:11 29. Thawhlehni Sam 101:7 30. Nilaini Joba 42:2 31. Ningani Deuteronomy 6:6-7

Page 82: PUITLING SABBATH SIKUL ZIRLAIadventistmm.org/SBS/Hualngo4thQuarter2019.pdf · si avânga Daniela rilru a buai hle thu kan hmu a. Tap chungin Pathian hnênah a tawngtâi a, a hnamte

163 164 MORNING WATCH

November, 2019

1. Zirtawpni Thufingte 1:72. Sabbath Matthaia 6:26-27

3. Sunday Matthai 16:25 4. Thawhtanni 1 Petera 1:13-14

5. Thawhlehni Sam 145:18-196. Nilaini 1 Petera 5:107. Ningani Sam 19:88. Zirtawpni Ezekiela 33:319. Sabbath Johana 15:13,15

10. Sunday Thufingte 28:13 11. Thawhtanni Hlathlankhawm 8:7 12. Thawhlehni Isaia 35:4 13. Nilaini Sam 104:33-35 14. Ningani Isaia 53:7 15. Zirtawpni Ezekiela 36:26 16. Sabbath Rom 14:11-12

17. Sunday Isaia 59:1-2 18. Thawhtanni 1 Chronicles 29:17 19. Thawhlehni Matthaia 16:27 20. Nilaini Rom 8:37 21. Ningani Luka 12:6-7 22. Zirtawpni Sam 5:3 23. Sabbath Ephesi 3:17-19

24. Sunday Tah Hla 3:25-26 25. Thawhtanni Sam 72:14 26. Thawhlehni Johana 16:13 27. Nilaini 2 Korinth 5:17 28. Ningani Isaia 40:31 29. Zirtawpni Luka 10:19 30. Sabbath Philippi 3:17-18

MORNING WATCH

December, 2019

1. Sunday Matthaia 17:202. Thawhtanni Philippi 2:4-53. Thawhlehni Hebrai 1:94. Nilaini Sam 118:23-245. Ningani Colossa 1:13-146. Zirtawpni Luka 22:41-427. Sabbath Matthaia 5:44-45

8. Sunday Isaia 12:39. Thawhtanni 1 Korinth 10:12

10. Thawhlehni Johana 16:24 11. Nilaini Isaia 61:10 12. Ningani Hebrai 10:35 13. Zirtawpni Deuteronomy 30:16 14. Sabbath Sam 107:9

15. Sunday Marka 9:23-24 16. Thawhtanni Sam 9:2 17. Thawhlehni Sam 73:1-3, 17 18. Nilaini Jeremia 33:3 19. Ningani Rom 6:12 20. Zirtawpni Matthaia 10:29-31 21. Sabbath Thufingte 21:21

22. Sunday Matthaia 5:48 23. Thawhtanni Sam 92:4 24. Thawhlehni Philippi 2:12-13 25. Nilaini Rom 8:26 26. Ningani Sam 103:2 27. Zirtawpni Isaia 12:2-3 28. Sabbath 1 Thessolonika 5:21-22

29. Sunday Sam 34:1-3 30. Thawhtanni Rom 15:13 31. Thawhlehni Luka 12:35-36