pendahuluan - webicdn.com pagaraji.pdf · pembina/kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni...

21
Pendahuluan Menurut Angaran Dasar (AD) dan Anggaran Rumah Tangga(ART) Punguan Tambunan Pagaraji Jabodetabek Tahun 2008 Pasal 20.Ketua Bidang Adat adalah Pengurus Pusat yang dipilih dan dilantik Dewan Pembina/ Penasehat dalam Syukuran Awal Tahun dengan tugas dan tanggung Jawab atau TUPOKSI ( Tugas Pokok dan Fungsi) sebagai berikut : 1. Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua, d) Mangingani Jabu, e) Mangain/Mamampe Marga, f) Adat Kematian, g)Pasahat Ulos Saput , h) Pasahat Ulos tujung, i) Mambaen indahan sipaetpaet/indahan soso-soso, j) Mangongkal holi/Horja 2. Mengambil langkah-langkah yang akan ditempuh dan yang akan dilaksanakan apabila ada diantara anggota Punguan Tambunan Pagaraji dohot Boruna Se- Jabodetabek yang akan melaksanakan Adat 3. Memberikan bimbingan Adat kepada anggota Punguan yang akan melaksanakan adat las ni roha maupun habot ni roha 4. Mencatat dan membukukan semua dokumen yang menyangkut paradaton 5. Memprogramkan kursus adat khususnya untuk generasi muda menyangkut paradaton sebagai persiapan generasi penerus 6. Menghimpun serta membukukan semua Tarombo Pomparan Tambunan Pagaraji untuk mengetahui Susunan Silsilah(Partuturan) 7. Mewakili Ketua Umum apabila berhalangan untuk hadir ; a. Kabid.Adat adalah penanggungjawab atas terlaksananya adat las ni roha maupun habot ni roha yang terjadi terhadap anggota Punguan Tambunan Pagaraji dohot Boruna se-Jabodetabek b. Sesuai dengan Struktur organisasi,Kabid.Adat bertanggungjawab langsung kepada Ketua Umum Dari penjelasan tersebut diatas Ketua Bidang Adat serta anggota bidang adat TIDAKLAH OTOMATIS menjadi PROTOKOL maupun PARSINABUNG (RAJA PARHATA) di setiap Ulaon Adat Tambunan Pagaraji dohot Boruna se-Jabodetabek karena Tupoksinya adalah Sebagai PEMBINA atau PEMBIMBING dan KORDINATOR Pelaksanaan Paradaton Tambunan Pagaraji Jabodetabek. Dalam hal ini Ketua Bidang Adat menjelaskan supaya PROTOKOL dan PARSINABUNG Tambunan Pagaraji Jabodetabek dapat MEMAHAMI tentang Hak Jambar Hata “Tabo jambar juhut taboan jambar hata” dan MElAKSANAKAN Azas Adat Batak : A. Azas Martampuk bulung marbona sangkalan.Marnata Suhut,marnampuna Ugasan Adalah harga diri dan Hak Jambar hata komunitas tertentu yang akan mengada kan Ulaon pesta Adat.Artinya Peran sebagai Protokol wajib dari Intern Hasuhuton karena merekalah yang lebih dahulu membahas acara Adat yang akan diadakan. “Metmet Sihapor dijungjung do Uluna” artinya HAK jambar hata tidak lepas dari intern Pomparan Ompu yangbersangkutan.Tetapi bagi Suhut yang mengadakan pesta adat tidak memiliki Protokol maka pihak kedua atau Suhut paidua bisa membantu jadi Protokol atas permintaan hasuhuton.Dalam masalah ini perlu rasa toleransi suhut paidua asa “Unang ditortori na so gondangna” ? B. Azas Bulung ni Dangkana,Bulung ni Rantingna,Hata ni hahana hata ni anggina artinya Hak dan Kewajiban PROTOKOL atau PARSINABUNG boleh dilimpahkan atau diserahkan pada Hasuhuton yang mengadakan pesta Adat, setelah melalui musyawarah dan mufakat sesama dongan tubu 1

Upload: doanthuy

Post on 03-Mar-2019

419 views

Category:

Documents


8 download

TRANSCRIPT

Page 1: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

Pendahuluan Menurut Angaran Dasar (AD) dan Anggaran Rumah Tangga(ART) Punguan Tambunan Pagaraji Jabodetabek Tahun 2008 Pasal 20.Ketua Bidang Adat adalah Pengurus Pusat yang dipilih dan dilantik Dewan Pembina/ Penasehat dalam Syukuran Awal Tahun dengan tugas dan tanggung Jawab atau TUPOKSI ( Tugas Pokok dan Fungsi) sebagai berikut :

1. Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua, d) Mangingani Jabu, e) Mangain/Mamampe Marga, f) Adat Kematian, g)Pasahat Ulos Saput , h) Pasahat Ulos tujung, i) Mambaen indahan sipaetpaet/indahan soso-soso, j) Mangongkal holi/Horja

2. Mengambil langkah-langkah yang akan ditempuh dan yang akan dilaksanakan apabila ada diantara anggota Punguan Tambunan Pagaraji dohot Boruna Se- Jabodetabek yang akan melaksanakan Adat

3. Memberikan bimbingan Adat kepada anggota Punguan yang akan melaksanakan adat las ni roha maupun habot ni roha

4. Mencatat dan membukukan semua dokumen yang menyangkut paradaton 5. Memprogramkan kursus adat khususnya untuk generasi muda menyangkut

paradaton sebagai persiapan generasi penerus 6. Menghimpun serta membukukan semua Tarombo Pomparan Tambunan Pagaraji

untuk mengetahui Susunan Silsilah(Partuturan) 7. Mewakili Ketua Umum apabila berhalangan untuk hadir ;

a. Kabid.Adat adalah penanggungjawab atas terlaksananya adat las ni roha maupun habot ni roha yang terjadi terhadap anggota Punguan Tambunan Pagaraji dohot Boruna se-Jabodetabek

b. Sesuai dengan Struktur organisasi,Kabid.Adat bertanggungjawab langsung kepada Ketua Umum

Dari penjelasan tersebut diatas Ketua Bidang Adat serta anggota bidang adat TIDAKLAH OTOMATIS menjadi PROTOKOL maupun PARSINABUNG (RAJA PARHATA) di setiap Ulaon Adat Tambunan Pagaraji dohot Boruna se-Jabodetabek karena Tupoksinya adalah Sebagai PEMBINA atau PEMBIMBING dan KORDINATOR Pelaksanaan Paradaton Tambunan Pagaraji Jabodetabek. Dalam hal ini Ketua Bidang Adat menjelaskan supaya PROTOKOL dan PARSINABUNG Tambunan Pagaraji Jabodetabek dapat MEMAHAMI tentang Hak Jambar Hata “Tabo jambar juhut taboan jambar hata” dan MElAKSANAKAN Azas Adat Batak :

A. Azas Martampuk bulung marbona sangkalan.Marnata Suhut,marnampuna Ugasan Adalah harga diri dan Hak Jambar hata komunitas tertentu yang akan mengada kan Ulaon pesta Adat.Artinya Peran sebagai Protokol wajib dari Intern Hasuhuton karena merekalah yang lebih dahulu membahas acara Adat yang akan diadakan. “Metmet Sihapor dijungjung do Uluna” artinya HAK jambar hata tidak lepas dari intern Pomparan Ompu yangbersangkutan.Tetapi bagi Suhut yang mengadakan pesta adat tidak memiliki Protokol maka pihak kedua atau Suhut paidua bisa membantu jadi Protokol atas permintaan hasuhuton.Dalam masalah ini perlu rasa toleransi suhut paidua asa “Unang ditortori na so gondangna” ?

B. Azas Bulung ni Dangkana,Bulung ni Rantingna,Hata ni hahana hata ni anggina artinya Hak dan Kewajiban PROTOKOL atau PARSINABUNG boleh dilimpahkan atau diserahkan pada Hasuhuton yang mengadakan pesta Adat, setelah melalui musyawarah dan mufakat sesama dongan tubu

1

Page 2: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

C. Azas Tinalik huling-huling tarida holi-holi,molo hahana hasuhuton,anggina panam

boli(Parsinabung),laos songoni do molo anggina hasuhuton hahana panamboli Dalam hal ini yang pasti Parsinabung berasal dari Suhut Paidua yang pesta adat Boha molo so adong boi Parsinabung sian paidua ni Suhut ? Alusna Boi dipaulak tu Hasuhuton; mengikuti Azas Bulung ni dangkana do Bulung ni rantingna hata ni hahana do hata ni anggina jala dipasahat Panamboli i ma tu Suhut asa laos sian dongan tubu ni hasuhuton gabe Parsinabung. Alai andorang so i ingkon jolo dipajagaran hata maradophon Punguan Silahisabungan,Si-Raja Tambun, Ompu martidohon Tambunan Pagaraji (Laksa Bahul,Somba Ijuk,Somba Raja,Raja Nabar) dung i pe asa dipasahat muse tu Hasuhuton napatupa pesta adat i,artinya Parsinabung berasal dari intern Suhut tersebut

Pedoman Protokol dan Parsinabung Tambunan Pagaraji Jabodetabek sesuai Ketentuan Keputusan Rapat Pengurus Tambunan Pagaraji 9-9-2018 adalah berdasarkan : Azas A,B,C tersebut diatas yang diberlakukan di Ulaon Adat Tambunan Pagaraji Jabodetabek hombar tu ringkotna dan menurut kebutuhan. Dalam hal penunjukan PARSINABUNG ditentukan melalui musyawarah dan mufakat oleh yang hadir di tinggki Tonggoraja manang Riaraja yang tidak bertentangan dengan Azas ABC tersebut maupun Ruhut-Ruhut Paradaton Adat Batak jala tongtong masipajagaran hata di hari H di mata ni pesta adat i.Pesan dan Kesan dari Pengalaman Ketua Bidang Adat selama 18(delapan belas) tahun jadi Pengurus Tambunan Pagaraji Jabodetabek,tentang masalah PARSINABUNG : Boasa sai holan masalah Parsinabung di Adat Ulaon Las ni Roha dipersoalkan ? Alai masalah Parsinabung di Adat Ulaon Habot ni Roha sai di pahohom jala ndang dianturehon Punguanta on ? Jala jotjot do ndang ro anggota bidang Adat mandulo na monding ? Ingkon dos nangkokna dohot tuatna panghobasion ni Parsinabung dohot Pengurus Bidang Adat melayani Adat Ulaon las ni roha dohot adat Ulaon habot ni roha Tambunan Pagaraji Jabodetabek HARENTAON PELAKSANAAN PARADATON TAMBUNAN PAGARAJI JABODETABEK

Mumpat talutuk,sega gadugadu, Salpu adat naburuk,ro adat naimbaru. Di zaman Now on tata acara Paradaton Tambunan Pagaraji,sudah saatnya agar pelaksanaan acara adat Tambunan Pagaraji berlangsung cepat tepat waktu. Kuncinya Protokol dan Parsinabung mau berpedoman pada firman Tuhan dalam Efesus 5:16a”dan pergunakanlah waktu yang ada” : “Parhaseang hamu ma tingki” dan Matius 6: 7.”Lagipula dalam doamu janganlah kamu bertele-tele seperti kebiasaan orang yang tidak mengenal Allah,Mereka menyangka banyaknya kata-kata doanya akan dikabulkan ?: Asa uju martangiang hamu unang marnoninoni bahen hamu songon binahen ni sipelebegu,ai dirimpu hamu tangihon ni Debata nasida ala ni deak ni hata-hatanasida. Dengan demikian disarankan bagi Protokol dan Parsinabung dapat memahami tugas dan fungsinya pada acara Adat Batak sebagai berikut:

2

Page 3: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

1.PROTOKOL Sebagai Pemandu acara Adat sewajarnya kata pengantar atau kata sambutannya singkat padat, berikut tugas Protokol antara lain : a. Pemandu kedatangan Tamu undangan tertib dan lancar b. Pasahat tudutudu ni Sipanganon manang Dekke dengan kalimat

yang singkat padat dan cukup 1(satu) Umpasanya c. Marbagi jambar Juhut dan mengajak Undangan pasahat/ papungu

Tumpak bagi pihak paranak laos mandok Hata mauliate tu nama- numpahi

d. Dungi pajagar hata tu dongan tubu laho manontuhon Parsinabung, alai ianggo pajagar hata tu hulahula/tulang langsung Parsinabung

e. Tangiang Mangan sian Sintua manang Pandita, Inti Pokok Doanya manangiangkon Pengantin, Acara Adat, Hidangan Makanan(Mateus 6:7)

2.PARSINABUNG Mardok hata pengantar Parsinabung andorang so dimulai marhata Sinamot huhut pajagar hata tu dongan tubu dohot Hulahula dohot Tulang dohot Boru.Unang pola disungkun Parsinabung tupa/tipak ni hundulan ni Hulahula dohot Tulang, hurang denggan jala haduk do begeon Parsinabung manungkun hulahula diloloan. Suka tidak suka pasti “Yes” “Jempol” do dohonon ni hulahula i. Ethika atau tata krama Adat Batak sungkun-sungkun ima hak pihak Hulahula jala mangalusi ima kewajiban pihak Boru. “Manat mardongan tubu,somba marhulahula,elek marboru” Marhata sinamot to the point : Ikan gabus tidak ikan lele, lebih bagus tidak bertele-tele. Inti Pokok Pembicaraan Marhata Sinamot,bahannya telah siap saji dari hasil Pembicaraan Patua hata &Marhusip

JUKLAK(Petunjuk Pelaksanaan) Paradaton Tambunan Pagaraji Jabodetabek ASING RURA ASING DUHUTNA ASING LUAT ASING ADATNA ima jati diri paradaton Marga yang berdaulat jala na so boi diganggu gugat marga yang lain.Dengan demikian jati diri Punguan Tambunan Pagaraji Jabodetabek dibidang PARADATON berpedoman kepada Buku Aturan Paradaton Punguan Tambunan Pagaraji napinatomu-tomu Dewan Adat: Tombang Tambunan selaku Ketua dan St.Paruntungan Tambunan,SH selaku Sekretaris yang disahkan Paniroi Punguan Cs Kol.Purn.Drs J.H.Tambunan,SE. Mulai berlaku 20 Pebruari 2006 di era kepengurusan Wilson Tambunan selaku Ketua Umum Punguan Dan direvisi/disempurnakan Rapat Pengurus Bidang Adat tanggal 9 September 2018 di Kantor Sekretariat Tambunan Pagaraji Pulo Gadung Jakarta Timur. Hombar tusi angka Protokol dohot Raja Parhata&Parsinabung manang praktisi adat Tambunan Pagaraji ingkon berpedoman tu Aturan Buku Paradaton Tambunan Pagaraji taon 2006 dohot JUKLAK (Petunjuk Pelaksanaan) Paradaton Tambunan Pagaraji Jabodetabek 2018 PARADATON berpedoman ”SIDAPOT SOLUP NA RO” ala sian desa na ualu do haborhatan ni angka Pomparan Tambunan Pagaraji jala lohot/melekat do adat na di Bona pasogitta be taboan

3

Page 4: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

tu Jabodetabek on na so boi tarsirang sian dirinta .Ala ni i PRAKTEK PARADATON Tambunan Pagaraji Jabodetabek ingkon patureonta jala padengganonta nahombar tu- PARADATON NA DI BONA PASOGITTA BE. Adong do PARASINGAN manang PERBEDAAN Ruhut ni Adat Toba,Adat Silindung, Adat Humbang,Adat Pahae dohot di luat na asing. Ala ni i ingkon ulahononta paradaton mangihuthon adat Bona pasogit ni Suhut bolon namarulaon. Motto “Paradaton nami i do adat nami,Paradatonmuna i do adatmuna”. Angka perbedaan Adat ? nauli jala nadenggan do i jala sah “EME NAMASAK DIGAGAT URSA, ADAT NAMASA IMA TAULA”.

I.Hatorangan dohot pangantusion A.Protokol Bahasa Indonesia do istilah “Protokol” hata Batakna “Sipamuhai Hata” manise diloloan i Ruhut adat Batak nasumolhot tu hasuhuton do Protokol ala ibana natumangkas taringot adat nanaeng sipatupaon ni suhut. Prinsip adat ima: Martampuk bulung marbona sangka lan,marnata suhut marnampuna ugasan.Tabo jambar juhut taboan do jambar Hata.Jadi Protokol do namangandehon hata tu suhut paidua. Azas“Tartalik hulinghuling tarida holiholi,molo anggina hasuhuton hahana panamboli”

B.Parsinabung Parsinabung” sian hata Batak “Sabungan”lapatanna SUMBER ,jadi Parsinabung adalah Narasumber atau PEMBICARA hata Batakna RAJA PARHATA manang PARSINABUNG

C.Parsinabul Hata“abul” lapatanna balos (balas).Jadi Parsinabul ima Panghataion namasiba- losan(responsoria).istilah “Parsinabung” dan “Parsinabul” jangan dipersoalkan

D.Panamboli Hata “sambol”= seat.Namanambol pinahan di ulaon adat pasti do suhut paidua jala Parsi sinabung pe pasti suhut paidua

E.Sijagaron(Sanggul) Ima ampang jual patolu tapogan= ampang marisi Eme,Gambiri,Napuran.Tu Eme i pinam-pantikhon Sanggar dohot ranting ni Jabijabi,Hariara,Baringin. Holan tanda sambing do i paboa naung marpahompu di anak dohot marpahompu diboru na monding i.

F. Mardondontua Angka ianakhon dohot pahompu,nininono,ondohondok ni namonding i : 5(lima) manang 7(pitu) hali manghaliangi huhut mangondasi na monding i jala dijolo ma parumaenna siahaan manghunti Sijagaron i

G. Mangarapot Ndang sude Tambunan Pagaraji patupa “mangarapot” alai di deba luat didokhon “martonggo raja” ima di adat Sarimatua manang Saurmatua.Ungkap dope batang ni na monding i.Marpungu ma humaliang batang i angka pomparanna dohot sude tuturna Diparade ma sada pinggan marisi hepeng, boras,napuran,pining dohot gambir Godang ni hepeng i sesuai hasomalan ni luati dipeakhon dijolo ni suhutpaidua Disungkun natorop taringot tu singir dohot utang ni namonding, dohot pahantushon pambagian ni arta tu pinomparan ni namonding.Dung sae panghataion dilehon protokolma hotang sagulung tu bagian anak,sagulung tu bagian boru.Dungi dililithon ma hotang i tu batang i dung jolo dilangkopi songon ganti ni labang ni batang i ala ndang adong dope labang uju i.

4

Page 5: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

H.Tonggoraja Pihak Paranak manaringoti jala patotahon ulaon adat pangoli anak I.Riaraja Pihak parboru manaringoti jala patotahon ulaon adat pamuli boru J.Sitombol ima Sinamot di adat ”dialap jual” berkaitan Jambar Suhi ni Ampang na opat dipahibul tu Upa Suhut.( adong do panandaion & pinggan panganan)

K.Rambu pinudun

ima Sinamot di adat “ditaruhon jual” berkaitan Ulos herbang suhi ni ampan naopat dohot Ulos tinonun sadari sijaloon ni paranak

L.Sinamot ima “upa suhut ” manang jambar hepeng na dijalo Natoras pengantin wanita sian Natoras pengantin laki-laki

M. Marsuhat diampang Jambar hepeng somba ni adat ala Bere kandung mangalap paribanna kandung manang

Tulangna gabe simatuana.

N. Tintin Marangkup Ima “Ulu Omas” jambar hepeng dijalo tulang ni pangoli sian natoras ni boru muli

O. Napuran Saur manang “SIPALAS ROHA” ima Tulangna kandung gabe Simatuana

P. Batu ni Sulang ima jambar hepeng na dijalo parboru sian paranak ditingki mangadati

naung marianakhon laos digoari pasahat sulang-sulang pahompu

Q. Pasituak na tonggi ima jambar hepeng sipalas roha uduran ni hulahula/tulang di-

tingki ulaon las ni roha dohot Adat Saur matua,Marhorja

R. Piso-Piso ima jambar hepeng somba ni adat tu horong hula-hula dohot Tulang

S. Pago-pago ima Jambar hepeng berupa uang saksi atau sahap pengesahan di acara

mangain/mamampehon marga tu anak manang boru sileban dohot di acara tano dondon pate ( pengalihan hak tanah)

T. Ulos Tondi maruba gabe “Ulos Mula Gabe” pengaruh hakristenon (jaha Galatia 6:2)

U. Perbedaan napasahat ”Ulos Saput”manang”Ulos Tujung”( di keterangan “ulos”)

V. Ulaon Sadari di pesta Unjuk ima patupahon paulak une dohot tingkir tangga dung

sidung acara Ulaon adat i laos di sadari i.

W. Ulaon sadari di Mate: Mate Mangkar,Ponggol Ulu,Tompas Tataring , ima Ungkap Tujung ni Namabalu i adorang so borhat tu udean ,dung acara adat dohot acara Huria

WW. Ulaon sadari adat Sarimatua manang Saurmatua ima pasahat pisopiso ni hula

hula ditinggki pasahat Ulos saput manang Ulos Sarimatua&Sampetua,nadipa domu acara maralaman,panangkokhon hulahula tu jabu) laos pasahat Jambar juhut/ jambar mangihut Motto: Tetap Rukun dalam Perbedaan Paradaton dan Perbedaan dalam Kerukunan Paradaton.

II.URUTAN MARUNJUK ( PANGOLI ANAK & PAMULI BORU)

1.Pelaksanaan Hori-hori dingding (Perkenalan Pribadi&Keluarga)

Dibuhul tingki laho borhat Natoras calon pangoli sae ma 2(dua) KK tu bagas ni Keluarga Calon parumaen laho masitandaan huhut patorangkon naung masihaholongan ianakkon

5

Page 6: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

nasida jala naeng marsangkap pajongjong parsaripeon na imbaru.Hombar tusi dirangrangi nasida ma Rumang pesta adat dohot angka sipatupaon di pesta adat i. Sitaringotan nasida Ima: a.Rumang ni Ulaon, b. Sinamot c.Panandaion d.Ulos Herbang ( 11 bulung) e.Ulos tinonun sadari dohot Pinggan Panganan masinangkohi tangga ni balatuk na be. f.Ulaon sadari, g.Torop ni Undangan. Manaringoti partingkian: a.Patua hata&Marhusip,Martumpol,Tonggoraja&Riaraja,Pamasu masuon,Gereja,Pesta unjuk,Marsibuha-buhai dohot na asing naringkot di ulaon adat i

2.PELAKSANAAN 3&4 M ima : Mangampehon Marga, Patua Hata &Marhusip,

Martumpol dohot Martonggoraja& Marriaraja. Tambunan Pagaraji Jabodetabek mangulahon ulaon adat na 3&4 M on dipadomu dibagasan sada ari

2.1.Mangampehon Marga(Mangain Marga) Ulaon adat Mangampehon Marga dipatupa Jam 8.00 Wib

2.2.PATUA HATA&MARHUSIP Patua hata&marhusip di mulai jam 9.00 namandohoti relatif terbatas nasolhot tu hasuhuton di dongani PARSINABUNG manang RAJA PARHATA,ianggo PROTOKOL sian Hasuhuton do.Bahan Pembicaraan marojahan sian namarhori-hori dingding. Songoni do pihak tutur sidapothonon menyesuaikan situasi kondisi.Pengantar manang pamuhaina Paranak pasahathon tudutudu ni sipanganon namarmiak-miak,parboru pasahat dekke

2.3.PELAKSANAAN MARTUMPOL Di mulai jam 11.00 namandohoti hasuhuton,dongan tubu dohot Boru,dongan sahuta aleale dohot hulahula ni suhut manang marguru tu hasuhuton bolon.Saksi partumpolon dohot namandok hata di gareja

2.4.PELAKSANAAN TONGGO RAJA PARANAK & RIA RAJA PARBORU Dimulai jam 12.30 .Molo ro hulahula dipartumpol i jolo rap mangan ma dohot nasida dung i pe asa tapaborhat nasida jala manigor tauduti ma mar-tonggo raja& mar-riaraja.Taringot di tudutudu ni sipanganon marguru dos ni roha. Aek godang tu aek laut dos ni roha sibahen na saut.Sah jala uli do ulaon adat molo dung dos roha

2.4.1.TONGGO RAJA angka sitaringotan ima: 1. Rumang ni Ulaon adat 2. Mamillit Protokol sian hasuhuton laos nagabe pemandu acara adat 3. Pendamping suhut di pelaminan 4. Penerima tamu di Gerbang Gedung & ATK dohot dibagasan Gedung 5. Namanjalo nabinoan ni horong hulahula&Tulang ( Boras&dekke) 6. Manontuhon boru namarlopes ( pro-aktip di acara marhata sinamot ) 7. Manghatahon tudutudu ni sipanganon : Protokol 8. Manguluhon martangiang mangan sian Sintua manang Pandita 9. Mamillit dongan tubu pasahat sulangsulang na tabo tu parboru 10. Mamillit dongan tubu pasahat dekke lompan jala namanggora: Protokol 11. Mamillit dongan tubu pasahat/manaruhon jambar juhut 12. Pahantushon napasahat panandaion ( ditingkina siap di tempat) 13. Pahantushon namanjalo Ulos herbang ( ditingkina siap di tempat) 14. Manontuhon Bendahara pesta, fokus mangaradoti parhepengon 15. Namarlopes Bertanggung penuh: Tudutudu sipanganon, Konsumsi

dohot ulaon sadari (molo dipatupa ) 16. Manontuhon Parsinabung (Raja Parhata) 17. Dohot na asing dungi distribusi Undangan

Page 7: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

6

2.4.2. RIA RAJA ( PARBORU) angka sitaringotan ima: 1. Rumang ni ulaon Adat 2. Manotophon Protokol sian hasuhuton laos nagabe pemandu acara adat 3. Pendamping suhut di pelaminan 4. Penerima tamu di Gerbang Gedung&ATK dohot dibagasan Gedung 5. Namanjalo nabinoan ni Hulahula&Tulang (Boras &dekke) 6. Manontuhon Boru namarlopes (pro-aktip di acara Marhata Sinamot) 7. Namanghatahon pasahat dekke tu paranak : Protokol 8. Manontuhon dongan tubu napasahat jambar juhut 9. Manjalo Panandaion Suhi ni ampang na Opat sadasada dohot tu Punguan

ndang sai jahaon be goargoar ni manjalo Todoan holan goar ni namewakili namanjalo ma di jou dohot godang ni amplopna.(ditingkina siap di tempat)

10. Manontuhon napasahat Ulos herbang si-11 bulung ( ditingkina siap di tempat) 11. Manontuhon napasahat ulos holong tu pengantin : 17(sampulu pitu)bulung 12. Manontuhon Bendaraha pesta, Fokus mangaradoti parhepengon 13. Boru namarlopes penanggung jawab Dekke balos ni tudutudu sipanganon sian

paranak,Konsumsi dohot haporluan acara ulaon sadari (molo dipatupa) 14. Manontuhon Parsinabung(Raja Parhata) ? 15. Dohot na asing dungi distribusi Undangan

III.ACARA PESTA MARUNJUK (PANGOLI ANAK & PAMULI BORU) DI GEDUNG Di manogot ni ari pukul 8.00 andorang so borhat pengantin tu Gareja,ro ma paranak mamboan jual(ampang) marisi indahan las dohot juhut namarsaudara nahinunti ni iboto ni pangoli/boruna,goarna “sibuhabuhai” di bagas ni parboru ima ulaon adat “dialap jual” alai molo rumang “taruhon jual “ mardos ni roha ma paranak dohot parboru ndang pola patupaon “Sibuhabuhai” alai patupaon do Mangan “Parmeme” : rap mangan hulahula (pihak parboru) dohot paranak. Laos ditingki i diupa parboru ma boruna dohot helena, di bagas ni paranak andorang so borhat tu gareja. Ala parboru do na ro tu huta ni paranak jala dang dipatupa “tudu-tudu sipanganon” dohot “dekke” sian Hulahula sae do lompan juhut tanggotanggo. Alai ingkon do alapon ni pengantin laki-laki pengantin wanita di bagas ni parboru.Siala ni ronsot ni partingkian gabe boban do di hita marsibuhabuhai,ala ni i uli jala denggan do nang pe holan suhut dohot boruna nasumolhot na ni uluhon ni Protokolna ulaon marsibuhabuhai.Sasintongna Protokol ingkon nasumolhon alai molo ndang adong dope na boi Protokol sian hasuhuton sandiri,boi do diurupi dongan tubu paidua ni suhut.Soso soso tu hita ; somalna do peamna, molo ni lean roha pasti “mampu” Prokol. Himbauan tu si Penerima tamu harus lebih awal tiba di Gedung sehingga penyambutan tamu undangan tidak terhambat mengisi Buku Tamu.Sudah saatnya Tambunan Pagaraji menciptakan tertib acara yang menarik dan systematis dan tepat waktu,sidung ulaon adat pukul 17.00 Wib sirsir. Rumang adat “TARUHON JUAL” : PARANAK BOLAHAN AMAK.Di Gedung Suhut Parboru mangundurhon pengantin sian harbangan Gedung huhut mamboan jual nasida jala paranak manomunomu dipogu ni alaman nasida manang di jolo ni altar.Dungi manigor diuduti par anak ma manomu-nomu horong hulahula dohot tulang nasida,sidung i parboru ma manomunomu hulahula dohot tulang nasida.Di Gedung di mata ni pesta i paranak do manjalo Boras nabinoan ni hula-hula paranak dohot hulahula ni parboru jala laos paranak ma pasahat ulak ni tandok nasida.

Page 8: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

7 Rumang adat “ALAP JUAL”: PARBORU BOLAHAN AMAK. Ala di alaman ni parboru do pesta adat i, jadi ndang pola be tomutomuon ni paranak haroro ni Hulahula(parboru) jala parmasuk ni pengantin tu bagasan gedung rap mangudurhon ma suhut parboru dohot paranak sian harbangan Gedung. Dungi di uduti parboru ma manomunomu haroro ni Hulahula dohot tulang nasida,dungi paranak manomunomu hulahula dohot tulang nasida Dung singkop acara manjalo hulahula,diuduti ma napasahat tudutudu ni sipanganon. Dung marsipanganon manigor marbagi jambar juhut dung jolo parmisi Protokol tu Raja naginokhon/Undangan atik adong do pe na sedang mangan.Jala tingki manaruhon manang pasahat Jambar Juhut laos huhut ma paranak manjalo tumpak Catatan: Ndang sipamasaonta pengantin pasahat “Buah” tu Tulangna dung sae nasida manjalo Ulos Hela di pesta i ? Dumenggan ma Upa tulang balga/godang dipatupa parboru i dohot Panandaion sian Paranak dohot Tintin marangkup sian paboru laos ditambai balga/godang Pinggan Panganan sian Paranak MARHATA SINAMOT: Parsinabung(Raja Parhata): ingkon systematis/ instant alana Konsep Bahan Marhata Sinamot nunga siap saji sian”MARHUSIP” Pedomanna ni enet sian hata ni Tuhan Jesus na sarupa tapi tidak sama : Mateus 6:7. Asa uju martangiang hamu unang marnoninoni bahen hamu songon binahen ni sipelebegu,ai dirimpu hamu tangihonon ni Debata ala ni deak ni hata nasida. Sarupa ma i tu pesta adat Batak “ Parsinabung” marhata sinamot asa unang deak hata,unang marganjang-ganjang gabe bosan angka napinio&Undangan ? Di zaman on bosan do halak mamereng Raja Parhata nalohot-lohot manang sangkot- sangkot mandok hatana,soarana alangalang tarbege, jala namagodanghu umpasana, alana sude namandok hata di pesta i “umpasa” sai holan umpasa i do mulak-ulak ? Danbirbir hubakhubak, sai i do mulakulak.Ditingki zaman Now on hata na jempek jala “hona” tu roha nama nataparsinta jala tahalomohon.Taringot Hepeng Pinggan Panungku nan Marhata Sinamot, molo Parboru Tambunan Pagaraji ingkon dihatahon Parsinabung hasahatan ni Pinggan Panungkunan i,umpamana sada di Pomparan Raja Nabar dohot Som ba Raja, Sada nai tu Pomparan Laksabahul dohot Somba Ijuk,jala ingkon “ris”dibagi tu angka natuatua , unang dihomolhomol namanjalo pinggan panungkunan na disiamun /hambirang Parsinabung i. Ianggo nasadanai Pinggan Panungkunan i uli ma rohanta asa di hadihajuti Parsinabungta ma i. .Sipasahaton do “Tintin Marangkup”tu Tulang ni Pangoli alai molo pariban kandung dialap pangoli ; godang ni “Sinamot” ditariashon marsuhat di ampang jala boi do ditariashon suhat ni ampang i ( Godang Rupiana) Ndang adong disi Tintin Marangkup alai dipasahat do Jambar na gok tu Tulang ima : “Napuran saur” manang Jambar Sipalas roha ni tulang.Taringot “Panandaion” digoari Sipalas roha ala nunga ditanda paranak hian pihak parboru naHulahula tangkas na hian do. Taringot “Panandaion” songon nasomal di pesta “Unjuk” dibatasi olat ni 11(sampulu sada) hali pasahathon jala holan suhi ni ampang na opat dohot na tu Punguan ma na boi dipasahat sadasada ianggo todoan ndang sai jahaon be goar-goar nasida holan godang ni amplop dohot namewakili namanjalo ma di jou/dijaha.Dung sidung manjalo Panandaion i diuduti manjalo”PingganPanganan” jala dung dijalo Parsinanbung Amplop i mintor jalo do bagihononna tu angka na so dapot Panandaion i,jala hak/jambar ni na so dapot Pananda ion do Pinggan Panganan.Komentar : Ndang sidalianta maniopi donganta asa martahan sahat tu nasidung ulaon adat pesta i.Molo torop so piga pe na rade rohana mangingani

8

Page 9: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

ulaon i sahat tu na sidung , maklum jala mangantusi ma Hasuhuton.Harap maklum Sikon (Situasi Kondisi) Jabodetabek ? Taringot Ulos Herbang (namarhadohoan) na sadasada di pasahat ima : 1.Ulos Pansamot 2.Ulos Hela 3.Ulos Pamarai 4.Ulos Simandokhon 5.Ulos Si hunti Ampang jala naparpudi Ulos tu Punguan. Ianggo angka ulos Todoan dipasahat ma marrombongan sahali manjalo manang sahali pasahathon. Tentang Ulos pada Punguan ? Selama ini tradisi/ketentuan secara bergiliran menerima Ulos Punguan dan tidak keharusan Ketua Umum atau Ketua Bidang Adat Tambunan Pagaraji Jabodetabek yang menerimanya. Alai asa adil,asa uli demi rasa kebersamaan kepengurusan ingkon bergilir ma pengurus namanjalo ulos Punguan Umpamana; molo Hasuhuton Raja Nabar sian Pengurus Pomparan Raja Nabar ma namanjalo laos songoni ma molo hasuhuton Pomparan Laksa Bahul,Somba Ijuk,Somba Raja.Ala kebanggaan do manjalo ulos sian Hulahula. Taringot “Ulos Tinonun Sadari” Dung dijalo Parsinabung Ulos Tinonun Sadari sian Parsinabung ni Parboru manigor dibagi ma tu angka hasahatanna be ai hak manang jambar ni na so dapot Ulos Herbang do Ulos Tinonun Sadari. Somalna torop do napinio/Undangan , manigor mulak dung sae pasahat Tumpakna jala ndang hatiopan Suhut nasida siala ringkot ni angka ulaon nasida.Jadi mangantusi ma Hasuhuton ala ni Sikon(Situasi Kondisi) Jabodetabek. Sian Pengalamanta manang ise pe Hasuhuton sude mengalami na songon i HARENTAON namanjalo manang napasahathon “Panandaion” dohot angka namanjalo manang napasahathon “ Ulos Herbang” di tingkina asa rade hian(siap ditempat) di depan Altar Gedung Taringot “Ulos holong” tu pengantin maximum 17 (sampulu pitu) termasuk ulos holong sian Punguan , asing sian i pasahat Ulos Tinonun ni Ama (Hepeng ganti Ulos Holong ) Tradisi mandok hata mangujungi Ulaon Adat i, Sada silompa gaol dua silompa ubi,sada pe manghatahon sude dapotan uli: Parjolo ma mandok hata sahalak suhut parboru dungi diampu sahalak suhut paranak dungi pengantin, laos manigor dipatupa ma OLOPOLOP Dungi marudut ma patupa Ulaon sadari. Rumang adat “taruhon jual” ndang patupaon ulaon sadari alai Rumang adat “alap jual” patupaon ma Ulaon sadari (tingkir tangga) ala ndang ditingkir simatuana dope tangga jabu ni helana,dipasahat paranak disi upa panaru dohot pasituak natonggi ni natuatua PANIMPULINA : Marende Huria dohot Tangiang sian Hulahula(Pihak Parboru)

IV.Mangain/Mamampe Marga Sarupa do tata acara “mangain” manang “mamampe” marga menurut Hukum Adat Batak Syarat-syarat namangain: 1.Haradeon ni roha ni nanaeng ainon 2.Naung marhela manang naung marparumaen 3.Ndang mabalu (kecuali Anak Sasada Pangain) 4.Mardos ni roha hasuhuton namarhahamaranggi na gabe pangain. 5.Diadopi Hulahula ni Pangain (Tulang naeng diain) 6.Di huta ni namangain Marga i do acara pangainon,Molo Baoa do naeng ainon di huta ni Amangboru ni Namarbaju ma ulaon i,molo Boru do nanaeng si ainon dihuta ni Tulang ni si Doli ma ulaon i.(Catatan: Boi do di GEDUNG molo dos ni roha kedua belah pihak)

9

Page 10: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

7.Namangadopi acara Mamampe Marga di Tambunan Pagaraji Jabodetabek; toropna 5(lima) KK marompu-ompu+ utusan 4(opat) utusan Boru TambunanPagaraji diadopi Ketua Umum dohot Kabid.Adat Pengurus Tambunan Pagaraji Jabodetabek

IV.1.Tata Acara mangain/mamampe marga tu Namarbaju boru Sileban Di sada tingki ingkon jolo manotas dalan do suhut bolon nanaeng mangido mangain jala mamboan sipanganon tu hula-hula ni suhut bolon pangain jala mamastihon na gabe Natoras ni siainon i.Hantus /resmi do pertemuan nasida i, jala laos isi “panghataion” nasida i do sihatahononhon ni raja parhata di hari H (mata ni ulaon) tingki mangain. Di mata ni ulaon ,andorang so manghatai jolo dipasahat paranak(namangido mangain) do tudutudu ni sipanganon tu jolo ni pangain. Hata ni sipanganon i ima na adong pangidoan nagompang di pusupusu nasolot di ateate nasida ( dung simpul mangan pe dipaboa pangidoanna) Contoh;Panghataion Hata sian panungkun ni Suhut pangampu ( Mangain Boru Sileban) Hamu raja ni borunami Nunga bosur hami mangan jala sagat marlompan juhut napinasahat muna i.Bagot namar halto tubu di robean.Horas hami namanjalo sai tu tambana ma pansamotan dihamuna namangalean..Sande sige tu sopo,bangkona ma manise molo so binoto. Jolo ninangnang do asa ninungnung.Jolo pinangan do asa sinungkun.Dia ma lapatan ni sipanganon nabinoanmuna i jala dia ma hinarohonmuna ? Hata ni pande hata ni paranak Taringot di sipanganon i rajanami : Marbau tandok,marbau holiholi, godang sibutong- butong otik sipir ni tondi. Jadi ianggo taringot di hata dohot lapatanna ni sipanganon i Rajanami ,parhorasan panggabean do ? Pande hata ni pangampu Mauliate ma Raja ni boru ; parhorasan panggabean do hata ni sipanganon i .Alai raja ni boru sai marangkup do nauli songon nahundul jala mardongan do nadenggan songon namardalan jadi siangkup ni parhorasan panggabean tangkas ma paboa hamuna Botima Pande hata ni paranak. Ima tutu Raja nami marangkup do nauli mardongan nadenggan.Paboaon nami ma nagompang dipusupusu nasolot di ateate nami.Ia beremuna si ................... tibu borhat mangaranto tu luat na dao.Hape berkenalan ibana dohot boru ni luat i jala marsangkap nasida naeng mardongan saripe. Nian sai huorai hami do nian beremuna i asa unang mangalap boru sileban,alai sai manustus lomo do beremuna i. Jadi hinorhon ni i ma ro hami marsomba tu adopanmuna huhut pasahat pangidoan nami asa jangkononmuna nian nanaeng parumaennami on gabe borumuna na jumungjung marga ni Raja i gabe Boru ............ .Botima Pande hata ni pangain ( pasahat panghataion tu dongan tubu) Dihita namardongan tubu.Ditonga-tonganta sahalak anak boru nauli hundul di siamun ni amanta suhut.Mangido ibana asa ampuonta ibana gabe warga dalihan na tolu jala gabe boru ni amanta parbagas on dohot mamangke marganta. Botima Hata ni Dongan tubu pangampu Marlas ni roha ma hita manjangkon sorang magodang borunta dibagasan on jadi tajangkon ma borunta dibagasan holong dohot las ni roha.Botima.

10

Page 11: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

Pande hata pangampu Kepada orangtua dari boru kami yang akan kami ampu menjadi warga dalihan natolu Apakah Bapak/ibu bersedia anak Bapak/ibu masuk menjadi warga dalihan natolu dan menggunakan marga ........ dibelakang namanya ? Jawaban : Orangtua yang diampu Bapak ibu warga dalihan natolu.Atas kesediaan Bapak dan ibu menerima anak saya men jadi warga dalihan natolu bukan saja bersedia justru saya merasa bangga .Terima kasih Pande hata pangampu Kepada anak kami .......... bersediakah menjadi warga dalihan natolu dan menjadi anak dari Bapak ..............menjadi Marga.......... ? Jawaban : Anak yang diampu Saya bersedia dan bangga menjadi anak Bapak .............jadi boru... Pande hata pangampu Horas terima kasih, Inanta marmeme : Mandok hata........huhut disulangkon indahan dohot dekke 3 X Amanta i menaburkan boras tu ubunubun ni naniampu............ dungi Pasahat Ulos parompa sian Punguan Tambunan Pagaraji Jabodetabek huhut mandok hata Dungi diuduti mandok hata nauli parboru( namangain) Andorang so mangampu: Paranak pasahat pagopago dohot pasituak natonggi jala hak muntlak ni Marga namangain do i.Marga ndang tartuhor argana yang bernilai Azasi dan Sakral. Unang ma hita sandiri paleahon marganta Tambunan Pagaraji ? Komentar: *Ndang kepentingan pribadi “Mangain” jadi ingkon jamot jala manat hita.Boi do mangadati non dalihan natolu dengan cara “mangamai”ndang mamampehon marga: (hatoranganna VI “Mangadati non dalihan natolu”) Marga Batak tidak diperjual-belikan tetapi dijamin Hukum Adat yang menyangkut Hak Azasi leluhur Panimpuli : Ende Huria&Tangiang

IV.2.Tata acara Mangain/Mamampe Marga tu Dolidoli halak Sileban Mangain/mamampe marga dolidoli halak Sileban istimewa ala ingkon masuk ibana

Tarombo Tambunan Pagaraji alai Boru ndang masuk tu Tarombo i.Namangain

dolidoli i ima Amangboru ni calon pengantin wanita.Dos do tata cara mangain doli-doli dohot tata cara mangain Namarbaju

IV.3.MANGAIN NAUNG HOT RIPE Dos do parkatekna Tata acara Mangain alai dung acara Mangain langsung ma di sada ari i mangadati manang pasahat sulang-sulang pahompu(molo Keluarga naung mardakdanak) Namandohoti ulaon mangain ima: 1.Hasuhuton bolon 2.Paling saoti 5 KK mewakili Pomparan :Laksa Bahul,Somba Ijuk,Somba Raja,Raja Nabar 3.Mewakili Pengurus Punguan Tambunan Pagaraji 4.Boru dohot Hulahula ni namangain 5.Dongan sahuta

11

Page 12: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

V.MANGAIN DAKDANAK POSO-POSO Mangain dakdanak poso-poso sarupa MENGADOPSI anak secara Hukum Negara yang disahkan Kantor Pengadilan Negeri. Di HKBP tarpatupa do pandidion tu anak na niain dung adong keputusan sian Pengadilan Negeri siala anak na niain(anak angkat) i. Sebaiknya diadakan syukuran berupa perberitahuan( Boa-Boa) tu dongan tubu,boru dongan sahuta dohot hula-hula( tulang ni dakdanak i). Anak-anak(dakdanak) adalah kebal hukum sehingga tanggung jawab melekat pada Orangtua angkat.Songoni do Hukum Adat tangung jawab ni Natoras do mangharoani anakna.

VI.MANGADATI NON DALIHAN NA TOLU (tanpa diain) Saleleng so mangadati non dalihan natolu; na so maradat do nasida sahat ro di namate ? Alai naboi do mangadati non dalihan na tolu holan “ MANGAMAI” di pesta perkawinan tanpa memberi marga kepada pengantin non dalihan na tolu dan sah menurut adat. Ala ni i unang gait jala leas Tambunan Pagaraji mangain non dalihan natolu ? a.Calon pengantin itu perempuan(calon parumaen),Tulang si pengantin laki-lakilah menjadi “pangamai” b.Calon pengantin itu laki-laki(calon hela) maka Amangboru calon pengantin perempuan lah yang menjadi “pangamai” Tugas dan tanggung jawab pangamai itu hanya sebatas menjelang perkawinan sampai pada acara adat perkawinan.Dan di kemudian hari si “pangamai” tidak terikat lagi secara adat apalagi pada generasi berikutnya.

VII.MANGALUA MANANG MAITURUN Mangalua manang maiturun ima jolma “na so maradat” a.Mangalua marroharoha na so pangantoion ni huria hona BAN / hona RPP huria HKBP b.Mangalua marugamo,diluahon dolidoli anakboru di boan tubagas ni Sintua /Gr.Huria Sah menurut Gereja, alai ndang maradat.

VIII.MANURUKNURUK Di ari na binuhul borhat ma paranak ( keluarga namangalua) ni udurhon ni hahaanggi & boru dohot dongan sahuta mamboan sipanganon na marmiakmiak(manuruknuruk).Dung marsipanganon diuduti masisisean dungi dipasahat panghataion tu dongan sahuta jala dipangido nasida upa ungkap harbangan............dohot upa sangke hujur dung ipe asa ditorushon mandok hata (impola panghataion paranak manopoti sala, siala pajolo holong papudi uhum anak nasida),Dung i di uduti dirangrangi ulaon mangadati jala dibuhul ma ari ,alai molo dung mardakdanak na mangalua i pasahat sulangsulang pahompu do goarna “Batu ni sulang”. Tata acara mangadati sarupa dohot marunjuk

IX.PASAHAT ULOS TONDI (ULOS MULA GABE) Dung ro hakristenon tu tano Batak ndang be “Ulos tondi” alai gabe “Ulos mula gabe” Ro Natoras manopot ina naung jonok managam haroan buhabajuna (nuju bulan) Makna Ulos mula gabe rumang partangiang asa selamat Boruna i laho melahirhan jala anggiat sorang posoposo i dibagasan hahipason jala asa lam togu haporseaon ni inanta i Dipatupa Helana do tudutudu ni sipanganon manjangkon haroro ni hulahulana jala dipasahat parboru do dekke upaupa tu boruna tamba ni ulos mula gabe. Acara keluarga do pasahat “Ulos Mula Gabe” holan na sumolhot do mangadopi acara i .Dung sun mangan diuduti ma manghatai.Dipasahat paranak do disi pasituak na tonggi tu hulahulana

12

Page 13: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

X.MAMBOAN AEK NI UNTE (Syukuran) Molo sorang buhaju Ro do Ompung bao manang tulang ni posoposo i mamboan aek ni unte ima : Sayur Bangunbangun na ni untean dilompa dohot pati ni harambir marsampur jagal manuk na ni asoman jala diboan do dekke mas dohot ulos parompa. Natoras ni posoposo pasahat tudutudu ni sipanganon di hulahulana.Parbagi ni jambar juhut hombar tu bidang ni undangan paranak.Acara i di ujungi tangiang sian hulahula

XI.TARDIDI Ulaon huria do acara tardidi,alai gabe acara adat Khusus di Batak Kristen ala ndang masa songoni di Batak Silom.Parjolo ma Natoras na tardidi pasahat tudutudu ni sipanganon tu Hulahula paboahon las ni rohana, dungi dipasahat Hulahula ma dekke upa upa las ni roha tu pahompuna dohot hela/boruna,jala diuduti marsipanganon.Sidung mangan dibagi jambar juhut.Dungi marhata nauli alai jolo dipasahat tulang na ma ulos parompa tu natardidi laos diuduti na mandok hata.Andorang so mangampu jolo dipasahat do pasituak natonggi tu uduran ni hulahula.Dungi ditutup hulahula dibagasan tangiang.

XII.MANGHATINDANGKON HAPORSEAON Acara na di adathon halak Kristen do Manghatindangkon Haporseaon,adat na imbaru do i hinorhon ni hakristenon.Parjolo do natoras ni na manghatindangkon haporsea i pasahat tudutudu ni sipanganon tu jolo ni hulam hula huhut paboahon las ni rohana ala namang hatindangkon haporsean ianakkon nasida.Dungi dipasahat hulahula ma dekke tu jolo ni namanghatindakhon haporseaon i didampingi natorasna.Sidung mangan dibagi ma jambar juhut hombar tu torop ni undangan.Dungi acara mandok hata (boi do pasahat ulos holong tulangna tu berena i).Mardalan do disi Pasituak na tonggi sipalas roha ni tulangna Acara diujungi tangian sian hulahula

XIII.TARINGOT TU MANURUK JABU & MANGOPOI JABU Ulaon Adat do Manuruk Jabu dohot Mangompoi Jabu jala dos do tujuanna ima mama- suhi jabu naimbaru.Dijou do dongan tubu,hulahula,boru dohot dongan sahuta laho mangido tangiang asa dipasupasu Debata nasida mangingani jabu naimbaru i. Manuruk jabu diseat do pinahan lobu jala ndang pola diharaphon manjalo tumpak/hepeng sian undangan alai sian boru nasolhot tong do dijalanghon tumpakna jala mangulosi do hulahula dohot tulangna. Umbalga do adat Mangompoi jabu jala diseat do Sigagat duhut.Hula-hula dohot tulangna mangulosi.Undangan pasahat tumpak tu suhut boras sian raja ni tutur,hepeng sian toru ni tutur/boru dohot ale-ale.Topik ni panghataion disi asa diramoti TUHANTA jala sonang so hariboriboan suhut i mangingani jabu nasida naimbaru i

XIV.TARINGOT TU NA MONDING Motto ni punguanta ima: Sisada ulaon las ni roha dohot habot ni roha ? Marsak do roha siala na hurang ringgas anggota/ruas mandulo na monding khusus na dongan Pangurus Bagian Adat dohot Protokol &Raja parhata ni Tambunan Pagaraji. Sai taholsohon Regenerasi Protokol&Raja Parhata hape ia di arsak ni roha manang habot ni roha mansai hurang do perhatianta, siala marhalangan angka Raja Parhata khususna angka Pangurus Bidang Adat mandulo na monding ruas/anggota ni Tambunan Pagaraji Jabodetabek Survey membuktikan Pengurus Bidang Adat Punguan Tambunan Pagaraji jotjot marhalangan mandulo na monding terutama di wilayah Tangerang,Bogor ,Bekasi ?

13

Page 14: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

Ruhut Adat Batak “ingkon dos do nangkokna dohot tuatna” mangadopi Ulaon adat las ni roha dohot ulaon adat habot ni roha ? I Yohannes 3 : 18 Unang ma hatanta dohot dilanta manghaholongi naeng ma marhitehite pambahenan dohot hasintongan.

1.TILAHA Tilaha adalah kematian seseorang dengan status bayi sampai dewasa,bahkan sudah tua tetapi belum kawin artinya tidak dipersoalkan berapa umurnya statusnya tetap anak anak(dakdanak) apabila belum kawin.Digoari ”Tilaha” holan sebatas anak kandung lapatanna adong tilaha dohot natilahaon..Ndang mardalan acara adat di Tilaha bahkan ulos saput ndang dibaen tulangna alai sian natorasna do Ulos ni Tilahana i( adat asli/najolo). Alai molo ingkon Tulangna mambahen ulos ingkon jolo musyawarah jala ULOS PARSIRANGAN do goar ni ulos i .Sipanganon disi ndang martudutudu didok “olang-olang” semacam makanan tolak bala.

2.MATE PURPUR Monding so martinading ianakhon. Parmonding na songon on paet jala tung dangol Najolo dipatupa do juhut PURPUR .Rumang adat mangido tangiang,acara adat mambaen ulos saput dohot Ulos di Jabodetabek didok Ulaon sadari manigor diungkap ulos tujung andorang so borhat tu udean.Molo ama namonding boi ma manigor diboan parboru boruna hombar tu dos ni tahi dohot paranak, alai boi do di ari namangihut jala ingkon resmi do taruhonon ni paranak parumaen na sida tu huta ni parboru dibagasan adat

3..MATE MAKKAR Mate makkar ima: Monding Ama manang ina jala sude ianakkon ndang do pe hot ripe Ama monding didok “matipul ulu”,Ina monding didok “tompas tataring”.Acara adat holan acara mambaen Ulos saput dohot Ulos tujung.Rumang adat Mangido tangiang (prihatin) Acara ungkap tujung boi ulaon sadari dipatupa andorang so borhat tu Udean/TPU

4.MATE PUNU Mate punu ima mate maninggalhon pinomparna holan boru ndang adong anak baoa.Na mate punu gotap na ma tarombona manang putus generasina atau punah. Di halak Batak holan anak baoa do na gabe manorushon tarombo/silsilah ni natorasna/amangna (Patriarchart). Acara adat mate punu sebatas mambaen ulos saput dohot ulos tujung.Rumang adat mangido tangiang

5.MATE SARI MATUA Mate sari matua ima monding adong dope ianakkonna na so hot ripe.Dipatupa do acara Martonggo raja laho manaringoti angka na ringkot adat sarimatua.Namandoti tonggo raja dongan tubu,boru,dongan sahuta,Horong Hulahula dohot Tulang ni namonding i.Rumang adat marguru tu keadaan manang ekonomi suhut ; Rumang Adat Partangiangan manang adat na gok. Molo Partangiangan panjuhutina Pinahan lobu,molo adat nagok manang pasidung ariari panjuhuti Lombu, jala dipasahat piso-piso tu sude hulahula. Adat najolo(aslina) Sarimatua ndang masa napasahat ulos holong. Holan Ulos saput dohot Ulos Sarimatua do dipasahat hulahula/Tulang ? Ingkon sangap do partuat ni na monding nang pe Ulaon Adat Sarimatua, jala dos do sude namonding diadopan ni Debata sesuai amal perbuatannya.

Page 15: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

14 Molo mangolu dope suami/istri namonding i dibaen do Ulos Sarimatua alai tu abarana diampehon. Praktekna ingkon disesuaikan Adat Bona Pasogit namonding i ? Taihuthon namasa di bona pasogit nasida molo ingkon pasahat ulos tujung Taringot jambar juhut/Boanna dipahombar manang mangihuthon adat bona ni pasogit na monding. Molo dibaen Adatna/Pasidung ariari pasahat pisopiso do Suhut ditingki pasahat Ulos Saput manang ulos Sarimatua laos pasahat Jambar Juhut(Jambar mangihut) (Komentar panurat: Ndang setuju Adat Sarimatua gabe dipanangkok Adat Saurmatua

6.SAUR MATUA Saurmatua ima:Singkop hot ripe ianakkon ni namonding i.Dipamasa do martonggo raja ( mangarapot laho manaringoti angka naringkot di adat Saurmatua.Dibahen do Ulos saput tu bangke ni na monding Molo mangolu do pe suami/istri namonding dipasahat do Ulos Sampe tua jala dipasahat angka Horong hulahula dohot tulang do ulos holong tu pinomparna dohot hahaanggi dohot boruna.Di adat Saurmatua torop ni ulos holong tergantung keadaan manang hamoraon ni pinompar ni na Saurmatua i jala mangalindanghon na gok ma hasuhuton manghamauliatehon pasupasu ni Debata .Dipalu do ogung sabangunan manang musik pajagarhon acara i. Manjalo piso-piso do sude horong hulahula dohot Tulang Boan manang panjuhuti ingkon pinahan Sigagat duhut jala jambar juhut di dabu sian pansa. Alai ndang sai tarbahen manang ndang tarpatupa be namarpansa dohot namaralaman di Jabodetabek siala situasi kondisi lingkungan 7.Pasahat Tampuk ni Napuran(Manganapurani) HOLAN tu halak naung diadati do na boi patupaon Adat dohot mangulahon Adat tu tu na Monding. Alai boi dibahen adat tu na monding na so sanga mangadati tingki di ngoluna. Carana ima na patupa ulaon manganapurani hulahula di jolo ni bangke siala Udan na so hasaongan alogo na so hapudian (Keadaan darurat) ima: 7.1. Namonding ndang diadati 7.2. Adong ianakhonna na so diadati

8.Patupaon ni punguan do Tekken les di namonding ima:Tilaha, Mate Purpur Mate Makkar, Mate Punu, Sarimatua(holan partangiangan) 9.Di adat Saurmatua:Punguan manumpakki molo dipangido hasuhuton VIII.TERTIB ACARA ADAT SAURMATUA A.Di Silindung,Humbang,Pahae Andorang di jabu dope na monding i Ro ma hulahula mangulosi alai parjolo ma Tulang sibaen Saput laos pasahat ulos holong dung i Ro Hulahula sibaen Ulos Sampetua laos pasahat ulos holong laos ditingki acara i panangkok hulahula laho manjalo pisopiso dung i manjalo haroro ni hulahula Bona ni ari,Bona tulang,Tulang Rorobot,Hulahula namarhaha maranggi,Hulahula anak manjae laos di acara i do panangkokhon nasida manjalo piso-piso.Ganup selesai acara pinahundul ma nasida marsipanganon Dung sun sude acara hulahula di uduti ma acara maralaman huhut acara Mandok hata.Ndang adong acara”Mangarapot” jala ndang dipatupa Sijagaron dohot Mardondon tua di Silindung,Humbang,Pahae. Ianggo jambar juhut di tingki laho maralaman do dipasahat (tergantung dos ni roha) somalna sian paca do didabu.Alai praktekna di Jabodetabek didok JAMBAR MANGIHUT

Page 16: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

15 B.Di Toba Dipatupa “Mangarapot” di jabu ni Suhut dohot Dalihan Na Tolu dipatupa do disi pinggan panungkunan dungi marhata nauli dohot pasupasu sian Dalihan Na Tolu.Salpu i tuat ma tu alaman laho mangan.Dungi marbagi jambar /marpanca hombar tu adat Toba.Salpu i pinatuat ma bangke huhut mangihut dohot sijagaron dungi mardondontua.Molo mangolu dope ina namnghabaluhon ama i bahenon ni hulahulanasida do ulos tujung tu nasida jala mambahen Ulos saput tulang/hulahula ni namonding. Adat Sarimatua&Saurmatua naung taulahon di Jabodetabek nunga dengan jala uli taringot parjambaran dohot taringot Ulos Saput,Ulos Tujung hot ma adat ni Bona ni pasogit di ihuthon.”Sidapot Solup na ro” Asing duhut asing sihaporna, asing luat asing ruhutna/adatna

IX.Mangongkal holi Haoloan huria HKBP do mangongkal holi molo ala ni: a.Na pasadahon kuburan ala mate di luat nadao manang napasadahon saring-saring tu Kuburan naimbaru TAMBAK MANANG BATU NA PIR. b.Kuburan na sega c.Na nieak ni pembangunan pamarenta manang ala bencana alam d.PARDALAN NI PANGONGKALON Ingkon Jolo topotan ni suhut do angka hulahula ni siongkalon mamboan tudu-tudu sipanganon(namarmiak-miak)laho manggokhon ima : Bona niari,Bona tulang,Hula- hula (Simatua ni siongkalon).Ditaringoti do disi naparade “Ulos Timpus” d.1.PARHALADO ni huria do manguluhon pamungkaon ni ulaon i dung jolo Marende Huria dohot Martangiang d.2.Dungi Bona ni ari ma naparjolo mamangkurhon kuburan i 3 x d.3.Dungi Tulangna d.4.Dungi Simatuana (Hulahula) d.5.Dungi mangihut ma dongan tubu d.6.Dungi dipasahat ma tu boru suhut paujunghon jala dung jumpang saringsaring i dijalo anakna siahaan ma diginjang ni kuburan huhut dipaias. d.7.Dungi dipasahat ma tu Tulangna jala ditimpus diginjang ni Ulos Ragidup alai di deba luat Simatuana (Hulahula) do manimpus saring-saring na niongkal i.Di deba daerah naparadehon Ulos timpus tulangna,di daerah naasing parade ulos timpus hulahula (simatuana) rap denggan do na dua i.Dungi dipamasuk ma tu Ampang jala dihunti Parumaenna siahaan laho pamasukhon tu TAMBAK

X.MAMESTAHON TAMBAK Boi do sada,boi do manang na piga ompu dipadomu di sada tambak A.Molo natuatua namonding holan marpahompu di anak,marpahompu di boru intap ni 3(tolu) bukki do behenon ndang boi lobi B. Molo natuatua namonding na sahat marnini marnono boi ma gabe 5 (lima) bukki manang 7(pitu) bukki Pasti do adong na marasingasing cara/prosedure mamestahon Tambak;

1. Jolo marpungu ma suhut padomu tahi dohot manontuhon nanaeng siulaon 2. Dipatupa ma tonggo raja laho mambagi siulaon

16

Page 17: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

3. Dipadalan ma gokhon tu sude na patut pioon tu pesta tambak i;dongan tubu,boru/bere dohot sahuta, Khusus Horong Hulahula dohot Tulang ingkon mamboan tudutudu ni Sipanganon do Suhut laho manggokhon nasida

4. Mata ni Ulaon pesta; 4.1.Molo balga ulaon i dipatupa tolu ari alai boi do pesta sadari 4.1.1.Ari parjolo ; Gondang ni hasuhuton manang “Tua ni Gondang” 4.1.2.Ari paduahon; Gondang ni paidua ni Suhut.mangihut ma Gondang ni boru, Gondang ni aleale dohot na asing 4.1.3.Ari patoluhon;Gondang ni angka hulahula jala disi ma Suhut pasahat pisopiso ni Hulahula dohot tulang laos di ari parpudi on ma dipotong Horbo na gabe par jambaran juhut tu sude napinio di pesta i.Ingkon sian pansa didabuhon angka parjambaran jala ingkon marbabas do i begeon

XI.Angka Perbedaan /Versi A.Taringot “Ulos Saput” Versi A.1.Ama na monding = Mambaen Ulos saput Tulang na Versi A.2.Ama na moding = Mambahen Ulos saput Simatuana(hulahula) Versi A.3.Ina na monding = Mambaen Ulos saput tulangna (Tulang Rorobot) Versi A.4.Ina na monding = Mambaen Ulos saput Natoras/Ibotona

B.Taringot “Ulos Tujung” ( Tujung Sarimatua / Ulos Sampetua ) Versi B.1.Ama na monding = Mambaen Ulos Tujung Simatuana/Hulahula Versi B.2 Ina na monding = Mambaen Ulos Tujung Tulang suami Versi B.3 Ina na monding = Mambaen Ulos Tujung Simatua Suami Nb: angka versi on Sah dan diakui menurut adat Bona ni pasogot yang bersangkutan.

TARINGOT JAMBAR JUHUT Molo sahat di parsoburan,ingkon sahat ma di panggagatan,molo tangkas partuturan Ingkon tangkas do parjambaranjala parbagina “SIDAPOT SOLUP NARO’. Parbagi ni par- jambaran boan Sarimatua & Saurmatua boanna Pinahan Sigagat duhut digoari jambar tata jala ingkon tata do jambar i jala sian pansa didabu marbabas jambar i jala dung jolo mulak sian udean pe asa dipasahat angka jambar.Molo Rumang ulaon adat na gok manang pasidung ariari ingkon Sigagat duhut Boanna.Mangihuthon Ruhut Parmahanion Paminsangon(RPP) HKBP ndang boi mambagi jambar tata saleleng disi do pe bakke. Di Jabotabek hira sude Marga mangulahon pasahat JAMBAR MANGIHUT disi do pe bakke Catatan: Di Silindung dohot Humbang digoari/istilah “na tinutungan” maksudna asa bulus ulaon i jala asa unang bidang bilangan ni parjambaran.Songon on ma parbagina 1.Ihur himpal ma tu parboru 2.Ulu himpal tu paranak 3. Parjambaran na asing ndang adong (jaha Buku JAMBAR HATA Pinadomu ni T.M.Sihombing halaman 33)

17

Page 18: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

XII.Parbagi ni Jambar : Boanna Sigagat duhut A.Di daerah Toba /Balige 1.Ihurihur himpal tu Hulahula(Simatua namonding) 2.Ulu himpal di Tulang 3.Tulan di Bona tulang 4.Sombasomba di Tulang rorobot 5.Sombasomba di Bona ni ari 6.Batisan di Hulahula namartinodohon,Hulahula anak manjae,Pariban ni suhut Pangurus Tbn Pagaraji,Ale-ale,Parmusik,Parhalado Huria 7. Panamboli/ Ungkapan di Hahadoli Silahisabungan/Raja Tambun,dongan sahuta 8.Tanggalan di Boru&Bere Silahisabungan/Raja Tambun/ Tambunan Pagaraji 9. Panamboli di Suhut bolon

B.Di Humbang dohot Silindung 1.Ihurihur di suhut dohot nasolhot 2.Ungkapan(andora) di panamboli(hahadoli&anggidoli) 3.Satonga runggung/tanggalan di boru nasumolhot 4.Satonga runggkung/tanggalan di boru na asing 5.Osang tu Hulahula 6.Sombasomba di hulahula na asing 7.Soit dohot sasap di dongan sabutuha 8.Ulu di raja na ro dohot panambak

C.Di Pahae (asing saotik sian Humbang dohot Silindung) 1.Ulu tinggal di Suhut 2.Satonga Ihur namarhodong di Tulang 3.Satonga ihur na so marhodong di hulahula/Simatua

D.Di Sigotom 1.Panamboli(ungkapan/andora) di Suhut Paidua 2.Soit Bolon/Parbokkot (Hae-hae parpudi parsiamun di Hulahula 3.Sombasomba na gok di Tulang,Bona Tulang,Bona ni ari,Tulang Rorobot 4.Sombasomba di di Hulahula Namartinodohon+Hulahula anak manjae 5.Ulu himpal (Sipitu dai / Sitarahuak) di Hasuhuton 6.Rungkung(tanggalan) di Boru&Bere 7.Soit di dongan tubu 8.Ihurihur di Hasuhuton 9.Tanggotanggo na bolon di Simatua ni boru suhut dohot na hinara 10.Butuha di pamultak 11.Tambirik di sitogu horbo

18

Page 19: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

XII.Parbagi ni Jambar di pesta Marunjuk Mamotong pinahan lobu A.Dibagian Toba Holbung (Jambar taripar)

Di parboru : a.Ihurihur (jambar Suhut)

b. 2 (dua) soit (jambar dongan tubuna) c. satonga osang (jambar boru&berena) d. namarngingi parsiamun( jambar dongan sahutana) e. satonga sombasomba (jambar hulahulana) Di paranak : a. Dekke (jambar suhut) b. 2(dua) Soit (jambar dongan tubuna) c. satonga osang (jambar boru&berena) d. namarngingi parhambirang ( jambar dongan sahutana) e. satonga sombasomba ( jambar hulahulana)

B.Di Silindung dohot Humbang

Di Parboru : Di Paranak 1.Ihurihur himpal (jambar suhut) 1.Satonga ulu 2.Satonga ulu 2.Ungkapan 3. 2(dua) soit) 3. 2(dua) soit 4.Sombasomba 4. Satonga aliangaliang

C.Di deba daerah: Di parboru : Di paranak 1.Osang himpal 1.Satonga aliangaliang 2.Aliangaliang satonga 2.Panamboli (andora) 3.Ihurihur 3.Namarngingi parhambirang 4.Namarngingi parsiamun

XIII.Parbagi ni jambar di pesta marunjuk Mamotong pinahan sigagat duhut A.Dibagian Toba : Di parboru Di paranak 1.Ihurihur himpal 1. Ulu himpal 2.Satonga osang 2. Satonga osang 3.satonga tanggalan/rungkung 3. Satonga tanggalan/rungkung 4.angka jambar na asing :Sombasomba,Soit,Panamboli,Pohu,Pultahan dibagi dua PARANAK/P

B.Di Silindung dohot Humbang

di goari lombu natinutungan maksudna “ASA BULUS (simpel) parbagi ni parjam- baran i.Unang sala mangantusi hita taringot “na tinutungan” ndang ala ditutungi lombu i holan istilah do i jala marlaku di par-Silindung dohot Humbang do istilah i Songon on ma parbagina : 1.Ihurihur himpal di parboru 2.Ulu himpal di paranak 3.parjambaran na asing sibagi dua Parbagi parjambaran on di kutip dari Buku JAMBAR HATA oleh T.M.Sihombing terbitan tahun 1989 dan Buku Perkawinan Adat Dalihan Natolu Penulis Drs Richart Sinaga 1998 dan Buku Paradaton Tambunan Pagaraji di susun Dewan Adat tahun 2006 dan Buku Kerja Pengurus Punguan Tambunan Pagaraji dohot Boruna Jabodetabek 2010 Molo pinatorang angka parbagi ni parjambaran on holan bahan pengetahuan ma i dihita. Ianggo Kesimpulan laho mangulahon Paradaton Punguan Tambunan Pagaraji di Jabodetabek : Marojahan “SIDAPOT SOLUP NA RO”

Page 20: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

19 XIV.TARINGOT TU GONDANG 1.GONDANG HASUHUTON 1.1.Gondang Mulamula Mangkuling ma parhata ni hasuhuton didok ma : amang pargual pargonsi,amag pangoloi amang sioloan,parindahan nasuksuk parlompan na tabo na nialap manogot tinaruhon botari.Nunga marpungu hami hasuhuton bolon huhut jongjong di alaman amparan na bidang on Nuaeng pe amang pargonsi bahen damang ma jolo gondang mulamula i ai marmula do hagabeon,hamoraon hasangapon dst.... Mangkuling ma gondang huhut manortor suhut 1.2.Gondang Sombasomba Didok ma Amang panggual pargonsi sda... Bahen damang ma gondang sombasomba i asa jolo marsomba hami tu adopan ni Tuhanta Debata Pardenggan Basa i .....dst 1.3. Gondang Siampapaga na lomak Didok ma hata mangido gondang ..sda... Bahen damang ma gondang siampapaga nalomak asa anggiat lomak umpasa Binaga ni Sihombing binonggak ni Purbatua Tu sanggar ma amporik ma amporik tu lobang ma satua,Sinur napinahan gabe na niula dst 1.4.Gondang pasupasu Mangido gondang sda.... asaanggiat asi roha ni Tuhanta mangusehon pasu- pasuNa tu hami hasuhuton lumobi tu angka pomparannami laos manortor huhut mardalan masasumasu angka ianakkonna 1.5.Gondang Siuksiuk Mangido gondang sda... Bahen ma gondang siuksiuk i asa mardalan ianakkon nami laho maniukniuk hami . Mardangka jabijabi mardangka dompak bungkulan.Hata pasupasu nahulean hami saut ma i sude dibahen Tuhan . 1.6.Gondang Saudara Mangido gondang sda... Bahen ma amang gondang Saudara i asa anggiat marsaudara jala marsahala bohi ni hami hasuhuton tumpahon ni Tuhanta Debata. Paet tabo dai ni sabi,Landit porhot got ni simargalagal.Sude mahi dohot pompraran nami gabe jolma nabisuk jala namarsahala. 1.7.Gondang Sahat Mangido gondang ...sda Bahen damang ma gondang sahat i, Sahat ma nauli ,sahat ma nadenggan. Sahatsahat ni solu sahat tu Tigaras,toho di rondang ni bulan.Leleng ma hita mangolu jala horas,jala dipasupasu Tuhan

20

Page 21: Pendahuluan - webicdn.com PAGARAJI.pdf · Pembina/Kordinator pelaksana jalannya ulaon adat las ni roha maupun habot ni roha ima:n a)Pangoli Anak, b) Pamuli boru, c) Tardidi/Malua,

2.GONDANG ANGKA NAPINIO Sude angka napinio tu pesta i boi mangido gondangna i ma: a.Hulahula b.Dongan tubu c.Dongan Sahuta d. Boru e.Ale-ale. f.Parhobas. g.Naposo- bulung. H. Huria dohot na asing Jala ndang pola sai ingkon 7(pitu ) gondang boi do 3(tou) aha ma giot ni rohana, boi do dua gondang dipadomu umpamana Gondang Mulamula dipadomu dohot gondang somba somba Juklak(Petunjuk Pelaksana) Paradaton Tambunan Pagaraji Jabodetabek ditetapkan dengan Keputusan Rapat Pengurus Tambunan Pagaraji Jabodetabek dan mulai berlaku sejak tanggal di tetapkan dan dilarang mengutip tanpa izin Penulis Ditetapkan di Jakarta 9 September 2018 Ketua Umum Ketua Bidang Adat Dto dto Ir.Russel Tambunan,MBA St.Paruntungan Tambunan,SH

21