o Senin o Sabtuo Selasa 0 Rabu 0 Kamis • Jumat2 3

17 18 19(£) 5 6 7 8 9 10 1120 21 22 23 24 25 26

12 1327 28 29 30 31

OJan ePeb OSep OOkt ONov ODesoMar OApr OMei OJun OJul 0 Ags

-Sva'ir keur Syi'ar" Sastra Da'wah Dina LaguKt!H.Usep Romli HM

Poe Ahad (23/1), di BaleRumawat Pajajaran Unpad,lumangsung acara tembang

Sunda. Mintonkeun sanggian UbunKubarsah kana lirik-lirik karyaGanjar Kurnia (Rektor Unpacl). nudijudulan "Sya'ir keur Suiar".Lantaran rumpaka lagu sakabehnangandung unsur relijius lsl.mn. tur1:11 nu nyieunna, dipiharep jadi hahanda'wah Islamiyah.

Ngadumaniskeun sva ,. (puisi),jeung lagu pikeun kapentingan sviaragama, lain perkara anvar. Geuslumangsung ti beh ditu mula, ti mirn-iti agama gumelar ka alam dunva.Saterusna jadi tradisi turun h!I11Ull.1I1

nepi ka kiwari. Sok sanajan wangunkatut carana rupa-rupa. Ngal.imanparobahan-parobahan luyu jeungkaayaan pajarnanan.

Malah apan kitab-kitab suciagama-agama oge, rata-rata winan-gun puisi, boh sabagian, boh sagern-blengna. Dina Bijbel PerjanjianLama aya Mazmur Daud. Kitab sueiHindu "Bagav.r..' Gita mangruparuntuyan puisi epik. Kitab suci urnatIslam, Qur'an, eeuk para panitenkatut ahli tafsir, sakabehna wungkulpuisi.

Kabehdieunakeun, aya tetelahan"lagu-lagu rohani". Nyaeta lagu-Iagunu ngandung unsur-unsur relijius.Aya nu langsung disanggi tina avat-ayat kitab suei. Aya oge nu direka kupara bujangga, husus keur kaperluanacara-acara jeung upacara kaaga-man. Dina agarna Yahudi, puisi-puisikarva Solomon hen Cahirol (HJ:">!-

1069), 1\105.:''-: ben Ezra (!OK!>-! qS)jeung Yudah ha Levi (I!~()·l:">'i()).

dijadikeun "liturii suci kcu: .n.ue-ngan du'a di sinagog. Kitu dei.. puisi-puisi karya-karya Tertullian (abad 2

M), Santo Agustin (abad 4 M), SantoFraneis of Assisi (1182-1226), San toTheressa of Avila (1515-1582), jsb.,jadi sumber lagu-lagu gerejani jeungmusik klasik Eropa abad-abad behditu.

12

Dina khazanah budaya Islam ayanu disebut "nadzorn". Kawih basajanngeunaan rupa-rupa hal nu patalijeung ajaran agama, arnbeh gancangkacangkem ku balarea. Sawatarapaelmuan Islam, kayaning tajwidz,

tataoasa, rukun iman, rukun Islam,jrrd., rea nu dinadzom" keun. Nepika babari ngapalkeunana. Upamanabae, kitab tatabasa Arab (sorof-nahwu) "Irnriti", uar pangajaksangkan eling, ancarnan pikeun jal-ma nu ninggalkeun sol at, solawat,jsb .. nu sok disebut "pupujian".

Mun disawang tina jihat eta,karya-karya sya'ir Ganjar Kumia nuditujukeun pikeun kapentingan syi'arkala wan disanggi jadi lagu, lainperkara anyar. Beunang disebutkeunnutur galur mapaya lacak ngawinciktradisi bihari. Tapi disawang tinajihat sejen. tarekah Ganjar kaasupkana baladahan anvar pikeun ngahi-jikeun deui "Islam Sunda" jeung"Sunda Islarni atawa "IslamNyunda".

Lamun almarhum R.HidayatSuryalaga, geus nyoba-nyoba ngang-git dangding mangrupa tarjamahanlangsung tina ayat-ayat Qur'an,sakumaha katangen dina "NurHidayah" Ganjar mah ukur nyokotsubstansi tina ayat-ayat Quran nu

diolah deui dina puisi bebas. Soksanajan di ditu di dieu ava cutatan-eutatan ayat-ayat Quran, tapi henteutogmo!. Ukur papaes keur nandes-keun wungkul.

Tangtu bae karancagean sarnodelkieu, kudu dipapag ku kabungah. Tursakuduna dimekarkeun sangkan jadihiji budaya, jadi tradisi, jadi "peueut"dina "gula". Nepi ka Islam di TatarSunda the, karasa "nyunda", jeungSunda dina Islam teh karasa "Islarni".

Ieu perlu ditandeskeun, lantaranti awal abad 20, geus katangen ayapertanda, Islam jeung Sunda nu geusgurnulung dina kolbu jeung tang-tung. dieoba dibengkahkeun kuayana paham-paharn "ArabisasiSunda Islam" atawa "SundanisasiIslam Sunda". Kasundaaan nu geusditransforrnasi kana Islam, kitu deuisabalaikna, kaislaman nu geusdiseuseup Sunda, asa jadi ningnangtumarumpang. Komunitas Islam nufanatik tur puritan, nganggap yenrupa-rupa tradisi budaya Sunda hen-teu luyu jeung akidah tauhid, adatkabiasaan papalingpang jeung ajen-inajen ritual nu "nyunnah".

Balukarna, rea ikon-ikon budavakatut tradisi Sunda disingkirkeuntina kahirupan sapopoe urang Sunda.Diganti ku "sarwa Arab". Kendangdigenti ku genjring, kacapi digenti kugambus, jsb. Padahal genjring jeunggambus teu aya patula-patalinajeungajaran Islam. Henteu kaasup bab"aqidah" jeung "ibadah", lantaranmangrupa bagian tina "rnuarnmalah(sosial).

Kiru deui teu saeutik komunitasSunda nu nganggap Islam geusngaranjah Sunda katut kasundaan"Ngarabkeun" Sunda ku ajaran-ajaran nu teu parok kana taralikaruhun katut lingkungan. Nepi kamuncul kelornpok-kelompok "antiArab", nu ngajurus kana "anti Islam"ku cara ngahirupkeun "Sunda Asli"atawa "Sunda-Sunda" sejenna.

Karya Ganjar Kumia, saeutikna

Mangle No. 2308

KllplD9 Humaa Onpad 2011

bisa dipake cukang pameuntasankeur ngabuktikeun ruket dalitnahubungan Islam-Sunda. TembangSunda "Cianjuran", salah sahijiwarisan linuhung karuhun Sunda,'merenah pisan dipake medium sya'irjeung syi'ar. Kitu deui "tarling"Cirebonan, nu teu jauh tina gerak

da'wah para wali di pakaleran TatarSunda.

Bari teu perlu nyaliksik ajenestetik unggal bait, sagemblengnasya'ir-syai'r karya Ganjar, geus nyim-ponan sarat, pikeun disebut "amanuwa amilush sholihati wa c1zakarullohakatsiro" (iman, amal soleh jeung rea

~·t···.··I'" ...~..•....

.:'~

eling ka Alloh), pikeun ngabedakeunucap katut laku lampah jeung paraahli sya'ir (panyajak) nu dibendon kuAlloh, lantaran gawena kayar-kiyir kaditu ka dieu, nyebarkeun caritaanoi..ong kosong tanpa kanyataan (Q.s.Asy Syu'aro : 224-227).

Tapi ku kitu ku kieu, milu bungahku ayana karya-karya relijius GanjarKurnia nu geus hasil ngajalanankaruketdalitan "Islam Sunda", boh"Islam nu nyunda" boh "Sunda nuIslami". Mugia apanjang apunjung,dibarung ku berkah rido AllohSWf.***

Cibiuk, 22 Jcinuari 2011

Bahan bacaan :1. Quranul Karirn2. Tafsir AI Jawahir Svekh

Thontowi .Iawhari (196S/)2. :\ History of The Jews -. Solomon

Gravzel (1986)3. They Walked with Gael - Mihcael

vvilliams (1957)