nota sejarah stpm penggal 1.docx

8/9/2019 Nota Sejarah STPM Penggal 1.docx

1/98

Nota Sejarah STPM Penggal 1 - BAB 1 MASYARAKAT

Bab ini membincangkan bentuk masyarakat dan proses perubahan yang bermula dari masyarakat feudal sehingga

masyarakat industri.Antara topik yang dibincangkan termasuklah masyarakat feudal , masyarakat agraria ,

masyarakat maritim dan masyarakat industri.

1.1 MASYARAKAT FEUDAL

Pengenalan

Masyarakat boleh ditakrifkan sebagai :

Kumpulan manusia yang hidup bersama-sama dari sesuatu tempat dengan aturan & cara tertentu atau pergaulan

hidup.

• Dari segi ahasa : komuniti manusia yang tinggal bersama-sama di suatu tempat dengan cara dan ukuran

tertentu.

• Dari segi istilah : masyarakat merupakan jaringan perhubungan antara pelbagai indiidu yang merujuk

kepada pergaulan hidup & keseluruhan hubungan sosial.

• Masyarakat juga dapat menggambarkan rakyat dalam sesebuah negara.

Pengertian

• !istem feudal ditakrifkan sebagai sebuah kerajaan politik tempatan yang ditadbir oleh indiidu-indiidu

tertentu & bukan "akil leh kerajaan pusat.

• #eudalisme mengikut KAM$! %'A( bermaksud susunan masyarakat yang berperingkat-peringkat

)hierarki*

• !truktur masyarakat feudal terbahagi kepada dua bahagian iaitu golongan yang MM+(A dan

golongan yang %/+(A.

• Masyarakat #eudal mempunyai timbal balik dua hala antara kedua lapisan ini.

• Masyarakat #eudal terdapat dalam sejarah ngland , Asia enggara , 0epun dan 1hina.

Fa!tor !e"#n$#lan siste" Fe#%al %i Ero&ah

1'Ke&erl#an "en%a&at!an &erlin%#ngan.

• /ada 2aman /ertengahan A"al , kehidupan masyarakat sukar kerana berlakunya serangan dan rompakan

oleh orang 3asar.

• !erangan ini menyebabkan tidak "ujud satu pemerintahan pusat yang berkesan.

• Maka, hubungan masyarakat dengan dunia luar terputus.

• Apabila masyarakat diserang oleh raja-raja orang 3asar , mereka :


2/98

-sukarela memberi penghormatan kepada "akil raja-raja orang 3asar kerana mereka mendapat

perlindungan daripada musuh & dapat meneruskan kehidupan.

• !ebagai balasan kepada perlindungan yang diberi :

-+akyat menyerahkan tanah & diri mereka kepada lords.

-+akyat berjanji akan menyerahkan sebahagian tanaman & menjadi tenaga tentera kepada lords.

• %alam masa yang sama , tuan-tuan tanah mempunyai musuh dengan tuan-tuan tanah yang lain . Maka

mereka :-Memerlukan perlindungan.

-Mereka)tuan-tuan tanah* mahukan golongan bangsa"an berkuasa ke atas tanah anak-anak buah dan

hamba-hambanya.

• Bagi tuan-tuan tanah yg memiliki tanah-tanah daripada raja atau duke disebut sebagai tenants in chief )ketua

penye"a*.Mereka :-memberikan sebahagian tanah kepada orang lain untuk dise"akan & diusahakan.-Mereka akan menerima kesetiaan daripada penye"a tersebut.

(' Pengar#h Ro"

• /ada akhir pemerintahan empayar +om , ramai golongan bangsa"an yang berpengaruh telah mengambil

alih pentadbiran tempatan.

• golongan bangsa"an ini akan menjalankan pentadbiran , perundangan , dan mengutip cukai.

• /ara petani terpaksa membayar cukai yang tinggi hanya untuk mendapatkan keselamatan.

• Maka, ramai petani yang memberikan tanah-tanah merka kepada tuan-tuan utama)"agnates*

• anah-tanah ini disatukan menjadi estet.

• !ebagai ganti rugi, lord akan membenarkan petani menggunakan tanah mereka seumur hidup./erjanjian ini

dikenali sebagai precarium.

• /ajakan precarium ini lebih rendah bebannya berbanding dengan cukai yang dikenakan oleh +om.

• !atu lagi amalan masyarakat +om yang menyumbang kepada feudalisme ialah amalan patrocinium.

Berdasarkan amalan ini :

- Masyarakat4rakyat miskin dibenarkan bekerja untuk golongan bangsa"an yang berpengaruh bagi menyarakehidupan mereka.

-entera-tentera persendirian mula terbentuk bagi menjaga keselamatan golongan bangsa"an & petani.

• /etani-petani yang mengusahakan estet-estet +om mula bersatu dengan petani yang memegang pajakan

patrocinium. /erubahan masa telah menyebabkan kedua-dua kumpulan ini menjadi serf .

)'Pengar#h *er"an

• Kebanjiran puak 0erman di ropah pada 2aman /ertengahan A"al turut sama memba"a amalan yang

mereka amalkan di 0erman :

-Mereka memba"a sistem lord4assal yang dipanggil comitatus.

-!istem ini adalah sama dengan amalan patrocinium & pemerintah 0erman atau herzog telah menyediakan

makanan dan senjata kepada orangnya.

• entera-tentera 0erman ini memberi naungan kepada patron-patron +om & membentuk tentera

persendirian besar yang dipanggil bucellarians. ubungan yang "ujud disebut feudal.


3/98

+iri-$iri "as,ara!at Fe#%al

5. S#s#nan "as,ara!at se$ara er&ering!at

- !usunan terbahagi kepada PEMERNTA dan yang DPERNTA.

- EN/LAND 0 kedudukan paling atas ialah raja diikuti golongan bangsa"an4tuan tanah)baron*, ahli

agama dan petani)serf*

- *EPUN 0 terdapat raja , shogun , daimyo , samurai , petani,tukang dan pedagang .

6. ##ngan %#a halati"al alas'- erdapat hubungan dua hala antara raja & bangsa"an.

- +aja memberi perlindungan kepada pengikutnya)assal* & pengikut memberi kestiaan & khidmat kepadaraja.

- +ontoh : ketika raja memerlukan bantuan ketenteraan maka golongan bangsa"an akan membekalkan

tentera. Begitu juga dengan cukai4ufti diberikan oleh golongan penduduk kepada raja.

7. ##ngan &etani %engan t#an tanah- Apabila empayar +om runtuh , kuasa pusat yang boleh mentadbir "ilayah musnah .

- %alam keadaan tidak selamat , petani terpaksa mencari perlindungan daripada tuan tanah.

- !ebagai tukaran , petani terpaksa membayar cukai yang tinggi kepada tuan tanah.

- 3olongan petani yang tidak berkemampuan terpaksa menyerah tanah kepada tuan tanah dan menjadi

hamba kepada tuan tanah.- 0ika tuan tanah berperang dengan tuan tanah yang lain , petani akan menjadi askar membantu tuan tanah

mereka.

8. K#asa Raja

EN/LAND 0

- Kuasa politik raja terhad kerana terpaksa kongsi kuasa dengan bangsa"an.

- Kuasa golongan bangsa"an bergantung pada pengaruhnya di "ilayah yang dikuasai .

- /ertentangan sering berlaku antara raja dengan golongan bangsa"an , apabila raja mahu mengurangkan

kuasa golongan bangsa"an .

*EPUN 0

- Maharaja tidak mempunyai kuasa politik .- Maharaja ditempatkan di Kyoto . )pusat pentadbiran terletak di do *

- Maharaja ditempatkan di Kyoto.

- /emegang kuasa sebenar ialah !hogun yang tinggal di do.

- !hogun memerintah secara langsung melalui daimyo & mengamalkan dasar pecah perintah.

- %aimyo ada 7 tau iaitu : %AM9 #$%A , %AM9 !M/A( , %AM9 2AMA .

;. Tentera2Pe&erangan

EN/LAND 0

- /eperangan kerap berlaku antara bangsa"an yang melibatkan "ilayah berbe


4/98

*EPUN 0

- /etani pada kedudukan yang paling dipandang mulia kerana menghasilkan makanan

- Membayar hasil 8=-;=> kepada daimyo.

- /etani lebih tinggi status daripada artisan & pedagang kerana 0epun negara pertanian & mengamalkan

dasar tutup pintu.

K4NSEP DAN +R-+R UTAMA MASYARAKAT A/RARA

Pengenalan / Definisi Masyarakat Agraria

Masyarakat agraria merupakan masyarakat yang bergantung kepada kegiatan ekonomiberasaskan kepada pertanian iaitu bercucuk tanam dan menternak binatang sebagai sumber kehidupan mereka. Jenis-jenis tanaman utama ialah padi sawah, padi huma, ubi taro, dankeladi; tanaman bijirin pula ialah gandum, barli, oat, kubis, kekacang dan sebagainya.

Mereka tinggal menetap di kawasan tanah pertanian yang subur dan sesuai untuk menjalankankegiatan pertanian seperti menetap di sekitar kawasan lembah sungai yang mempunyai

mendapan tanah lanar yang subur.

Selain itu, masyarakat juga menjalankan aktiviti berburu, mengutip hasil hutan dan menangkapikan di kawasan sungai ataupun tasik-tasik. Mereka juga mempunyai kemahiran menghasilkanmakanan sendiri dengan mengamalkan pertanian pindah sehingga mengusahakan pertaniantetap. Pada masa yang sama masyarakat agraria mempunyai hubungan dengan masyarakatmaritim dan saling bergantungan.


5/98

Masyarakat agraria di elanda berkembang sejurus berlakunya !evolusi Pertanian di "nglandpada abad ke-#$ di mana revolusi ini telah tersebar ke kawasan-kawasan lain di seluruh "ropahdan %merika Syarikat. Perkembangan ini telah menyebabkan bilangan masyarakat yang terlibatdengan akviti pertanian semakin meningkat. Masyarakat agraria menjadi lebih berdikari danmelalui penggunaan jentera moden, kegiatan pertanian lebih menjurus kepada pertanian

ladang dan dalam skala yang besar.

Manakala masyarakat agraria di &hina terbentuk disebabkan sebahagian besar kawasannegara tersebut mempunyai tanah yang subur, disaliri oleh Sungai 'wang 'o dan diselaputioleh iklim yang bersesuaian menjadikan negara berkenaan sesuai ditanam dengan pelbagai

jenis tanaman. (amun demikian pada peringkat awal kemunculan masyarakat agraria di &hina,kegiatan mereka dikawal oleh golongan pemerintah dan menggunakan peralatan tradisional.

Secara umumnya ciri-ciri masyarakat agraria di kedua-dua negara boleh dilihat berdasarkankepada ) aspek iaitu kegiatan yang berasaskan pertanian, lokasi aktiviti di kawasan tanah yangsubur dan iklim yang sesuai, hasil tanaman utama, sistem pengairan dan saliran serta kegiatanlain seperti berburu, menternak binatang, mengutip hasil hutan dan menangkap ikan.

CIRI-CIRI UTAMA MASYARAKAT AGRARIA.

Masyarakat agraria di negara elanda dan &hina boleh dihuraikan dalam beberapa aspekutama seperti kegiatan ekonomi yang dijalankan, kawasan penempatan mereka, sistempengairan, kesuburan tanah petanian, dan penggunaan teknologi dalam bidang pertanian.

1. Kegiatan Ekn!i Yang Di"alankan

*egiatan ekonomi yang dijalankan oleh masyarakat agraria adalah berasaskan kepada kegiatanpertanian dan penternakan. +i samping itu mereka juga menjalan kegiatan sampingan yang lainseperti memunggut hasil hutan.

*egiatan pertanian yang dijalankan secara kecil-kecilan dalam bentuk sara diri iaitu sekadar untuk menampung keperluan harian sahaja. Mereka akan menanam sayur-sayuran, buah-buahan dan bijirin seperti barli, gandum dan oat.


6/98

Silain itu, masyarakat agraria juga menjalankan kegiatan penternakan sebagai sumber keperluan protien yang mencukupi untuk mereka. inatang yang diternak oleh mereka sepertilembu, kambing, ayam dan biri-biri.

#. Ka$asan Pete!%atan

Petempatan masyarakat agraria adalah terletak di kawasan yang subur untuk menjalankankegiatan pertanian seperti di lembah sungai dan delta sungai. *awasan ini menjadi tumpuanmereka kerana kawasan ini terdapat mendapan tanah lanar yang subur. &ontohnya,masayarakat agraria di &hina membuka petempatan di sekitar lembah Sungai *uning.

&. Siste! Pengairan

Masyarakat agraria juga mempunyai kemahiran atau pengetahuan dalam membina sistempengairan bagi tujuan mengairi kawasan pertanian mereka. Mereka mempunyai kemahirandalam membina terusan, kolam takungan air dan tali air.

erbinanya sistem pengairan ini telah mendorong berlakunya pertambahan keluasan kawasanpertanian kerana kawasan yang jauh dari sumber air juga dapat diusahakan dengan adanya

terusan. Selain itu, kegiatan pertanian dapat dijalankan secara intensi atau lebih giat denganadanya sistem pengairan ini.

Masyarakat agraria di &hina, telah membina terusan untuk mengairan kawasam pertanianmereka. Manakala di elanda pula, mereka menggunakan kaedah kincir angin untukmenyalurkan air ke kawasan pertanian.

'. Kes()(ran Tana*

leh kerana memerlukan tahap kesuburan tanah yang tinggi bagi membolehkan kegiatan pertaniandijalankan, maka masyarakat agraria telah berusaha untuk mengetahui bagaimana cara-cara dalammemelihara kesuburan tanah pertanian ini. Mereka telah mencipta pelbagai teknik dan kaedah untukmeningkatkan tahap kesuburan tanah pertanian.


7/98


8/98

• +aja Berkuasa Mutlak dan Berperlembagaan di ngland

• +aja Berkuasa Mutlak dan Berperlembagaan di /erancis

• !istem Beraja %i +usia

• !istem Bermaharaja %i 1hina

• !istem /embesar %i 1hina

• !istem /embesar %i +usia

• $saha /enyatuan /enduduk 0erman leh Bismarck !elepas tahun 5@5

TEMA )0 KEMA*UAN DAN PEMBAN/UNAN

• konomi #eudalisme %i 1hina

• konomi #eudalisme %i 0erman

• konomi #eudalisme %i /erancis

• #aktor /erkembangan !istem konomi Kapitalisme %i ngland

TEMA 50 NAS4NALSME DAN PEMBENTUKAN NE/ARA BAN/SA

• /erang %unia /ertama

SE*ARA SLAM PEN//AL KE-(

• 1iri-1iri !eni Bina slam %i ndia

• tika %an !trategi /eperangan %alam slam

• tika %an !trategi /eperangan %alam slam )Microsoft'ord*

• ijrah (abi Muhammad !A'

• Kepimpinan (abi Muhammad !A'

• (abi Muhammad !ebagai !eorang (egara"an

• /elaksanaan Baitulmal %i 2aman Khulafa al-+asyidin

• /embaharuan Khalifah $mar al-Khattab

• /erkembangan /endidikan %i Acheh %an Mesir

• !umbangan Khalifah Abu Bakar as-!iddiC

http://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Raja%20Berkuasa%20Mutlak%20dan%20Berperlembagaan%20di%20Englandhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Raja%20Berkuasa%20Mutlak%20dan%20Berperlembagaan%20di%20Perancishttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Beraja%20Di%20Rusiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Bermaharaja%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Bermaharaja%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Pembesar%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Pembesar%20Di%20Rusiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Pembesar%20Di%20Rusiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Usaha%20Penyatuan%20Penduduk%20Jerman%20Oleh%20Bismarck%20Selepas%20tahun%201871http://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ekonomi%20Feudalisme%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ekonomi%20Feudalisme%20Di%20Jermanhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ekonomi%20Feudalisme%20Di%20Perancishttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Faktor%20Perkembangan%20Sistem%20Ekonomi%20Kapitalisme%20Di%20Englandhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Perang%20Dunia%20Pertamahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ciri-Ciri%20Seni%20Bina%20Islam%20Di%20Indiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Etika%20Dan%20Strategi%20Peperangan%20Dalam%20Islamhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Etika%20Dan%20Strategi%20Peperangan%20Dalam%20Islamhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Etika%20Dan%20Strategi%20Peperangan%20Dalam%20Islam%20(MicrosoftWord)http://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Hijrah%20Nabi%20Muhammad%20SAWhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Kepimpinan%20Nabi%20Muhammad%20SAWhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Kepimpinan%20Nabi%20Muhammad%20SAWhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Nabi%20Muhammad%20Sebagai%20Seorang%20Negarawanhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Pelaksanaan%20Baitulmal%20Di%20Zaman%20Khulafa'%20al-Rasyidinhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Pembaharuan%20Khalifah%20Umar%20al-Khattabhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Perkembangan%20Pendidikan%20Di%20Acheh%20Dan%20Mesirhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Perkembangan%20Pendidikan%20Di%20Acheh%20Dan%20Mesirhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sumbangan%20Khalifah%20Abu%20Bakar%20as-Siddiqhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sumbangan%20Khalifah%20Abu%20Bakar%20as-Siddiqhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Raja%20Berkuasa%20Mutlak%20dan%20Berperlembagaan%20di%20Englandhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Raja%20Berkuasa%20Mutlak%20dan%20Berperlembagaan%20di%20Perancishttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Beraja%20Di%20Rusiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Bermaharaja%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Pembesar%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sistem%20Pembesar%20Di%20Rusiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Usaha%20Penyatuan%20Penduduk%20Jerman%20Oleh%20Bismarck%20Selepas%20tahun%201871http://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ekonomi%20Feudalisme%20Di%20Chinahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ekonomi%20Feudalisme%20Di%20Jermanhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ekonomi%20Feudalisme%20Di%20Perancishttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Faktor%20Perkembangan%20Sistem%20Ekonomi%20Kapitalisme%20Di%20Englandhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Perang%20Dunia%20Pertamahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Ciri-Ciri%20Seni%20Bina%20Islam%20Di%20Indiahttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Etika%20Dan%20Strategi%20Peperangan%20Dalam%20Islamhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Etika%20Dan%20Strategi%20Peperangan%20Dalam%20Islam%20(MicrosoftWord)http://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Hijrah%20Nabi%20Muhammad%20SAWhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Kepimpinan%20Nabi%20Muhammad%20SAWhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Nabi%20Muhammad%20Sebagai%20Seorang%20Negarawanhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Pelaksanaan%20Baitulmal%20Di%20Zaman%20Khulafa'%20al-Rasyidinhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Pembaharuan%20Khalifah%20Umar%20al-Khattabhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Perkembangan%20Pendidikan%20Di%20Acheh%20Dan%20Mesirhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Sumbangan%20Khalifah%20Abu%20Bakar%20as-Siddiq


9/98

• !umbangan Khalifah $mar Abdul A


10/98

petani terutama disebelah utara elanda telah !eng(sa*akan kegiatan %ertanian secarakecil kecilan dan secara sistem pertanian padang terbuka. 'asil pertanian ini untuk pasarantempatan di bandar-bandar negara elanda sahaja.

%ntara tanaman yang ditanam ialah sayur-sayuran seperti bawang, biji kol, ketumbar, lobak dan

teasel. Mengikut *'+ 'alley, masyarakat elanda merupakan masyarakat yang paling banyakmakan sayur-sayuran di "ropah.

Selain itu, masyarakat elanda juga turut menanam tanaman lain seperti barli, gandum,semanggi, kekacang, biji kol, mader dan hem.

Barli merupakan tanaman dominan di elanda, namun pengeluarannya semakin merosot

menjelang abad ke-#1 dan ke-#$ M. Selepas itu, gandum telah menjadi penting menjelang abadke-#$ M. Gandum telah ditanam oleh petani secara intensi dan lebihan hasil akan dijual.Tanaman semanggi pula ditanam dibahagian utara elanda pada tahun #122 M untukdijadikan sebagai makanan binatang ternakan terutama lembu. Tanaman kekacang sepertibeans dan kacang peas merupakan tanaman penting di elanda.

Manakala biji kol pula ditanam oleh petani dibahagian utara elanda dan diproses untukmenghasilkan minyak. 'ampasnya pula telah dijadikan makanan binatang ternakan padamusim sejuk. anaman ini mula berkembang dan ditanam di 3eeland, ogaurden, 4riesland,

%rtois, !hineland, Schleswig dan 'olstien.

Tanaman mader pula ditanam secara meluas pada abad ke-#5 dan ke-#2 M apabila industritekstil mula muncul di 6eiden dan bandar-bandar lain di elanda di mana tanaman ini telahdijadikan sebuk pewarna dalam industri tekstil. anaman ini ditanam secara meluas di bahagianbarat daya elanda, 4landers, dan rabant arat. anaman Mader telah dieksport kepelabuhan di bahagian selatan dan timur "ngland. Pulau Schouwen telah menjadi pusattanaman mader yang penting menjelang tahun #)78-an hingga pertengahan abad ke-#$ M.Menjelang akhir abad ke-#$ M, telah terdapat )8 kilang memproses mader dan ini telahmenjadikan !otterdam muncul sebagai pusat pengumpulan dan pengedaran mader di elanda.

Penanaman hem pula ditanam dengan meluas di wilayah-wilayah 'olland, 9trecht, %lblasserwaard, 6opikerwaard dan *rimpenerwaard pada abad ke-#1 M. anaman inidigunakan untuk membuat barangan daripada kanvas, jala dan tali kapal.

#. Perke!)angan i,ang Penternakan


11/98

Pada abad ke-#$ M, aktiviti penternakan lembu juga dijalankan secara giat di bahagian timur elanda seperti sekitar bandar-bandar 'ertogenbosch, 6ier dan +iest. Perkembangan bidangpenternakan didorong oleh berlakunya pertambahan penduduk di elanda dan seterusnyamenyebabkan meningkatnya permintaan untuk bekalan daging lembu pada abad ke-#1 M danabad ke-#$ M. :ni telah menyebabkan petani-petani di 'olland dan 4riesland memberi tumpuan

kepada sektor penternakan.

ilangan ternakan telah meningkat dari #2 ekor pada akhir abad ke-#1 M kepada 2 ekor padapertengahan abad ke-#$ M. 6embu-lembu tenusu yang diternak di elanda daripada bakalembu tenusu yang terbaik di "ropah. Penternakan lembu bertambah maju dengan adanyapenanaman rumput berkualiti dan pengenalan tanaman bergilir.

Pertambahan penduduk di bandar telah mendorong peningkatan permintaan susu lembu dielanda iaitu 888 liter susu setahun sekitar tahun #)$8. Pada tahun #118, kandang-kandanglembu telah dilengkapi dengan peralatan bagi memproses susu lembu terutama di daerah

%mstelland.

Penternakan kambing juga dijalankan di kawasan sekitar Pulau arind. Penternakan ini dijalankan untuk menghasilkan bekalan keju kepada penduduk dibandar-bandar dan luar bandar.

elanda telah menjadi sebuah negara industri berasaskan tenusu dalam menghasilkankeju dan mentega yang terbesar di dunia serta berkualiti tinggi sejak abad ke-#1 M dan abadke-#$ M terutama di 'olland dan 4riesland. Produk ini akan dieksport ke "ngland, Perancis,Sepanyol dan kawasan pedalaman Jerman. *eju yang dihasilkan dengan menggunakanteknologi yang lebih maju dan tinggi. 'asil keju ini memberi sumbangan pendapatan tahunankepada elanda sebanyak 1.2 juta pound. Manakala mentega pula telah dihasilkan di daerah!ijnland dan +elland. andar 6eidin telah menjadi pusat pusat pengeluaran mentega yangbermutu tinggi di elanda.

&. Perke!)angan i,ang rtik(lt(r

idang ini telah berkembang kesan daripada berlakunya pertambahan penduduk, peningkatantara hidup dan kemajuan dalam sistem pengangkutan air. Pusat-pusat hortikultur telah munculdi bandar-bandar seperti 6eiden, +elt, +e 6angedijk dan "nkhui?en. idang ini meliputipenanaman sayur-sayuran, buah-buahan dan bunga.


12/98

Sayur-sayuran seperti bawang, lobak, ketumbar, lobak merah, parsnip dan biji sawi telahditanam secara meluas di daerah +e 6angedijk. anaman kubis dan lobak ditanam secarabergilir-gilir dengan sayuran lain di kawasan +e Streek di daerah "nkui?en. Buah-buahan pulatelah ditanam di kawasan %alsmeer dan oskoop seperti strawberi. Sayur-sayuran dan buah-buahan ini telah dihantar ke %msterdam dan 6eiden melalui pengangkutan air.

Pada abad ke-#$ M, tanaman bunga telah dijalankan seperti tulip dan hop. unga tulip telahmendapat permintaan yang tinggi dan ini telah mendorong peningkatan harganya. unga hoppula telah ditanam dengan meluas di kawasan sepanjang sungai Maas. unga hop telahdigunakan dalam industri penghasilan minuman keras /beer0 di bandar-bandar 'aarlem, +eltdan >ouda. erdapat # buah kilang minuman keras di %msterdam dan !otterdam antara tahun#188-#1# M.

'. Perke!)angan Kegiatan Mene)(s G(na Tana*

Perkembangan aktiviti pertanian di elanda mempunyai pertalian yang rapat dengan kegiatan menebus

guna tanah kerana sebahagian besar tanah pertanian yang subur berada di bawah paras laut. :ni telah

menyebabkan kawasan pertanian yang terletak di pinggir laut ditenggelami air laut. *eluasan tanah yang

ditebus guna untuk pertanian di negara elanda telah dijalankan dari tahun #)2) sehingga tahun #7#2.

Muara Sungai Middei?ee ditambak bagi tujuan menebus guna tanah tersebut untuk tujuan pertanian.

Menjelang pertengahan abad ke-#$ M, sebahagian besar tanah di wilayah 3eeland di tebus guna untuk

tujuan pertanian. +i seluruh wilayah 3eeland, tanah yang ditebus guna meningkat kepada 2@A, iaitu

daripada 7) 888 hektar kepada #$ 888 hektar menjelang tahun #188 dan #178. 9saha penambakan

tanah dilakukan di ud-eijerland /#))$0 dan (ieuw-eijerland /#)70 menyebabkan tanah seluas 588

hektar ditebus guna.

+. Perke!)angan Teknlgi Pertanian

*egiatan pertanian semakin berkembang kerana berlakunya kemajuan yang pesat dalam teknik dan

kaedah pertanian di elanda menjelang abad ke-#1 M dan ke-#$ M berbanding dengan negara-negara

"ropah yang lain. %ntara perkembangan yang berlaku dalam bidang teknologi pertanian ini adalah kajian

mengenai sistem pertanian elanda, pengenalan sistem tanaman bergilir, sistem penanaman rumput

ternakan, sistem batas, sistem penanaman deretan, teknik memelihara kesuburan tanah dan penciptaan

peralatan pertanian.


13/98

Kajian Mengenai Sistem Pertanian Belanda telah dijalankan terutama mengenai teknik dan kaedah

pertanian yang di perkenalkan oleh masyarakat elanda dijalankan oleh sarjana-sarjana dari "ngland

seperti Sir !ichard =eston, 6ord ownshend, akewell, Sir John Sinclair, homas !adcli, %ndrew

4letcher o Saltoun, James Meikle, artholomew !ocBue, Patrick (eill dan =illiam Speechley. 'asil

kajian mereka, menunjukkan petani-petani di elanda telah memperkenalkan sistem tanaman giliran,

sistem penanaman rumput seperti &lover, 6ucerne, urnet, imothy >rass dan urnip dan menciptaperalatan seperti tenggala dan mesin menampi.

Petani-petani elanda merupakan perintis dalam memperkenalkan sistem penggiliran tanaman.

+alam sistem penggiliran yang diamalkan di elanda, penanaman secara intensi telah dijalankan di

mana tanah rang telah ditanam dengan kacang tanah, ubi-ubian, jagung dan bijirin seperti gandum, barli,

oat yang menjadi sumber utama elanda.

Sistem penggiliran ini melibatkan penanaman jagung musim sejuk /satu tahun0, jagung musim panas

/satu tahun0, tanah rang /satu tahun0 dan penanaman rumput /5 atau 1 tahun0 diamalkan. Sistem

penggiliran ini telah diamalkan di bandar >hent /#550, St. Pieters ter %alst /#5170 dan 6ede yang

terletak di %lost pada tahun #5$. Sistem penggiliran tanaman juga diamalkan secara meluas di wilayah

=aes /elanda0 pada tahun #122. Sistem tanaman ini masih dipraktikkan di ladang-ladang yang terletak

di selatan "degem di wilayah rabant pada tahun #788. *aedah ini akan mengembalikan kesuburan

tanah dan meningkatkan lagi hasil pengeluaran pertanian.

Petani-petani elanda juga memperkenakan sistem penanaman rumput ternakan untuk ternakan

pada tanah rang. anaman rumput seperti turnip ditanam di kawasan tanah rang selepas jagung dituai.

erdapat bukti mengenai penanaman tanaman rumput di tanah rang pada pertengahan abad ke-#) M

iaitu pada tahun #2@7 di 6ouvain.

Petani-petani di elanda juga memperkenalkan sistem menanam dengan membuat batas. Melalui

sistem ini, saliran yang baik dapat diwujudkan bagi memastikan tanaman tumbuh dengan subur. agi

memelihara kesuburan tanah, kedudukan batas diubah setiap tahun. Sistem penanaman di atas batas

menyebabkan penanaman dalam deretan atau jajaran di perkenalkan. Sistem Penanaman eretandiamalkan bagi tanaman seperti jagung, mader, hop, biji kol dan tembakau. Sistem penanaman dalam

deretan bagi tanaman komersial digunakan sejak abad ke-#2 M.

Petani-petani elanda juga mempunyai pengetahuan yang tinggi dalam memelihara kesuburan

tanah. Mereka mengekalkan kesuburan tanah pertanian dengan melakukan aktiviti berikut melakukan

pemugaran tanah pertanian, menggunakan baja asli dan membuang rumput dan tanaman perosak.


14/98

Petani-petani mengekalkan kesuburan tanah dengan menggunakan baja asli yang terdiri daripada najis

ternakan yang diperolehi daripada kawasan-kawasan penternakan lembu.

Petani-petani di elanda juga memberi sumbangan dalam penciptaan peralatan pertanian. %ntara

peralatan yang dicipta termasuklah sejenis tenggala baru yang digunakan oleh petani di >elderland,

mencipta tenggala beroda dan mesin untuk menampi bijirin.

PENTAKSRAN BERASASKAN SEK4LA PBS' PRA U

• 1ara Menulis (ota Kaki atau (ota Akhir

• Kriteria /enulisan 0a"apan 9ang Baik

• Menulis Bibliografi sei lmiah

• /anduan Menulis sei lmiah

• /anduan Menyediakan 1adangan /enyelidikan atau /roposal sei lmiah

An%a "#ng!in j#ga "e"inati0

• MA!9A+AKA #$%AD!M % 0/$(

• K+A0AA( /+!K$$A( AM+KA !9A+KA

• MA!9A+AKA #$%AD % (3DA(% %A( 0/$(

• MA!9A+AKA #$%AD % (3DA(%

• M%$D !0A+A %$(A )5;==-5?;;*

RU*UKAN UTAMA SE*ARA DUNA PEN//AL 1

MASYARAKAT A/RARA D +NA

Sebelum campur tangan kuasa-kuasa arat, sistem eudal diamalkan di &hina. Masyarakat &hinamengamalkan kegiatan ekonomi eudal seperti bercucuk tanam secara kecil-kecilan dan berbentuk secarasara diri. +i samping itu, masyarakat petani &hina juga menghasilkan barangan kra tangan yang amatdiperlukan.

http://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Cara%20Menulis%20Nota%20Kaki%20atau%20Nota%20Akhirhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Kriteria%20Penulisan%20Jawapan%20Yang%20Baikhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Menulis%20Bibliografi%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Panduan%20Menulis%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Panduan%20Menulis%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Panduan%20Menyediakan%20Cadangan%20Penyelidikan%20atau%20Proposal%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/sistem-feudalisme-di-japan.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/07/kerajaan-persekutuan-amerika-syarikat.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/07/kerajaan-persekutuan-amerika-syarikat.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-feudal-di-england-dan-jepun.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/sistem-feudalisme-di-england.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/modul-sejarah-dunia-1500-1955.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Cara%20Menulis%20Nota%20Kaki%20atau%20Nota%20Akhirhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Kriteria%20Penulisan%20Jawapan%20Yang%20Baikhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Menulis%20Bibliografi%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Panduan%20Menulis%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/search/label/Panduan%20Menyediakan%20Cadangan%20Penyelidikan%20atau%20Proposal%20Esei%20Ilmiahhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/sistem-feudalisme-di-japan.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/07/kerajaan-persekutuan-amerika-syarikat.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-feudal-di-england-dan-jepun.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/sistem-feudalisme-di-england.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/modul-sejarah-dunia-1500-1955.html


15/98

(egara &hina mempunyai keluasan hampir @.1 juta km persegi tetapi tanah yang sesuai untukkegiatan pertanian hanyalah #)A sahaja. *awasan lain terdiri daripada pergunungan dan gurun disebelah barat dan utara &hina. (egara &hina juga sebahagian besarnya berada dalam kawasanhawa sederhana mengalami perubahan iklim dari kawasan tropika ke kawasan sejuk. =alaupunberkeadaan demikian, negara &hina masih lagi mampu mengeluarkan makanan daripada pelbagai

jenis tanaman untuk kegunaan masyarakat dan untuk dieksport ke negara luar.

erdapat beberapa aktor yang telah mendorong perkembangan pertanian di negara &hina

menjelang abad ke-#1 M dan abad ke-#$ M seperti kegiatan ekonomi sara diri, sistem pengairan,pertanian komersial, kemajuan dalam teknologi pertanian dan pengenalan kaedah baru pertanian.

1. Kegiatan Ekn!i Sara Diri / Tana!an Uta!a

Sistem ekonomi yang diamalkan pada abad ke-#1 M dan ke-#$ M adalah bercorak sara diri.Sebahagian besar daripada penduduk &hina terlibat dalam aktiviti bercucuk tanam. Pada ?amanpemerintahan +inasti Ming dan Cing, negara &hina masih dipanggil masyarakat agraria iaitumeliputi 7)A daripada keseluruhan penduduk dan tinggal di desa.

anaman utama yang diusahakan oleh masyarakat agraria di &hina ialah padi sawah yang banyakditanam di kawasan selatan &hina iaitu di hilir lembah Sungai Dangt?e dan Sungai *uning.

Penanaman padi jenis baru telah diperkenalkan dari selatan Eietnam yang boleh ditanam dua kalisetahun dan tidak memerlukan air yang banyak. :ni telah memboleh padi ini di tanam di kawasantanah tinggi yang kekurangan air.

anaman baru yang lain turut diperkenalkan seperti tanaman kekacang, ubi kentang manis, barli, jagung, kapas, tebu, teh, gandum, barli, sekoi, milet, kaoliang, barli, dan oat. anaman baru initelah meningkatkan lagi hasil pengeluaran pertanian masyarakat agraria. Masyarakat &hina yangtinggal di tanah tinggi 9tara &hina, mereka menanam padi huma, sekoi dan kekacang terutama disekitar Sungai 'eilongjiang.

>andum merupakan tanaman makanan utama di bahagian dataran tinggi di utara &hina. anamangandum ditanam secara meluas di wilayah Shantung, *ansu, Shensi dan bahagian utara %nhui

dan 'upeh.

Milet ditanam secara meluas di bahagian utara khususnya di wilayah *ansu, Shensi dan Shansi.*oaling merupakan tanaman yang ditanam secara meluas di bahagian timur laut &hina. Selain itu,tanaman bijirin lain seperti barli dan oat juga ditanam di bahagian-bahagian tertentu di negara&hina.

Sejak ?aman awal pemerintahan beraja, tanah pertanian di negara &hina dimiliki oleh maharajadan dikurniakan kepada golongan bangsawan atau pembesar /tuan tanah0. anah merupakan satuaset yang amat berharga yang dapat menentukan status sosial seseorang itu. uan-tuan tanah iniakan memberikan kepada golongan rakyat masyarakat agraria untuk diusahakan. Penguasaantanah pertanian oleh golongan tuan tanah menyebabkan petani menjadi penyewa dan ser

#. Pete!%atan

Masyarakat agraria &hina tertumpu di kawasan timur laut &hina dengan Mongolia. *awasan inimempunyai dataran loes yang subur di sepanjang Sungai *uning. +i sebelah selatan pula terdapatpula Sungai Dangt?e /sungai terbesar di &hina0 yang banyak memberi sumbangan kepadamasyarakat agraria di &hina.

&. Pengeta*(an Men"aga Kes()(ran Tana*

Perkembangan masyarakat agraria di &hina dalam bidang petanian juga adalah disebabakan


16/98

mereka mempunyai pengetahuan dalam menjaga dan memelihara tahap kesuburan tanah. 9ntukmenjaga kesuburan tanah, mereka menggunakan sistem penggiliran tanaman dan menggunakanbaja asli yang diperolehi daripada najis ternakan.

'. Siste! Pengairan

Perkembangan pertanian di negara &hina mempunyai kaitan yang rapat dengan kemajuan dalamteknologi pengairan. Petani-petani di &hina mempunyai kemahiran dalam membina terusan dan

mengawal aliran air sungai. erusan dibina untuk menyalurkan air ke kawasan pertanian,mengelakkan banjir dan untuk mengangkut hasil pertanian ke bandar-bandar.

Petani-petani &hina juga mempunyai kemahiran dalam membina teres di lereng-lereng bukit bagimembolehkan penanaman padi dijalankan. ekalan air disalurkan ke kawasan pertanian daripadaterusan dan kolam takungan air dengan menggunakan kaedah mengepam air. Pam ini digerakkandengan menggunakan tenaga binatang ataupun manusia.

agi mengairi kawasan pertanian yang jauh daripada sumber air, maka kaedah empangan telahdigunakan. Selain itu, tambak juga dibina untuk mengelakkan banjir memusnahkan kawasanpertanian. Projek-projek pengairan juga dijalankan oleh pemerintah untuk mengairi kawasanpertanian seperti projek pengairan di Sichuan mengairi kawasan tanah pertanian seluas juta

hektar.

+. Pertanian K!ersial

Menjelang abad ke- #1 M dan #$ M, kegiatan ekonomi kapitalisme mula bertapak di &hina danmula berkembang pesat terutama semasa pemerintahan Maharaja &hien-6ung pada abad ke-#7M. Perkembangan ini menyebabkan sistem penanaman komersial mula diperkenalkan sepertitembakau, kapas, mulberi dan tebu.

anaman tembakau ditanam secara besar-besaran di wilayah *wangsi dan 4ukien. anamankapas ditanam secara meluas di wilayah *iangsu, Sungkiang, ai-tsang dan ung-chou. *apastelah mendapat permintaan yang tinggi dalam pasaran. anaman tebu pula dikeluarkan di daerah

*wangtung, 4ukien dan S?echwan.

Penanaman pohon mulberi diusahakan di wilayah *wangtung. +aun mulberi telah dijadikanmakanan ulat sutera.

. Ke!a"(an Dala! Teknlgi Pertanian

Penciptaan dan penggunaan peralatan baru telah membawa kepada kemajuan yang pesat dalam

aktiviti pertanian di negara &hina, antaranya tenggala penabur benih, penyisir tanah, penggiling,kolar kuda dan kereta sorong beroda dua.

enggala penabur benih digunakan untuk membina alur, parit atau lekuk memanjang di permukaantanah. Selain itu, alat ini juga digunakan untuk menabur benih dalam barisan yang lurus dansekata.

Selain tenggala kayu, mereka turut mencipta peralatan lain seperti penyisir tanah, penggiling dankolar kuda. *ereta sorong beroda dua telah dicipta untuk memudahkan pengangkutan barang-barang atau hasil pertanian. Peralatan-peralatan ini menyebabkan berlaku peningkatan yang amatketara dalam pengeluaran basil pertanian.


17/98

0. Pengenalan Kae,a* ar( Pertanian

Peningkatan hasil pertanian juga berlaku kesan daripada pengenalan kaedah baru dalam bidangpertanian, antaranya pengenalan sistem penanaman bergilir. Sistem ini telah diamalkan di &hinasejak ?aman 'an lagi. Menerusi sistem penanaman bergilir, kesuburan tanah pertanian dapatdipelihara.

+i samping itu, kaedah pertanian yang lebih baik seperti tanaman dua pusingan dan

pengkhususan dalam tanaman juga diamalkan. Penggunaan kaedah-kaedah baru menyebabkanpembukaan tanah-tanah baru untuk pertanian.

Pengenalan/Defnisi Masyarakat Feudal

• masyarakat yang tinggal dalam sesuatu komuniti dan terikat dengan aturan

yang ditetapkan oleh kerajaan atau pemerintah ke atas golongandiperintah/bawahan. Kedua-dua golongan ini hidup mengikut susun lapis yang


18/98

ditetapkan berdasarkan keturunan dan hubungan di antara keduanya berasaskansaling memerlukan antara satu sama lain.

• masyarakat feudal di England memperlihatkan raja mempunyai kuasa mutlak

dan berada pada kedudukan teratas, diikuti oleh count (bangsawan), lord (tuan

tanah), manor dan serf (petani)

• manakala masyarakat feudal di epun meletakkan maharaja pada kedudukan

tertinggi dan mempunyai kuasa yang tidak terbatas ke atas segala aspek dalampemerintahan termasuklah tanah. !amun demikian, maharaja telah mewakilkankuasa baginda kepada keluarga syogun dan dibantu oleh daimyo serta samurai.

Ciri-ciri Masyarakat Feudal di England

". #etiap serf (rakyat bawahan biasanya petani) memberi sumpah kesetiaankepada golongan yang lebih tinggi daripada mereka. $olongan yang lebihtinggi ini ialah knight (pahlawan), bangsawan (baron, duke , lord) dan akhirsekali ialah %aja.

&. $olongan bangsawan mempunyai hubungan secara langsung dengan %aja.'unca kekayaan golongan ini ialah tanah yang dianugerahkan oleh %aja.

. ubungan bertimbal balas (vassalage) yang dibuat melalui persetiaan seseoranghulubalang sebagai pengikut (vassal) kepada seseorang hulubalang lain yangdiangkat sebagai tuan (lord) kepada *assal tersebut.

+. arta feudal (fe), kebiasaannya berupa tanah yang menjadi punca kekayaankepada tuan tanah iaitu raja dan golongan bangsawan. anah dikurniakan olehraja kepada seseorang lord kemudian lord pula akan memberikan tanah kepada*assalnya bertujuan untuk mengikat persetiaan.

. alam aspek ketenteraan, wujud kelas-kelas hulubalang dan perlaksanaankhidmat-khidmat ketenteraan persendirian oleh *assal kepada lord sebagaipenerimaan fe .


19/98

. Kuasa pemerintahan dan hak-hak perundangan persendirian yang dimiliki dandilaksanakan oleh lord terhadap *assalnya serta ke atas rakyat yang berada diatas tanah-tanah kepunyaan lord. #elain menguasai tanah, seseorang lord jugaturut berkuasa ke atas sumber ekonomi, pentadbiran, pelaksanaan undang-undang, mengutip cukai, mengawal institusi ketenteraan dan institusi

kewangannya.

Susun lapis masyarakat eudal di England

". 0asyarakat di England atau Eropah terbahagi kepada dua golongan iaitupemimpin dan yang dipimpin. $olongan pemimpin terdiri daripada raja danbangsawan. #usunan masyarakat feudalnya berbentuk piramid iaitu raja atau

pemimpin utama terletak di lapisan paling tinggi. i bawahnya terdapatbeberapa lapisan para bangsawan yang menjadi pengikut raja atau *assal yangmemberi kesetiaan kepada raja. $olongan bangsawan ini terbahagi kepada duaiaitu lapisan pertama dan kedua.

&. Golongan angsa!an lapisan pertama yang memiliki tanah (1ef) secaralangsung daripada raja dikenali sebagai tenants-in-c"ie . 2angsawan lapisanpertama pula membahagikan 1ef mereka kepada bangsawan lapisan kedua.'roses ini dikenali sebagai su#ineudation $ angsa!an lapisan ke dua

seterusnya membahagikan 1ef mereka kepada bangsawan yang lebih rendahdaripadanya atau golongan petani. #etiap bangsawan (3assal) berkuasa ke ataspetani yang menentap di1efnya. ampir kesemua petani terdiri daripada serfyang bertaraf antara orang bebas dengan hamba.

. Golongan yang dipimpin pula merupakan golongan rakyat #iasa yangmenetap di wilayah kekuasaan golongan bangsawan. %akyat biasa ini dikenalisebagai ser iaitu golongan bukan hamba tetapi tidak bebas sepenuhnya.0ereka terikat kepada pemimpin atau tuan mereka dan tidak bebas bergerakatau berpindah dari satu tempat ke tempat lain.0ereka bergantung kepadagolongan bangsawan untuk mendapatkan mata pencarian. erdapat juga petanibebas yang menyewa tanah daripada golongan bangsawan.

+. #elain itu terdapat golongan paderi yang merupakan satu kelas yangberasingan. #ebilangan besar daripada mereka terdiri daripada daripadagolongan bangsawan yang mempunyai tanah sebagai 3assal dalam sistemfeudal. .0enurut 4erguson dan 2runn, pada abad ke-"& dan ke-", hampir "/


20/98

daripada tanah yang boleh digunakan di Eropah barat di kawal oleh greja.2ishop, abot dan pegawai-pegawai yang memegang jawatan penting dalamgereja biasanya adalah golongan bangsawan.usteru itu mereka sering campurtangan dalam pemilihan jawatan bishop dan jawatan-jawatan lain untuk salahseorang dari ahli keluarga mereka. 5kibatnya pegawai-pegawai gereja terdiridaripada golongan yang mementingkan meterial dan mempunyai duatanggungjawab

Ciri-ciri Masyarakat Feudal di %epun

". #istem feudal juga dapat dilihat dengan jelas di epun, iaitu ma"araja yang#erada di kemuncak struktur pemerinta"an mempunyai kuasa yang tidak ter"ad ke atas segala aspek di #a!a" pemerinta"annyatermasukla" tana"$ akikat ini dapat dilihat pada 6aman &amakura antara

abad ke-"& dan "+, di mana keluarga Minamoto menjadi keluarga yangpenting di epun. Keluarga ini mampu membekalkan keperluan keselamatanyang diperlukan oleh maharaja dan mereka turut menguasai tanah dan segalapenghasilannya.

&. #ebagai ketua kepada keluarga 0inamoto, 7oritomo misalnya telah melantikmereka yang setia kepadanya mewarisi ja!atan jito atau pengurus tana" dan bertanggungjawab mengutip cukai. S"ugo merupakan pegawai yangbertanggungjawab memastikan agar semua cukai di bayar walaupun kekerasan

terpaksa digunakan. #istem sebegini terus kekal sehingga 6aman 0eiji apabilabeberapa perubahan besar dilakukan.

. 0enurut 5bdullah 8akaria $ha6ali, dalam usaha melihat sejarah sistem 4eudaldi epun, maka 6aman Kamakura tidak harus ditinggalkan kerana 6aman inimerupakan akar kepada keberlangsungan sistem feudal yang hanya tamat padapertengahan abad ke-"9. 0enurutnya lagi, sistem feudal tumbuh subur di epunkerana kewujudan estate persendirian yang dikenali sebagai syo atau syoen.Pertum#u"an estet-estet persendirian ini telah dipercepatkan olehkemerosotan golongan aristokrat dan kebangkitan golongan perwira(buke).$olongan ini memberi taat setia kepada Kamakura dan hasil daripadaketaatsetiaan ini menyebabkan mereka mendominasi jawatan jito sertas"ugo. $abungan organisasi inilah yang menjadi asas kepada kemunculansistem feudal di epun.

+. #ehubungan itu kita dapat melihat sistem eudal di %epun tela" mela"irkandua golongan yang saling #ergantung antara satu sama lain' iaitu


21/98

golongan #irokrasi pemerinta"an dan golongan tentera$ $olonganbirokrasi pemerintahan termasuklah tuan-tuan tanah atau daimyo yangbertanggungjawab menyumbangkan sebahagian daripada hasil tanah kepadamaharaja.

. #elain itu perjalanan sistem feudal di epun agak unik dan berbe6a dengannegara lain. :ni disebabkan !ujud keterikatan yang kuat antara golongandaimyo dengan tentera dan petani ' manakala ma"araja tidakmempunyai se#arang peranan$ Kemunculan golongan tentera khusus(profesional) di epun begitu berpengaruh dalam menentukan hala tuju pemerintahan. $olongan daimyo merupakan kelompok yang sangat berkuasadi epun dan kuasanya dikatakan mengalahkan kuasa maharaja.

. $olongan tentera mempunyai kebolehan yang besar dalam peperangan dan

digunakan oleh golongan bangsawan sama ada untuk mempertahankan hakmilik mereka atau menjaga keselamatan tuan-tuan mereka. Kekuatanketenteraan ini menjadi tulang belakang kepada kebangkitan daimyo di epunsehingga maharaja tidak berfungsi sebagaimana sepatutnya.

Susun lapis masyarakat eudal di %epun

". #truktur sistem feudal di epun berbentuk piramid yang terdiri daripadagolongan pemerintah dan golongan diperintah. $olongan pemerintah adalah0aharaja, #hogun, aimyo dan #amurai. $olongan diperintah terdiri daripadapetani, tukang dan saudagar. #istem ini dapat dilihat dengan jelas semasapemerintahan #hogun okugawa.

&. alam hierarki pemerintahan di epun 0aharaja menduduki lapisan teratas.!amun semasa pemerintahan #hogun okugawa 0aharaja epun tidakmempunyai kuasa untuk mentadbir. 2aginda hanya menjadi lambang perpaduan

rakyat. Kuasa pemerintah terletak kepada #hogun okugawa. #hogunmenjalankan tugas atas nama maharaja melalui dasar pecah dan perintah. alini dilakukan supaya kuasa dan kedudukan #hogun terjamin. #hogun telahmembahagikan kawasan pemerintahan berdasarkan golongan bangsawan atauaimyo yang penyokong dan menentangnya. aimyo yang menyokong #hogunakan diberi tanah manakala bangsawan yang menentangnya ditempatkan dikawasan yang akan dikawal oleh sekutu okugawa.


22/98

. aimyo merupakan golongan bangsawan yang mempunyai peranan pentingdalam pentadbiran okugawa. 0ereka terbahagi kepada tiga kumpulan iaitudaimyo 4udai, aimyo #himpan dan aimyo o6ama. aimyo 4udai ialah ahlikeluarga #hogun okugawa dan telah dikurniakan tanah yang berhampirankediaman #hogun. aimyo #himpan terdiri daripada pelbagai cabang keluarga okugawa. 0ereka diberi tanah tidak jauh daripada #hogun. aimyo o6amaterdiri daripada mereka yang memusuhi #hogun. 0ereka telah ditempatkan

jauh daripada #hogun untuk mengelak ancaman daripada mereka.

+. #amurai merupakan kelas panglima. 0ereka mempunyai kedudukan istimewa.0ereka berfungsi sebagai penjaga keamanan negara dan aimyo. 0ereka tidakdibenarkan melakukan kerja lain.

. alam kalangan rakyat biasa,petani (nomin) menduduki tempat yang tertinggi.

al ini kerana mereka merupakan pengeluar beras yang menjadi bahan makanrakyat epun dan sebagai balasan mereka diberi upah hanya secukup makansahaja kerana hasil beras untuk negara. epun telah menjalankan dasar tutuppintu ini menyebabkan rakyat hanya bergantung kepada beras yang dikeluarkanoleh petani sahaja.

. Kelas tukang-tukang mahir (artisan) berada dibawah petani. 0ereka mahir dalampembuatan pedang dan alat-alat lain yang berguna. 0ereka diberi gaji yang baikdan diberi rumah yang baik. 0ereka dibenarkan menggunakan pedang.

;. Kelas pedagang (chonin) terletak dibawah artisan. 0ereka dipandang rendah dantidak dibenarkan berlaku mobiliti sosial. !amun keadaan aman telahmenyebabkan ekonomi berkembang dan para pedagang telah berjayamengumpul harta yang banyak. 0ereka kemudian telah memperbaiki status dirimereka.

Per#andingan ciri-ciri masyarakat eudal di England dan %epun

Persamaan(

". Konsep masyarakat feudal yang berasaskan saling memerlukan antara golonganpemerintah dan golongan diperintah dan berbentuk piramid


23/98

&. 'embentukan masyarakat adalah berdasarkan keturunan dan sistem kelas

. Kurang perubahan status atau mobiliti sosial

+. 'eperangan adalah fenomena biasa dalam kalangan masyarakat

. 'eralatan peperangan adalah bersifat tradisional iaitu menggunakan kuda,

pedang dan baju perisai

Per#e)aan(

". 0asyarakat feudal di England menekankan hak, undang-undang dan kewajipan

manakala di epun menekankan aspek moral, kesetiaan dan dipengaruhi olehetika


24/98

MASYARAKAT NDUSTR D EN/LAND

Pengenalan

'ada umumnya, re*olusi perindustrian bermaksud proses perubahan sebuah

ekonomi yang mudah kepada satu ekonomi yang kompleks. Revolusi perindustrian berlaku dalam 2 tahap iaitu tahap pertama berlaku di Englandpada tahun ";= hingga tahun ">=. 0anakala tahap kedua pula re*olusiperindustrian telah berkembang ke bahagian barat benua Eropah, 5merika #yarikat,%usia dan epun antara tahun ">=-an hingga tahun "9"+.

%e*olusi perindustrian mempunyai beberapa maksud seperti perubahan pesatdalam kaedah pengeluaran barangan selain pertanian. :a juga mempunyaipengertian lain iaitu melibatkan proses perubahan dalam industri, dalam bidangpenggunaan sumber tenaga, bidang sosial dan intelektual. 'erubahan inimelibatkan penghasilan barangan daripada penggunaan tangan kepadapenggunaan mesin pengeluaran dan proses kimia.

0enurut #traubhaar dan ?a%ose , masyarakat industri wujud selepas berlakunya%e*olusi :ndustri yang dikaitkan dengan penemuan mesin wap di Eropah (2ritain)pada tahun ";"&. 0asyarakat industri mengalami perubahan yang pesat dalambidang ekonomi iaitu dari kegiatan ekonomi agraria kepada ekonomi industri yangpenggunaan mesin dalam memproses bahan mentah menjadi barangan siap ataubarangan kilang.

'erkembangan re*olusi ini telah mencetuskan sistem ekonomi kapitalisme iaitu satusistem ekonomi yang berasaskan pemilikan secara persendirian ke atas aset-asetkilang yang dianggap sebagai modal. %e*olusi 'erindustrian juga memperlihatkanEngland berubah daripada negara agraria (pertanian) kepada negara perindustrianserta menyebabkan berlakunya pertumbuhan kadar urbanisasi yang pesat danpertambahan penduduk yang tinggi.


25/98

%e*olusi 'erindustrian yang berlaku juga membawa kepada pengenalan kuasa jentera, sistem kilang dengan pengeluaran yang berlibat ganda, pengumpulanmodal yang memesatkan lagi pertumbuhan ekonomi dan berlakunya pertambahanbilangan kelas pekerja serta kelas pertengahan baru yang terdiri daripada pemilikkilang, saudagar, peniaga, ahli-ahli bank, doktor, peguam dan jurutera.

4aktor-4aktor 7ang 0endorong ercetusnya %e*olusi 'erindustrian di England.

". 2erlakunya perkembangan pesat dalam sektor pertanian telah menambahkanpengeluaran makanan di England.

&. 'erkembangan industri tekstil yang merupakan perusahaan tertua di England

telah mendorong pengambilan beribu-ribu tenaga kerja untuk menghasilkanbarangan tekstil.

. %e*olusi ini juga berlaku kerana England mempunyai modal yang banyak yangdipusatkan di 2ank England dan juga mempunyai bahan mentah yang banyakseperti arang batu dan bijih timah. 2ekalan bahan mentah ini juga dibekalkanoleh empayar England di luar negara.

+. i England juga berlaku pertambahan penduduk turut menyumbang kepadabekalan tenaga buruh yang tinggi untuk kilang dan pasaran yang tersedia samaada dalam negara dan empayar luar England.

. England juga mempelopori perindustrian di Eropah kerana mempunyai hasilkekayaan yang dikumpul daripada pengamalan dasar mekantilisme. England juga muncul sebagai negara yang pertama berlaku re*olusi perindustrian keranatidak mendapat persaingan daripada negara-negara Eropah yang lain seperti

'erancis dan erman.

. 'ada abad ke-">, England mengamalkan satu bentuk sistem aristokrat yangterbuka iaitu golongan aristokrat (bangsawan) diberi keistimewa yang banyak,memiliki kekayaan dan pengaruh politik. i bawah sistem terbuka ini golonganpedagang diterima secara terbuka dan mempunyai hubungan yang rapat antarakedua-duanya.


26/98

;. $olongan puritan merupakan sebahagian kecil golongan agama berma6habprotestan yang tidak berpuas hati dengan gereja 5nglican (gereja kebangsaan diEngland) terhadap pengekalan amalan dan sifat gereja tradisional Kristian.$olongan ini turut membantu perkembangan ro*olusi perindustrian di Englanddengan melabur sejumlah wang dalam industri. 0ereka juga memperkenalkankemajuan sains dan teknologi dalam bidang industri.

>. 'enciptaan baharu dalam re*olusi pertanian seperti mesin menyemai benih,mesin pembajak %otterham, jentera berkuasa wap dan mesin memukul yangmenggunakan kuasa wap telah mendorong berlakunya re*olusi perindustrian diEngland. 'enciptaan mesin-mesin ini telah dapat mengurangkan penggunaantenaga manusia dan meningkatkan hasil pertanian seterusnya hasil yangberlebihan ini dijadikan sebagai sumber bahan mentah dalam sektor industri.

Ciri-Ciri Masyarakat *ndustri di England

+$ &emajuan dalam sistem pertanian

- #istem pertanian yang berkonsepkan pemagaran tanah untuk mengasingkankawasan tanah yang dimiliki di antara indi*idu. Kesannya antara tahun ";"hingga ";9, hampir juta ekar tanah telah dipagar melalui 5kta

'emagaran anah.

- #istem anaman 2ergilir !orfolk telah diperkenalkan pada akhir abad ke-">.alam sistem ini tanah pertanian akan digunakan sepanjang tahun melaluipenanaman secara bergilir-gilir dengan jenis tanaman yang berlainan sepertilobak, gandum, barli dan rumput. Kaedah ini dapat megekalkan kandungannitrogen dalam tanah dan mengekalkan kesuburan tanah setiap masa

- 'etani juga turut memperkenalkan sistem pertanian campuran iaitumenternak biri-biri serta menanam rumput dalam kawasan yang sama.

- 'engenalan teknik penanaman baru dan jentera seperti alat penggali danpenabur benih yang dicipta oleh ethro ull

- 'engenalan baja kimia

-


27/98

,$ Masyarakat yang #erasaskan kepada perindustrian

- 'erkembangan industri tekstil membawa kepada penciptaan mesin pemintaldan mesin tenun yang menggunakan kuasa air.

- 'erindustrian besi telah membawa kepada kemajuan peleburan besi denganmenggunakan arang bagi menghasilkan besi tempa

- 'ada akhir abad ke-">, kuasa wap tealah digunakan untuk mengendalikan jentera

$ &emajuan dalam sistem pengangkutan

- 0asyarakat industri juga menikmati kemajuan dalam bidang pengangkutanseperti perkapalan, jalan raya, jalan keretapi dan terusan/sungai.

- 'embinaan kapal menggunakan rangka besi pada ";>; dan penggunakanenjin berkuasa wap pada ">=& menjadikan industri pembuatan kapalsemakin berkembang

- 'embinaan lokomotif pada ">=" dan penggunaan minyak tar untuk menurap jalan menjadikan sistem pengangkutan lebih lancar.

- ?andasan kereta api yang moden dibina pada ">& yang menghubungkanlombong arang batu urham di #tockton dengan arlington merancakkanperindustrian di England

.$ Peng"ijra"an dan pertam#a"an penduduk

- 0asyarakat industri menyumbang kepada pertambahan penduduk.'enduduk England telah meningkat dengan mendadak antara tahun ">==hingga ">= dan lebih separuh populasi tinggal di bandar-bandar

terutamanya ?ondon

- #elain itu kemajuan infrastruktur telah menyumbang kepada penghijrahanpenduduk dari luar bandar ke bandar. 5ntara kawasan yang mengalamipertambahan penduduk yang pesat ialah ?ancashire, 7orkshire dan!ottinghamshire

- 'enghijrahan penduduk dari :reland juga memajukan industri tekstil diEngland


28/98

- Kehidupan penduduk yang semakin berkualiti juga menyebabkanpeningkatan jumlah penduduk yang ketara di negara berkenaan.

$ Perluasan perdagangan antara#angsa

- 0asyarakat industri juga terlibat dalam perdagangan antarabangsa apabilaberlaku pertambahan penghasilan barangan dalam industri pembuatan.Kemajuan dalam industi tekstil telah menyebabkan pengeksportan kainkapas dari 0anchester dan ?eeds.

- emi untuk meningkatkan perdagangan antarabangsa, England telahmemansuhkan tarif import bahan mentah bagi membolehkan barang-barangdieksport ke luar negara.

0$ Peru#a"an gaya "idup

- Kehidupan bebas masyarakat di bandar membawa kepada pelbagai masalahsosial yang kritikal seperti keruntuhan moral, kegiatan pelacuran danperlakuan jenayah dan sebagainya.

- usteru masyarakat yang tinggal di bandar harus menyesuaikan cara hidupyang penuh mencabar dan berlandaskan material dengan lebih berdikari,berilmu pengetahuan dan mengejar kekayaan.

1$ Masala" pencemaran dan kesi"atan

- :ndustri perkilangan menyebabkan berlakunya pencemaran yangmenjejaskan kesihatan masyarakat

- 'encemaran air menyebabkan merebaknya pelbagai penyakit danbertambahnya kematian di kawasan bandar

- 5kta kesihatan awam telah ditubuhkan pada ">; untuk mengurang danmemperbaiki keadaan kesihatan masyarakat

2$ &emunculan kelas #a"aru masyarakat

- #elain kelas pekerja wujud golongan kelas pertengahan yang terdiri daripadapemilik kilang, peniaga, ahli perbankan, peguam dan jurutera.

- 'ertumbuhan ekonomi yang pesat menyebabkan berlakunya peningkatandalam kedudukan dan pendapatan kelas pertengahan.


29/98

- $olongan ini mempunyai kuasa politik yang berjuang mendapatkanperwakilan di parlimen untuk menyuarakan kepentingan mereka dalambidang perdagangan dan ekonomi.

3$ &emunculan golongan proletariat

- Kesan daripada akta 'emagaran anah menyebabkan hampir >@ tanahpertanian dikuasai oleh pemajak-pemajak yang mempunyai modal manakalagolongan petani yang tidak memiliki tanah menjadi buruh untuk mendapatupah di ladang atau berhijrah ke bandar untuk bekerja di kilang-kilang dandikenali sebagai golongan proletariat.

- 'ekerja-pekerja ini terdiri daripada pelbagai golongan termasuk wanita dankanak-kanak yang dibayar upah minimum dan dipaksa bekerja dalamtempoh yang panjang iaitu "& jam sehari

- Kebajikan pekerja yang tidak terbela menyebabkan golongan yang tidakberpuas hati dengan majikan telah mengadakan rusuhan pada tahun ">==dan masyarakat pekerja dibenarkan untuk menubuhkan Kesatuan sekerja.

- #ehubungan dengan itu beberapa akta telah digubal antaranya 5kta Kilang"> dan 5kta ?ombong ">+&.

+4$ &ela"iran idea-idea #aru

- 0asyarakat industri maju dalam pemikiran apabila melahirkan idea-ideabaru yang berupaya menyumbang kepada keadilan dalam bidang ekonomidan sosial

- asilnya lahirlah pemikir sosialis awal seperti


30/98

• MA!9A+AKA MA+M % /+$3AD

• MA!9A+AKA A3+A+A % 1(A

• MA!9A+AKA MA+M % 0/$(

• MA!9A+AKA #$%AD!M % 0/$(

MASYARAKAT NDUSTR D *ERMAN

Pengenalan

0asyarakat industri di erman lahir kesan daripada ledakan re*olusi industri selepasdi England pada ">=-an hingga "9"+. Kesan daripada re*olusi ini, kerajaan telahmemberi tumpuan untuk memajukan kemudahan infrastruktur seperti sistempengangkutan dan komunikasi. Kerajaan juga mewujudkan lebih banyak kilang bagimenjana pertumbuhan ekonomi.

'ertambahan penduduk juga telah mewujudkan masyarakat yang berorientasikanindustri seperti di kawasan %uhr, #aBony, #ilesia dan 2erlin. 2ilangan penduduk

yang semakin ramai telah membawa pertambahan dalam peluang pekerjaan dikawasan industri.

?onggokan sumber bahan mentah yang banyak juga menyumbang kepadaperkembangan perindustrian di erman seperti arang batu, bijih besi, dan bijihtimah di %uhr, ?orraine dan #ilesia pada abad ke"9.

http://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-maritim-di-portugal.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-agraria-di-china.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-maritim-di-jepun.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/sistem-feudalisme-di-japan.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-maritim-di-portugal.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-agraria-di-china.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/06/masyarakat-maritim-di-jepun.htmlhttp://cikgustpm.blogspot.com/2012/05/sistem-feudalisme-di-japan.html


31/98

Ciri-ciri masyarakat industri di %erman

+$ &emajuan dalam sistem pertanian

- Kemajuan teknologi telah meningkatkan mekanisme dalam kegiatanpertanian seperti masalah pembajakan tanah dapat diatasi apabila traktordicipta bagi menggantikan penggunaan kuda.

- Kemajuan dalam pertanian juga menghasilkan kajian sainti1k tentang tanah,misalnya melalui penemuan umphry a*y (">=&) tentang sumbangan ilmukimia dalam mengatasi masalah kesuburan tanah dan tanaman. 'ada tahun">+= pula, saintis erman, ustus *on ?eibig telah menemui formula untuk

menghasilkan baja tiruan (kimia)

- #elain itu petani juga turut memperkenalkan sistem pertanian campuraniaitu menternak lembu dengan diselangi oleh penanaman bijirin khasnya jagung dan ubi kentang.

,$ Perkem#angan perindustrian

- 'embukaan lombong arang batu dan bijih besi di #aBony dan #ilesia telahmendorong kepada kewujudan masyarakat industri.

- Kemajuan dalam industri kulit melahirkan perubahan dalam gaya hidup

- Kemajuan dalam industri tekstil khususnya di 2erlin

-


32/98

- 0asyarakat industri di erman juga maju dalam sistem pengangkutan.

- Kemajuan yang pesat dalam industri besi dan keluli telah membawaperkembangan dalam sektor pengangkutan khususnya dalam pembinaan jalan

kereta api.

- 2orsig telah muncul sebagai pengeluar utama kereta api dan kemudian diikuti olehpembinaan jalan kereta api ke bandar-bandar lain di erman.

.$ Perdagangan antara#angsa

- 'ada tahun ">;=an berlaku perkembangan pesat dalam perindustrian di erman yang menyebabkan pertambahan dalam eksport sehinggamencetuskan masalah dalam memasarkan barangan dan mendapatkanlebih banyak sumber bahan mentah.

- aripada perkembangan tersebut, perluasan wilayah perlu dilakukan untukmeluaskan perdagangan dan berusaha mendapatkan tanah jajahan.

- 'ada tahun ">9;, erman mempunyai hubungan perdagangan dengan ;=) danresdener 2ank (">;&)


33/98

- 0elalui sistem perbankan, membawa kemunculan kelas pengusaha industribaru pada abad ke "> kerana mereka mendapat bantuan modal daripadabank.

- 'enyaluran modal tersebut membolehkan pihak bank mempunyai kuasamengawal perusahaan yang dijalankan oleh syarikat-syarikat industri.

- #elain itu penubuhan kartel di erman juga membantu perkembanganindustri apabila menguasai bekalan dan harga jualan bagi produk-produk.

0$ Dasar kerajaan

- Kewujudan masyarakat industri di erman juga dirangsang oleh dasarkerajaan erman yang menubuhkan sekolah pertukangan dan teknikal untukmelahirkan ramai tenaga mahir.

- Cndang-undang insurans sosial juga dikuatkuasakan pada tahun ">>

- #elain itu banyak pusat-pusat kesihatan dibina yang mana kos pembiayaan&/ ditanggung oleh oleh pekerja dan selebihnya oleh majikan

- Kerajaan juga memanipulasi pengeluaran akhbar sebagai satu langkahmengawal pemikiran rakyat

- #eterusnya kerajaan erman mengawal pengurusan perkilangan, 1rma,kartel dan bank-bank

- Kerajaan erman fokus kepada kilang pengeluaran peralatan tentera dansenjata di Eropah.


34/98

Soalan-soalan Per#incangan (

". 2andingkan de1nisi dan ciri-ciri masyarakat industri di negara England dan erman antara abad ke-"> hingga abad ke-"9

Dasil Csaha


35/98

merancakkan perdagangan epun. epun juga membuka pintu negaranyakepada negara barat tetapi mengadakan perdagangan secara terhad denganpelbagai peraturan tertentu. 5bad ke ", pedagang-pedagang dan mubalighdari Eropah telah datang dan mula bertapak di epun. 5bad ke";, epunmengamalkan dasar tutup pintu iaitu hubungan dengan 2arat dijalankansecara terhad, penganut Kristian mula ditindas dan orang-orang epundilarang ke luar negara.

•

• Ciri-Ciri Masyarakat Maritim %epun$•

• ". Kegiatan Ekonomi 2erasaskan Kelautan.

• 0asyarakat epun terlibat dengan kegiatan penangkapan ikan. arold 0.

3inacke mengatakan makanan orang yang sama penting dengan nasi ialahikan, mengutip hasil laut seperti mutiara, perdagangan, membaiki danmembuat kapal. 'erikanan merupakan pekerjaan utama penduduk epunkerana makanan kedua selepas nasi bagi masyarakat epun ialah ikan.!elayan epun juga adalah penyelam mutiara yang handal.

•

• &. ?okasi 'etempatan i 'esisir 'antai.• ?ebih kurang 9;@ wilayah daratan epun berada di keempat-empat pulau

terbesarnya iaitu okkaido, onshu (pulau terbesar), #hikoku, dan Kyushu.#ebanyak ;&@ pulau-pulau di epun bergunung-gunung, dan sebahagian diantaranya merupakan gunung berapi. 0asyarakat maritim epun tinggal dipesisir pantai seperti di perkampungan nelayan di 7okohama dan menetap dikawasan-kawasan bandar-bandar pelabuhan seperti di !agasaki, !agoya,iroshima dan lain-lain bandar pelabuhan.

•

• . 0asyarakat pelbagai 2udaya.

•

alinan perhubungan dengan masyarakat antarabangsa menyebabkanmasyarakat epun menerima pelbagai pengaruh budaya luar seperti pengaruhagama Kristian yang dibawa oleh mubaligh-mubaligh Kristian 'ortugis, agama2uddha dan


36/98

ke-", telah mengeksport perak, berlian, tembaga, pedang, dan barang-barang lainnya. epun juga telah mengimport sutera


37/98

•

• ). Masyarakat Jepun telah mengimport barangan tropikal dari %sia enggara, barangan

sutera, tembikar, buku, lukisan dan wang tembaga daripada &hina. Menjelang abad ke-#) dan#1, Jepun telah mengeksport sejumlah barangan siap ke &hina dan negara-negara lain sepertipedang, kipas berlibat dan pemidang. *ipas berlipat dan pemindang mendapat permintaan yangtinggi di &hina.

•

• 1. Pada ?aman pemerintahan Shogun :eyasu, Jepun mengamalkan dasar terbuka

dalam perdagangan dengan negara luar dengan harapan epun akanmemperolehi keuntungan daripada persaingan 2arat dalam perdagangan.#hogun :eyasu mengharapkan bantuan teknikal dan perdagangan dengan#epanyol di 4ilipina dalam kepakaran perlombongan dan pembinaan kapal.Aleh itu :eyasu telah mengutuskan surat kepada #epanyol tetapi malangnyagabenor #epanyol di 4ilipina lambat memberi jawapannya dan hal ini telahmenyebabkan :eyasu marah. 'erkara ini telah mendorong #hogun :eyasumemberi perhatian pula kepada kedatangan pedagang 2ritish dan 2elanda.

•

• ;. =alaupun Jepun mengadakan hubungan perdagangan dengan negara barat, tetapihubungan yang terjalin adalah secara terhad. Perkembangan perdagangan di Jepun dengan

negara luar seperti dengan Portugal, ritish, elanda dan Sepanyol pada abad ke-#1 dan #$telah menggalakkan penggunaan mata wang perak bagi mengantikan penggunaan beras dankain sebagai tukaran di Jepun. Penggunaaan mata wang perak ini telah menggalakkan lagiaktiviti perlombongan perak, perak dan emas.

•

• 7. Perkembangan ekonomi wang telah mempercepatkan kemajuan perdagangan tempatan

dan luar negara terutamanya dengan &hina. (amum hubungan perdagangan antara Jepundengan &hina terputus akibat serangan lanun Jepun ke atas &hina. leh kerana Jepun mahukanbarangan sutera dan mewah &hina manakala &hina pula memerlukan barangan perak Jepunmaka mereka menjadikan pedagang Portugal di Macau sebagai orang tengah dalam hubunganperdagangan.

•

• 9. 'erkembangan ekonomi ini juga telah membawa kepada pengkhususan

pekerjaan dan telah membawa pertambahan jumlah bilangan golongantukang (artisan) dan saudagar. 'ersatuan mula muncul terutama persatuankewangan (mujinko).

•

• "=. 'erubahan pesat ekonomi perdagangan di epun telah membawa

perubahan dalam kehidupan golongan samurai. #ebelum ini golongan samuraibergantung hidup dengan menerima pendapatan berbentuk berguni-guniberas daripada shogun dan daimyo telah menjualnya kepada golongansaudagar di Asaka. 'erkara ini telah menyebabkan golongan saudagar

menjadi semakin kaya di epun walaupun dalam sistem feudalnya beradatahap paling rendah.•

• "". 'ada abad ke-";, muncul ramai golongan pedagang yang cekap danberpengalaman serta golongan peminjam wang di bandar seperti 0itsui yangmempunyai syarikat persendirian.

•

• "&. i epun juga telah berlaku perkembangan dalam penghasilan barangantembikar yang halus dan barangan porselin yang cantik. eknik pembuatantembikar telah diperolehi daripada pembuat tembikar Korea dan telah menjadi


38/98

industri penting di epun. :ndustri tekstil turut berkembang pesat di epunterutama dalam penghasilan broked sutera yang cantik. epun jugamenghasilkan secara besar-besaran barangan laker yang bermutu danmempunyai hiasan yang indah.

•

• ". alaubagaimanapun perkembangan perdagangan di epun terhenti

apabila #hogun okogawa telah mengubah dasar pemerintahan epun

daripada dasar buka pintu kepada dasar pemencilan secara relatif dari dunialuar pada tahun "> kerana timbulnya perasaan syak wasangka terhadaporang barat.

•

• "+. #egala akti*iti perdagangan telah diharamkan dan semua orang asing

atau pedagang asing di halau keluar dari epun. :ni terdapat dalam arahanlarangan yang dikeluarkan pada tahun ", " dan "9. 5ntara laranganyang dibuat ialah melarang kapal-kapal epun meninggalkan negara, rakyat epun juga dilarang meninggalkan negara dan mengharamkan kapal-kapalasing masuk ke epun.

MA!9A+AKA MA+M % /+$3AD

'engenalan


39/98

Masyarakat maritim bermaksud masyarakat yang memberikan tumpuan utama terhadapperdagangan dan kegiatan yang berkaitan dengan laut. Masyarakat ini mempunyai pelabuhan-pelabuhan sebagaitempat untuk menjalankan kegiatan perdagangan atau kegiatan kelautan yang dilengkapi dengan pelbagaikemudahan seperti bekalan air, tempat tinggal, tempat menyimpan barang dan kawasan untuk berjual beli.Masyarakat maritim merupakan masyarakat yang tinggal di pesisir pantai, kepulauan dan di lembah sungai bagimemudahkan mereka menjalankan aktiviti perdagangan, membuat kapal, menangkap ikan dan mengutip hasil laut.

Semasa pemerintahan Putera 'enry /'enry he (avigator0, kerajaan Portugal telah menjadi kuasa maritim yangterunggul di "ropah pada abad ke-#). Putera 'enry bersungguh-sungguh mempromosi kegiatan penjelajahan

melalui penubuhan %kademi 6aut di Sagres. Melalui akademi ini beliau telah mengundang ahli pelayaran, pakarmatematik, kartograi dan astronomi dari luar negara untuk memberi tunjuk ajar kepada pelaut Portugal. 9sahaPutera 'enry ini telah memunculkan ramai kelasi atau pelayar Portugal telah menjelajah ke selatan sehingga ke&ape Eerde di sebelah pantai barat benua %rika.

&iri-&iri Masyarakat Maritim Portugal

#. 6okasi di pesisiran pantai

Portugal merupakan kerajaan pertama di "ropah mula menjalankan penerokaan tanah baru yang seriusmelalui aktiviti pelayaran ke dunia luar. 'al ini berlaku kerana Portugal mempunyai geograi tempatan di 6autan

%tlantik, mempunyai pantai yang panjang dan memiliki pelabuhan yang baik seperti 6isbon. Selain daripada itu,Portugal tidak menghadapi persaingan dengan negara-negara "ropah yang lain seperti Sepanyol yang masihbelum teguh dan bersatu padu, :tali pula masih tidak bersatu, elanda menghadapi masalah dalam negara,manakala negara "ngland dan Perancis terlibat dalam Perang #88 ahun. *eadaan ini telah memberi peluangkepada Portugal untuk muncul sebagai negara maritim yang terunggul ketika itu.

. erdapat pelabuhan pembekal

Portugal mempunyai pelabuhan yang menjadi tumpuan pedagang-pedagang "ropah iaitu pelabuhan 6isbondan %ntwerp. Portugal menjadikan pelabuhan-pelabuhan ini sebagai pusat pengeksportan dan pengeluaranbarangan dagangan Portugal. +alam masa 58 tahun, Portugal berjaya menembusi pasaran rempah-ratus yangdikuasai oleh pedagang Eenice di :tali. Portugal berhasrat untuk menguasai perdagangan rempah kerana padaabad ke-#), pedagang :slam telah menjual barangan dari imur kepada pedagang di Eenice dengan hargayang tinggi. Pedagang di Eenice pula bertindak sebagai orang tengah pula telah menjual barangan tersebutkepada pedagang "ropah yang lain dengan harga yang lebih tinggi. leh itu, dengan menguasai jalan


40/98

perdagangan di 6autan 'indi akan membawa kepada penguasaan perdagangan rempah-ratus dan bolehmengambil alih peranan pedagang Eenice sebagai orang tengah.

5. Memiliki pelabuhan entrepot

Menjelang abad ke-#1, kapal-kapal Portugal sentiasa belayar ke imur Jauh menggunakan anjungPengharapan dan membawa pulang rempah-ratus, lada hitam, sutera dan batu permata. Mereka juga berjayamembawa hasil hutan seperti kayu kayan dan bahan pencelup dari ra?il. Portugal juga telah membuka ladangtebu, menjalankan penanaman tembakau, menternak lembu dan kuda untuk diperdagangkan. :ni semua telahmemberikan keuntungan kepada masyarakat Portugal. Pelabuhan 6isbon juga telah menjadi pusat agihanrempah-ratus kepada pedagang-pedagang "ropah yang lain bagi menggantikan pelabuhan Eenice di :tali.

2. Mampu membuat perahu dan kapal layar

Masyarakat maritim Portugal mempunyai teknologi membuat kapal walaupun kapal yang dibina lebih kecildaripada kapal buatan &hina. *apal orang Portugal yang dibina mempunyai dasar yang lebih dalam dan badankapal yang agak bulat sesuai untuk perjalanan di 6autan %tlantik.

). Mempunyai kemahiran dalam ilmu pelayaran dan mencari jalan ke imur

Masyarakat maritim Portugal mempunyai kemahiran dalam ilmu pelayaran hasil usaha Putera 'enry. eliaumahu orang Portugal mahir dalam bidang pelayaran untuk menguasai kekayaan di %rika. ujuan lain ialahmencari Prester John yang menjadi raja sebuah kerajaan *ristian di %rika bagi mendapatkan bantuannyauntuk menguasai kerajaan :slam di Maghribi.

9saha Putera 'enry ini telah berjaya melahirkan ramai pelayar Portugal seperti artholomew +ia?, Easco da>ama dan %lonso de %lbuBuerBue. Mereka telah berjaya menjelajah ke selatan sehingga ke &ape Eerde disebelah pantai arat benua %rika. artholomew +ia? telah belayar dan sampai ke &ape o >ood 'ope iaitubahagian paling selatan di %rika pada tahun #27$. Easco da >ama pula berjaya mengelilingi anjungPengharapan pada tahun #2@$ dan seterusnya telah sampai di Malindi /#27$0 dan seterusnya beliau telahbelayar ke *alikat /#2@@0. Selepas itu beliau telah kembali ke 6isbon dengan membawa penuh muatanbarangan daripada imur.


41/98

Pada tahun #)##, 6ope? de SeBueire telah berjaya menguasai Melaka dan ini membolehkan Portugalmenguasai jalan perdagangan di 6autan 'indi. Pada tahun #)2, orang Portugal berjaya memasuki negaraJepun melalui pelabuhan *yushu. Pada tahun #)$8, satu perjanjian telah ditandatangani antara pedagangPortugal dengan Shogun %shikaga iaitu mereka dibenarkan berdagang di pelabuhan (agasaki.

Seterusnya pedagang Portugal telah sampai ke pelabuhan &anton di &hina pada tahun #)#$.

1. *"M%J9%( "*(6>: P"6%D%!%(

Masyarakat maritim Portugal juga mempunyai teknologi pelayaran yang diambil daripada negara lain sepertipenemuan baru seperti peta enua "ropah /kartograi0, kompas magnetik, reka bentuk kapal, memilikiteknologi senapang dan meriam, dan astrolab.

Pelayar Portugal mempunyai catatan wilayah baru di atas peta dan seni catatan peta yang tepat dalam petagaya baru. Mereka juga mempunyai teknologi kompas yang diambil daripada orang &ina. *ompas ini

menunjukkan utara iaitu satu petunjuk penting bagi kapal-kapal yang belayar dari timur ke barat. rangPortugal juga mempunyai teknologi membina kapal yang baik sesuai untuk belayar di 6autan %tlantik danmemiliki astrolab hasil ciptaan orang %rab yang membenarkan seorang kapten kapal laut mengagakkedudukan kapal mereka sejauh mana dari garisan *hatulistiwa. Masyarakat maritim Portugal juga memilikiteknologi senjata api seperti senapang dan meriam. Mereka menggunakan bahan letupan daripada &hina dankemudian diubah suai dengan ciptaan senjata api mereka. Senjata api digunakan semasa pelayaran untukmenakutkan dan mengalahkan musuh-musuh yang ditentang.

*esimpulan

Masyarakat Portugal berjaya membina sebuah empayar perdagangan serta menguasai jalan perdagangan di6autan 'indi selama lebih daripada satu kurun.

Masyarakat Portugal berjaya menjadi perintis dan meluaskan kekuasaan kerana tidak perlu bersaing denganpihak lain di "ropah pada masa tersebut .

Pusat perdagangan hanya didirikan di kawasan pantai sahaja bukannya kawasan pedalaman.

M4DUL SE*ARA DUNA 1677-1866'


42/98

+alam Modul ini yang berlangsung dalam Penggal # mengandungi 2 tema utama iaituF

#. Masyarakat.

. Pemerintahan dan Pentadbiran.

5. *emajuan dan Pembangunan.

2. (asionalisme dan Pembentukan (egara angsa.

Te!a 12 Masyarakat


43/98

#.# Masyarakat 4eudal /"ngland dan Jepun0.#. Masyarakat %graria /elanda dan &hina0.#.5 Masyarakat Maritim /Portugal dan Jepun0.#.2 Masyarakat :ndustri /"ngland dan Jerman0.

Te!a #2 Pe!erinta*an ,an Penta,)iran

.# :nstitusi PemerintahanF

.#.# !aja atau Maharaja /&hina dan !usia0. .#. Pembesar /&hina dan !usia0.

. (egara angsaF

..# !aja Mutlak dan !aja erperlembagaan /"nglan dan Perancis0. .. (egara *esatuan dan (egara Persekutuan /Perancis dan %merika0. ..5 Penyatuan (egara angsa /:tali dan Jerman0.

Te!a &2 Ke!a"(an ,an Pe!)ang(nan

5.# Sistem "konomi.

5.#.# 4eudalisme dan *apitalisme /Jepun, &hina, Jerman, Perancis, "ngland, %merika.

5.#. Perkembangan "konomi. 5.#..# Perdagagan dan Perniagaan /Portugal G elanda0. 5.#.. Pertanian /elanda G "ngland0. 5.#..5 Perindustrian /Jerman G Jepun0.

5. :ntelektual.

5..# Perkembangan :lmu /"ngland G Perancis0. 5.. Sumbangan okoh /"ngland G Perancis0.

5.5 *emajuan Pendidikan /Perancis G Jerman0.

Te!a '2 3asinalis!e ,an Pe!)ent(kan 3egara angsa

2.# !eaksi masyarakat tempatan terhadap peluasan kuasa arat G kesan penjajahan arat/&hina G :ndia0.


44/98

2. *onlik %ntarabangsa. 2..# Perang +unia Pertama /#@#2-#@#70 - /Jerman G !usia0. 2.. Perang +unia *edua /#@2-#@2)0 - /Jepun G %merika Syarikat0. 2..5 Perang +ingin /#@2)-#@))0 - /!usia G %merika Syarikat0.

2.5 +ekolonialisasi dan Pengembalian *edaulatan /&hina G :ndia0.

2.2 Perhubungan 6uar. - Soviet 9nion G %merika Syarikat. -P. - 9nited kingdom G :ndia. -*omanwel. - 9nited *ingdom G %merika Syarikat. -(%.

KERA*AAN KESATUAN PERAN+S

Pengenalan

i negara 2arat terdapat dua jenis bentuk kerajaan yang diamalkan iaitunegara kesatuan dan negara persekutuan. 'elaksanaan mana-mana bentukkerajaan ini akan mempengaruhi keharmonian kerajaan pusat dan tempatan dinegara masing-masing.

Kerajaan kesatuan merupakan sebuah kerajaan yang memberi kuasa yang luaskepada kerajaan pusat dan menghadkan kuasa kepada kerajaan tempatan(local go*ernment). 0anakala kerajaan persekutuan pula merupakan sebuahnegara yang mengamalkan pembahagian kuasa antara kerajaan pusat dengankerajaan negeri (kerajaan tempatan).

2entuk kerajaan kesatuan telah diamalkan di negara 'erancis manakalakerajaan persekutuan telah diamalkan di negara 5merika #yarikat.

&erajaan &esatuan Di Perancis

i negara 'erancis, kerajaan pusat mempunyai kuasa dalam semua aspek

pemerintahan, boleh mengubah sempadan dan kuasa, dan juga bolehmembatalkan perundangan yang telah diluluskan oleh peringkatnegeri/wilayah. !egara kesatuan 'erancis mempunyai beberapa ciri iaituF

". Kerajaan pusat mempunyai kuasa penuh untuk menguruskan seluruhpemerintahan di negara 'erancis.

&. Cntuk memudahkan pentadbiran maka kerajaan kesatuan telahmembahagikan negara kepada beberapa wilayah atau cawangan dan diberikuasa untuk mentadbir. 'entadbiran wilayah ini merupakan ejen kerajaanpusat. alau bagaimanapun kuasa ini boleh ditarik balik oleh kerajaan pusat.


45/98

2entuk seperti ini adalah merupakan sistem sentralisasi iaitu pemerintahpusat memiliki kedaulatan penuh untuk menyelenggara urusan dari pusat kedaerah/wilayah. 'emerintah wilayah hanya melaksana ketetapan pusat.

erdapat kelebihan jika mengamalkan kerajaan kesatuan iaitu tidak akanberlaku masalah pertindihan kerana sebarang percanggahan antara pengubaldengan pelaksana dasar dapat dielakkan. al ini kerana segala keputusanakan dibuat oleh kerajaan pusat dan dengan ini pemerintahan akan dapat

dijalankan dengan mudah, teratur dan berkesan.

!amum kerajaan kesatuan juga mempunyai kelemahannya tetapi dengansegera dapat diatasi oleh kerajaan pusat dengan menyesuaikan pentadbirandengan keperluan semasa.

Kerajaan kesatuan sesuai dilaksanakan bagi sebuah negara seperti 'eranciskerana mempunyai keluasan geogra1nya tidak luas atau besar danmempunyai jumlah penduduk tidak terlalu ramai. 'engaruh geogra1 yangtidak begitu luas lebih memudahkan komunikasi dua hala dan sebarangkeputusan boleh dilaksanakan secepat mungkin tanpa berlakunya amalan redtape.

#etelah re*olusi 'erancis berlaku pada tahun ";>9, telah banyak berlakuperubahan di 'erancis iaitu sistem pemerintahan beraja telah dimansuhkan,sistem feudal dihapuskan, hak istimewa golongan bangsawan telahditamatkan dan berkembangnya semangat nasionalisme di 'erancis.

#etelah sistem pemerintahan beraja dan sistem feudal dihapuskan di 'erancis,pada tahun ";9= pentadbiran baru telah dibentuk iaitu negara 'erancis telahdibahagikan kepada > department (wilayah) dan setiap wilayah dibahagi pula

kepada cantons (daerah) dan daerah pula dipecahkan kepada commune.

'entadbiran department akan diketuai oleh 'refet yang dilantik oleh kerajaanpusat. 'refet bertanggungjwab secara langsung kepada 0enteri alam !egeridan berperanan untuk menguruskan perkhidmatan di kawasan tempatan.

isetiap department telah ditubuhkan sebuah majlis iaitu $eneral


46/98


47/98

• Soalan: Huraikan peralihan sistem pemerintahan beraja mutlakkepada raja berperlembagaan di Perancis.

• 'erancis merupakan antara negara di Eropah yang mengamalkan sistem

pemerintahan beraja mutlak. alau bagaimanapun, kepincangan danketidakstabilan politik serta kebangkitan rakyat menyebabkan sistem inidihapuskan dan digantik dengan sistem pemerintahan raja berperlembagaan.

• i bawah sistem raja berkuasa mutlak yang diamalkan di 'erancis,

pemerintahan 'erancis terletak di tangan %aja, 0ajlis iraja dan intendant.Kuasa raja mengatasi semua undang-undang. %aja berkuasa memenjarakanindi*idu yang ingkar atau menyakiti hati golongan berpengaruh. indakan inidipanggil lettre de cachet. 0ajlis iraja dianggotai kerabat diraja ygberpengaruh. 0ereka berperanan membuat keputusan penting dalam semuabidang. i peringkat wilayah, intendant diamanahkan untuk menguruskan halpentadbiran dan cukai sekaligus mengurangkan kuasa politik golonganbangsawan.

• $olongan paderi atasan dan golongan bangsawan turut diberi

keistimewaan. $olongan bourjois iaitu golongan kelas menengah sepertiprofessional, guru, peguam dan pedagang turut diberikan keistimewaan

seperti pengecualian cukai. alau bagaimanapun, golongan ini tidak berpuashati kerana tidak berpeluang naik pangkat dalam pegawai tentera danberkhidmat dalam pentadbiran. $olongan petani pula terbeban denganpelbagai cukai seperti cukai tanah, garam, harta dan cukai feudal.

'arlimen 'erancis pula terbahagi kepada tiga estet iaitu estet pertamayang terdiri daripada golongan paderi, estet kedua dianggotai oleh golonganbangsawan dan estet ketiga pula terdiri daripada golongan borjouis danpetani. Estet pertama dan kedua diberi keistimewaan manakala estet ketigaseolah-olah terpinggir. Estet ketiga tidak mempunyai hak untuk membuatsebarang keputusan penting. untutan estet ketiga untuk mendapatkan

persamaan hak tidak diendahkan oleh %aja ?oui G3:. Estet ketiga akhirnyamengisytiharkan diri sebagai 'erhimpunan Kebangsaan atau 'arlimen !egara. indakan estet ketiga ini menandakan bermulanya %e*olusi 'erancis.'erjuangan Estet Ketiga mendapat sokongan golongan miskin.

• 'erjuangan estet ketiga membuahkan hasil apabila mereka berjaya

menawan bangunan 2astille. Kemuncak perjuangan estet ketiga ialah apabilaberlakunya peristiwa yang dipanggi Hari AgosIF 'eristiwa ini menandakanpenghapusan sistem feudal. 5hli parlimen dan golongan feudal menyerahkanhak feudal mereka manakala golongan paderi menyerahkan hak gereja. 'ada& Agos ";>9 , parlimen meluluskan 'erisytiharan ak-ak 0anusia danarganegara. 'entadbiran 'erancis dibahagikan kepada > kawasanJdepartment dan setiap department ini dibahagi kepada daerah Jcantonsdan commune. Kerajaan tempatan dipilih oleh rakyat tempatan dan berkuasadi kawasan masing.

• 0enjelang tahun ";9" 0ajlis 'erhimpunan Kebangsaan menyiapkan

perlembagaan baru. engan mengambil idea berdasarkan teori pengasingankuasa 0ontesLuieu, kerajaan 'erancis dibahagikan kepada badan legislati*e,badan eksekutif dan badan judisiari. 2ermulalah era pemerintahan rajaberperlembagaan di 'erancis. alau bagaimanapun, pemerintahan rajaberperlembagaan berlangsung selama setahun sebelum bertukar kepadarepublik. 5kibat pergeseran antara golongan re*olusi dengan golongan


48/98

menyokong raja, %aja ?ouis G3: dan isterinya 0arie 5ntoinnette telah dihukumpancung dengan gilotin.

• 'erubahan sistem pemerintahan beraja mutlak kepada raja

berperlembagaan menyaksikan pergolakkan politik di 'erancis. Kacau-bilauyang berlakunya di 'erancis hanya tamat bila !apoleon 2obapartemengambil alih pemerintahan J";99.

+ontoh Esei

Te"a (0 P

nota sejarah stpm penggal 1.docx

Documents