makalah sejarah perkembangan jalan diponegoro.docx

7/21/2019 MAKALAH SEJARAH PERKEMBANGAN JALAN DIPONEGORO.docx

http://slidepdf.com/reader/full/makalah-sejarah-perkembangan-jalan-diponegorodocx 1/20

SEJARAH PERKEMBANGAN JALAN DIPONEGORO

Makalah ini di buat untuk memenuhi tugas

Mata Kuliah

“SEJARAH PERKEMBANGAN ARSITEKTUR I

Disusun Oleh :

HERMAN NURJAMAN : 02212021

DEDE LUKMAN NURHAKIM : 02212008

JURUSAN TEKNIK ARSITEKTUR

ST – INTEN

(SEKOLAH TINGGI SAINS DAN TEKNOLOGI INDONESIA)

BANDUNG , 2013



KATA PENGANTAR

Assalammualaikum !"# !b

Alhamdulillah $u%i s&uku" kehadi"at allah S't( dengan "ahmat dan hida&ahn&a

makalah ini telah te"susun sebagai bahan tugas $e"sentasi mata kuliah Se%a"ah

Pe"kembangan A"sitektu" # Pen&usun sam$aikan te"imkasih atas segala $a"tisi$asi da"i

be"bagai $ihak &ang telah membantu dalam $en&usunan makalah dengan tema

Kebuda&aan A"sitektu" Sunda#

Akhi" kata sem)ga dengan $embuatan mkalah ini men%adi $embangkit semangat

$emba*a demi mem$e"tahankan dan men%aga kelesta"ian buda&a dae"ah(se"ta

a"sitektu"n&a khususn&a buda&a sunda# Sekian da"i $en&usun#

!assalammualaikum !"# !b

Pen&usun



DAFTAR ISI

Halaman

KATAEN!ANTAR """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

"""""""""""""" #i

DAFTAR

ISI """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

""""""""""""""" #ii

$A$ 1 ENDAHULUAN

1"1" La%a&

$ela'an( """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

""""" 1

1"2" Ma'su) )an

Tu*uan """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" +

1","

$A$ 2

2"1" Se*a&ah '-%a

.an)un( """""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 11

2"1"1" $an(unan $an(unan

his%-&is """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 11

$A$ ,

,"1"KAJIAN

$A$ /



/"1" se*a&ah *alan

)i-ne(-&-""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

1,

/"2" '-n)isi *alan)i-ne(-&- """"""""""""""""""""""""""""""""""" 1,

/"2"1" )a%a eis%in( *alan

)i-ne(-&- """"""""""""""""""""""""""""""""""" 1,

/","e&u.ahan un(si

.an(unan""""""""""""""""""""""""""""""""""""" 1/

$A$ 3

3"1

Kesimulan """"""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""""

""" 20



$A$ 1 ENDAHULUAN

1"1"La%a& $ela'an(

bangunan baru br!un"u#an un$u% !nun&ang %g'a$an ' a#a!

r%*$aan+ Na!un, r%!bangan %*$a ang $r#a#u -a$ !nbab%an

$'a% $r%*n$r*#na r$u!bu.an bangunan – bangunan baru+ Brbaga' gaa

ar-'$%$ura# !un"u# a#a! %*$a -baga' bn$u% na$a r%!bangan %*$a

ang $'a% !au %a#a. ngan %*$a – %*$a #a'n '-%'$arna an -baga'

bn$u% !*rn'-a-' %*$a '$u+ /r%!bangan %*$a ang -r$' '$u

!nbab%an %"!a-an %arna bangunan – bangunan #a!a ang !!'#'%'

n'#a' -&ara. a$au ang !n&a' "'r' %.a- -ua$u %*$a b'-a .'#ang %arna

aana bangunan baru ngan %-raga!an an g#*ba#'-a-' a#a! -a'n

ang aa a%.'rna !ru-a% %ara%$r #'ng%ungan %*$a '$u+



1"2"Ma'su) )an Tu*uan

Un$u% !n"ga. .'#angna bangunan – bangunan ngan n'#a'

-&ara. $'ngg' aa -bua. %*$a, ara ran"ang %*$a !u#a' b%r&a -a!a

ngan /!r'n$a. Dara. un$u% !!r$a.an%an an !#-$ar'%an %*$a

#a!a ang '!'#'%' aa %*$a $r-bu$+ Dngan ban$uan /!r'n$a. Dara.

!a%a %*$a #a!a '$u '&a'%an .r'$ag ara, ang '.ara%an aa$

'r.a$'%an ngan #b'. -.'ngga aa a%.'rna !!'#'%' n'#a' #b'. u#a+

Dngan aana .r'$ag ara 'n' !a%a %ara%$r %*$a $'a% a%an uar

a#auun r%!bangan %*$a %#uar ar' %*n$%- %ara%$r %*$a ang

--unggu.na+ Kaa-an %*$a #a!a a%an $$a .'u an !!'#'%' n'#a'

.'-$*r'- $r-n'r' ba.%an !a!u '&a'%an -baga' r'ba' --unggu.na

ar' -bua. %*$a+

Dngan aana .r'$ag ara, /!r'n$a. Dara. !u#a' -r'u- a#a!

u-a.a !n&aga %*$a #a!a -uaa $'a% $r%na ruba.an g#*ba#'-a-'+

un"u# bana% unang – unang un$u% !#'nung' %aa-an %*$a $ua '$u+

Sa#a. -a$u unang – unang ang a#'ng u$a!a aa#a. Unang – Unang

Rub#'% In*n-'a N*!*r 4 Ta.un 1552 Tn$ang Bna 6agar Buaa+






Da#a! unang – unang $r-bu$ '&#a-%an ba.a bna "agar

buaa aa#a.7

bna bua$an !anu-'a, brgra% a$au $'a% brgra% ang brua %-a$uan

a$au %#*!*%, a$au bag'an8bag'anna a$au -'-a8-'-ana, ang bru!ur

-%urang8%urangna 40 (#'!au#u.) $a.un, a$au !a%'#' !a-a gaa ang

%.a- an !a%'#' !a-a gaa -%urang8%urangna 40 (#'!a u#u.) $a.un,

-r$a 'angga !!una' n'#a' n$'ng bag' -&ara., '#!u ng$a.uan,

an %buaaan+

bna a#a! ang 'angga !!una' n'#a' n$'ng bag' -&ara., '#!u

ng$a.uan , an %buaaan+

D'-bu$%an u#a ba.a $u&uan ar' unang – unang 'n' aa#a.

!#-$ar'%an an !!an9aa$%an bna "agar buaa un$u% !!a&u%an

%buaaan na-'*na#+ Dngan ngr$'an ang %ua$ an $u&uan ang &#a-



a%an bna "agar buaa, !a%a %aa-an .r'$ag a%an !n&a' #b'.

!ua. ''nn$':%a-' an #b'. !ua. '$'na% #an&u$' un$u% -gra

'#-$ar'%an an 'raa$+

Bangunan – bangunan ang $r!a-u% a#a! .r'$ag %aang %a#a

!nga#a!' %ru-a%an a%'ba$ $r!a%an u-'a a$au %urangna raa$an ang'#a%u%an+

$A$ 2

2"1" Se*a&ah '-%a .an)un(

K*$a Banung -"ara g*gra:- !!ang $r#'.a$ '%#'#'ng' *#.

gunungan, an 'n' !nun&u%%an ba.a aa !a-a #a#u %*$a Banung

!!ang !rua%an -bua. $#aga a$au anau+ Lgna Sang%ur'ang

!rua%an #gna ang !n"r'$a%an baga'!ana $rbn$u%na anau

Banung, an baga'!ana $rbn$u%na Gunung Tang%uban /ra.u, #a#u

baga'!ana u#a %r'ngna anau Banung -.'ngga !n'ngga#%an

"%ungan -r$' -%arang 'n'+ A'r ar' anau Banung !nuru$ #gna

$r-bu$ %r'ng %arna !nga#'r !#a#u' -bua. gua ang brna!a

Sang%ang T'%*r*+

Dara. $ra%.'r -'-a8-'-a anau Banung ang !n&a' %r'ng aa#a.

S'$u A%-an, ang aa $a.un 15;08an !a-'. !rua%an anau $!a$

brar''-a$a, $$a' -aa$ 'n' -ua. !n&a' ara. ru!a.an un$u%

!u%'!an+

K*$a Banung !u#a' '&a'%an -baga' %aa-an !u%'!an -&a%

!r'n$a.an %*#*n'a# H'n'a8B#ana, !#a#u' Gubrnur Jnra#na a%$u

'$u Hr!an <'##! Dan#-, !ng#uar%an -ura$ %u$u-an $angga# 24

S$!br 1=10 $n$ang !bangunan -arana an ra-arana un$u%

%aa-an 'n'+ D'%!u'an .ar' r'-$'a 'n' 'aba'%an -baga' .ar' &a' %*$aBanung+

K*$a Banung -"ara r-!' !naa$ -$a$u- g!n$ (%*$a) ar'

Gubrnur Jnra# J+B+ >an Hu$-? aa $angga# 1 Ar'# 150@11 ngan #ua-

'#aa. a%$u '$u -%'$ar 500 .a, an br$a!ba. !n&a' =+000 .a aa

$a.un 15C5, -a!a' $ra%.'r br$a!ba. !n&a' #ua- '#aa. -aa$ 'n'+



Ka$a Banung bra-a# ar' %a$a bnung a$au bnungan %arna

$rbnungna -unga' 6'$aru! *#. #a>a Gunung Tang%uban /ra.u ang

#a#u !!bn$u% $#aga+ Lgna ang '"r'$a%an *#. *rang8*rang $ua '

Banung !nga$a%an ba.a na!a Banung 'a!b'# ar' -bua. %nraan

a'r ang $r'r' ar' ua ra.u ang ''%a$ bra!'ngan ang '-bu$

ra.u banung ang 'guna%an *#. Bua$' Banung, R+A+

<'rana$a%u-u!a. II, un$u% !#aar' 6' Taru! a#a! !n"ar' $!a$

%uu%an %abua$n ang baru un$u% !nggan$'%an 'bu%*$a ang #a!a '

Dau.%*#*$+

Bra-ar%an :#*-*: Suna, %a$a Banung bra-a# ar' %a#'!a$ Nga8

Banung8an Bana Inung, ang !rua%an %a#'!a$ -a%ra# an #u.ur

%arna !nganung n'#a' a&aran Suna+ Nga8Banung8an ar$'na

!na%-'%an a$au br-a%-'+ Bana aa#a. -ga#a --ua$u ang braa '

a#a! .'u a'$u ' bu!' an a$!*-9r, ba'% !a%.#u% .'u !auun bna

!a$'+ Inung aa#a. Bu!', '-bu$ &uga -baga' Ibu /r$'' $!a$

Bana braa+ Dar' Bu!'8#a. -!ua '#a.'r%an % a#a! .'u -baga'

Bana+ Sga#a --ua$u ang braa ' a#a! .'u aa#a. Bana Inung,

a'$u Bu!', a'r, $ana., a', $u!bu.an, .an, !anu-'a

an -ga#a '-' ru$ bu!'+ Lang'$ ang braa '#uar a$!*-:r aa#a.

$!a$ ang !na%-'%an, Nu Nga8Banung8an+ ang '-bu$ -baga'

<a-a a$au Sang.ang <'--a, ang br%ua-a ' #ang'$ $ana ba$a- an

-#uru. a#a! -!-$a $r!a-u% Bu!'+ Ja' %a$a Banung !!una' n'#a'

:#*-*:- -baga' a#a! $!a$ -ga#a !a%.#u% .'u !auun bna !a$'ang #a.'r an $'ngga# ' Ibu /r$'' ang %braaana '-a%-'%an *#. ang

a.a Kua-a+

T'a% aa 'n9*r!a-' ang !nbu$%an -"ara a-$' braa #a!a K*$a

Banung 'bangun+ A%an $$a', %*$a '$u 'bangun bu%an a$a- ra%ar-a

Dan#-, !#a'n%an a$a- ra%ar-a Bua$' Banung+ Ba.%an, !bangunan

%*$a Banung #ang-ung ''!'n *#. bua$'+ Dngan %a$a #a'n, Bua$' R+ A+

<'rana$a%u-u!a. II aa#a. n'r' ($. 9*un'ng 9a$.r) %*$a Banung+ K*$a

Banung 'r-!'%an -baga' 'bu%*$a baru Kabua$n Banung ngan -ura$

%u$u-an $angga# 24 S$!br 1=10

2"1"1" $an(unan $an(unan his%-&is

!e)un( Sa%e



Gung Sa$ $r#$a% ' Ja#an D'*ng*r* N*+ 22, K#ura.an

6'.aurgu#'-, K"a!a$an 6*b#*ng+ L'ng%ungan Gung Sa$ !rua%an

-ua$u %aa-an br-&ara., %arna bangunan %un* ar' !a-a K*#*n'a# H'n'a

B#ana r#a$'9 bana%, -r$' u-u! G*#*g', u-u! /*- In*n-'a,

Gung D'arna, Ru!a. T'ngga# an -baga'na+ S"ara G*gra:-

Gung Sa$ braa aa %**r'na$ 10;F3;0;,5 BT an 0@F4C04,C LS,

an -%'$ar gung %'n' $#a. bana% br'r' bangunan r%an$*ran,

!u%'!an, an r$*%*an+ Un$u% !n"aa'na r#a$'9 !ua. !#a#u' &a#an

raa ngan %*n'-' ang ba'%, !ngguna%an %naraan r'ba' r*a C a$au

2 a$auun !na'%' %naraan u!u! (B'-Ang%*$) ang !#a$' %aa-an 'n'

r#a$'9 bana%+ Gung Sa$ ''r'%an aa $a.un 1520 ang !rua%an

.a-'# rn"anaan ar' -bua. $'! ang ''!'n *#. J+ Grbr, E.+ D R**,

an G+ Hnr'%- -r$a G!n$ >an Ban*ng ang '%$ua' +L+ S#*r-+

/#$a%an ba$u r$a!a '#a%u%an *#. N*na J*.anna 6a$.r'na 6**-

(u$r' -u#ung B+ 6**-, <a#'%*$a Banung) an N*na /$r*n##a R*#*9-nang !a%'#' Gubrnur Jnra# Ba$a>'a+ Langga! ar-'$%$urna !nrua'

bangunan I$a#'a ' ?a!an Rna'--an", ang anggun, !ga. an

!*nu!n$a#+ /na$aan bangunan -'!$r'-, #!n #ng%ungan ang

bru#ang8u#ang (r$'-') !n"'$a%an r'$! ang !nnang%an, 'na. an

un'%+ Gung Sa$ !!'#'%' ara# %aa-an -#ua- 2;+550,=45 ! an #ua-

gung 10+=;;,;3C !+ Gung Sa$ 'n' brba$a-an ngan u$ara7 Ja#an

D'*ng*r*Laangan Ga-'bu, $'!ur7 Ja#an 6'#a%'Gung u-u! /*-

In*n-'a, -#a$an7 Ja#an 6'!angg'-, bara$7 Ja#an 6'!a#aa+ Bangunan

Gung Sa$ 'ngaru.' *rna!n H'nu an I-#a!+ /aa 'n'ng 9a-a

an $raa$ *rna!n br"'r' $ra'-'*na#, -r$' bangunan "an' H'nu,

-ang%an '$nga.8$nga. bangunan 'nu% Gung Sa$, $raa$ !nara

ngan a$a -u-un ($u!ang) -r$' ru ' Ba#' a$au a$a /ag*a+ Bn$u%

bangunan 'n' !n&a' un'% bn$u%na -baga' rauan gaa ar-'$%$ur

$'!ur an bara$+ Gaa -n' bangunan ang !!au%an #angga! ar-'$%$ur

$ra'-'*na# In*n-'a ngan %!a.'ran $%n'% %*n-$ru%-' bara$ '-bu$ In*8

Er*-". ar".'$"$uur S$'&# (gaa ar-'$%$ur In*8Er*a)+ /aa un"a%

Gung Sa$ $raa$ na! $u-u% -a$ ang !n'!bu#%an na! &u$a

Gu#n ang '.ab'-%an -baga' b'aa !bangunanna+ /aa !a-a rang

!!r$a.an%an %!r%aan ngara RI ar' B#ana (G.ur%a) ang 'ng'n%!ba#' !n&a&a., gung Sa$ 'n' *#. ara !ua 'r$a.an%an -a!a'

$'$'% ara. ng.ab'-an an aa a%.'rna !r%a gugur aa $angga# 3

D-!br 15C4 an -baga' ng.argaan a$a- &a-a !r%a 'bangun

-bua. !*nu!n r'nga$an ang br'r' ' an Gung Sa$+ Gung

Sa$ aa !a-a /!r'n$a. K*#*n'a# H'n'a B#ana br9ung-' -baga'

%an$*r !r'n$a.an H'n'a B#ana an %'n', 'rguna%an -baga' Kan$*r



/u-a$ /!r'n$a.an Jaa Bara$+ Gung 'n' aa$ '%a$a%an -baga'

Lan!ar% K*$a Banung %arna !!una' bn$u% bangunan ang %.a-

an %.a'ran na!'#anna -anga$ %ua$+ S*-*% bangunan Gung Sa$

ngan !narana ang bra$a -u-un %'n' !n&a' -'!b*# a$au "'r' >'-ua#

/r*'n-' Jaa Bara$+



$A$ /

/"1" se*a&ah *alan )i-ne(-&-

Ja#an '*ng*r* !rua%an &a#an br-&ara. '%*$a banung , %arna

aa &a!an a.u#u &a#an 'n' !rua%an a%-- &a#ur ragangan an &uga

&a#an !nu&u gung -a$ g !rua%an u-a$ r%an$*ran aa &a!an

.'n'a b#ana, bana% $raa$ bangunan ang br-&ara. ' -an&ang

&a#an $r-bu$, $raa$ u#a bangunan 8 bangunan %*#*n'a# ang !a-'.

$r-'-a+ S#a'n gung -a$, bangunan 8 bangunan g !!'#'%' n'#a' -&ara.

an !!'#'%' n'#a' ar-'$%$ur brgaa %*#*n'a# a'$u aa gung ' ar!a,

!u-u! g*#*g',an bangunan bangunan #a'n '-%'$ar gung8gung

$r-bu$+

/"2" '-n)isi *alan )i-ne(-&-

Bana% $raa$ bangunan ' &a#an 'n*g*r* ,$raa$ ru!a.

$'ngga#,r-$*ran,ban%,$!a$ br'baa. an &uga r%an$*ran+aa -aa$ 'n'

.ana gung -a$, !u-u! g*#*g', gung ' arna, g !a-'. u$u.

a#a! ar$'an $'a% !nga#a!' ruba.an bn$u% !auun 9ung-', -!n$ara

bangunan g braa '-%'$arna '$u .a!'r =0 !nga#a!' ruba.an

bn$u% !auun 9ung-' + Ha# 'n' -anga$ '-aang%an %arna a%an -anga$

!ru-a% n'#a' -&ara. &a#an '*ng*r*,an &uga !ru-a% n'#a' -&ara.

ar-'$%$ur bangunanna+

/"2"1" )a%a eis%in( *alan )i-ne(-&-

/","e&u.ahan un(si .an(unan

!ngaa bangunan bruba. 9ung-'+

Ha# 'n' '%arna%an &a#an 'n*g*r* !rua%an &a#an ang -$ra$g'- ar'

-g' '#aa. !auun -g' b'-n'- *#. %arna '$u bana% u#a bangunan ang

-b#u!na !!'#'%' n'#a' -&ara. %'n' bra#'. 9ung-' !n&a' $!a$ b'-n'-+



%arna $'a% 'ng'n -&ara. '$u .'#ang, !r'n$a. !!br#a%u%an

ra$uran ang !ng.aru-%an -$'a !bangunan '-%'$ar &a#an

'*ng*r* '$u .aru- br*r'n$a-' %aa gung -a$ an -$'a un$u%

!bangunan gung baru %.u-una bangunan br#an$a' bana%+ D'!ana

bangunan #a'n, $'a% b*#. !!'#'%' $'ngg' ang !#b'.' $'ngg' gung -a$

'n' '!a%-u%an agar %!ga.aan gung -a$ $$a $r&aga an $'a%

!ru-a% a$au !ngganggu %ar'-!a gung -a$+



$A$ ,

,"1"KAJIAN

!a4a K-l-nial 4an( '-n%e's%ual

BANGUNAN KOLONIAL DI INDONESIA

R>*#u-' 'nu-$r' ' Er*a aa a%.'r aba %815 $rna$a !!br'%an

a!a% aa gaa ar-'$%$ur aa !a-a '$u+ /aa !a-a '$u -n'r' ' Er*a

an B#ana -ang br%!bang -ua$u gaa ar-'$%$ur ang !!a-u%'

!a-a ra#'.an ar' ra %#%$'-'-! ang nu. ngan #!n8#!n

%*ra$'9 % gaa bangunan !*rn ang !n%an%an aa 9ung-',

$%n*#*g' an %%*%*.an bangunan+ /n%anan $r.aa ra-'*na#'-!

!naa$%an b*b*$ ang -anga$ b-ar+

S!anga$ 'n' 'baa *#. agang8agang B#ana aa aba %815 %

Nu-an$ara+ Gaa '$u aa aa#na !a%'#' %#*!*%8%#*!*% %a#angan

a$a- ang aa !a-a n&a&a.an B#ana -baga' %'a!an &aba$8&aba$

an 9a-'#'$a-89a-'#'$a- ub#'% ang 'ran"ang *#. ar-'$%8ar-'$% B#ana ang

!!a%a' gaa '$u+ Bangunan K*#*n'a# a#a! %braaanna ' Nu-an$ara

!nga#a!' aa$a-' ngan '%#'!, -'r'$ an buaa #*%a#+ Sbaga' "*n$*. 7

-!anga$ ra-'*na#'-! ang 'baa ar-'$%8ar-'$% r*a ang -anga$

!n%an%an aa 9ung-' br$!u ngan !a.a!an ruang ' In*n-'a

(Nu-an$ara, %.u-u-na Jaa) ang '.ubungan ngan -'r'$ua#'-!, '%#'!

r*a ngan C !u-'! br$!u ngan '%#'! In*n-'a ngan 2!u-'!na, ##+ S.'ngga $r&a'#a. Mn-ua'an8n-ua'an ba'% -"ara

9ung-'*na# !auun %ara%$r+

Da#a! r%!bangan Ar-'$%$ur ' In*n-'a, %!u'an gaa K*#*n'a#

!n&a' $rn $r-n'r'+ Trn '$u %!u'an $'a% .ana !a-u% ' bangunan

ub#'%, $$a' &uga !a-u% % '#aa. ang #b'. r'>a$, -r$' 7 .un'an+

S!n$ara '$u r%!bangan &a!an ang '$ana' %!a&uan $%n*#*g'

a%.'rna M!nga'n%an gaa K*#*n'a# ngan -n$u.an !*rn ang

!rua%an "'r' %.a- ar' %!a&uan $%n*#*g' '$u -n'r'+ -%'un !'%'an

$$a#a. aa "'r'8"'r' %.a- K*#*n'a# ang br%*#ab*ra-' ngan "'r' !*rn+

TATA RUANG

6'r' %.a- bangunan K*#*n'a# $r*'- aa#a. a#a! $a$aruang aa ruang8ruang

ran$ara an$ara ruang a#a! ngan ruang #uar a'$u $ra-8$ra- ba'% '$u



'an, -a!'ng !auun b#a%ang+ /aa bangunan br$'ng%a$ aa$ &uga

'$a!'#%an a#a! bn$u% -bua. ba#%*n+

Tra- a$au Ba#%*n 'n' br9ung-' un$u% !nga$a-' $a!'a- a'r .u&an an'-*#a$*r uara ana- #uar % a#a!+ /r%a'nan :#*-*: bara$ ang $r$u$u

ngan :#*-*: $'!ur ang $rbu%a $r.aa a#a! 'u&u%an &uga !#a#u'

$ra- a$au Ba#%*n 'n'+

TA/ILAN BANGUNAN

A$a

Sa#a. -a$u $'*#*g' bangunan K*#*n'a# aa#a. -uu$ %!'r'ngan a$a ang

b-ar+ Suu$ %!'r'ngan ang b-ar 'n' ' B#ana br$u&uan un$u%

!!r!ua. $urunna -a#&u ang !n!# ' a$a bangunan+ D'In*n-'a 9ung-' ang #b'. na$a aa#a. un$u% !ng%*n'-'%an -u.u ruang

'a#a! bangunan+ Lb'. &au. #ag' a$a bangunan K*#*n'a# ' In*n-'a '

r$ga- ngan $r'$'-an ang "u%u un$u% !!'n'!a#%an ana- a$au

$a!'a- %arna .u&an aa bangunan+ Tr%aang &uga '$a!'#%an #a$ #u'9#

a$au %an*' -baga' nggan$' $r'$'-an ngan 9ung-' ang -a!a+

T*r

T*r -baga' !a--a 'nnn ngan -$ru%$ur ang br'r' -n'r'

!auun !n&a' -a$u ngan bangunan -baga' a%-n bangunan+ T*r 'n'aa$ !rua%an !a--a !a--'9 $$a' &uga aa$ br-'9a$ $ran-aran -bg

%*n-%n-' 9ung-' ruang ang bruba.+

R*-$r

R*-$r -baga' #ubangan ang 'a%a' un$u% !nga#'r%an uara + E#!n

'n' !rua%an aa$a-' ngan '%#'! $r*'- ang #!bab+

ELEEN8ELEEN DEKORATI

/nba#an

/nba#an8nba#an -baga' un-ur %*ra$'9 ang !!r$ga- bn$u%

#!n8#!n nu%ung bangunan+ E#!n nba#an 'n' &uga -baga'

#!n ang !!r%ua$ %-an %*%*. aa bangunan+



Sabu% bangunan

Sabu% brua nba#an .*r'?*n$a# ba'% aa %a%' bangunan (!!r$ga-

!'-a.an bangunan ngan $ana.) an a$a (!!r$ga- !'-a.an

aa baan bangunan ngan a$a)

'n'-.'ng Ba$u A#a!

/!a%a'an ba$u a#a! aa baan bangunan !auun %*#*!8%*#*!

!rua%an aa$a-' ngan buaa #*%a# ang ang !!br'%an

%-'!bangan ar' %%*%*.an bangunan ngan !#!bu$%an ngan ba$u

a#a!+ Ba$u a#a! -baga' #!n bangunan K*#*n'a# !nun&u%%an -'-'

na$ura# bangunan -.'ngga -anga$ #%a$ ngan %%aaan a#a! #*%a#+



K*$a $ru- br%!bang -'r'ng br&a#anna a%$u+ Bana% bangunan –

bangunan baru br!un"u#an un$u% !nun&ang %g'a$an ' a#a! r%*$aan+

Na!un, r%!bangan %*$a ang $r#a#u -a$ !nbab%an $'a%

$r%*n$r*#na r$u!bu.an bangunan – bangunan baru+ Brbaga' gaa

ar-'$%$ura# !un"u# a#a! %*$a -baga' bn$u% na$a r%!bangan %*$a

ang $'a% !au %a#a. ngan %*$a – %*$a #a'n '-%'$arna an -baga'

bn$u% !*rn'-a-' %*$a '$u+ /r%!bangan %*$a ang -r$' '$u

!nbab%an %"!a-an %arna bangunan – bangunan #a!a ang !!'#'%'

n'#a' -&ara. a$au ang !n&a' "'r' %.a- -ua$u %*$a b'-a .'#ang %arna

aana bangunan baru ngan %-raga!an an g#*ba#'-a-' a#a! -a'n

ang aa a%.'rna !ru-a% %ara%$r #'ng%ungan %*$a '$u+

Un$u% !n"ga. .'#angna bangunan – bangunan ngan n'#a'

-&ara. $'ngg' aa -bua. %*$a, ara ran"ang %*$a !u#a' b%r&a -a!angan /!r'n$a. Dara. un$u% !!r$a.an%an an !#-$ar'%an %*$a

#a!a ang '!'#'%' aa %*$a $r-bu$+ Dngan ban$uan /!r'n$a. Dara.

!a%a %*$a #a!a '$u '&a'%an .r'$ag ara, ang '.ara%an aa$

'r.a$'%an ngan #b'. -.'ngga aa a%.'rna !!'#'%' n'#a' #b'. u#a+

Dngan aana .r'$ag ara 'n' !a%a %ara%$r %*$a $'a% a%an uar

a#auun r%!bangan %*$a %#uar ar' %*n$%- %ara%$r %*$a ang

--unggu.na+ Kaa-an %*$a #a!a a%an $$a .'u an !!'#'%' n'#a'

.'-$*r'- $r-n'r' ba.%an !a!u '&a'%an -baga' r'ba' --unggu.na

ar' -bua. %*$a+






Da#a! unang – unang $r-bu$ '&#a-%an ba.a bna "agar

buaa aa#a.7

bna bua$an !anu-'a, brgra% a$au $'a% brgra% ang brua %-a$uan

a$au %#*!*%, a$au bag'an8bag'anna a$au -'-a8-'-ana, ang bru!ur

-%urang8%urangna 40 (#'!au#u.) $a.un, a$au !a%'#' !a-a gaa ang

%.a- an !a%'#' !a-a gaa -%urang8%urangna 40 (#'!a u#u.) $a.un,



-r$a 'angga !!una' n'#a' n$'ng bag' -&ara., '#!u ng$a.uan,

an %buaaan+

bna a#a! ang 'angga !!una' n'#a' n$'ng bag' -&ara., '#!u

ng$a.uan , an %buaaan+

D'-bu$%an u#a ba.a $u&uan ar' unang – unang 'n' aa#a.

!#-$ar'%an an !!an9aa$%an bna "agar buaa un$u% !!a&u%an

%buaaan na-'*na#+ Dngan ngr$'an ang %ua$ an $u&uan ang &#a-

a%an bna "agar buaa, !a%a %aa-an .r'$ag a%an !n&a' #b'.

!ua. ''nn$':%a-' an #b'. !ua. '$'na% #an&u$' un$u% -gra

'#-$ar'%an an 'raa$+

Bn$u% – bn$u% #-$ar'an bangunan

Bangunan – bangunan ang $r!a-u% a#a! .r'$ag %aang %a#a

!nga#a!' %ru-a%an a%'ba$ $r!a%an u-'a a$au %urangna raa$an ang

'#a%u%an+ Kru-a%an -'%'$ -a&a aa bangunan $n$u !ngurang' n'#a'

.'-$*r'- aa bangunan '$u+ Karna '$u r#u aana rba'%an aa bag'an –

bag'an ang ru-a% -.'ngga %-an .'-$*r'- bangunan aa$ u$u. %!ba#'+

Sbua. 'aga! brna!a 6.ar$r 9*r $. 6*n-r>a$'*n *9 /#a"- *9

6u#$ura# S'gn':"an" ( Burra 6.ar$r) ar' Au-$ra#'a !#ana-' bn$u% –

bn$u% rba'%an bangunan ngan n'#a' .'-$*r'-+ Ba$a-an – ba$a-an '-$'#a.

$n$ang ngr'an #-$ar'an bangunan aa#a. -baga' br'%u$ 7

a+ K*n-r>a-', aa#a. -gna r*-- ng#*#aan -ua$u $!a$ agar !a%na

buaana $$a $r#'.ara+ In' !#'u$' !#'.araan an --ua' ngan%aaan ang !#'u$' /r-r>a-', R-$*ra-', R%*n-$ru%-' an Aa$a-'+

b+ /!#'.araan aa#a. raa$an ang $ru- !nru- ar' bangunan ,

!a%na an na$aan -ua$u $n!a$ an .aru- 'ba%an ar' rba'%an+



/rba'%an !n"a%u r-$*ra-' an r%*n-$ru%-' an .aru- '#a%-ana%an

--ua' nganna+

"+ /r-r>a-' aa#a. !!r$a.an%an (!#-$ar'%an ) ang $#a. 'bangun'-ua$u $!a$ a#a! %aaan a-#'na $ana aa ruba.an an !n"ga.

ng.an"uran+

+ R-$*ra-' aa#a. !ng!ba#'%an ang $#a. 'bangun ' -ua$u $!a$ %

%*n'-' -!u#a ang '%$a.u', ngan !ng.'#ang%an $a!ba.an a$au

!!bangun %!ba#' %*!*nn8%*!*nn -!u#a $ana !ngguna%an

ba.an baru+

+ R%*n-$ru%-' aa#a. !!bangun %!ba#' -ua$u $!a$ --ua' !ung%'n

ngan %*n'-' -!u#a ang '%$a.u' an 'rba%an ngan

!ngguna%an ba.an baru a$au #a!a+

9+ Aa$a-' aa#a. !ruba. -ua$u $!a$ --ua' ngan nggunaan ang

aa$ 'gabung%an+

Da#a! SK Gubrnur N*!*r DI @05=3315;4 &* /ra N*!*r 5

Ta.un 1555 $n$ang /#-$ar'an an /!an9aa$an L'ng%ungan Bangunan

6agar Buaa+ Bangunan "agar buaa 'bag' a#a! !a$ g*#*ngan, A

-a!a' D+ Bangunan g*#*ngan A $'a% b*#. '$a!ba., 'uba., 'b*ng%ar,

a$au 'bangun baru+ Un$u% g*#*ngan B, bangunan ' bag'an baan u$a!a,

-$ru%$ur u$a!a, a$a, an *#a $a!a% !u%a $'a% b*#. 'uba. a#'a- .aru-

--ua' bn$u% a-#'+ /aa g*#*ngan 6, bangunan b*#. 'uba. a$au 'bangun

baru, $$a' a#a! ruba.an '$u .aru- '--ua'%an ngan *#a bangunan

-%'$arna+ Bangunan g*#*ngan D b*#. 'uba. --ua' ngan %'ng'nan!'#'%, $a' .aru- --ua' ngan rn"anaan %*$a+

/ran ar-'$% a#a! #-$ar'an bangunan .'-$*r'-



Ar-'$% r#u a!b'# bag'an a#a! u-a.a !#-$ar'%an bangunan –

bangunan ngan br-&ara.+ Bangunan $r-bu$ !n&a' $anggung &aab

ar-'$% %arna ar-'$% !!a.a!' baga'!ana -bua. bangunan 'bn$u%

an !n&a' &'a bag' #'ng%unganna+ /!a.a!an ang a#a! a%an n'#a'-&ara. bangunan -r$a $*r' ang 'anu$ *#. ar-'$% a-#'na !n&a'

n$'ng un$u% !!r!ua. !#a%u%an r*-- rba'%an+ /!bn$u%an

%ara%$r bangunan &uga .aru- 'r.a$'%an -uaa rba'%an bangunan

$'a% !#n"ng ar' $u&uan an 9ung-' #*%a#+ Aab'#a 'r#u%an, rba'%an

#'ng%ungan &uga '#a%u%an un$u% !!r$a&a! #-$ar'an+

S#a'n '$u -*-'a#'-a-' aa !a-ara%a$ $ru$a!a ang br*!'-'#' '

-%'$ar #*%a-' &uga -anga$ n$'ng+ a-ara%a$ .aru- '-aar%an a%ann$'ngna bangunan – bangunan br-&ara. ang aa -.'ngga !r%a

b'-a $uru$ !!ban$u un$u% !!#'.ara #'ng%ungan -%'$ar bangunan '$u+

S*-'a#'-a-' aa !a-ara%a$ #ua- &uga r#u -uaa bangunan $r-bu$ b'-a

'&a'%an -baga' *b% n''%an+

makalah sejarah perkembangan jalan diponegoro.docx

Documents