lap.bakmi feses

8/18/2019 Lap.bakmi Feses

1/48

LAPORAN KOASISTENSI ILMU PENYAKIT BAKTERIAL

Periode : 14 – 23 Desember 2 1!

PPD" #e$omb%&' (()

Ke$om*o+ )

PEMERIKSAAN ,ESES

Oleh :

Fahmi Fadillah Syaiful 061513143088

Indana Lazulfa Novia 061513143137

Isma Olivia La ifa 0615131430!4

LABORATORIUM BATERIOLO#I DAN MIKOLO#I

DEPARTEMEN MIKROBIOLO#I )ETERINER

,AKULTAS KEDOKTERAN "E-AN

UNI)ERSITAS AIRLAN##A

SURABAYA

2 1!


2/48


3/48

2 R/m/s%& M%s%$%0

1) *a#aimana (a'a men#isolasi se' a men#iden i %asi &a% e'i

yan# e'da$a dalam sam$el feses se#a' sa$i!) *a% e'i a$a sa+a yan# da$a di emu%an dalam sam$el feses

se#a' sa$i

3 T/ /%&

1) n u% men#e ahui (a'a men#isolasi dan men#iden i %asi

&a% e'i yan# e'da$a dalam sam$el feses se#a' sa$i)

!) n u% da$a men#isolasi dan men#iden i %asi &a% e'i yan#

di emu%an dalam sam$el feses se#a' sa$i)

4 M%& %%.

em&e'i%an $en#e ahuan dan $en#alaman %e$ada (alon

do% e' he2an men#enai &a#aimana (a'a mela%sana%an dia#nosa

la&o'a o'is $enye&a& sua u $enya%i $ada he2an- %hususnya yan#

menye'an# salu'an $en(e'naan he2an &esa' melalui isolasi dan

iden i %asi &a% e'i da'i sam$el feses se#a'- sehin##a da$a

di e#a%%an dia#nosa $as i un u% selan+u nya dila%u%an e'a$i yan#

sesuai $ada he2an sa%i e'se&u )

2


4/48

3


5/48

BAB II

TIN AUAN PUSTAKA

2 1 T%+so&omi S%*i

lasi %asi Sa$i / Bovine menu'u 9i%i$edia Indonesia adalah

se&a#ai &e'i%u :

in#dom AnimaliaFilum Chordata

lass MammaliaO'do ArtiodactylaFamili Bovidae

enus BosS$esies Bos taurus

T%be$ 2 1 ;a%sonomi sa$i)

Mor o$o'i s%*i :

Sa$i $ada umumnya memili%i u&uh yan# &esa'- namun ada

$e'&edaan an a'a sa$i yan# hidu$ di dae'ah din#in den#an sa$i

yan# hidu$ di dae'ah $anas) .ada umum nya sa$i hidu$ di dae'ah

din#in le&ih #emu% da'i $ada sa$i yan# hidu$ di dae'ah $anas hal

ini di se&a& %an oleh %a'ena u&uh yan# %e(il san#a di &u uh%an

oleh sa$i yan# hidu$ di dae'ah 'o$is a au $anas se&a#ai

%onse'va if da'i $en#a'uh %e(aman $anas) Sa$i memili%i 'am&u -

'am&u $ada sa$i yan# &e'&eda &eda- +i%a ia hidu$ di dae'ah $anas

ia memili%i 'am&u yan# i$is di &andin# %an sa$i yan# hidu$ di

dae'ah musim din#in) 9a'na sa$i (ende'un# (e'ah dan &e'ma(am

4


6/48

ma(am) Sa$i $ada umum nya ma%an 'um$u ) .ada sa$i di dae'ah

din#in a%an &anya% &e'#e'a% %a'ena un u% mem$e'(e$a

me a&olism dan sa$i di dae'ah $anas (ende'yn# &e'diam un u%mem$e'lam&a me a&olism /Naha%- !013 )

A&%.omi s%*i:

emili%i sa u $e'u den#an 4 %om$a' emen- yai u &a#ian

'umen- 'i%ulum- amasum- dan a&omasums) Sa$i e'ma%sud he2an

$emamah &ia%- yai u sis em $en(e'naan memun#%in%an mema%an

den#an (a'a mun ah dan 'e(he2in# /men#unyah ) .e'iode

%ehamilan sa$i adalah an a'a 7 8 &ulan) *o&o sa$i de2asa

e'#an un# +enis sa$i dan (a'a &e'%em&an# &ia%nya) 'a a 'a a sa$i

&e'&o&o 753 %# /Naha%- !013 )

Sis.em 'er%+:

Sa$i mem$unyai ala #e'a% &e'u$a %a%i- dia memili%i !

$asan# %a%i- %ai%i e'se&u san#a $an+an# dan e'#an un# da'i

&esa' nya u%u'an u&uh dan usia sa$i e'se&u ) a%i di #una%an

un u% &e'+alan dan &e'la'i- saa sa$i dalam an(aman dia a%an

&e'la'i +i%a musuh e'se&u le&ih %ua da'i dia /Naha%- !013 ))

Sis.em *e&5er&%%&:

Lam&un# e'di'i da'i 4 &a#ian yai u 'umen /$e'u &esa' -

'e i(ulum /$e'u +ala - omasum /$e'u %i a& - dan a&omasum /$e'u

masam ) Sa$i memili%i lam&un# san#a &esa' dan di $e'%i'a%an <

5


7/48

da'i 'on##a $e'u ) =i lam&un# e'+adi $enyim$aan ma%anan

semen a'a dan e'+adi $'oses $em&usu%an ma%anan) Saa me'e%a

ma%an- ma%anan da'i %e'on#%on#an masu% %e 'umen- %e 'e i(ulum-omasum- a&omasums dan usus halun# hin##a men(a$ai anus

/Naha%- !013 )

Sis.em *e&'e$/r%&:

in+al &e'&en u% se$e' i &i+i %a(an#- 'uan# median #in+al yan#

dise&u $elvis 'enalis &e'hu&un#an den#an %andun# %emih melalui

u'e e') =a'i %andun# %emih men#elua'%an u'e 'a yan# a%an

mn#elua'%an u'in melalui salu'an u'in) Sa$i dominan sudah

memili%i salu'an yan# e'$isah- ida% se$e' i he2an ve' e&'a a lain

yan# men##una%an %loa%a) Sa$i memili%i salu'an $em&uan#an sisa

$en(e'naan melalui anus- u'in melalui u'e 'a- dan salu'an

'e$'odu%si melalui va#ina dan $enis) =i anus e'+adi $em&uan# za

sisa ma%anan /Naha%- !013 )

Sis.em Re*rod/+si

.ada umum nya he2an mamamlia memili%i 'e$'odu%si yan#

ham$i' mi'i$- he2an mammalia mela%u%an fe' ilisasi in e'nal-

$e'%em&an#an em&'io e'+adi di dalam u e'us- den#an lama masa

%andun#an yan# &e'va'iasi e'#an un# $ada +enis he2annya- ala

'e$'odu%si $ada sa$i +an an adalah es is yan# &en u% &ula

$an+an#- e'&un#%us oleh uni%a al&u#enia yan# men#andun#

6


8/48

sya'af > $em&uluh da'ah yan# &e'%elo% %elo% dan men#hasil %an

s$e'ma- e$idedimis- vasdefe'ens- $enis) .ada sa$i &e ina o'a#an

'e$'odu%si onad /ova'ium ? o'#an $en#hasil elu' Salu'an'e$'odu%si &e ina ? di&a#i men+adi u&a fallo$ii,ovidu( - u e'us

/%o'nua u e'i > %o'$us u e'0 - se'vi%s > va#ina) "la %elamin lua' ?

%li o'is > vulva) .'oses $e'%a2inan sa$i sama den#an manusia

/Naha%- !013 )

Sis.em *er&%*%s%& s%*i:

O'#an $e'na$asan $ada mamalia,sa$i sama den#an o'#an

$e'na$asan $ada manusia) "la $e'na$asan mamalia e'di'i a as

on##a hidun#- &a an# en##o'o%- dan $a'u $a'u) .ada 2a% u

&e'na$as- uda'a masu% mele2a i 'on##a hidun#) =a'i 'on##a

hidun# uda'a masu% %e 'a%ea- dan selan+u nya %e $a'u $a'u) da'a

yan# %aya o%si#en a%an dii%a da'ah dalam alveoulus "lveolus +u#a

mele$as%an #as %a'&on dio%sida sisa $e'na$asan) Sys em

$e'na$asan $ada sa$i ida% &e'&eda den#an dom&a- "lu' alu'

hidun# men#andun# ulan# ulan# u'&inal yan# &e'%elo% %elo%

yan# mem$e'luas $e'mu%aan olfa% o'i) La'in# &e'a a$ se&uah

e$i#lo is yan# men#andun# $i a $i a sua'a) =ua $a'u $a'u masin#

masin# dalam 'uan# $leu'a yan# e'$isah) Fase a% if dalam

$e'na$asan adalah ins$i'asi yan# dii%u i oleh de$'esi /$e'a aan

7


9/48

da'i diaf'a#ma dan elevasi da'i ulan# ulan# i#a /den#an #e'a%an

melen#%un# %elua' )

Sis.em sir+/$%si: @an un# &e'&ili% em$a $ada sa$i mem$unyai dua a 'ia dan

dua ven 'i%el yan# e'$isah se(a'a sem$u'na) ;e'da$a si'%ulasi

#anda /si'%ui sis emi% dan $ulmone' ) .en#i'iman o%si#en %e

selu'uh u&uh a%an sema%in menin#%a %a'ena ida% ada

$en(am$u'an da'ah yan# %aya a%an o%si#en den#an yan# mis%in

o%si#en- +adi le&ih sem$u'na da'i 'e$ ile) .ada $eme'i%saan si%

$e'lu di$e'ha i%an i'ama dan la+unya dalam semeni se' a

%uali asnya) @i%alau i'ama denyu ida% 'a a- di%a a%an ada $ulsus

i''e#ula'is /Soeha'do - 1A87 ) .ada sa$i di$e'oleh da a yai u 54 84

%ali $e'meni ) .eme'i%saan $ulsus $ada sa$i da$a di$al$asi $ada :

a' e'ia maBilla'is eB e'na,a) fa(ialis /'a&a e$i de$an m) asse e'

den#an +a'i dan #e'a%an %emu%a dan %e&ela%an# a au a) (o((y#ea

di se&elah ven 'al da'i $an#%al e%o' /Naha%- !013 )

Sis.em +ordi&%si:

Sis em oo'dinasi me'u$a%an sis em sa'af /$en#a u'an

u&uh &e'u$a $en#han a'an im$ul sa'af %e susunan sa'af $usa -

$em'osesan im$ul sa'af dan $e'in ah un u% mem&e'i an##a$an

'an#san#an a au sis em yan# men#a u' %e'+a semua sis em o'#an

a#a' da$a &e%e'+a se(a'a se'asi) Sis em %oo'dinasi $ada sa$i

8


10/48

meli$u i sis em sa'af &ese' a inde'a dan sis em

endo%'in/ho'mon ) Sis em sa'af e'susun oleh &e'+u a +u a sel sa'af

yan# mem$unyai &en u% &e'va'iasi) Sis em ini meli$u i sis em sa'af $usa dan sis em sa'af e$i) =alam %e#ia annya- sa'af mem$unyai

hu&un#an %e'+a se$e' i ma a 'an ai /&e'u'u an an a'a 'ese$ o' dan

efe% o') Cese$ o' adalah sa u a au se%elom$o% sel sa'af dan sel

lainnya yan# &e'fun#si men#enali 'an#san#an e' en u yan#

&e'asal da'i lua' a au da'i dalam u&uh) Dfe% o' adalah sel a au

o'#an yan# men#hasil%an an##a$an e'hada$ 'an#san#an /Naha%-

!013 )

Sys em sa'af $ada sa$i sama den#an manusia meli$u i :

E &adan sel : mene'us%an 'an#san# da'i dend'i %e neu'i

E dend'i : adalah $en+ulu'an si o$lasma yan# $ende%

fun#si : mem&a2a 'an#san#an menu+u &adan sel sa'af

E neu'i /a%son : adalah $en+ulu'an si o$lasma yan# $an+an#

fun#si : men#han a' 'an#san#an da'i &adan sel sa'af %e

neu'on lainnya

E sel S(h2ann : sel sel $enyusun selu&un# mielin-

mem&en u% +a'in#an yan# mem&an u menyedia%an

ma%anan &a#i neu'i -dan 'e#ene'asi neu'i

E neu'o &'il : &enan# halus di dalam neu'i

9


11/48

E selu&un# mielin : adalah selu&un# &a#ian dalam yan# lan#sun#

mela$isi

fun#si : $elindun# dan $emve'i nu 'isi $ada a%sonEnodus Canvie' : adalah &a#ian, i i% $ada a%son yan# ida%

e'&un#%us

fun#si : mem$e'(e$a $enyam$aian 'an#san#an

E u+un# a%son : e'da$a sina$sis yai u hu&un#an an a'a

u+un# a%son se&uah neu'on den#an u+un# da'i

neu'on lain

E neu'olema : la$isan lelu&un# mielin yan# $alin# lua'

Sis.em e&do+ri&:

o'mon adalah senya2a o'#ani% yan# dihasil%an oleh %elen+a'

endo%'in /%elen+a' &un u ) o'mon &e'fun#si men#a u'

$e' um&uhan- 'e$'odu%si- in#%ah la%u- %eseim&an#an dan

me a&olisme) o'mon masu% %e dalam $e'eda'an da'ah menu+u

o'#an a'#e ) @umlah yan# di&u uh%an sedi%i namun mem$unyai

%emam$uan %e'+a yan# &esa' dan lama $en#a'uhnya %a'ena

ho'mon mem$en#a'uhi %e'+a o'#an dan sel) o'mon memili%i (i'i

(i'i se&a#ai &e'i%u :

1) =i$'odu%si dan dise%'esi%an %e dalam da'ah oleh sel %elen+a'

endo%'in dalam +umlah san#a %e(il

10


12/48

!) en#ada%an in e'a%si den#an 'ese$ o' %husus yan# e'da$oa di

sel a'#e

3) emili%i $en#a'uh men#a% if%an enzim %husus4) emili%i $en#a'uh ida% hanya e'hada$ sa u sel a'#e - e a$i

da$a +u#a mem$en#a'uhi &e&e'a$a sel a'#e &elainan) o'mon

e'di'i da'i ! +enis &e'dasa'%an s 'u% u' %imia2inya yai u ho'mon

yan# e'&ua da'i $e$ ida /ho'mon $e$ ida dan ho'mon yan#

e'&ua da'i %oles e'ol /ho'mon s e'oid ) .e'&edaan sa'af dan

ho'mon adalah sa'af &e%e'+a (e$a dan $en#a'uhnya (e$a hilan#)

Sedan#%an ho'mon &e%e'+a lam&a dan $en#a'uhnya lama)

*e'dasa'%an 2a% u $em&ua an- %elen+a' yan# men#hasil%an

ho'mon e'&a#i a as %elen+a' yan# &e%e'+a se$an+an# 2a% u

-(on ohnya: %elen+a' hi$o sis- i'oid-$an%'eas-ad'enal- se' a %elen+a'

yan# &e%e'+a $ada usia e' en u- (on ohnya: %elen+a' 'e$'odu%si dan

%elen+a' imus)

o'mon di%elua'%an dan masu% %e ali'an da'ah dalam %onsen 'asi

'endah hin##a menu+u %e o'#an a au sel a'#e ) *e&e'a$a ho'mon

mem&u uh%an su&s ansi $em&a2a se$e' i $'o ein a#a' e a$

&e'ada di dalam da'ah) o'mon lainnya mem&u uh%an su&s ansi

yan# dise&u den#an 'ese'voi' ho'mon su$aya %ada' ho'mon e a$

%ons an dan e'hinda' da'i 'ea%si $en#u'aian %imia) Saa ho'mon

sam$ai $ada sel a'#e - ho'mon ha'us di%enali oleh $'o ein yan#

11


13/48

e'da$a di sel yan# dise&u 'ese$ o') ole%ul %husus dalam sel

yan# dise&u du a %edua /se(ond messen#e' mem&a2a info'masi

da'i ho'mon %e dalam sel) elen+a' Dndo%'in dan o'mon yan#=ihasil%an

=alam u&uh manusia ada u+uh %elen+a' endo%'in yan# $en in#-

yai u hi$o sis- i'oid- $a'a i'oid- %elen+a' ad'enalin /ana% #in+al -

$an%'eas- ova'ium- dan es is /Naha%- !013 )

% "i*o6sis

elen+a' ini e'le a% $ada dasa' o a% &esa' dan men#hasil%an

&e'ma(am ma(am ho'mon yan# men#a u' %e#ia an %elen+a'

lainnya) Oleh %a'ena i u %elen+a' hi$o sis dise&u mas e' #land)

elen+a' hi$o sis di&a#i men+adi i#a &a#ian- yai u &a#ian an e'io'-

&a#ian en#ah- dan &a#ian $os e'io' /Naha%- !013 )

b Tiroid 7Ke$e& %r #o&do+8

;i'oid me'u$a%an %elen+a' yan# &e'&en u% (u$in# %em&a' dan

di an a'a %eduanya da$a dae'ah yan# men##en in#) elen+a' ini

e'da$a di &a2ah +a%un di de$an 'a%ea) elen+a' i'oid

men#hasil%an ho'mon i'o%sin yan# mem$en#a'uhi me a&olisme

sel u&uh dan $en#a u'an suhu u&uh) ;i'o%sin men#andun# &anya%

iodium) e%u'an#an iodium dalam ma%anan dalam 2a% u $an+an#

12


14/48

men#a%i&a %an $em&esa'an %elen+a' #ondo% %a'ena %elen+a' ini

ha'us &e%e'+a %e'as un u% mem&en u% i'o%sin) e%u'an#an i'o%sin

menu'un%an %e(e$a an me a&olisme sehin##a $e' um&uhanlam&a dan %e(e'dasan menu'un) *ila ini e'+adi $ada ana% ana%

men#a%i&a %an %'e inisme- yai u %elainan si% dan men al yan#

menye&a&%an ana% um&uh %e'dil dan idio ) e%u'an#an iodium

yan# masih 'in#an da$a di$e'&ai%i den#an menam&ah%an #a'am

iodium di dalam ma%anan) .'odu%si i'o%sin yan# &e'le&ihan

menye&a&%an $enya%i e%sof almi% i'oid / o'&us *asedo2i

den#an #e+ala se&a#ai &e'i%u G %e(e$a an me a&olisme menin#%a -

denyu nadi &e' am&ah- #elisah- #u#u$- dan me'asa demam) e+ala

lain yan# nam$a% adalah &ola ma a menon+ol %elua' /e%sof almus

dan %elen+a' i'oid mem&esa' /Naha%- !013 )

P%r%.iroid 9 Ke$e& %r A&%+ #o&do+

.a'a i'oid menem$el $ada %elen+a' i'oid) elen+a' ini

men#hasil%an $a'a ho'mon yan# &e'fun#si men#a u' %andun#an

fosfo' dan %alsium dalam da'ah) e%u'an#an ho'mon ini

menye&a&%an e ani den#an #e+ala: %ada' %a$u' dalam da'ah

menu'un- %e+an# di an#an dan %a%i- +a'i +a'i an#an mem&en#%o%

%e a'ah $an#%al- #elisah- su%a' idu'- dan %esemu an) ;umo'

$a'a i'oid menye&a&%an %ada' $a'a ho'mon e'lalu &anya% di

13


15/48

dalam da'ah) al ini men#a%i&a %an e'am&ilnya fosfo' dan %alsium

dalam ulan#- sehin##a u'in &anya% men#andun# %a$u' dan fosfo')

.ada o'an# yan# e'se'an# $enya%i ini ulan# mudah se%ali $a ah)

.enya%i ini dise&u von Ce(%lin#housen /Naha%- !013 )

Ke$e& %r Adre&%$9S/*r%re&%$9 A&%+ #i& %$

elen+a' ini &e'&en u% &ola- menem$el $ada &a#ian a as #in+al)

.ada se ia$ #in+al e'da$a sa u %elen+a' su$'a'enal dan di&a#i a as

dua &a#ian- yai u &a#ian lua' /%o' e%s dan &a#ian en#ah /medula )

e'usa%an $ada &a#ian %o' e%s men#a%i&a %an $enya%i "ddison

den#an #e+ala se&a#ai &e'i%u : im&ul %elelahan- nafsu ma%an

&e'%u'an#- mual- mun ahmun ah- e'asa sa%i di dalam u&uh)

=alam %eadaan %e a%u an a au dalam %eadaan &ahaya- $'odu%si

ad'enalin menin#%a sehin##a denyu +an un# menin#%a dan

memom$a da'ah le&ih &anya%) e+ala lainnya adalah mele&a'nya

salu'an &'on%iolus- mele&a'nya $u$il ma a- %elo$a% ma a e'&u%a

le&a'- dan dii%u i den#an 'am&u &e'di'i /Naha%- !013 )

P%&+re%s

"da &e&e'a$a %elom$o% sel $ada $an%'eas yan# di%enal

se&a#ai $ulau Lan#e'hans &e'fun#si se&a#ai %elen+a' endo%'in yan#

men#hasil%an ho'mon insulin) o'mon ini &e'fun#si men#a u'

14


16/48

%onsen 'asi #lu%osa dalam da'ah) ele&ihan #lu%osa a%an di&a2a %e

sel ha i dan selan+u nya a%an di'om&a% men+adi #li%o#en un u%

disim$an) e%u'an#an ho'mon ini a%an menye&a&%an $enya%idia&e es/$ada manusia ) Selain men#hasil%an insulin- $an%'eas +u#a

men#hasil%an ho'mon #lu%a#on yan# &e%e'+a an a#onis den#an

ho'mon insulin /Naha%- !013 )

O %ri/m

Ova'ium me'u$a%an o'#an 'e$'odu%si &e ina) Selain

men#hasil%an sel elu'- ova'ium +u#a men#hasil%an ho'mon) "da

dua ma(am ho'mon yan# dihasil%an ova'ium yai u se&a#ai &e'i%u

/Naha%- !013 )

Es.ro'e&

o'mon ini dihasil%an oleh Foli%el 'aaf) .em&en u%an

es 'o#en di'an#san# oleh FS ) Fun#si es 'o#en ialah menim&ul%an

dan mem$e' ahan%an anda anda %elamin se%unde' $ada &e ina)

;anda anda %elamin se%unde' adalah (i'i (i'i yan# da$a

mem&eda%an &e ina den#an +an an an$a meliha %elaminnya

/Naha%- !013 )

Pro'es.ero&

o'mon ini dihasil%an oleh %o'$us lu eum) .em&en u%annya

di'an#san# oleh L dan &e'fun#si menyia$%an dindin# u e'us a#a'

da$a mene'ima elu' yan# sudah di&uahi)

15


17/48

.lasen a mem&en u% es 'o#en dan $'o#es e'on selama %ehamilan

#una men(e#ah $em&en u%an FS dan L ) =en#an demi%ian-

%edua ho'mon ini da$a mem$e' ahan%an %ehamilan /Naha%- !013 )Tes.is

Se$e' i halnya ova'ium- es is adalah o'#an 'e$'odu%si %husus

$ada +an an) Selain men#hasil%an s$e'ma- es is &e'fun#si se&a#ai

%elen+a' endo%'in yan# men#hasil%an ho'mon and'o#en- yai u

es os e'on) ;es os e'on &e'fun#si menim&ul%an dan memeliha'a

%elan#sun#an anda anda %elamin se%unde' /Naha%- !013 )

2 2 B%+.eri P%d% ,eses S%*i

*e&e'a$a &a% e'i yan# da$a di emu%an $ada sam$el feses

an a'a lain :

2 2 1 Escherichia coli (E. coli)

;a%sonomielas Schizomycetes

O'do EubacterialesFamili Enterobacteriaceae

enus EscherichiaS$esies Escherichia coli

T%be$ 2 2 ;a%sonomi E.coli

E. coli adalah salah sa u s$esies da'i Famili

Enterobacteriaceae - menye&a&%an infe%si ala $en(e'naan yan#

e'+adi &ai% $ada he2an mau$un manusia- dan e'sifa se&a#ai

&e'i%u : &e'&en u% &a an# $ende% 0-5 Hm 1 3 Hm- &a an#

&e'va'iasi da'i coccoid bipolar hin##a lamen $an+an#- &iasanya

16


18/48

e'le a% sendi'i sendi'i a au 'an ai $ende%- ida% mem&en u% s$o'a-

&iasanya da$a &e'#e'a% den#an Ja#ella $e'i 'i(h e a$i &e&e'a$a

s 'ain ida% mem$unyai Ja#ella) *a% e'i ini mudah di2a'nai den#anza 2a'na &iasa /*u%u "+a' i%'o&iolo#i Ke e'ine' I- !011 )

Infe%si E. coli &iasanya di%enal den#an is ilah (oli&a(illosis)

.enya%i ini dian##a$ se&a#ai $enye&a& &e'&a#ai masalah

%eseha an $ada &u'un# da'a) .enya%i (oli&a(illosis &anya% e'+adi

$ada &u'un# da'a yan# di$eliha'a dalam %eadaan sani asi yan#

&u'u% /%uali as ai' ) "n#%a %ema ian $ada &u'un# da'a yan#

e'infe%si $enya%i ini men(a$ai 10 dan a%an menin#%a +i%a

dii%u i den#an infe%si se%unde') *u'un# da'a yan# e'infe%si E. coli

$a o#en a%an men#alami omfali is- (olise$ i(aemiae- ai'sa((uli is-

en e'i is- dan sal$hin#i is) e+ala %linis (oli&a(illosis adalah

%ema ian mendada% yan# e'+adi $ada &en u% a%u ) "$a&ila

(oli&a(illosis &en u% %'onis- ma%a a%an e'liha &u'un# da'a

e'se&u men#alami %elesuan- ano'e%sia- dan #an##uan

$e'na$asan se$e' i n#o'o% yan# dise' ai $en#elua'an e%suda da'i

hidun# /@a(%son- et al., !011 )

.a o#enesis D) (oli di&a#i men+adi 4- yai u E. coli Dn e'o

.a ho#eni( /D.D - D . coli Dn e'o Invasive /DID - E. coli Dn e'o

;oBi#eni( /D;D - dan E. coli Dn e'ohemo'a#i% /D D ) D.D

memili%i me%anisme den#an (a'a mele%a %an di'i $ada sel mu%osa

17


19/48

usus %e(il dan mem&en u% lamen ous a( in $edes al sehin##a

menye&a&%an dia'e (ai' /2a e'y dia''heae yan# &isa sem&uh

den#an sendi'inya a au &e'lan+u men+adi %'onis) D;D memili%ime%anisme den#an mem$'odu%si &e&e'a$a +enis e%so o%sin yan#

ahan mau$un ida% ahan $anas di &a2ah %on 'ol #ene is $lasmid

sehin##a da$a me'an#san# sel e$i el usus un u% mense%'esi

&anya% (ai'an sam$ai e'+adi dia'e) D D memili%i me%anisme

den#an mem$'odu%si ve'o o%sin yan# menye&a&%an dia'e mulai

da'i yan# 'in#an an$a da'ah sam$ai den#an e'liha da'ah den#an

+elas dalam feses a$i ida% men#andun# leu%osi ) DID memili%i

me%anisme den#an memfe'men asi la% osa se(a'a lam&a dan non

mo il sehin##a menim&ul%an $enya%i den#an men#invasi sel e$i el

mu%osa usus /Fa%hou'y- et al., !014 )

E. coli da$a diiden i %asi den#an &e&e'a$a media sele% if-

yai u a( on%ey "#a' / " - Dosin e hylene *lue "#a' /D *" -

dan edia Dndo "#a') .e' um&uhan &a% e'i E. coli yan# &ai% $ada

media " di andai den#an &en u% %oloni &ula - sedan# &esa'-

(em&un#- me'ah %e'uh dan smooth ) E.coli +u#a um&uh $ada media

D *" yan# da$a diliha den#an %oloni am$a% sedan#- (em&un#-

smoo h- &e'2a'na hi+au me ali%- dan e'%adan# di en#ah %oloni

e'da$a 2a'na un#u) .e' um&uhan E.coli $ada media endo a#a'

18


20/48

di andai den#an %oloni &esa' &esa'- elevasi (em&un#- smooth, dan

&e'2a'na me'ah ua me ali% /*a''o2 dan Fel ham- !003 )

.en#u+ian &io%imia &a% e'i E. coli men##una%an media TripleSugar ron Agar /;SI" - !rea Agar / 'ease - Simon Citrate Agar

/S " - Sul"de ndol Motility /SI - dan #ula #ula /#lu%osa- su%'osa-

la% osa- f'u% osa- dan mani ol ) +i ;SI" &a% e'i E. coli menun+u%%an

2a'na s 'ea% e#a% me'ah- 2a'na s 'ea% mi'in# me'ah-

men#hasil%an #as- dan ida% mem$'odu%si ! S) al ini di%a'ena%an

E. coli da$a memfe'men asi%an #lu%osa- la% osa- dan su%'osa) +i

u'ease &a% e'i E. coli menun+u%%an hasil ne#a if %a'ena E. coli ida%

memili%i enzim u'ease un u% men#hid'olisis%an u'ea men+adi

amonia%) +i S " &a% e'i E. coli menun+u%%an hasil ne#a if %a'ena

&a% e'i E. coli ida% men##una%an si 'a se&a#ai %a'&on u ama) +i

SI &a% e'i E. coli menun+u%%an hasil $osi if %a'ena &a% e'i ini

memili%i Ja#ella) +i &a% e'i E. coli #ula #ula menun+u%%an hasil

$osi if %a'ena E. coli da$a memfe'men asi%an #lu%osa- f'u% osa-

la% osa- su%'osa- dan mani ol /*a''o2 dan Fel ham- !003 )

2.2.2 Salmonella sp.

;a%sonomi

elas SchizomycetesO'do EubacterialesFamili Enterobacteriaceae

enus SalmonellaS$esies Salmonella sp.

T%be$ 2 2 ;a%sonomi Salmonella sp.

19


21/48

Salmonella sp ) adalah &a% e'i 'am ne#a if- &e'&en u% &a an#

/&asil - memili%i u%u'an 0-7 1-5 Hm B ! 5 Hm- ida% mem&en u%

s$o'a- memili%i %a$sul- men#hasil%an #as ! S- um&uh $ada suhuo$ imum 37 o den#an $ 6 8- da$a hidu$ $ada %ondisi ae'o&i%

sam$ai fa%ul a if anae'o&i%- dan mo il den#an men##una%an

Ja#ella /%e(uali S. pullorum dan S. gallinarum /Sa2osz- et al.,

!010 )

Infe%si Salmonella s$) &iasa di%enal den#an $enya%i

salmonellosis) Se&a#ian &esa' %asus infe%si salmonellosis

di%a e#o'i%an se&a#ai #as 'oen e'i is- e a$i ada +u#a %asus infe%si

salmonellosis yan# &e'lan+u $ada demam y$hoid yan# mema i%an)

.enye&a& e'+adinya infe%si salmonellosis $ada &u'un# da'a adalah

%onsumsi ai' a au ma%anan yan# elah e'%on aminasi oleh %o o'an

yan# men#andun# &a% e'i Salmonella sp. /fe(al o'al (on amina ion

/ alla$u'a- et al., !014 )

.a o#enesis salmonella adalah &a% e'i yan# e'&a2a melalui

ma%anan a au$un &enda lainnya a%an masu% %e salu'an

$en(e'naan) Namun se&elumnya di lam&un#- &a% e'i ini a%an

dimusnah%an oleh asam lam&un#- e a$i yan# lolos a%an masu% %e

usus halus) *a% e'i ini a%an mela%u%an $ene 'asi $ada mu%osa &ai%

usus halus mau$un usus &esa' dan in##al se(a'a in 'aselule'

dimana me'e%a a%an &e'$'olife'asi) e i%a &a% e'i ini men(a$ai

20


22/48

e$i el dan I#" ida% &isa menan#aninya- ma%a a%an e'+adi

de#ene'asi brush border ) emudian di dalam sel &a% e'i a%an

di%elilin#i oleh inverted cytoplasmic membrane mi'i$ den#anva%uola fa#osi i%) Se elah mele2a i e$i el- &a% e'i a%an memasu%i

lamina $'o$'ia) *a% e'i da$a +u#a mela%u%an $ene 'asi melalui

intercellular #unction sehin##a e'+adi ulse'asi foli%el limfoid /Dlhadi-

et al., !013 )

;inda%an iden i %asi &a% e'i Salmonella sp. mem&u uh%an

media sele% if Salmonella Shigella Agar /SS" - Mac Con$ey Agar

/ " - %e$toen Enteric Agar / D" - Bismuth Sul"t Agar /*S" - dan

Brilliant &reen Agar /* " ) D" me'u$a%an media sele% if

dife'ensial) edia ini e'#olon# sele% if %a'ena e'di'i da'i &ile sal

yan# &e'#una un u% men#ham&a $e' um&uhan &a% e'i #'am

$osi if dan &e&e'a$a #'am ne#a if- sehin##a diha'a$%an &a% e'i

yan# um&uh hanya Salmonella sp. edia ini di#olon#%an men+adi

media dife'ensial %a'ena da$a mem&eda%an &a% e'i Salmonella sp.

den#an &a% e'i lainnya den#an (a'a mem&e'i%an 3 +enis

%a'&ohid'a $ada media- yai u la% osa- #lu%osa- dan salisin- den#an

%om$osisi la% osa yan# $alin# in##i) Salmonella sp. ida% da$a

memfe'men asi la% osa- sehin##a asam yan# dihasil%an hanya

sedi%i %a'ena hanya &e'asal da'i fe'men asi #lu%osa sa+a) al ini

menye&a&%an %oloni Salmonella sp. a%an &e'2a'na hi+au %e&i'uan

21


23/48

%a'ena asam yan# dihasil%annya &e'ea%si den#an indi%a o' yan#

ada $ada media D"- yai u fu%sin asam dan &'om imol &lue) *a% e'i

Salmonella sp. $ada media " ida% memfe'men asi la% osa a audise&u Non La% osa Fe'men e' /NLF a$i Salmonella sp.

memfe'men asi #lu%osa- mani ol- dan mal osa dise' ai

$em&en u%an asam dan #as /%e(uali S. typhi yan# ida%

men#hasil%an #as /*a''o2 dan Fel ham- !003 )

.en#u+ian &io%imia &a% e'i Salmonella sp. men##una%an

media Triple Sugar ron Agar /;SI" - !rea Agar / 'ease - Simon

Citrate Agar /S " - Sul"de ndol Motility /SI - dan #ula #ula

/#lu%osa- su%'osa- la% osa- f'u% osa- dan mani ol ) +i ;SI" &a% e'i

Salmonella sp. menun+u%%an 2a'na s 'ea% e#a% me'ah- 2a'na

s 'ea% mi'in# %unin#- men#hasil%an #as- dan mem$'odu%si ! S) al

ini di%a'ena%an Salmonella sp. ida% da$a memfe'men asi%an

la% osa- namun memfe'men asi #lu%osa- mal osa- dan mani ol) +i

u'ease &a% e'i Salmonella sp. menun+u%%an hasil ne#a if %a'ena

Salmonella sp. ida% memili%i enzim u'ease un u% men#hid'olisis%an

u'ea men+adi amonia%- +i S " &a% e'i Salmonella sp. menun+u%%an

hasil $osi if %a'ena Salmonella sp. men##una%an si 'a se&a#ai

%a'&on u ama) +i SI &a% e'i Salmonella sp. menun+u%%an hasil

indol ne#a if dan mo ili as $osi if %a'ena &a% e'i ini memili%i

Ja#ella) +i #ula #ula menun+u%%an $osi if %a'ena Salmonella sp.

22


24/48

da$a memfe'men asi%an #lu%osa- f'u% osa- su%'osa- dan mani ol

/%e(uali $ada u+i la% osa /*a''o2 dan Fel ham- !003 )

'.'.( Shigella sp.

;a%sonomielas Schizomycetes

O'do EubacterialesFamili Enterobacteriaceae

enus ShigellaS$esies Shigella sp.

T%be$ 2 3 ;a%sonomi Shigella sp.

Shigella sp ) me'u$a%an &a% e'i 'am ne#a if- &e'&en u%

&a an# $ende% /(o(o&asil - non mo il- ida% &e'Ja#ela- ida%

&e'%a$sul- ida% mem&en u% s$o'a- memili%i u%u'an ! 3 Hm B 0-5

0-7 Hm- um&uh $ada suhu o$ imum 37 o - dan da$a hidu$ $ada

%ondisi ae'o&i% sam$ai fa%ul a if anae'o&i%) *a% e'i ini da$a

mem$'odu%si en e'o o%sin dan shi#a o%sin /mi'i$ se$e' i

ve'o o%sin ) Shigella sp. di&a#i 4 %elom$o% se'olo#i%- yai u S.

dysenteri /1! se'o i$e - S. )e*ne+ri /6 se'o i$e - S. boydii /18

se'o i$e - dan S. sonnei /1 se'o i$e ) =i dae'ah 'o$is yan# e'se'in#

di emu%an ialah S. dysenteri dan S. )e*neri, sedan#%an S. sonnei

le&ih se'in# di+um$ai di dae'ah su& 'o$is a au dae'ah indus 'i / ei'-

et al., !01! )

Infe%si Shigella sp. &iasa di%enal den#an $enya%i shi#ellosis)

Infe%si shi#ellosis $ada &u'un# da'a &iasanya di ula'%an melalui

23


25/48

ma%anan dan ai' yan# e'%on aminasi feses yan# e'infe%si Shigella

sp ) ;in#%a sani asi yan# &u'u% men+adi $emi(u e'+adinya 2a&ah

shi#ellosis) e+ala da'i $enya%i shi#ellosis adalah dia'e- e'da$ada'ah- nanah- lendi' di dalam feses- dan enesmus /@a(%son- et al.,

!011 )

.a o#enesis shi#ellosis adalah &a% e'i Shigella sp. mele%a

$ada dindin# usus dan masu% %e dalam sel e$i el $ada la$isan

mu%osa usus) Selan+u nya- me'e%a &e'%em&an# &ia% di dalam sel-

menye&a' $ada sel e$i el di se%i a'nya- dan men#a%i&a %an

%e'usa%an +a'in#an $ada salu'an in es inal /Fa%hou'y- et al., !014 )

;inda%an iden i %asi &a% e'i Shigella sp ) mem&u uh%an media

sele% if se$e' i Salmonella Shi#ella "#a' /SS" - a( on%ey "#a'

/ " - dan eo*ycholate Citrate Agar /= " ) o'folo#i

ma%s'os%o$is Shigella sp. $ada SS" menun+u%%an %oloni %e(il-

smooth, dan ida% &e'2a'na) o'folo#i ma%'os%o$is Shigella sp.

$ada " menun+u%%an %oloni ida% &e'2a'na- ida%

memfe'men asi la% osa %e(uali S. sonnei /*a''o2 dan Fel ham-

!003 )

.en#u+ian &io%imia &a% e'i Shigella sp )men##una%an media

Triple Sugar ron Agar /;SI" - !rea Agar / 'ease - Simon Citrate

Agar /S " - Sul"de ndol Motility /SI - dan #ula #ula /#lu%osa-

su%'osa- la% osa- f'u% osa- dan mani ol ) +i ;SI" &a% e'i Shigella sp

24


26/48

menun+u%%an 2a'na s 'ea% e#a% me'ah- 2a'na s 'ea% mi'in#

%unin#- men#hasil%an #as- dan mem$'odu%si ! S) al ini

di%a'ena%an Shigella sp. ida% da$a memfe'men asi%an la% osa-namun memfe'men asi #lu%osa- mal osa- dan mani ol) +i u'ease

&a% e'i Shigella sp menun+u%%an hasil ne#a if %a'ena Shigella sp.

ida% memili%i enzim u'ease un u% men#hid'olisis%an u'ea men+adi

amonia%- +i S " &a% e'i Shigella sp menun+u%%an hasil ne#a if

%a'ena Shigella sp. ida% men##una%an si 'a se&a#ai %a'&on

u ama) +i SI &a% e'i Shigella sp menun+u%%an hasil indol $osi if

dan mo ili as ne#a if %a'ena &a% e'i ini ida% memili%i Ja#ella) +i

#ula #ula &a% e'i Shigella sp menun+u%%an hasil $osi if %a'ena

Shigella sp. da$a memfe'men asi%an #lu%osa- f'u% osa- su%'osa-

dan mani ol /%e(uali $ada u+i la% osa /*a''o2 dan Fel ham- !003 )

2.2.4 Proteus sp.

;a%sonomielas &ammaproteobacteria

O'do EnterobacterialesFamili Enterobacteriaceae

enus -roteusS$esies -roteus sp.

T%be$ 2 4 ;a%sonomi -roteus sp.

-roteus sp. e'masu% +enis &a% e'i -roteobacteria 'am

ne#a if- da$a di emu%an di lim&ah- anah %o o' +u#a di feses

manusia dan he2an) e'e%a adalah &a% e'i $a o#en

o$o' unis i%- &iasanya &e' an##un# +a2a& un u% infe%si salu'an

25


27/48

%emih dan se$sis- se'in# noso%omial) ;i#a s$esies da'i -roteus

sp. yai u -. vulgaris, -. mirabilis dan -. penneri me'u$a%an

&a% e'i $a ho#en $ada manusia yan# da$a di ula'%an melaluihe2an / zoonosis ) -.mirabilis menye&a&%an lu%a dan infe%si

salu'an %emih $ada manusia) e&anya%an s 'ain -. mirabilis

sensi if e'hada$ am$i(illin dan sefalos$o'in- namun -. vulgaris

ida% sensi if e'hada$ an i&io i% e'se&u )

-. vulgaris me'u$a%an &a% e'i alami dalam usus manusia dan

di &e'&a#ai +enis he2an- di anah dan ai' yan# e'(ema') -.

mirabilis - men#infe%si salu'an %emih- men#infe%si #in+al le&ih

se'in# da'i$ada E. coli ) *a% e'i -. mirabilis se'in# di emu%an

se&a#ai o'#anisme hidu$ &e&as di anah dan ai')

-roteus sp. &iasanya ida% mam$u memfe'men asi la% osa

$ada u+i #ula #ula- namun ada &e&e'a$a s$esies yan# da$a

mela%u%annya) +i %husus yan# da$a mem&eda%an -roteus sp.

dan Salmonella sp. adalah melalui hasil u+i u'ease- -roteus sp.

menun+u%%an hasil $osi if saa u+i u'ease) Sedan#%an un u%

mem&eda%an an a'a -.vulgaris dan -. mirabilis yai u $ada hasil

u+i indol- a$a&ila e'&en u% (in(in me'ah ma%a da$a di$as i%an

&a% e'i e'se&u adalah -.vulgaris.

26


28/48

BAB III

MATERI DAN METODE

3 1 M%.eri Pemeri+s%%&

3 1 1 S%m*e$ ;%&' Di*eri+s%

Sam$el yan# di#una%an adalah feses se#a' yan# diam&il

lan#sun# da'i sa$i) Sa$i yan# di#una%an &e'asal da'i %andan# mili%

Fa%ul as edo% e'an e2an nive'si as "i'lan##a)

3 1 2 A$%. d%& B%0%&

"la yan# di#una%an adalah $la e- a&un# 'ea%si- 'a% a&un#-

au o(lave- e'lenmeye'- &unsen- $i$e - o&+e% #lass- (ove' #lass- ose-

needle- (o on &u - %a$as dan mi%'os%o$) Sedan#%an &ahan yan#

di#una%an adalah .e2a'na #'am /('is al viole - lu#ol- a(e on al(ohol

dan saf'anin - media isolasi Eosin Methilen Blue Agar /D *" - Mac.

Con$ey Agar / " - Salmonella Shigella Agar /SS" - Tethrationate

broth - media iden i %asi / !rea agar - Triple Sugar ron Agar /;SI" -

Simon Citrat Agar /S " Sul"de ndole Motility /SI - ula #ula

/La% osa- al osa- Su%'osa- ani ol- dan Su%'osa -minya% eme'si-

$e$ on 2a e'- $henol 'ed- (hlo'ofo'm- 'ea#en (ova(s- al(ohol-

aMuades )

27


29/48

3 2 Me.ode Pemeri+s%%&3 2 1 Prosed/r Pemeri+s%%&

28


30/48

Sterilisasi alat

Sampel feses

Isolasi (pemupukan sampel pada media isolasi SSA

dan E !A"

Inku#asi pada su$u 37%&selama 18'24 am

Am#il koloni terpisa$ laludimurnikan pada media

se enis


)emeriksaan mikroskopisden*an pe+arnaan ,ram

-asiln.a ,ram ne*atif

/ilan utkan u i !iokimiamen**unakan media 0SIA rease

S&A SI dan *ula'*ula


Identifikasi #akteri

3 2 2 Pemb/%.%& Medi%

29


31/48

1) en(u(i dan mens e'il%an ala ala $ada "u o(lave den#an

suhu 1!1 selama 1 +am)

!) enyia$%an media yan# di&u uh%an /menim&an# &ahana#a'- men(am$u' den#an aMuades s e'il- memanas%an

media- mendin#in%an lalu menuan#%an dalam petridisc !0

ml lalu memasu%%an dalam in%u&a o' selama !4 +am den#an

suhu 37 )

3 2 3 Persi%*%& S%m*e$

enyia$%an sam$el yan# a%an di$e'i%sa &e'u$a feses da'i

sa$i

3 2 4 Iso$%si Primer

Isolasi $'ime' dila%u%an $ada media Tetrathionate Broth Base -

SS" dan " un u% menda$a %an %oloni yan# e'$isah sehin##a

da$a diliha se(a'a ma%'os%o$is &en u% %oloni yan# dida$a %an)

a) Isolasi *a% e'i Salmonella sp. den#an media Enrichment

Tetrathionate Broth

edia Tetrathionate Broth dimasu%%an dalam a&un# 'ea%si

s e'il se&anya% 5 ml- se&anya% ! a&un# disia$%an)

Sam$el yan# di#una%an adalah feses se&anya% 1 #'am

un u% masin# masin# a&un# media)

30


32/48

Feses yan# elah di im&an# masin# masin# 1 #'am

%emudian dimasu%%an %e dalam ! a&un# media

Tetrathionate Broth =ila%u%an in%u&asi $ada suhu 37 0 selama !4 +am)

Se elah !4 +am dila%u%an $en#ama an e'hada$ &a% e'i

yan# um&uh $ada media Tetrathionate Broth lalu dilan+u %an

$enanaman $ada media SS")

&) Isolasi $'ime' men##una%an media sele% if Mc Con$ey

Agar / "

1) enanam sam$el $ada media " den#an me ode s 'ea%)

!) en#in%u&asi media yan# elah di anam dalam in(u&a o'

den#an suhu 37 selama !4 +am)

3) en#ama i $e'u&ahan yan# e'+adi $ada hasil $enanaman

/%oloni dan media )

4) en#iden i %asi &a% e'i yan# um&uh $ada media)

3 2 ! Ide&.i6+%si B%+.eri

% Pemeri+s%%& Mi+ros+o*is

.eme'i%saan mi%'os%o$is dila%u%an se elah dida$a %an %oloni

yan# e'$isah- $eme'i%saan mi%'os%o$is den#an $e2a'naan 'am

un u% meliha mo'folo#i dan mem&eda%an &a% e'i &a% e'i yan#

ahan al(ohol / 'am $osi if dan ida% ahan e'hada$ al%ohol

/ 'am ne#a if ) e ode $e2a'naan 'am yai u se&a#ai &e'i%u :

31


33/48

1) em&ua sediaan ulas lalu %sasi di a as &unsen

!) =i e esi 'is al viole - didiam%an selama 1 ! meni

3) Sisa za 2a'na di&uan# den#an ai' yan# men#ali'4) =i e esi lu#ol- didiam%an selama 1 meni

5) Sisa lu#ol di&uan# den#an ai' yan# men#ali'

6) =i e esi al(ohol a(e on un u% melun u'%an za 2a'na

selama 5 10 de i%- lalu di(u(i di&a2ah ai' men#ali'

7) O&+e% #lass di e esi Saf'anin dan di&ia'%an selama 30

de i%- lalu di(u(i di&a2ah ai' yan# men#ali'

8) O&+e% #lass di&ia'%an %e'in# den#an (a'a dian#in an#in%an

A) Se elah sediaan %e'in# di e esi minya% eme'si %emudian

di$e'i%sa di&a2ah mi%'os%o$ den#an $em&esa'an 1000B)

b U i Bio+imi%

;u+uan da'i u+i &io%imia ini adalah men#iden i %asi sifa sifa

&a% e'i yan# di$e'i%sa den#an &e'&a#ai ma(am media) edia yan#

di#una%an an a'a lain:

1 Triple Sugar Iron Agar 7TSIA8

edia ini di#una%an un u% mem&eda%an sifa &a% e'i se(a'a

&io%imia2i) mumnya media ini di#una%an un u% mem&eda%an

&a% e'i yan# e'#olon# %e dalam Dn e'o&a( e'i(eae yai u

%emam$uan &a% e'i dalam memfe'men asi %a'&ohid'a mem&en u%

32


34/48

asam- #as dan ! S) *e'i%u me ode $eme'i%saan den#an media

Triple Sugar ron Agar /;SI" :

1) =iam&il %oloni un##al den#an men##una%an needle )!) =i usu%%an sam$ai dasa' media ;SI"

3) a&u usu%an se(a'a $e'lahan lalu dila%u%an s 'ea% $ada

$emu%aan mi'in# media ;SI")

4) =ila%u%an in%u&asi $ada suhu 37 0 selama !4 +am)

5) =ila%u%an $en#ama an)

In e'$'e asi asil:

1) O'an#e e'ah : 2a'na se&elum ino%ulasi)

!) unin# /"sam : #lu%osa dan a au su%'osa dan a au la% osa)

3) e'ah /"l%alis : #lu%osa- su%'osa dan la% osa ida% dife'men asi)

4) 9a'na hi am $ada &a#ian e#a% : $'odu%si ! S)

5) elem&un# #as $ada &a#ian e#a% : men#hasil%an #as hasil

fe'men asi)

2 Urea Agar

edia ini di#una%an un u% men#e ahui adanya a% i as u'ease

$ada mi%'oo'#anisme) *e'i%u me ode $eme'i%saan den#an media

'ea "#a' :

1) "m&il %oloni un##al den#an men##una%an needle )

!) La%u%an s 'ea% $ada $e'mu%aan mi'in# media)


33


35/48


In e'$'e asi asil:

1) "$a&ila u'ea dihyd'olisa- amonia% a%an di&e&as%an danmenye&a&%an medium &e'u&ah men+adi al%alis

!) .osi if &ila &e'2a'na me'ah

3) Ne#a if &ila &e'2a'na %unin# a au ida% ada $e'u&ahan 2a'na)

3 Simon Citrat Agar 7S


36/48

edia ini di#una%an un u% men#e ahui mo ili as o'#anisme-

adanya $em&e&asan ! S /sul de dan e'&en u%nya indol) *e'i%u

me ode $eme'i%saaan men##una%an Sul"de ndol Motility /SI :1) =iam&il %oloni un##al den#an men##una%an needle )

!) =ila%u%an usu%an sam$ai !,3 da'i da'i $e'mu%aan media)



5) Se elah diama i mo ili asnya- dila%u%an u+i indol)

6) Indol diu+i den#an $enam&ahan 1 ml (hlo'ofo'm dan 1 ml 'ea#en

ova(s)

In e'$'e asi asil:

*a#ian dasa' media &e'2a'na hi am se&a#ai hasil 'ea%si ! S

den#an Fe men+adi FeS)

o ili as e'liha adanya 2a'na %e'uh dan adanya $enye&a'an

dan $e' um&uhan yan# men+ala' da'i &a2ah %ea as di se%i a'

usu%an /$ohon (ema'a e'&ali% )

.eme'i%saan indol den#an hasil $osi if di andai den#an

e'liha nya (in(in me'ah)

! U i #/$% = #/$%

edia ini di#una%an un u% men#e ahui %emam$uan fe'men asi

&a% e'i e'hada$ #ula #ula) .em&ua an media ini den#an (a'a

mela'u %an #ula #ula /La% osa- al osa- Su%'osa- ani ol- dan

35


37/48

Su%'osa ! #'am $ada .e$ one 2a e' 100 ml- %emudian

di am&ah%an $enanda .henol 'ed 1 ml) *e'i%u me ode

$eme'i%saan men##una%an media #ula #ula:1) =iam&il %oloni un##al den#an men##una%an ose u+un# &ula )

!) =ila%u%an adu%%an $ada la'u an #ula #ula)



In e'$'e asi asil:

1) .osi if &ila media &e'2a'na %unin#- a' inya #ula dife'men asi

den#an men#hasil%an asam)

36


38/48

!) Ne#a if &ila media &e'2a'na me'ah / ida% ada $e'u&ahan 2a'na

a' inya #ula ida% e'fe'men asi)

BAB I)"ASIL DAN PEMBA"ASAN

T%be$ 1 ) asil $e' um&uhan %oloni dan $e2a'naan #'am

S%m*

e$Medi% Ko$o&i Pe>%r&%%& 'r%m

Feses

Sa$i

"

e'ah muda 'am / - &asil ;e 'a hio

na

%e'uh

SS" /I

i am 'am / - &asil ;e 'a hio

na

e'uh

37


39/48

SS" i

am e%unin#an'am / - &asil

asil %oloni $ada media " dida$a %an $e' um&uhan %oloni&e'2a'na me'ah muda dan elevasi (em&un#) edia " ini da$a

men#ham&a &a% e'i 'am $osi if /P %a'ena men#andun# em$edu

dan da$a mem&eda%an &a% e'i yan# memfe'men asi la% osa- "

+u#a men#andun# indicator neutral red yan# da$a mem&e'i%an

2a'na me'ah $ada media " e'se&u ) .en##unaan la% osa

selama $'oses fe'men asi- men#a%i&a %an $ di se%i a' %oloni

men#alami $enu'unan dan menye&a&%an $e'u&ahan 2a'na $ada

$ indi(a o' /"(umedia- !011 ) .enu'unan $ dise&a&%an oleh

&a% e'i &a% e'i yan# men#hasil%an asam- hal ini e'+adi selama

$'oses $emanfaa an la% osa yan# e'da$a dalam medium- dimana

$ a#a' men+adi di&a2ah 6)8 dan men#hasil%an %oloni yan#

am$a% &e'2a'na me'ah a au me'ah muda) +i $e2a'naan 'am

e'hada$ %oloni me'ah muda $ada media " menun+u%%an &ah2a

&a% e'i yan# dida$a %an me'u$a%an &a% e'i #'am ne#a if %a'ena

38


40/48

hasil $e2a'naan &e'2a'na me'ah) al ini dise&a&%an oleh &a% e'i

ini ida% mem$e' ahan%an za 2a'na %'is al viole se2a% u $'oses

$e2a'naan 'am dan &en u% selnya adalah &a an# /&asil )edia e h'a iona e yan# elah di(am$u' feses sa$i am$a%

%e'uh) al ini menun+u%%an adanya $e' um&uhan &a% e'i-

selan+u nya dila%u%an $enanaman $ada media SS") asil

$enanaman $ada media SS" dida$a %an %oloni &e'2a'na me'ah

muda- di%a'ena%an &a% e'i da$a memfe'men asi la% osa) +i

$e2a'naan 'am dida$a %an &a% e'i 'am ne#a if &e'&en u%

&a an# $ende%)

*e'dasa'%an hasil $enanaman &a% e'i media D *"- SS"- dan

" di$e'lu%an u+i lan+u an se$e' i u+i &io%imia un u% iden i %asi

sifa &a% e'i) +i &io%imia yan# dila%u%an an a'a lain men##una%an

Triple Sugar ron Agar /;SI" - Sul"de ndol Motility /SI - Simmons

Citrate Agar /S " - 'ease dan u+i #ula #ula / ani ol- #lu%osa-

la% osa- su%'osa dan mal osa ) *e'dasa'%an hasil u+i &io%imia ma%a

da$a di%emu%a%an hasil se&a#ai &e'i%u :

T%be$ 2 asil +i *io%imia

Sam$el

+i *io%imia

;SI" SI 'ea S "i'in

# ;e#a% as ! S S I

39


41/48

"

/ unin#

%e'uh

e'liha

#elem&un# #as"sam "sam P P P P

;SI" SI 'ea S "i'in

# ;e#a% as ! S S I

"

/ oloni

e'ah

.in%

e'&en u% (in(inindol

"sam "sam P P

SS" I

/ oloni

i am

"l%ali "sam P

40


42/48

SS" II

/ oloni

i am

unin#

"l%ali/asa

mP P P P

e : ;SI" : Triple Sugar ron Agar

SI : Sul"de ndol Moltility

S " : Simmons Citrate Agar

.ada u+i ;SI" un u% %oloni " %oloni %unin# %e'uh - $ada

&a#ian mi'in# dan &a#ian e#a% menun+u%%an hasil $osi if asam

/media &e'2a'na %unin# ) al e'se&u menun+u%%an #lu%osa dan

su%'osa dan, la% osa yan# dife'men asi) Selain i u +u#a e'&en u%

#as yan# di andai e'&en u% #elem&un# #as $ada media namun

ne#a if ! S yan# di andai den#an ida% e'+adinya $e'u&ahan 2a'na

men+adi hi am- %a'ena ida% mam$u mendesulfu'asi asam amino

dan me hion yan# a%an men#hasil%an ! S) .ada u+i ;SI" un u% "

%oloni me'ah $in%- hasilnya sama den#an u+i ;SI" " %oloni

%unin# %e'uh- &a#ian e#a%,i'in# men+adi asam,asam- e'&en u% #as

namun ida% e'&en u% ! S)

asil u+i u'ease $ada %oloni " %unin# %e'uh menun+u%%an

hasil $osi if se&a& e'+adi $e'u&ahan 2a'na da'i %unin# men+adi

me'ah muda- a' inya &a% e'i mam$u men#hid'olisis u'ea dan

41


43/48

mem&en u% ammonia se' a $ada medium u'ea e'da$a %oloni di

dae'ah se%i a' s 'ea%) al ini di%a'ena%an oleh- &a% e'i yan#

di anam mem&u uh%an u'ea un u% $'oses me a&olismenya)Sedan#%an $ada u+i u'ease media " %oloni me'ah $in%

menun+u%%an hasil ne#a if se&a& ida% e'+adi $e'u&ahan 2a'na da'i

%unin# men+adi me'ah muda- a' inya &a% e'i ida% da$a

men#hid'olisis u'ea dan mem&en u% ammonia- $ada medium u'ea

e'da$a %oloni di dae'ah se%i a' s 'ea%)

asil $en#u+ian da'i %oloni " %unin# %e'uh $ada media S "

di$e'oleh hasil $osi if yai u e'+adi $e'u&ahan 2a'na da'i hi+au

men+adi &i'u- hal ini menanda%an &ah2a &a% e'i mem&u uh%an

si 'a dalam $'oses me a&olismenya dan di%a'ena%an &a% e'i

mem$unyai enzim si 'a $e'miase yan# me'u$a%an enzim

$em&a2a si 'a ) asil $en#u+ian da'i %oloni " me'ah $in% $ada

media S " di$e'oleh hasil ne#a if- yai u ida% e'+adi $e'u&ahan

2a'na dan ida% e'da$a #elem&un# di dae'ah #o'esan- hal ini

menanda%an &ah2a &a% e'i ida% mem&u uh%an si 'a dalam $'oses

me a&olismenya dan di%a'ena%an &a% e'i ida% mem$unyai enzim

si 'a $e'miase)

asil $en#u+ian da'i %oloni " %unin# %e'uh $ada media SI

/ Sul"de ndol Motility menun+u%%an 'ea%si sul"de ida% e'&en u%

enda$an hi am $ada media- %a'ena &a% e'i ini ida% mam$u

42


44/48

mendesulfu'asi cysteine yan# e'%andun# dalam media SI ) Cea%si

indol menun+u%an hasil ne#a if- di andai den#an ida% e'&en u%nya

(in(in me'ah $ada $e'mu%aan media se elah di e esi (hlo'ofo'mdan 'ea#en Covac s ) *a% e'i ini +u#a menun+u%an sifa motility yan#

di andai den#an $e'#e'a%an &a% e'i dise%i a' $enusu%an $ada

media) al ini dimun#%in%an &a% e'i ini mem$unyai Ja#el un u%

$e'#e'a%annya)

.ada $en#u+ian da'i %oloni " me'ah $in% $ada media SI -

menun+u%%an 'ea%si sul"de ida% e'&en u% enda$an hi am $ada

media) Cea%si indol menun+u%an hasil $osi if- di andai den#an

e'&en u%nya (in(in me'ah $ada $e'mu%aan media se elah di e esi

(hlo'ofo'm dan 'ea#en Covac s ) 9a'na me'ah dihasil%an da'i

'esindol yan# me'u$a%an hasil 'ea%si da'i asam amino tryptopan

men+adi indol den#an $enam&ahan Covac/s ) *a% e'i yan# mam$u

men#hasil%an indol menanda%an &a% e'i e'se&u men##una%an

asam amino tryptopan se&a#ai sum&e' carbon ) *a% e'i ini +u#a

menun+u%an sifa motility yan# di andai den#an $e'#e'a%an &a% e'i

dise%i a' $enusu%an $ada media) al ini dimun#%in%an &a% e'i ini

mem$unyai Ja#el un u% $e'#e'a%annya

T%be$ 3 asil +i ula ula

43


45/48

S%m*e$ U i #/$%=#/$%lu%osa La% osa Su%'osa al osa ani ol

M


46/48

BAB )

PENUTUP

! 1 Kesim*/$%&

1 .eme'i%saan mi%'o&iolo#i sam$el feses sa$i meli$u i isolasi dan

iden i %asi &a% e'i dila%u%an den#an isolasi &a% e'i $'ime'-

isolasi se%unde' men##una%an media umum dan media sele% if

se' a $e2a'naan #'am se' a dilan+u %an den#an iden i %asi

men##una%an u+i &io%imia den#an $en#u+ian &a% e'i $ada media

;SI" /;'i$le Su#a' I'on "#a' - 'ea "#a'- SI /Sul de Indol

o ili y - i 'a "#a'- dan ula ula)

! Se elah dila%u%an isolasi- $emu'nian- di$e'&anya%- u+i

ma%'os%o$is-u+i &io%imia- #ula #ula dan u+i mi%'os%o$is den#an

$e'&esa'an 1000B da$a diiden i %asi 4 /em$a s$esies &a% e'i

yan# &e'&eda- yai u Eschericia coli, Coliform, Salmonella sp. dan

-roteus sp - s$esi % %e -. vulgaris %a'ena $ada u+i indol e'&en u%

(in(in me'ah)

! 2 S%r%&=i$e'lu%an $en#u+ian le&ih lan+u un u% men#e ahui in#%a

$a o#eni as E. coli yan# di emu%an)

45


47/48

DA,TAR PUSTAKA

"(umedia) !011) a( on%ey "#a') 222)neo#en)(om) ni ed S a e)

*a''o2- )I and Fel ham- C) )") !003) o2an and S eelQs- Manual

for The denti"cation of Medical Bacteria. am&'id#e nive'si y

.'ess) am&'id#e)

am$&el N)")- *) Cee(e @ane- and ) i (hell La2'en(e) !003)

*iolo#i Ddisi elima @ilid II) @a%a' a: D'lan##a

Dlhadi- N)- "l+indan- C)- and "l+eldah- ) !013) .'evalen(e of

Nony$hoidal Salmonella Se'o#'ou$s and ;hei' "n imi('o&ial

Cesis an(e .a e'ns in " nive'si y ;ea(hin# os$i al in Das e'n.'ovin(e of Saudi "'a&ia) nfection and rug 0esistance, =ove

.'ess @ou'nal) =ammam)

Cosila2a i D-)!011)*u%u "+a' i%'o&iolo#i Ke e'ine' I) Fa%ul as

edo% e'an e2an) nive'si as "i'lan##a) Su'a&aya

Cosila2a i D)- C) Ca nasa'i- )D) Na'umi- Su'yanie)- 9) ;yasnin#sih-

and S) husnia i) !011) *u%u "+a' i%'o&iolo#i Ke e'ine' I)

e a%an I) " .) 177 183)

46


48/48

Su'yanie)- andi+a no =)- Ca nasa'i C)- Cosila2a i D)- )D) Na'umi- S)

husnia i- 9) ;yasnin#sih- dan .us$i asa'i R) !015) .e un+u%

o "sis ensi Ilmu .enya%i *a% e'ial) Fa%ul as edo% e'ane2an) nive'si as "i'lan##a) Su'a&aya)

lap.bakmi feses

Documents