o Senin

2 3

17 18 19

OJan OPeb

Uang Baduy anu

ngaIijrek di w~-wengkon DesaKanekes,

. Kacamatan Leu~widamar, pakidulan Bantenoge biasa ngalakonan puasa~Tapi, cara puasa urang Baduyanu nganut agama SundaWiwitan beda pisan jeung carapuasana urang Sunda galibnaanu nganut agama Islam.Puasa ur~g Baduy mah kuatpatalina jeung upacara rengseparien pare huma.Ku sababkitu,henteu matak heranlamun puasa ur~g Baduypuasana ngan saulrnr 3 poe.Nyaeta, waktu Kawalu KahijijKawalu TeIllbey rengse panenpare huma serang jeungKawalu kadua atawa KawaluTengah rengse panen humaPuun. Pamungkas, KawaluTutug blasa dilaksanakeun

" tengse panen pare sakabehhuma urang Baduy,nyaetaBaduy Jero jeung BaduyPanamping(BaduyLuar).

Kawalu 0

Nurutkeun Urang Baduy, &40

o Sefasa 0 Rabu . Kamis 0 Jumat

4 5 6 7 8 --9 @i) 1120 21 22 23 24 25 26

o Mar OApr OMei OJun OJuf 0 Ags

() Sabtu 0 Minggu12 13 14 15 16

27 28 29 30 31.Sep 0 Okt 0 Nov 0 Des

PuasanaUrangBaduyKu JohanIskandar

hareupna, bulan Sapar (April-Mei)asup kana taun anyar (tunggul taun)nurutkeun kalender asH urangBaduy. Ku sabab kitu, lamun panenhuma gagal atawa waktuna mundur,waktu upacara kawalu kiiliiji,kawalutengah, kawalu tutug jeung tunggultaun oge bakal mundur. Tapi, pi-keun taun hareupna deui, waktu-waktu tanggal kalender bisa dibe-bener deui saluyu ,jeung kondisimusim harita. Carana; di antaranaku hasil itung-tungan Puun jeungbaris kolot (pengurus adat anu nga-bantu Puun) make kolenye~, katuthasil nitenan Puun. tina rupa-rupaindikator alamflingkungan. Conto-na, konstelasi bentang kidang (thebelt of orion) jeung bentang kartika(the pleiades), oge musim karem-bangan rnpaning tutuwuhan husus,saperti jampang kidang (Centho-thecq lappacea). "

Dina waktu 3 bulan kawalu diang-gap bulan larangan 1murang Baduy.Ku sabab kitu, dina bulan kawalu,sakabeh jalma luar ti kota dilarangnganjang ka wewengkon Baduy. Ponkitu deui sabalikna Urang Baduydina bulan kawalu henteu meunangindit-inditan Oeumpang) ka luardaerahna. Contona, sanajan ayaacara pemilu legislatif, pilpres, pil-gub jeung pilbup oge, biasana urangBaduy henteu wasa ngilu nyontreng."Hususna lamun henteu aya idin "tiPuun.

" Puasana Urang Baduy'Dina tiap upac;:arakawalu sakum-

na urang Baduy wajib puasa. Waktupikeun ngalakonan puasa urang

Mangle No. 2237

melak pare di huma (ngaseuk)dianggapna ngawinkeun (ngeremo-

~~;~~I~~Kahirupan masarakat baduym~ ,kira 6 bulan. Bari satutasna panen

Wl~ pare dituluykeun 1m upacara ka-~i~J. walu.Kawaluasalna tinakecapwaluf;11 anu"ngandung harti bali atawa balik.it~ Jadi, upacara kawalu ngandungIlil! harti ka Nyi Pohaci are~balik deui katl leuit, satutas netep di imah salakinaiil di huma kurang leuwih 6 bulan.

1~1 Upacara kawalu di Baduy biasanaM:m dilaksanakeun3 kali, tempatna diiQ Baduy Jero, di Kampung Cikeusik,il! Cikartawarna jeung Cibeo. KawaluI KahijijKawalu Temooy biasanalli" dilaksanakeun saberesna panen~;" Huma Serang, di Cikeusik jeung

I:" Cikartawarna tanggal 17, jeung di;, Cibeo tanggal 18 bulan Kasa; ~ (Januari-Pebrnari). .

@'" Kawalu Kadua/Kawaluit" Tengah biasana .dilaksanakeun

I~'~. s~ber~na. panen. huma Puun,. diW4 Cikeusik Jeung Cikartawarna dinaI tanggall8,jeung di Cibeo tanggal19'-I bulan Karo (Pebrnari-Maret).~It "Pamungkas, KawaIu Tutug

Iw biasana dilaksanakeun satutasnam panen huma sakabeh warga Baduy,

di Cikeusik jeung Cikartawarnatanggal 17, jeung Cibeo tanggal 18.bulan Katiga (Maret-April).

Upacara kawalu dianggap kuurang Baduy kaeida pentingna,mangrnpa acara pamungkas tinaacara ngahuma dina taun eta. Bulan

Klip'ng Humas Unp:)d 2009

---

Baduy Jero saluyu jeung jad-wal anu geus ditetepkeunnurutkeun kalender urangBaduy. Tapi, pikeun urangPanamping waktu puasanabisa milih jadwal anu geusditetepkeun di Baduy Jero.Maranehanan bisaila milihsalah sahiji tina jadwal-jad-wal anu aya di Baduy Jero.Hal ieu saluyu jeung kabi-asaan para kol~tna baheula,anu biasana pakuat-kaitjeung sajarah karabat, asalusul maranehna minangkaturunan ti salah sahiji kapuu-nan BaduyJero. .

Umumna ibadah puasa anupangmaremana teh dilak-sanakeunana dina puasapamungkas, Kawalu Tutug.Harita ampir kabeh' humaurang Baduy geus rengsedipanen. KuSababkitu, ampirkabeh wakil Baduy

. Panamping biasana ngilupuasa jeung buka babare-ngan di Baduy Jero. Masing-masing marawa beas anyarkira-kira saleter pikeunupacara. Beasna hasil nutupare anyar dina lisung anudipanen tina tempat sakraJ.ditengah-tengah huma' (pung-puhunan). Sapoe samemeh puasajeung upacara .kawalu,tiap wawakilBaduy Panamping beberesih imah-na masing-masing jeung kam-pungna. Contona, nyapuan runtah-~tah dijero jeung di kolong imah,kBtut meresihan sabudeureunimah. Salian ti eta, henteu kaliwatbeberesih awak. Pikeun kaperluanbeberesih awak, biasana urangBaduy Panamping dina piisuka-ne.UIi- puasa nareangan daunkicaang (~dernachea sp) di leu-weung. Daun kicaangbiasana ditutuku batu supaya ancur, terusdijadikeun shampo pikeun kuramasdina mandi sore di pancuian atawadi walungan. Bada magrib biasanasakulawargi dahar babarenganterus sarare. Tah, urahg Baduy

Urang Baduy ge paruasa

nungkulan upacara kawaludi Baduy Jero, maranehnanitip beas anyar ka dulurnaatawa ka batur sakam-pungna.

Kira-kira sapuluh poedeui tina jadwal waktuupacara kawalu, urangBaduy Jero biasana geussibuk nyiapkeun sagalakaperluan upacara. Di anta-rana, para wanita (bikang)narutu pare ~yar. Lalakinasibuk moro sasatoan leu-weung anu biasana dilako-nan tilu kali. Mimitinahusus moro peucang jeungbuut.;bajirig, make jaringkerep Oanjak kerep). Terusmoro mencek make jaringcaning Oanjak carang).Pamungkas, moro deuibuutjeung peucang. Ditam-bah ku ngala lauk sapertisosoro, kancra jeung paraydi walungan Ciujung.

Hanjakal kiwari mah,sasatoan leuweungna geusarang, jadi daging sasatoananu biasa diidangkeun dinaupacara teh teu lengkepsaperti baheula. Tapi, sana-jan kitu, henteu matak ngu-rangan kana hidmatna

upacara kawalu. Dina pamungkasacara kawalu, biasana dimimitan kunyerenkeun sasajen ka para ka-ruhun Baduy jeung buka puasa.Sembah sasajen mangrupa sembahbakti rasa.sukur ka karuhun, rehnaurang Baduy geus ill1>ereanugr:ah~ametanjeunghasilpanen pare.Husus pikeun buka puasa, biasanadimimitian ku Puun nyeupahseureuh. Saterusna, tiap-tiap jalmaanu hadir illbagi hancengan timbelsang\! huma aIiyar. Sarengsenaupacara, urang Baduy Panampingbaralik deui ka kampungna barimasing-masing marawa berekat tiBaduyJero.*** .

biasana waktu puasana teh dimi-tian tina sare peuting nepi ka isuknadeui. Baruka puasana kira-kirataboo 5.00 sore. Pikeun mu ngariluupacara kawalu, baruka puasa uta-mana babarengan di Baduy Jero.Biasana urang Baduy Panampinghusus ngirim wakilna arindit kaBaduy Jero pikeun nungkulanupaearakawalu. . .

Beas babawaan anu saliter teahusus disuguhkeun ka Puun pikeundijampean. Beas anyar teh dicokotsakeupeul (sacawuk). Sesana disa-ngu sawareh pikeun sasajen kakaruhun Baduy, sawareh deui pi-keun buka puasa di b~e tangtu, anudipingpin langsung ku Puun.Pikeun urang Panamping anu hen-teu biasa ngirimkeun wakilna

*) Dosen jeungpanalungtikLingkungan Ii Unpad.

Mangle No. 2236 41.--- --- - - - - ----