babad cariyos lelampahanipun rng ranggawarsita

8/9/2019 Babad Cariyos Lelampahanipun RNg Ranggawarsita

http://slidepdf.com/reader/full/babad-cariyos-lelampahanipun-rng-ranggawarsita 1/7

BABAD CARIYOS LELAMPAHANIPUNR.Ng. RANGGAWARSITA

Putra pujangga nanging m !t"n mang"rt!# $a%ip "ng&!ng$R Ng Ranggawarsita punika satunggaling pujangga ageng ing nagari Surakarta Hadiningrat. Ing Babad CariyosLelampahanipun Suwargi R Ng Ranggawarsita, ingkang kababar dening omite Ranggawarsita !epartemen"endidikan dan ebudayaan, kawedalaken dening Balai "ustaka, taun #$%$, dipun&ariyosaken lelampahanipun sang

pujangga tuwin &a&ariyosan bab kadibyan, kalangkungan sarta kaelokanipun sawatawis.!ene pethikanipun serat'serat boten kalebet ing buku babad punika. (iterat andharan ing pambukaning buku,

pethikan serat mboten dipunlebetaken amargi saweg bab lelampahanipun kemawon sampun kathah sanget. Isinipun babad punika bab lelampahanipun R Ng Ranggawarsita nalika puruita ngaji dhumateng kitha "onorogo, sahadhumawahing kaelokan nalika anglampahi kungkum wonten ing lepen )atu laminipun sekawandasa dalu. aelokan

punika limrahipun dipunwastani wahyuning kapujanggan. Lelampahan wau ka&ariyosaken wiwit saderengipundhewasa ngantos dumugi sedanipun sarta mawi dipun dekeki asalsilah sawatawis ingkang nurunaken dhumateng R

Ng Ranggawarsita. Nalika sugengipun, R Ng Ranggawarsita dados abdi dalem aliwon adipaten *nom saka pujangga ageng ing nagari Surakarta Hadiningrat. Nalika dereng dhewasa nama Bagus Burhan. Lairipun ing dintenSenen Legi, tanggal kaping #+, wan&i jam # siang, wulan !ulkangidah ing taun Be, angka #% -, wuku Sungsang,

dewa Sri, )urukung was, mangsa /ita, windu Sangara. "anjenenganipun punika putra pambajeng ( NgRanggawarsita, abdi dalem "anewu Carik adipaten *nom. Nalika R Ng Ranggawarsita lair, ( Ng Ranggawarsita taksih dados abdi dalem jajar Carik adipaten *nom, nama(as "ajangswara, ka&ariyos amargi saking saening swaranipun, nanging lajeng katelah nama (as "ajangsora,

putranipun pambajeng R0 Sasatranagara, abdi dalem Bupati adipaten *nom saha abdi dalem "ujangga ing nagariSurakarta Hadiningrat.

Nalika lairipun Bagus Burhan, ingkang embah buyut yai Ngabei 1asadipura taksih amenangi ngantos sawatawistaun laminipun. Sareng yai Ngabei 1asadipura andungkap badhe seda, R0 Sastranagara dipun paringi pangandikan

bilih ingkang wayah, Bagus Burhan, ing tembe badhe dados pujangga panutup ing nagara Surakarta Hadiningrat.!ipunngendikakaken ugi bilih samangke misuwuring Bagus Burhan nalika kapatedhan wahyu kapujanggan badhelangkung kaliyan ingkang embah'embahipun. Sanajan ingkang putra sampun boten kekilapan bab punika, ewadenesinamun ing samudana ngatingalaken karenaning panggalihipun. Sasampunipun Bagus Burhan dipun pegeng lajengkaparingaken dhateng i 0anujaya, abdi kinasihipun R0 Sastranagara. i 0anujaya sakalangkung tresnanipun

dhateng Bagus Burhan, makaten ugi Bagus Burhan, tresna sanget dhateng i 0anujaya. Rinten dalu sampun botensaged pisah, ngantos kasupen dhateng ingkang rama tuwin ingkang embah. Sareng Bagus Burhan andungkap yuswa# taun, keparengipun ingkang embah badhe kapuruitakaken ngaji dhumateng "onorogo, kapasrahaken dhatengangjeng yai Imam Besari ing 2ebangtinatar. yai Besari punika mantu !alem Sampeyan !alem Ingkang

Sinuhun Susuhunan "akubuwana I3, saha sadherek tunggil puruitan kaliyan R0 Sastranagara. i 0anujayakadhawuhan ngetutaken lestari dados pamongipun.!umugi "anaraga R Ng Ranggawarsita lajeng sowan yai Besari, ngaturaken seratipun ingkang rama R0Sastranagara. ( Ng Ranggawarsita kaliyan ingkang rayi, wonten ing "anaraga namung nyipeng kalih dalu, lajengnyuwun wangsul dhateng nagari Surakarta. "angintenipun yai Besari, Bagus Burhan sampun saged maos ur4ansaha kitab'kitab, dene punika wayah buyutipun pujangga ingkang sampun kasusra asmanipun. "ranyata, BagusBurhan dereng saget ngungelaken, malah ingkang nama alip bengkong kemawon dereng mangertos babar pisan.Sareng Bagus Burhan anggenipun wonten "anaraga sampun andungkap kalih wulan laminipun, kaliyan parakan&anipun sampun sami pundhuh sedaya, malah wonten ingkang supeket kados sedherek tunggil yayah rena.Salebetipun sewulan dumugi kalih wulan wau saben enjing sonten boten nate kendel anggenipun sinau, nangingsedaya ingkang sampun dipun wulangaken boten wonten ingkang ka&anthel sakedhik'kedhika, paribasan sabenngadeg sampun kesupen, ngantos andadosaken kakening manahipun ingkang mulang.

Bagu# Bur'an tan#a' ng%ir(a&a&"n &u(aji an #inauBagus Burhan remenipun ngejak kan&a'kan&anipun dhaten lepen angupados ulam. (enawi sekinten kantunanggenipun ngaji, kan&anipun dipun weling kapurih mamitaken sengadi sakit badanipun.iai Besari yektosipun sampun wuninga bilih Bagus Burhan mboten majeng dhateng ngaji. Ingkang dipun remeninamung kasenengan ingkang mawi waragad ambeborosi. Sanesipun remen ngupadi ulam, Bagus Burhan ugi remen

benthik, bengkat, tor malah salajenipun remen gimer, keplek nganggur'ngangguripun ombak beji tuwin lumah



kurep. Sareng ndungkap setaun ing "anaraga, sangunipun i 0anujaya sampun nipis. apalipun pisan sampun samidipun sade kangge nguja kekajenganipun Bagus Burhan wau. Bagus Burhan anggenipun sinau sampun langkungsetaun. Limrahipun lare ingkang sinau semanten laminipun sampuns aged maos itab *l 5uran. (angka, manawiBagus Burhan, sampun ingkang 5uran, dhateng 0urutan kemawon dereng katam. "ara guru lajeng &aos pamrayogdhateng iai Besari muwih misahaken Bagus Burhan saking i 0anujaya. *nanging iai Besari mboten mentala. i0anujaya piyambak rumaos sampun anetepi menapa piwelingipun ingkang embah ingkang kadhawuhaken dhatengi 0anujaya piyambah. !ados kawontenanipun Bagus Burhan pan&en dede lepatipun i 0anujaya. NguninganiBagus Burhan ingkang sansaya dinten sansaya mbeler, iai Besari rumaos kewran panggalihipun. !adakaning

panggalihipun lajeng andhawuhaken para siswanipun sedata supadis njothak dhateng Bagus Burhan.Saking sedaya siswanipun iai Besari, namung putranipun Bupati Samarata piyambak ingkang boten ngestokaken,taksih wanuh kaliyan Bagus Burhan. Saking mboten wonten kan&a ingkang saged dipun ajak dolanan kadossabenipun, wusananipun Bagus Burhan lajeng mempen wonten ing pondhokan kemawon, malah lajeng kamidilepenajrih ngaji dhateng ngajengan. Ngungingani punika, i 0anujaya tuwuh raos welas ing manahipun. i 0anujayalajeng damel rekadaya kawelehipun para lare ingkang sami njothak Bagus Burhan sageda sami ngajak wanuh

piyambak, mboten saking dhawuhipun angjeng iai. 2elaripun anaros dhateng putranipun Ingkang BupatiSamarata, punapa sariranipun kepengin badhe sumerep dhateng lelembut ing "anaraga. (enawi kepengin, i0anujaya sagah badhe nyumerepaken, nanging mawi kajanji sampun ngantos kawuningan angjeng iai.)i&antenipun i 0anujaya dipun sengaja wonten ngajengipun para lare kathah, pamrihipun supados samikepengina. Ingkang putra Bupati Samarata sakalangkung bingahing manahipun, lajeng daya'daya tumuntendipunsumerepaken. Sanalika ugi lajeng dipun sumerepaken dening i 0anujaya. alangkunganipun i 0anujayaingkang saged nyumerepaken bangsaning lelembut punika dangu'dangu kamirengan angjeng iai. iai Besarilajeng thukul dedukanipun dhateng i 0anujaya, kagalih ananem wiji ngelmu sikir dhareng siswa'siswanipun tuwindhateng tiyang sanesipun.)usananipun i 0anujaya lajeng dipundhawuhi kesah saking "anaraga, dene Bagus Burhan kadhawuhan nilar

badhe boten kirang ingkang kadhawuhan angopeni. *nanging amargi sakalangkung tresnanipun dhateng BagusBurhan, ugi suwalikipun Bagus Burhan sakalangkung tresna dhateng i 0anujaya, kekalihipun lajeng sesarengannilar "anaraga, tumuju dhateng edhiri. esahipun saking pesantrenipun iai Imam Besari kanthi &ara sesidheman.(lampahipun ing wayah dalu. )onten sambetipun.

Ing Ma)iun Bagu# Bur'an pinanggi' a&a% #i#i'anipunLampahipun i 0anujaya lan Bagus Burhan dumugi ing tlatah dhusun (ara, anjujug griyanipun tiyang nama asan

Ngali ingkang kaprenah sedherek misanipun i 0anujaya.i 0anujaya lan Bagus Burhan anggenipun kampir ing dhusun (ara sampun sewulan laminipun. Sareng genep

selapan dinten rerem ing dhusun (ara, i 0anujaya kaliyan Bagus Burhan lajeng pamitan sedya andumugekakenlampah tumuju nagari edhiri. Saking pamrayoginipun asan Ngali, Bagus Burhan lajeng badhe katitipakenrumiyin wonten (adiun, ingkang katuju nama (angun&arita, sawijining lurah peken ingkang keras manahipun,watekipun mboten kenging &orok'&inorok, dhateng kawanuhan boten angekul nanging boten maelu dhateng tiyang

boten gadhah. Namung wulangipun sae, saben tiyang dipunpurih nyambut damel, supados angsal kauntunganingkang saged langkung dipuntedha sadintenipun. i 0anujaya lan Bagus Burhan dipunprayogakaken angentosirawuhipun angjeng "angeran *dipati Cakradiningrat saking edhiri ingkang tansah mampir dhateng griyanipuni (angun&arita.Salajengipun i 0anujaya lan Bagus Burhan tumut i (angun&arita dhateng peken. i 0anujaya lan Bagus Burhanlajeng dados bakul kalithikan. *nuju sawijining dinten angjeng "angeran *dipati Cakradiningrat sedya marak sowan dhateng Surakarta. ados adat sabenipun, angjeng *dipati ingkang dipundherekaken garwa, putra lan abdisawetawis, rerem wonten ing griyanipun (angun&arita. Ing kalodhangan punika, i 0anujaya saget kepanggihangjeng *dipati saha ngaturaken sedaya lelampahanipun Bagus Burhan. Sasampunipun midhanget sedaya aturipun

i 0anujaya, angjeng *dipati ngendika samangke sakonduripun saking Surakarta, Bagus Burhan badhe kabektadhumateng edhiri. Ing kalodhangan rerem wonten griyanipun (angun&arita, putra putrinipun angjeng *dipati,nama Raden *jeng 2ombak, kadherekaken embanipun, Nyai /ayasetra, tindak dhateng pasar.)onten ing pasar pinanggih Bagus Burhan ingkang nengga dagangan kalithikan. Raden *jeng 2ombak tumbas supeseser emas. "awadan punika, angjeng *dipati paring paraban dhumateng putra putrinipun, Raden *jeng 2ombak,rare kalithikan lan sinebut Raden *jeng alithikan. Sareng sampun dewasa, Raden *jeng 2ombak punikakadhaupaken kaliyan Bagus Burhan. Lajeng pikantuk nama Raden *yu "ujangganom, karan "ajang *nom. !umugiing Sastranagaran, angjeng *dipati ngaturaken lelampahanipun i 0anujaya lan Bagus Burhan. !ipunaturaken ugi

bilih sapunika kekalihipun mondhok wonten ing (adiun lan sedya badhe kabekta dhateng edhiri. R0 Sastranagarangaturaken panuwun dhumateng angjeng *dipati. Salajengipun, R0 Sastranagara ngejak dhumateng ingkang



putra, ( Ng Ranggawarsita, inggih ramanipun Bagus Burhan, supados tumut mbangun tapa murih lelampahanipunBagus Burhan samangkenipun nuwuhaken kabe&ikan. )iwit punika R0 Sastranagara tansah ngirang'ngirangi sare,&egah guling, makaten ugi ( Ng Ranggawarsita.6wadene i 0anujaya kaliyan Bagus Burhan ingkang ngantu'antu rawuhipun angjeng "angeran *dipatiCakradiningrat amanggih &uwa. onduripun angjeng *dipati saking Surakarta tumuju edhiri mboten reremwonten ing griyanipun (angun&arita. i 0anujaya sanget judhegipun. )usananipun, i 0anujaya kaliyan BagusBurhan pamit dhateng (angun&arita, sedya andumugekaken lampah dhateng edhiri. Lampahipun i 0anujayatuwin Bagus Burhan anggening sami badhe sowan dhateng edhiri, sareng sampun angambah margi salebetingwana, kekalihipun lajeng sami bingung, mboten sumerep eler kidul. !angunipun ngantos tigang dinten tigang dalu.Ing wekdal tigang dinten tigang dalu punika, i 0anujaya kaliyan Bagus Burhan mboten nedha, mboten ngombetuwin mboten tilem.

Bagu# Bur'am (ang#u% )'at"ng P!n!r!g!*wit saking sakalangkung sayahipun anggenipun lumampah wonten salebetipun wana, wusana Bagus Burham7sanes Bagus Burham kados ingkang kaserat saderengipun8 dhawah breg, kesambet. Bagus Burham mboten kiyatnandhang sayah, padharanipun luwe, maripatipun arip sanget, gulunipun salit, raosipun ngorong, badanipungumeter, kringetipun gumrobyos kados tiyang adus.i 0anujaya lajeng nyenyuwun dhateng Ingkang *damel 2esang, angeningaken &ipta. Sanalika andhatengaken gara'gara angin ageng agegerotan. Sasirepipun angin ageng lajeng katingal wonten teja anggameng wonten sanginggilingBagus Burham. Sai&alipun teja, woten pitulunganing "angeran. i 0anujaya dipunpanggihi tiyang sepuh mangagemsarwi wulung, awewarah dhateng i 0anujaya, manawi ing wekdal punika i 0anujaya tuwin Bagus Burham samidereng kala mangsanipun dhateng ing itha edhiri. ekalihipun kasuwun sami wangsul malih dhateng "onorogo.0iyang mangagem wulung punika paring uninga dhateng i 0anujaya bilih samenika dukanipun angjeng iaiImam Besari sampun lilih. (ila i 0anujaya tuwin Bagus Burham kadhawuhan wangsul dhateng ing itha (adiunrumiyin. "awadanipun, utusanipun R0 Sastranagara ingkang kadhawuhan madosi Bagus Burham, i /asana,sampun kapanggih kaliyan ramaleya, utusanipun iai Imam Besari ingkang ugi kadhawuhan madosi BagusBurham. ekalihipun samenika wonten ing itha (adiun. Sasampunipun terang sedaya dhawuhipun, i 0anujayatuwin Bagus Burham kadhawuhan merem lan lajeng kadhawuhan angelekaken maripatipun. Sareng sampun melek,tiyang kalih ngantos sami anjumbul, sarta sakalangkung pangungunipun manahipun, dene i 0anujaya tuwin BagusBurham, sampun ngadeg wonten palataranipun tiyang gadhah damel, tuwin mawi dipun urmati ungeling gangsagendhing ebogiro angangkang, sarta lajeng dipunpapagaken kaliyan ingkang gadhah damel.Sasampunipun i 0anujaya tuwin Bagus Burham sami nedha pisegahan saking ingkang kagungan damel, ingkang

badhe kangge angsal'angsal kadamelaken piyambak. Sekul ulam sakroso ageng, mawi ingkung wetah setunggal,

pangananipun sakroso ageng. Sareng sampun rampung perlunipun, i 0anujaya tuwin Bagus Burham lajeng sami pamitan wangsul dhateng ingkang gadhah damel. *ntawisipun jam tiga siyang utawi *sar inggil, lampahipun i0anujaya tuwin Bagus Burham sampun dumugi salebeting itha (adiun. Bagus Burham lajeng kepanggih /i /asanalan ramaleya. aleresan Bagus Burham boten pangling dhateng ramaleya. Lajeng sami anyariyosakenlelampahanipun piyambak'piyambak. Boten dipun&ariyosaken wontenipun margi, sareng wan&i bakda Ngisa, tiyangsekawan sampun dumugi itha "onorogo. i 0anujaya, Bagus Burham tuwin i /asana, lajeng sami anjujug ing

pondhokan. Namung ramaleya ingkang anjujug ing griyanipun piyambak. Sareng sampun ngaso lajeng lapur dhumateng angjeng iai Imam Besari, anggenipun mentas kautus. !hatengipun Bagus Burham sarowangipun,wekdal semanten ing pondhokan saweg rame'ramenipun para murid sami anderes ur4an. Sareng sumerep BagusBurham saha i 0anujaya dhateng, anggenipun ngaji lajeng kendel, sami amurugi dhateng palinggihanipun i0anujaya tuwin Bagus Burham. Lajeng sami dipun ajak nedha sesarengan.

Bagu# Bur'am r"m"n )'at"ng pan)am"% ma&#i*at

Sawangsulipun Bagus Burham dhareng pondhok ing "onorogo ingkang kaesuh dening angjeng iai Imam Besari, pangajinipun saya bibrah, mboten wonten ingkang kalebet ing manah babar pisan.adhangkala angjeng iai nylenthik kupingipun Bagus Burham supados temen'temen anggenipun ngaji. 6wadeneBagus Burham boten pisan'pisan anggatosaken dhateng pitutur prayogi. Ingkang dipunremeni namung dhateng

padamelan maksiyat. Saben dinten boten gothang keplek yatra kaliyan kan&a'kan&anipun ingkang ugi sampunkelajeng remen dhateng pandamel maksiyat. Boten ketang dhelik'dhelikan meksa dipun temaha. 0unggil taunkaliyan mantukipun Bagus Burham saking itha (adiun, ing "onorogo kadhatengan pa&eklik. Sedaya sabiningkang dipuntanemi sami kaambah ing ama menthek saha lodhoh, sarta walang sangit sapanunggilipun. )argasami kekirangan pangan. angjeng iai Imam Besari lajeng parepatan kaliyan para pinisepuh, sami kadhawuhanmbudidaya kados pundi sake&anipun ingkang dipun lampahi. *turipun para pinisepuh warni'warni. )onten ingkang



gadhah pamanggih paring sumerep dhateng tiyang sepuhipun, wonten ingkang gadhah pamanggih nyuwun biyantu pitulunganipun pamarentah, wonten ingkang gadhah pamanggih setiyar piyambak. angjeng iai lajeng mutusakenkedah setiyar piyambak."ara murid kadhawuhan sami musapir dhateng para priyantun, dhateng para artawan, sarta dhateng para sudagar,menapa dene dhateng sanes'sanesipun ingkang sakinten angendahaken dhateng kabangsan, mawi dipun bektani&athetan kangge tapak asmanipun ingkang sami amaringi. Bagus Burham ugi ndherek lampah musapir punika.

Nalika saweg kalih dinten dumugi sewulan, golonganipun Bagus Burham ingkang kapatah musapir, angsal'angsalanipun sami ra&ak'ra&ak kaliyan kan&anipun. *nanging dangu'dangu namung angsal sakedhik piyambak.(alah lajeng mboten angsal babar blas, andadosaken pamuring'muringing manahipun juru anampeni. (ila ngantosdipun srengeni kathah'kathah. Bagus Burham sakan&aipun rare nenem, saben anglampahi tampi musapir lajengnyaleweng dolan sakajeng'kajengipun piyambak. *dhakanipun dolan wonten pinggir lepen, sami memet ngupadosulam. !angu'dangu patrapipun Bagus Burham sakan&anipun dipun mireng angjeng iai. Sanes dinten tampinipunmusapir Bagus Burham sakan&anipun ingkang tigang golongan sami anglampahi tumemening manahipun."amrihipun sami anyadhang angsala pangalembana dhumateng juru anampeni, utawi pangalembananipun angjengiai Imam Besari. Saya dangu, Bagus Burham saya boten manah babar pisan dhateng pasinaonipun ngaji. Rintendalu ingkang dipun agengaken namung dhateng pandamel maksiyat.

Bagu# Bur'am pana &a#u#a#tran %an ("gig nga!#i 0anujaya tuwin angjeng iai Imam Besari sakalangkung prihatos nguningani kahananipun Bagus Burham

ingkang saya dangu namung saya ngagengaken dhateng pandamel maksiyat. Sareng Bagus Burham tetela botenkenging dipun ajar sae, panggalihipun angjeng iai saya boten seke&a. )asana Bagus Burham dipuntimbali,lajeng dipundukani. "andanguning deduka ririh, ananging adamel tatuning manah.Bagus Burham wiwit dipun paringi enget dening "angeran. 2adhah rumaos lingsem sanget dipunparingi pangandikakados makaten wau. 0umunten Bagus Burham wi&anten dhateng i 0anujaya, bilih anggenipun sinau ngaji mbotentumunten saged, isin mantuk dhateng nagari Surakarta. (idhanget wi&antenipun Bagus Burham, manahipun i0anujaya kumepyur. )ekdal punika umuripun Bagus Burham saweg gangsal welas taun. Salajengipun, saben dintenBagus Burham nyuwun supados i 0anujaya angeteraken dhateng Lepen )atu, badhe anglampahi kungkumsakuwawinipun, sarta salebetipun anglampahi, sampun ngantos dipun &awisi barang'barang. Ingkang katedhanamung pisang kluthuk mentah, sedinten sedalu sauler. alampahan Bagus Burham saben dalu kungkum dhatengLepen )atu. Sadangunipun kungkum ingkang kaesthi boten wonten malih kajawi nyuwun dhateng Ingkang !amel2esang tumuntena saged anggenipun sinau ngaji. *nggenipun nglampahi boten kengguh dhateng wewernen ingkangamemengin manahipun, ngantos saged dumugi kawandasa dinten laminipun. Sareng namung kantun sedalu, BagusBurham dipuntari kaliyan i 0anujaya, mangke dipun liwetaken menapa, nanging panedhanipun mangke samangsa

sampun mentas saking kungkum, dados jangkep angsal kawandasa dinten. Sareng sampun lingsir dalu BagusBurham saged tilem sakleran. Salebetipun Bagus Burham tilem, supena dipun panggihi ingkang embah buyut, iai

Ngabehi 1asadipura. )onten ing supenan, kadhawuhan mengleng badhe dipun paringi dhawuh. Sareng sampunmengleng, iai Ngabehi 1asadipura lajeng lumebet dhateng talinganipun Bagus Burham. )usana Bagus Burhamlajeng nglilir, sarta lajeng mentas amurugi dhateng palinggihanipun i 0anujaya. Sasampunipun nedha se&ekapipun,watawis jam tiga dalu lajeng sami gegan&angan mantuk dhateng pondhokan, lajeng andumugekaken tilemipun.Satanginipun tilem, tiyang kalih sami rumaos angsal kanugrahaning "angeran. Bagus Burham kaparingan ilhamsaged sumerep dhateng kasusastran kalayan boten sarana mawi dipun ajar. Sastra *rab, /awi, )alandi,satembungipun pisan, lajeng boten rumaos angel maos itab *l uran dalah samaknanipun pisan. i 0anujayaangsal kanugrahaning "angeran mangertos wi&antenipun kutu'kutu walang ataga. Sareng sampun wan&inipundhateng mesjid, Bagus Burham sakan&anipun lajeng sami mangkat. "ara kan&anipun sami ambekta *l uran kanggengaos mangke sabakdanipun subuh. Bagus Burham mbekta itab kaliyan ur4an. (ila sami dipun garapikan&anipun. Sareng sampun dumugi ing mesjid, sadaya lajeng sami wiwit sembahyang kados adat. !ereng

sapintena dangunipun, lajeng katungka rawuhipun angjeng iai. Ing kalodhangan punika, angjeng iai sanget pangunguning penggalihipun dene ing therekaning lare'lare ingkang sami sembahyang wau wonten lare ingkangsirahipun katingal sumorot kados mawa &ahya, ananging angjeng iai dereng saged nyatakaken sinten ingkangsirahipun mawa &ahya wau. Sabakdanipun sembahyang, angjeng iai lajeng lenggah ing surambi kados adatsabenipun, amariksani para murid ingkang sami ngaji. "angajinipun Bagus Burham manggen wonten ing wingking

piyambak. Ing kalodhangan punika angjeng iai mireng sakenaning suwantenipun murid saha &ethaning pake&apanipun ingkang adatipun boten nate wonten kados ingkang nembe kamirengaken punika. (ila sedayaingkang ngaji lajeng dipun dhawuhi kendel. Ngajinipun para murid lajeng kadhawuhan gentos'gentos satunggal'satunggal. Sareng urutipun ngaji dhawah Bagus Burham, sadaya kan&anipun &ingak, amargi suwantenipun bantas



kanthi &engkok Buminatan, pake&apanipun aksara &etha boten anyampar, dhumawahing ayat wijang sumeleh.Sedaya sami pathing plongo kados tiyang kamitenggengen.

Bagu# Bur'am (ang#u% )'at"ng +it'a Sura&artaangjeng iai Imam Besari sakalangkung ngungunipun nguningani Bagus Burham ingkang sakalangkung sae

ngaosipun. Saking saening suwaranipun saha saening lagunipun, ngantos kenging dipunparibasakaken suwaranipunulem arum aririh, ananging angumandhang turut usuk.Sareng anggenipun ngaji sampun kendel, angjeng iai lajeng andhawuhaken dhateng para pinisepuh saha dhatengmurid'murid sedaya, kaparengipun angjeng iai sapunika Bagus Burham dipunparingi nama (as Ilham, sartadipun kersakaken dados badalipun angjeng iai. )asana Bagus Burham angsal pangaji'aji ingkang boten bedakaliyan pangaji'ajinipun dhateng angjeng iai Imam Besari, menapa dene solah bawanipun, lajeng santun salagaangetawisi bilih utusaning tiyang saged. awontenan lan kaelokaipun Bagus Burham wau lajeng sumber salebetingkitha "onorogo. "ara ngalim saha para mukmin, menapa dene para santri'santri sakiwa tengenipun ing kitha"onorogo sami dhateng angalap berkah dhumateng ingkang nembe angsal kanugrahanipun "angeran wau. Sabendinten boten wonten pedhotipun, malah indhaking pawartos sudaning titipan, kala samanten Bagus Burham wausami dipun kabaraken panuksmanipun Seh *mongraga. Bagus Burham piyambak sasampunipun anampenikanugrahanipun "angeran, remenipun dhateng pandamelan maksiyat lajeng sirna kados dipun saponi. Nakalingmanahipun lajeng dados tiyang sareh, alembah manah. Rinten dalu namung tansah anderes uran. Saben sewulanngantos saged katam uran rambah kaping sekawan, mila angjeng iai lajeng ketingal asihipun sayektos.Bagus Burham anggenipun wonten ing "onorogo taksih andumugekaken sawatawis wulan malih, badhe nelasaken

piwulangipun angjeng iai ingkang murakabi dhateng manahipun. Nalika anggenipun nyantrik wonten ing"onorogo sampun ndungkap sekawan taun, Bagus Burham lajeng nyuwun pamit wangsul dhateng ing negariSurakarta. angjeng iai kagungan kersa badhe masrahaken Bagus Burham piyambak, ngiras pantes badhe tuwiingkang raka R0 Sastranagara, supados andadosaken leganing panggalihipun. Lampahipun angjeng iai ImamBesari tuwin Bagus Burham saking "onorogo dhateng kitha Surakarta kendel wonten ing "anambangan Ba&em,angasokaken sarira. !ene i 0anujaya ngrumiyini lampah dumugi dalem Sastranagaran. Sareng mireng &ariyosipuni 0anujaya bab lelampahanipun Bagus Burham ingkang sapunika nembe lerem wonten ing "anambangan Ba&em,R0 Sastranagara sakaliyan ingkang putra (Ng Ranggawarsita sakalangkung bingahipun.Ingkang kapatah methuk angjeng iai Imam Besari tuwin Bagus Burham ing "anambangan Ba&em inggih punika(Ng *wikrama. Sareng dumugi ing "anambangan Ba&em, lajeng angaturaken salam taklimipun ingkang raka, sahaangaturaken kasugengan rawuhipun angjeng iai, menapa dene amaringaken pangestu dhumateng ingkang wayahBagus Burham. Sasampunipun pepanggihan ing dalam Sastranagaran, R0 Sastranagara ngaturaken sakalangung

panuwunipun anggenipun angjeng iai Imam Besari sampun saged anyembadani ingkang dados pangajeng'ajeng

panggalihipun. Satelasing atur wangsulanipun R0 Sastranagara wau, gangsa mungel alaganjur, binarung ingsurakipun para putra santana amawurahan. Sasuwuking alaganjur, angjeng iai Imam Besari lajeng dipuna&arani lenggah dhahar sakaliyan ingkang raka R0 Sastranagara. Sarehning sapunika pangajeng'ajeng manahsampun nama kadumugen, Bagus Burham sampun mantuk sarta angsal kanugrahaning "angeran, mila sami badhedipun tetepi angluwari punagi tayuban sakulawarga sadaya. ala samanten lajeng kadadosaken tayuban. Sakingkeparengipun (Ng Ranggawarsita ingkang kadhawuhan anjoged rumiyin ramaleya, ingkang anglarihi i0anujaya tuwin i /asana, gendhingipun Cangklek "onorogo.

Sinu'un n*! i &a%ang&unganipun Bagu# Bur'amSawangsulipun Bagus Burham saking "onorogo, raosing panggalihipun R0 Sastranagara kados siniram tirta marta.*nanging labaning kagem bangsa luhur saha priyagung sepuh, sakathahing kabingahan wau boten kawistara ingnetra.( Ng Ranggawarsita tuwin Nyai (as *jeng Ranggawarsita, saking kasoking kabingahan, ngantos kesupen boten

angraosaken luwe, arip tuwin ngelak, dene boten kanyanan bilih ingkang putra tumunten dhateng kalayan mbektaangsal'angsal ingkang ageng sanget aosipun. Salajengipun Bagus Burham kapundhut nunggil ingkang embah, R0Sastrangara. Rinten dalu prasasat boten nate pisah kaliyan ingkang embah. Sanajan sampun gadhah dhedhasar kasagedan saha kalangkungan, ewa dene meksa taksih dipun weleg ing kawruh warni'warni dening ingkang embah."aribasan, kasagedanipun ingkang embah sampun dipuntumplak dhateng Bagus Burham sadaya. Sarengkasagedanipun ingkang wayah sampun kagalih &ekap, kaparengipun ingkang embah badhe dipuntetakaken.0etakanipun kagelar ing dinten Rebo "on tanggal kaping # wulan /umalakir ing taun !al #%9 . Sareng anggenipuntetak sampun saras, Bagus Burham lajeng ka&aosaken suwita dhumateng ing Buminatan. 2usti "anembahansakalangkung asih dhumateng Bagus Burham. Rinten dalu boten kenging pisah ngadhep 2usti "anembahan. Sanajantaksih lare, ananging sampun saged amrangkani penggalihipun 2usti "anembahan. Sareng pasuwitanipun angsal



setaun, lajeng dipunparingi pusaka aji jaya kawijayan. Saking pangandikanipun 2usti "anembahan, pusaka punikawasiyat paring dalem Sampeyan !alem Ingkang Sinuhun angjeng Susuhunan "akubuwana III. a&ariyos aji jayakawijayan ingkang dipunparingaken Bagus Burham wau sanes aji jaya kawijayan amangsulaken tapak paluning

pandhe sisaning gurendha, ananging aji jaya kawijayan amangsulaken samukawis ingkang sedyanipun awondhateng ingkang sampun gadhah aji jaya kawijayan punika.Sawetawis wulan malih lajeng dipunparingi ngelmu kadigdayan, ngelmu kagunan tuwin kanuragan. Bagus Burhamwonten ing Buminatan saya kandel pasuwitanipun. Saking asihipun 2usti "anembahan dhateng Bagus Burham,ngantos dipunpameraken raka dalem Sampeyan !alem, sarta lajeng kasuwunaken ngalap berkah dados siswa!alem. Sampeyan !alem ingging sampun amarengaken. Sampeyan !alem karsa anyobi rumiyin sapintenkalangkunganipun Bagus Burham. Sapengkeripun 2usti "anembahan, Bagus Burham kadhawuhan ngiriddhumateng ing (antenan utawi Bantenan. Sasampunipun dumugi ing Ngarsa !alem, pandangu !alem dhumatengBagus Burham warni'warni. Sareng pandangu !alem sampun dumugi, Bagus Burham lajeng kadhawuhan majeng.Sampeyan !alem lajeng ngasta sangandhapipun kupingipun Bagus Burham. Boten sepintena dangunipun, BagusBurham sampun lajeng tilem kepati.!hawuh !alem, Bagus Burham lajeng dipunbuntel mori karangkep pitu, kados &aranipun mbuntel mayit. Sareng

pambuntelipun sampun rampung, kadhawuhan nglebetaken dhumateng ing bandhosa. Bandhosa lajengka&emplungaken dhumateng ing bandengan. Sampeyan !alem lajeng jengkar. Sareng sampun pitung dinten pitungdalu, Bagus Burham kadhawuhan ngentasaken, sarta kadhawuhan ngedalaken saking bandhosa. Sareng bandhosatuwin morinipun buntel dipun bikak, Bagus Burham ketingalipun kados sampun tilar donya. Sampeyan !alemkepareng ambisiki dhumateng Bagus Burham. Boten dangu Bagus Burham lajeng nglilir, sarta lajeng saged ngadhepwonten ing Ngarsa !alem. !hawuh timbalan !alem, sapunika kadhawuhan ngaso rumiyin. Sanes dinten badhewonten dhawuh. Sareng wangsul dhateng Buminatan, 2usti "anembahan sakalangkung ngunguning penggalihuninga warninipun Bagus Burham, dene guwayanipun saya ketingal mindhak sae. Namung badanipun ketingal kerasawatawis.

Wa'*u &apujanggan )'uma(a' )'at"ng Bagu# Bur'amSanes dinten Sampeyan !alem nimbali Bagus Burham supados ngendikan ing ngarsanipun Sampeyan !alem.Ingkang kadhawuhan ngirid 2usti "anembahan kaliyan R0 Sastranagara. Sareng sampun wan&inipun, R0Sastranagara methuk 2usti "anembahan, lajeng sami sesarengan sowan malebet. Ingkang ndherekaken malebetnamung Bagus Burham piyambak. Sadaya lajeng sami njujug ing (antenan.Sareng sampun wan&i jam kalih welas dalu, Sampeyan !alem lajeng tedhak dhumateng ing bale kambang. Rayi!alem 2usti "anembahan kaliyan R0 Sastranagara tuwin Bagus Burham sami kadhawuhan ndherek dhumateng ing

bale kambang. Bagus Burham kadhawuhan majeng dhumateng ngarsa !alem. Sampeyan !alem lajeng ndangu,

nalika anglampahi dhawuh !alem kalebetaken ing bandhosa, salajengipun ka&emplungaken ing bandengan pitungdinten pitung dalu, punika raos pangraosipun kados pundi, sarta anyumerepi menapa. njukipun Bagus Burham,sadaya raos ingkang sampun dipunraosaken, saha sadaya kawontenanipun ingkang sampun dipunsumerepi, sampundipununjukaken boten wonten ingkang kalangkungan.Satelasing pangandikan, Sampeyan !alem lajeng ndangu dhumateng Bagus Burham, kados pundi wijang'wijangipun dhawuh !alem ingkang sampun kadhawuhaken. Bagus Burham lajeng angunjukaken uninga sadayadhawuh !alem ingkang sampun dipuntampeni. Sadaya unjukipun sami &o&og kaliyan panggalih !alem. BagusBurham lajeng kadhawuhan angabekti ing Sampeyan !alem. 2usti "anembahan tuwin R0 Sastranagara inggihlajeng sami angabekti. Sampeyan !alem matedhani pangestu dhumateng Bagus Burham, benjing sapengker !alem,tuwin satilaripun R0 Sastranaga, wahyuning pujangga !alem badhe dhumawah dhumateng Bagus Burham. Benjingsamangsa sampun dados pujangga !alem, pangreksanipun dhumateng praja Surakarta ingkang tumemen, tuwiningkang ngatos'atos. njukipun Bagus Burham, nuwun sendika. !hawuh timbalan !alem, R0 Sastranagara tuwinBagus Burham lajeng kalilan medal. Saunduripun saking ngarsa !alem, lajeng sami kendel wonten ing "amantenan

malih, angentosi konduripun 2usti "anembahan. Sampeyan !alem taksih anglajengaken lelenggahan kaliyan rayi!alem 2usti "anembahan. Sampeyan !alem angalembana dhumateng kalangkunganipun Bagus Burham.Sarawuhipun ing dalem, 2usti "anembahan tansah nggagas dhawuhing pangandika !alem, bilih ingkang putraRaden *jeng 2ombak kadhawuhan anarimakaken dhumateng Bagus Burham.Sanadyan dhawuh !alem wau nama nuju panggalihipun 2usti "anembahan, namung pangudaraosing galih,sarehning wekdal punika Bagus Burham wau taksih anyemut gatel, saupami lajeng dipundhaupaken, 2usti"anembahan taksih radi lingsem. !ene kagungan putra mantu dereng dados abdi !alem. (akaten malih sarehningingkang putra Raden *jeng 2ombak wau panguwasanipun taksih gumantung ingkang rama piyambak, inggih

punika angjeng "angeran *dipati Cakraningrat ing edhiri. aparengipun 2usti "anembahan, Bagus Burhamsaderengipun kaparingan tariman ingkang putra badhe kasuwunaken kamirahan !alem dados abdi !alem rumiyin.



*nanging anggenipun nyuwunaken wau ngentosi sarengan bilih sampun wonten kaparenging karsa !alem amisudha para kawula !alem pamagang. Bagus Burham badhe dipunseselaken. !ados boten angatawisi bilih amenggalihsanget dhateng Bagus Burham. !ereng ngantos kelampahan kasuwunaken dados abdi !alem, Sampeyan !alemIngkang Sinuhun angjeng Susuhunan "akubuwana I3 surud. (ila Bagus Burham lajeng kapeksa anyarehakenmanahipun. Sajumeneng !alem Sampeyan !alem Ingkang Sinuhun angjeng Susuhunan "akubuwana 3, ingkangngasta paprentahan kadipaten, kasampiraken dhumateng 2usti "anembahan Buninata. Sadangunipun 2usti"anembahan kasampiran panguwasa ngasta paprentahan adipaten, Bagus Burham sampun kasuwunaken ganjarandados abdi !alem rambah kaping kalih.

babad cariyos lelampahanipun rng ranggawarsita

Documents