hiieral lehpuhg basil ubahai batuah volwii di xuala …€¦ · tlc!ak asall\ atau basa...
Post on 04-Nov-2020
0 Views
Preview:
TRANSCRIPT
,. i.:
... -_.,, ....... _., ... _, .. ·
·. HIIERAL LEHPUHG BASIL UBAHAI BATUAH VOLWII DI XUALA IURUH ·. IABUPATEI GUBUJIG HAS IALIHAHTAB -TEJIGAH
· DENGAN BIAYA DPP-UGM TAHUN 19R7 I 1988
POS PENFI JTIAN
NOMORKONTRAK: tJGM/2297/M/09/01 TANGGAL: 2 .JANlJAHI 19R8
DIAJUKAN 9LEH: '
Ir. SUHA.RTO -TJOJUDO,. HSc ·
Kepada FAKULTAS TEKNIK
UNIVERSITAS GADJAH MADA YOGYAKARTA
1988
. i
]
j
j
PRAKATA
/ ./
Pembentukan mineral lempung melalui proses ubahan
hidr~ermal batuan volkanik tertentu dapat dipakai seba
qai _{odfkator untuk menentukan ·kondisi larutan hidroter
malnya. Dengan dasar sifat larutan hidrotermal tersebut
akan dapat diduga kondisi panas bumi di daerah mineral
l~llg di temukan. Indikator ini dapat digunakan untuk /
mengkaji proses ubahan yang sejenis di daerah gunungapi
lain di Indonesia. Selain itu mineral lempung yang diha
silkan dapat dimanfaatkan sesuai dengan sifat-sifatnya.
Penelitian ini dilakukan di daerah Kuala Kurun Ka-
limantan Tengah dimana aktifitas gunungapi pernah ber
langsung dimasa lampau jutaan tahun yang lalu, dan · masa
sekarang sudah tidak ada lagi.
Dengan telah selesainya penelitian ini, maka penu
lis menyampaikan terima kasih yang s~besar-besarnya ke-
pad a
1. Pimpinan Universitas Gadjah Mada atas dana yang
disediakan untuk melaksanakan penelitian ini,
2. Pimpinan Fakultas Teknik dan Jurusan Teknik
Geologi Fakultas Teknik UGM atas fasilitas yang diberi-
kan,
3. Pimpinan dan petugas Laboratorium Fisika/Ki~ia
Pusat UGM yang telah menbantu dalam menganalisa contoh
i
j
1 !
.~ J j
. I
J j \ l
I '
\. '. batuan., '
4. Pimpinan dan petugas Laboratorium Petrografi
' Jurusan Teknik Geologi Fakultas Teknik UGM yang juga te~· ·
lah membantu dalam menganalisa contoh-contoh batuan,
5. Semua pihak lainnya yang telah mamberikan ban-
tuannya dalam menyelesaikan penelitian ini.
Semoga penelitian ini da.pat bermanfaat bagi kita
semua.
Yogyakarta, 31 Agustus 1988.
). Kepala Proyek Penelitian,
. I
Ir. Suharto Tjojudo, MSc.
NIP. 130 422 736
DAFTAR ISl
Halaman
PRAKATA .•••. -•.......•......... _. . . . . . . • • . . . . . • . i DAFT .AR · I S I • • • • • • • • • • • ._ • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • i v DAFTAR TABBL ••••••• -•••••••••••••••• -. • • • • • • • • • • v DAFT AR GAHBAR •...••••. -:--. • . • . . . . . • . . • . . • . • • • • . . v INTI SARI ....•.....•.•...••...•••..... -. . . . . . . . . . vi BAB I. I.l. I. 2. II. II.1. 11.2. I I. 3. III. III.1. III.2. IV. IV .1. IV. 2. v. V.1. v. 2. VI. VI I. VIII.
PENGANTAR •.•........•••....•••......... Latar belakanq ··········~·············· Tujuan penell tlan ..• • .••.•.•••.•....... TINJAUAN. PUSTAKA ...•.....•.......•....• Batuan volkanik .•••••...•..••.••.•......
) Pelapukan dan ubahan hidrotermal · ....•.. Mineral lempunq •••••••...•••...••....•. LANDASAN TEORI DAN HIPOTESIS .......•... Landasan teor 1 ••••••••••••••••••••••••• HipOteSis .••••.. ~ •. : ••.••••.•••...•.•• -~ PELAKSANAAN PENELITIAN .•.....•...... ~ .. Rencana penelltlan •..........•........• Pelaksanf1lan penelitlan ...........•..•.. HASIL.PENELITIAN DAN PEHBAHASAN .....••. Geoloqi daerah penelitian •......••..•.. Kequnaan batulempunq .....•..........•.. KESIMPULAN •.....•...... · ...............• DAFTAR PUSTAKA .•........... • ..•.•...... LAMPIRAN ~' I. Peta lokasl daerah penelltlan dan
II.
III. IV. v.
sek 1-tarnya •••••••••••••••••••••••• Peta qeoloqi daerah penelitlan dan sek 1 tCJr-nya •••••••••••••••••••••••• Diskrlpsi contoh batuan •..•....•.. Ana lisa per hi tunqan kompos i's 1 k imia Pola dlfraktometer slnar- x .•••••
iv
1 2 4 5 5 6
lO 14 14 15 16 16 16 18 18 32 33 34
36
37 38 39 40
I
Tabel HalaiQan
1. · Mobllltas katlon pada umumnya •••••••••••• ~ 7
Tabel
1. .2. 3.
4.
5. 6. 7. 8. 9. lD. 11.
12.
13.
14.
15.
·Jenla-:Jenla batuan volkanlk . . . . . . . . . . . . . . . Struktur kaollnlt ••••••••••••.•••••••••••• Dlagr .. pelap\ltan yang waum dalam pe..-entuJtan berbagal mineral lemp\ing, okalda be-at aer:ta aluminium .•• ~ ••.•••• • •••••.••••• ~ •• An44talt baaaltUt dlke1111ngl oleh batulem-pun.g d·l lokaai 3 ••••••••••••••••••• • •••••• lteJtaltan·~ batulempung di lokas1 4 •••••• 'l'ekatur: porflrlt1k coatoh,~ba'tuan noator -1a. •• Mineral kedap aahaya aeba9al krlata.l aulung Maaa daaar contoh baton no110r '1a" ~ · •••••••• ftkatur porfiritUt contoh batua(l'nom.or 4& •• Jenla batuan dar:i contoh nolltOr 1~~ · 4& •••••• '.l'ekatur porflrltlk alaa contoh. ··lell\lnangpa-alr:an 41 lo.Jcaal 3t: •••••••••••••••. ~ ••••• ~ •• Kaolln·1t tldak · ter:atur dalam contoh batqan noao,r 3e · . . . . . . ~ . . . . . . . . . . ~ . . . . . · . . . . . . . . . . . 'l'ellstur porfirltlk aiaa dari batulempung contoh.batuan nomor: 2b ...•••....••••..•..
lao11n,1t (putlb) basil ubahan lab~aclorlt clan ok•tcta beal (plap) ••••••••••• ~ ••••.•• kr:i'•ta1 santat t·ecll basil ubaban plrokae.n clan mineral kedap cahaya (nlkol dlallang-Jc.a·n ) • • ·• • • · • • • • • -· • • • • • • ;- • • • • • • • • • • ·• • • • • • • • •
16. kr:latal kao11n1t clala'm contob batulempung aoaz: l'D· · •• -••••••••••••• · ••••.•••.••••••••••••
17. 'lf._tit. hlaa c:ontoh lempung riomor lb._~ 18. kliolinlt dalaa contoh leapung nomor 3d
I
4 12
13
19 20 21 21 22 23 24
25
25
27
27
28
29
30
INTI SARI
01. daerah kecamatan Kuala Kurun kabupaten Gunung
Mas Kalimantan Tengah, terdapat batulempung berwarna
abu-abu gelap sampai merah hati bebercak putih yang me
ngandung kaolinit dan hematit.
Batulempung lni berasal dari ubahan batuan volka
nik jenis andesit.basaltik dan andeslt yang komposlsi
mineralnya terdlri oleh plagioklas, piroksen dan mineral
kedap cahaya. Batuan volkanlk tersebut terdapat didekat
batulempung.
Dibawah pengamatan mikroskop batulempung ini ter-
lihat mempunyal tekstur porfirltik sisa. Kaolinit ber-
a sal dari ubahan hldrotermal plagioklas, ·sedangkan he-
mat it berasal dari ubahan plroksen dan mineral kedap
cahaya lainnya. Seluruh plagioklas dan piroksen telah
terubahkan.
Diduga lar~tan hidrotermal yang mengubah batuan
volkanlk tersebut adalah jenls klorlda - blkarbonat dan
bikarbonat yang pH nya berklsar 5,5 - 8 dan mempunyai
temperatur berkisar 100 - 180 c.
Asosiasi kaolinit dan hematit dapat dipakal seba
gai indikator larutan hidroterma.l di. lapangan panasbumi
lainnya. Sedangkan batulempung dapat dlpakai sebagai ba
han keramik.
Lvi.
2
Daerah :Jalut _tuft~;pl ....... ya~ ....... ....... re
latl.f an9ical dab llJi!tztcal;·- •r•t. ctenvaa aacah ~·-
al. · ••bapl aktbat ·clatl proate·a kef\l....,latt tarat._
.-aa kta9latan utel•tl volkanl._ .-. terbeatoklah s.ta
tet~ Jat4ro·,enal, •.C.tup swlbec pa!aaa dart tNltuan· beh r~ , . -_ _. .
dan ·atttaaab •t•ertk )'art9 tokaduQ9 dldala a,t:._
aerM' tarpe~ratujkap 4-ltNtWh ·}apt•n kel:ap air •. •--:n alr:ta•ta •teerlk ....... ;t: .. ,. --.Jiaallkao ~.·
uap Ml:attl\u dan bi.ztoanan ·. tlnftl dan 4a,_t ,dt•nf·aatk.n
aeba.-t aullber n•rti p&r.aabuat. · aaertl Jnl dapat ·cuk,cm
veralko .. ..eft~·adl ... te-.., ll1Jtrlk 4aa untut pe•na• •
.._aartan penyet,.l•JJ.katt dan lnv.ttulaut yanv .:::_
pernaft dlloukan 41 ... rata kttllatlt8kan tejala panunal ·
Indoaul•, ·1J*Jf9 aellputl llUip.lr th' tintah ~lur pan"-. \
buat t••••t•. tez41apat lebl~ clart. 200 kel'Oiilpot daecatt .
· ~- yang ....-.l"f1 tan4\lntan en.rgt aataJa ••••
· lDtll da~:t H.ON •~•~ Xlt.~l est ltldoneala ndHCJ· qlat
dalaa Mla1tu~Uan ·aJc•ptoraa1 41 ••••s- da•raJa l&patUJeft
paua.,.,;:~ lahlcaft bebe:l'apa 41anta~a lapan9an panasb.-1
telah 4 ........ tltaa tintut p•ahfktt tenap lt•t~lk·tena
CJB _. ••ctl~ 1..-... n· paq.a.,_J. JC-e8l01aft9, Dl•rt9 .dan
Lahenctnt dl Nt ..... a. LQarl9an ..... bUDd. D·lft9 Jr•paa.t
t•s poel1dt~1ftya 2 a ._rl potensl sebea~r- 2.08$ MW dan
dl K._l89 •••• )0 MW 4ar1. poteul ae.;...z- 200 w. UI!Nttlan ltldrot:•r•-'1 .act•lah · SWI'tu proses ... t .. cf ta.- . ·
· • yaag •11blttka:D :reltclstallQ•t alneral penytiasu& ba
tuan>_.1d·1 atM:ral M::ru tc•l'eu '.-nyfl alr paaaa at:aQ ·
' " .
3
uap panaa 4ala• bat.-n· {lattaea,lt1t dan Bl.lls a Mehon,
1971). Dldalaa pro••• tllMMn ltldroter•l 41· dae.rah 9U
nua9•P1 JMayaJc batuen volkanlk yang terllbat dldal-.ya.
KU~~Pulan alaeral yan9 tera.atulc selaM ~oaea U.ltan hl
dcotecauil · aenc:eratuu tellperatur, tekanaa, Jtot~Poslat
k1a1a darl alr h14ro~erMl clan at.neral batun 1nduk,
aerta vaktu yang 41per1uJcan. untuk •nc:apa1 ke•et1Wibang.- ·
an (8a1'Ma,lt79). luatu prGee• -.ban hldr~•~•l dea .. A
kon4la1 tertentu akan. aeft9Matltan ::J•nla alneral leapwnt
tertentu. Dart ::tenia mineral lempung y•ng te~bentak•lla
akan ._..t 41tentakan JceJiball komSlsl penaaba1 teapat
terbentdaya daft' cl•ft9a·n a .. uuan ._pat dlketalui1 pula
koncllal e..-rtlnya • ....,_1 nat lnl pen9uDgkao-n . IJecara
Mftdala~~ __,.nal :tenia alnera.l le~~Pt.tlUJ ·••'-9•1 ltasll Q
bahaft at•n volkanlk 41 Ila4onea·1a ••th aanpt la~tvka.
Penellt1aa yang ada ..-.ya ha~ya aenyebvtkan kendungan
alneral .J'Cft9 te&'da .. t 4al .. batuaft ubahan h!lroter•l
c:Jatl lapabfan .panaaltwal. Inatansl yang •lakukan ·pel'lell
tlan ell clae:r:ah panaabdl ~clalah D1:r:ektor:at Vulkano1091
Dlrektora~ ~emlral oeo.l09l clan 8aMe'r4•ya tUaeral Depar
te-n Pert...,.apa dan D1na• Oeoter•l Pertamtu.
Jenla. Mineral leiiPVn9. yang . terbentuk 4ar1 suatu
batuan ctapat •naraj\ttkan kondlsl lal'utan hld.rot•r•l dan
potenal pauabumi pacta wa,ktu peJabentukan alneral leapttn9·
tersebut •· Pakta lni d«pat dlguaakan untuk •n91ca:U la
panf*n panasbwa1.,..panaaha1 latnn~ dl In4ones:t.a. Dlsam-. '
plll9 . 1 tu iatnetal l•_,...n,_ yaa• ada Cli~P~tt 4lteftt\tk•n
4
pema.nfaataftllya ba9i 4aerab. Mklta~nya. ·
Penelltlan 1nl nan Mft98t•lkan basil m.m.n h1-
drotetal batuan volkanlk tettentu aen:Jadl alne.ral lea
punt. Hal lnl akan tieu..,.h pet\fetahtlan MqetuU pqben
tuJc:an alaeral lellpWI9 •laltd pco.es uM:haa bl4r.oter•1· ·
Pe«ai~ U: ian lnl ber~:J••n o.tflk dar-t •a:Jelask•n :
~ • .Jenls llllneral l.e~nt yang terb*tituk.
2. lhlt'Ktncgan antaz-a miaeral 1eapuruJ 4eaga.n batuan
volkan1k ·••alnye.
3. l.oacl1a1 .dan pt.-.a UN'llan )Pilng tez:Jad1.
4. P._kalan lll1n41ral le..-ag teraebut.
•
BU II. 'IIIIJAUU PVHUA
I I .1. leMMAD . UliiUlJs
&atuan voltanlkterbentuk berkaltan d-npn ketlat
an 9\114Uft9apl, .balk ber:upa ekatrualf MUpun 1nttua1f Cw.e
Dona ttl, lt72). Hyml-n (1912) aente11Ukaka.n ballwa batuan
volkanlk adalah batua.n beku yaq terbentuk dekat atau \
pada pet•-aan buai yant u..-nya bezbutlr halus aaapat
beralfat·rceea~
Seperti pada \IIIUWlya batuan beku, klaa1flkaa1 ba
tuan volkanik dapat dldaaarkan pada kotaposlal klaia,
kOIIpOats,l alaeral dan tekaturnya ~ Berda.-rkan n1ab1 lean-. .
duntan.lcl.a1a yang pentl,.: aepertl 810 2 denqan lla 20 + K2 0
dalam per••-n "ratnya •Jta 41dapat klas1f1kaa1 batuan
vol.kanlk •epertl yan9 tertera dalaa qa-.r l (Cox dkk,
1978).
Gaabar 1. Jenla-jenls batuan volka·nllc.
5
e
Andes!t •rupa-•n •rupakan batuan volkanlk yaag
tlc!ak asall\ atau basa Clnterliedlate), ·bel.'tekst:ur porf1-
r1t1k den9an kandunpn mineral berupa aadesln_atau la
bradorit, au91t,· hlperaten clan bornblende (C.ralcbael
dkk,l974). Krista! sulun9 teruta• berupa pla9lok1aa oa
mineral •file. Seda·ft9kan koaposlsl Jcl1Ua andes it dai••
pers•n krat pada uamamya ada~ah 58, a& \ 8102 , 17 \ Ala~
3,29 ' l'e2o8 , 4,25 ' reo, 3,40 ' M90, .6,87 ' cao, J,Sf\
lf"J>.1 1, ~7 \ K20 dan o·, 88 \ '1'102 CP1aher dan Scbmlncke,
1984); ~blla batuan a~4ea1t berslfat leblh basa dJ.na
•Jtan a""'estt ba'saltlk, jenis plagioklasnya lebih ba.-a
sedlklt clan kandungan 810 2 nya berklsar antara 52 sa~~pal
denqan 55 \ serta alne:r:al •flknya leblh besar (Wlll'la•
dkk,l982).
. . ••••• klala yan9 dapat aerubab koapoalal bat'JAn
aaal &dalah pelaputan klala dan aeca"a sederhana clapet
dlpU.~:qn aebapl IMrikut (Sleffer•nn 4 Pe4r:o,19'79) :
MlneJ:al prl•r: +
Cbataan- ••al) ... , . ' Koapos1a1 kimla clan ·SUUMa atneralotl
l·a·t· utan r· nyeran9 ---~-- mineral aekun-.. der + larutan pellndl ",- ·_ & #
lo.,oiisl · a&l S1r:kula•1 tempe-. JMire.ks1 (kon- r:atan dan kece-seatr:aal pH tan patan 1arutan pe-potene 1 r:edok ) nyeran9
Dar:l .9ambaran diataa ter:lihat bahwa basil akhir
tergantaag pada lNituan aaal, larutan penyeraag 4an sl-
L
7
tuaa1 liapunt•"·
Dalaa palapukan kl•t• <lapat: berlanpunt ~-•• ·o•· . .
a14aal, ndukel, tuarbonlsaai, ll$4t4lal, c.Witlclraal, htclto• . '' '
llea clan pelaratan (8~obdlpr•wlro, & t9pazllowo1 191':tt. ·
Air _..9an9 peraean pentln9 clalaa ;pt:o••• pelap01tatt;
aeh1R9._ pro .. • htckolJ.ata Mrvpattan ptoeea J'ttft9. ut._
(81rkela'ml, 1974 on 8l'OfC)enwet:ti1978). hla• prOIJH ... XG"" · .
••• t.••uihrt t•tt1M11 ,_.nttc•H• .. n ~lwpa•il te·t<m. Menaeut Pol_ynov 19'37 (111\at llotetttadtpravtro & aupara090,-
I . .
1918·t urwt.n .o.W111taa ntabl zat~t clalaa Jted*a~. nor-
~~&1 ... lafl"••"-1 beriltut : Cl (100,00) > •1 Oa<S1.00) >
Ca (8.,00) >· . lfa (2,40) ') M9 (1,30) > K Ci,2·$) > .SiOz
· C0,2-0) > Fe2 ·o3 C0,04) > A1~o8 ct,02). Apablla .dlpettncl
lebih lah~at ,.._.,..1 aetrtltt• katton ya~tg a- Clblla)g . ' ' ' ' ' '-- \_ ;
air .cu •1• 4en-.an klaaran pH nya 4 santpai 9 lililka d·t4•-
pat ..-.ran a:epertl certera CS1Mld talMl
CL~n~l,S9) :
---·~ ......................... , .. ______ .;. ........ -... -· ....... -... _. .. _-....... ~~ ................. ~ .. -.... ~ ............ -.. ~----1. ca2+ ~ M&2+, ••• 2. It+
· cepat laiut. U.llsa kon<Ud pelt.Milft-. cepat' lazo,tt 4aU. kon4181 pelindian tet.e.pi. ~njadi Jabat . ••1a1u1 pe ... ntikatan .4alaa .,ttukt'IU" 111 t. ucepatan pe~tan .. te'a~t• . potenaiat re4o1t 4an .tt.npa~an ,Mlin4i.&n •
: 3·· ·,.2+
. ~~~ Si~+ 5. Till+
. U&bat lantt ftlall. pelin.tian. · llot)tJ.itas tJrbatu., apabila 4l~ANt
lta-n ·bM atnt-J'al lnduk ul>.api 4Ji{OK.l11 <San u.aatt l&l'Ut bila 4a1am bentuk 'l'ib .
~ . . tictak larut dalam kondisi okaidasi.
- ' '
ti@k luut d&J.M larutan- yang pH n:ra b:erkisar 4 .. 5 - 9 , 5 •
/ .
• 0 . .
25 c Ice larutan da:r:l lcompoaen•kOtDponen )"itn9 penting eta-
lam pelapulcan akan bervarlaaU. aepertl terllhat pada t••bar 2 (Cor:ren,l949,K:r:auskopt,l9S8,Venogradov,l959 ll~t
Lough•n, 1969} •
-...... ........ ..... j ..... ~ -c:: "' ~ t ClS ...... I)
1111:
• io· -·9 r .'l102
sf t.u2°3 7·'
6
5~
4
. 3.
2
1
I) . 1 2_ 3 4 5 J~ 10 !~ .f?-:i3_. ~!
---- --- .. -- --- p~ -- - --·. ... .
GaiiHr 2 •. Kela~utan dar 1 beh:r:a-pa , koilpone-n d ileal tkan 4•ftt'•n PIJ "b8tal ale lbat pe 1apqk4n
·t lata (Loutllnan, 1969).
Pe.:r:~eabangan tlnglcatan pelapukan lcearal\ . vett:Ual .
. da:r:l bat'Q&n asal akatl aen1.nqkat kearah per.WCaan tanah.
Hlllot ·. dan Bonifas· (llhat Hlllot; 1970)
konsep t•ovolqat:r:J.., ya:ltu actanya tekatur ._tuan aael
yanq maslb t·eravetkan clan voltae batwan setelah •ngaJA,.o.
ml pelapulc.an tldak be:r:lnttanq.
Proses pelapukan •tan menvuranvl ke:r:apatan batuan
•·
teraebut, dan •Jcha. tinggl t1npat pelapukanl'lya maka
perbedaan kerapataft terhactap batuan cta•ar .akin beaar.
Darl beberaJMt pe·nelltian pacta bebel'apa pcof11 ta• ~·
nah di daerah Serawak ternyata hasll pelapukan 'batu.n
beku aaalll •mbentuk aifteral ubeban ter:Uta• kaollnlt an· jlbalt :, serta aedlklt pethlt (Lol dkk,1982). Cleaws
C 19'83) Mft9abkan IN.l'lwa da.lam llngtunqan asu, 'oltsl.iW•t
'clan penya·luran a·tr ba·tt •Jca al·r ya.tg ••ta•·•ft9 co ber~utkai cteagan a1neral'!"lll1aeral alumino aillkat peDiben
tuk batU«ln akan .. nghaailkan kaollnit dan · .. tlbsit. j
Ubahan hidroter•l ter::Ja4i Iarena reakai batuan a-
aal den9an larutan &*ft. rant datang dazi dale• bUll dan
berterak fceatas. Te.,.ratut larutan tetsebut dapat aen
eapai 309 e chtn-gan tekanan yang ren<t•h, yaitu kural'l9 da
r !pad~ 200· •tm, dan •Aptadung u~sur-urun111: utaM aeperti
Na, 'K, ca, Mg, Cl, B, $04 1 NC0 3 dan Si02 (Henley dk",
1984). Jet• air ·ptutae l'llnt t•rdapat dalaa aia:tea pa
nas•u•l nalah atr alkali kloria, ah: aaaa· sulfat, . alz
sulfat klorlda dan air bikarbonat 4en..-n kan6untan anion
serta ~PB ya"g berbe4a sat~ aama lainnya.
A«apan proaes-prosea yan9 clapat terjacU d14alaa
ubahan 1\ldr.oteraaa.l •:<l•lah aama denCJan pzos••-prosea da
lam ,.tlapukan cSan perbeda•anya · hanya pa4a. . tekanan ~an
temper•tur. Oldal•• prosea ubahan b'ldroter:aal t•.,.ratur
dan tekanan lebih beaar c!lba~dln9kan deayan pelapukan.
Hasll akhlr ubahan· bldrotermal tergantun9 pada
koeposial,l91neral bataan · aul, ·ko .. oaisl larutan 4an gaa
..
.--...
panasbWIIi, teaperatur:, tekanan, keeepatan al1r:al),· dan
lama r:eakal (Zllia a Mahon,l977). Dalaa ketNanyatan la·
pangan panaabumi, ubaban hldroterMl batuan aaal ~aper:
lihatkan mintakat-aintakat yang seauai denp.n pe~uNh
:Jeluk, te1apera.tur dan poroaltaa. Sebagai c:ontohnya ••-. . .
pert! apa yang dlkelltUk&kan oleh Heyer ctan Heal.ey,l9&'1 I
( lihat Barnes, 1979), dlmana telah c:Uklaa1f1kaaikan min.
takat haail altex .. l ·pad& batun a:J.uainoaillkat UJ~U•ya
illen:Jadi mintakat propllltlk, arg111t sedang,' artl.lit •
ju, aerlaltlk dan potaalk. ·oalam mintakat · prop111tik di
tandal ctengan adanra eptdot dan klortt. Manya taollnlt,
aontmorinollt, .leapunc; amor:f mencirikan allntakat ar«Jiltt.
sedang. Dalam mintaka~rarglllt ~~&:Ju terClapat dlcklt,
kaollntt, tlroflllt, dlasfor: daft aluntt. Serlslt,~~erupa
kan pencirl mlntakat aer:ialt. Sedangkan diclalam alntakat
potaaik 41tanda1 den9an adenya alkallfeldspar dan blo
tlt. Hedenquiet clan V.makel (1117) aenf&takan bab•·•in
taka.t a_.,gtlit aeang clan ma:Ju cUbel)tuk oleh larutan hi
drotermal :Jenla s-ulfat - klor 14a a tau bik.arbonat -:- klo
rida yang Mmpunyal temperatux antare 100°- 180• c.
1 I • 3 • IUMJAl J.IBPW\9 · ·
Hl.ner:al leapung adaUah mineral yang ~BU~Punyai kom
posisi alllkat ter:hlcl~.at :terutama dart aluat.nlwa dan
magnesium fDeer dkk, 1971 )dan JDeapu,nyal c1rl-e1r1 sebagal
beri~ut ('l'jojudo,l982):
a. berukuran lebth kecll darlpacla 2 lftlkron.
11 .
. b. struk~ur terutaJU berbent:uJc .lembaran dan
glan kec:ll berbentuk rentaL
seba- ·.
c. dapat ungabsorbsl kation darl air pada sis!
per:aukaan, u:Junq, dan rekahan, ser:ta
d ~ bercUsso.siasl peraukaan.
·aetdasar:kan strukturnya yang ter:d1r:1 atas rang
kalan bentuk-bentuk bldang empat (tetrahedron) dari 81
dan 0 dan bentuk_.bctntuk bidang delapan {Oktahedr:on). da~
ri Al1 tf9, re dan hldr;oksll serta ion-ion penglsi dian
taranya, •ka telah clisusun peng'golon<Jan miural lea
punt •n:J~1 a golongan uta• (Brindley & arown,l980)
Mineral i leaapung dapat texmentuk melalu1 prons
tranafor:.._l dan neoforJMsi (Millot,l970 & Lucas,l968).
'l*ransfor•sl ialab per:ut;,a.ban dar.f suatu mineral memna41
mirteral le.apun:g dan dapat berupa agra4·aa1 (penallbahan i
on) · clan de9r:adas1 (penguranqan ion). Sedang neofor•si
berupa pe-.ntukan mineral 1eapun9 dart ion-ion 4alaa
larutan. Pada 11ntlnan,-n yang ke9aramannya eaa,at ting
gl sepert,l. 41 laut. :Jenls transforaaai atp::ada•1 banyak
ter:Jadl (Lueas,l968}. Dldalaa proses P.lapukan dan h1-
drotermal transfor:masi lebl.h banyak t·er:Ja41 ctarlpa<la ·
neoforaaal.
Kanduagan sillka, janis dan konsentras1 katlon, pH
dan :Ju11ah CHtllndlen· 11er:upaJcan fak.t1)r-faktor penentu :Je-1
nls mineral 1eaaputa9 yanCJ. akan terbentuk (IUrke.land,
1974). Slllkon dan alua1niua aerupakan penyusun dasar
I .
12
mineral leapul_l9, aehlnt9a proporal )'ant ~f!pat 81 dan Al
perlu dtp•nubi. Qea~n dealklan .. ka n1aMb 81 ter:a.dap
Al yan9 a4a aeJ:II,f*kan faJttor )'ant pentlnt d•lii•·Pettentu
an jenla alneral le..-q yan9. akan . terMntuk. .. Set.Na.-1
contqb ·apablla n.labah 81 dengan Al •ndekatl 2· ••n kan ...
duntan katlon rendah eerta pH leblh kecil d•rl 7, Mt:a
mirun:al leapung .V.119 aeauat· an:tuk t•rbelltutc a«al,d k•·•
l!nit: ata~ halo1s1t.
Kaolin .....,un,.al slst.t• trll:itn &an &'t~'t11t'ftya. ••·
per:tt t•r-tera dalaa ..-.t· dlbawab lttl (Or11R,1953).
OOX#fiS.
9 HydrrJql$ .
• Aiumlnums
•o Silicons
Al 2 03 <31 - 39 ') dao H10 (·13 - 14 \.) (Celller a Henlni
1963). Di'ba•h miltroJrkop ,el$tron ter1ibat 1Mrbent1lk se-
I
·I • I
' ,· .. 1
-,, ·---
13
gl enam dengan ukuran 0,2 - 2 mlkron.
Ka~1in mempunyai kapasitas penukaran kation 2 sam
pal 15 mlkron/gram, batas plastls 45,6, batas calr 86,7
dan indek p1astis 45,1. Berdasarkan sifat tersebut maka
kao1onit balk untuk dibakar karena pengembangan dan pe-
nyusutannya keci1, o1eh karenanya balk dipakai untuk ba
han keramik. Untuk bahan keramik halus kaolinlt yang di~
pakai/disyaratkan mempunyai kandungan Fe 2 0 3 < 1 \ •
menjadi Trans fo.rmas i dari mineral-mineral primer
mineral 1empung dan oksida besi serta aluminium didalam
pe1apukan dapat di1ihat da1am diagram dibawah ini,
bar 3 (Buckman & Brady,1974,lihat sunarminto,1986).
gam-
- u~<>~ ! .. ... Onoltlaa " - l&l'~& .l!_illnY.:" .. .. c t:
~ MualtoY1~ .. .. 'E ... t: - "" .. KIEA -
Iklia oaaab pa.nas (-51)
"' I I-
0. 81o~;t 0 ... .. - ..
! .. .. ~ c P.-;, Felclsp&r ca.-11• ,. Pea1n4allan cas& cepa.~
~: Aut;1t
... Homlllen<le ~
Iklim ba.aa.ll pana.s (- 51)
c l&l'~& l&1fti\T& .. ... I
Pelapulta.n meninstat
Gambar 1 k g Umum dalam pem-3. Diagram pe apu an yan. bentukan berbagai mineral lempung, oksi-da besi serta aluminium.
i.:·_,q -•: t«;:.,
.. •• Jft. t..-Af· fBGRI DD lfl,.,...il
tti.l. ,...._ taori.
· Jtl"a~:al I•....._ 4itpat te~~Mtat:aic -4ar 1. ftoa•• · pela-'
pulcan ·•'-• libtlun · bllk:•t•--1. ~· N1A•r:•l l~an• yttllf t•r:·
bentat. j·enlanya cSJbeJJtukaa ol~ m1n•ral pr:l•r:, ltEutaa '
c-•)'e~•nf .s.a alt•t~tl't,e•~ tl•l• .. r:ta flaUc 141'•t••~·
oiel'l ._,.,_-al~tt.,.,.Mllil;t: fl-_1~ ,_,.· kl•• l~rut•.tl '*'"*,... .(·,.,;·: __ ._' .---. -. ;, --' ·;.,:_:· ---·:--·h .. •· -<''\'· '*>-· 1' .: ' ~-'·.'-- ;.,_ ,----.: -. ':• ,.; .. -~: >~··,:··,:::' '' - '·._- ': - _. ' : . ~- . ':.
. . '
· •tea ue1'1 JUn.r:al-alneral selNnder yan9 ter,.,..t:a· art . -- . I . ,.._ .-. -· . • .
~er:u.-.ll.fltaeralio-~t•za·l '1:taer ~at .._ uu IJRM~;~ · ....... llleaptl•ju1 ~nera1 sell:11lb4•~ yang C..-ban4;;•k .. . '•. '
. Nlk •c• IU•~•l l•IIP~ a tau :Jen.la atraer;a.l · DkUft\\ler. ' .
laltm,-. ··. ·ta• IDlnfli:•l-lll•ral J*iaez: )11l·ft9 te~ · daln
bat•a .... 1 ••rta d·U•tttu :oeft9an per:hltungan per:~taen
clan penptanpn •leMn"-el._n cJalam koJ1Pos1ai k1a1a · ba:... . -- . - . ~ - .' . ' - .
' '
t~n . .._. cian · ~-- -.1 ,.._ • .._ 4apet 4lte'Qtulcan ; . .._. ,' "' ' ' '.- - -. ' . . ''."- -- ··.: ·,-- ;.·~·:: '·.,.. -.... -~::. - .. " - . . ' ' ,'-' -. - ~·
::ten11J J*•• uh~A ya_a9 ter::1M_1. s•blnf9a ._Pa:t cUt••
ta ... rt alM_r:al. 1 .. 119 · t•~••~ut tez:.,.ntuk dart pel~n
atau U .... ft llt;4i'(O'ht:.al. 1>1 ... 1JW itu aenpn --lai&"!'. ·.· -
rl aealqi ~rtuc•l 1•11PQn9 dan ll-lnetal •etuaar: J.a1a11ya ''- ' . ' ....
ct-.a-t ••••••k• i•nta atnt:ant · ydf terbe:a-* seta
· JI·C)ftdiaJ;. larutan .-aptatnya.
-~lbl tft~d ftrl pr:oMa bl~o~•t:•l a•n .-pat 4lti .. tuku :Settt• lantan hi4r:o·ter:Mlnya cJp a1fat._
alfataya hr4aftekiiA 'enta mtntakatn,..: . ' ' . . .
·&eltltijut•p ~._ .. ._at'l· aJ.Mt··_ II hila dua •l;._t
(
.. ·• f
slk alneral le11Pul\t'da,_t atarahkan ,. .. Jtalan alner;al
tersebut untuk peiDinftaMn. ·
trr .. 2. ltQOUala
.. r4asarkan teullp&tan 41 . lapam,ttn .cuaana batun
ubaban -.ru;pa batal-~nv. J'&rt9 .. ··Ml1Punyet k•rapatan .·1•""'
blh besar dart tamah pa4a ..-ya terstn9kap ell aettU:.u
batuata ftt.aaatll···,... .. tllftaf11 ....._t, llft..-11' ·4aa .. ..._ ... ·
leliP\Ul9 voikanlk, •ka. ~tat dlperkltaltan batua·n ter
sebut terbeatuk aklMt proses ubahan b14rotez•l• • ' ' - • ' ' < ', • ----· -
hft9AA Mllittat teka.tt~r; slM batule.,Un9 yaa9 ld
rtp.teftstaz . ..a. &Mrttao vo1Jtan·1Jt •t• 4apat dtnp· INitu-
an •••~· .,.tlll ...... teraebUt aulah ande•slt ·YHt
slatk.a:p 4~eallltar:nya.
... ~l ... U.D9 t.erse·bu·t 41 lapanqan ter•inqkap dalam
ke&R&n basall, MMpUnyai slfat yan9 tldak plastls, •ka
batu1e..,tritlJ Ud akan ~.-s of•h atn.eral 1..,._9 :Je
nls nollalt. Kaoltnlt belle d1.,.¥9Unakan W'ltut baun ba
·ku lellp-. ..,_ .. 4~blitcar aepertt untuk bahan ke~:aalk.
. t
j
' ·, ~
. IV.l. IIMAM\IDilJ&JM
Oala~ .. ..,.z.,atapka-D pelatc••aa•n penelitl_. c.U•••• bebe:tapa ta"-pan }'!llft9 akan dllalUaJtiut Rl.. P..e11,t1ftt
Ml1P\f1:1 :
.1. 'fahep perta. ae-1aJnalcaa pentJc•jtan pWI~a ,..
ada Jtal~qntlya. clentan "r•salaban )"&ft9 akan cUtelitl .. .-.-h~\>~;- - --::--,~:-,:_:-~~f''i:_: ___ -·; ·\=~-iv~~--, ___ ..__ ___ ,/_r<:::r.,.:' ·, •. · : .. < 1 - •
2. P•a.lltlan lapanqan :raft9 18eliput1 1Nlft98Cek••
peta . 9JO:'lot1 ~ng ada dan peft9a•.tan a1A9kQ&,_ pol09l
aerta _......,ilaa COI'lto~ 1Nitun :ranv all:an dt'telitt.
· 3. fenelitlan 1al)()rat·orlua yang. 11811pu~1 :
a. haelltlan Jcoa.poaial lt•la batuan.
b • .._lltiaa ko.poatal •ln~ralot1 bat•an.
c. Penelitlafi d1fl:all:to .. ~er slnar- x4arl c:ont:oh
batulelllifO•t·
d. Poe11tt.- -'k~o:•top el.Ptron '~~· \··':•.
f. Aullats dan· evaluasi· data lapanpn 4aa ' baall
peM11tan labo'c•••~~--- ur.t•·1. Maetqkatl ·hubutuJaa aine- ·
ral 14t...., dht b,atttl ... Uft9 •• · hubuqannaya ,.ll'Pn ba
tuan anl ..... ta ..,..Mil Y*~tt tertadl. hl&n:lutn,-. cntea
tuJtan tC•Pirll 4act atn.ral 1...-n9 YIJAfJ te~:befttuk ..
. . . ya 1 ta pe•11 t1an ... ..,.. · ••• l:Mora•or11.- •
...
:- ; ... , ·-.. ""' Iii ... 'j
'· ·._,,:.;,:':-c-··.
11
rau&itlu ta..,.. ...
Penelit1an :t•pantan dtl•kalcan cU daer;ah Keca•taa
Kuala Koru, K6bupaten. oununt Mas, Kalliaantan Ten.-h
( lallq;)lran I}. Daez:ab. l'l:'l dapat dlcapai clenpn . keftd•r;•• ·
bel'JDOtor aelalul:Jalan yaftt dt;alcal oleh pe.ruaftun .peae-
. bilft9an lceyu batan: .,t • .,.t. D•l• pane~ltlan 1epaft<Jan lnl dllakutan ·pen-e. ·
t•ol<Wl ·*'''~-•••••·,.,.,.~-.t~y,...,J·•••·· .s.J.•••• batu..a, ~J!01091. "-• atrattur; teolo91nya. bpat lotlut
· telah 4lpJ.llh untuJc. ~1ae11 sepalub coatob batuen dan
tanatmp. _.._.. .-.. .ooatob .a~-. t.:tMbut ~- e.
pat coatoh. ,_tun ••tt•nu~, e.,.t ccmti)Jl IMI•tulempun9,
saatu · Cctft~Oh ··tanab basil pelt~tpukaJ) batuaft volkallt.k, den
aatu c·--·~h ha$11 ~~a.pukea batul..,W\9·
' para ... · ••~o.ter ,__.n Ato• .er•k •u•actd. z ... .-o, untulc'' ._, ... .-ur ••••: , u 1o, .. , r.2o3 · toal, 1190, CIC), .
:.~t- · .. ''
tfa2 o,. ~.o.~ot•• Jilfto • Katl~umJan PI o•, ttte-.n . 4•-n9 v.-l .. trl, ._,.._ .. t 2 ()+ 4aa HjO~ 4J.tent;~•, ..,._n
l ' .·:..c.:;_;
car a -•viMtr:l •..
h.,_i.s1 alac:al ·•~t · e•nt.ob batWUt tlt~lan
dent•* -.t*••tn».tt '1018! ... 1 *:aft o·1y.pu •tfiJ lf &;. Un-- 1: ' ';' .. ' ' ' - ·.- - ·- :· .
. .. kroakop •lektzon t.ra:ns1alsl •••lt Hitachi H 3&0 dan di
fta~to-ter atnar - x •-c•k •H-.•u XI>~~'~:
,;;_•
,·~y~ .\, '",~;
!'•' ·-.·.-··:
t .
OM""· pe~lltlatf •to ... a •••~ell ,el'IMJll·ltb -~- · .
pl.._tlf ~••tt c•·•n '. k•tf*lf':t• .,..,_.,. pfllull MftT• .
..... : .... lett ...... 1.._ ... t&14rl ..... tt .,i. .......... an. .IMt---~t· {~-- f~-~·•• I tJ • · latun ltd :'-rd\t.J:l .
· ctaxl• . .tlMRJlltPWrttlll
,., ..... _.," f
se1tulil"'••~t;r·J~WfitJII·flt .. ·.,.,,._._..,. ..... ~t•• batuu
. bHaltlk~
tMatu ... l~J •.
....... l .. il. ,,~~~~-~-t:t ..... ,.,..,~~ lah···•••••t· ite~a ··•• ··41Hillta.._., .• ..._.t. ·-.-. ... ·
' . ')'~- . --.' .:. ' - - - ' . ., ' ". '' ; --. -. ' .·.- . ,' ::: .. f: -._ f ' ' •-' • '
lesapUftiJ t.--.r 4). :.paaa afthalt baaaltt•.~ 1•••: tal: .. d1ba'fl•n chlunya ••lh 41:JUiaJ81 batu YH9 •• .,., · .....
klan. tQII te~lU•t· ·•ayta •t·al:..,uft9 1'Hf .. ·.·t•1• 1~ · _G,adl ._._ .... ·
' ............................ ~ ..• ..-..:~··. ' .'·:.-- ' ' ' - . ' ' . ' . ·, ·, : ' . ,..,.. . li_..,_ .,.....,_ .lltat•• •• ..., •• t,s a )~fjztl
. ' - . ' ' . . ' - .
"'· ::::>.:~:,: ;~~~~-.:w-~-" .- ' ,, .. . :·-._.. __
··,. ···_ .. ,,
coatoh ........ •"'· ~ilfiW-• t•·"*tieDJJI
. .·. • ..• . . . . ·!f:!i•.··
.............. ;;'._ .... , ....... ~> ·•· .
••~'"t·--···Mttc·'f!I'M .. IMJt-·.'ttt .. l' ...... · ..... · .. ·.~-
.,.l .. ~'.l .... t .... ·lu·.···~·~~-····~·pt···· .... , ··~ tif:· .. ~~"' . . -~:.<-~:->-: .. _-.-' __ · .-_«·:·:_',.,_. ,' ·-:·--- ·_,,',·.· -··,_.-, < _-,..---.: ', ,.--_· .- -.-."-: ----~---' ' ~--<>::-~--:.-~:·_-:.-_---:-.::<: .. " .. ;:~_._.:_·:r--'
-:·--. -~":~-"",. .. .
' . ..,-----
pat. ptr.._,_., .• ,... .... --. ... ~~-··· • ..,,~1 •. Deatltt. -·if.:IJit ..• ,'i·.~"·:J~_f(?:> . .·. . llekl»
Mineral ·ke4ap trelog (M) U%1
\ r \._,; i~-,,-;J·}·.- -,.·<·~
.·'f
HUe duarnye.·M~...a at•xollt' _,._,. dlftSta:lt --~e ..... ·
"'- oldplqtok,11l•· ......... ,.,.l.t•ra·~,& ... iltft
Mltea 4.nr CMto-b batQt&. n:oJBGr 1 a. . . <L • P'l"lolelas, P • Pl•oksen dan M • M9Detlt, alkol_ tldat · 41•1'l..,kaa).
Ktaenl k . .ta.p· eauye t.e:rut-dt•ueu oleh .._..;..
tlt dan ... tNl"flan olN .J.l•a.tt. JC~t·~ atneraln)'tl ter
. cU~1 ol•h 1ab~do.r1.t ( ?,e - 84 \), pltd•en ( 10 - lt 'l,
. --tit - <3 -- .,-,, . ._ 11iiii1i~<1- ..;;---~-- ,,,-- tijt.un lnJ
.. nu.at Vll.ll-. t1b tlJa2 l clt.-Jtaft a.-a.1t INI .. ltlk ..
cntoh- •tan rtotaOr 4a. .. ...,_ya1 tekstur yaq. ••
yaltu PO'•flzltl.~ •• ~...,..••·t:~~ llU"'""'~
bUt .. sa•, banya·· :tenl_s platlOJclasnya uala~ aftd•stn, ••r-
t .. t•l; -••tea·am~ .. tt li»Ualt1Jt 48·...-•·tt t••• ) 41:!'1 -~"···· f •• ,. - ,,. ,., ••• - {tj.J .... ·~··· •); ·,:1.,.
' . " ·,.
cst.,ft • ll,tt ')I Ala._ f.lt.,.JJ ... 21,•3· \.t:;. -- (2#42 ..... ; '
3, !t ,,., ._ ttit ... t,:S.1. •l~ ••••• cc.,at. ~ 1e,:a. •• · ·*' . .
co,o2 .. : •·-•• -• ·tWilltn t¥h. · . . . /
..,lla k•hdo~ IJ.o24••••n RaO + tt,o ~arl ••~ . . . • . . . '. . . . ·~· .:. , : I . " . (
tl•t cod.tl •• ¥4\l~Jtc .c..._ a·~'-8l4s.a••·••• •-r r
I .
/
. I
/
••tta . ••••~~ _.1ttk tnt:. l.,WC ill!ka ba•ll u.. bftall ,_. •• ....._ :·...,. l••Dt~t ,,_._. :hr:WQN tna-
nlat ··k--~Jt t._61J ,,_._. •••• -~ 'laif_. lttJ •
. ~·- 41._., ......... :lid·-· ;-~-~--'1 ...... ' ' • -'- '-. ' _· • "- ' - ' -- - •• ' • < __ - ••
. . .
··llll+&.-ae·---~· --l~Sit···ll\l .... lt.• ..... tar:lt.O.t•
. ktll· .... J~·····~ j ..... , •.• 'Wt , ..... 1:1) •..
;-.-.. _..,,- ~'
..
"\ ... :
-'
11 •.. te_.ttu: POI'Iltit1t sl·aa Coftotl l•1111J*ftf. · ....... · .. · .··.···· .. '.··.t.• .. •.·· .. ·11···· ···.·1 .. · ... 11· .. ·.~ .... , . 3C . ' ..... • ..... •. f•l.· 4•-: ... i •• • ••• ptcH .. a, alkol t14d ·ct,t•llan9~l ~
O.tl ••·11 _.lt:sa ttf:t•tttoa..- btl al.llz.--. ....
lettna tz..,.•t•l ••eap:t:a •t•z•l--....eal ~·• •eda .,__ '- . . . ' . . ' '
. ' ' . ·,
· ------.. -- rQpa ..Oltal't •1• •catu, t-iiHJit ~a.. aiaew•i · it••-. catta~•••._. ,...tt\lt .. •-••••• t•••• 12) •. ..,. •• ctf~
•.. ' ' ;· \' ._ ..
putltca ..... ,. ~--·t·t;lllatat..S>t*~ ••1Ml
"-olllll.t.j t14ak teratu:r Ql'l glbslt. .._askaa pi:roke•n
••••viaaae•-.-,w.-Mt .-eatt.
' ' \
..... l ---·-ilK'-, ..
~t- ....... ~. ;-~-- -·-taa.l' 't.S~~-·~-i11-·,··~.--~•·····~··tlJ·.~·-lt·t········.·.!Jt.'•
)~!·
· Jcllft ••!·~~Hat~ X.*'~. td*~:~·lih tl~oturee ._ . Jat.fte~
r~i ~-•• } .• s.,,.~: .. :;.i~._> t~r:•• otetl·
~,,, .. 1t'. •.
\
rft Pn oka.tcta besJ. a,llan-tJ.
·'
......._ l'if!M~t :.t•lM •~• -..e·~t .,._."·.,....• Pl~, roaen .... :.ll.JIM:·· ... •••r;;as. <;:_r,·-·' . _. . - - -. - ·--.
;·;;' ~;
· GaaMr 1s.-· K~latal sefttat kec11 ~all ubabaft · plrekatn.den alneral kedap cah•P tal ... ......... ,,, ... J~
· --~ Ml• f:JI.PloM:-.: .1.-r· .... ·~· (l .... z:t~,ll' V) d•tt . · bhll · .,. ••• ~ ... ~f·~c~OAJk;, ~~.-..1itaa•~•i 4Rt / Jte~~, ..
~i: ••ftitf> ~••••-. • .__ ~, :-.,-a.lt· .. ,..,. j. "•-cb.m-. tu ........,., MatWik····-~ -·rMllll (t•a•··e ~~;~. ,. ... ·-. ·_ ., --. ·. . . ' - ,' . ~~-;(· .
. ....... k .. , .• ,, .................... , ....... ... • ,. _'1 • . . . . ·- .·:~-- _- , •· .. ·;· I· •. ·._. -- " ." '-~ ·, ·-:•·>·:·- ·\.·.·.
tlt ' ' ; " 1'J ~· ......... t ............ lt ...... • ..... . - -- -- -.. -- -- , - -- __ "-- - - - > _. -_ -_-- _-. - .- _- .. -_·--:~--: -- >1-:-·r- -··: . . •. ( .. ~ -~~ ................ ~
' .
t ..... l.·
' l
1'f. .._,lt ••••· contoll . batia1..,... AO•. ----~;1-~ ' ' . ,·
.. . .. . .. ·-. -·~· . ..- ·. - .·.. . . . ··_ ... H20 ( 12,0:5 - 13,45 \), H2o fl, 44 - t,to \h ato1 fJ4 -
' 41,11 -\h Al2~ ftt~?· - 33",59 ,,, lifO (0,00$ - 0,01 \l,.
cao- (0,03 - t,13 IT, l'e 2o3 J7,92.- 17,3C \h finO- (O,Cil.'-
0,0'7 \;),- .t'lOf (1 _ _.. - 4,.46 \l# a.o ct,GJ ••• ar•tt,02\)_,
.aa2o tt;~-'101 -o,f;Ot "), K2~ (O,o·es ... o_,lt:\l ihft P2 o5 . ' . . . .
. t o.,tJI .. __ .,.. e., J5 '' •
... ! •• l .. _.,_.(, ......... 1' •. ~:-- ...... 11-.
1•-..~~, :.,.. ... ,... ~-~--~ ••••~• _.. t•~••• ol,_, -, • . - - <"., :_·- .. • -. • . . ,·.. . I . , , . ., -~ - .:< . . . .
(4 \), .. .-t•• _(1\)-,.,..a-u (l'l· Dtala1 ~lt:Ut a
---~ t*:"'t't fatt9..-lt n_,.i_ ~ti'1 •·lapaltta ..
Krl•tQ,.ol.tb•t~ya -.lh balk- (qa-.r 18)'•
i ! :
l· r r
~x 1t. KaolbUt dalaa coatob leapiU'lf noaor 3-cl. . .
•o.,..tat ·_ kttlta· le'JIPW'J9 lnl te•4lrl · ataa 11 2 o ...
<t5~st •t.t: ll;t'f .. lJ~a• tl,; 840JC'Ii-,t,f, ,,, ~,.,,ftJ,lt·•~t-' -
Mt o f0,23 \), cao co~Q0'3 \)_, Pe'20a tli,H \), 1tn o
I '
(0,03 ,, , · Y'Otf1#a.'f '\), -·fAt -1-G#t:l \)., :ljO 'fO,ot ~),
, J .. (0.,;22; -· •· '
*'-tan ._..__..._.. k_..lal -JttatJa :lJe~Qn volk•~
nlk . ..._8 batu:l_,.tlf darl JIUlftq.,._.t_., l•ka•t •·~-~ -:: ' . ' - . - ; . - . " ' .
<laa tM4ar:~~~Pa *'-•at•el.e•a pell~tmn,a (cotrtoh lMP1~
·ru :r·~l. lf0111lr• ••jukk•• · tOIIP••• ct•-laa beetok ••·•
ala ...... -.............. latl .QO·ltt,a• -~· tt,76 ,-h~~t; ,, t- " -. <,,,,.. "'" tt,e• 'h 1190 <,,, . ., -.,,,, ,,~ lta:o <ta,lt ~
. ' ' ' - - .
tt.tt tJ> ll0tft2. • 6ll'27 \j . ._ ti0a(3l.22 • C$,59 \}' .• ~: / . .
·. aa~ .. ··.Wj .. ._ .. .t ....._ ._.,.t .-sltcas lu1·tt• ..__.,
to11at·~ · .tf31 (lJ.'-t' elo.toha41t•••trt .a .... ra0.,1t7e): .. 11:' : ' ~' '- . - ' - • ., • . . ' • - ••
,_._~ fP9 bett.-....tl a4al-ah •~.o3· (13,68 - 32,07 .,, . y .. •, • • •
.... ·~---~ 1Mtt ... b lH113 ... 12$,U4 -\) .,.l,.u ... . . . . PD_. ....... ;~~·i·tt t;ta·••·• tt·e,,._· m· _._._.,._tt•IIMik ... ; •. ·tttJ-,:~1 ,.) .U'•tnt- ~ter-k.areat
/'''
f6·,,1·f -···S.ltfOl. ·
.. _._:_ .. -_.1· ---c~-. ; -~- •_:4;· ... · •. ·-c·_~ee_-··· •. ·.·•_· ;•_ ·_-.'"1'_.··_ .. _-.:;._·.·.·. __ ·.;c~.·c· ...•. _c·"···'_··c ~~------~---; .. _ ....... cc···.··_·-·_ .... _ .. _'-_._· .. ·._. ~ t-t.: ·, ,_.,..~ v.~ .··. _1111'!1!1 . .- w• .. . ... ....-P pa va•~t
ba._ ~--•tea ~~·-·::Jifl..._, ...... , ··:·,..iOa .. .-. 'Plfll._ ,,._..__. J4flllc·;l., llli•t :J;~ut set Uti t da•
uw._ ... --..-,lfl_.~ .. -~ .......... •tOjlat:ut. ,._ '·
. ,
ptt a,. •• ~ •••• l~ntan blck"~--1 y.ag •n"'"" I •
· Nl*.-n ~ ....... t~sl~ ,_.,~tltJ -.-.~~ Ma111·~
41 atnt•l...., ............ ·•,•e•j·.' - -~-. .feats' l•ru••
hl ........ ,.. ..... ... "'* Jlfttil•' '"" ... -~·t -~·-........ .,,. at-.•aaloa utura .e~ Ma ·.:0 a.._n pH •nttt,.;.
~
' .
/
. '·:
..
· ra 7- t,s ·~ ~~•:••·•••• ,._ ..ap~U~*'f ••• ·ut ... ,.,.,··._.- ·.t*· ,.·_ 1 ·,·:·~1•y~Ail~·.lf8 .. :
. '. ··~ ...... -- . amlaalldhral , • .., . teth.'pat ctai·~
·bat-ul__,.R9 Y~Jltu banya ·auaoltalt 4•tn'ut~atlt •'• d&Ml
cit ............ ). .. alat•-kat artlllt .. jQ l''l\9· •••*'l .. ' .' '-' . ' -~ . . . .
. . . .. ·• . .· •.. . . . . . . . . t•••ttu ,.11beatua•c ber:Jcl•ar. ut••• 100 - 110 c Ute- ·
4•1Wd•t a. "••••·t .. tte7,. ·
Rttie.,_. ...•. te~-.t\ll $.-1 ilbtllu Jtt4••t•t-.l. ' \ - .
· (.1f -taJ.IU bfta't!t 111 - 2:~ '). ·a,..ltntt CS.a u•ttt
urr -t flpucal •••••t· 't"Mlka'tor. Jtoulst latuten tlf... · . . , . .
. 4r.o•c•1 · y..m, :berpenpl'tlh •~'• ·,:·-... \tat1U aalat!t
:Jen1• tlt--{t'J-.,.- 5 ·.o. .f' •. ...._.,.1 ,....,._ . .
r-K• ~- - 11:0~ cJ '••••• bd.- .,.t llpa:kal vntut · •-. - ' ' . .
. . • I
ulftutU l:oHt·•t .. latwt•n htc&ee•Ull:t .. ...,. 1-.an.-n ,__
.nae-..•····la:l•,..•••·~---•t•" ·, . . ' . . ,. . ' ' . '- ' .. / . . ~
~···· ~~-~--·lttoitttte'c**~•-Ja~· tlll,, . . ' ! : ' .. ·- "' \ ;, - - . '•'"
_... •tul,.. .. ; .... ~~ «1-.l }P'*'*l ._tl kel'atk
. ·~..,_ 'tlhblk · ._.._,..,_. ••t-.rt:l Mt..,.ta fa ·te·,.l.
· hattye_-.:Jat:ttt'-\ct•'tat .. ..,l,,n-..1 -... ••••• ha-·, ' .
lua ta••o& ••~ re1 o3 aya · tl""l. . . - ' . ' - - .
·.Dl •--*••••••1.._,..·1~ cttpa~al ••tutc •ua. ·· peal.._ 1-..a•:a ~a• MM-..ft ·~p MUn.. Kar•n•
t:Uat .·~···~··.·,.~···-~- .._, ... ..,. .. h. k .. liUJ.
. . (
btl · .,. r-nt telah 61u~atttan tltla .-., ... ._., ••~
· belWIIItl'fl •tea 4apat: dlal~aputkan ••ba9el berlkut :· . '
·li a.tu:leaapun9 berwarna~abu~abu-gelap eupel ..... h.
hatt. · t.eriMtrcak _pQtltt. r>t hetah penelttlatl •~tatldw\9·
•tn•r•l 1e~P~ft9 teru:tua :htnle taol1n.1t daa NM91an t••
ell IJlmt•t~l bt:Jlb 1ea1a be•tt~. a. h-Ol1n}t ~tt:~be1ltd dart Pl"Oft_S UI:Mban hldroter'- ·
•1 · p~lolla• iet•. t••rlldorlt do •nct••ln; seonttan
b-~lt~••"t!ft olttl p¥oaee. ·ubaban.hl~rot~i•l tttrutO.
dul Plt:-en •. Pl•Cfl:oklas tlan p1r'Oft•itft 1&1 •r•,.kan ,-...
nyu•ufl··•tiitaan· ¥Oltl8tlt .yaacg ber.,a. aNtealt · a•a1tlk cte
an«estt,:
3. ·Lft-atn. llle.tu•t cl14»tt ienls tlorta -· bt
kilriiGMt · yal\9 ---~t PH _1 - 8,5_ a-tatt 1ent• blkarbo
nat J'lltf . ...-apunyat •• 5 ~- 7 · deng.n te.,ra~ur 100 -
180 c.
•· ·aao••••l ke:o1.1a1t· Dfl ·:ta-tlt d.apat 41;.1ta1 ae
.._1 ladlltatot · •-aatukjfi koattlsl larutan blclroteraal I
41 lape•a pa.aa~. latqaya ell In4oMs1a •.
s. Ba.tu-leJ'P'lllf· dapat cJi-.nfuttan s•ebata1 ba'han '
kezoamtk •. Dl la~n btltule.,.nt Mzoupa~an bahan ·pent•
ban :Jalan Y.t\9 Nile.
33
.··.,.
BaE"tuts,llo:L., ... 1979~ "<Jeo~f'telllatrx. of . hptothet:Nl o~:e . IHfpoait:a•, pt. 116 - 204, Jottn Willey a sona, lfew Yeck inc.
Blrltel-...,P.W.; 1914, "h<l1J·lofy, Weatbe~tot :and.· Geo.. J:I)hologica:l beeatCh, ,.,. $2 .. UJ2, o~f·ord ~t-.-•• l~Y. Pr•••, !Jew YOrk. ·
kind. 1:• .. ····.¥····"'"8 •... ". ·.• . ... ~ .. ·· · ... ··.~~ .. ······ •.· .••.. • .. •··.-.•.. '. o. ,·l····· '.·. •.• .. , .. "eb.··.·.· •."'·.· · .. ··.• .. •.·. • .. 1 struc.t,u~ ... ··." .... ··-. •.·.•.- .. · •. e.·.-.1. •.-. ··r.·H.·t·. •.· .• t:. •.• .···.l··.·.·· ... · ... · .. •.n.d.· tiM. tx .. ··.X··· •. • .. ' I. ·.Bittlftca-tt.·.o• ..... , · •~•1-09'1\CNd. 8Qfne~y .._091'4P· ttq-. 5, Kln•r-•lo~ · 9! ·actety, LoftCUn. · · ·. · · ..
C.l11•t111•8 •• ~nin,;l., 1J~J,"M1ne~a:}oqte <t~t• .B9lle••, · ----da. c ·.-~t•er::e, Parte.
Colt,«,.~, Bell."·' ~•·, .. •• ••••r••t,,.,~. 1 .tttt-, .·~Ita . t-atfipretrilon O'f ··. !pe&a• ~·, pp. · 2§0 . - · 211-, .. ••.- •1.t•••·.• ·~,,., t.6ri4•~~· · ·
O..r,.W.a.-# ·p.a.a., ~~ie.R.A., 4&a z-..-n,J., 1971, ••. fri¥r0.et:lfm· .ot De tteetc ~lmJ Wli'IHal·s", pp. 250
·- 1'1• L~a·o.QUP ~la1~ed, Ldn.loa.
'l'lllsllai.J• tan ~,lf.A.1),· 1't111 -·---.~•b.'~' .. •.. 1J.· . .. •n4 · .. · .<Je ... o-. · .. ,.,.._.1 . .,_., •• ._., Pf• JO - lOt, · -.ctntlc: Prea1t, .. ,.k.·.··~. : . . ,- ·-'
'l'l.,..l',e.::v., 48 .. $1lft1n._..a.v., lMt, • l>yroc:laattc:· -a•t•, pp. 11 - 11, lprtnt4tt V•th-9~ lfaw York •.
ka,a.•~ ~fll, •et,ia}' at•~•l...-~ pp. · •~, ~te a;rev B.lll . · · -k .capen,- IM, • ., Yo~:Jt, Torf:Jftto1 London.
·hril•y,·a .. w., ..... ._,~ •... P.B., '!,arwt•••J.t,,Ai .. H"., d'an. Whlt. · •t, 3.1.~, 19•'4, •J'tal• WIMI'al l'l•llibtla ia Jll'l~• ... z .. l·rl~t•••, MWtav .1ft ~oJJtC · CJeoloq, · J•~• O?fl -~. Ot.:JJ, Vol ... li lool•-t-r · ·of· toonftlle. Gf\Olov •••·
KUfJ..attt'Mt.,R.,f·.,· .. lJ7·t,-..ta a.-.z ... GtaMr"9·P·1 I~oM~ •t••, l>lt'tft._d Ylll:Un9l091, :•'"~•.
Lol;K.S.,. Pr:ota,-r ._._,s • ..t., 19:8'2,. · *ftte Relation·. · ..... ••L _. '01- .,,lae•¥1 •·~-- 1:• the .Pe--t ·--.•·••·•f·•'l•~ -.11;. •tottto.s-n -~.-, •~t'•• .... ftlt~21',J2? .... ·llt.. . .
' '
.. t,o~~·•·c~, ~ .. ,~ .. ~·•· W.,t , ...... ·.· ...... ·.·· 1,•• ~' •.• ,., ..... · . '&11·····,...,.·' ··.
~~·,. ·•. , • > . ""'"''' . .. • ·. ~·· .\. _l'mt .• , .... w.··U•1·4
t..ea.,_,,~ .. ::1t$Jt··. ·~·c·-!ltH•I.o#l'l8ttu •• .~lftr.·Kl•tala ·.4t~• . · •'~" ,~4lt~~Je•-tttl·._, MNr. ·; ea • ti'<t~f.·c: .. ct.~,--·;~- . ·
;8t J;ll . ..,. 118;. x-."'_.11 PJ:o-•· f'l)r 8~1eatll10' ... ,~-~--~ ............. . . . ... · .·. .·.· ' ·• . . .
lflll•t,G~i ,.. lt?O; •-. .. ·. •l .. it of el•ya•, ~n i R*!l,f. .' ., l:ij ......
Vlll*l-r'tlt~t tU$'f!li&1 ,~·"· *' .J·~-~ 11.0., 1-t\t.t, "Petr:•-. · . ·~· ·.·· .. ~~.--,-~.4Mi •. -~·. ••··~- IM· · ~ay, ltW
. i •
. '
. ~.
' .
1 ' .........
j
. LAMPIJt.:?tf·.
---....-•- ··•!!'" ·.-...-.:---~-.· -· ...,.;....., • ....,.~ ..... ,_ .................... _ ... ____ _
i ! J.Jtlltftl~llrlfa ··!·Por.firi.ftt st'u . ~
! Kiolitit ! lllllf'aiW.,w!
fl.lf ... Cl ~ Jlqt . ! ! KvtrSI !· tt~t
.!':-.us I
. I I
I·
I 63
14 I
r·· 4 15
I 3 I
l
•
''
·-~ .... __ 4 __ ., __ ••
P·o:ta di frak,oaet•r a hwar ·x ·
-j .•• -~·---
K
• Pol• dlfralct_..,t'er slut - x · ccmtolt '-b!O naaer lb ..
)
It • aa•Un l.t .H • .... tlt
:.
i.
K
J·- .•
:.!
..
41
I +II I
42
I
. ··•l• ••·t.•••t~u •tna:r; - x cu"Oh.··---n· .. -.r Jb~
K
•.· '
I
.. Q • ·la~Jraf;-. · . · . -~~--~otu -~ Jilttlll'." . · • ··~wut··
•••••
... l. ••*••"·-~---~--- .... ~--;---fti:·-~···
• li}i ~-· _' i!i' i ..
• Pole itl.Cl'a•t_.te~ s baaz · - x coatett '*t·.-n nOIMtr 34. ·
!
It·. ••tU·att ......... u:
•
.. . . • l
••• • i
t':J ! ''. .,
. ~..... ' .
'f;.·
\
;. ::.
• I ' ; ~··
4 • •
r.
top related