audit kinerja pada organisasi sektor pub
Post on 28-Feb-2018
224 Views
Preview:
TRANSCRIPT
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
1/10
Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor
Publik Pemerintah
Jumat, April 04, 2008 idtesis
FOKUS EKONOMI, AGUSTUS 2004
AUDIT KINERJA PADA ORANISASI SEKTOR PU!"IK PE#ERINTA$
Oleh A!hmad "ad#uri $ Elisa Trihapsari
STIE Sti%u&a'% Semara'(, STIE Semara'(
A"ST)AKSI
Akuntabilitas dan trans%aransi dalam %engelolaan keuangan %emerintah %usat mau%un
daerah sebagai organisasi sektor %ublik meru%akan tujuan %enting dari re&ormasi akuntansi
dan administrasi sektor %ublik' Untuk da%at memastikan bah(a %engelolaan keuangan
%emerintah )ang telah dilakukan a%aratur %emerintah * maka &ungsi akuntabilitas dan audit
atas %ela%orann keuangan sektor %ublik harus berjalan dengan baik' Seiring dengan tuntutan
mas)arakat agar organisasi sektor %ublik meningkatkan kualitas* %ro&esionalisme dan
akuntabilitas %ublik dalam menjalankan akti+itasn)a* di%erlukan audit )ang tidak han)a
terbatas %ada keuangan dan ke%atuhan saja* teta%i %erlu di%erluas dengan melakukan audit
terhada% kinerja sektor %ublik'
I. PENDAHULUAN
Selama i'i se%t*r pu&li% tida% luput dari tudi'(a' se&a(ai sara'( %*rupsi, %*lusi,
'ep*tisme, i'e+isie'si da' sum&er pem&*r*sa' 'e(ara Keluha' -&ir*%rat tida% mampu
&er&is'is- ditu#u%a' u'tu% me'(%riti% &uru%'.a %i'er#a perusahaa'/perusahaa' se%t*r pu&li%
emeri'tah se&a(ai salah satu *r(a'isasi se%t*r pu&li% pu' tida% luput dari tudi'(a' i'i
Or(a'isasi se%t*r pu&li% pemeri'tah merupa%a' lem&a(a .a'( me'#ala'%a' r*da
pemeri'taha' .a'( sum&er le(itimasi'.a &erasal dari mas.ara%at Oleh %are'a itu,
%eper!a.aa' .a'( di&eri%a' *leh mas.ara%at %epada pe'.ele'((ara pemeri'taha' haruslah
diim&a'(i de'(a' ada'.a pemeri'taha' .a'( &ersih
emeri'taha' .a'( &ersih ataugood governancedita'dai de'(a' ti(a pilar utama.a'( merupa%a' eleme' dasar .a'( sali'( &er%aita' 1ra#*(*, 2003 Keti(a eleme' dasar
terse&ut adalah partisipasi, tra'spara'si da' a%u'ta&ilitas Suatu pemeri'taha' .a'( &ai%
harus mem&u%a pi'tu .a'( seluas/luas'.a a(ar semua piha% .a'( ter%ait dalam pemeri'taha'
terse&ut dapat &erpera' serta atau &erpartisipasi se!ara a%ti+, #ala''.a pemeri'taha' harus
disele'((ara%a' se!ara tra'spara' da' pela%sa'aa' pemeri'taha' terse&ut harus dapat
diperta'((u'(#aa&%a' 5alam &ahasa a%u'ta'si, a%u'ta&ilitas 1%emampua' mem&eri%a'
perta'((u'(#aa&a'3 merupa%a' dasar dari pelap*ra' %eua'(a' 16il*p*, 2003 elap*ra'
%eua'(a' pemeri'tah terse&ut meme(a'( pera' .a'( pe'ti'( a(ar dapat meme'uhi tu(as
pemeri'taha' .a'( dapat diperta'((u'(#aa&%a' %epada mas.ara%at dalam suatu
mas.ara%at .a'( dem*%ratis
Fokus Ekonomi Vol.3 No.2 Agustus 2004
http://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.htmlhttp://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.htmlhttp://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.htmlhttp://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.html -
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
2/10
5alam 'e(ara dem*%rasi, -pelap*ra' %eua'(a' .a'( tra'spara'- merupa%a' sesuatu
.a'( ditu'tut *leh ra%.at %epada pemeri'tah'.a Se&ali%'.a, dalam 'e(ara dem*%rasi,
pemeri'tah &er%ea#i&a' mem&eri%a' lap*ra' %eua'(a' .a'( tra'spara' %epada ra%.at
emeri'tah dem*%ratis harus &erta'((u'( #aa& atas i'te(ritas, %i'er#a da' %epe'(urusa',
sehi'((a pemeri'tah harus me'.edia%a' i'+*rmasi .a'( &er(u'a u'tu% me'a%sir
a%u'ta&ilitas serta mem&a'tu dalam pe'(am&ila' %eputusa' e%*'*mi, s*sial da' p*liti%emeri'tah adalah e'titas pelap*r (reporting entity).a'( harus mem&uat lap*ra' %eua'(a'
de'(a' &e&erapa pertim&a'(a' &eri%ut 1art*'*, 20003
a emeri'tah me'(uasai da' me'(e'dali%a' sum&er/sum&er .a'( si('i+i%a'
& e'((u'aa' sum&er/sum&er terse&ut *leh pemeri'tah dapat &erdampa% luas terhadap
%ese#ahteraa' e%*'*mi ra%.at
! Terdapat pemisaha' a'tara ma'a#eme' da' pemili%a' sum&er/sum&er terse&ut
7ap*ra' %eua'(a' .a'( dihasil%a' *leh *r(a'isasi se%t*r pu&li% pemeri'tah
merupa%a' i'strume' utama u'tu% me'!ipta%a' a%u'ta&ilitas se%t*r pu&li% 1Mardiasm*,20023 A%u'ta&ilitas me'(a!u pada %ea#i&a' perse*ra'(a', suatu %el*mp*% atau suatu
*r(a'isasi .a'( diasumsi%a' harus mela%sa'a%a' %ee'a'(a' da'atau peme'uha' ta'((u'(
#aa& Kea#i&a' terse&ut meliputi
a. Answering, usaha u'tu% mem&eri%a' pe'#elasa' atau #usti+i%asi u'tu% pela%sa'aa' da'ataupeme'uha' ta'((u'( #aa&
b. Reporting, pelap*ra' hasil atas pela%sa'aa' da'atau peme'uha'
c. Producing, asumsi %ea#i&a' atas hasil .a'( di!apai
Ada'.a tu'tuta' .a'( sema%i' &esar terhadap pela%sa'aa' a%u'ta&ilitas pu&li%me'im&ul%a' impli%asi &a(i ma'a#eme' se%t*r pu&li% u'tu% mem&eri%a' i'+*rmasi %epada
pu&li%, salah satu'.a melalui i'+*rmasi a%u'ta'si .a'( &erupa lap*ra' %eua'(a' 5ilihat dari
sisi i'ter'al *r(a'isasi, lap*ra' %eua'(a' se%t*r pu&li% merupa%a' alat pe'(e'dalia' da'
e9aluasi %i'er#a ma'a#erial da' *r(a'isasi Seda'(%a' dari sisi e%ster'al, lap*ra' %eua'(a'
merupa%a' alat perta'((u'(#aa&a' %epada pu&li% da' se&a(ai dasar u'tu% pe'(am&ila'
%eputusa' Me'urut GAS", tu#ua' lap*ra' %eua'(a' se%t*r pu&li% adalah 1Mardiasm*, 20023
a Memperta'((u'(#aa&%a' pela%sa'aa' +u'(si'.a (demonstrating accountai!ity)
& Melap*r%a' hasil *perasi (reporting operating resu!t)
! Melap*r%a' %*'disi %eua'(a' (reporting "inancia! condition)
d Melap*r%a' sum&er da.a #a'(%a pa'#a'( (reporting !ong !ive resources)
Seiri'( de'(a' mu'!ul'.a tu'tuta' dari mas.ara%at a(ar *r(a'isasi se%t*r pu&li%
mempertaha'%a' %ualitas, pr*+esi*'alisme da' a%u'ta&ilitas pu&li% serta va!ue "or money
dalam me'#ala'%a' a%ti9itas'.a serta u'tu% me'#ami' dila%u%a''.a perta'((u'(#aa&a'
pu&li% *leh *r(a'isasi se%t*r pu&li%, ma%a diperlu%a' audit terhadap *r(a'isasi se%t*r pu&li%
terse&ut Audit .a'( dila%u%a' tida% ha'.a ter&atas pada audit %eua'(a' da' %epatuha',
'amu' perlu diperluas de'(a' mela%u%a' audit terhadap %i'er#a *r(a'isasi se%t*r pu&li%
terse&ut
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
3/10
II' JENIS,JENIS AUDIT DA"A# AUDIT SEKTOR PU!"IK
Audit .a'( dila%u%a' pada se%t*r pu&li% pemeri'tah &er&eda de'(a' .a'( dila%u%a'
pada se%t*r sasta er&edaa' terse&ut dise&a&%a' *leh ada'.a per&edaa' latar &ela%a'(
i'stitusi*'al da' hu%um, dima'a audit se%t*r pu&li% pemeri'tah mempu'.ai pr*sedur da'
ta'((u'( #aa& .a'( &er&eda serta pera' .a'( le&ih luas di&a'di'( audit se%t*r sasta16il*p*, 2003
Se!ara umum, ada ti(a #e'is audit dalam audit se%t*r pu&li%, .aitu audit %eua'(a'
("inancia! audit), audit %epatuha' (comp!iance audit)da' audit %i'er#a (per"ormance audit)
Audit %eua'(a' adalah audit .a'( me'#ami' &aha sistem a%u'ta'si da' pe'(e'dalia'
%eua'(a' &er#ala' se!ara e+isie' da' tepat serta tra'sa%si %eua'(a' di*t*risasi serta di!atat
se!ara &e'ar Audit %epatuha' adalah audit .a'( mem9eri+i%asimemeri%sa &aha
pe'(eluara'/pe'(eluara' u'tu% pela.a'a' mas.ara%at telah disetu#ui da' telah sesuai de'(a'
u'da'(/u'da'( peratura' 5alam audit %epatuha' terdapat asas %epatuta' selai' %epatuha'
1:arr. Suhart*, 20023 5alam %epatuha' .a'( di'ilai adalah %etaata' semua a%ti9itas sesuai
de'(a' %e&i#a%a', atura', %ete'tua' da' u'da'(/u'da'( .a'( &erla%u Seda'(%a' %epatuta'le&ih pada %eluhura' &udi pimpi'a' dalam me'(am&il %eputusa' Ji%a mela'((ar %epatuta'
&elum te'tu mela'((ar %epatuha'
Audit .a'( %eti(a adalah audit %i'er#a .a'( merupa%a' perluasa' dari audit %eua'(a'
dalam hal tu#ua' da' pr*sedur'.a Audit %i'er#a mem+*%us%a' pemeri%saa' pada ti'da%a'/
ti'da%a' da' %e#adia'/%e#adia' e%*'*mi .a'( me'((am&ar%a' %i'er#a e'titas atau +u'(si
.a'( diaudit Audit %i'er#a merupa%a' suatu pr*ses .a'( sistematis u'tu% memper*leh da'
me'(e9aluasi &u%ti se!ara *&.e%ti+, a(ar dapat mela%u%a' pe'ilaia' se!ara i'depe'de' atas
e%*'*mi da' e+isie'si *perasi, e+e%ti+itas dalam pe'!apaia' hasil .a'( dii'(i'%a' da'
%epatuha' terhadap %e&i#a%a', peratura' da' hu%um .a'( &erla%u, me'e'tu%a' %esesuaia'
a'tara %i'er#a .a'( telah di!apai de'(a' %riteria .a'( telah ditetap%a' se&elum'.a serta
me'(%*mu'i%asi%a' hasil'.a %epada piha%/piha% pe'((u'a lap*ra' terse&ut
III' AUDIT KINERJA SEKTOR PU!"IK PE#ERINTA$
Ki'er#a suatu *r(a'isasi di'ilai &ai% #i%a *r(a'isasi .a'( &ersa'(%uta' mampu
mela%sa'a%a' tu(as/tu(as dalam ra'(%a me'!apai tu#ua' .a'( telah ditetap%a' pada sta'dar
.a'( ti'((i de'(a' &ia.a .a'( re'dah Ki'er#a .a'( &ai% &a(i suatu *r(a'isasi di!apai %eti%a
admi'istrasi da' pe'.ediaa' #asa *leh *r(a'isasi .a'( &ersa'(%uta' dila%u%a' pada ti'(%at
.a'( e%*'*mis, e+isie' da' e+e%ti+ K*'sep e%*'*mi, e+isie'si da' e+e%ti9itas sali'(
&erhu&u'(a' satu sama lai' da' tida% dapat diarti%a' se!ara terpisah K*'sep e%*'*mimemasti%a' &aha &ia.a i'put .a'( di(u'a%a' dalam *perasi*'al *r(a'isasi dapat
dimi'imal%a' K*'sep e+isie' memasti%a' &aha *utput .a'( ma%simal dapat di!apai
de'(a' sum&er da.a .a'( tersedia Seda'(%a' %*'sep e+e%ti+ &erarti &aha #asa .a'(
disedia%a'dihasil%a' *leh *r(a'isasi dapat mela.a'i %e&utuha' pe'((u'a #asa d'e(a' tepat
Jadi, audit .a'( dila%u%a' dalam audit %i'er#a meliputi audit e%*'*mi, e+isie'si da'
e+e%ti9itas Audit e%*'*mi da' e+isie'si dise&ut management auditatau operationa! audit,
seda'(%a' audit e+e%ti9itas dise&utprogram audit Istilah lai' u'tu%per"ormance audit
adalah #a!ue "or $oney Auditatau disi'(%at %E&s audit(economy' e""iciency and e""ectiveness
audit) e'e%a'a' %e(iata' audit pada e%*'*mi, e+isie'si da' e+e%ti9itas suatu *r(a'isasi
mem&eri%a' !iri %husus .a'( mem&eda%a' audit %i'er#a de'(a' audit #e'is lai''.a
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
4/10
"eri%ut i'i adalah %ara%teristi% audit %i'er#a .a'( merupa%a' (a&u'(a' a'tara audit
ma'a#eme' da' audit pr*(ram
;E
E%*'*mi
E+e%ti9itas
E+isie'si
Audit Ki'er#a #a!ue $oney "or Audit
Audit r*(ram
Audit Ma'a#eme'
A' Audit Ekonomi dan E&isiensi
K*'sep .a'( pertama dalam pe'(el*laa' *r(a'isasi se%t*r pu&li% adalah e%*'*mi,
.a'( &erarti pemer*leha' i'put de'(a' %ualitas da' %ua'tits terte'tu pada har(a .a'(
tere'dah E%*'*mi merupa%a' per&a'di'(a' i'put de'(a' input va!ue.a'( di'.ata%a'
dalam satua' m*'eter E%*'*mi ter%ait de'(a' se#auh ma'a *r(a'isasi se%t*r pu&li% dapat
memi'imalisir input resources.a'( di(u'a%a', .aitu de'(a' me'(hi'dari pe'(eluara' .a'(
&*r*s da' tida% pr*du%ti+
K*'sep %edua dalam pe'e(el*laa' *r(a'isasi se%t*r pu&li% adalah e+isie'si, .a'(
&erarti pe'!apaia' *utput .a'( ma%simum de'(a' i'put terte'tu atau pe'((u'aa' i'put .a'(
tere'dah u'tu% me'!apai *utput terte'tu E+isie'si merupa%a' per&a'di'(a' *utputi'put.a'( di%ait%a' de'(a' sta'dar %i'er#a atau tar(et .a'( telah ditetap%a'
5apat disimpul%a' &aha e%*'*mi mempu'.ai arti &ia.a tere'dah, seda'(%a'
e+isie'si me'(a!u pada rasi* ter&ai% a'tara *utput de'(a' &ia.a 1i'put3 Kare'a *utput da'
&ia.a diu%ur dalam u'it .a'( &er&eda, ma%a e+isie'si dapat teru#ud %eti%a de'(a' sum&er
da.a .a'( ada dapat di!apai *utput .a'( ma%simal atau *utput terte'tu dapat di!apai de'(a'
sum&er da.a .a'( se%e!il/%e!il'.a
Audit e%*'*mi da' e+isie'si &ertu#ua' u'tu% me'e'tu%a' &aha suatu e'titas telah
memper*leh, meli'du'(i, me'((u'a%a' sum&er da.a'.a 1%ar.aa', (edu'(, rua'( da'
peralata' %a't*r3 se!ara e%*'*mis da' e+isie' Selai' itu #u(a &ertu#ua' u'tu% me'e'tu%a'da' me'(ide'ti+i%asi pe'.e&a& ter#adi'.a pra%ti%/pra%ti% .a'( tida% e%*'*mis atau tida%
e+isie', termasu% %etida%mampua' *r(a'isasi dalam me'(el*la sistem i'+*rmasi, pr*sedur
admi'istrasi da' stru%tur *r(a'isasi
Me'urut e *enera! Accounting +""ice ,tandards1
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
5/10
sum&er da.a 1sta+, peralata' da' +asilitas3 .a'( mi'imum dalam me'(hasil%a' atau
me'.erah%a' &ara'(#asa de'(a' %ua'titas da' %ualitas .a'( tepat= 183 mematuhi pers.arata'
peratura' peru'da'(/u'da'(a' .a'( &er%aita' de'(a' per*leha', pemeliharaa' da'
pe'((u'aa' sum&er da.a Ne(ara= 13 me'e'tu%a' apa%ah
ma'a#eme' telah mempertim&a'(%a' alter'ati+ u'tu% mela%sa'a%a' pr*(ram .a'( mu'(%i'
dapat mem&eri%a' hasil .a'( le&ih &ai% da' de'(a' &ia.a .a'( le&ih re'dah= 1?3 me'e'tu%a'
apa%ah pr*(ram terse&ut sali'( mele'(%api, tumpa'(/ti'dih atau &erte'ta'(a' de'(a'
pr*(ram lai' .a'( ter%ait= 1@3 me'(ide'ti+i%asi !ara u'tu% dapat mela%sa'a%a' pr*(ram
terse&ut de'(a' le&ih &ai%= 183 me'ilai %etaata' terhadap peratura' peru'da'(/u'da'(a'
.a'( &erla%u u'tu% pr*(ram terse&ut= 1
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
6/10
Ti'(%at %*mplai' da' ti'(%at permi'taa' dari pe'((u'a #asa dapat di#adi%a' se&a(ai
pe'(u%ura' sta'dar %i'er#a .a'( sederha'a u'tu% &er&a(ai #asa E9aluasi terhadap
pela%sa'aa' suatu pr*(ram he'da%'.a mempertim&a'(%a' apa%ah pr*(ram terse&ut rele9a'
atau realistis, apa%ah ada pe'(aruh dari pr*(ram terse&ut, apa%ah pr*(ram telah me'!apai
tu#ua' .a'( telah ditetap%a' da' apa%ah ada !ara/!ara .a'( le&ih &ai% dalam me'!apai hasil
-' Struktur Audit Kinerja
Se&elum mela%u%a' audit, audit*r terle&ih dahulu harus memper*leh i'+*rmasi umum
*r(a'isasi (u'a me'dapat%a' pemahama' .a'( memadai te'ta'( li'(%u'(a' *r(a'isasi .a'(
diaudit, stru%tur *r(a'isasi, misi *r(a'isasi, pr*ses %er#a serta sistem i'+*rmasi da'
pelap*ra' emahama' li'(%u'(a' masi'(/masi'( *r(a'isasi a%a' mem&eri%a' dasar u'tu%
memper*leh pe'#elasa' da' a'alisis .'a( le&ih me'dalam me'(e'ai sistem pe'(e'dalia'
ma'a#eme'
"erdasar%a' hasil a'alisis terhadap %elemaha' da' %e%uata' sistem pe'(e'dalia' da'
pemahama' me'(e'ai %eluasa' (scope), 9aliditas da' rea&ilitas i'+*rmasi %i'er#a .a'(dihasil%a' *leh e'titas*r(a'isasi, audit*r %emudia' me'etap%a' %riteria audit da'
me'(em&a'(%a' u%ura'/u%ura' %i'er#a .a'( tepat "erdasar%a' re'!a'a %er#a .a'( telah
di&uat, audit*r mela%u%a' pe'(audita', me'(em&a'(%a' hasil/hasil temua' audit da'
mem&a'di'(%a' a'tara %i'er#a .a'( di!apai de'(a' %riteria .a'( telah ditetap%a'
se&elum'.a :asil temua' %emudia' dilap*r%a' %epada piha%/piha% .a'( mem&utuh%a'
.a'( disertai de'(a' re%*me'dasi .a'( diusul%a' *leh audit*r ada a%hir'.a, re%*me'dasi/
re%*me'dasi .a'( diusul%a' *leh audit*r a%a' diti'da%la'#uti *leh piha%/piha% .a'(
&ere'a'(
Stru%tur audit %i'er#a terdiri atas tahap pe'(e'ala' da' pere'!a'aa', tahap
pe'(audita', tahap pelap*ra' da' tahap pe'i'da%la'#uta' ada tahap pe'(e'ala' dila%u%a'
sur9ei pe'dahulua' da' reviewsistem pe'(e'dalia' ma'a#eme' e%er#aa' .a'( dila%u%a'
pada sur9ei pe'dahulua' da' reviewsistem pe'(e'dalia' ma'a#eme' &ertu#ua' u'tu%
me'(hasil%a' re'!a'a pe'elitia' .a'( detail .a'( dapat mem&a'tu audit*r dalam me'(u%ur
%i'er#a da' me'(em&a'(%a' temua' &erdasar%a' per&a'di'(a' a'tara %i'er#a da' %riteria
.a'( telah ditetap%a' se&elum'.a
Tahap pe'(audita' dalam audit %i'er#a terdiri dari ti(a eleme', .aitu telaah hasil/hasil
pr*(ram, telaah e%*'*mi da' e+isie'si da' telaah %epatuha' Tahapa'/tahapa' dalam audit
%i'er#a disusu' u'tu% mem&a'tu audit*r dalam me'!apai tu#ua' audit %i'er#aReviewhasil/
hasil pr*(ram a%a' mem&a'tu audit*r u'tu% me'(etahui apa%ah e'titas telah mela%u%a'sesuatu .a'( &e'arReviewe%*'*mis da' e+isie'si a%a' me'(arah%a' audit*r u'tu%
me'(etahui apa%ah e'titas telah mela%u%a' sesuatu .a'( &e'ar se!ara e%*'*mis da' e+isie'
Review%epatuha' a%a' mem&a'tu audit*r u'tu% me'e'tu%a' apa%ah e'titas telah mela%u%a'
se(ala sesuatu de'(a' !ara/!ara .a'( &e'ar, sesuai de'(a' peratura' da' hu%um .a'(
&erla%u Masi'(/masi'( eleme' terse&ut dapat di#ala'%a' se'diri/se'diri atau se!ara
&ersama/sama, ter(a'tu'( pada sum&er da.a .a'( ada da' pertim&a'(a' a%tu
Tahap pelap*ra' merupa%a' tahapa' .a'( harus dila%sa'a%a' %are'a ada'.a tu'tuta'
.a'( ti'((i dari mas.ara%at atas pe'(el*laa' sum&er da.a pu&li% :al terse&ut me'#adi
alasa' utama u'tu% melap*r%a' %eseluruha' pe%er#aa' audit %epada piha% ma'a#eme',
lem&a(a le(islati+ da' mas.ara%at luas e'.ampaia' hasil/hasil pe%er#aa' audit dapatdila%u%a' se!ara +*rmal dalam &e'tu% lap*ra' tertulis %epada lem&a(a le(islati+ maupu'
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
7/10
se!ara i'+*rmal melalui dis%usi de'(a' piha% ma'a#eme' Namu' demi%ia', a%a' le&ih &ai%
&ila lap*ra' audit disampai%a' se!ara tertulis, %are'a pe'(*r(a'isasia' da' pelap*ra'
temua'/temua' audit se!ara tertulis a%a' mem&uat hasil pe%er#aa' .a'( telah dila%u%a'
me'#adi le&ih perma'e' Selai' itu, lap*ra' tertulis #u(a sa'(at pe'ti'( u'tu% a%u'ta&ilitas
pu&li% 7ap*ra' tertulis merupa%a' u%ura' .a'( '.ata atas 'ilai se&uah pemeri%saa' .a'(
dila%u%a' *leh audit*r 7ap*ra' .a'( disa#i%a' *leh audit*r merupa%a' %riteria .a'( pe'ti'(&a(i %esu%sesa' atau %e(a(ala' pe%er#aa''.a
Tahapa' .a'( tera%hir adalah tahap pe'i'da%la'#uta', dima'a tahap i'i didesai'
u'tu% memasti%a'mem&eri%a' pe'dapat apa%ah re%*me'dasi .a'( diusul%a' *leh audit*r
sudah diimple'tasi%a' r*sedur pe'i'da%la'#uta' dimulai de'(a' tahap pere'!a'aa' melalui
pertemua' de'(a' piha% ma'a#eme' u'tu% me'(etahui permasalaha' .a'( dihadapi
*r(a'isasi dalam me'(impleme'tasi%a' re%*me'dasi audit*r Sela'#ut'.a, audit*r
me'(umpul%a' data/data .a'( ada da' mela%u%a' a'alisis terhadap data/data terse&ut u'tu%
%emudia' disusu' dalam se&uah lap*ra'
I.' PER"UN/A #ENJAA KUA"ITAS AUDIT SEKTOR PU!"IK
Audit se%t*r pu&li% tida% ha'.a memeri%sa serta me'ilai %ea#ara' lap*ra' %eua'(a'
se%t*r pu&li%, tetapi #u(a me'ilai %etaata' aparatur pemeri'taha' terhadap u'da'(/u'da'(
da' peratura' .a'( &erla%u 5isampi'( itu, audit*r se%t*r pu&li% #u(a memeri%sa da' me'ilai
si+at/si+at hemat 1e%*'*mis3, e+isie' serta %ee+e%ti+a' dari semua pe%er#aa', pela.a'a' atau
pr*(ram .a'( dila%u%a' pemeri'tah 5e'(a' demi%ia', &ila %ualitas audit se%t*r pu&li%
re'dah, a%a' me'(a%i&at%a' risi%* tu'tuta' hu%um 1le(itimasi3 terhadap pe#a&at pemeri'tah
da' a%a' mu'!ul %e!ura'(a', %*rupsi, %*lusi serta &er&a(ai %etida%&eresa'
a' Ka%abilitas Teknikal Auditor
Kualitas audit se%t*r pu&li% pemeri'tah dite'tu%a' *leh %apa&ilitas te%'i%al audit*r
da' i'depe'de'si audit*r 16il*p*, 2003 Kapa&ilitas te%'i%al audit*r telah diatur dalam
sta'dar umum pertama, .aitu &aha sta+ .a'( ditu(asi u'tu% mela%sa'a%a' audit harus
se!ara %*le%ti+ memili%i %e!a%apa' pr*+esi*'al .a'( memadai u'tu% tu(as .a'( dis.arat%a',
serta pada sta'dar umum .a'( %eti(a, .aitu &aha dalam pela%sa'aa' audit da' pe'.usu'a'
lap*ra''.a, audit*r a#i& me'((u'a%a' %emahira' pr*+esi*'al'.a se!ara !ermat da'
se%sama 5isampi'( sta'dar umum, seluruh sta'dar pe%er#aa' lapa'(a' #u(a
me'((am&ar%a' perlu'.a %apa&ilitas te%'i%al se*ra'( audit*r
b' Inde%endensi Auditor
I'depe'de'si audit*r diperlu%a' %are'a audit*r seri'( dise&ut se&a(ai piha% pertama
da' meme(a'( pera' utama dalam pela%sa'aa' audit %i'er#a, %are'a audit*r dapat
me'(a%ses i'+*rmasi %eua'(a' da' i'+*rmasi ma'a#eme' dari *r(a'isasi .a'( diaudit,
memili%i %emampua' pr*+esi*'al da' &ersi+at i'depe'de' 6alaupu' pada %e'.ataa''.a
pri'sip i'depe'de' i'i sulit u'tu% &e'ar/&e'ar dila%sa'a%a' se!ara mutla%, a'tara audit*r da'
auditee harus &erusaha u'tu% me'#a(a i'depe'de'si terse&ut sehi'((a tu#ua' audit dapat
ter!apai I'depe'de'si audit*r merupa%a' salah satu dasar dalam %*'sep te*ri auditi'(
5alam hal i'i ada dua aspe% i'depe'de'si, .aitu i'depe'de'si .a'( sesu'((uh'.a (rea!
independence)dari para audit*r se!ara i'di9idual dalam me'.elesai%a' pe%er#aa''.a, .a'(
&iasa dise&ut de'(a' practitioner independenceRea! independencedari para audit*rse!ara i'di9idual me'(a'du'( dua arti, .aitu %eper!a.aa' diri (se!" re!iance)dari setiap
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
8/10
pers*'alia da' pe'ti'('.a istilah .a'( &er%aita' de'(a' *pi'i audit*r atas lap*ra' %eua'(a'
Aspe% i'depe'de'si .a'( %edua adalah i'depe'de'si .a'( mu'!ultampa% (independence in
appearance)dari para audit*r se&a(ai %el*mp*% pr*+esi .a'( &iasa dise&ut pro"ession
independence
5isampi'( dua aspe% di atas, i'depe'de'si memili%i ti(a dime'si, .aitu i'depe'de'sidalam me&uat pr*(ram, i'depe'de'si dalam mela%u%a' pemeri%saa' da' i'depe'de'si dalam
mem&uat lap*ra' I'depe'de'si dalam mem&uat pr*(ram meliputi &e&as dari !ampur ta'(a'
da' perselisiha' de'(a' auditee .a'( dima%sud%a' u'tu% mem&atasi, me'etap%a' da'
me'(ura'(i &er&a(ai &a(ia' audit= &e&as dari !ampur ta'(a' de'(a' atau suatu si%ap .a'(
tida% %**perati+ .a'( &er%aita' de'(a' pr*sedur .a'( dipilih da' &e&as dari &er&a(ai usaha
.a'( di%ait%a' de'(a' pe%er#aa' audit u'tu% mere9ie selai' dari .a'( di&eri%a' dalam
pr*ses audit
I'depe'de'si dalam mela%u%a' pemeri%saa' meliputi a%ses la'(su'( da' &e&as
terhadap semua &u%u, !atata', pe#a&at da' %ar.aa' serta sum&er/sum&er .a'( &er%aita'
de'(a' %e(iata', %ea#i&a' da' sum&er da.a .a'( diperi%sa= %er#a sama .a'( a%ti+ daripimpi'a' .a'( diperi%sa selama pela%sa'aa' pemeri%saa'= &e&as dari &er&a(ai usaha piha%
diperi%sa u'tu% me'e'tu%a' %e(iata' pemeri%saa' atau u'tu% me'e'tu%a' dapat diterima'.a
suatu &u%ti da' &e&as dari %epe'ti'(a' da' hu&u'(a' pri&adi .a'( me'(a%i&at%a'
pem&atasa' pe'(u#ia' atas &er&a(ai %e(iata' da' !atata'
I'depe'de'si dalam mem&uat lap*ra' meliputi &e&as dari &er&a(ai perasaa' l*.al
atau %ea#i&a' u'tu% me'(ura'(i dampa% dari +a%ta/+a%ta .a'( dilap*r%a'= pe'(a&aia'
pe'((u'aa' .a'( se'(a#a atau tida% se'(a#a dari &ahasa .a'( me'dua dalam per'.ataa'
+a%ta, pe'dapat da' re%*me'dasi serta dalam pe'a+sira''.a da' &e&as dari &er&a(ai usaha
u'tu% me'*la% pertim&a'(a' audit*r se&a(ai %a'du'(a' .a'( tepat dari lap*ra' audit, &ai%
dalam hal .a'( +a%tual maupu' *pi'i'.a
Jadi, u'tu% me'i'(%at%a' si%ap i'depe'de'si audit*r se%t*r pu&li%, ma%a %edudu%a'
audit*r se%t*r pu&li% &ai% se!ara pri&adi maupu' %elem&a(aa', harus ter&e&as dari pe'(aruh
da' !ampur ta'(a' serta terpisah dari pemeri'tah Audit*r .a'( i'depe'de' dapat
me'.ampai%a' lap*ra''.a %epada semua piha% se!ara 'etral
#. PENUUP
Selama i'i se%t*r pu&li%pemeri'tah tida% luput dari tudi'(a' se&a(ai sara'( %*rupsi,
%*lusi, 'ep*tisme, i'e+isie'si da' sum&er pem&*r*sa' 'e(ara, padahal se%t*r pu&li%merupa%a' lem&a(a .a'( me'#ala'%a' r*da pemeri'taha' .a'( sum&er le(itimasi'.a &erasal
dari mas.ara%at Oleh %are'a itu, %eper!a.aa' .a'( di&eri%a' *leh mas.ara%at %epada
pe'.ele'((ara pemeri'taha' haruslah diim&a'(i de'(a' ada'.a pemeri'taha' .a'( &ersih
Seiri'( de'(a' mu'!ul'.a tu'tuta' dari mas.ara%at a(ar *r(a'isasi se%t*r pu&li%
mempertaha'%a' %ualitas, pr*+esi*'alisme da' a%u'ta&ilitas pu&li% serta va!ue "or money
dalam me'#ala'%a' a%ti9itas'.a, diperlu%a' audit terhadap *r(a'isasi se%t*r pu&li% terse&ut
A%a' tetapi, audit .a'( dila%u%a' tida% ha'.a ter&atas pada audit %eua'(a' da' %epatuha'
sa#a, 'amu' perlu diperluas de'(a' mela%u%a' audit terhadap %i'er#a *r(a'isasi se%t*r pu&li%
terse&ut
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
9/10
Audit %i'er#a mem+*%us%a' pemeri%saa' pada ti'da%a'/ti'da%a' da' %e#adia'/
%e#adia' e%*'*mi .a'( me'((am&ar%a' %i'er#a e'titas atau +u'(si .a'( diaudit Audit
%i'er#a merupa%a' suatu pr*ses .a'( sistematis u'tu% memper*leh da' me'(e9aluasi &u%ti
se!ara *&.e%ti+, a(ar dapat mela%u%a' pe'ilaia' se!ara i'depe'de' atas e%*'*mi da'
e+isie'si *perasi, e+e%ti+itas dalam pe'!apaia' hasil .a'( dii'(i'%a' da' %epatuha' terhadap
%e&i#a%a', peratura' da' hu%um .a'( &erla%u, me'e'tu%a' %esesuaia' a'tara %i'er#a .a'(telah di!apai de'(a' %riteria .a'( telah ditetap%a' se&elum'.a serta me'(%*mu'i%asi%a'
hasil'.a %epada piha%/piha% pe'((u'a lap*ra' terse&ut
Kemampua' memperta'((u'(#aa&%a' 1a%u'ta&ilitas3 dari se%t*r pu&li% pemeri'tah
sa'(at ter(a'tu'( pada %ualitas audit se%t*r pu&li% Ta'pa %ualitas audit .a'( &ai%, ma%a
a%a' tim&ul permasalaha', seperti mu'!ul'.a %e!ura'(a', %*rupsi, %*lusi da' &er&a(ai
%etida%&eresa' di pemeri'taha' Kualitas audit se%t*r pu&li% dipe'(aruhi *leh %apa&ilitas
te%'i%al audit*r serta i'depe'de'si audit*r &ai% se!ara pri&adi maupu' %elem&a(aa' U'tu%
me'i'(%at%a' si%ap i'depe'de'si audit*r se%t*r pu&li%, ma%a %edudu%a' audit*r se%t*r
pu&li% harus ter&e&as dari pe'(aruh da' !ampur ta'(a' serta terpisah dari pemeri'tah, &ai%
se!ara pri&adi maupu' %elem&a(aa'
RE0ERENSI
:arr. Suhart* 2002 -/omp!iance Auditemeri'tah 5aerah- #edia Akuntansi Edisi 2? Mei B
Ju'i pp 4 B >
I%ata' A%u'ta' I'd*'esia 2000 E1%osure Dra&t Standar Akuntansi Keuangan Sektor Publik'
Ja%arta
CCCCCCC 2002 Standar Akuntansi Keuangan %er 2 A%ril 3443'Salem&a Empat Ja%arta
Mardiasm* 2002 Akuntansi Sektor Publik e'er&it A'di D*(.a%arta
CCCCCCC 2002 -Ela&*rasi )e+*rmasi A%u'ta'si Se%t*r u&li% Telaah Kritis terhadap Upa.a
A%tualisasi Ke&utuha' Sistem A%u'ta'si Keua'(a' emeri'tah 5aerah- Jurnal
Akuntansi dan Auditing Indonesia FE UII D*(.a%arta *l ? N* Ju'i pp ?; B 82
art*'* 2000 -7ap*ra' Keua'(a' emeri'tah Upa.a Me'u#u Tra'spara'si da' A%u'ta&ilitas-
#edia Akuntansi Edisi 4 O%t*&er pp 2> B 2?
ra#*(* 200 -erspe%ti+ emeri%sa terhadap Impleme'tasi Sta'dar A%u'ta'si Keua'(a' Se%t*r
u&li%- Jurnal Akuntansi dan Keuangan Sektor Publik K*mparteme' A%u'ta'Se%t*r u&li% I%ata' A%u'ta' I'd*'esia *l 02 N* 02 A(ustus pp B 8
)epu&li% I'd*'esia
-
7/25/2019 Audit Kinerja Pada Organisasi Sektor Pub
10/10
http://id-u!nal.blogspot.co.id/200"/04/audit-kin#!a-pada-o!ganisasi-s#kto!.html
tgl 22$020$% am $&.$&'ib.
http://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.html%20tgl%2022102015%20jam%2016.16http://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.html%20tgl%2022102015%20jam%2016.16http://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.html%20tgl%2022102015%20jam%2016.16http://id-jurnal.blogspot.co.id/2008/04/audit-kinerja-pada-organisasi-sektor.html%20tgl%2022102015%20jam%2016.16
top related