28.menegakan diagnosis okupasi terkait infeksi hepatitis b pada tenaga kesehatan
TRANSCRIPT
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
1/12
Menegakan Diagnosis Okupasi terkait Infeksi Hepatitis B pada
Tenaga KesehatanIvanalia Soli Deo 102012359
B9
FAKULTAS KEDOKTERAN
UNIVERSITAS KRISTEN KRIDA WACANA
Koe!"on#en$ ivanalia%#eo&'(ail%)o(
Pendahuluan
*e"a+i+i! B a#ala, !-a+- "en.a/i+ ,a+i .an' #i!ea/an ole, vi-! *e"a+i+i! B
V*B .an' #a"a (en.ea/an "ea#an'an ,a+i a/-+ a+a- (ena,-n .an' "a#a
!ea'ian /e)il /a!-! #a"a+ elan-+ (ena#i !io!i! ,a+i a+a- /an/e ,a+i% *e"a+i+i! B
#a"a+ #i+-la/an !e)aa ve+i/al (a-"-n !e)aa ,oi!on+al% Se)aa ve+i/al .ai+- #aii- .an' (en#ei+a *e"a+i+i! B /e"a#a a.i .an' #ila,i/an .ai+- "a#a !aa+ "e!alinan
a+a- !eel-( "e!alinan% Se(en+aa i+-4 !e)aa ,oi!on+al #a"a+ +ea#i a/ia+ +e"aan
#en'an #aa,4 !e(en4 )aian o+a/4 #an !aliva "en#ei+a .an' +eine/!i%1 Ole, /aena
"en-laan *e"a+i+i! B (elal-i )aian +--, #an "o#-/ #aa, "en#ei+a4 (a/a
eea"a "e/eaan (e(ili/i i!i/o e!a -n+-/ +e+-la *e"a+i+i! B% 6e/eaan .an'
#i(a/!-#/an an+aa lain "ea7a+ #i RS (a-"-n #i l-a RS4 +ena'a laoa+oi-(4
+ena'a /ee!i,an RS4 #o/+e #an #o/+e 'i'i #i RS (a-"-n #i l-a RS4 "ea7a+
'i'i4 +ena'a (e#i! a'ian 'a7a+ #a-a+4 #an "e/ea "en'ola, li(a,%2
6a#a /e!e("a+an /ali ini #i#a"+i /a!-! (en'enai !eoan' "ee("-an e-(-
32 +a,-n .an' #a+an' /e "oli/lini/ "en.a/i+ #ala( #en'an /el-,an le(a! #an !ein'
(ea!a #e(a( !ea/ 5 ,ai .an' lal-% Se+ela, #ila/-/an ana(ne!i!4 (a/a #i#a"a+i
a,7a "e/eaan "a!ien a#ala, "ea7a+ #i RS #en'an a( /ea 8 a(,ai% 6a!ien
+ela, e/ea !ela(a 10 +a,-n !ea'ai "ea7a+ #i a'ian In!+ala!i :a7a+ Da-a+
I:D% 6a!ien (en'el-,/an #e(a( 3;48⁰C .an' +ea!a +e-! (ene-!4 !elain #e(a(
-'a a#a #i /-nin' #i #aea, (a+a !e+a /en)in' .an' e7ana /e)o/la+an !e"e+i +e,%
Saa+ #ila/-/an "e(ei/!aan i!i/ ,e"a +eaa 1 ai #ia7a, a)-! )o!+a% *a!il
"e(ei/!aan "en-nan' #i#a"a+i ALTS:OT ;0 #an ASTS:6T
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
2/12
Pembahasan
Penyakit Akibat Kerja
6en.a/i+ a/ia+ /ea a#ala, "en.a/i+ .an' +i(-l a/ia+ +e"aan a/+o i!i/4
/i(ia7i4 iolo'i!4 a+a- "!i/o!o!ial #i +e("a+ /ea% Fa/+o +e!e-+ #i #ala(
lin'/-n'an /ea (e-"a/an "en.ea .an' "o/o/ #an (enen+-/an +ea#in.a
"en.a/i+ a/ia+ /ea4 (i!aln.a +e"aan +i(a, ,i+a( #i +e("a+ /ea (e-"a/an a/+o
-+a(a +ea#in.a /ea)-nan +i(a, ,i+a(% Na(-n4 "el- #i/e+a,-i a,7a a/+o lain
!e"e+i /een+anan in#ivi#-al #a"a+ e"ean ee#a=e#a +e,a#a" "e/e(an'an
"en.a/i+ #i an+aa "aa "e/ea .an' +e"aan% 6a#a a/,in.a4 "en.a/i+ a/ia+ /ea
(e(ili/i "en.ea !"e!ii/%3
6en.a/i+ a/ia+ /ea (en--+ Ke""e! No 22 Ta,-n 1993 an+aa lain$
"ne(o/onio!i! .an' #i!ea/an #e- (ineal "e(en+-/ ain'an "a-+ !ili/o!i!4an+a/o!ili/o!i!4 a!e!+o!i! #an !ili/o+-e/-lo!i! .an' !ili/o!i!n.a (e-"a/an
a/+o -+a(a "en.ea )a)a+ a+a- /e(a+ian4 "en.a/i+ "a- #an !al-an "ena"a!an
on/o"-l(one .an' #i!ea/an ole, #e- lo'a( /ea!4 "en.a/i+ "a- #an !al-an
"ena"a!an on/o"-l(one .an' #i!ea/an ole, #e- /a"a!> vla!> ,ene"> #an
!i!al i!ino!i!% A!(a a/ia+ /ea .an' #i!ea/an ole, "en.ea !en+i!i!a!i #an ?a+
"ean'!an' .an' #i/enal .an' ea#a #ala( "o!e! "e/eaan4 alvelolii! alle'i/a
.an' #i!ea/an ole, a/+o l-a !ea'ai a/ia+ "en',i-"an #e- o'ani/4 #!%
Penyakit yang Berhubungan dengan Pekerjaan!
W*O (en''olon'/an "en.a/i+ .an' e,--n'an #en'an "e/eaan e!ia+
@(-l+ia/+oial% 6en.a/i+ ini a#ala, "en.a/i+ #en'an a/+o +e("a+ /ea .an' #a"a+
#i/ai+/an !ea'ai "en.ea +i(-ln.a "en.a/i+ na(-n +i#a/ (e-"a/an a/+o e!i/o
!e+ia" /a!-!% 6en.a/i+ ini !ein' #i+e(-/an #i (a!.aa/a+ -(-(% 6en.a/i+
e,--n'an #en'an "e/eaan !e(a)a( i+- an+aa lain +e/anan #aa, +in''i4 "en.a/i+
an+-n' /oone4 "en.a/i+ "!i/o!o(a+i/4 /elainan (-!/-lo!/ele+al4 "en.a/i+
"ena"a!an /oni! +i#a/ !"e!i/on-i+i! /oni/% 6a#a "en.a/i+ ini4 "e/eaan #a"a+
(e-"a/an "en.ea a+a- i!a (e("eea+ /on#i!i "en.a/i+ .an' +ela, a#a%
2
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
3/12
Identifikasi Penyakit Akibat Kerja
Un+-/ #a"a+ (en#ia'no!i! 6en.a/i+ A/ia+ Kea "a#a in#ivi#- "el-
#ila/-/an !-a+- "en#e/a+an !i!+e(a+i! -n+-/ (en#a"a+/an ino(a!i .an' #i"el-/an
#an (en'in+e"e+a!in.a !e)aa +e"a+% Be-"a "en#e/a+an e"i#e(iolo'i! .an'
(en)a/-" i#en+ii/a!i ,--n'an /a-!al an+aa "aanan #an "en.a/i+% Ke(-a#ian
"en#e/a+an /lini!4 "en#e/a+an +e!e-+ #a"a+ #i!-!-n (ena#i ; lan'/a, .an' #a"a+
#i'-na/an !ea'ai "e#o(an% ; lan'/a, +e!e-+ (eli"-+i$ #i'ano!i! /lini!4 "aanan
.an' #iala(i4 ,--n'an "aanan #en'an "en.a/i+4 "aanan .an' #iala(i )-/-" e!a4
"eanan a/+o in#ivi#-4 "eanan a/+o lain #i l-a "e/eaan4 #an +ea/,i a#ala,
#ia'o!i! o/-"a!i "en.a/i+ a/ia+ /ea6AK4 -/an 6AK4 #i"eea+ "e/eaan4 a+a-
-+-, ino(a!i lei, lan-+%
Diagnosis Klinis
Dala( ,al ini !eoan' #o/+e (enen+-/an #ia'no!i! /lini! .an' #i+e'a/an
#en'an )aa (ela/-/an ana(ne!i!4 "e(ei/!aan i!i/ +e/ai+ #an "e(ei/!aan
"en-nan' .an' #i"el-/an%
"# Anamnesis
Ana(ne!i! .an' #ila/-/an #a"a+ e-"a a-+oana(ne!i! (a-"-n
alloana(ne!i! #i(ana #en'an ana(ne!i! 80 !eoan' #o/+e #a"a+ (ene'a/an
#ia'no!i!% 6e+an.aan (en)a/-" i#en+i+a! "a!ien4 /el-,an -+a(a4 /el-,an "en.e+a4
i7a.a+ "en.a/i+ !e/aan'4 i7a.a+ "en.a/i+ #a,-l-4 i7a.a+ "en.a/i+ /el-a'a4
i7a.a+ "en''-naan oa+4 i7a.a+ !o!ial4 a/+o e!i/o (en)a/-" i7a.a+ "e/eaan%
I#en+i+a! "a!ien "en+in' #i+an.a/an !e)aa len'/a" #ai na(a4 -!ia4 eni! /ela(in4
ala(a+4 !-/- an'!a4 a'a(a4 !+a+-! "e/a7inan4 "en#i#i/an +ea/,i4 #an "e/eaan%5
6a#a /a!-! #i/e+a,-i "a!ien a#ala, "ee("-an e-!ia 32 +a,-n .an' e/ea !ea'ai
"ea7a+ RS a'ian I:D% 6a!ien +ela, e/ea !ela(a 10 +a,-n #en'an a( /ea
.ai+- 8 a(,ai%
Kel-,an -+a(a a#ala, ala!an -+a(a .an' (en.ea/an "a!ien (e(ei/!a/an#ii a+a- #ia7a /el-a'an.a /e #o/+e a+a- -(a, !a/i+% Kel-,an -+a(a (e-"a/an
+i+i/ +ola/ "enel-!-an ino(a!i (en'enai "en.a/i+ .an' #i#ei+a "a!ien% Ri7a.a+
"en.a/i+ !e/aan' a#ala, "ealanan "en.a/i+ !an'a+ "en+in' #i/e+a,-i% Di+en+-/an
/a"an #i(-lain.a "ealanan "en.a/i+ .an' #i(-lai #ai /a"an !aa+ +ea/,i "a!ien
(ea!a !e,a+%5 Be#a!a/an "a#a /a!-!4 +an.a/an$ a"a/a, a#a n.ei "e-+ /anan a+a!4
(-al #an (-n+a,4 ai !eni !e"e+i +e,4 (a+a /-nin'4 i7a.a+ /on+a/ "en.a/i+ /-nin'
/el-a'a4 lin'/-n'an4 i7a.a+ !a/i+ !e-"a4 i7a.a+ oa+=oa+an4 i7a.a+
al/o,oli!(e4 i7a.a+ (in-( a(-4 i7a.a+ !-n+i/4 #an i7a.a+ +an!-!i% 6a!ien #ala(
3
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
4/12
/a!-! #a+an' #en'an /el-,an le(a! #an #e(a( .an' #ia!a/an !ea/ 5 ,ai .an' lal-%
De(a( #ia!a/an +e-! (ene-! na(-n +i#a/ #i!e+ai #en'an "-!in'% 6a!ien -'a
(en'-n'/a"/an a,7a 7ana ai !enin.a )o/la+ !e"e+i +e,% 6a!ien +i#a/ (ea!a
"ena, (en'ala(i /e)ela/aan !e"e+i +e+-!-/ a-( !-n+i/% Kon+a/ #en'an "en#ei+a
*e"a+i+! B (-n'/in !aa +ea#i /aena "a!ien e/ea #i RS%
$# Pemeriksaan %isik
6e(ei/!aan i!i/ .an' #ila/-/an "a#a "a!ien a#ala, "e(ei/!aan /ea#aan
-(-(4 /e!a#aan4 !)lea #an /on-n'+iva4 +an#a=+an#a vi+al .an' (eli"-+i +e/anan
#aa,4 e/-en!i na"a!4 !-,-4 #an na#i4 -'a (ela/-/an "e(ei/!aan on''a a#o(en
e-"a in!"e/!i4 "al"a!i4 #an a-!/-l+a!i% 6a#a "e(ei/!aan i!i/ #i#a"a+i !-,-
3;%8⁰C4 !/lea i/+ei/4 #an ,e"a +eaa !a+- ai #i a7a, a)-! )o!+a%
!# Pemeriksaan Penunjang
6e(ei/!aan laoa+oi-( -n+-/ "en.a/i+ a/ia+ /ea #a"a+ #ia'i (ena#i
"e(ei/!aan laoa+oi-( -(-( #an /,-!-!% 6e(ei/!aan laoa+oi-( -(-(
a#ala,$ "e(ei/!aan la -+in (i!aln.a "e(ei/!aan #aa, -+in4 -in -+in4 o+o
on+'en +oa/!4 EK: #an "e(ei/!aan laao+oi-( non !"e!ii/ a/ia+ "e(aanan
(i!aln.a$ "e(ei/!aan -n'!i ,a+i !ea'ai in#i/a!i "aanan +e,a#a" ?a+ ,e"a+o+o/!i/%
6e(ei/!aan laoa+oi-( /,-!-! (eli"-+i "e(ei/!aan laoa+oi-( !"e!ii/ a/ia+
"aanan4 +e! -n+-/ !-a+- /elainan 'ene+i/a #a"a+ #ila/-/an #en'an +e! !en!i+ivi+a!4
"e-a,an /o(o!o(%
Te! -n'!i ,a+i .an' !+an#a (eli"-+i "enen+-an /a#a eea"a en?i( ,a+i
#ala( !e-( .an' (-n'/in #ile"a!/an !el ,a+i .an' -!a/ /e #ala( alian #aa,%
6enin'/a+an !e-( ALT Alanine Tan!a(ina!e #an AST A!"a+a+e Tan!a(ina!e
#i #ala( #aa, #a"a+ (ena#i in#i/a+o /e-!a/an ,a+i a/-+% Ka#a ALT #an AST
no(al a#ala, -n+-/ ALT ;=35IUL #an AST a#ala, 8=33 IUL% 6e(ei/!aan !eolo'i
.an' #a"a+ #ila/-/an an+aalain$ *B!A'4 An+i=*B!4 An+i=*B)4 *BeA'4 an+i *Be4 #an
*BV DNA%; 6a#a /a!-!4 #i#a"a+i ,a!il ALT "a!ien a#ala, ;0IUL #an AST
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
5/12
# Diagnosis Klinis
Dia'no!i! /lini! .an' #i#a"a+/an .ai+- "a!ien (en#ei+a *e"a+i+i! B% *e"a+i+i!
B a#ala, !-a+- "en.a/i+ ,a+i .an' #i!ea/an ole, vi-! *e"a+i+i! B V*B .an'
#a"a (en.ea/an "ea#an'an ,a+i a/-+ a+a- (ena,-n .an' "a#a !ea'ian /e)il
/a!-! #a"a+ elan-+ (ena#i !io!i! ,a+i a+a- /an/e ,a+i% *e"a+i+i! B #a"a+
#i+-la/an !e)aa ve+i/al (a-"-n !e)aa ,oi!on+al% Se)aa ve+i/al .ai+- #ai i-
.an' (en#ei+a *e"a+i+i! B /e"a#a a.i .an' #ila,i/an .ai+- "a#a !aa+ "e!alinan
a+a- !eel-( "e!alinan% Se(en+aa i+-4 !e)aa ,oi!on+al #a"a+ +ea#i a/ia+ +e"aan
#en'an #aa,4 !e(en4 )aian o+a/4 #an !aliva "en#ei+a .an' +eine/!i% Seel-(
+i(-ln.a i/+e-! ia!an.a 'a(aan /lini!n.a #i+an#ai #en'an !-a+- (a!a
"o#o(al4 !e"e+i (alai!e4 anoe/!ia4 #an !ein' 'eala 'a!+oin!+e!+inali! #i!e+ai
n.ei "e-+ a+a!% 6e(ei/!aan laoa+oi-( (en-n-/an ,i"eili-ine(ia4 /enai/an
/a#a +an!a(ina!e !e-(% 6a#a +e! !eolo'i! #i#a"a+/an *B!A' % 1
Ole, /aena "en-laan *e"a+i+i! B (elal-i )aian +--, #an "o#-/ #aa,
"en#ei+a4 (a/a eea"a "e/eaan (e(ili/i i!i/o e!a -n+-/ +e+-la *e"a+i+i! B%
6e/eaan .an' #i(a/!-#/an an+aa lain "ea7a+ #i RS (a-"-n #i l-a RS4 +ena'a
laoa+oi-(4 +ena'a /ee!i,an RS4 #o/+e #an #o/+e 'i'i #i RS (a-"-n #i l-a
RS4 "ea7a+ 'i'i4 +ena'a (e#i! a'ian 'a7a+ #a-a+4 #an "e/ea "en'ola, li(a,%2
Pajanan yang Dialami
6en'e+a,-an (en'enai "aanan .an' #iala(i ole, !eoan' +ena'a /ea a#ala,
e!en!ial -n+-/ #a"a+ (en',--n'/an !-a+- "en.a/i+ #en'an "e/eaann.a% Un+-/ ini
"el- #ila/-/an ana(ne!i! (en'enai i7a.a+ "e/eaann.a !e)aa )e(a+ #an +eli+i4
.an' (en)a/-" "enela!an (en'enai !e(-a "e/eaan .an' +ela, #ila/-/an ole,
"en#ei+a !e)aa /onolo'i!4 la(a (ene/-ni "e/eaan +e!e-+4 a,an .an'
#i"o#-/!i4 (a+ei a,an a/- .an' #i'-na/an4 -(la, "aanann.a4 "e(a/aian ala+
"elin#-n'an #ii4 "ola 7a/+- +ea#in.a 'eala4 ino(a!i (en'enai +ena'a /ea lain
a"a/a, a#a .an' (en'ala(i 'eala !e-"a4 ino(a!i +e+-li! .an' a#a (en'enai
a,an=a,an .an' #i'-na/an Material Safety Data Sheet/ SDS4 lael4 #an
!ea'ain.a%
6a#a -(-n.a4 "aanan i!a #i#a"a+ #ai lin'/-n'an +e#ii #ai 5 'olon'an4
.ai+- 'olon'an i!i/4 'olon'an /i(ia7i4 'olon'an iolo'i!4 'olon'an i!iolo'i!4 #an
'olon'an "!i/o!o!ial% :olon'an i!i/ (eli"-+i$ !-aa i!in'4 a#ia!i4 !-,-
"ana!#in'in4 +e/anan .an' !an'a+ +in''i4 via!i4 "enean'an la("- .an' /-an'
ai/% :olon'an /i(ia7i (eli"-+i a,an /i(ia7i .an' #i'-na/an #ala( "o!e!
5
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
6/12
/ea4(a-"-n .an' +e#a"a+ #ala( lin'/-n'an /ea4 #a"a+ een+-/ #e-4 -a"4 'a!4
la-+an4 a7an a+a- /a-+% :olon'an iolo'i! !e"e+i a/+ei4 vi-! a+a- a(- ine/!i%
:olon'an i!iolo'i! ia!an.a #i!ea/an ole, "ena+aan +e("a+ /ea #an )aa /ea%
:olon'an "!i/o!o!ial (eli"-+i lin'/-n'an /ea .an' (en'a/ia+/an !+e!!%!
Dai /a!-! "e/eaan "a!ien a#ala, !ea'ai "ea7a+ #i !e-a, RS4 +e/,-!-! #i
a'ian I:D% 6a!ien +ela, e/ea !ela(a 10 +a,-n #en'an a( /ea .ai+- 8 a(,ai%
Se,ai=,ain.a "a!ien (enan'ani an.a/ "a!ien #en'an ea'ai /el-,an #an
"en.a/i+% Oan'=oan' .an' e/ea #i R-(a, Sa/i+ #a"a+ +e"aan /eli(a /a+e'oi
"aanan% 6a#a /a+e'oi i!i/4 oan' .an' e/ea #i RS #a"a+ +e"a"a "ana! !e"e+i
!aa+ ea#a #i #ala( +e7on'an a7a, +ana, -n+-/ "e(a!an'an "i"a /ael -(a,
!a/i+4 a+a- (ee/a .an' e/ea #i a'ian ina+- #an #a"-% Kei!in'an (-n'/in
!an'a+ +in''i #i en'/el -(a, !a/i+% Selain i+-4 "el- #i"e,a+i/an -'a a,7a
+i(-ln.a +ini+-! #an ee/ "en#en'aan #a"a+ +ea#i "a#a (ee/a .an' +e+a"a
-l+a!o-n# "a#a "e(e)a,an a+- 'inal% 6aanan +e,a#a !ina=G #an a#io i!o+o" #i
a'ian o+'en4 /lini/ 'i'i4 a(a!i4 #an laoa+oi-( -'a "el- #i "e,a+i/an% La!e
-'a (e-"a/an "aanan .an' #a"a+ (en.ea/an /e-!a/an (a+a i/a +i#a/
#i'-na/an !ea'ai(ana (e!+in.a%8
Dai /a+e'oi /i(ia4 "e/ea #a"a+ +e"a"a H.len .an' (e-"a/an "ela-+
+e!ein' #i"a/ai #i a'ian ina+- -(a, !a/i+% 6aanan +e,a#a" o(al#e,i# #i /a(a
(a.a+ #an 'l-+aal#e,i# #i -na' en#o!/o"i #a"a+ (eni(-l/an (a!ala, "ena"a!an
#an /-li+% 6aanan +e,a#a" (e/-i #i /lini/ 'i'i #an "eai/an +en!i(e+e #a"a+
(enin'/a+/an /a#a (e/-i #i -#aa #an #a"a+ (eni'/a+/an /a#a (e/-i -in "a#a
oan' .an' +e"aan% Oa+ !i+o+o/!i/ #an a,an a(a!i lain (e(el-/an "o!e#-
"enan'an .an' ai/ -n+-/ (en',in#ai "e(aanan .an' +i#a/ "el- "a#a !+a a"o+e/
#an "ea7a+%8
6aanan iolo'i/ a#ala, .an' "aanan .an' "alin' !ein' (en.ea/an 6AK%
6aanan iolo'i/ .an' "alin' !ein' a#ala, (i/oo'ani!(e .an' #a"a+ (en.ea/an
+-e/-lo!i!4 ,e"a+i+i! B4 *IV4 #an (enin'i+i! (enin'o/o/-!% 6e/ea la.anan
/e!e,a+an .an' (e("-n.i i!i/o e/on+a/ !e)aa +ea+- #en'an #aa, #an )aian
+--, ,a-! #ian-/an -n+-/ (en#a"a+/an i((-nia!i ,e"a+i+! B4 !ea (ee/a
+e(a!-/ #ala( /elo("o/ a7an% Kelo("o/ a7an .an' #i(a/a!-# )on+o,n.a
a#ala,$ #o/+e e#a,4 "ea7a+4 #an "e/ea "en#-/-n' "a#a +in#a/an inva!i4 "e/ea
laoa+oi-(4 "e/ea "a#a -an'an )a)a (en+al4 #an a(-lan!%8
Hubungan Pajanan dengan Penyakit
6
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
7/12
Dala( ,al ini /i+a (enen+-/an a"a/a, "aanan="aanan .an' #ala(
"e/eaann.a (e(an' #a"a+ (en.ea/an "en.a/i+ +e!e-+% -lai #ai "aanan
i!i/4 /i(ia4 iolo'i4 e'ono(i)i!iolo'i!4 ,in''a "!i/o!o!ial% Li,a+ ila +e#a"a+
-/+i=-/+i il(ia, #ala( /e"-!+a/aan .an' (en#-/-n' "en#a"a+ a,7a "aanan .an'
#ila(i (en.ea/an "en.a/i+ .an' #i#ei+a%
Dili,a+ "a#a ,a!il ana(ne!i! "aanan .an' i!a !aa (en.ea/an "a!ien
(en'el-,/an le(a! #an #e(a(4 !e+a #ai ,a!il "e(ei/!aan i!i/ #an "en-nan'4
a#ala, a/+o "aanan iolo'i!% Oan' .an' e/ea #i a!ili+a! /e!e,a+an (e(ili/i
i!i/o lei, +in''i -n+-/ (en'ala(i ine/!i (i/oo'ani!(e #ian#in'/an (ee/a
.an' e/ea #i l-a a!ili+a! /e!e,a+an% Di A(ei/a Sei/a+4 "en-laan le7a+ a-(
!-n+i/ a/ia+ /e)ela/aan /ea #i !aana /e!e,a+an4 (a!i, (ena#i "en.ea +e!ein'
+i(-ln.a /a!-! *e"a+i+i! B% -(la, ine/!i *BV aia+ )e#ea "e +a,-n a#ala, 5=9
-n+-/ "oe!i "ea7a+ .an' e/ea #i RS #an 23=91 -n+-/ (ee/a .an' e"oe!i
!ea'ai +ena'a /ee!i,an #i RS% Se(en+aa i+- an'/a .an' lei, /e)il #iala(i ole,
(ee/a .an' e"oe!i !ea'ai +ena'a laoa+oi-(4 #o/+e4 #o/+e 'i'i4 #an "e/ea
"en'ola,an li(a, RS%2
Be#a!a/an ,a!il "eneli+ian #i e"an' #i+e(-/an a,7a4 "e/ea #i !aana
/e!e,a+an4 +e-+a(a (ee/a .an' !ein' (ela/-/an +in#a/an=+in#a/an inva!i a+a-
+e"a"a #en'an #aa, a+a- )aian +--,4 (e(ili/i i!i/o ,in''al 3 -n+-/
(en'ala(i ine/!i *e"a+i+i! B%2 Re!i/o +an!(i!i *BV le7a+ a-( !-n+i/ /ia=/ia
(en)a"ai an'/a 30%9 *al ini +e/ai+ )aa "en-laan *e"a+i+! B .an' #a"a+ (elal-i
#aa, (a-"-n )aian +--, #ai "en#ei+a *e"a+i+! B%
Besarnya ¨ah Pajanan
i/a "en.a/i+ .an' #i#ei+a ,an.a #a"a+ +ea#i "a#a /ea#aan "aanan +e+en+-4
(a/a "aanan .an' #iala(i "a!ien #i +e("a+ /ea (ena#i "en+in' -n+-/ #i+eli+i lei,
lan-+ #an (e(an#in'/ann.a #en'an /e"-!+a/aan .an' a#a -n+-/ #a"a+ (enen+-/an
#ia'no!i! "en.a/i+ a/ia+ /ea% 6el- #i/e+a,-i "a+oi!iolo'i #ai "en.a/i+ #an -/+i
e"i#e(iolo'i .an' +e/ai+% Da"a+ #en'an /-ali+a+i #ili,a+ a'ai(ana )aa /ea4
"o!e! /ea4 #an a'ai(ana lin'/-n'an /ea !e+a "e(a/aian ala+ "elin#-n' #ii
.an' +e"a+%
Un+-/ (e(a!+i/an !eea"a +e"a"a "a!ien #en'an "aanan iolo'i!
#i"a!+i/an #en'an (en'-/- /a#a "aanan +e!e-+ #ala( #aa,4 #i(ana "a#a
"aanan iolo'i! +i#a/ (e(ili/i NABnilai a(an' a+a! !ea'ai(ana a#a "a#a
"aanan /i(ia% 6a#a "aanan iolo'i #i+en+-/an ole, #a.a +a,an a+a- vi-len!i #ai
(i/oo'ani!(e +e!e-+%10
7
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
8/12
'ambar "# Intepretasi Pajanan (irus Hepatitis dalam Darah
Dai /a!-! #i+e(-/an a,7a e!an.a "aanan )-/-" e!a #i/aena/an "a!ien !e+ia" ,ai e/ea #i R-(a, Sa/i+4 +e/,-! #i a'ian I:D #i(ana !ein'
/on+a/ #en'an #aa, #an )aian +--,% Selain i+- -'a "a!ien !ein' (ela/-/an
+in#a/an=+in#a/an inva!i #an (en''-na/an a-( !-n+i/% 6a!ien -'a (en'a/-i
a,7a #iin.a !ein' +i#a/ (en''-na/an A6D !e"e+i !a-n' +an'an !aa+ !e#an'
(ela/-/an "e/eaan /aena +e--=--%
Peranan %aktor Indi)idu
Lan'/a, /eli(a #ala( #ia'no!i! o/-"a!i a#ala, (en)ai +a,- a"a/a, a#a
/ai+ann.a #en'an "eanan a/+o in#ivi#- i+- !en#ii !e"e+i !+a+-! /e!e,a+an i!i/4
/e!e,a+an (en+al4 #an ,.'ene "e!eoan'an% S+a+-! /e!e,a+an i!i/ (i!aln.a a"a/a,
a#a i7a.a+ "en.a/i+ /e+--nan #i/el-a'a4 ale'i4 a+a-"-n a+o"i% A"a/a, a#a
/e+ean'an #ai i7a.a+ "en.a/i+ (a-"-n i7a.a+ "e/eaann.a4 .an' #a"a+
(en'-a, /ea#aan "aanann.a4 (i!aln.a "en''-naan A6D4 i7a.a+ a#an.a "aanan
!e-"a !eel-(n.a !e,in''a i!i/on.a (enin'/a+% A"a/a, "a!ien (e("-n.ai i7a.a+
/e!e,a+an i7a.a+ /el-a'a .an' (en'a/ia+/an "en#ei+a lei, en+anlei, !en!i+i
+e,a#a" "aanan .an' #iala(i%9
6a#a /a!-!4 #i/e+a,-i a,7a #ala( /el-a'a +i#a/ a#a .an' (en#ei+a
"en.a/i+ /oni! a+a-"-n "en.a/i+ !e-"a% a#i "en.a/i+ .an' #i #ei+a "a!ien ini
/e(-n'/inan e!a +i#a/ a#a /on+i-!i 'ene+i/% Ri7a.a+ ale'i +i#a/ #i(ili/in.a4
"a!ien -'a +i#a/ "ena, (en'ala(i "en.a/i+ !e"e+i ini !eel-(n.a% Dai ,a!il
ana(en!i! #i#a"a+/an /e+ean'an a,7a #ala( e/ea4 "a!ien /a#an' +i#a/
(en''-na/an A6D%
%aktor *ain Diluar Pekerjaan
8
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
9/12
Bila "a!ien (en'ala(i "aanan lain #il-a "e/eaan "el- #i+an.a/an -n+-/ #a"a+
(en'e+a,-i ,--n'an #en'an "en.a/i+% e!/i"-n #e(i/ian4 a#an.a "en.ea lain
+i#a/ !elal- #a"a+ #i'-na/an -n+-/ (en.in'/i/an "en.ea #i +e("a+ /ea% 6a#a
/a!-! ini4 i!a +an.a/an /e"a#a "e/ea a"a/a, ,oin.a !e,ai=,ai% Selain i+-
#i+an.a/an a"a/a, #ia (e("-n.ai /eia!aan (eo/o/% #i+an.a/an -'a /ea#aan #i
-(a,n.a i+- a'ai(ana% A#a/a, ,i'ienen.a ai/ a+a- "-n +i#a/% Ke(-#ian "el-
#i+an.a/an "aanan "!i/o!o!ial #i lin'/-n'an !e"e+i ,--n'an #en'an /el-a'a a#a
(a!ala, a+a- +i#a/4 a+a- #en'an /o(-ni+a! lain #i l-a "e/eaan%9 6a#a /a!-! ini
+i#a/ #i#a"a+i a#an.a a/+o lain #il-a #ai "e/eaan .an' (-n'/in #a"a+
(en.ea/an "en.a/i+ !e"e+i .an' #i#ei+a ole, "a!ien%
Diagnosis OkupasiSe!-#a, (enea"/an /e ena( lan'/a, #i a+a! "el- #i-a+ !-a+- /e"-+-!an
e#a!a/an ino(a!i .an' +ela, #i#a"a+ .an' (e(ili/i -/+i #an eeen!i% a/a
a/an ,a!il .an' #i#a"a+ e-"a e("a+ "ili,an .ai+- "e+a(a "en.a/i+ a/ia+ /ea a+a-
"en.a/i+ a/ia+ ,--n'an /ea4 /e#-a .ai+- "en.a/i+ .an' #i"eea+ "aanan #i
+e("a+ /ea4 /e+i'a el-( #a"a+ #i+e'a//an #an (a!i, (e(-+-,/an ino(a!i
+a(a,an4 /e(-#ian .an' +ea/,i -/an "en.a/i+ a/ia+ /ea%
S-a+- "e/eaan"aanan #in.a+a/an !ea'ai "en.ea !-a+- "en.a/i+ a"aila
+an"a (ela/-/an "e/eaan a+a- +an"a a#an.a "aanan +e+en+-4 "a!ien +i#a/ a/an
(en#ei+a "en.a/i+ +e!e-+ "a#a !aa+ ini% Se#an'/an "e/eaan #in.a+a/an
(e("eea+ !-a+- /ea#aan a"aila "en.a/i+ +ela, a#a a+a- +i(-l "a#a 7a/+- .an'
!a(a +an"a +e'an+-n' "e/eaann.a4 +e+a"i "e/eaann.a"aanann.a
(e("eea+(e("e)e"a+ +i(-ln.a "en.a/i+% 6a#a /a!-! ini #ia'no!i! lei,
(en'aa, /e"a#a "en.a/i+ .an' #"eea+ "aanan #i +e("a+ /ea%
9
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
10/12
Penatalaksanaan1
Ti#a/ a#a +ea"i !"e!ii/ -n+-/ ,e"a+i+i! vi-! a/-+% 6en'oa+an ,e"a+i+i! "a#a
-(-(n.a #ila/-/an -n+-/ (ena'a -n'!i vi+al +--,4 (ein'an/an 'eala "en.a/i+
#an (en',ilan'/an "en.ea "en.a/i+ .ai+- vi-!%% e!/i"-n #i"el-/an "ea7a+an
-(a, !a/i+ -n+-/ "en.a/i+ .an' !e)aa /lini! ea+4 ,a("i !e(-a "a!ien +i#a/
(e(el-/an "ea7a+an #i -(a, !a/i+% 6e(ei/!aan an+i=*!A' !e+ela, -lan
!an'a+ "en+in' -n+-/ (eli,a+ "e/e(an'an "en.a/i+%
Tia, ain' .an' #i"a/!a/an #an e/e"anan'an +i#a/ "en+in' -n+-/
"en.e(-,an +o+al4 +e+a"i an.a/ "a!ien a/an (ea!a lei, ai/ #en'an "e(a+a!an
a/+ivi+a! i!i!% Di"el-/an #ie+ +in''i /aloi4 #an /aena an.a/ "a!ien #a"a+
(en'ala(i na-!ea (ala( ,ai4 a!-"an /aloi -+a(a ,en#a/n.a #iei/an "a#a "a'i
,ai% 6e(eian (a/an !e)aa in+avena #i"el-/an "a#a !+a#i-( a/-+ ila "a!ien
+e!e-+ (en'ala(i (-n+a, .an' e/e"anan'an #an +i#a/ #a"a+ (e("e+a,an/an
a!-"an "e oal%
6a#a -(-(n.a "a!ien #en'an ,e"a+i+i! a/-+ +i#a/ (e(-+-,/an oa+=oa+an%
Na(-n "a#a "a!ien .an' (en'ala(i 'a'al ,a+i a/-+ #a"a+ #iei/an la(iv-#in% Bila
+e#a"a+ "-i+-! ea+4 "e(a/aian /ole!+ia(in e!in "en'i/a+ 'aa( e("e#-
ia!an.a a/an (en',ilan'/an 'eala% Tea"i 'l-/o/o+i/oi# +i#a/ e(anaa+ "a#a
,e"a+i+i! vi-! a/-+%
'ambar $# Terapi Hepatitis B
10
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
11/12
Pen+egahan10
Un+-/ (en)e'a, ine/!i *e"a+i+i! B #i !aana /e!e,a+an4 (a/a ,a-! a#a
e#-/a!i .an' ela! (en'enai *e"a+i+i! B #an a'ai(ana )aa "en-laann.a% *i(a-
a'a "e/ea #i -(a, !a/i+ (enei(a va/!ina!i *e"a+i+i! B% Selain i+-4 !elal- ei/an
an-an a'i "ea7a+4 #o/+e4 (a-"-n "e/ea lainn.a #i RS -n+-/ (en''ena/an A6D
Ala+ 6elin#-n' Dii !e"e+i (en'ena/an !a-n' +an'an%
La+i, "e/ea /e!e,a+an -n+-/ #a"a+ (en''-na/an "eala+an -(a, !a/i+
#en'an ,a+i=,a+i #an !e!-ai #en'an "o!e#-% B-/an ,an.a !aa+ (en''-na/an
"eala+an4 na(-n -'a !e+ela, !ele!ai (en''-na/an4 ,i(a- a'a li(a, (e#i! #iola,
!e"e+i .an' !e,a-!n.a% i!aln.a -n+-/ a-( !-n+i/ #i+-+-" /e(ali #an a-(
#a"a+ #i,an)-/an #en'an ala+ .an' +ela, a#a a+a- #i-an' /e +e("a+ .an' +ela,
#i!e#ia/an% ena'a /ee!i,an #ii #en'an ain (en)-)i +an'an #an (e(al-+ l-/a
#i +--, #en'an ai/4 #a"a+ (en'-an'i i!i/o +e/ena ine/!i #i R-(a, Sa/i+% i/a
+ea#i /e)ela/aan /ea .an' ei!i/o (en.ea/an +e+-la !-a+- "en.a/i+4 !e"e+i
+e+-!-/ a-( !-n+i/4 !e'ea (ela"o a'a #a"a+ #i+an'ani !e'ea%
Kesimpulan
Se+ia" "e/eaan (e(ili/i i!i/o #i i#an' /e!e,a+an4 !e"e+i "e/eaan #i
R-(a, Sa/i+ .an' (e(ili/i i!i/o e!a +e/ena ine/!i4 !ala, !a+-n.a a#ala, ine/!i
vi-! *e"a+i+i! B% Na(-n4 +i#a/ !elal- *e"a+i+i! B #i!ea/an /aena a/+o
"e/eaan% Un+-/ i+-la, #i-+-/an /e(a("-an #ia'no!a o/-"a!i .an' ai/ -n+-/
(enen+-/an a"a/a, !-a+- "en.a/i+ (e-"a/an 6en.a/i+ A/ia+ Kea 6AK4 -/an
6AK4 #i"eea+ ole, "e/eaan4 a+a- (a!i, (e(-+-,/an ino(a!i lei, lan-+%
elal-i +--, lan'/a, .an' +ela, #iaa/an #i a+a!4 #o/+e "a#a a/,in.a #a"a+
(e(-a+ #i'ano!i! o/-"a!i% Be#a!a/an /a!-! .an' a#a4 "a!ien .an' e/ea !ea'ai
"ea7a+ #i -(a, !a/i+4 (en#ei+a *e"a+i+i! B .an' #i"eea+ ole, "e/eaann.a%
Daftar Pustaka
1% C,a.ono BSB% *e"a+i+i! % Jo'.a/a+a$ Kani!i-!>2010%
2% 6-!! A4 :io-l+ E4 R-!,oo/ 6% 6en'elolaan a(an li(a, la.anan /e!e,a+an%
a/a+a$ E:C>2005%
3% e.aa+na( 4 Ko, D% B-/- aa "a/+i/ /e#o/+ean /ea% a/a+a$ E:C> 2010%
200;%
% Bi)/le. L%S% B-/- !a/- "e(ei/!aan i!i/ #an i7a.a+ /e!e,a+an Ba+e!% E#i!i 5%
a/a+a$ 6enei+ B-/- Ke#o/+ean E:C> 200% ,%155=;5%
11
-
8/18/2019 28.Menegakan Diagnosis Okupasi Terkait Infeksi Hepatitis B Pada Tenaga Kesehatan
12/12
;% :i!, R:4 Lo)anini S% C,oni) ,e"a+i+i! vial ine)+ion% In$ Ja(a#a T. 5+, e#%
OHo#$ Bla)/7ell 6-li!,in'> 2009%"% 2112=38%
8% ain'+on 4 :ill FS% Ke!e,a+an /ea% a/a+a$ E:C> 2005%
9% S,ana,an F4 Baa,ona 4 Bo.le 6% C-en+ o))-"a+ional an# envion(en+
(e#i)ine% A(ei)a> ):a7=*ill Co("anie! In)% "% 2=;%
10% *aian+o R% B-/- aa /e!e,a+an /ea% a/a+a $ E:C> 2008%,%24 1=;42