PROPOSAL PANALUNGTIKAN

1. Judul Panalungtikan

INTERPRÉTASI MÉTAFORIS POSTING FACEBOOK BASA

SUNDA

2. Kasang Tukang

Masarakat dunya anu sistem komunikasi nagarana

ngawenangkeun aksés téknologi internét, mimiti taun 2004

mikawanoh facebook (saterusna disingget FB). Teu jauh béda jeung

MySpace, Bebo atawa Hi5, FB gelar salaku situs internét pikeun

kalangenan (hobby) anu béh dieuna mekar jadi situs social networking

(jejaring sosial). Nurutkeun http://iptek.tvone.co.id (diaksés 1

Séptémber 2010), dina jero bulan Séptémber 2009 jumlah gembleng

akun FB geus ngahontal 325 juta1. Tina éta jumlah téh, kurang leuwih

50 persen di antarana saban poé teu weléh aktif ngaksés atawa log in

pikeun ngawangun jaringan sosobatan –boh babaturan anyar, boh

babaturan lawas nu tepung deui dina éta média–, jeung maluruh

atawa nepikeun rupa-rupa informasi. Indonésia nempatan posisi katilu

1 Sacara urutan, facebook gelar pandeuri tapi leuwih dipikawanoh sarta sumebar méh di sakuliah dunya batan MySpace jeung Bebo anu leuwih sumebar kalawan kerep ukur di wewengkon Amerika Serikat, atawa Hi5 anu leuwih sumebar di wewengkon Éropa Timur jeung Amerika Selatan. Fakta lianna némbongkeun yén anu mibanda akun facebook, 70 persen asalna ti wewengkon luareun Amerika Serikat sarta sumebar méh di sakuliah dunya. Salian ti éta, nurutkeun sawatara katerangan nu mibanda akun, facebook jadi leuwih populér tibatan situs-situs jejaring sosial lianna, kaasup situs anu gelarna béh dieu kayaning Twitter, balukar tina leuwih gampang dina prak-prakan digunakeunana.

1

2

sahandapeun Amerika Serikat jeung Turki, kalawan pamiarsa aktifna

geus ngahontal kurang leuwih 15,3 juta akun.

Informasi anu nyampak dina FB biasana mangrupa posting

status, catetan, grafis (foto atawa gambar), jeung pesen. Beh dieuna,

aya ogé anu mangrupa iklan, boh komérsil boh nonkomérsil. Sok

sanajan aya watesan-watesan anu tangtu minangka étika anu lumaku

universal –biasana watesan perkara suku, agama, ras, jeung adat-

istiadat–, eusi posting téh éstu teu kawatesanan. Hartina, sakur anu

miboga akun FB bisa nepikeun rupa-rupa pasualan dina posting

sapopoéna, mangrupa béwara, lalayang, artikel, sawangan, angen-

angen, kritik, sindir-sampir, émosi, banyol, jeung salian ti éta. Médium

basa anu digunakeun pikeun nepikeun rupa-rupa informasi dina

posting ogé teu kawatesanan, gumantung kana kamampuh, kahayang,

jeung udagan atawa sasaran pamiarsana.

3

Gb. 1 Kaca rohang posting dina situs FB(Foto: www.blog.mybcshop.com)

Sakumaha ilaharna widang internét sacara umum, mekarna

pamiarsa jeung pamakéan FB di masarakat dunya tangtu mawa

pangaruh, boh positif boh négatif. Konsép FB mangrupa viral

marketing anu bisa nyebar samakta kalawan gratis, méré pangaruh

positif pikeun pamiarsana enggoning ngaraketkeun duduluran,

mikawanoh poténsi diri, sarana pikeun promosi, sarana diskusi, jeung

sarana nepikeun angen-angen atawa sawangan. Éta hal

dimungkinkeun sabab postingan status, pesen, grafis, jeung catetan

dina FB sumebar sacara otomatis dina sistem jaringan sosial anu geus

diwangun ku anu nyieun postingan.

Kamekaran FB anu dibarengan ku aksés internét anu leuwih

gampang jeung murah di sakuliah dunya, salian ti méré pangaruh

positif téh tangtu baris ngabalukarkeun ogé ayana pangaruh-pangaruh

négatif. Nurutkeun www.laksamana12.wordpress.com (diaksés 1

Séptémber 2010), dumasar kana data jeung fakta kajadian-kajadian

anu kaalaman ku pamiarsa FB patali jeung aspék hukum, pangpangna

di Indonésia pangaruh négatif FB téh di antarana jadi sarana pikeun

ngahina atawa pencemaran ngaran, nipu, prostitusi, nyulik, salingkuh,

alesan pikeun maéhan manéh, ngaganggu produktifitas gawé, jeung

nyebarkeun paham-paham atawa idéologi anu pasalia jeung konsép

nagara Indonésia, adat-istiadat, atawa agama. Salian ti éta, sok

sanajan postingan FB anu dimuat henteu miboga maksud atawa

4

udagan anu sipatna négatif, pamahaman anu béda-béda ti séwang-

séwang pamiarsa réa anu ngabalukarkeun munculna pacogrégan, boh

sacara pribadi boh sacara hukum. Contona, postingan anu maksudna

heureuy bisa dianggap serius atawa ngahina, nganyerikeun haté,

jeung ngagogoréng, anu béh dieuna bisa dipasualkeun ngaliwatan

hukum pidana jeung perdata.

Pasualan sakumaha anu kasebut di luhur, lumangsung dina hirup

kumbuh manusa sapopoé. Dina hirup kumbuh sapopoé, manusa moal

leupas tina komunikasi. Nurutkeun panalungtikan, kurang leuwih 70%

waktu anu kasorang ku unggal jalma dina sapoéna digunakeun pikeun

ngayakeun kagiatan komunikasi. Ngaliwatan komunikasi, manusa

ngawangun hiji sistem silipikaharti pikeun numuwuhkeun duduluran,

ngariksa rasa silipikanyaah, mekarkeun pangaweruh, jeung

ngamumulé peradaban. Ngaliwatan komunkasi ogé, manusa bisa

numuwuhkeun pacogrégan, ngagelarkeun rasa mumusuhan,

silipikangéwa, ngahalang-halang kamajuan, jeung mendet munculna

pamikiran-pamikiran anyar (Rakhmat, 2007:vii).

Nurutkeun Langer (Sunarto, 2008:21), béh dieuna manusa

mekarkeun komunikasi dina hirup kumbuhna teu saukur pikeun

nyumponan kabutuhan pokona, tapi mekarkeun ogé kabutuhan anu

sipatna leuwih luhur dina wangun usaha pikeun paham kana ma’na-

ma’na anu leuwih abstrak. Ma’na-ma’na abstrak diciptakeun jeung

dipaké ku manusa dina wangun sistem tanda atawa simbol.

Ngaliwatan sistem simbol, manusa ngawangun komunikasi lain saukur

5

pikeun ngungkulan pasualan pragmatis sapopoé, tapi aya ma’na

lianna anu némbongkeun sistem ajén-inajén jeung sawangan hirupna.

Éta hal luyu jeung pamanggih Talcott Parsons (Sunarto, 2008:21) anu

nyebutkeun yén kabudayaan enas-enasna mah ngagugulung perkara

ma’na, nepi ka gumantung pisan kana sistem simbolisme. Ku kituna,

sistem simbol geus jadi padoman pikeun minuhan kabutuhan manusa

–primér, sékundér, atawa kantétanana– nepi ka sistem ajén-inajén

jeung sistem simbol komunikasi ngawangun hubungan anu dalit dina

hiji kabudayaan.

Pikeun tujuan komunikasi, manusa ngagelarkeun basa anu

hakékatna mangrupa lambang sora anu dihasilkeun ku pakakas ucap

manusa kalawan puguh éntép seureuhna tur ragem di antara anggota

masarakatna. Basa salawasna diwangun ku dua adegan, nya éta

adegan cangkang (lahir) jeung adegan eusi (batin). Nurutkeun

Sudaryat (1987:9), adegan cangkangna basa téh mangrupa sistem

sora manusa anu dihasilkeun ku pakakas ucapna, sedengkeun adegan

eusi mah mangrupa eusi nu dipimaksud ku sistem sora atawa

mangrupa kedalan rasa, pikiran, jeung kahayang nu aya dina sistem

sora waktu campur gaul. Adegan eusi unggal basa ngawangun sistem

simbol. Basa salaku sistem simbol hiji komunitas téh ngagambarkeun

kumaha papada anggota dina éta komunitas némbongkeun perkara

ma’na jeung sistem ajén-inajén anu jadi cecekelanana.

Métafora mangrupa salasahiji cara nepikeun ma’na ngaliwatan

simbol-simbol. Tanda anu sacara literer geus mibanda ma’na

6

(référénsi) pikeun némbongkeun hal anu dipimaksud sacara dénotatif

(référén), digunakeun dina sistem simbol lianna anu ngagelarkeun

konsép analogi. Ngaliwatan analogi, gelar ma’na anu leuwih jembar

atawa ma’na anyar tina unggal lambang sora omongan patali jeung

hal atawa barang anu dipimaksudna.

Biasana papada urang réa anu teu sadar yén saenyana métafora

geus biasa digunakeun dina komunikasi sapopoé. Éta hal bisa jadi

balukar tina pamahaman yén digunakeunana métafora dina

komunikasi sapopoé ukur mangrupa wangun lian (variasi) tina gaya-

makéna-basa hiji jalma anu udaganana leuwih neueul kana

ngawangun variasi rétoris. Nurutkeun Nasution (2008:77), dina konsép

sarupa kitu, nu nyarita baris ngagunakeun hiji éksprési figuratif nalika

karasa taya basa literal anu mampuh atawa sarimbag dina

ngahasilkeun éfék jeung ma’na sakumaha anu jadi udagan dirina

sangkan pamiarsa ngaréspon ku cara jeung udagan anu sarua.

Parandéné kitu, métafora tétéla geus jadi hiji wangun dina raraga

némbongkeun konsép mikir. Lakoff jeung Johnson (1980:3-5),

nétélakeun yén hakékat poko métafora nya éta kamampuh pikeun

paham jeung ngalaman hiji pernyataan dina términologi lianna. Éta hal

némbongkeun yén métafora ngagambarkeun konsép mikir ku jalan

méré tekenan kana sawangan-sawangan urang ngaliwatan konotasi

kecap. Salian ti éta, métafora ogé némbongkeun kakampuh sinéstésis2

2 sinéstésis, tina synesthetic; nurutkeun Seitz (1998:98) mangrupa kamampuh manusa pikeun ngalakukeun sintésa indra-indra kamanusaanana sacara tuluy-tumuluy, otak nyusun hiji rélasi (hubungan) stimulus anu ditarimana jeung sénsasi lianna anu diteundeun jeung geus nyampak dina mémori.

7

unggal manusa. Winner (Sunarto, 2008:31) nétélakeun yén métafora

mangrupa hiji kagiatan rukun gawé antara otak kénca anu

ngalakukeun kagiatan mikir sacara literal jeung otak katuhu anu

ngalakukeun kagiatan mikir sacara holistik-konstéktual.

Posting dina FB biasana mangrupa wacana ngagunakeun basa

jeung gambar-gambar atawa foto. Wacana anu diterbitkeun salaku

postingan FB réa anu némbongkeun aspék motif ngaliwatan

pernyataan jeung kagiatan nyumputkeun ma’na dina simbol-simbol

anu tangtu. Sangkan komunikasi ngaliwatan posting FB bisa

lumangsung kalawan hadé jeung teu matak ngabalukarkeun gelarna

pasualan-pasualan anu sipatna négatif sakumaha disebutkeun di

luhur, perlu pisan simbol-simbol atawa tanda dina ungkara basa anu

digunakeunana dima’naan kalawan teleb. Ulikan perkara dampak

positif jeung négatif FB dina kahirupan sapopoé geus réa

dilaksanakeun, aya anu mangrupa artikel-artikel, sawangan umum,

jeung pedaran conto-conto kasus pidana –alatan salah paham, teu

dihaja, dihaja, atawa kurangna pangaweruh. Sedengkeun

panalungtikan perkara ma’na anu nyangkaruk dina posting FB, boh

wacana boh grafis (foto, gambar), tacan kungsi dilaksanakeun. Ku

kituna, panalungtikan perkara interprétasi métafora posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda, perlu pikeun dilaksanakeun.

3. Idéntifikasi Pasualan Panalungtikan

8

Sakumaha ilaharna posting FB anu ngagunakeun basa Indonésia

jeung basa Asing, posting FB anu ngagunakeun basa Sunda eusina

biasana mangrupa guguyon atawa banyol, sawangan atawa koméntar

pribadi kana rupa-rupa hal, katerangan kagiatan pribadi dina waktu-

waktu anu tangtu, paménta, sajak, carita pondok, warta, béwara,

lalayang, iklan, foto-foto pribadi jeung umum, gambar (kaasup

karikatur), jeung pilem. Tina rupaning wangun posting FB téh aya anu

mibanda udagan-udagan salaku kritik (ka diri sorangan atawa ka

batur), sindir-sampir, atawa sawangan anu aya patalina jeung situasi

sosial budaya masarakat dunya kalawan dibarengan ku némbongkeun

aspék motif minangka réspon kana rupa-rupa hal anu jadi wacana, aya

ogé anu teu dibarengan ku udagan-udagan anu tangtu (éstuning

ngudag unsur kalangenan atawa ngeusi waktu kitu baé).

Aya atawa henteuna udagan-udagan anu tangtu sakumaha

kasebut, tétéla geus ngagelarkeun sawatara pangaruh positif jeung

négatif sakumaha anu ébréh dina pedaran di luhur. Parandéné kitu,

aya wates anu bias antara pangaruh positif jeung négatif tina posting

FB téh, pangpangna dina ayana kanyataan pamahaman anu béda-

béda ti papada pamiarsana anu sakapeung ngabalukarkeun anomali.

Udagan positif tétéla bisa robah ma’nana jadi négatif, pon kitu deui

udagan négatif tétéla bisa robah jadi positif, gumantung kumaha

pamiarsa ngama’naanana.

Kalawan nekenkeun kana pasualan sakumaha idéntifikasi di

luhur, sacara gurat badag, ieu panalungtikan neueul kana pasualan

9

sémantik, mangrupa ulikan perkara ma’na anu nyangkaruk dina

wacana basa, kalawan diwewegan ku ulikan sémiotik perkara aspék-

aspék tanda, ikon, jeung indéks, anu disawang bisa mantuan atawa

ngeuyeuban maluruh ma’na sacara gembleng. Sangkan teu lega

teuing, pasualan anu baris ditalungtik téh diwatesanan, perkara

métafora anu nyangkaruk dina posting FB anu mangrupa wacana

vérbal ngagunakeun basa Sunda, sedengkeun posting anu mangrupa

grafis (gambar; foto) jeung pilem mah teu ditalungtik.

Pasualan anu baris ditalungtik dirumuskeun sakumaha ieu di

handap.

1) Kumaha wangun jeung gaya métafora dina posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda? Patali jeung ieu pasualan, anu

ditalungtik téh mangrupa métafora salaku konsép linguistik (gaya

basa);

2) Ma’na naon anu bisa diungkab tina métafora posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda? Patali jeung ieu hal, ditekenkeun kana

kagiatan ngama’naan ungkara-ungkara basa anu mangrupa posting

FB sacara sémantik jeung sémiotik. Palebah dieu ogé ulikan

métafora dipatalikeun jeung aspék-aspék kamampuh sinéstésis,

motif, jeung kaayaan sosial budaya anu mangaruhan atawa jadi

latar posting FB anu dimuat.

4. Définisi Operasional

10

Sangkan écés, istilah anu aya patalina jeung judul ieu

panalungtikan didéfinisikweun sacara operasional sakumaha ieu di

handap.]

1) Interprétasi Métaforis

Sacara gurat badag, métafora bisa dipaham boh sacara tradisional

boh linguistis, salaku babandingan antara tanda-tanda. Sacara

tradisional, métafora digunakeun dina komuniksi sapopoé minangka

variasi rétoris. Sedengkeun sacara linguistik, métafora dipaham

salaku konsép mindahkeun ma’na dénotatif kana konotatif, tina

sintagmatik kana paradigmatik. Pikeun kaperluan ieu hal, disusun

tilu konsép métafora, ngawengku simile, métonimi, jeung

sinékdoke. Dumasar kana éta hal, interprétasi métaforis téh

mangrupa sawangan atawa ulikan dumasar kana konsép métafora,

boh sacara tradisional boh sacara linguistik.

2) Posting Facebook Basa Sunda

Facebook mangrupa situs jejaring sosial (social networking), anu

eusina ngawengku profil pribadi, the wall, pesen atawa surat

éléktronik (sarupa é-mail), news feed jeung mini feed, status,

hadiah, iklan, pokes, jeung events. Salian ti éta, aya deui anu

mangrupa aplikasi tambahan anu ngamungkinkeun pamaké

facebook némbongkeun atawa ngirim foto, pilem, jeung catetan.

Posting Facebook basa Sunda téh mangrupa status jeung koméntar

sakumna anu mibanda akun dina situs facebook kalawan

ngagunakeun basa Sunda salaku medium basana.

11

5. Udagan Panalungtikan

Sacara umum, ieu panalungtikan mibanda udagan pikeun

maluruh ma’na-ma’na anu nyangkaruk dina posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda, sangkan kagambar hiji konsép anu bisa

némbongkeun pangaruh atawa mangpaat FB pikeun kahirupan urang

Sunda. Sedengkeun sacara husus, ieu panalungtikan mibanda

udagana pikeun ngadéskripsikeun:

1) wangun jeung gaya métafora dina posting FB anu ngagunakeun

basa Sunda, disawang tina métafora salaku konsép gaya basa;

2) ma’na anu bisa diungkab tina métafora posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda, disawang tina métafora salaku konsép

mikir anu dipangaruhan ku kamampuh sinéstésis, aspék motif,

jeung kaayaan sosial budaya anu mangaruhan atawa jadi latar

posting FB.

6. Mangpaat Panalungtikan

Sacara umum, ieu panalungtikan dipiharep méré mangpaat

pikeun usaha ngungkab sacara tuluy-tumuluy kahirupan basa Sunda

dina rupaning widang. Sedengkeun sacara husus, dipiharep mawa

mangpaat sakumaha ieu di handap.

1) Pikeun sakumna masarakat Sunda, bisa digunakeun salaku wahana

ngajembaran pangaweruh jeung sawangan hirupna, utamana dina

mekarkeun sikep leuwih taliti jeung résponsif anu didadasaran ku

12

sikep méntal positif. Ku éta hal, posting FB anu ngagunakeun basa

Sunda dipiharep teu matak ngabalukarkeun gelarna pasualan-

pasualan dina hirup kumbuh sapopoé, boh pasualan sosial budaya

boh pasualan hukum.

2) Salaku bagian unsur budaya, déskripsi ma’na métafora posting FB

anu ngagunakeun basa Sunda mangrupa bahan anu penting pikeun

nyuprih ajén-inajén kamekaran basa salaku pakakas komunikasi

masarakat Sunda;

3) Pikeun élmu basa Sunda sorangan bisa dijadikeun dokuméntasi dina

hirup-kumbuhna ngawarnaan kamekaran kahirupan masarakat

Sunda.

4) Pikeun dunya atikan basa Sunda, boh di sakola boh di masarakat

sacara umum, bisa dijadikeun salaku alternatif bahan pangajaran.

Kalawan ngagunakeun bahan pangajaran anu deukeut jeung dunya

siswa atawa nu diajar basa Sunda, dipiharep kagiatan diajar basa

Sunda bisa leuwih narik ati anu béh dituna kalawan leuwih

gampang numuwuhkeun sikep hadé enggoning ngamumulé hirup-

huripna basa Sunda.

7. Raraga Panalungtikan

Interprétasi métafora dina posting FB anu ngagunakeun basa

Sunda dijadikeun puseur dina ieu panalungtikan, kalawan

wengkuanana diébréhkeun dina bagan sakumaha ieu di handap.

13

Gb. 2 Bagan Raraga Panalungtikan

Tina gambar 2 di luhur, katitén yén dina ieu panalungtikan,

kabudayaan jadi papayung anu matalikeun sistem ajén-inajén,

téknologi, jeung sistem tanda (jeung métafora). Puseur panitén ieu

panalungtikan nya éta sawatara posting FB anu mangrupa wacana

vérbal ngagunakeun basa Sunda, ditalaah ma’nana ngaliwatan ulikan

sémantik jeung sémiotik. Pikeun paham ma’na sacara leuwih

gembleng, dimangpaatkeun data anu mangrupa ulikan aspék motif

jeung latar sosial budaya, nepi ka kagambar patalina antara

kabudayaan, situasi sosial, jeung métafora dina posting FB.

Puseur panitén kana ma’na anu nyangkaruk dina métafora

posting FB anu ngagunakeun basa Sunda ngawatesanan ieu

panalungtikan dina disiplin paélmuan linguistik. Pikeun maham ma’na

métafora anu nyangkaruk kalawan leuwih gembleng, patalina jeung

14

aspék motif sarta aspék sosial budaya, digunakeun disiplin paélmuan

psikologi, komunikasi, jeung antropologi sacarawa kawatesananan.

Dumasar kana hal sakumaha ditétélakeun di luhur, léngkah

garapan ieu panalungtikan bisa dititénan dina gambar di handap.

Gb. 3 Bagan Léngkah Garapan Panalungtikan

Analisis tipologis mangrupa léngkah munggaran anu

dilaksanakeun, mangrupa tahap observasi kalawan sacara umum

maluruh kacenderungan anu nyampak dina posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda. Tahap saterusna nya éta analisis data anu

kapaluruh sarta dipedar kalawan merhatikeun patalina jeung aspék

budaya sarta situasi sosial. Hasil analisis jeung pedaran téh diragum

sarta tuluy dicindekkeun.

8. Tatapakan Tiori

Facebook mangrupa situs jejaring sosial (social networking) anu

mekar tina kalangenan sajumlahing mahasiswa Univérsitas Harvard di

Amérika Serikat. Diciptakeun ku Mark Zukerberg dina jero taun 2004,

15

facebook anu mimitina dingarananan thefacebook ngajomantara

sacara kawatesanan di lingkungan kampus. Salaku situs internét,

sakumaha situs-situs lianna, facebook béh dieuna mekar jadi situs

jejaring sosial internasional anu dipikawanoh méh di unggal nagara

anu ngawenangkeun aksés internét dina konsép komunikasi massana.

Sacara gurat badag, eusi atawa fitur anu nyampak dina facebook

ngawengku profil pribadi, the wall, pesen atawa surat éléktronik

(sarupa é-mail), news feed jeung mini feed, status, hadiah, iklan,

pokes, jeung events. Salian ti éta, aya deui anu mangrupa aplikasi

tambahan anu ngamungkinkeun pamaké facebook némbongkeun

atawa ngirim foto, pilem, jeung catetan.

Salaku média anu ngamungkinkeun pamakéna nepikeun rupa-

rupa informasi, facebook mekar jadi pakakas komunikasi massa anu

kawilang populér di masarakat dunya. Ashley Montagu (Rakhmat,

2007:12) nétélakeun yén manusa saéstuna diajar jadi manusana

sorangan ngaliwatan komunikasi. Nurutkeun Stewart L. Tubbs jeung

Sylvia Moss (Rakhmat, 2007:13), aya sawatara ciri anu némbongkeun

yén komunikasi disebut éféktif, nya éta pangartian, kalangenan,

mangaruhan sikep, kawangunna hubungan anu leuwih hadé, jeung

tindakan.

Mekarna facebook jadi sarana komunikasi anu populér

dipangaruhan ogé ku faktor-faktor personal anu mangaruhan kalakuan

manusa. Napak kana pamanggih E. Sampson, Rakhmat (2007:33-35)

nétélakeun sacara gurat badag aya dua faktor anu mangaruhan

16

kalakuan manusa, nya éta faktor biolois jeung sosiopsikologis. Salaku

mahluk biologis, manusa taya bédana jeung mahluk lianna anu

mangrupa sato, faktor biologis kalibet sacara gembleng dina sakabéh

kagiatan manusa, samalah sok patali jeung faktor sosiopsikologis.

Kalakuan sosial manusa diaping ku aturan-aturan anu geus diprogram

sacara génétis dina diri manusa, biasana disebut epigenetic rules, anu

ngatur kalakuan manusa ti mimiti kacenderungan pikeun ngungkulan

incest, kamampuh paham kana éksprési, tepi ka réspon kana pasualan

pulitik.

Faktor-faktor sosiopsikologis mangrupa karakteristik anu

mangaruhan kalakuan manusa disawang tina manusa salaku mahluk

sosial. Klasifikasi faktor sosiopsikologis ngawengku tilu komponén

aféktif, kognitif, jeung konatif. Motif manusa dina ngayakeun

komunikasi atawa hubungan lianna mangrupa salasahiji aspék dina

komponén aféktif, biasa disebut motif sosiogénésis atawa motif

sékundér. Napak kana pamanggih ti sawatara ahli psikologi jeung

komunikasi, Rakhmat (2007:38-39) ngawincik klasifikasi motif

sosiogénésis manusa kana genep wengkuan, nya éta 1) motif hayang

mikanyaho, 2) motif kompeténsi, 3) motif cinta, 4) motif harga diri

jeung kabutuhan pikeun maluruh idéntitas, 5) kabutuhan kana ajén-

inajén jeung ma’na kahirupan, jeung 6) kabutuhan pikeun

ngundakkeun kualitas hirup ngaliwatan poténsi anu dipimilik.

Aspék sosial budaya milu mangaruhan kana prosés komunikasi

manusa. Unggal komunitas dina hirup kumbuh manusa pasti mibanda

17

sistem sosial anu tangtu, anu bé dieuna milu mangaruhan kana prosés

jeung kabiasaan dina prak-prakanana ngayakeun komunikasi, boh

komunikasi intrapersonal boh komunikasi massa. Delgado (Rakhmat,

2007:44) ngaragum rupa-rupa faktor kasebut ngawengku 1) aspék

objéktif lingkungan: ékologis (géografis, iklim, météorologis), désain

jeung arsitéktural, témporal, analisis suasana kalakuan, téknologi,

jeung faktor sosial (struktur organisasi, peran, struktur kelompok,

jeung karakteristik populasi), 2) lingkungan psikososial: iklim

organisasi jeung kelompok, étos jeung iklim institusional-kultural, 3)

stimulus anu ngawewegan kalakuan jalma lianna jeung situasi.

Béh dieuna, manusa mekarkeun komunikasi dina hirup

kumbuhna teu saukur pikeun ngawewegan kabutuhan pokona, tapi

mekarkeun ogé kabutuhan anu sipatna leuwih luhur dina wangun

usaha pikeun paham kana ma’na-ma’na anu leuwih abstrak (Langer,

1957:30-31 dina Sunarto, 2008:21). Ma’na-ma’na abstrak diciptakeun

jeung dipaké ku manusa dina wangun sistem tanda atawa simbol.

Ngaliwatan sistem simbol, manusa ngawangun komunikasi lain saukur

pikeun ngungkulan pasualan pragmatis sapopoé, tapi aya ma’na

lianna anu némbongkeun sistem ajén-inajén jeung sawangan hirupna.

Éta hal luyu jeung pamanggih Talcott Parsons (Walker, 1977:11 dina

Sunarto, 2008:21) anu nyebutkeun yén kabudayaan enas-enasna mah

ngagugulung perkara ma’na, nepi ka gumantung pisan kana sistem

simbolisme. Ku kituna, sistem simbol geus jadi padoman pikeun

minuhan kabutuhan manusa –primér, sékundér, atawa kantétanana–

18

nepi ka sistem ajén-inajén jeung sistem simbol komunikasi ngawangun

hubungan anu dalit dina hiji kabudayaan.

Métafora mangrupa salasahiji cara nepikeun ma’na ngaliwatan

simbol-simbol. Sacara gurat badag, métafora bisa dipaham boh sacara

tradisional boh linguistis, salaku babandingan antara tanda-tanda.

Sacara tradisional, métafora digunakeun dina komuniksi sapopoé

minangka variasi rétoris. Nurutkeun Nasution (2008:77), dina konsép

sarupa kitu, nu nyarita baris ngagunakeun hiji éksprési figuratif nalika

karasa taya basa literal anu mampuh atawa sarimbag dina

ngahasilkeun éfék jeung ma’na sakumaha anu jadi udagan dirina

sangkan pamiarsa ngaréspon ku cara jeung udagan anu sarua.

Tina konsép rétorika tradisional, métafora mekar jadi konsép anu

leuwih lega. Métafora némbongkeun kamampuh manusa dina

ngayakeun kagiatan sinéstésis, nya éta kamampuh manusa pikeun

ngalakukeun sintésa indra-indra kamanusaanana sacara tuluy-

tumuluy, otak nyusun hiji rélasi (hubungan) stimulus anu ditarimana

jeung sénsasi lianna anu diteundeun jeung geus nyampak dina mémori

(Seitz, 1998:98, dina Sunarto, 2008:31). Tina éta hal, métafora mekar

deui jadi konsép mikir anu dilakukeun ku manusa. Palebah dieu, katara

aya patalina anu raket atawa silipangaruhan antara cara manusa

ngalakukeun komunikasi jeung aspék motif sarta sosial budaya anu

jadi latarna.

Sacara linguistik, métafora dipaham salaku konsép mindahkeun

ma’na dénotatif kana konotatif, tina sintagmatik kana paradigmatik.

19

Pikeun kaperluan ieu hal, disusun tilu konsép métafora, ngawengku

simile, métonimi, jeung sinékdoke. Simile biasana disebut gaya basa

ngupamakeun, sok ngagunakeun kecap panyambung kawas, siga,

atawa lir. Métonimi mangrupa cara ngagunakeun tanda sacara

operasional atawa rélasional. Sedengkeun sinékdoke mangrupa gaya

basa anu ngagunakeun prinsip sabagian pikeun sagemblengna atawa

sagemblengna pikeun sabagian (Sunarto, 2008:32-33).

Pikeun paham kana ma’na anu nyangkaruk dina métafora bisa

ngagunakeun pamarekan sémantik jeung sémiotik. Basa salawasna

diwangun ku dua adegan, nya éta adegan cangkang (lahir) jeung

adegan eusi (batin). Nurutkeun Sudaryat (1987:9), adegan

cangkangna basa téh mangrupa sistem sora manusa anu dihasilkeun

ku pakakas ucapna, sedengkeun adegan eusi mah mangrupa eusi nu

dipimaksud ku sistem sora atawa mangrupa kedalan rasa, pikiran,

jeung kahayang nu aya dina sistem sora waktu campur gaul.

Harti mangrupa objék sémantik. Dina kahirupan makéna basa,

antara komunikator (anu nyarita atawa anu nulis) jeung komunikan

(anu ngadéngékeun atawa anu maca) kakara lumangsung kalawan

hadé lamun wawaran anu diébréhkeunana kaharti (Sudaryat,

1987:19). Hakékatna omongan manusa téh ngandung harti anu

gembleng. Verhaar (Sudaryat, 1987:23) nétélakeun yén omongan

manusa téh nyoko kana tilu hal: maksud, ma’na, jeung wawaran.

Maksud mangrupa jihat subjéktif atawa udagan anu rék dihontal ku

anu nyarita. Ma’na mangrupa jihat basa atawa eusi anu dikandung ku

20

omongan. Sedengkeun wawaran mangrupa jihat objéktif atawa hal anu

keur dicaritakeun.

Pikeun mantuan pamarekan sémantik dina nalaah ma’na,

pamarekan sémiotik bisa digunakeun. Pierce (Isnéndés, 2010: 95-96)

ngawincik tanda dumasar kana sipat groundna, nya éta 1) qualisign,

hartina tanda dumasar kana sipatna, 2) sinsign, hartina tanda dumasar

kana wujudna dina kanyataan, jeung 3) legisign, hartina tanda anu

dieueuhan. Salian ti éta, tanda dibédakeun ogé dumasar kana

dénotatumna, ngawengku 1) ikon, mangrupa tanda anu teu

gumantung kana dénotatum, tapi bisa dipatalikeun jeung objék anu

sarua, 2) indéks, mangrupa tanda anu gumantung kana dénotatum,

ngébréhkeun ayana hubungan kausal, jeung 3) simbol, mangrupa

tanda anu patalina antara tanda jeung dénotatumna téh ditangtukeun,

disapukan, jeung konvénsi balaréa.

9. Anggapan Dasar

Udagan ieu panalungtikan henteu neueul kana nguji hipotésis

anu tangtu. Parandéné kitu, dina prak-prakanana mah anu nalungtik

teu bisa leupas tina ayana wawasan anu ngarahkeun, jadi kasang

tukang, jeung ngawewegan ieu panalungtikan. Sok sanajan, éta

wawasan téh sabisa-bisa diusahakeun teu ngaganggu dina ngagali

jeung ngarumuskeun timuan anu dianggap penting dina ieu

panalungtikan.

21

Patali jeung hal di luhur, di antarana bisa didadarkeun wawasan-

wawasan sakumaha ieu di handap.

1) Posting Facebook bisa ditilik tina rangkay kamekaran komunikasi

intrapersonal jeung komunikasi massa. Pamake situs facebook

ngamangpaatkeun fitur jeung aplikasi aanu nyampak pikeun

digunakeun salaku sarana komunikasi;

2) Dina udaganana pikeun komunikasi, posting facebook anu

mangrupa status, catetan, jeung pesen, dipangaruhan ku aspék

motif. Pikeun udagan-udagan anu tangtu luyu jeung motifna,

wacana anu nyampak réa anu ngagunakeun simbol-simbol;

3) Kaayaan sosial budaya dina pajamanan atawa dangka waktu

posting facebook diterbitkeun milu mangaruhan kana wacana anu

digelarkeun. Ku kituna, sawangan-sawangan sosial budaya gelar

mangrupa réspon masarakat anu milu mangaruhan kana

kawangunna opini ngeunaan rupa-rupa pasualan sosial budaya.

10. Métodologi Panalungtikan

10.1 Pamarekan, Métode, jeung Téhnik Panalungtikan

Sacara umum, ieu panalungtikan mangrupa panalungtikan

basa anu ngagunakeun pamarekan kualitatif. Puseur panitén ieu

panalungtikan neueul kana perkara métafora wacana vérbal basa

Sunda posting FB. Pikeun mikaweruh ma’na métafora sakumaha

anu kapanggih dina sampel data kalawan leuwih jéntré jeung

22

gembleng, perlu diwewegan ku ulikan perkara aspék motif jeung

aspék sosial budaya anu mangaruhanana.

Metode anu digunakeun dina ieu panalungtikan nyaéta metode

déskriptif. Nurutkeun Sukmadinata (2009:72), metode déskriptif

mangrupa metode pikeun ngadéskripsikeun atawa ngagambarkeun

rupa-rupa fénoména, boh anu sifatna alamiah boh jijieunan atawa

rékayasa, kalawan museurkeun ulikanana kana wangun, kagiatan,

karakteristik, parobahan, patalina, sasaruaan, sarta bédana jeung

fénoména lianna. Data anu aya patalina jeung istilah-istilah basa

Sunda anu digunakeun dina pakumbuhan internet téh

dideskripsikeun. Tujuan utama digunakeunana metode déskriptif téh

pikeun méré gambaran ngeunaan métafora dina posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda kalawan objektif dina hiji deskripsi situasi.

Dilaksanakeunana ku cara ngagundukkeun, ngolah data, sarta nyieun

kacindekan jeung laporan (Ali, 1987:130).

Sedengkeun téhnik panalungtikan anu digunakeun ngawengku

talaah pustaka, observasi, jeung analisis wacana. Téhnik talaah

pustaka jeung observasi digunakeun pikeun maluruh bahan pustaka

jeung data anu aya patalina jeung pasualan anu ditalungtik. Ku cara

ngagunakeun téhnik analisis wacana, bahan anu geus dikumpulkeun

téh tuluy dianalisis sarta diteuleuman eusina nepi ka kapanggih

hubunganana jeung jejer pasualan anu ditalungtik. Métafora dina

posting FB anu ngagunakeun basa Sunda téh dianalisis dumasar

pamarekan sémantik jeung sémiotik, tuluy dilenyepan, ditafsirkeun,

23

sarta ahirna dima’naan kalawan dipatalikeun jeung aspék motif sarta

aspék sosial budaya.

10.2 Sumber Data

Sumber data métafora wacana basa Sunda dina ieu

panalungtikan dipaluruh tina posting FB anu ngagunakeun basa

Sunda. Kaitung réa pisan posting FB anu ngagunakeun basa Sunda

téh, kalawan tinimbangan praktis jeung pragmatis pikeun kaperluan

ieu panalungtikan mah digunakeun sababaraha posting FB minangka

sampelna. Sedengkeun anu jadi objék panalungtikanana nya éta sakur

status, koméntar, jeung catetan anu ngagunakeun médium basa

Sunda.

Posting FB anu dipilih didadasarkeun kana ayana unsur métafora

patali jeung kaayaan sosial budaya bangsa Indonésia dina dangka

waktu taun 2010. Data anu kakumpulkeun diréduksi dumasar kana

kritéria ayana unsur motif minangka réspon kana kajadian-kajadian

anu sipatna pribadi jeung umum kalawan aya pakaitna jeung perkara

pasualan-pasualan sosial budaya anu jadi latarna.

Dina waktu ngumpulkeun data, instrumén anu dipaké nyaéta

kartu data. Carana ku jalan nyalin jeung midangkeun posting FB anu

dijadikeun sampel. Sabada éta, unggal kartu dibéré nomer jeung kode,

ngaliwatan prosés analisis tipologis jeung tabulasi, tuluy diasupkeun

kana tabél anu geus disadiakeun.

24

10.3 Prosédur Analisis Data

Linguistik jadi panitén poko dina ieu panalungtikan, sedengkeun

aspék motif jeung sosial budaya jadi pangdeudeulna pikeun paham

perkara konsép komunikasi jeung sistem ajén-inajén anu lumaku. Data

anu geus dikumpulkeun jeung diréduksi téh tuluy dianalisis dumasar

léngkah-léngkah ieu di handap.

1) Maca sakabéh data;

2) Ngarékap data posting FB anu ngagunakeun basa Sunda; Dina ieu

tahap, dibantuan ku pamarekan kuantitatif sacara

kawatesananan. Pamarekan kunatitatif anu digunakeun lain

pikeun udagan nguji korélasional, tapi pikeun nyusun frékuénsi

jeung tabulasi. Éta tabulasi digunakeun pikeun nilik

kacenderungan dipakéna basa jeung aspék sosial budaya,

métafora, sarta aspék motifna.

3) Ngaidéntifikasi wangun métafora dina posting FB anu

ngagunakeun basa Sunda;

4) Ngaidéntifikasi gaya métafora dina posting FB anu ngagunakeun

basa Sunda;

5) Nalaah métafora dina posting FB anu ngagunakeun basa Sunda

patali jeung unsur semantikna sangkan meunang gambaran

perkara ma’na anu nyangkaruk di jerona.

6) Sangkan kacindekan panalungtikan leuwih neueul kana udagan

kalawan lengkep jeung bisa dipertanggungjawabkeun leuwih jero,

25

digunakeun triangulasi. Ieu tahap dilaksanakeun ngaliwatan

koréspondénsi jeung wawancara ka sababaraha narasumber.

11. Sistematika

Hasil-hasil dina ieu panalungtikan disusun ngawengku lima bab

kalawan sistematika sakumaha tabél di handap.

Tabél 1Sistematika laporan Panalungtikan

No.

Bab

Judul Bab Eusi Bab

1. I BUBUKA Mertélakeun perkara kasang tukang, watesan jeung rumusan pasualan, udagan panalungtikan, mangpaat panalungtikan, anggapan dasar, jeung wangenan istilah.

2. II TATAPAKAN TIORI Ngadadarkeun sajumlahing konsép poko anu dijadikeun tatapakan pikeun analisis pasualan anu ditalungtik dumasar kana sajumlahing buku jeung bahan bacaan lianna salaku rujukan konsép jeung téori. Sawangan anu didadarkeun ngawengku tiori perkara komunikasi, facebook minangka pakakas komunikasi pajamanan téknologi kiwari, métafora, sarta pamarekan sémantik jeung sémiotik.

3. III MÉTODOLOGI PANALUNGTIKAN

Mertélakeun perkara métode panalungtikan, téhnik panalungtikan, sumber data, téhnik ngumpulkeun data, jeung prosédur analisis data.

4. IV MÉTAFORA POSTING FACEBOOK BASA SUNDA

Ngadadarkeun hasil analisis data anu dijadikeun sampel dina ieu panalungtikan jeung

26

No.

Bab

Judul Bab Eusi Bab

pedaranana dumasar kana pamarekan sémantik jeung sémiotik.

5. V KACINDEKAN JEUNG SARAN

Mertélakeun kacindekan tina hasil analisis anu dipedar dina bab saméméhna, jeung sawatara saran anu dianggap penting pikeun panalungtikan lianna.

12. Agénda Panalungtikan

Panalungtikan perkara interprétasi métaforis posting facebook

basa Sunda baris dilaksanakeun dumasar kana rarancang waktu

panalungtikan sakumaha ieu di handap.

Tabél 2Rarancang Waktu Panalungtikan

No.

KagiatanWaktu

Jan. Péb. Mar.

Apr. Méi Juni

1. Tatahar

2. Ngumpulkeun Data

3. Analisis Data

4.Triangulasi jeung Nyusun Kacindekan

5. Nyusun Laporan

Daftar Pustaka

Ali, Drs. Mohamad. 1985. Penelitian Kependidikan Prosedur dan Strategi. Bandung: Angkasa.

Alwasilah, A. Chaédar. 1993. Pengantar Sosiologi Bahasa. Bandung: Angkasa.

27

___. 2009. Pokoknya Kualitatif: Dasar-dasar Merancang dan Melakukan Penelitian Kualitatif. Jakarta: Pustaka Jaya.

Aslinda, Dra., M.Hum., jeung Dra. Leni Syafyahya, M.Hum. 2007. Pengantar Sosiolinguistik. Bandung: Refika Aditama.

Assie-Lumumba, N’dri T. (Éditor). 2004. Cyberspace, Distance Learning, andHigher Education in Developing Countries: Old and Emergent Issues of Access, Pedagogy and Knowledge Production. Leiden, Belanda: Brill.

Aubusson, Peter J., Alan G. Harrison, jeung Stephen M. Ritchie (Éditor). 2006. Metaphor and Analogy in Science Education. Dordrecht, Belanda: Springer.

Baldwin, John R., Sandra L. Faulkner, Michael L. Hecht, jeung Sheryl L. Lindsley (Éditor). 2006. Redefining Culture: Perspectives Across the Disciplines. New Jersey, USA: Lawrence Erlbaum Associates Publisher.

Barker, Chris. 2004. The SAGE Dictionary of Cultural Studies. London, England: SAGE Publications.

Carnap, Rudolf. 1947. Meaning and Necessity: A Study in Semantics and Modal Logic. Chicago, Illinois, USA: The University of Chicago Press.

Chaér, Abdul jeung Léonie Agustina. 2004. Sosiolinguistik: Perkenalan Awal. Jakarta: PT Rineka Cipta.

Chandler, Daniel. 1994. Semiotics for Beginner [Online]. URL http:www.aber.ac.uk/media/Documents/S4B/semiotic.htm [3 April 2010].

___, 2002. Semiotics: The Basic. New York, USA: Routhledge.Cruse, Alan. 2006. A Glosari of Semantics and Pragmatics. Edinburgh,

Inggris: Edinburgh University Press.Effendy, Prof. Onong Uchyana, M.A. 2007. Ilmu, Teori dan Filsafat

Komunikasi. Bandung: Citra Aditya Bakti.Facebook Inc. 2010. Facebook Confidential and Proprietary. USA:

Facebook Inc.Hadi W.M., Abdul. 2008. Hemeneutika Sastra Barat dan Timur. Jakarta:

Pusat Bahasa.Hayder, Hasin jeung Dr. Mark Alexander Basin. 2010. Learning

Facebook Application Development. USA: PACT Publishing.Heigham, Juanita jeung Robert A. Croker (Éditor). 2009. Qualitative

Research in Applied Lingusistics: A Practical Introduction. Basingstoke, Hampshire, Inggris: Palgrave Macmillan.

Hudson, R.A. 1962. Sociolinguistics. New York: Cambridge University Press.

Hurford, James R., Brendan Heasley, jeung Michael B. Smith (Éditor). 2007. Semantics: A Coursebook. New York, USA: Cambridge University Press.

Isnéndés, Rétty, S.Pd., M.Hum. 2010. Téori Sastra. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Kartomihardjo, Soeséno. 1988. Bahasa Cermin Kehidupan Masyarakat. Jakarta: Departemen Pendidikan dan Kebudayaan Direktorat

28

Jenderal Pendidikan Tinggi Proyek Pengembangan Lembaga Pendidikan Tenaga Kependidikan.

Kridalaksana, Harimurti. 1984. Kamus Istilah Linguistik. Jakarta: Gramedia.

Lakoff, George jeung Mark Johnson. 1980. Metaphor We Live By. Chicago, USA: The University of Chicago Press.

Levinson, Stephen C. 1995. Pragmatics. New York, USA: Cambridge University Press.

Lieber, Rochele. 2004. Morphology and Lexical Semantics. New York, USA: Cambridge University Press.

Masinambow, E.K.M. jeung Rahayu S. Hidayat (éditor). 2001. Semiotik: Mengkaji Tanda dalam Artifak. Jakarta: Balai Pustaka.

Nababan, P.W.J. 1991. Sosiolinguistik, Suatu Pengantar. Jakarta: PT Gramedia Pustaka Utama.

Nasution, Khairina. 2008. “Metafora dalam Bahasa Mandailing: Persepsi Masyarakat Penuturnya”, dina Linguistik Indonesia, Taun ka-26, No. 1, Pébruari 2008.

Nuccetelli, Susana. 2003. New Essays on Semantic Externalism and Self-Knowledge. Cambridge, Massachusetts, USA: The MIT Press.

O’Dwyer, Ella. 2003. The Rising of The Moon: The Language of Power. London: Pluto Press.

Panitia Kamus LBSS. 1995. Kamus Umum Basa Sunda. Bandung: Tarate.

Prasetijo. 2009. Etnisitas [Online]. URL: http://www.prasetijo.wordpress.com [18 September 2009].

Purnanto, Dwi. 2009. Etnografi Komunikasi dan Register [Online]. URL: http://www.dwipur_sastra.staff.uns.ac.id/2009/06/03/etnografi-komunikasi-dan-register/ [18 September 2009].

Rakhmat, Drs. Jalaluddin, M.Sc. 2007. Psikologi Komunikasi. Bandung: Remaja Rosdakarya.

Riemer, Nick. 2010. Introducing Semantics. New York, USA: Cambridge University Press.

Rosmana, Drs. Iyos Ana, M.Pd. 2003. Morfologi Basa Sunda. Bandung: JPBD FPBS UPI.

Samuél, Énrico Élizar jeung Andhika Rahmayanto. 1997. Microsoft Internet Solution: Menguasai Internet dengan Cepat dan Mudah. Jakarta: Elex Media Komputindo.

Satori, Prof. Dr. Djam’an, M.A. jeung Dr. Aan Komariah, M.Pd. 2009. Metodologi Penelitian Kualitatif. Bandung: Alfabeta.

Stefanowitsch, Anatol jeung Stefan Th. Gries (Éditor). 2006. Corpus-Based Approaches to Metaphor and Metonymy. Berlin, Jerman: Mouton de Gruyter.

Stern, Josef. 2000. Metaphor in Context. Massachusetts, USA: Massachusetts Institute of Technology Press.

Soekanto, Soerjono. 1990. Sosiologi Suatu Pengantar. Jakarta: RajaGrafindo Perkasa.

Sudaryat, Yayat. 1987. Ulikan Sémantik Sunda. Bandung: CV. Geger Sunten.

29

___. 1989. Ulikan Linguistik. Diktat Kuliah di JPBD FPBS IKIP Bandung.___. 1995. Ulikan Wacana Basa Sunda. Bandung: CV. Geger Sunten.Sudaryat, Drs. M.Hum, Drs. H. Abud Prawirasumantri, jeung Drs. H.

Karna Yudibrata. 2007. Tata Basa Sunda Kiwari. Bandung: Yrama Widya.

Sukmadinata, Prof. Dr. Nana Syaodih. 2009. Metode Penelitian Pendidikan. Bandung: Remaja Rosdakarya.

Sugiyono, Prof. Dr. 2009. Metode Penelitian Pendidikan: Pendekatan Kuantitatif, Kualitatif, dan R&D. Bandung: Alfabeta.

Sunarto, Priyanto. 2008. ”Metafora Visual Kartun Editorial pada Surat Kabar Jakarta 1950-1957″. Disertasi Doktor Program Studi Ilmu Seni Rupa dan Desain Institut Teknologi Bandung.

Suryabrata, Drs. Sumadi, B.A., M.A., Ed.S., Ph.D. 2008. Psikologi Kepribadian. Jakarta: Rajagrafindo Persada.

Suwito, Drs. 1983. Soiolinguistik: Teori dan Problem. Surakarta: Fakultas Sastra Universitas Sebelas Maret.

Tarigan, Prof. Dr. Henry Guntur. 1984. Pengajaran Sintaksis. Bandung: Angkasa.

___. 1988. Pengajaran Morfologi. Bandung: Angkasa.Tim UPI. 2010. Pedoman Penulisan Karya Ilmiah Universitas Pendidikan

Indonesia 2010. Bandung: Universitas Pendidikan Indonesia.Woodworth, Katheryn A. 2010. Facebook for Beginners [Online]. URL:

http://www.facebook.com/katheryn.woodworth [1 September 2010].Zaimar, Okke K.S. 2008. Semiotik dan Penerapannya dalam Karya

Sastra. Jakarta Pusat Bahasa.Zoest, Aart van. 1991. Fiksi dan Nonfiksi dalam Kajian Semiotik

(tarjamahan Manoekmi Sardjoe). Jakarta: Intermasa.

INTERPRÉTASI MÉTAFORIS

POSTING FACEBOOK BASA SUNDA

30

PROPOSAL PANALUNGTIKAN

Ku

DADANG NURJAMAN

0907667

PROGRAM STUDI PEND. BAHASA DAN BUDAYA SUNDA (S2)

SEKOLAH PASCASARJANA

UNIVERSITAS PENDIDIKAN INDONESIA

2010