mango handbook manajemen keuangan lsm
DESCRIPTION
Keuangan LSMTRANSCRIPT
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
1/112
Course HandbookCourse HandbookCourse HandbookCourse Handbook
Practical Financial Management for NGOs
-- Getting the Basics Right
Taking the Fear Out Of Finance
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
2/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
3/112
P R A C T I C A L F I N A N C I A L M A N A G E M E N T F O R N G O S
Course Handbook
Produced by Terry Lewis for
Mango (Management Accounting for Non-governmental Organisations)97a St. Aldates, OXFORD, OX1 1BT, UK
Phone +44 (0)1865 423818 Fax +44 (0)1865 423560 E-mail [email protected] Website:www.mango.org.uk
These materials may be freely used and copied by developmentand relief NGOs for capacity building purposes, providing
Mango and authorship are acknowledged.They may not be reproduced for commercial gain.
Revised and updated January 2006
Mango is a UK-based NGO which provides training and technical support in financial management for NGOsworking in the developing world.
Registered charity no. 1081406Registered company no. 3986178
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
4/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
5/112
1 AA AA 1
1
?
A ? 2 A ? 4 B
? 4
9 10 112 AA A A 13
13 13 A . A
14
15 B A 16
B 17 B 18 B 19 A 20 21 213 AAA A AAA BAA 23
23 23 A A B 25 A
B? 26
A B 27 B 29 A
B 29
A B 31 A B 33 B A
B 34
AB 36
B 39
B 40
4 AA AA 43
43 A? 43 44 A 47 48 B B 48 B 50 51 A 52 54 A 54 55 A 57 A
B 58
5 AA AA 60
60
60
62 63 65 68 70 B 73 B 74 20 756 AA A AA 77
77 77 78 79 80 82 84 B 877 A A 90
90 A A 90 A 91 A 91 A A 94AA A 96
AA
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
6/112
ii
A ,
,
, , .
,
A
. .
.
.
A A (
/) .
.
A
/ . A
A .
,
, , , , .
A ()
A
.
A ,
.
.
, ,
. A
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
7/112
iii
,
.
B B
. B B A
B B
B
(B ).
.
A
.
A
B
, ,
, .
,
.
.
,
.
A / / /
/ .
B
.
B
.
A
. A , ,
1 .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
8/112
iv
( , )
12 .
A
.
12.
/
& .
.
B B ,
.
, .
.
.
/
.
A ,
.
A ( , )
1 . A B.
A
.
. .
, ,
,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
9/112
v
,
.
B B ,
.
.
,
, ,
/ .
,
,
.
A
, ,
.
B
.
A B .
B .
.
B B B
.
.
B .
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
10/112
vi
.
.
,
.
.
.
,
.
()
A
A ,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
11/112
M C H
J 2008 1
K
P
B :
M LSM
M
M
M
M
K ?
B LSM . H
.
N LSM . J
,
.
P :
M
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
12/112
M C H
J 20082
LSM .
M ,
.
M LSM .
M LSM .
B
!
A K?
M . M
.
M LSM . J
. J
.
D
. H :
LSM
. K
.
Manajemen keuangan berhubungan dengan perencanaan, pengorganisasian,
pengontrolan dan pengawasan sumber-sumber keuangan dari sebuah organisasidalam mencapai tujuan-tujuannya.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
13/112
M C H
J 2008 3
S
(: ,
). R
.
M . A
.
M
. P P, P, P
. H PPP
G 1.1
G 1.1
K
Perenca
naan
Pengulasan
Pelaksa
naan
4.
Mempelajar
i dan
mengambil
tindakan
3. Mengawasi
biaya
pengeluaran
1.
Menetapkan
anggaran
2.
Melaksanaka
n
perencanaan
menerima
dan
membelanjak
an dana
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
14/112
M C H
J 20084
Pengaturan keuangan terjadi ketika sistem dan prosedur dibangun untuk
memastikan sumber-sumber dana dari organisasi dikelola dengan baik.
: K ,
. L
.
: S ,
.
: K . P
. H
.
A K?
I . H
. D ,
.
P :
A
D LSM ,
K .
K?
D
LSM .
A ?
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
15/112
M C H
J 2008 5
Legal Liability tanggung
jawab hukum
S
LSM
. M LSM ,
LSM:
M LSM .
LSM ( ).
M LSM .
LSM D U
LSM , P.
H
A LSM
. O
( / )
( / ).
G 1.2: /
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
16/112
M C H
J 20086
K LSM . H
( , ) .
D ,
,
.
K /
(
G 1.3).
D ,
. M . H
, ,
( $1.00)
G 1.3:
.
A , LSM
.
B LSM ,
LSM . S LSM
, K M A P.D :
Tanggung Jawab
Hukum
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
17/112
M C H
J 2008 7
N LSM
T
S /,
.
B
D
D
. H LSM
.
D D, D , D
K, E D P :
B ;
M ;
M P ;
M
D : K,
K .
A D
A ( )
, , . J
.
K
K, B S. M
.
K CEO, LSM.
B . D ,
, B .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
18/112
M C H
J 20088
Anggota dewan memiliki tanggung jawab terbesar terhadap pelanggaran
finansial organisasi dan mereka tidak dapat lari dari tugasnya kecuali dengan
cara mengundurkan diri.
,
.
J
K
CEO,
.
K CEO
. M
,
.
L , D
.
G 1.4
. D
.
D , LSM
. S
.
S . K
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
19/112
M C H
J 2008 9
G 1.4: C B
K
S
LSM. P
.
P 7 P M K .
KS LSM . H
, . H
. A
.
AO
. S
. LSM
, , .
Kew
enanganyangdiberikan
akuntabilitas
Dewan Utama
CEO
Manajer
Operasi
Tim Keuangan Karyawan
Proyek
Manajer
Keuangan
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
20/112
M C H
J 200810
O ,
. H
, ,
, . J
.
KU ,
, . K
LSM. A
LSM
.
ID , LSM
. S ,
. I
.
S
. D
(: ) .
D
, .
AS
. S
.
Akuntabilitasadalah kewajiban moral atau hukum, dari individu, grup, maupun
organisasi untuk menjelaskan penggunaan dari dana, peralatan atau
kewenangan dari pihak ketiga.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
21/112
M C H
J 2008 11
E K
T LSM. T
.
D AS
. D
.
KS ,
.
KM
,
.
IS ,
. T
. S
.
P .
Tip: Menggunakan 7 prinsip sebagai catatan dalam membantu
mengidentifikasi kekuatan dan kelemahan relative dalam organisasi anda.
Untuk membantu dalam mengingat, 7 prinsip dapat disingkat dengan
CATVISA (Consistensy/Konsistensi, Accountability/Akuntabilitas,Transparency/Transparansi, Viability/Kemapanan, Integrity/Integritas,
Stewardship/Pengawasan, Accounting Standards/Standard Akunting)
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
22/112
M C H
J 200812
G 1.5: K
P . K
.
S ,
;
.
K
A , ,
.
K
(
2 ):
P
. D
. P
.
A: P , , ,
, , , .
Disain
Sistem PengawasanKeuangan
Data
Akunting
Pengawasan
Internal
Perencanaan
Keuangan
3
1
3
2
Kontrol
Keuangan
Pemegang
Modal yg
gembira
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
23/112
M C H
J 2008 13
S , , ,
. K
.
A: K, S , , , B A,
, ...
S ,
.
A: , , ,
, , ,
, ..
P
. P
,
.
A: L E, ,
, , , , ..
D
?
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
24/112
M C H
J 200814
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
25/112
M C H
J 2008 15
C
B :
M LSM
.
M
M B A P B P
.
M
M .
D
R/ . LSM
.
K :
S
S B A P B
P
P .
R
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
26/112
M C H
J 200816
D
.
A K . A S
.
A K
A
. A
,
.
C
( ).
,
; ; ;
.
S
. H
( )
.
A
A
. L
.
L 3
/
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
27/112
M C H
J 2008 17
A K . A
A K: A :
C M
M M
/
M
M
M P
M M
?
S LSM . K
LSM .
; , , (: , , ).
( ) .
K
B ?
?
, , ?
S :
M ;
P ;
K ;
R L ;
P
P
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
28/112
M C H
J 200818
B A
B
. D LSM . LSM
. D LSM
, .
U ,
, A. A
B A : P
P, A ( ) K (
)
G 2.1: B A K
K, , B A. K
.
B A . B
, . C B A
L 1.
P A
A,P, P K.
Bagan Akun Kontrolinternal
Catatan
Akuntansi
Pengawasan
Keuangan
Perencanaan
Keuangan
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
29/112
M C H
J 2008 19
N
. M (
)
.
B
P
. D
. H
,
.
D B ( K P B P). B
,
. T
.
S M : K (,
), M B. D
M :
P F P K.
S L A1.
G 2.2: D B
Daftar Biaya
Dep.
Ban unan 02
Daftar BiayaKoordinasi
01
Daftar Biaya
Dep. Metalwork
03
Daftar Biaya
Proyek
Furnitur 03-01
Daftar Biaya
ProyekKendaraan 03
-01
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
30/112
M C H
J 200820
T
. N
. C
( G 2.2 B M)
B ?
D , ,
,
H
,
.
B
S ,
.
B . C
, .
B . C,
, CEO. B
/ .
K
, . S
. A ,
. H
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
31/112
M C H
J 2008 21
B K
D B A M L A1 A1,
:
; . K .
K
B
K
K
()
1. H K
2. H D. M
3. H V S P F
4. B
5. B D
6. P D. B
7. B K
8. B D B
9. B D.M
10. P D. M
11. B DM
12. T
13. B DB
14. P M
15. D
A K?
S
. S
P K. P
P K P K K. P
.
A K?S :
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
32/112
M C H
J 200822
R
K B A B
A ( )
P
P
P B
R
M
H
P
B
K
P :
F
S O
JD K
H . H
P ,
P , ,
P M
F
F
L 19
. F
.
F :
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
33/112
M C H
J 2008 23
I ;
S ;
I
A :
.
S :
/ :
. B
:
V
P O / P P
K B P U S
P A
D P K
R B
V
P
F
K
M
. O :
, J
P
,
S
. D
. LL 17 .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
34/112
M C H
J 200824
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
35/112
M C H
J 2008 25
A B
G . P C
B :
M
.
M .
M .
M
K
P
. P
. P
.
P . A
. S
.
3
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
36/112
M C H
J 200826
T
BATA
SAKTU
LSM . B
P S. D
( P P G 3.1), V M
.
S
.
G 3.1:
V
M
S
S
A
R K
V NGO
. S
PBB P D
K LSM .
P .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
37/112
M C H
J 2008 27
T
. T
. T
SMART , , , (, ,
, )
S . S
.
K
S
. R (
)
. R .
S
. D
.
T
. P
. L
....P, P, P.
A A B?
S :
A
. A
.
Sebuah anggaran belanja menggambarkan sejumlah uangyangdirencanakan
organisasi dalam mencapaitujuan dalamjangka waktutertentu.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
38/112
M C H
J 200828
DA . A
LSM .
K .
. T
.
E
A . R :
A ?
A B?
A .
D K
.
CE .
.
.
.
.
LSM
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
39/112
M C H
J 2008 29
A
S
B P P
B M
P
B
B
( )
( L 11). B
,
.
B
B
A T . K
,
. C :
K
P
P
K B
P
I . B
. D
. H
.
A D
P ( )
& . P
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
40/112
M C H
J 200830
A
,
. L L 13
P
,
. H
:
M ;
M ;
M ;
M .
P
.
B
U ,
. H
E.
S
.
H .
B .
B , , ,
B , ,
B , AGM, ,
B ,
S
: /
, . B
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
41/112
M C H
J 2008 31
B
B
. S
, : , .
G 3.2 M. P
. A
. A
M B.
S ,
.
G 3.2: A
A B
A
.
B
D , ,
. P
. O
.
Anggaran belanja Utama
Milestone
Anggaran belanja
Dep. Bangunan
Anggaran belanja
Dep. Metalwork
Anggaran belanja
Dep. Koordinasi
Anggaran belanja
Proyek Furnitur
Anggaran belanja
Proyek kendaraan
Tip: Ketika anda menyusun perkiraan arus kas, anda tidak perlu untuk
mencantumkan transaksi-transaksi non kas seperti beban depresiasi dan
donasi yang bukan berupa uang.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
42/112
M C H
J 200832
K
.
( B)
A 0.
P
. P
.
P
LSM . P
. N .
A B B A?
K
.
G 3.3: A B . B A
T
A
K
A B
B A
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
43/112
M C H
J 2008 33
A
.
P
. B
.
A B
TIPE UTAMA DARIANGGARAN BELANJA
T (
)
T
, , ,
.
T
.
STATUS ANGGARAN
BELANJA
A
.
DA
A
PENDEKATAN DALAM
MEMEMBUAT
SEBUAH ANGGARAN
BELANJA
M
.
()
M
.
B A
.
TINGKAT DETIL DARI
ANGGARAN BELANJA
A
.
G
B
.
R
.
PERIODE AKTU
R
.
R
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
44/112
M C H
J 200834
ANGGARAN BELANJA
KHUSUS
R
.
F
()
R
.
G
A
,
( )
B
A
( 12 ). A
.
A BU ,
, . P
:
A ?
K ?
S ?
A ? D ?
A ?
A
( )
.
P , .
A
. H
,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
45/112
M C H
J 2008 35
B A B
J
K ,
( )
. K
.
C: R
P J R
$10,000 .I
$10,000.
R ,
. I :
: U
K: N , , ,
.
: U , , .$
P 1.50 2 75
M 3.50 $3.00 , 50
T 3.00
TOTAL 8.00
B , I R $8.00
$10.00 R.
K .
S R R . R
S , R $3.00
$4,00.
H R
. U
R
. T R .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
46/112
M C H
J 200836
K A (B H)K
B A. H
. J
.
S L
P A B ,
. L
.
BP .
,
. ,
.
S
. D
. 3.1 .
L L
K A B 12
.
K
C
. P
. C
: ,
, . S
(
) .
B
A LSM
. B :
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
47/112
M C H
J 2008 37
B (:
, , )
B (: , )
B ( , )
B
P ( )
B (: , AGM)
B
K: A ?
S
o M o P o P , o K
S
o T
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
48/112
M C H
J 200838
K A B
3.1 . T
4 20 2 .
3.1
A B C D E F G D E F
R. D SJ
SJ
S
B $T B $
1 B
1.1S
H 4 1 25.00 100.00
1.2 B T H 4 2 100.00 800.00
1.3 A T M 5 2 50.00 500.00
1.4 M & I/
22 4 5.00 440.00
1.5 B I/
22 1 5.00 110.00
1.6M/
P 20 1 3.00 60.00
S 2010.00
K ( )
C K C 3.2
3.2 K K A B
A R.
R
. A
, .
M
1.
B D
G . C
.
C S
A . S
. S 1.3
. L
.
D J
M .
C 1.4
2 (20 2 ).
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
49/112
M C H
J 2008 39
E J
H . C: 1.4
22
4 . D 1.3
2 . S 1.1
.
F S O C?D 1.4 $ 5,00
G T T
. K 22
4 $5.00 $440.00 22 4 5
H CK
.
I K K (:
B A)
J K P
S
.
K
T
.
3.3
I A B C
B
H, & B
P J
P H,
T/ ( ) H, ,
B S, ,
B
B & K,
A K B
P K K,
B P
B B/ P,
B K, ,
A
B , B
A B .
T B
K B ( , ,
)
L B B B
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
50/112
M C H
J 200840
P B
P B
B
B
S H,
B J ,
B / B
M P,
B ( ,
)
H
C/ K, ,
I ( , , , ,
)
P,
P (: , ,
, .) P, ,
A M
M O,
B I
P
. B LSM.
L
.
A :
M (: ) ;
M
D M.
D ;
. B
D K.
M
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
51/112
M C H
J 2008 41
G 3.4:
B
K
. K,
M
.
D / ,
T . P . B
T
P .T .
S .
Daftar Biaya
Dep. Bangunan
02
Daftar biaya
Koordinasi
01
Daftar Biaya Dep.
Metalwork
03
Daftar Biaya
Proyek Furnitur
03-01
Daftar Biaya
Proyek Kendaraan
03-02
Pendapatanbebas
Pendapatan
terikatproyek
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
52/112
M C H
J 200842
B
B A
J B A . S T
LSM :
B & P P K A K T P B ..
P
. T
.
M
D.
:
M
G .
G
. G
.
C :
P 1.
A D .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
53/112
M C H
J 2008 43
D ( )
K ( )
D D
B
B
B
K
$ $ $ $ $ $ $
A. 38,100 38,100 9,000 0 13,200 31,200 6,900
71,00 71,000 18,000 9,000 26,000 71,000 0
51,00 51,00 11,000 2,000 6,500 30,500 20,500
111,200 111,200 52,000 10,000 0 114,000 (2,800)
A 271,300 90,000 90,000 45,700 246,700 246,700 24,600
D 3.2 $2,800
P ( )
A P ( ). D M
$2,800
.
N P .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
54/112
M C H
J 200844
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
55/112
M C H
J 2008 45
B :
M LSM
M
M .
M
M L .
A?
C :
I
S
, :
R P P .
CHAPTER
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
56/112
M C H
J 200846
H , .
A/A K
K
LSM
,
.
S
.
D
( ),
NGO. D
.
M
. C
.
A :
A
A
K ,
() :
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
57/112
M C H
J 2008 47
.
P ,
.
A K
J
. F :
T B B B K .
S
S .
S .
K L P
P . L
. L 7 L
P P.
A A
P /
2 : . D . S
.
P B B , ;
.
D , , ,
/ .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
58/112
M C H
J 200848
S ()
S
C A P P
; N
.
KEUANGAN TUNAI PERTUMBUHAN
S L P P
T T H K K
T P P P P
B U A B B ( K) B B N
T K P P
T T
A K T
H LL P
P
L P
P N
H
B LSM . M
,
, ( )
. H
( ),
.
C .
T
.
, . P
N.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
59/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
60/112
M C H
J 200850
P P L ( )
C P B
B A
S :
B ( )
B C
U , ,
:
B B U/N
B /
B U
R A
B K M
D
S
. S ,
.
P / . S
.
F/
. F
,
, , .
K?
B?
A?
S?
M?
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
61/112
M C H
J 2008 51
D B B
B B B K B A K
(: ). B
. L L 3 4 B B.
D B B
( G 4.1 ). J
.
M
. K :
, , , , , , . S .
K A B B . K
B A
. K
.
G 4.1: B B
HALAMAN KIRI HALAMAN KANAN
P B P B
1 2 3 4 5 6 7 8 9 1 2 3 4 5 6 7 8 9
B
B B ( )
. H . T
.
H
. J
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
62/112
M C H
J 200852
D
:
U
C .
B
K .
L 6 L 19
.
B
C C B B. K
,
. C B C
L 5.
B C ( ) . B
C P /
( )
B C
()
, , .
A
S ( )
S ( )
D () , ,
$50 ,
()
()
C:
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
63/112
M C H
J 2008 53
K : $34.60
U : $15.40
TOTAL P (): $50.00
C / : $34.60
K
, / .
S ,
B B. L
L 5 B B L 4. L
13583 12/01.
( )
A . J
,
B B P P C. K
/
/ . J
. S !
O B B,
.
B B
B (B B, B
K K, B P P). B
.
B B U N
, , . I
. B B
/ N S
( ), .
B
E : B B P B ( )
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
64/112
M C H
J 200854
B B P
B B M
J B H
S B B B P C B
. S B B U
; .
J B H
. B
( ), .
J , , . S
/ .
S ,
D S
K
C
P
. A ,
. P .
O B U
. B
. B
.
A ?
N S/ T B ( TB)
. N
)
P
B B N
S. A ,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
65/112
M C H
J 2008 55
G 4.2 N
,
.
G 4.2: B
G 4.3 N S
L K, .
Dokumen
pendukung
Kwitansi
Petty Cash
Kwitansi uang yangditerima atau dibayar
Slip bank &
catatan bank
Voucher
Pembayaran
Faktur
Journal
Vouchers
BukuPetty
Cash
Buku
Bank/kas
Buku Besar
lain atau Buku
harian
Buku Besar
Umum
NERACA
SALDO
Pembukuan asli
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
66/112
M C H
J 200856
G 4.3: D K
K
L . L
. L , .
L L P P.
L ( L 7)
.
D LSM :
L P P
N
K . D P
K L .
A
D , L L
R L P P ( L 8).
K N S ( )
; P & P / .
Neraca Saldo
Saldo Debit dalam
akun
Saldo Kredit dalam
akun
Pengeluaran Pendapatan
Pendapatan & Pengeluaran
Aset Kewajiban
Neraca
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
67/112
M C H
J 2008 57
S :
S ;
S ;
S
P ,
. P
;
K N D A.
P N
L P P.
T N / . J
, ,
. L 9
K
N . B
& . N A
H , A K
A.
Neraca adalah daftar aset dan hutangpada saat tertentu
dan menggambarkan kondisi keuangan dari sebuah
organisasi.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
68/112
M C H
J 200858
A / A
A T , ,
/ . A
N
( )
A
A , . A
12 .
K
K ,
12
K 12 ( LSM )
D A
D D C
N. D
/
. D A
LSM
.
I L .
U ,
.
/ C
M / / ,
.
M
.
T N ,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
69/112
M C H
J 2008 59
K
K D
A A A
A ACA A
- D
- U
- N
-
D
- N T
ABA AA H
- A H
- D ,
.ABA A K D U
- C U , . M
,
D .
- J
.
A D?
P , ,
. D .
D
.
J /
. K ,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
70/112
M C H
J 200860
A ,
G L S
M.
D G
. C, $1,000
4 $250 4 .
P 4
. P ,
.
.
C
S $10,000. D
4 , 25% . T
(
)
J
D B
T 1 $10,000 25% = $2,500 $7,500T 2 $7,500 25% = $1,875 $5,625
T 3 $5,625 25% = $1,406 $4,219
T 4 $4,219 25% = $1,055 $3,164
P ,
. P 4 . D
, $3.164. M
.
C A B
D
B .
P ,
( ).
K
, :
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
71/112
M C H
J 2008 61
J
J
B
B J
J /
K , : ,
T ;
.
S , ,
; ,
.
M ,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
72/112
M C H
J 200862
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
73/112
M C H
J 2008 63
K
A
B :
M , , .
M
M
M
M .
K?
S
. S
,
.
A ,
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
74/112
M C H
J 200864
L
. N ,
LSM
.
A
LSM
.
5.1
.
5.1: ?
?
U
.
U
. U
.
K
M
LSM
.
D KU
LSM.
M
. S
D
M LSM
U
.
U LSM
.
Laporan keuangan harus tepat waktu, akurat, dan relevan
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
75/112
M C H
J 2008 65
D
. H
5.2 .
5.2:
A
I
L L
A B
L A K
L
E
L
(
)
L
P K A
L
D ,
L M .
P , L T ( L S L P &
P) . D LSM
.
K L S L P P. L
:
D ;
D ;
B ;
A
L 6
. K
()
. K :
M ;
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
76/112
M C H
J 200866
M ;
M ;
M
J LSM
. N
,
. D
.
S
. D
.
K L S L P & P
:
A : B
?
A .
A
A
,
. D
. A
A K
A R K
. A ,
. R
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
77/112
M C H
J 2008 67
A ,
.
P ,
. A
:
K ?
E ?
E ?
A L P P
(
100). H
.
S . . H
. ( )
P
. 100.
J
.
T
.
S A
P P
N.
K (
) (
)
J 365
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
78/112
M C H
J 200868
R C : D
? T /
( , )
K/H L ( ). R
1:1. R 1:1
.
R L : D 12 ? R
/ /
/
( ).
H 2:1 . P ,
N .
A
1. K
D %
TOTAL PENDAPATAN DARI DONOR 100
TOTAL PENDAPATAN
2. P
D %
PENGELUARAN 100
TOTAL PENDAPATAN
3. R
D
SIMPANAN DANA UMUM* 52 OR 365
TOTAL PENDAPATAN
*
. S
A L B.
4. TA L
D :
AKTIVA LANCAR PEMBAARAN DI MUKA
KEAJIBAN SAAT INI
H 0,8
1,2 : 1. H 1 : 1
5. R :
D :
AKTIVA LANCAR
KEAJIBAN SAAT INI
* H 2:1
12
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
79/112
M C H
J 2008 69
M
.
I 3 .
K
,
.
A : L P A
B L H K A L K M
G 5.1 .
G 5.1 : D A
Anggaran
Belanja
Proyek
Anggaran
Belanja
utamaPerencanaa
n Kegiatan
Perkiraan
Aliran Dana
Laporan
pengawasan
anggaran
belanja
Laporan aliran
dana
Catatan
akuntansi
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
80/112
M C H
J 200870
A . L A
. P
. L 14.
D . S
. K
,
.
M R . D R .
A
I P P
S
D
T
D?
P 1.50 0.75 0.75
M 3.50 3.00 0.50
T 3.00 4.00 (1.00)
A 8.00 7.75 0.25
K R
. D $1.00 ,
R
R .
A
D /
,
. V
() ( ).
D :
- J ,
- J ( LSM)
T :
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
81/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
82/112
M C H
J 200872
L . S
.
M
. D
,
.
S
,
D.
L
D
L ,
. :
; ; ;
A B A D
. H
,
. S
;
;
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
83/112
M C H
J 2008 73
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
DFID Smile Trust V.Society Training Fees Other
Budget
Actual
F A
B
( G 5.2) . F
.
G 5.2:
T
. J
.
,
L
. L
.
A 4 :
Sumber
pendapatan
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
84/112
M C H
J 200874
B ? S
? K 10% .
A /? A ? C, ( )
,
( ). J
LSM.
A ( ) ? A
? C, ,
/,
.
A ?
B :
/
- O
- M
- M
- M
- M
- M .
- M
B
.
Kadang-kadang angka-angka dalam laporan kelihatan tidak benar/ tidak
meyakinkan. Dalam hal ini anda harus mempercayai insting anda dan
melakukan tindak lanjut.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
85/112
M C H
J 2008 75
B:
- M
- M ( )
M
B LSM
:
M . H .
K
A .
P
. D
. S
.
D
D .
S
S .
A ,
, .
D
. L L P L 17.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
86/112
M C H
J 200876
L
. K ,
/ ,
.
K ,
( )
P
L
M
M
M ( )
M
M
M , (),
M
.
B
P
.
A
A
. R
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
87/112
M C H
J 2008 77
S
, .
P D B
S
. S
:
, , , 3 .
B ; .
B , .
I .
K / ()
, .
A A K
B
.
K .
A .
P LSM
. H
. B
, . L
L 15 .
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
88/112
M C H
J 200878
A
.
A
. F D B .
:
D ( ) D . T S .
A
LSM;
.
B
K LSM . T
: LSM
, , .
U LSM, , , LSM.
M
:
M LSM
M .
M .
M
M LSM.
M
. T
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
89/112
M C H
J 2008 79
B
:
M
M ,
U
C? M
...
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
90/112
M C H
J 200880
20
B 20 :
K
1. K ?2. A ?
3. A ( U B A B) ( )?
4. B ? ( ) B ?
& ( )
5. A ? ( / )6. A
?
7. A ? A ?
8. B ? (H )
A B
9. A ? (10%)10.A ?11.A ? J , ?12.T :
?
13.A ?
14.A ? A ?
15.A ?
16.A ? A ? J ?
A D
17.A 6 ?
18.A / ?
19.A ?
20.A ?
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
91/112
M C H
J 2008 81
A A
.
B :
M
M .
M
M
M
.
I
D LSM
. M ,
,
.
K
,
,
A :
P
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
92/112
M C H
J 200882
P
R
K
K
D CEO .
D
.
K, CEO
.
D
S
. A
;
,
. L 2
D P O :
M //
M
A
M //
M
A
M //
M
D P O
.
D
. P
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
93/112
M C H
J 2008 83
A
A
.
.
.H
.
.
S .
S
, , .
U
.
S , , ,
,
. S
.
O /
.
B
P .
. P .
P :
M , ;
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
94/112
M C H
J 200884
M
( ),
( ) ( , );
M 2 $100;
M / ,
T
/
. H
. N
.
S
.
K (CEO P K
B )
/,
, .
R
. C
:
B B
B P C
C K B T/I G G
Jangan pernah meminta penanda tangan untuk menandatangani cek
kosong karena hal ini bertolak belakang dengan tujuan mengapa lebih darisatu tanda tangan dibutuhkan.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
95/112
M C H
J 2008 85
A ,
. S ,
B.
B B
B
. T
. T
B B ,
H
.
B
P . J
/
. J ,
. K .
C
C
(
)
D L K P B T. L
,
. L
,
.
P (
) (
T)
N , T
. ( )
P ?
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
96/112
M C H
J 200886
C N
$
N
$
N 1 200 3,000.00 6,000.00
T: N 1 J / 31 M. 200 800.00 1,600.00
P: N 1 1,300.00 2,600.00
NILAI PERSEDIAAN BARANG ANG DIHARAPKAN 2,500.00 5,000.00
NILAI PERSEDIAAN BARANG AKTUAL 2,450.00 4,900.00
D (50.00) (100.00)
P :
) K . H
.
) N : .
) P B
) .P B
A
. H
.
B
C
. C
. K
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
97/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
98/112
M C H
J 200888
5.
U ,
2 . K
.
6.
K
. H P O
.
7.
P
. J , / . K
. S
K F
K
M , ,
, . B
. N, B
.
ACEO
,
. A ,
P
P ,
P K
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
99/112
M C H
J 2008 89
A
A , , ,
. D
.
U D A, K K
K
D A
D . T
. D
:
K
D
B
C
N
D /
M ,
L
. D
3
. L 19 D A.
K
U ,
. U
.
P
.
K
S .
K :
D
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
100/112
M C H
J 200890
A
P,
P
P
A
K
P
B
S KM . (C L 19). A
1
. C
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
101/112
M C H
J 2008 91
C
K T H V
26 D 1999
26 D 1999
H : $20,000
/ : 5 ,
: S 6.000 3
K
D 1 J 31 D 2000:
K 31/12/00
D K 01/01/00
T KM 1
20,601
(201)
20,400
1. D$
H = $20,000
M/ = 5
B = $20,000 / 54000
2. K
1 5,500
3. B
T : , , , , 900
4. A
A, 1 3,300
A BIAA JAA KEDAAA13,700
$0.67
K: ,
T H V 0,67 .
Perhitungan biaya per KmBiaya total 1 tahun = $13,700
Total Km 20,400 km
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
102/112
M C H
J 200892
B
A ,
. P .
; ;
()
.
: ;
; . P
:
; ;
.
D . B
:
. G 6.1
G 6.1 E
Penarikan dana
Tujuan
LSM tidaktercapai
Kredibilitas LSM
dipertanyakan
Kerja Ekstra
bagi manajer
Moral kerja staf
tergangguPenundaan
kegiatan
Penerima bantuan
terabaikan
Kelangsungan
LSM
dipertanyakan
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
103/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
104/112
M C H
J 200894
D
J
. H
. K:
O . R ,
, . M
.
P .
P .
B
KEJAKA
L
S ,
A
T
T
JAGA
M
L
M
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
105/112
M C H
J 2008 95
A
B :
M
M
M
M
A A?
A ,
.
A :
A
A
S ,
. A
, : .
A ;
. A
.
CHAPTER
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
106/112
M C H
J 200896
?
A LSM
; LSM. D ,
.
A I
A . A
D . L
. A
.
A
, :
P ;
P ;
M .
A ,
. L
,
.
3 E :
E
E
E
A E
A
. B (
). A
( ).
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
107/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
108/112
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
109/112
M C H
J 2008 99
A
K,
. M
. T
.
A
. K
.
A D A?
S
. J
. A
/
, .
P
. H
. D L/
:
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
110/112
M C H
J 2008100
D A
K
/CK
A. L
B B P C
D
D
P ,
B U
B B U
B. R
N S /
L R B
L
D P B
C. D
D K ( )
D D ( )
D H
D H
D A
D. I :
S ( )
K O
D
M
P
:
U S M, ACA, A A, U
.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
111/112
M C H
J 2008 101
A K:
1. . A C. T L A J. F/M 2005
2. . C. INTRAC 20003. B A , C, J. O, 2003.4. B A C . N., E, O, 1996.5. A C
. K S. D S C 2002.
6. .H B. NCVO 1999.7. A C. D . ICSA P/P H
E 1998.
K :
8. A . A F. E/INTRAC, 2000
9. C. A P. D S C 2002.
10. A ? . S G J T. NCVO 1997.
11. . E M N. D S C
1994.
12. A . . IRED P 1996.
13. : A . JB. INTRAC 1996.
:
14. A . MH. P P G 1999.
-
5/26/2018 Mango Handbook Manajemen Keuangan LSM
112/112
M C H
J 2008102
15. B .A L. D S C 2001.
16. C C . A L. D S 2002.
D
17. A & C . M N. D
S C, 2003.
18. B A .M N M E. D S C 2002.
19. , . (CD ). O L S/ 1998.
20.A B: A . T C. L V S C 1998.
21. T P E C PO B 3, N M,H P SK22 4QP, UK. (D ://...).
22. C . ( CD ). A B F M. F/IDRC. 2000.