mahabarata-1

8/3/2019 MAHABARATA-1

1/16

http://bambsolution.co.nr,

http://bambsolutionmath.co.nr,

http://bambsolution.wordpress.com.


2/16




Warahipun paduka nyonyah Dr. Ani Bsn

Ingkang dipun ngalamati: Paprangan Agng

Impunan saking Srat Mahabarata tmbung Sanskrit.

Kajawkakn dening: Radn Mas Partawiraya, ing Surakarta

Kacap saha kawdalakn dening: BOEKH. EN DRUKK.,,SWASTIKA PASARPON SOLO TELEFOON 430.MAHA-BARATHA

[1]DEEL 1.

1 : ii

Prasabnipun ingkang Anjawkakn.

Pandaml ingkang botn anocogi kalihan jamanipun, punika botn wontn aosipun. Suraos makatn punika

yktosipun sabn tiyang inggih lajng mangrtos kemawon, mila botn parlu kula trangakn malih.

Sastunipun ijngandika sampun botn kakilapan, manawi kita tiyang Jawi gadhah pusaka srat ingkang

mratelakakn kawontnan saha nama-namaning jaman, ingkang tumindak wontn ing dunya, punapadene wataking

jaman wau, ugi kapratelakakn sadaya. Ananging nitik umuring jaman kados ingkang kasbut ing srat-srat Jawi,

ingkang sampun kula sumrpi, punika dawg jaman alit, tgsipun amung peranganing jaman agng kemawon.

Awit sanadyan nama-namaning jaman ingkang kapratelakakn ing srat-srat Jawi wau, ugi sami kalihan ingkang

badhe kula aturakn, ewadene umuring jaman wau kaot kathah yn katandhing kalihan umur-umuraning jaman

agng.

Miturut srat: Piwulang Gaib (Geheime Leer) karanganipun paduka H.P.B. mratelakakn, bilih jaman ingkang

tumindak wontn ing dunya kaperang dados sakawan, kados [ka...]

1 : ii

[...dos] ta: Satyayoga, Dwaparayoga, Tretayoga, sakawanipun: Kaliyoga. Sadumigining jaman Kaliyoga, lajng

wangsul malih dhatng jaman Satyayoga, makatn sapiturutipun. Supados botn kpanjangn, ing ngriki namung

kula trangakn punapa ingkang winastan jaman Kali kemawon, jalaran kita sadaya punika dumunung wontn ing

ppungkasanipun jaman Kali, ngancik wontn ing wiwitaning jaman Satyayoga. Dumugi ing taun 1911 umuripun

jaman Kali sampun: gangsal wu taun, inggih punika titimngsa ppungkasaning jaman wau, kapetang saking

adging kaprabonipun Prabu Yudhisthira, jumnng nata wontn ing Astinapura. Dados taun 1912 punika sampun

ngancik wontn ing jaman: Satyayoga. Dene ing salbtipun jaman Kali punika kawontnan ing dunya majng

dhatng prakawis kalairan (wadhag) jalaran pancn amung prakawis wadhag ingkang kaajngakn, mila inggihamung para marsudi kalairan ingkang sami angsal pangaji-aji agng wontn ing dunya. Punapa salbtipun gangsal

wu taun kapngkr tiyang ingkang ulah kabatosan, nadyan linangkung botn wontn ajinipun? Botn makatn,

sadaya pandaml msthi wontn ajinipun. Namung tumrap jaman Kali, ttiyang ingkang ulah [u...]

1 : iii

[...lah] kabatosan, nadyan linangkung adi kados punapa, botn sagd katingal ngalela kados ingkang sami marsudi

kawruh kalairan, malah ingkang piniji dados pangajnging kamajngan ing dunya, inggih bngsa ingkang marsudi

kalairan wau punika.[2]

Dene ing jaman Satyayoga ingkang kaajngakn prakawis kasuksman[3]

mila sampun sastu

para marsudi kasuksman ingkang sami manggih aji. Amung kemawon rhning dawg lumampah 15 taun dumugi

wdalipun buku punika, tamtunipun wataking jaman Satya drng sagd katingal ctha. Ewasamantn sampun

kenging katitik saking kawontnan samangke, nadyan nagari-nagarinipun bngsa ingkang botn angajngi dhatng

kawruh kasuksman, nanging sabn wontn ingkang ngrmbag kawruh wau, botn dipun pitambuhi, malah dipunmirngakn tiyang kathah. Punapa malih sagd katitik saking majngipun agami-agami, punika satunggaling

pasaksn malih ingkang andahakn peranganing watakipun jaman Satya.

Kawuningana, ddongengan ingkang kacariyos wontn ing srat: Mahabarata, punika isi kawruh kasuksman warni-

warni. [war...]

1 : iv

[...ni-warni.] Amung kemawon sarhning piwulangipun wau sinamar kawujudakn llampahaning tiyang, mila sampun

sastu botn badhe sagd angnyami manising madu Barata, bilih kirang lbt panyuraosipun. Kosok wangsulipun,
http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-1http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-1http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-2http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-2http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-2http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-3http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-3http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-3http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-2http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-1


3/16




manawi para marsudi sampun sagd angingsp sarining skar tunjung Barata, sampun sastu badhe sagd

anggayuh ggeyongan sajati, amung sarana srat punika kemawon. Awit saking punika wosipun anggn kula

anjawkakn srat Mahabarata, ing pangangkah amung badhe anyampti kabtahaning jaman ingkang badhe

tumindak.

Partawiraya

[Grafik]Dr. A. Besant.

Paduka Dr. Ani Bsn.

1 : 1

Cariyos Kawontnanipun Prang Agng

Bab I Purwaka

Mnggah ing wigatosipun pakmpalan dintn punika badhe sami anyurao[4]

srat Mahabarata, karantn punika srat

minulya ing dunya.

Manawi ngangkah murih gampil anggnipun nyuraos, sakawit tiyang kdah sumrp rumiyin ingkang kasinau wau

srat punapa, sarta ing nalikanipun maos kadospundi anggnipun nyamktakakn ciptanipun, karana ingkang prlu

punika panggalihipun para marsudi, punapa pancn kapengin mangrtos, punapa botn. Bilih sampun samkta,

mangrtosipun dhatng srat ingkang kaparsudi wau, langkung gampil tinimbang manawi kalintu anggning

nyamktakakn panggalihipun. Upami jngandika kapengin priksa dhatng salah satunggaling kawontnan,

kawontnan wau kdah titi anggn jngandika ningali, sampun ngantos kirang waspada, kdah jngandika

ajngakn, nanging sampun ngantos kasingkur, sarta kdah dipun raosakn sayktos. Makatn ugi tumraping cipta,

paningaling cipta kdah dipun wawasakn, sarta srat wau dipun ajngna.

1 : 2

Tiyang kdah sumrap kadospundi anggnipun marsudi, kadospundi wosing pikajngipun ingkang kdah winawas

sarana cipta wau. Pramila badhe winiwitan saking anyamktakakn cipta, tuwin andahakn pratitising patrap, tiyang

kdah ngangkah sagdipun sumrp kadospundi pamaosipun srat wau.

Sasampunipun lajng dipun pndhta saparwa-saparwa (dhil) kaupadosana, pundi ingkang prlu, katataa ngantos

turut ddongnganipun, tuwin kdah mangangkah sagdipun trang panampinipun dhatng sadaya ingkang kawrat

ing srat wau, sarta llampahanipun ingkang sami kacariyos wontn ing ngriku, pikajngipun badhe kangge mulang

tiyang golongan punapa, kadospundi pandamlipun, tuwin punapa pangangkahipun. Kadospundi para dewaanggnipun amitulungi tiyang-tiyang wau, saha kadospundi anggnipun amambngi. Punapadene para dewa tumut

angsal punapa wontn llampahan ingkang kalampahan wau.

Ing dunya kathah tiyang ingkang botn pitados manawi para dewa (malaikat) punika anata llampahan, sarta botn

pitados manawi alam-alam punika tinata dening para

1 : 3

dewa. Sintna ingkang botn pitados dhatng Agami Hindhu, tamtu badhe amabni srat -srat jngandika ingkang

suksci-suksci. Dados inggih kalbt saperangan kawajibanipun sabn jjaka Hindhu ngrtos sawatawis dhatng

srat-srat suksci ing agaminipun, sampun ngantos lajng sami rangu-rangu dening pangrncananipun tiyang

ingkang sami botn sumrp.

Manawi tiningalan saking kawruh kasusastran, srat Mahabarata punika isi ajn-ajn ingkang agng sangt.

Satunggal-tunggaling bngsa punika tamtu sami gadhah srat, pintn-pintn bngsa ingkang sangt angluhurakn,ugi pintn-pintn bngsa ingkang ngrmhakn dhatng sratipun wau. Kathah bngsa ingkang darbe srat mawi

sinawung llagon, cariyosing babad, dongengan, kawruh kasuksman tuwin agami, ingkang adaml tuwuh-tuwuhing

raos pangaji-ajinipun tiyang, punika ingkang kathah saking kawruh kasusastranipun, manawi wontn bngsa darbe

srat-srat ingkang migunani, bngsa wau lajng kaanggp luhur dening bngsa sans, nanging manawi botn

gadhah srat ingkang luhur-luhur, bngsa wau tamtu kaanggp asor, mngka botn wontn bngsa ingkang

sugihipun srat luhur kados bngsa Hindhu.

Sastunipun jngandika sampun sami maos anggitanipun [anggitanipu...]
http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-4http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-4http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-4http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-4


4/16




1 : 4

[...n] Omirus, pujngga ing praja Grigknlan, ingkang nyariyosakn llampahaning paprangan salbtipun sadasa

taun. Wontn sansipun malih, pintn-pintn pujngga linangkung ing bab kasuksman tuwin babad. Sarng tiyang

samangke maos srat wau, lajng sami mungl: Grigknlan punika rumiyinipun ttela nagari agng, katitik saking

anggitanipun para pujangganipun. Wkdal samangke tiyang kilenan sami maos srat -srat ijngandika ingkang

kasrat ing basa Sanskrit, sarta sami mungl: kados punapa luhuring kasagdanipun bngsa Hindhu ing jamankina, dene sampun sagd nganggit srat-srat wau. Srat Mahabarata punika kkidungan ingkang luhur piyambak

ing dunya, botn wontn srat kkidungan ingkang sami kalihan srat Mahabarata. Ing ngriku kabkan sadhengah

ingkang prlu dipun sumrpi, utawi pundi kautamn ingkang kdah kaparsudi. Tatmbunganipun srat wau wild,

sarta anyariyosakn llampahan prlu-prlu ingkang kdah dipun sumrpi dening para jjaka Hindhu. Sastu

kuciwa, upami tumuwuhipun jjaka Hindhu botn sinartan kawruh pintn- pintn ingkang kawursita ing srat

kkidungan ingkang kaanggit sarta kaggulang dening lluhuripun.

1 : 5

Punika pusakanipun bngsa Arya, amila prayogi sami kasinaua. Ing srat wau angmot prakawi[5]

prlu tigang warni,

(a) piwulang kasusilan, (b) sadarsana, (c) a luraning llampahanipun.

(a) Bab piwulang kasusilan, punika pikajngipun angrmbag kawruh kasusilan, kados ta: lampah sae, sarta

utamining pambkan. Bilih jngandika sinau kawruh petang, tamtu jngandika dipun sumrpakn lampah-

lampahipun ingkang sampun tinamtokakn. Dene manawi lampah-lampah ing panggarapipun wau sampun

jngandika sumrpi, sarta jngandika ttpi, tamtu lrs pametang jnganika, makatn ugi tumraping piwulang

kasusilan. Piwulang wau angrmbag awon sae, pundi ingkang prayogi linampahan, saha ingkang kalintu. Wulang

kasusilan botn mungl: sira kudu bcik, utawi: sira kudu aja ala. Ananging pamulangipun amung andahakn

lampah-lampahipun, sarta suka ttuladan. Ingkang kacariyosakn ing ngriku pundi sae pundi ingkang dipun wastani

awon, pundi ingkang kdah jngandika lampahi, tuwin pundi ingkang kdah katilar. Sadaya lampah sarta

wwatonipun wau ingkang winastan piwulang kasusilan.

1 : 6

Srat Mahabarata, punika wiyaripun kados cakrawalaning piwulang kasusilan, ing ngriku pitdah kadospundi

anggnipun anglampahi. Srat wau marah dhatng lare jalr stri ingkang sami wontn ing pamulangan, tiyang

spuh jalr stri, saha mulang dhatng sadaya wau kadospundi ingkang kdah dipun lampahi ppangkataning umur-

umuranipun. Para brahmana, satriya, wiswa, tuwin sudra, saha tiyang ingkang botn kalbt wwilanganing bngsapunapa kemawon, sadaya sami sagd angsal pitdah saking ing ngriku, kadospundi pamanguning wwatakan

ingkang kdah linampahakn ing gsangipun sadintn-dintn. Srat wau andahakn kadospundi darmanipun ing

dalm sakadang warga, tiyang ssemahan, bapa tuwin anak jalr, biyung tuwin anak stri, amarah padataning

gsang padintnan, lampahing pamulangipun sakalangkung prayogi, inggih punika kadhapur ddongengan. Kangge

lintunipun anggning mungal: ucapira kang tmn, ing ngriku nyariyosakn llampahanipun tiyang pintn-pintn

ingkang tmn unglipun, lajng kacariyosakn kadadosaning katmnanipun wau. Dene ingkang kangge lintuning

piwulangipun: sira aja goroh, punika lajng nyariyosakn llampahanipun tiyang ingkang sami rmn goroh,

1 : 7

tuwin kadadosanipun. Makatn patrap pamulangipun dhatng tiyang, murih sami amangun watak utami, dados

tiyang lajng mangrtos sayktos. Manawi guru jngandika mulang wiskndh (kawruh etang), guru wau tamtu

andahakn gunggunganipun cacah ingkang kapetang. Ingkang makatn amimbuhi tranging pangrtos andika,langkung saking manawi jngandika metang piyambak ingkang tanpa ttuladan.

Ambg rahayu punika langkung prlu tinimbang sakathahing wwatakan. Kalampahanipun sae, bgja tuwin majng,

punika twah saking ambg rahayu.

Wontn satunggaling dongng: nyariyosakn llampahanipun ditya nami Praladha, amargi saking anggnipun

nglampahi wajib sarana ambg rahayu, lajng kaparingan nugraha dening Sang Hyang Indra, pinarngakn

mangrh tri bawana.[6]

Nalika Sang Hyang Indra tumdhak, amindha warna brahmana, Praladha katampi dados

siswanipun, saking sangting sungkmipun Praladha dhatng gurunipun, ngantos prastya sadaya dhawuhipun
http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-5http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-5http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-5http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-6http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-6http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-6http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-6http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-5


5/16




badhe dipun lampahi. Wkdal samantn Sang Hyang Indra lajng dhawuh: Praladha angaturna saening watakipun

dhatng Sang Hyang Indra. Sanadyan Praladha sangt [sa...]

1 : 8

[...ngt] sumlanging manahipun dhatng kadadosanipun bilih sirna watakipun sae, ewadene Praladha nyandikani,

sinaksn ing prastya. Nalika wau Praladha linggih kalayan manah dhatng kasagahanipun, katingal wontn cahya,

sunaripun tanpa watsan mdal saking badanipun. Ing ngriku Prabu Praladha pitakn: sira iku sapa, cahya mangsuli:ingsun iki maujuding watakira bcik, kang ndya sira pisah, samngko ingsun anguncati, arp manjing marang

brahmana kang binaktn ing siswane. Wontn wujud sansipun malih ingkang mdal saking sariranipun Prabu

Praladha, sarng dipun pitakni mangsuli: ingsun watak adil, ingsun kudu manggon ing ndi kang dinunungan dening

watak bcik. Makatn ugi wdaling katmnan, pandaml sae, pangwasa sarta kabgjan, wdalipun kabgjan wau

sarwi wicantn, hh Praladha, amarga saka bciking pambganira, sira bakal bisa mangrh tri bawana.

Samngko wus kasumurupan kabh, sira amboyong ratuning dewa, marga saka bciking pambkan, adil, tmn,

panggawe bcik, pangwasanira lan ingsun pribadi, lah sira kang wicaksana, kabh mau tumuwuh saka bciking

pambkan. Sasampunipun makatn kabgjan lajng uncat atut wuri dhatng pambka[7]

sae,

1 : 9

(Santiparwa: 124).

Wontn ttuladan sae sansipun, sambt kalihan kasusilan, ingkang marambah-rambah kula sumrpi, wontn ing

srat, Mahabarata, suraosipun andahakn, manawi pambkan ingkang sae tumrap salah satunggiling tiyang punika

botn tamtu prayogi tumrap tiyang sans, sarta kawajiban punika dumunung wontn tiyang wau tiyang punapa.

Manawi andika punika lare, ingkang sae tumrap andika, punika anglampahi saparentahing guru andika, bilih

jngandika dados guru, ingkang sae tumrap andika punika andahakn tiyang dhatng kawajibanipun. Bilih

ijngandika punika bapa, wajib ijngandika ngayomi suta andika. Nanging manawi jngandika anak jalr, wajib

ijngandika angestokakn parentahipun sudarma andika. Ingkang migunani tumraping tiyang, dumunung wontn

kawruhipun, sarta wontn pratitisipun anggning anambut kawajibanipun, ing pundi pamanggnipun ingkang

tindahakn dening gsangipun.

Tumrap andika para siswa, botn prlu nyumrepi kawajibaning tiyang dados bapa. Ingkang prlu tumrap andika,

nyumrepi kawajibaning siswa sarta anglampahi.

1 : 10

Srat Mahabarata punika ingkang kaluhurakn, prakawis pambkan sarta pamanggning gsang andika.Srat wau nyumrpakn sadaya ingkang prlu tumrap satunggal-tunggaling tiyang, wontnipun ing piwulang

kasusilan. Pintn-pintn srat ingkang angwrat piwulang amung tumrap tiyang saglngan, sarta amung piguna

tumrap para ingkang sampun luhur kawruhipun, nanging tiyang ingkang botn lantip lajng botn sagd nampni.

Srat anggr amung piguna tumrap tiyang ingkang sami angsal piwulang pangadilan, nanging botn migunani

tumraping amongtani. Pintn-pintn srating agami ingkang amung tumrap para mursid, ananging srat Mahabarata

pakangsal tumrap sintn kemawon, sarta sapintn sakdhiking sasrpanipun, ewadene mksa angsal piwulang.

Dados srat wau kenging kawaos dening sawiyah tiyang, sarta sabn tiyang sagd angsal kabgjan saking ing

ngriku. Sanadyan tiyang botn maos srat sansipun, tiyang badhe sagd angsal sawrnining kawruh. Manawi

tiyang btah badhe ngudi kawruh agami tuwin kasusilan, sagd angsal kawruh amung saking maos serat

Mahabarata.

b) Sadarsana, angrmbag bab cipta, dayaning kanalaran tuwin daya ing nglbtipun manungsa. Sadarsana amarahkasunyataning pangeran,

1 : 11

manungsa, dunya tuwin dumados (heelal), sadaya wau pinangkat-pangkat saking ciptanipun. Mahabarata marah bab

sadarsana, ingkang allandhsan agami Hindhu. Kacariyos wontn satunggaling narendra ingkang sakalangkung

luhur, (Allah), inggih punika pribadi kang esa, dumunung ing nglbtipun satunggal-tunggal, tuwin ing nglbtipun

samukawis. Pangeran punika wontn ing pundi-pundi, ing nglbtipun srngenge, ing rmbulan, ing lintang, ing

nglbtipun para dewa tuwin manungsa, ing nglbtipun kewan, ttuwuhan, tuwin ing pplikan. Wontn gsang


6/16




satunggal, sumimpn ing nglbtipun sadaya, inggih punika Pangeran kang Maha Agung. Dados sadaya dumados

punika satunggal, mila botn lrs manawi ppisahan. Pundi ingkang sae tumrap salah satunggal inggih sae tumrap

sadaya, pundi ingkang sae tumrap sadaya inggih sae tumrap salah satunggal. Amila kita kdah ammitran kalihan

sadaya, sarta asih dhatng sadaya. Tiyang punika gsang satunggal, dados manawi tiyang anyrikakn dhatng

tiyang sans, punika anatoni manahipun piyambak. Gsang ingkang wontn ing lmbu, punapa ing nglbting pksi,

punika inggih gsanging tiyang. Jngandika wajib kdah rumksa sarta angayomi, kados dhatng gsang andikapiyambak. [piya...]

1 : 12

[...mbak.] Kaparnga kula nyariyosakn llampahanipun Prabu Usinara kalihan pksi dara ingkang ndya nyuwun

pangayoman ing panjnnganipun. Kawajibaning ratu ingkang minulya piyambak punika angayomi sadhengah

ingkang sami wontn ing dalm wawngkoning kaprabonipun. Dewa kkalih, Sang Hyang Indra kalihan Bathara

Agni, karsa anyobi kastyanipun Sang Prabu Usinara ing ngatasing kawajiban. Sang Hyang Indra mancala warna

pksi alap-alap, dene Bathara Agni dados dara. Sasampunipun sami mancala warna, alap-alap lajng ambujng pun

dara, mila dara ngupaya pangayoman dhawah ing pangkonipun sang prabu. Alap-alap matur manawi dara punika

sampun pinasthi dados boyonganipun. Ananging sang prabu botn marngakn, amargi awwaton pasksn, dene

dara nyuwun pangayomanipun ratu ingkang amngku ing praja wau. Pun alap-alap lajng pratela manawi kecalan

tdhanipun, punika ugi kawajibaning ratu angayomi kawulanipun ingkang badhe pjah kaluwn. Sang prabu botn

karsa anguculakn dara saking pangayomanipun, mila dhawuh badhe anglintoni tatdhan sansipun, ananging

kaparingan punapa kemawon alap-alap botn narimah, pun alap-alap ugi purun nampni manawi linintu daginging

[daging...]

1 : 13

[...ing] sariranipun sang prabu ingkang bobotipun sami kalihan wawrating dara. Sang prabu marngakn mila lajng

angiris sariranipun kadkk ing taraju sinisihan pksi dara. Ananging tansah jumplang awrat daranipun, ngantos

kawwahan marambah-rambah kairisakn malih mksa awrat daranipun, ngantos sariranipun tlas dagingipun,

sadaya kadkk ing taraju. Sanalika wau dewa kkalih lajng sami ngejawantah, sarta paring nugraha dhatng sang

prabu, dene sang prabu sampun kadugi anglilahakn sariranipun piyambak kangge lintunipun titah ingkang nyuwun

pangayoman ing panjnnganipun (Wanaparwa: 130-131).

(c) Srat Mahabarata punika satunggaling srat piwulang sae, malah bokmanawi langkung saking samantn, srat

wau kandl isi: 18 dhil, ing ngriku nyariyosakn llampahan sayktos watawis sampun gangsal wu taun dumugisamangke. Gangsal wu taun ingkang kapngkr, Sri Krsna anggnipun anilar sariranipun wadhag, ing nalika

wiwitaning jaman Kali, wkasaning cariyos wau, ing ngriku anggnipun Sri Krsna uncat saking dunya. Ingkang prlu

kdah dipun sumrpi, bilih punika sans pangathik-athiking tiyang, nanging satunggaling cariyos llampahanipun

tiyang ingkang sampun kalampahan sayktos,

1 : 14

ing ngriku nyariyosakn llampahaning bngsa satriya agng-agng, inggih punika prajurit ing tanah Hindhu, ingkang

saperangan agng sirna wontn samadyaning paprangan agng. Para wadyabalanipun para satriya agng-agng

wau ingkang sampun adaml rahayu saha amagri waja nagari Hindhu. Kalampahan kathah ingkang sami kasambut

ing madyaning palagan agng, sisaning pjah bngsa wau lstantun kados satunggaling golongan ingkang kuwawi,

sarta tdhak turunipun kantun sawatawis, sami pating salbar panggenanipun. Inggih sirnaning bngsa wau ingkang

kadi amngakakn kontnipun praja Hindhu, wasana lajng asor sarta alum.Kaliyoga punika satunggaling jaman, ingkang ttiyanganipun sirna piyandlipun dhatng para dewa tuwin

pandamlipun para dewa, mila saya sangt korupipun dhatng kawontnan lair. Ingkang kapitados amung

samukawis ingkang kenging katingalan, kamirngakn, ginrayang, kaambu tuwin dipun knyami. Ringksipun

samukawis ingkang kenging sinarawung dening indriyanipun badan-badan. Andika pitados dhatng bangku, amargi

kenging andika tingali tuwin ginrayang, andika pitados dhatng satunggaling griya tiyang, kawontnan sakiwa tngn

andika, awit andika

1 : 15


7/16




sagd nyumrpi. Ananging kathah tiyang ingkang botn pitados dhatng samukawis ingkang piyambakipun botn

sagd aningali utawi anggrayang. Dhatng para dewa ingkang salami-laminipun tansah anjangkung manungsa,

malah dhatng kang maha luhur, ingkang sugngipun ugi dados gsanging manungsa, sami botn pitados. Kathah

tiyang ingkang pitadosipun dhatng punika wau taksih smang-smang. Tiyang-tiyang ingkang makatn botn

mungl bilih piyambakipun botn pitados dhatng para dewa, ananging gsangipun sampun amratandhani manawi

pancn botn pitados. Samukawis kawontnan sakubngipun tiyang ingkang dipun wontnakn dening para dewa,punika botn kaanggp bilih dewa ingkang ngwontnakn. Jngandika mastani kodrad dhatng srngenge ingkang

andadari, rmbulan ingkang sumorot, gumrujuging toya, punapadene urubing latu, punika kawontnan ingkang

padatan kemawon. Mngka ing nglbtipun satunggal-tunggalipun wau isi satunggaling dewa ingkang anambut

karya. Bilih latu murub ing tumang punapa ing wana, punika pakartining dewa, dene latu wau lampah pamarkati

anggning ngatingalakn kawontnanipun. Latu punika botn saking pakartining tiyang ingkang sagd dhatng

kawruh pamisah, ananging punika pakartining Bathara Agni sarng

1 : 16

gumlar wontn ing dunya. Gumlaripun wontn ing alam sans-sansipun, santun lampah malih, nanging

wontnipun ing ngriki awujud latu. Kados ilining lpn Gangga, punika ing ngriku wontn satunggaling widadari

ingkang anambut karya. Gumlaripun wontn kaswargan botn makatn, nanging wontnipun ing ngrik i dados lpn

agng. Bilih andika botn pitados dhatng ingkang makatn wau, srat Mahabarata lstantun dados cangkriman

ingkang jngandika botn sagd ambadhe. Karantn ing srat Mahabarata nyariyosakn kawontnan ingkang kados

sayktos, tuwin botn kados pasmon. Anggnipun badhe nyumrpakn punika botn cariyos, manawi latu

ambsmi wana Kandhawa, amung lajng dipun cariyosakn manawi Bathara Agni anglbur wana wau.

Srat Mahabarata tansah nyariyosakn samukawis ingkang sampun kawontnakn dening dewa. T iyang ingkang

botn pitados dhatng dewa nganggp manawi punika amung pangathik-athik ingkang pinardawa. Botn sapintna

tiyang ingkang pitados, bilih makatn wau samangke ugi taksih tumindak, sarta lstantun tumindak ing salami-

laminipun. Ing jaman sans-sansipun, para dewa anambut karya sarta ngatingali ing manungsa. Samangke [Sa...]

1 : 17

[...mangke] ssingidan, amargi pitadosipun manungsa amung dhatng kawadhagan, botn dhatng

panjnnganipun. Kalamngsa tiyang ingkang sukci tuwin ambk sih sagd sumrp dhatng para dewa, kados ing

jaman kina, mila tiyang wau pitados dhatng ungling srat kados makatn punika, dados cariyosing llampahan

wau lajng katingal botn anglngkara.Wkdal samangke sabn-sabn wontn tiyang mungl, bilih peranganing kodrad ingkang botn kasatmata, winastan

kodrad kang luhur, punika kalintu. Kodrading alam-alam sarta kawontnan punika ingkang kathah botn katingalan

dening maripat wadhag, ananging ttela punika wau ingkang angebahakn alam kang asor.

Ing tmbe para dewa marah piyambak dhatng manungsa, kalamngsa alantaran para linangkung, ingkang sinbut

para wicaksana utawi rsi. Mantram, pikajngipun: tatmbungan, utawi kabkan suraos, ingkang unglipun wontn

pangwasanipun, tumrap ing alam gaib kawarahakn supados dipun pedahakn dening tiyang. Dene dayaning

mantram wau angedap-edapi. Tiyang sampun sami kawarah kadospundi anggnipun angsthi, murih ciptanipun

tuwuh pangwasanipun.

1 : 18

Kita sampun maos, kadospundi tiyang anggnipun ngsthi dhatng para dewa, sarta sagdipun dewa kasumrpan

ing tiyang, awit saking pangsthinipun wau. Kadospundi tiyang anggnipun ngsthi ddaml, sarta sagdipunddaml wau kadarbe ing piyambakipun. Cipta punika salami-laminipun wontn daya kakiyatanipun, para sarjana

sampun kathah ingkang sami anyobi. Nadyan ing jaman kina ugi botn sabn tiyang sagd anandukakn pangwasa

andhatngakn dewa, utawi andhatngakn ddaml, sastunipun amung para linangkung ingkang sagd antpi

piwulangipun para dewa tumrap prakawis wau. Samangke wontn yogi sawatawis sagd nandukakn dayaning

cipta, amargi para dewa punika botn nate ewah ginggir, pakartinipun inggih botn nate santun, nanging tiyang saya

tlas pangwasanipun, kabkta saking botn pitados dhatng dewa.


8/16




Para dewa punika ingkang masesa bawana, kadosdene kusir anggning anglisi kapal rakitan. Dados dunya punika

rinh ing para dewa. Ppindhanipun kados jngandika numpak kareta, kalayan anypng lis, lajng anginggokakn

kapalipun dhatng ing pundi ingkang andika kajngakn, makatn wau panjaginipun para dewa dhatng dunya, sarta

anurunakn kakiyatan dhatng [dha...]

1 : 19

[...tng] ing dunya, lajng kaingr keblatipun.Salami-laminipun para dewa tansah nindakakn kawajibanipun amranata bawana murih prayoginipun, amargi

bawana sampun dangu anggnipun lumampah, mila tamtu manggih pintn-pintn simpangan ingkang nyimpang

saking margi agng. Ingkang kaupamkakn margi agng wau kawastanan: kamajngan (Evolutie) inggih punika

ingkang linangkungan sagung dumados, saking wiwitan ngantos wkasanipun. Manawi jngandika lumampah saking

ing Bnars ngriki, dhatng ing Alabat, jngandika nglangkungi pintn-pintn simpangan, ananging manawi

jngandika lstantun lumampah urut margi agng wau, andika badhe tumuntn dumugi ing Alabat. Para dewa

anggnipun angusiri bawana kawdalakn urut margi agng, ananging manungsa kalamngsa lajng minggok anut

margi simpangan, ingkang katingalipun sakeca dipun langkungi, mngka saurut pinggiring margi agng wau

pinagran saha dipun jagang, dados manawi tiyang amargi saking pangangkahipun piyambak ndya minggok saking

margi agng tamtu lajng kacmplung ing jagang utawi katatap ing pagr, ing ngriku tiyang mastani, manawi tiyang

wau manggih sangsara tuwin kasusahan. Ananging kasusahan tuwin kasangsaran wau sae, dene dhumawah ing

piyambakipun, awit upami [u...]

1 : 20

[...pami] para dewa botn andkkana pakwd ing margi simpangan wau, tiyang badhe kalajng-lajng anggnipun

kasasar, wkasan bilai.

Kalamngsa, tiyang sanagari sadaya sami langkung margi simpangan, ing ngriku dewa lajng angwontnakn prang

agng utawi packlik, tuwin ssakit agng wontn ing margi simpangan wau. Tiyang sabngsa sami lumampah ing

margi simpangan, mila kdah dipun tdahakn manawi lampahipun kasasar, awarni panandhang, supados sampun

anglampahi makatn malih. Paprangan agng ingkang sami dipun sumrpi wontn ing srat babad wau, ttela

saking kaparnging para dewa, amargi para dewa kawajiban kdah adaml kamajnganing tumitah. Tiyang sumrp

kados punapa kathahing tiyang sarta kewan ingkang anmahi pjah ing paprangan wau, ngantos tiyang mastani

sakalangkung angggirisi, utawi mmlas sangt.

Ananging sayktosipun sanadyan tiyang punapa kewan, ingkang sami anmahi pjah ing paprangan wau, amungingkang badanipun sampun botn pakangsal kangge amangun kamajngan. Bilih badaning tiyang punika sampun

botn kenging pinakartkakn, badan wau lajng kabucal dening para dewa, murih tiyangipun lajng sagd [sag...]

1 : 21

[...d] angsal badan ingkang saya prayogi. Risaking badan punika limrahipun winastan pjah. Mngka badan ttela

kadosdene pangangge ingkang rinasuk ing tiyang, mila sabn tiyang minggah darajatipun, badanipun tamtu lajng

risak. Sagunging tiyang ingkang lena ing palagan agng wau, sami lajng minggah ing kaswargan, nunggil kalihan

para dewa.

Pakaryanipun para dewa anindakakn anggr-anggring Gusti kang amaha luhur, inggih iswara, ingkang

gumlaripun dados trimurti: Mahadewa, Wisnu tuwin Brahma. Anggr wau ingkang mangun kamajnganing sadaya

dumados ngantos kados ayang-ayanganing Pangeran. Anggarap kamajngan makatn wau kawajibanipun para

dewa, utawi botn amung tumrap salah satunggal, dados kawajibanipun beda kalihan manungsa. Anggnipun paradewa ngwontnakn kasusahan, panasaran, sarta godha, wontn ing margining manungsa, punika badhe anyobi

kasantosaning manungsa, supados manungsa saya wimbuh karosanipun saha kasinungan kawicaksanan tuwin sami

ambk utami. Ing nalika para dewa anindakakn pakaryanipun, kalamngsa kdah angwontnakn warni-warni,

ingkang botn sakeca tumraping manungsa. Anggnipun para dewa ngwontnakn makatn, punika tumrap [tu...]

1 : 22

[...mrap] manungsa ingkang botn anut tpa palupi. Upaminipun para jaksa ngukum tiyang ingkang lampah awon,

punika minngka pemutipun tiyang limrah, manawi tiyang mandung raja darbe andika, tiyang wau lajng kaukum


9/16




dening pangadilan, awit tiyang wau anrak anggr-anggr, sanajan botn mandung darbking jaksa, utawi anpsoni

para jaksa. Ananging upaminipun jngandika kapandungan, jngandika npsu sarta amarngka pandungipun,

punika jngandika kalpatan. Manawi jngandika langkung spuh, jngandika kawajiban mulang pundi ingkang

botn lrs. Jngandika manggalih sarta tumindak kangge prayogi andika piyambak. Ingkang kangge adaml

snnging manah andika piyambak wau, lajng dipun anggea nglampahi pakaryaning Gusti.

Saking srat Mahabarata tiyang sagd nyumrpi, wontn tiyang sabngsa ingkang kalintu tindakipun, mila bngsawau lajng sangsara. Inggih punika ingkang dipun wastani anggr-anggring kasusilan. Dene ingkang anindakakn

anggr-anggr wau para dewa. Upami kalampahan Hindhu dados samsthining karajan ingkang kuwawi tuwin

mardika, punika tamtu amung saking tiyang Hindhu sampun angstokakn agami saha lampah sae. Sampun botn

wontn sansipun kajawi makatn. Amargi ingkang

1 : 23

mangrh dunya punika para dewa, manawi dewa angluhurakn ttiyanganipun satunggaling nagari, punika tamtu

ganjaran anggnipun sami lampah sae. Ingkang makatn wau lampah ing anggr kasusilan. Manawi tiyang sami

lampah awon, nadyan suwaunipun bngsa agng inggih lajng dados alit. Dene bngsa alit ingkang lampah sae,

lajng dipun luhurakn.

Manawi satunggaling bngsa dumugi mangsanipun ewah, upaminipun tiyang Hindhu badhe dados kados gangsal

wu taun ingkang sampun kapngkr, tamtu wontn sujanma ingkang kalairakn ing Hindhu. Pintn-pintn sujanma

ingkang agng kasaenanipun, tuwin druhaka, kuwawi, saha tiyang awon. Tiyang-tyang wau linairakn ing ngriku,

amargi nagari ngriku btah sadaya wau, sarta sadaya punika tiyang-tiyang ing gsangipun ingkang kapngkr

sampun mirantos badhe anggarap pandamlan prlu. Para linangkung wau, nadyan kang sae punapa kang awon,

punika botn sawg sapisan punika wontnipun ing Hindhu. Ing gsangipun rumiyin sampun sae tindakipun, mila

lajng sinung karosan, kalampahan lajng linairakn ing mngsa ingkang kabkan bbaya, prlu badhe anambut

karya ssarngan kalihan para dewa. Panunggilanipun malih tiyang ingkang awon- awon,

1 : 24

punika suwaunipun murka, bngis, tuwin tansah mangunk-unk, sadaya punika maedahi tumrap anggr-anggring

kamajngan, sarta amargi saking panglawanipun wau lajng andadosakn buthg, ingkang kdah dipun sinau

kasumrpan dening tiyang Hindhu. Bilih makatn kadadosaning lampahipun, nadyan para ingkang sami sae-sae

punapa tiyang ingkang awon-awon, punika inggih badanipun piyambak ingkang ngrancang takdiripun. Ingkang sae-

sae badhe ssarngan anambut karya kalihan para dewa, dene ingkang awon badhe makwd, botn kanggepambiyantu prluning dewa. Ananging tiyang ingkang migunani msthi tinuntun dhatng panggenan ing pundi

anggnipun badhe anambut karya, mila linairakn ing ngriku.

Kula manggih cacriyosan ing Adiparwa, inggih punika dhil kapisanan saking srat Mahabarata, bilih pangrantamipun

prang agng punika wontn ing kaswargan. Para dewa sami parpatan lajng anmtokakn, kdah anglairakn

sagunging tiyang ingkang sampun tinamtu minngka panuntunipun. Ingkang pinilih tiyang sakawan, ingkang

rumiyinipun sampun nate dados nayakanipun ratuning para dewa, ingkang sinbut Hyang Indra. Bathara Indra

punika angratoni para dewa, sarta sakawan wau suwaunipun inggih [ing...]

1 : 25

[...gih] Indra. Kacariyos Sang Hyang Indra amargi dados ratuning para dewa, mila lajng kumaluhur. Wkasan kasiku

kdah anylhakn kaprabonipun sawatawis mngsa. Pangandikanipun Hyang Mahadewa: sing sapa kang kaya

wwatakanira mau, padha ora olh nugrahaningwang. Sang Hyang Indra angstokakn sarwi ngunandika bilihsariranipun kalihan Indra sansipun, badhe manjanma prlu anambut pakaryan ingkang dados ggadhanganipun,

murih sarampunging karya lajng sagd wangsul dhatng ing kaswargan malih. Ing nalika wau Indra sakawan lajng

matur, manawi linairakn saking pawstri sintn kemawon, sagda sudarmanipun dewa. Dene Indra ingkang ngka

gangsalipun, pratela bilih panjnnganipun pribadi badhe anitahakn tiyang ingkang ngka gangsal. Bathara

Mahadewa marngakn (Adiparwa 199).

Sarng sampun dumugi mangsanipun, Indra sakawan wau linairakn dados Yudhistira, Bima, Nangkula tuwin

Sahadewa, dene ingkang minngka sudarmanipun, inggih punika Bathara Darma (dewaning adil), Bathara Wayu


10/16




(dewaning angin) sarta Bathara Aswin kalih pisan. Ananging Arjuna punika suwaunipun rsi agng, lairipun malih

dados putranipun Bathara Indra ratuning dewa. Prajurit gangsal pisan wau ingkang ndya sami dipun sumrpi

[sum...]

1 : 26

[...rpi] llampahanipun, inggih punika ingkang unggul ing palagan agng Tgalkuru.

Sabibaring prang agng wiwit ngancik jaman enggal, kacariyos wkdal samantn dewaning para dewa ingkangjjuluk Sang Hyang Wisnu manjanma piyambak dhatng ing dunya, minngka awatara, ssilih Sri Krsna,

assarngan kalihan swasa, naga kalanggngan ugi manjanma dados sadhrkipun Krsna, kkasih Balarama

(Adiparwa 199) kawuningana awatara punika pangejawantahipun ttungguling dewa, mila manjanma prlu

mangrurah piawon, bilih piawon sampun saya andadra, sarta kawistara badhe angandhg lampahing kamajngan.

Tatelanipun srat Mahabarata punika babading bngsa tdhakipun satunggaling narendra, ingkang jajuluk Prabu

Barata. Panjnnganipun putranipun Prabu Dusjanta mijil saking Dwi Sakuntala, ingkang aluraning llampahanipun

ugi wajib sami andika sumrpi, (Sakuntala punika ddongenganipun Sang Kalidhas). Baratas atgs tdhakipun

Prabu Barata, dene: maha, atgs agng, dados srat wau babad agng nyariyosakn llampahanipun para tdhak

Barata. Ing antawisipun para tdhak Barata wontn satunggal ingkang akkasih [ak...]

1 : 27

[...kasih] Kuru. Panjnnganipun wau (Kuru) jumnng nata binathara, punapadene agng kasubratanipun. Prabu

Kuru ambangun tapa wontn ing ara-ara ingkang winastan Tgalkuru-Ksetra, pikajngipun tgalipun Kuru, inggih ing

ngriku ingkang kangge ajanging paprangan agng punika. Ing antawisipun para darah Kuru wontn ttiga, satunggal

sinbut Dritarastra, netranipun wuta, ingkang putranipun sami amangun yuda ing palagan agng amung anjurungi

piawon. Pannggakipun Pandhu, sudarmanipun nararya gangsal ingkang ambangun prang anglabti watak sae.

Ingkang waruju Sang Widura, punika linangkung ing kawicaksanan sarta adilipun, tuwin dados bangbang pangalum-

aluming praja Ngastina. Cariyos lampahan saha pandamlipun sadaya punika, kasbut wontn ing srat kakidungan

agng ingkang kabagi dados wolulas parwa (dhil) sabn saparwa wontn naminipun piyambak-piyambak kapiridakn

cariyos ingkang kamot ing ngriku.

Kidung wau pinangkanipun saking Ugrasarwa katampkakn dhatng para ambangun tapa ingkang sami dhadhepok

ing wana: Naimisia, dene Ugrasarwa punika putranipun Lomaarsana, apparab Suti. Ing antawisipun para ambangun

tapa wau pitakn dhatng Ugrasarwa, piyambakipun punika ing pundi pinangkanipun, [pinangkani...]

1 : 28 [...pun,] winangsulan: manawi mntas tumut angstrni pamiwahaning ssaji agng anggnipun Sang Prabu

Janamejaya adaml ssaji naga. Ing ngriku mirngipun kidung Mahabarata ingkang lajng kasinau piyambak. Srat

punika anggitanipun ingkang wicaksana Krsna Dwipayana, mila sinbut Krsna: amargi kulitipun cmng,

Dwipayana: awit lairipun wontn ing Pulo Wedhawiyasa, sabab panjnnganipun ingkang ngimpun sarta nata Srat

Wedha. Rsi wau nmbung dhatng Suti supados kawarah, mila lajng kalampahan sami kawarah.

Inggih punika babad ingkang badhe kaparsudi, kawiwitan saking bab urutipun punika.

1 : 29

Bab II Ing Nalika Para Senapati Wau Taksih Sami Jjaka

Dongng kula bab paprangan agng, badhe kula wiwiti saking nyariyosakn sagung llampahan ingkang kawursita

wontn ing Adiparwa, inggih punika dhil sapisan saking Srat Mahabarata. Kula badhe ngaturakn timuripun,

lluhuripun sarta panggulawnthahipun para senapati ingkang sami kacariyos wontn ing ddongengan wau. Awitsaking pangudi, tiyang badhe pariksa suraosipun wwaton ingkang kacariyos wontn ing bbukanipun srat punika.

Wontn ing Mahabarata, Sang Bisma ingkang dipun cariyosakn luhur sarta kakndlanipun botn wontn ingkang

nyamni. Panjnnganipun wau ppthinganing bngsa Arya, Sang Bisma pants kangge tatuladanipun sintna

ingkang tumitah wontn ing dunya. Dosa ingkang limrahipun tiyang sami botn sagd anyingkiri, punika botn sagd

anglpti sugngipun Sang Bisma, botn kewran anindakakn kawajiban condhongipun kalihan yuswanipun. Sang

Bisma botn nate nalisir saking darmanipun, botn nate sumimpang saking tngah-tngahing marginipun, botn nate

nyimpang mangiwa tuwin manngn. Panjnnganipun punika guru, [gu...]


11/16




1 : 30

[...ru,] inggih nayaka. Nalika dados putra, nayaka tuwin wali, lstantun ttp ing darmanipun. Ing satunggal-tunggal

peranganing sugngipun, punika sagd angrampungakn jajibahanipun.

Sadrngipun Bisma katitahakn dhatng marcapada, ing kaswargan wontn pasamuwan agng. Prabu Mahabisa

ingkang sagd anggayuh kaswargan saking ssajinipun, ugi manjing ing pasamuwaning para dewa. Punapa dene

Bathari Gangga, ratuning sadaya lpn, inggih wontn ing ngriku. Ndhng ramening pasamuwan, Bathari Ganggakatmpuh ing samirana ngantos pangagmanipun kapisah saking sariranipun. Para dewa lajng sami tumungkul,

murih Bathari Gangga sampun ngantos lingsm, amung Prabu Mahabisa ingkang lstantun dngngk. Ing nalika

wau Hyang Brahma lajng angsotakn dhatng sang prabu. Trangipun ingkang ing ngriki katmbungakn:

angsotakn, punika mratelakakn kasangsaran ingkang badhe kasandhang, amargi saking kalintuning tindak tuwin

ciptanipun (kadadosaning cipta tuwin pandaml, warganing Teyosopi mastani: karma) dados sotipun para rsi utawi

dewa, punika wca cucawanganing[8]

karma, amargi Prabu Mahabisa dosa nrak kasusilan, mila Brahma ngndika,

bilih sang prabu kdah kalairakn dhatng ing dunya, anilar kaswargan, makatn ugi Dwi Gangga badhe

katurunakn [ka...]

1 : 31

[...turunakn] dhatng alaming manungsa, sarwi anandhang papa. Nanging manawi sampun tangi kanpsonipun,

Dwi Gangga badhe luwar saking papa cintrakanipun.

Sarng dumugi mngsa lairipun Prabu Mahabisa, sang prabu dados putranipun Prabu Pratipa, narendra mahambk

sukci. Ing satunggaling dintn, sang prabu kundur saking anggnipun ambangun tapa, wontn rara knya ingkang

sulistya ing warni, dumrojog tanpa larapan lajng linggih ing pangkonipun sang prabu, inggih punika Bathari Gangga

ingkang amindha warni manungsa. Matur ing sang prabu sarwi angasih-asih kaparnga sang prabu anggarwa ing

piyambakipun. Sang prabu botn kaparng ing galih, ananging sagah badhe kadhaupakn kalihan putranipun.

Bathari Gangga nyandikani, nanging atur papngt dhatng sang prabu, manawi ing tmbe putranipun sang prabu

kalampahan anggarwa ing piyambakipun, rajaputra sampun ngantos anyaruwe, sadaya pandamlipun sanadyan sae

punapa awon. Nalika wau sang prabu sakalihan pramswari lajng amsu brata, murih pinarngna kagungan putra

ingkang utami, ing ngriku panjanmanipun Prabu Mahabisa, dados putranipun Prabu Pratipa, putra lajng sinung

nama Santanu. Wrdinipun: katntrman kang jinm. Sarng Santanu sampun rumaja putra kang rama dhawuh

1 : 32

manawi tamtu badhe kadhatngan widadari ingkang nmbung supados kagarwa, pangandikanipun, Santanumanawa widadari iku tka, tampanana dadi garwanira, ananging gr, sutaningsun kang tan kalepetad

[9]dosa, aja

pisan-pisan sira ngowahi sapanggawene garwanira mau, nadyan ala utawa kang becik, sira aja takon arane, utawa

lluhure, lan pinangkane, mung banjur garwann kang awit saka parentah ingsun.

Nararya Santanu kajumnngakn nata, dene sang prabu lajng bagawan. Jumnngipun Santanu, karaton saha

nagarinipun mulya. Ing satunggaling dintn nalika sang prabu llangn urut pinggiring lpn Gangga,

panjnnganipun wuninga rara knya sakalangkung endah ing warni, ingkang sangt annarik panggalihipun, mila

lajng dinangu: punapa piyambakipun purun kapundhut dados sori nata. Rara knya wau inggih Dwi Gangga ugi

lajng nyandikani, nanging mawi bbana, salbtipun tungtunggilan,[10]

sang prabu sampun ngantos nyaruwe sadaya

pandamlipun, aturipun makatn: sang prabu, panduka sampun ngantos wontn solah bawa ingkang nawung raos

bndu, sadangunipun panduka taksih amngku ambk sih, kula sanggm lastantun anythi, ananging manawi sang

prabu ngantos amngku dduka, punapadene nyaruwe dhatng solahbawa [so...] 1 : 33

[...lahbawa] kula sinuwun, sastu kula lajng anilar panduka, dhawuh wangsulanipun sang prabu: pamintanira

dakparngake. Mila lajng kalampahan kagarwa. Pikramanipun sang prabu kalihan Dwi Gangga sakalangkung

mulya.

Ing nalika Dwi Gangga anglairakn putra, bayi enggal binopong dening pramswari lajng binucal dhatng lpn

sarwi ngandika: tampanana nugraha kang tuwuh saka bciking sdyanira. Makatn ugi sarng pputra kaping kalih,

kaping tiga, salajngipun ngantos kaping pitu. Narendra ingkang sakalangkung mmlas wau sakalangkung singkl
http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-8http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-8http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-8http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-9http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-9http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-9http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-10http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-10http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-10http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-10http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-9http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-8


12/16




ing panggalih, sarta rumaos sangsara, panjnnganipun botn rna sangt dhatng tindaking garwanipun ingkang

makatn wau, ewadene sang prabu botn kawiyos pangandikanipun, murih sampun ngantos katilar dening garwa.

Kawuningana sarng ambabar ingkang kaping wolu, kados ingkang sampun-sampun, bayi badhe pinondhong dening

ibu sarwi msm, ndya binucal dhatng lpn. Sang prabu anygati, kalihan pasmon ingkang sakalangkung

sdhih, pangandikanipun: adhuh, adhuh, aja pinatenan, sajarwaa, sira iku sapa, lan ing ngndi pinangkanira, pagene

sira matni anak-anakira dhewe, hh, panglburaning para putraningsun, sapira ta gdhening dosanira. [dosa...] 1 : 34

[...nira.]

Dhuh Sang Prabu Santanu ingkang sakalangkung mmlas, saking agnging cobi, paduka ngantos kasupn

dhatng dhawuhipun kang rama. Atur wangsulanipun kang garwa: putra punika botn badhe kula pjahi, ananging

angngtana prajanji nalika ppanggihan sapisan, dados samangke dumugi mangsanipun kula anilar panduka.

Kawuningana kula Gangga putrinipun Bathara Janu. Ing ngriku Dwi Gangga anyariyosakn llampahan ingkang

sampun kapngkr dangu, kawontnanipun dewa wolu anggnipun mandung lmbu kamulyan, nama Nandhini,

gadhahanipun Maharsi. Ing antawisipun wasu wolu wau wontn satunggal ingkang nama Dyahu, inggih punika

ingkang tmn angawaki mandung. Maharsi angsotakn, manawi para wasu badhe katurunakn dhatng ing

dunya minngka paukumaning dosanipun. Para wasu sami angasih-asih nyuwun pangaksama. Maharsi

marngakn, manawi para wasu wau badhe lajng luwar ing warsa anggnipun linairakn dhatng ing dunya, kajawi

pun, Dyahu, awit dosanipun agng, kdah dangu pamanggnipun wontn ing dunya. Nalika wau para wasu lajng

manggihi Dwi Gangga sarta prasabn, bilih Dwi Gangga dados parawaning manungsa, para wasu badhe dados

putranipun, supados sasampunipun lair [la...]

1 : 35

[...ir] saking guwa garbaning ibu lajng kabucala dhatng ing lpn, dados lajng sagd luwar saking badan wadhag

kang minngka pawarangkanipun. Wangsulanipun Dwi Gangga: kula sanggm badhe anglksanani sapaminta

andika, murih para wasu sagd luwar saking pawarangkan wujud gsang ing dunya. O ppthinganing para

narendra, amung pun, Dyahu ingkang ksangtn dosanipun, kapksa sawatawis dangu gsangipun wontn ing

dunya, kados soting rsi agung wau.

Satlasing aturipun, Bathari Gangga musna, ambkta putranipun ingkang ngka wolu, inggih punika panjanmanipun

Wasu Dyahu. Tmbenipun sami kasumrpan, assilih Dwa Wrata, Ganggaya, Santanawa, inggih Bisma ( 96-99).

Manungsa asring-asring ajrih pjah, mngka jngandika priksa piyambak, manawi dewa kalairakn dhatng ingdunya, lajng rumaos kinunjara, dene pjah kaanggp mitra ingkang amngakakn kontning pawarangkanipun. Ing

alam asor ngriki, tiyang sami bingah manawi wontn bayi linairakn, utawi sami nangis manawi wontn tiyang pjah.

Ingkang makatn kenging kaupamkakn tiyang daml pamiwahan agng amargi wontn mitranipun ingkang

kawarngka, ananging nangisi manawi mitranipun luwar. Sabn wontn ppjah, inggih punika wontn dewa

angluwari jiwa ingkang [ing...]

1 : 36

[...kang] kawarngka, kados Bathari Gangga anggnipun asung pamudharanipun para wasu. Dados cariyos punika

andahakn, kadospundi pakaryanipun para dewa, supados tiyang sumrp dhatng panggarapipun sawarnining

pakaryan, mila tiyang sdhih punika saking kabodhoanipun.

Kados ingkang kacariyos ing nginggil, bilih Bathari Gangga ambkta putranipun, ananging sarng sampun diwasa,

lajng kapasrahakn dhatng kang rama. Nararya Dewa Wrata kagulang amangun yuda tuwin sawarnining kawruhlair batos, mila amumpuni saliring kagunan miwah kawicaksanan, karosan sarta kastyanipun linangkung, gnging

kasusilanipun satimbang kalihan kawruhipun. Ing satunggaling dintn, nalika kang rama sang prabu llangn urut

tpining lpn Jamuna, priksa wanita ingkang sakalangkung endah, sang prabu kapencut, mila badhe kapundhut

dados sori nata. Pawstri wau anakipun juru misaya mina. Ananging Dhasa juru misaya mina, tiyang spuhipun

pawstri wau, badhe ngunjukakn manawi putra ingkang mijil saking anakipun ginadhang kagntosakn

kaprabonipun. Sang prabu botn marngakn, karantn sang prabu sampun kagungan pangran dipati, punapa

punika botn kagstosakn.[11]

Sang prabu kondur kalayan rudah ing


13/16




1 : 37

panggalih, sadumugining kadhaton, Dewa Wrata amthuk kang rama kalihan anoraga, sarwi umatur: punapa

darunaning prihatos. Sang prabu botn karsa sajarwa dhatng putranipun, mi la narpaputra enggal manggihi

pinispuhing nayaka, ingkang sangt bkti, wigatos andangu mula bukanipun mila kang rama katingal nawung

duhkita. Nayaka ngaturakn llampahanipun sang prabu kalihan juru misaya mina ing Jamuna. Sami sanalika wau

Dewa Wrata angirit wadya sawatawis, tindak dhatng griyanipun Dhasa, mangarih-arih supados Dhasa anglilahaknanakipun stri kagarwa sang prabu. Aturipun juru misaya mina, botn sagd ngunjukakn, margi sang prabu sampun

kagungan pangran dipati. Ing nalika punika Dewa Wrata prastya mawi anbut asmaning dewa, andikanipun:

rungunn ssanggmaku marang sira, ingsun bakal anuruti sapanjalukira. Putra kang mijil saka Satyawati msthi

bakal dadi ratuku. Dados sang nararya suminggah saking makuthaning kaprabon, supados kasambadan karsanipun

kang rama sang prabu. Ewadene juru misaya mina drng narimah, aturipun: sanadyan piyambakipun pitados bilih,

Dewa Wrata msthi antpi sasanggmanipun, mksa taksih sumlang, punapa para putranipun Dewa Wrata ugi

badhe nglstantunakn. Dhawuhipun [Dhawuhi...]

1 : 38

[...pun] sang nararya: sapisan aku angmohi jumnng nata, aku uga arp nyurs turunku. Hh Dhasa, wiwit dina iki

uga, aku smanggm brahmacarya (botn nambut silaning akrami) amarga sanadyan patiku ora aninggal anak, aku

msthi bisa angunggahi kamulyaning kaswargan kang langgng.

Sami sanalika wau lajng jawah skar minngka pahargyanipun anak jalr ingkang sampun angurbanakn dhirinipun

kangge adaml bingahing tiyang spuhipun. Dewa manguwuh sora: ya iki Bisma, tgsipun ingkang angggirisi,

(sampun tatela manawi Bisma botn kalepetan dosa, sarta sugngipun tansah antpi wajib, winiwitan suminggah

saking ingkang limrahipun tiyang anganggp kamulyan agng. Sang Bisma lajng tumulh dhatng Satyawati sarwi

umatur kalayan smu sumh: dhuh ibu suwawi anitiha rata punika, lajng kula dhrkakn kondur dhatng

salbting pura. Satyawati kaaturakn ingkang rama, kang rama lajng paring barkah, pangandikanipun: sira ora

bisa mati, sajrone sira isih ndya urip, dhuh kang tanpa dosa, msthi pati lagi anydhaki sira yn sira karpake (

100).

Sasurudipun Prabu Santanu anilar putra kkalih, ingkang lajng kamong dening Bisma, kang spuh asma

Citragada, kagntosakn [kagnto...]

1 : 39

[...sakn] narendra. Ananging Prabu Citragada lena wontn madyaning paprangan, mila kang rayi kkasihWicitrawirya kagntosakn narendra, ingkang lajng kaupadosakn garwa dening Sang Bisma. Anyarngi

llampahan wau, wontn putrining narendra mncapraja ingkang kadaml saymbara pinilih. Kathah para narendra

mncapraja dhatng anglbti saymbara, ngatingalakn karosan sarta apaprangan. Ing antawisipun para

narendra wau pundi ingkang linangkung karosan tuwin ingkang unggul yudanipun lajng kapilih. Ingkang minngka

tndha bilih kapilih, kinalungan uncn-uncn skar dening putri ingkang kinarya saymbara. Prabu Wicitrawirya,

amargi taksih knmn sangt mila botn tumut anglbti, nanging Sang Bisma ingkang minngka pamomonging

anggnipun ngasta kaprabon, lajng amakili lumbt ing saymbara. Putri ingkang kinarya saymbara ttiga, kalihan

allimunan kainggahakn dhatng rata dening Bisma, sasampunipun Bisma lajng ngngtakn dhatng para

narendra, bilih saymbara pawstri punika kenging rinbat, manawi para narendra ingkang sami lumbt ing

saymbara wau purun angrbat sarana prang. Panguwuhipun: hh sira para narendra, putri iki dakgawa ora sarana

aris, mara rbutn sarana karosanira, kanggo 1 : 40

ngalahake aku. Para narendra lajng sami angbyuki, Bisma kinmbulan dening mngsahipun, nanging sadaya

kasoran dening Bisma. Para putrinipun narendra ing praja Kasi binoyong dening tdhaking Kuru, tandukipun kados

dhatng mantu stri, utawi sadhrk stri. Ananging sarng dumugi ing margi, putri ingkang spuh piyambak lajng

prasaja, manawi sampun amilih satunggaling narendra, mila nmbung ndya angupaya ingkang pinilih wau. Dados

amung putri kkalih ingkang kadhaupakn kalihan kang rayi. Kang spuh nami Dwi Ambika, ingkang nm nami


14/16




Dwi Ambalika. Ananging Sang Prabu Wicitrawirya botn widada lajng seda sadrngipun apputra. Ingkang

makatn sangsara agng tumrap kaprabonipun Santanu, amargi badhe kacursan turun. ( 102).

Dwi Satyawati sakalangkung kmngan ing galih, mila mangipuk dhatng Bisma supados jumnng narendra, sarta

angrama putri rndha kalih pisan punika. Para kadang miwah para mitra sami amksa Sang Bisma puruna

anglampahi sapamrayoginipun Dwi Satyawati, supados singangsana botn suwung saha adaml mulyaning

karaton. Nanging prastyanipun ingkang anyinggt Sang Bisma kalin

[12]

makuthaning kaprabon, tuwin pawstri,nadyan amung ssanggman, ewadene tumrapipun Sang Bisma kastyan punika langkung [lang...]

1 : 41

[...kung] aji tinimbang sadaya kamulyan ing dunya.

Suwawi para nm-nman Hindhu, kamirngna wangsulanipun Bisma, murih andika priksa, tiyang kados punapa

ingkang sagd daml kaluhuraning nagari Hindhu. Aturipun Sang Bisma makatn: dhuh ibu, pangandika panduka

punika ttela bilih pinarngakn dening anggr-anggr, ananging panduka mirng piyambak prastya kula, bilih kula

ndya anyurs turun kula, sastunipun panduka botn kasupn kadospundi kawontnaning llampahan ingkang

sambt kalihan pikrama panduka. O ! ibu Setyawati kaparnga kula angambali ungl kula ingkang sampun kula

prastyakakn, kula ndya slh tri bawana, nadyan kapraboning kaswargan utawi sansipun ingkang langkung

mulya malih, nanging kastyan salami-laminipun botn badhe kula uwalakn. Tumraping kula mugi dunya sirnaa

gandanipun kang arum, toya sirnaa tlsipun, pajar icala kawasanipun angwontnakn ayang-ayangan, hawa sirnaa

kakiyatanipun, srngenge icala prabanipun, latu bntripun, rmbulan sorotipun ingkang asrp, akasa icala

pangwasanipun ingkang ngwontnakn swara, sotipun Bathara Witra (Yama ?) dewaning pangadilan sirnaa adilipun,

ewadene kula botn badhe slh kastyan. [kas...]

1 : 42

[...tyan.]

Dwi Styawati karuna sarwi amksa-mksa, ananging Sang Bisma botn keguh, aturipun: dhuh pramswari nata,

panduka sampun anyingkur margining kautamn, sampun anuntun kula dhatng kanisthan, amargi satriya ingkang

risak kastyanipun, punika botn linuhurakn dening srat-srat suksci. Kaparnga kula atur pamrayogi ibu,

kadospundi padataning pambudidayanipun para satriya, anggnipun pados pangayoman, murih Prabu Santanu

sampun ngantos curs turunipun ing dunya. Bilih ibu kaparng anggalih atur kula, kadospundi ingkang kdah

linampahan, ttarosana kalihan para pandhita, tuwin sintn ingkang lbda dhatng pranataning praja, kadospundi

pamrayoginipun tumrap kasangsaran punika, punapadene sampun ngantos kasupn dhatng padataning nagari (103).

Sang Bisma atur pamrayogi supados lajng angupaya salah satungaling maharsi, kangge sudarmaning para putra

ingkang badhe mijil saking putri rndha kkalih wau, sarta para putra lajng kaanggpa putranipun sang prabu

ingkang sampun sawarga. Dwi Satyawati ngandika, manawi wontn satunggiling maharsi putranipun Bagawan

Parasara ingkang mijil saking sariranipun. Maharsi wau gntur

1 : 43

kasutapan, mila linangkung pangwasanipun, sasampunipun dados: dwijatama lajng kesah andhrk sudarmanipun,

inggih punika Sang Krsna Dwipayana Wiyasa. Bilih wontn prakawis prlu mngka kang ibu kaparng angsthi,

panjnnganipun sastu dhatng sami sanalika. Pangandikanipun Dwi Satyawati: lah putraningsun Bisma kang

linuwih, yn sira panuju ing galih, rsi mau sunciptane. Dwi Satyawati lajng angsthi putranipun, sanalika Maharsi

Krsna Dwipayana Wiyasa dhatng. Kawontnaning kasangsaran dipun cariyosakn sadaya, wkasan DwiSatyawati mundhut pitulunganipun. Maharsi Krsna Dwipayana anyagahi nanging badhe ssuci rumiyin, dangunipun

sataun, sarta ngandika dhatng putri rndha kkalih: manawa ingsun tka sawanci -wanci prlu ambangun turuning

kadang ingsun, sira nahana rasanira marang kuciwaning kawujudaningsun, amarga ingsun uga arp anggntur tapa

kanggo kaluhuranira sakarone. Kados punapa trnyuhing panggalihipun Dwi Satyawati nalika mangarih-arih putra

mantu kalih supados miturut sapamrayogining sang maharsi, kangge rumksa karahayonipun para kadang warga.

Kawuningana sarng Dwi Ambika pinanggih sang maharsi priksa cmnging pasuryan, rikma gimbal abrit

ambaranang kadi tmbaga, pancrnging


15/16




1 : 44

netra tuwin gimbaling barewokipun sang maharsi, sangt ajrihipun, mila lajng ngrmakn paningal ngantos

saparipurnaning karya. Ingkang makatn kadi anarik jiwaning tiyang ingkang karmanipun ntpakn gsangipun

wontn ing dunya ambadan wadhag wuta. Ing ngriku Sang Wiyasa amca, bilih putranipun badhe wuta wiwit lair,

inggih punika Sang Dritarastra, ratuning Kurawa kang wuta. Kawuningana Dwi Ambalika, sarng priksa sang

maharsi marpki, sakalangkung kagt ngantos puct pasuryanipun, pramila sarng apputra,kulitling

[13]pasuryanipun puct, sinung nama Pandhu, wrdinipun: pun puct, inggih punika ingkang lajng apputra

para Pandhawa gangsal sami sudira ing rananggana, ingkang unggul ing palagan agng. Karsanipun Dwi Satyawati

sagda jangkp tiga. Nanging Dwi Ambika punapadene Dwi Ambalika sami botn kadugi anglampahi, mila lajng

ngaturakn parkan, darahing sudra, dhatng sang maharsi. Parkan wau botn amanah dhatng awoning

suwarninipun sang maharsi, amung ngngti luhuring pangwasanipun, mila sangt sih tuwin bkt inipun, dados lajng

binarkahan dening sang maharsi, tmbe badhe apputra kakung panjanmanipun dewaning ngadil, kanamkakn

Widura. Sadhrk tiga, Dritarastra, Pandhu, sarta Widura, punika ingkang sami badhe ngkap bageyanipun [ba...]

1 : 45

[...geyanipun] prang agng. Putranipun Dritarastra kalihan putranipun Pandhu punika kawontnanipun para satriya

ingkang sami amangun prang wontn ing Tgalkuru. Dene Widura dados bangbang pangalum-alum ing

kaprabonipun narendra kang wuta punika. ( 104-106).

Anggnipun Bisma anggmatni dhatng putra ttiga wau kados putranipun piyambak, widada botn kirang

satunggal punapa. Kacariyos sarng para putra sampun wancinipun kasinau lajng ndya sami antpi

kawajibanipun, inggih punika sami manggulang Wedha sarta olah karosan miwah kapriglaning amangun yuda. Para

putra winarah titising jmparing, awahana turngga, prang gada, sikp pdhang miwah tamng. Lampah-lampahipun

mangrh dipngga prang, tuwin kawruh kasusilan, maos babad tuwin cacriyosan kina, utawi caranganing sagung

piwulang, sarta lbda dhatng suraosing Wedha dalasan pangpanganing Wedha. Dados para rajaputra mumpuni

saliring kawruh sarta lbt panampinipun. Jngandika samangke sami priksa bilih ing jaman samantn, para nm-

nman sami mangudi kawruh agami sinarng kalihan kasusilan, punapadene amangun karosan miwah kapriglan. (

109).

Pandhu kajumnngakn narendra, amargi putra ttiga wau ingkang [ing...]

1 : 46

[...kang] pambajng wuta. Saking pamrayoginipun Bisma, Dritarastra kadhaupakn kalihan Dwi Gandari, putrinipunnarendra ing praja Suwala, inggih bak-ayunipun Swangkuni, ingkang ing tmbenipun adaml kathahing prakawis

tumrap kulawarganipun. Llampahanipun Dwi Gandari punika dados ddongengan ingkang sae sangt. Makatn:

sarng Gandari mirng, bilih pacanganipun wuta, paningalipun lajng kaserup piyambak (kasasapan ing sinjang),

wigatos sagda ngraosakn kasangsaran ingkang sinandhang dening badhe priyanipun, sarta sampun ngantos

sagd ngraosakn. ( 110) pawstri Hindhu sampun misuwur bktinipun dhatng priyanipun.

Pangangkahipun Sang Bisma Prabu Pandhu badhe kadhaupakn kalihan Dwi Partha (Partha), putrinipun Prabu

Surya, narendraning bngsa Yadawa, inggih punika kadangipun Wasudewa, sudarmanipun Sri Krsna. Nalika

kadaml saymbara ingkang kapilih Pandhu, dados ttp kados pangajng-ajngipun Sang Bisma. Sarng sampun

sawatawis dangu Pandhu kapikramkakn malih dening Sang Bisma, angsal Dwi Madri, sadhrkipun Salya,

narendra ing Madura,[14]

minngka garwa pannggak. Watawis sacndra saking kramanipun Prabu Pandhu ingkang

kaping kalih, sang prabu llana andon yuda, [yu...] 1 : 47

[...da,] kalampahan pintn-pintn nagari ingkang katlukakn, mila sakonduripun kalihan amboyong pni-pni tuwin

rajakaya pintn-pintn.

Sarng sampun lrm sawatawis, Prabu Pandhu karsa bbdhak dhatng wana, sarta akkuwu salbting wana

ngantos sawatawis lami kalayan garwanipun. ( 111-114).

Satunggaling dintn, nalika Prabu Pandhu bbdhak anglampahi dosa ajmparing kidang, ingkang badhe aliron sih

kalihan strinipun. Amargi Prabu Pandhu sirna wlas asihipun, mila lajng kasotakn dening kidang: samngsa
http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-13http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-13http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-13http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-14http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-14http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-14http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-14http://www.sastra.org/bahasa-dan-budaya/95-wayang/270-mahabarata-partawiraya-1924-508-jilid-1#foot-note-13


16/16




Prabu angrangkul garwanipun sastu anmahi lena. Sot ingkang makatn adaml sangsaranipun Prabu Pandhu,

punika atgs Pandhu badhe lstantun botn apputra ngantos sasurutipun. Prabu Pandhu lajng anglilakakn

sagung raja darbkipun, lumbt ing wana kados gsangipun para ambangun tapa. Dene garwanipun, Dwi Partha,

ingkang apparap Dwi Kunthi, tuwin Madri, sami andhrk. ( 118-119).

Sarng sampun sawatawis lami, anggnipun ambangun tapa, Prabu Pandhu sakalangkung kumaclu apputra, mila

lajng attarosan kalihan Dwi Kunthi kadospundi anggnipun minangkani. [minang...] 1 : 48

[...kani.] Dwi Kunthi matur: ing nalika taksih rara knya sariranipun sakalangkung bkti dhatng satunggaling

maharsi, kkasih Maharsi Druwasa. Sang Maharsi wau karnan, tmahan lajng amarah mntra panggndaming

dewa, ingkang sagd angwontnakn putra. Prabu Pandhu dhawuh dhatng kang garwa amatka mntra wau murih

sagd apputra saking paringing dewa. Dhawuhipun sang prabu dhatng Kunthi, supados angsthia dwaning

ngadil (Bathara Darma, nyuwun anak jalr. Kalampahan apputra sinung nama Yudhisthira. Lajng angsthi

dewaning angin ingkang sakalangkung rosa, (Bathara Wayu), kaparingan putra pun Bima, sasampunipun punika

angsthi ratuning dewa, (Bathara Indra), kaparingan Arjuna. Saking dhawuhipun Pandhu, Dwi Kunthi amaraha

mantra wau dhatng Dwi Madri, mila ugi lajng ngsthi Dwa kkalih (Aswin) kalampahan kaparingan putra nama

Nangkula tuwin Sahadewa, inggih punika ingkang lajng sinbut Pandhawa, tgsipun Pandhuputra. Sami paringing

dewa: kadosdene ingkang sampun sami kasumrpan wontn ing bbuka, manawi ingkang sakawan punika

panjanmanipun Indra sakawan, sarta sudarmanipun ugi dewa. Dene Arjuna punika panjanmanipun Rsi Nara

ingkang assilih Indra Tanaya.

mahabarata-1

Documents