KATA PENGANTAR

Puji syukur saya panjatkan kepada Tuhan Yang Maha Esa, karena atas berkat

dan rahmat-Nya, sehingga penulis dapat menyelesaikan Praktek Kerja Profesi

Apoteker yang dilaksanakan mulai dari tanggal 1 Desember sampai dengan 31

Desember 2013 di Kimia Farma 204 Bandung. Tujuan dari laporan ini ditulis

sebagai salah satu syarat untuk mengikuti ujian apoteker pada Program

Pendidikan Profesi Apoteker di Sekolah Tinggi Farmasi Bandung.

Penulis menyadari banyak pihak yang telah membantu baik secara moral

maupun material, saran-saran, bimbingan dan dukungan dalam Praktek Kerja

Profesi Apoteker. Oleh karena itu, saya mengucapkan terimakasih kepada:

(1) Prof. H. Yudi Padmadisastra, M.Sc., Ph.D., Apt, selaku Ketua Sekolah

Tinggi Farmasi Bandung

(2) Drs. Rahmat Santoso, M.Si., MH.Kes., Apt, selaku Ketua Program

Pendidikan Profesi Apoteker Sekolah Tinggi Farmasi Bandung sekaligus

pembimbing dari Sekolah Tinggi Farmasi Bandung.

(3) Bapak Drs. Rochman Rusmana., Apt, selaku pembimbing dari Kimia

Farma 204 Bandung

(4) Ibu Yani Mulyani M.Si., Apt, selaku pembimbing dari program studi

profesi apoteker Sekolah Tinggi Farmasi Bandung

(5) Tak lupa kepada kedua orang tua saya, bapak Rohman dan Ibu Uyum, juga

kepada adikku Robby Rohmansyach.

Akhir kata. Saya berharap Tuhan Yang Maha Esa berkenan membalas

kebaikan semua pihak yang telah membantu. Semoga pengetahuan dan

pengalaman yang diperoleh selama menjalani Praktek Kerja Profesi Apoteker ini

dapat bermanfaat bagi semua pihak.

Bandung, 2013

Penulis

i

DAFTAR ISI

KATA PENGANTAR..................................................................................... i

DAFTAR ISI ................................................................................................... ii

DAFTAR LAMPIRAN................................................................................... iv

DAFTAR GAMBAR....................................................................................... vi

BAB I PENDAHULUAN ........................................................................... 1

1.1 Latar Belakang ............................................................................... 1

1.2 Tujuan PKPA ................................................................................. 2

1.3 Tempat dan Waktu Pelaksanaan .................................................... 3

BAB II TINJAUAN UMUM APOTEK........................................................ 4

2.1 Pengertian Apotek........................................................................... 4

2.2 Persyaratan Apotek......................................................................... 4

2.3 Tata Cara Pendirian Apotek ........................................................... 6

2.4 Pencabutan Izin Apotek.................................................................. 8

2.5 Peran, Fungsi dan Tugas Apoteker ................................................ 9

2.5.1 Peran Apoteker...................................................................... 9

2.5.2 Fungsi dan Tugas Apoteker.................................................. 11

2.6 Standar Pelayanan Kefarmasian di Apotek .................................... 12

2.6.1 Pengelolaan Sumber Daya.................................................... 12

2.6.2 Pelayanan.............................................................................. 15

2.7 Pengelolaan Narkotika ................................................................... 17

2.7.1 Pemesanan Narkotika............................................................ 18

2.7.2 Penyimpanan Narkotika ....................................................... 18

2.7.3 Penyerahan Narkotika ......................................................... 19

2.7.4 Pelaporan Narkotika ............................................................. 20

2.7.5 Pemusnahan Narkotika ........................................................ 21

2.8 Pengelolaan Psikotropika ............................................................... 21

2.8.1 Pemesanan Psikotropika....................................................... 22

2.8.2 Penyimpanan Psikotropika ................................................... 22

2.8.3 Penyerahan Psikotropika ..................................................... 22

ii

2.8.4 Pelaporan Psikotropika ........................................................ 23

2.8.5 Pemusnahan Psikotropika .................................................... 23

BAB III TINJAUAN KHUSUS APOTEK KIMIA FARMA 204 .............. 25

3.1 Sejarah Singkat PT.Kimia Farma (Persero Tbk) ........................... 25

3.2 Lokasi dan Fasilitas Kimia Farma 204 .......................................... 26

3.3 Struktur Organisasi Kimia Farma 204 ........................................... 27

3.4 Pelayanan di Kimia Farma 204....................................................... 29

3.5 Manajemen Persediaan Obat........................................................... 30

3.5.1 Perencanaan Perbekalan Farmasi.......................................... 30

3.5.2 Pengadaan Perbekalan Farmasi............................................. 31

3.5.3 Penerimaan Perbekalan Farmasi .......................................... 34

3.5.4 Penyimpanan Perbekalan Farmasi ....................................... 34

3.5.5 Penanganan Obat Expired .................................................... 35

3.5.6 Cara Pemusnahan Obat ........................................................ 36

3.6 Manajemen Pelayanan ................................................................... 36

3.6.1 Pelayanan Resep Tunai......................................................... 37

3.6.2 Pelayanan Resep Kredit........................................................ 38

3.6.3 Pelayanan Resep Narkotika dan Psikotropika ..................... 38

3.6.4 Pelayanan Farmasi Tanpa Resep .......................................... 39

3.6.5 Pelayanan Purna Jual ........................................................... 40

3.7 Manajemen Administrasi ............................................................... 41

BAB IV Tugas Khusus .................................................................................. 45

4.1 Pengertian Pengendalian Persediaan .............................................. 45

4.2 Prinsip Pareto ................................................................................. 45

4.3 Konsep Pengendalian ..................................................................... 46

4.4 Analisa Pengelolaan Persediaan ..................................................... 47

4.5 Kualitas dan Kuantitas Obat pada pengendalian persediaan .......... 48

BAB V PEMBAHASAN ................................................................................ 49

BAB VI KESIMPULAN DAN SARAN........................................................ 54

6.1 Kesimpulan .................................................................................... 54

6.2 Saran .............................................................................................. 54

DAFTAR PUSTAKA ..................................................................................... 55

iii

DAFTAR LAMPIRAN

Lampiran Halaman

1. Struktur Organisasi Kimia Farma 204 ...................................................... 56

2. Format Petik Barang Dagang .................................................................... 57

................................................................................................

3. Format Pemantauan & Pengawasan Temperatur R.Tunggu ..................... 57

................................................................................................

4. Format Pemantauan & Pengawasan Temperatur Lemari es...................... 57

................................................................................................

5. Blanko Form 1A ....................................................................................... 58

................................................................................................

6. Blanko Form 1B ........................................................................................ 59

7. Blanko Form 2 .......................................................................................... 60

8. Format Daftar Barang Pareto .................................................................... 61

................................................................................................

9. Format Penolakan Obat ............................................................................. 61

10. Alur Perencanaan dan Pengadaan ........................................................... 62

11. Format Rekapitulasi BPBA...................................................................... 62

........................................................................................................................

12. Blanko Surat Pesanan Narkotika ............................................................ 63

13. Blanko Surat Pesanan Psikotropika ........................................................ 64

14. Blanko Surat Pesanan Prekursor ............................................................. 65

15. Format dropping ..................................................................................... 66

16. Alur Penerimaan Barang ......................................................................... 66

17. Format Faktur .......................................................................................... 67

18. Format Kartu Stok ................................................................................... 67

19. Alur Pelayanan Resep Tunai.................................................................... 68

20. Blanko Skrining Resep ........................................................................... 69

21. Blanko Salinan Resep ............................................................................. 70

22. Blanko Kwitansi ...................................................................................... 71

iv

23. Alur Pelayanan Resep Kredit .................................................................. 72

24. Format Tagihan Pengambilan Obat-Obatan Pegawai / Keluarga ........... 73

25. Blanko Permintaan Obat UPDS .............................................................. 73

26. Catatan Pengobatan Pasien ..................................................................... 74

27. Formulir Monitoring Penggunaan Obat .................................................. 75

28. Formulir Monitoring Efek Samping Obat ............................................... 76

29. Format Bukti Setoran Kas ....................................................................... 77

30. Format Laporan Ikhtiar Penjualan Harian .............................................. 77

31. Format Laporan Peneriamaan Rekap ...................................................... 77

32. Format Buku Besar.................................................................................. 78

33. Format Laporan Penggunaan Narkotika ................................................. 84

34 Format Laporan Penggunaan Psikotropika .............................................. 85

v

DAFTAR GAMBAR

Gambar Halaman

1. Layout Apotek Kimia Farma 204 ............................................................. 86

2. Etiket ......................................................................................................... 87

3. Label Obat ................................................................................................. 88

vi