fakultas pendidikan bahasa dan sastra jawa · pdf filengudi indhaking keprigelan maos aksara...

72
NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING TAHUN AJAR 2010/2011 SKRIPSI KIKI ISWANTI NPM 06430644 FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA IKIP PGRI SEMARANG 2010

Upload: phungthuy

Post on 01-Feb-2018

305 views

Category:

Documents


9 download

TRANSCRIPT

Page 1: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI

KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE

TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING

TAHUN AJAR 2010/2011

SKRIPSI

KIKI ISWANTI

NPM 06430644

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA

IKIP PGRI SEMARANG

2010

Page 2: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

i

NGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI

KANTHI NGGINAKAKEN METODHE THINK PAIR SHARE

TUMRAP SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH AMPELGADING

TAHUN AJAR 2010/2011

SKRIPSI

KIKI ISWANTI

NPM 06430644

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA

IKIP PGRI SEMARANG

2010

Page 3: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

ii

SKRIPSI

NGUDI INDHAKING KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHIMETODE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII S MP AL-

ISLAH PLUS AMPELGADINGTAHUN AJAR 2010/2011

Ingkang dipunrakit lan ingkang dipunaturaken deningKiki Iswanti

NPM 06430644

Sampun dipunsarujuki dening Pembimbing kangge dipundadar wontensangajengipun

Dewan Pendadar Surya kaping 15 Agustus 2010

Pembimbing I

Dra. HR. Utami,M.HumNPP. 916301071

Pembimbing II

Totok Yasmiran,S.SNPP………………

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI

IKIP PGRI SEMARANG

Page 4: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

iii

SKRIPSI

NGUDI INDHAKING KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI KANTHIMETODE THINK PAIR SHARE TUMRAP SISWA KELAS VII S MP AL-

ISLAH PLUS AMPELGADINGTAHUN AJAR 2010/2011

Ingkang dipunrakit lan ingkang dipunaturaken deningKiki Iswanti

NPM 06430644

Sampun dipunkukuhaken wonten sangajengipun Dewan PendadarSurya kaping 22 Agustus 2010

Lan dipunyatakaken sampun njang kepi syarat

Dewan Pendadar

Ketua,

Dra. Sri Suciati, M.HumNIP. 19560316 199003 2 002

Sekretaris,

Dra. H.R Utami, M.HumNPP. 916301071

Penguji IDra. H.R Utami, M.HumNPP. 916301071

Penguji IITotok Yasmiran,S.S

Penguji IIIAhmad Iskak,S.Pd.M.PdNIP. 19630420 198405 1 001

( ………………………… )

( ………………………… )

( ………………………… )

FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SENI

IKIP PGRI SEMARANG

Page 5: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

iv

SESANTI LAN PISUNGSUNG

SESANTI

1. Rawe-rawe rantas malang-malang putung

2. Kerukunan ndadekake sentosa, congkrah ndadekake karusakan

3. Kalodhangan ingkang mboten panjenengan ginakaken, saged ndadosakaen

kasengsaran

4. Ing ngarsa sung tuladha ing madya mangun karsa tut wuri handayani )

(Ki Hajar Dewantara)

5. Menangislah jika sedang bersedih, tersenyumlah jika sedang bahagia dan

bersyukurlah jika sudah mendapatkan keberhasilan.

PISUNGSUNG

Skripsi punika kaaturaken dateng :

1. Bapak lan Ibu ingkang kula

tresnani;

2. Garwa kinasih ingkang sampun

paring do’a lan sengkuyungipun

dhateng panulis;

3. Kangmas/Adiku ingkang sampun

paring do’a lan nasehatipun.

4. Sedanten pihak-pihak ingkang

mbiyantu panulis nalika damel

skripsi punika.

Page 6: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

v

ATUR CECELA

Lumantar raos syukur wonten ngarsanipun Gusti Allah ingkang Maha

Welas Asih lan Maha Agung, ingkang sampun paring rahmat saha karuniapun

saengga panulis saged ngrampungaken panyeratan skripsi punika. skripsi kanthi

irah-irahan “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawa Kanthi Ngginakaken

Metode Think Pair Share wonten ing Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus

Ampelgading Taun Ajar 2010/2011”. Skripsi punika nggadahi ancasing kangge

jangkepi saperangan ing syarat salebeting nggayuh gelar sarjana pendidikan ing

Fakultas Pendidikan Bahasa dan Sini IKIP PGRI Semarang.

Panulis rumaos menawi rampungipun panyeratan punika jalaran saking

pitedah Gusti Alah SWT lan bimbingan saking Bapak/Ibu Dosen Pembimbing

saha kadhang sedaya ingkang sampun paring pambiyantunipun dhateng panulis.

Mila wonten kalodhangan punika panulis ngaturaken gunging panuwun

dumateng :

1. Bapak Muhdi, SH, M.Hum, minangka Rektor IKIP PGRI Semarang.

2. Ibu Dra. Sri Suciati, M.Hum, minangka Dekan Fakultas Pendidikan

Bahasa dan Seni IKIP PGRI Semarang.

3. Ibu Dra. HR Utami, M. Hum, minangka Ka. Program Pendidikan Bahasa

lan Sastra Jawa, ugi minangka Pembimbing I ingkang tansah sabar lan

tanggeljawab mbimbing panulis saengga panyeratan skripsi punika enggal

rampung.

Page 7: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

vi

4. Bapak Toto Yasmiran, S.S. minangka Dosen Pembimbing II ingkang

tansah sabar lan wicaksana anggenipun paring bimbingan.

5. Kanca-kanca mahasiswa Jurusan Bahasa dan Sastra Jawa ingkang sampun

paring motivasi.

Kritik lan saran saking sedaya kemawon panulis tampi kanthi remening

manah kangge langkung saenipun panyeratan skripsi punika, panulis nyuwun

dhumateng Gusti Allah SWT mugi-mugi rahmat, hidayah saha taufik tansah

lumintu dateng panjenengan sedaya. amin.

Semarang, Agustus 2010

Penulis,

Page 8: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

vii

SARIPATHI

Kiki Iswanti 06430644 “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara Jawi KanthiNginakaken Methode Think Pair Share tumrap Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”. Skripsi IKIP PGRISemarang Taun 2010. Pembimbing I Dra. HR.Utami,M.Hum. PembimbingII Totok Yasmiran,S.S.

Tembung wos : Ngudi Indhaking, Kaprigelan maos, aksara jawa, metode thinkpair share

Skripsi kanthi irah-irahan “Ngudi Indhaking Kaprigelan Maos Aksara JawaKanthi Nginakaken Methode Think Pair Share tumrap Siswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”.

Rancangan momotan punika : “kados pundi cak-cakanipun Methode ThinkPair Share wonten ing piwulangan basa jawa kangge mindhakaken kaprigelanmaos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading”. Modeltindhakan kelas utawi Classroom Action Research.

Ancasipun panaliten punika mratelakaken ginaning metode Think PairShare kangge mindhakaken karigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMPAl-Islah Plus Ampelgading ing tahun ajaran 2010/2011.

Mupangating paneliten inggih punika supados siswa saged mangertosi lanmahami kanthi gamblang babagan aksara jawa, maringi pedoman datheng paradwija kangge ngginakaken metode Think Pair Share jalaran metode kasebut sagedngindhakaken hasiling pasinaon basa mliginipun pasinaon basa jawa.

Metodologi ingkang dipunayahi wonten salebeting panaliten inggih punika:ayahan ingkang awal ngamati papan panggenan panaliten inggih punika SMP Al-Islah Plus Ampelgading lajeng ngempalaken para siswa kelas VII iangkangdipundadosaken subjek panaliten, ngatur panggenan lenggah siswa supados sagedsinau kanthi sae, lajeng nindhakaken pra siklus. Saking tindakan pra siklus kalawau saged gamblang menawi kaprigelan maos aksara Jawa taksih andhap,saengga kedah dipunmindakaken kanthi metode Think Pair Share. Pasinaonkanthi ngginakaken Think Pair Share punika langkung narik kawigaten parasiswa.

Hasil saking panaliten punika dipunwiwiti hasil tindakan pra siklus,hasilipun pra siklus taksih andhap, inggih punika taksih 49,16% pramila panalitinglampahi siklus I. Wonten ing siklus I kaprigelan maos aksara jawa sagedmindak ingkang waune 49,16% dados 58,72% (mindak 9%), nanging wonten ingsiklus I wonten bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM, mila panalitinglampahi siklus II biji siklus II saged mindak 8% ingkang waune 58,72% dados65,56% bijinipun siswa sampun maksimal wonten siklus II lan mboten wontenmaleh bijinipun siswa ingkang taksih kirang saking KKM.

Jangkep kaliyan panaliten punika prayoganipun model pasinaonan kanthimethode Think Pair Share boten dwija basa Jawa kenawon ingkang ngginaakenananging saged dipunginakaken kangge mata pelajaran sanesipun.

Page 9: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

viii

ABSTRAK

Kiki Iswanti 06430644 “Meningkatkan Ketrampilan Membaca Aksara JawaDengan Menggunakan Keterampilan Metode Think Pair Share kepadaSiswa Kelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”.Skripsi IKIP PGRI Semarang Taun 2010. Pembimbing I Dra.HR.Utami,M.Hum. Pembimbing II Totok Yasmiran,S.S.

Kata Kunci : Meningkatkan, keterampilan membaca, aksara jawa, metodethink pair share

Skripsi dengan judul “Meningkatkan Ketrampilan Membaca Aksara JawaDengan Menggunakan Keterampilan Metode Think Pair Share kepada SiswaKelas VII SMP Al-Islah Plus Ampelgading Tahun Ajar 2010/2011”.

Rumusan penelitian ini adalah bagaimana penerapan metode think pairshare dalam proses pembelajaran Bahasa Jawa untuk meningkatkanketerampilan membaca huruf jawa terhadap siswa kelas VII SMP Al-Islah PlusAmpelgading.

Tujuan penelitian ini adalah menyatakan gunanya metode think pair shareuntuk meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa untuk siswa kelas VIISMP Al-Islah Plus Ampelgading.

Manfaat penelitian ini adalah supaya siswa bisa mengerti dan memahamidengan jelas huruf jawa dan memberi pedoman kepada para guru untukmenggunakan metode pembelajaran seperti metode think pair share karenametode tersebut bisa meningkatkan keterampilan membaca huruf jawa, jugamemberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa supaya prestasibelajar khususnya belajar membaca aksara jawa bisa maju dan siswa bisasenang terhadap pembelajaran yang diberikan oleh guru.

Langkah-langkah atau metode yang dilakukan dalam penelitian ini adalah :langkah awal melakukan pengamatan terhadap lokasi sekolah yaitu SMP Al-IslahPlus Ampelgading, mengumpulkan siswa yang dijadikan sample penelitiankemudian mengatur tempat duduk agar siswa dapat belajar dengan baikkemudian dilanjutkan dengan pengarahan terus dibagikan soal pra siklus. Daritindakan tersebut jelas kalau keterampilan membaca huruf jawa masih rendahsehingga harus ditingkatkan dengan menggunakan metode think pair share,pembelajaran dengan menggunakan metode think pair share itu lebih menarikdaripada menggunakan metode yang lainnya.

Sesuai dengan hasil penelitian tindakan pra siklus sampai tindakan siklus IIbisa dilihat ada peningkatan keterampilan membaca huruf jawa yaitu di prasiklus sampai siklus I hasilnya 49,16% menjadi 58,72% (naik 9%) tetapi dalamsiklus I ada beberapa siswa yang nilainya masih kurang dari KKM maka penelitimelakukan siklus II. Keterampilan dilihat dari hasil epenlitian tindakan siklus Isampai siklus II dari 58,72% menjadi 65,56% (naik 8%).

Sesuai dengan hasil penelitian disarankan sebaiknya model pembelajarandengan metode think pair share dapat digunakan oleh guru mata pelajaranbahasa Jawa atau bahkan dapat diuji cobakan dengan pelajaran yang lain.

Page 10: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

ix

DAFTAR ISI

IRAH-IRAHAN JAWI ……..................................................................... i

IRAH-IRAHAN LEBET ……................................................................... ii

PASARUJUKAN ……............................................................................... iii

PENGESAHAN ……................................................................................. iv

SESANTI LAN PISUNGSUNG .................................................................. v

ATUR CECELA .......................................................................................... vi

SARIPATI ................................................................................................ viii

ABSTRAK .................................................................................................. ix

DAFTAR ISI ................................................................................................ x

BAB I PURWAKA .................................................................................. 1

A. Landhesaning Pamilihing Irah-irahan .................................... 1

B. Rancangan Momotan .............................................................. 4

C. Ancasing Panaliten ................................................................. 4

D. Mupangating Panaliten ............................................................ 4

E. Panandhesing Tetembung ....................................................... 6

F. Tata Raketing Panyeratan ....................................................... 7

BAB II LANDHESANING TEORI .......................................................... 9

A. Bakuning Wulangan Basa Jawa ............................................... 9

B. Bahan Piwulangan Basa Jawi ................................................. 12

C. Metode Think Pair Share ......................................................... 12

D. Kaprigelan Maos ..................................................................... 14

E. Media Piwulangan ................................................................ 17

Page 11: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

x

F. Aksara Jawa ........................................................................... 18

G. Akikat Pasinaon ...................................................................... 25

BAB III METODE PANALITEN ............................................................ 30

A. Papan, Wekdal lan Subjek Panaliten ..................................... 30

B. Rancangan Kegiatan .............................................................. 30

C. Instrumen tes ......................................................................... 34

D. Tehnik pengumpulan Data .................................................... 35

E. Tehnik Analisi Data ............................................................... 36

BAB IV CAK-CAKANING METODHE THINK PAIR SHARE WONTEN ING

PIWULANGAN BASA JAWA KANGGE MINDHAKAKEN

KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWA ING SISWA KELAS VII

SMP AL-ISLAH PLUS AMPELGADING ............................... 38

A. Gambaran Umum Panaliten .................................................... 38

B. Deskripsi Rancangan Panaliten ............................................. 41

C. Presentasi Kaprigelan Maos Aksara Jawa ............................ 56

BAB V PENUTUP ..................................................................................... 59

A. Dudutan ................................................................................... 59

B. Pamrayogi ............................................................................... 60

KAPUSTAKAN ........................................................................................... 61

LAMPIRAN

Page 12: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

1

BAB I

PURWAKA

A. Landhesan Pamilihing Irah-irahan

Wulangan basa jawa kalebet wulangan muatan lokal, wonten ing

KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan) wulangan muatan lokal kangge

jenjang pawiyatan Dasar lan Menengah umum/kejuruan/khusus, cacahing jam

piwulangan sami inggih punika kalih jam. Jumbuh kaliyan prekawis punika,

mitrut Mulyasa ingkang dipuntegesi kurikulum muatan lokal inggih punika

“Seperangkat rencana dan pengaturan mengenai isi dan bahan pelajaranyang ditetapkan oleh daerah sesuai dengan keadaan dan kebutuhan daerahmasing-masing sebagai pedoman penyelenggaraan belajar mengajar”(Depdikbud ing Mulyasa, 1999 : 5). Saking keterangan punika mila, wonten

ing masyarakat Jawa Tengah inggih punika milai taun ajaran 2006/2007 lan

salajengipun, siswa SMA dipunparingi piwulangan basa Jawi. Prekawis

punika nggambaraken menawi Pemerintah Jawa Tengah serius nanggapi

perkawis pendidikan.

Salah satunggaling prekawis piwulangan wonten ing pendidikan

formal (sekolah) inggih punika taksih andhapipun daya serap siswa ingkang

ndadosaken hasil pasinaon siswa sangat andhap, prekawis punika

dipunsebabaken kawontenan piwulangan ingkang sifatipun tradisional.

Piwulangan tradisional punika boten paring motivasi kangge siswa supados

ngrembaka/berkembang piyambak kanthi proses pikiranipun. Kathah dwija

ingkang langkung remen ngginakaken metode piwulangan ingkang

Page 13: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

2

konvensional jalaran boten ngginakaken piranti/alat lan bahan praktek cukup

jlentrehaken konsep-konsep ingkang wonten ing buku ajar mawon.

Jumbuh kaliyan prekawis ing nginggil, miturut Syaiful lan Aswan

wonten ing piwulangan ingkang ngginakaken metode tradisional wonten

kekiranganipun inggih punika

1. “Bila selalu digunakan dan terlalu lama, membosankan. 2. Menyebabkan

siswa menjadi pasif. 3. Mudah menjadi verbalisme (pengertian kata-kata)”.

(Syaiful dan Aswan, 2006 : 97).Wonten ing salebeting piwulangan ingkang

ngginakaken metode konvensional/ tradisonal punika ndadosaken siswa pasif,

boten kreatif lan siswa namung mirengaken penjlentrehaning dening dwija

kemawon.

Wonten ing kegiatan piwulangan basa Jawi punika sami kaliyan

proses piwulangan sanesipun inggih punika piwulangan ingkang mbetahaken

metode. Wonten ing proses piwulangan, metode punika salah satunggaling

piranti ingkang penting sanget jalaran metode punika salah satunggaling

piranti kangge nyaji bahan piwulangan wonten ing salebeting proses

piwulangan. Saking keterangan punika mila dwija sakderenge mucal kedah

wonten rancangan lan nggadhahi metode ingkang badhe dipunginakake nalika

piwulangan dipunlampahi.

Panganggening metode piwulangan gumantung saking pinten-

pinten faktor, kadosta dwija, siswa, tujuan, bahan, fasilitas lan alokasi waktu.

Miturut Winarno, wonten 5 faktor ingkang merbawani panganggening metode

inggih punika :

Page 14: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

3

1. tujuan yang berbagai-bagai jenis dan fungsinya, 2. Anak didik yangberbagai-bagai tingkat kematangannya, 3. Situasi yang berbagai-bagaikeadaannya, 4. Fasilitas yang berbagai-bagai kualitas dan kuantitas, 5.Pribadi guru serta kemampuan profesionalnya yang berbeda-beda.

(Winarno ing Syaiful Bahri Tahun 2006: 46). Saking katrangan punika, dwija

ngginakaken metode wonten ing proses piwulangan kedah nggatosaken

pinten-pinten faktor ingkang merbawani panganggening metode punika, lan

nemtokaken metode piwulangan ingkang badhe dipunginakaken wonten ing

proses piwulangan kedah trep kaliyan materinipun. Dwija kedah ngginakaken

metode-metode piwulangan ingkang efektif supados siswa remen kaliyan basa

Jawi lan siswa langkung paham anggenipun nampi materi ingkang

dipunjlentrehaken dening dwija.

Wonten ing piwulangan basa Jawi wonten sekawan kaprigelan

basa inggih punika kaprigelan maos, micara, nyemak, lan nyerat. Saking

sekawan kaprigelan punika, ingkang asring dipunraosaken panyerat biji aspek

maos mliginipun maos aksara Jawi punika taksih andhap. Salah satunggaling

tuladha inggih punika wonten ing SMP Al-Islah kathah siswa ingkang boten

saged maos aksara Jawi kanthi lancar lan bener, babagan punika saged

dipunpirsani saking hasil evaluasi dwija wonten ing piwulangan basa Jawi.

Kedadosan ingkang kados mekaten dipunsebabaken saking kekiranganipun

minat siswa wonten ing salebeting KBM (Kegiatan Belajar Mengajar).

Supados siswa minat kaliyan piwulangan basa Jawi, dwija kedah

nggadahi metode piwulangan ingkang boten damel siswa bosen lan siswa

gampil anggenipun nampi piwulangan, salah satunggaling cara inggih punika

ngginakaken metode ingkang ngremenaken.

Page 15: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

4

Panaliti rumaos bilih kahanan ingkang kados mekaten kedah

dipunpadosi solusinipun, adhedasar saking perkawis kasebat, panaliti rumaos

kedah ngawontenaken PTK (Penelitian Tindakan Kelas) kanthi irah-irahan

“Ngudi indhaking kaprigelan maos aksara Jawi kanthi ngginakaken metose

Think Pair Share tumrap siswa kelas IX SMP Al-Islah Plus Ampelgading”.

Wonten ing panaliten mangke, panaliti badhe ngginakaken metode TPS

(Think Pair Share). Kanthi metode punika dipunkajengaken kaprigelan maos

aksara Jawi ing SMP Al-Islah saged mindhak.

B. Rancangan Momoton

Adhedasar alesaning pamilihing irah-irahan wonten nginggil,

saged dipunpundhut rancangane momoton kados mekaten “ kados pundi cak-

cakaningipun metode Think Pair Share wonten ing piwulangan basa jawa

kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa kelas VII SMP

Al- Islah Plus Ampelgading taun ajar 2010/2011“.

C. Ancasing Panaliten

Saben kegiatan ingkang dipunlampahi kedah nggadhahi ancas

ingkang tertemtu, semanten ugi panaliten kedah nggadhahi ancas, ancasing

wonten ing panaliten punika “mratelakaken ginaning metode Think Pair Share

kangge mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa ing siswa Kelas VII SMP

Al-Islah Plus Ampelgading ing tahun ajaran 2010/2011”.

D. Mupangating Panaliten

Jumbuh kaliyan irah-irahan panaliten, pramila hasil panaliten

punika dipunkajengaken saged ngudhi indhaking pawiyatan utamanipun

Page 16: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

5

pasinaon maos aksara jawa ing SMP Al – Islah. Kanthi umum hasil panaliten

punika dipunkajengaken saged mupangat tumprap dwija lan siswa.

Mupangating saking panaliten punika wonten 2 perangan, inggih punika

teoritis lan praktis :

1. Teoretis

a. Hasil panaliten punika saged mewahi khasanah wonten ing

salebeting ilmu Pendhidhikan inggih punika ing prekawis proses

piwulagan ingkang ngginakaken metode Think Pair Share tumrap

hasil pasinaon maos aksara Jawi tumrap siswa – siswi.

b. Supados siswa saged mangertosi lan mahami kanthi gamblang

babagan aksara jawa.

2. Praktis

a. Maringi pedoman dhateng para dwija kangge ngginakaken metode

piwulangan Cooperative Learning lan metode ingkang inovatif kados

metode Think Pair Share. Jalaran metode kasebut saged

ngindakaken hasiling pasinaon basa mliginipun pasinaon basa jawa.

b. Paring motivasi marang siswa–siswi sinau basa Jawa supados

prestasi pasinaon mliginipun piwulangan maos aksara Jawa saged

majeng lan siswa saged remen dhateng piwulangan ingkang

dipunparingaken dening dwija.

Page 17: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

6

E. Panandhesing Tembung :

Kangge nggampilaken lan negesaken ukara wonten ing salebeting

panaliten punika, mila panyerat (panaliti) negesaken tembung ing irah-irahan

kados ing ngandhap punika

1. Ngudi Indhaking

Inggih punika mbudidaya supados ewah kanthi langkung sae, tegesipun

salebeting nindakaken proses piwulangan dereng pikantuk kasil ingkang

langkung sae inggih punika kanthi metode ingkang benten

dipunkajengaken saged pikantuk bobot/biji ingkang maksimal.

2. Kaprigelan Maos

Inggih punika satunggaling kahanan ingkang nelakaken cukat, trampil,

rigen, lan pinteripun tiyang salebeting maos ( Suyitno:2006:1 ).

3. Aksara Jawi

Inggih punika carakan (abjad Jawi) ingkang dipunginakaken wonten ing

ejaan basa Jawi aksara pokok ingkang sifatipun silabik, cacahipun

carakan wonten kalih dasa inggih punika Ha, Na, Ca, Ra, Ka, Da, Ta, Sa,

Wa, La, Pa, Dha, Ja, Ya, Nya, Ma, Ga, Ba, Tha, Nga. Aksara Jawi ugi

gadhah pasangan, sandangan, aksara murda, aksara rekan, aksara swara,

lan angka Jawi.

4. Metode Think Pair Share (TPS)

Inggih punika jenis piwulangan kooperatif ingkang dipunrancang kangge

merbawani pola interaksi siswa. TPS ugi dipunsebat strategi berpikir,

berbagi, lan berpasangan.

Page 18: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

7

5. Siswa kelas VII SMP Al-Islah

Nggadahi teges panalitin punika dipunwontenaken ing pawiyatan luhur

SMP Al- Islah Plus Ampelgading dhateng siswa kelas VII ing tahun ajar

2010 / 2011. Pramila dudutan saking pangertosanipun irah-irahan skripsi

inggih punika mindhakaken kaprigelan maos aksara jawa kanthi cara

ngginakaken metode Think Pair Share Tumprap siswa kelas VII ing SMP

Al-Islah Plus Ampelgading tahun Ajar 2010/2011

F. Tata Rakiting Panyeratan

Supados langkung gampil anggenipun maos skripsi punika, pramila

badhe kaandharaken tata rakiting panyeratan kados makaten:

Minangka dados purwakaning seratan kajlentrehaken ing bab I. bab

punika isipun kadosta: landhesan pamilihing irah-irahan, salajengipun

dipunjlentrehaken momotaning prekawis, ancasing panaliten,

dipunjlentrehaken ugi mupangating panaliten, panandhesing tetembungan,

landhesaning teori, metode panaliten, lan urut-urutaning andharan.

Kangge medharaken momotaning prakawis, panyerat punika

ngginakaken saperaning teori. Lajeng andharanipun kawiwitan saking

landhesaning teori, medharaken bakuning piwulangan basa jawi, bahan

piwulangan basa jawi, metode think pair share, media piwulangan, keprigelan

maos, aksara jawa lan akikat pasinaon sedaya punika badhe kaemot ing bab II

punika.

Dene ing bab III punika badhe ngandharaken metode panaliten

antawisipun papan panggenan panaliten, rancangan kegiatan, deskripsi data,

teknik analisis data, lan instrumen tes.

Page 19: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

8

Dene ing bab IV inggih punika badhe ngandharaken cak-cakaning

metode think pair share wonten ing piwulangan basa jawa kangge

mindakaken kaprigelan maos aksara jawa.

Skripsi punika badhe katutup ing bab V ngandharaken dudutan lan

pamrayogi, dipun jangkepi ugi kapustakan.

Page 20: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

9

BAB II

Landhesaning Teori

A. Bakuning Wulangan Basa Jawa

Wulangan basa Jawi inggih punika salah satunggaling wujud

saking wulangan muatan lokal ingkang wajib dipunparingaken dhateng siswa,

wiwit Sekolah Dasar dumugi SMA (Sekolah Menengah Atas) ingkang wonten

ing tlatah Jawa Tengah. Salah satunggaling komponen ingkang wigati wonten

ing pendidikan inggih punika kurikulum amarga kurikulum punika

dipundadosaken acuan dening penyelenggara pendidikan mliginipun dwija lan

Kepala Sekolah. Pinten-pinten tafsiran ngengingi kurikulum miturut Oemar

inggih punika

1. Kurikulum memuat isi dan materi pelajaran

Inggih punika kurikulum ingkang ngemot materi ajar ingkang kedah

dipuntempuh lan dipunsinaoni dening siswa supados pikantuk

pengetahuan.

2. Kurikulum sebagai rencana pembelajaran

Inggih punika program pendidikan ingkang diwontenaken kangge sinau

siswa, kanthi program punika para siswa saged nglampahi KBM (Kegiatan

Belajar Mengajar).

3. Kurikulum sebagai pengalaman belajar

Inggih punika serangkaian pengalaman belajar siswa, siswa pikantuk

pengetahuan saking pasinaon punika.

Page 21: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

10

Kurikulum ingkang dipunginakaken wiwit taun 2006/2007

(Peraturan Menteri Pendidikan Nasional No. 24 Tahun 2006) inggih punika

KTSP (Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan). KTSP miturut Mulyasa inggih

punika

“Gagasan kurikulum yang diletakkan pada posisi yang paling dekat denganpembelajaran yakni sekolah dan satuan pendidikan” (Mulyasa, 2009 : 21).Wonten 9 prinsip ing KTSP inggih punika1. Keimanan, nilai dan budi pekerti luhur2. Penguatan integritas nasional3. Keseimbangan antara etika, logika, estetika, dan kinestika.4. Kesamaan memperoleh kesempatan5. Abad pengetahuan dan teknologi informasi6. Pengembangan Kecakapan hidup7. Belajar sepanjang hayat8. Berpusat pada anak dengan penilaian yang berkelanjutan dan

komprehensif.9. Pendekatan menyeluruh dan kemitraan.

Prinsip-prinsip kasebut dipunngrembakaken lan diterapaekn

kangge nglayani lan mbiyantu siswa ngrembakaken potensi kanthi optimal.

Muatan kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan ngliputi sedaya mata pelajaran

ingkang kelulusanipun arupi beban belajar kangge peserta didik wonten ing

satuan pendidikan kadosta

1. Mata pelajaran

Mata pelajaran kaliyan alokasi waktu kangge masing-masing tingkat

satuan pendidikan tertera wonten ing struktur kurikulum ingkang

tercantum wonten ing standar isi.

2. Muatan lokal

Muatan lokal inggih punika kegiatan kurikuler kangge

ngrembakaken kompetensi ingkang dipunjumlahaken kaliyan ciri khas lan

Page 22: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

11

potensi daerah ugi keunggulan daerah ingkang materinipun boten saged

dikelompokaken wonten ing pelajaran.

3. Kalender pendidikan

Satuan pendidikan saged nyusun kalender pendidikan jumbuh

kaliyan kabetahan daerah, karakteristik sekolah, kabetahan siswa lan

masyarakat, kalender pendidikan tercantum ing standar isi.

4. Silabus dan RPP

Silabus inggih punika penjabaran standar kompetensi lan

kompetensi dasar wonten ing materi pokok, kegiatan pembelajaran, lan

indikator pencapaian kompetensi kangge penilaian. Adhedasar silabus

punika dwija saged ngrembakaken dados RPP (Rencana Pelaksanaan

Pembelajaran) ingkang dipunterapaken wonten ing KBM (Kegiatan

Belajar Mengajar) kangge siswa. Secara teknis RPP kedah nyakup

komponen-komponen ing ngandhap

a. Standar kompetensi, Kompetensi dasar, lan indikator

b. Tujuan pembelajaran

c. Materi pembelajaran

d. Metode pembelajaran

e. Langhkah-langkah kegiatan pembelajaran

f. Alat dan sumber belajar

g. Evaluasi pembelajaran

Nalika proses KBM (Kegiatan Belajar Mengajar) dwija kedah

nggadahi strategi piwulangan ingkang sae lan nggadahi ciri competitive lan

Page 23: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

12

collaborative – cooperative. Dwija dipunsuwun saged ngelola ruang kelas,

ngelola siswa, ngelola kegiatan piwulangan, ngelola isi piwulangan, lan

ngelola sumber belajar.

B. Bahan Piwulangan Basa Jawi

Sakderenge siswa punika nglampahi piwulangan, dwija punika kedah

nyiapaken bahan piwulangan ingkang badhe dipunginakaken ing proses

piwulangan. Miturut Sudirman, ingkang dipuntegesi bahan piwulangan inggih

punika “Sumber belajar yang membawa pesan untuk tujuan pengajaran”

(Sudirman ing Syaiful, 1991 : 2003). Saking katrangan punika penulis saged

mundhut dudutan inggih punika bahan piwulangan ingkang dipunginakaken

dening para dwija kedhah jumbuh kaliyan kurikulum supados ancasing

piwulangan saged dipunkuasai.

Tanpa bahan piwulangan, proses piwulangan boten saged

dipunlampahi, jalaran dwija menawi mucal mesthi nggadahi lan nguasai

bahan piwulangan ingkang badhe dipunparingaken marang siswa.

C. Metode Think Pair Share

Salah satunggaling kegiatan ingkang kedah dilampahi dening dwija

inggih punika milih lan nemtukaken metode piwulangan supados ancasing

piwulangan saged dikuasai, milih metode kedhah jumbuh kaliyan ancasing

piwulangan, miturut Syaiful lan Aswan “Guru tidak bisa membawa kegiatan

belajar mengajar menurut sekehendak hatinya dan mengabaikan tujuan yang

telah dirumuskan” (Aswan, 2006 : 74) Metode piwulangan ingkang

Page 24: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

13

dipunginakaken wonten ing panaliten niki inggih punika metode Think Pair

Share.

Metode Think Pair Share miturut Agus Suprijono :

1. Thinking “Pembelajaran ini diawali dengan guru mengajukan pertanyaanatau isu terkait dengan pengajaran untuk dipikirkan oleh peserta didik”.

2. Pairing “Pada tahap ini guru meminta peserta didik berpasang-pasangan”.

3. Sharing “Dalam kegiatan ini diharapkan terjadi tanya jawab yangmendorong pada pengintruksian pengetahuan secara integratif”.

(Suprijono, 2009 : 91).

Langkah-langkah ingkang dipungatosaken dening dwija menawi badhe

nglampahi piwulangan miturut Frank Lyman, 1985 :

1. Dwija ngandharaken inti materi lan kompetensi ingkang badhe

dipungayuh.

2. Siswa dipunsuwun mikir ngengingi materi/perkawis ingkang

dipunandharaken dening dwija.

3. Siswa dipunsuwun berpasangan kaliyan kanca jejeripun (kelompok 2

lare) lan ngandharwaken kasil pamikiripun piyambak-piyambak.

4. Dwija mimpin pleno kecil diskusi, saben kelompok ngandharaken kasil

diskusinipun.

5. Saking kagiyatan kasebut, dwija njlentehaken perkawis lan nambahi

materi ingkang dereng kaucapaken dening siswa.

6. Dwija paring dudutan.

7. Penutup.

Wonten ing metode Think Pair Share, siswa langkung kathah

wekdalipun kangge mikir, nanggapi, lan bantu binantu, dwija namung

maringi dudutan kemawon.

Page 25: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

14

Dwija kedah ngginakaken metode-metode piwulangan ingkang

inovatif lan variatif. Dwija milih metode ingkang pas, boten ndadosaken

siswa bosen, sarta saged narik kawigaten siswa nalikanipun wonten ing

proses piwulangan.

D. Kaprigelan Maos

1. Pangertosan Maos

Maos miturut Tarigan “Proses ingkang dilampahi serta

diginakaken dening pamaos supados pikantuk pesan ingkang

dipunjlentrehaken dening panyerat lewat media kata atau bahasa tulis”

(Tarigan, 1997:7).

Maos punika mujudaken salah satunggalipun perangan saking

sekawan keprigelan basa, sekawan kaprigelan basa nyakup : nyemak,

micara, maos, lan nyerat. Gandheng sekawan perangan punika boten

saged kapisahsatunggal lan satunggalipun, lajeng kaprigelan kasebut

dipunwastani “Catur tunggal”. Saben kaprigelan gegayutan kaliyan

pamikiripun priyantun, ingkang handasaring kasagedanipun

ngginakaken basa, basanipun priyantun pranyata saged nggambaraken

pikiran nipun.

Akekatipun piwulangan maos inggih punika perangkat budidaya

formal – konvensional ingkang katindakaken kanthi sengaja lan tinata

kangge ngulawenthah siswa salebeting maos. Piwulangan maos punika

salah satunggaling piranti ingkang penting sanget wonten ing perkawis

komunikasi khususipun wonten ing proses piwulangan, perkawis punika

Page 26: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

15

saged dipuntingali ing masyarakat ingkang nyata. Kangge ngudhi

indhaking wonten ing perkawis maos khususipun maos aksara jawa,

pramila panaliti mundhut aspek maos kangge subjek wonten ing panaliten

punika.

Miturut Tarigan “Keterampilan hanya diperoleh dan dikuasai

dengan jalan praktek dan banyak latihan, melatih keterampilan berbahasa

berarti pula melatih keterampilan berpikir” (Tarigan, 1980 : 1, 1981 : 2).

Saking rumusan punika, panaliten saged mundhut dudutan, inggih punika

saya terampil ngginakaken basa, nedahaken bilih nalaripunp priyantun

kalawau ugi saya terang lan cetha. Wonten ing panaliten punika siswa

dipungladhi nyerat aksara carakan lan pasangane, angka jawa, lan

sandhangan supados siswa punika prigel anggone nyerat aksara jawa.

2. Ginanipun Piwulangan Maos

Wonten ing pendekatan komunikatif dipunkarepaken supados

bahan ugi materi piwulangan punika saged maringi mupangating maring

sedaya peranganing gesang ingkang nyata wonten ing siswa, jalaran dwija

punika saged ngembangaken bahan ugi materi piwulangan maring siswa.

Ginanipun piwulangan maos miturut Suyitno

a. Njagi wetahipun piwulangan maos kanthi rawuhipun dwija

b. Sumebaripun kaprigelan maos dhateng bebrayan lan generasi ingkang

badhe dhateng

( Suyitno, 2006:69)

Page 27: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

16

3. Kawigatosan Nalika Badhe Maos

Bab ingkang prelu kagatosaken sakderengngipun maos

antawisipun:

1. Nilaraken mitos

Wonten pemanggih ingkang nelakaken maos betah wekdal kathah.

Kanthi pemanggih punika njalari aras-arasen miwiti maos.

Pemanggih punika sejatosipun boten leres. Pramila awit saking

punika, mitos ingkang kados makaten prayogi dipunsingkirake.

2. Manggihaken ancas lan tujuwanipun panulis

Menawi keleresan goreh utawi dereng saged nangkep isinipun

waosan, kaprayogikaken boten enggal-enggal ngambali maos

nanging kedah madosi punapa maksud lan tujuwan panulis ing

andharan punika.

3. Nemtoakaken tujuwan ingkang cetha

Pamaos kedah gadhah tujuan ingkang kados ingkang sampun

kaandharaken ing ngajeng. Punapa ingkang badhe dipunpadosi

kanthi maos waosan kasebat.

4. Jenis-jenising Maos

Jenis-jenising maos inggih punika :

a. Maos nyaring

b. Maos sakjroning ati, dipunperang dados 2 :

(1) Maos ekstensif

(2) Maos intensif

Page 28: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

17

c. Maos telaah Isi, dipunperang dados 4 :

(1) Maos teliti

(2) Maos pemahaman

(3) Maos kritis

(4) Maos ide

d. Maos telaah basa, dipunperang dados 2 :

(1) Maos bahasa

(2) Maos sastra

Saking jenis-jenising maos ing inggil, mila panaliti saged

mundhut perkawis ingkang dipungunakaken wonten ing panaliten niki,

inggih punika “Maos Teliti”. Maos teliti ugi saged dipuntegesi maos

ingkang ngginakaken telaah, wonten ing panaliten niki siswa disuwun

maos aksara jawa kanthi leres lan lancar, mila siswa kedhah teliti

anggoning maos aksara jawa.

E. Media Piwulangan

Miturut Syaiful ingkang dipuntegesi media inggih punika “Alat

bantu apa saja yang dapat dijadikan sebagai penyalur pesan guna

mencapai tujuan pngajaran”. (Syaiful, 2006 : 121). Saking keterangan

punika penulis saged narik dudutan inggih punika ancasing piwulangan

saged dikuasai dening dwija lan siswa kanthi ngginakaken media

piwulangan ingkang jumbuh kaliyan bahan piwulangan. Media penting

Page 29: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

18

sanget wonten ing perkawis piwulangan jalaran media ngaribawani hasil

pasinaon siswa.

Jenis-jenising media miturut Syaiful, inggih punika :

a. Media Auditif

b. Media Visual

c. Media Audio Visual

d. Media Sederhana

e. Media Kompleks

Saking jenis-jenising media ing inggil, mila panaliti saged

mundhut perkawis media ingkang diginakaken wonten ing panaliten niki

inggih punika “Media sederhana”. Panaliten namung ngginakaken

saklembar kertas kosong diparingaken marang siswa, siswa disuwun

nyerat aksara Ha ngantos Nga, pasangan, sandangan, lan angka jawa.

F. Aksara Jawa

Wonten ing wulangan basa jawa, wonten sekawan aspek prigelan

ingkang kedah dipunlampahi dening siswa, salah satunggaling inggih punika

kaprigelan maos upamanipun maos geguritan, maos cerkak, maos aksara jawa,

lan sanesipun.

Maos aksara jawa sejatosipun gampil menawa kita apal wujude

carakan lan pasanganipun wiwit Ha ngantos Nga, sandangan, angka jawa, lan

sanesipun. Supados para siswa terampil maos aksara jawa, mila siswa

dipunkulinakaken lan dipungladhi nyerat wujud aksara jawa riyin. Miturut

Page 30: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

19

Henri “Keterampilan hanya dapat diperoleh dan dikuasai dengan jalan

praktek dan banyak latihan” (Henri, 1994 : 1).

Wonten ing panaliten mangke, materi aksara jwa ingkang badhe

dipunparingaken marang siswa inggih punika aksara carakan lan

pasanganipun, sandangan, serta angka jawa. Aksara pokok nggadahi aksara

pasangan, aksara pasangan inggih punika aksara ingkang nggadahi paedah

kangge ngubungake wanda ingkang katutup konsonan kaliyan wanda

saklajengipun, dene sandangan inggih punika tanda diakritik ingkang

diginakaken kangge ngowah unine aksara wonten ing seratan jawa

(Depdikbud, 2003 : 5 dan 12).

Page 31: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

20

Page 32: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

21

Page 33: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

22

Page 34: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

23

Page 35: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

24

Page 36: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

25

G. Akekat Pasinaon

Pasinaon punika salah satunggaling perkawis ingkang

dipunbetahaken lan kedah dipunlampahi dening siswa, jalaran pasinaon

punika saged ndadosaken tingkah lakunipun ingkang saged ewah

mindhak. Miturut Oemar pasinaon inggih punika “belajar bukan hanya

mengingat, akan tetapi lebih luas daripada itu, yakni mengalami”

(Oemar: 2008 : 36).

Wonten ing saklebeting pasinaon punika wonten pokok-pokok

perkawis ingkang badhe dipunjlentrehaken wonten ing sakjroning

pasinaon inggih punika :

a. Tegesipun Pasinaon

c.Ancasipun Pasinaon

d.Teori-teori Pasinaon

e.Faktor-faktor psikologis wonten ing pasinaon.

a. Tegesipun Pasinaon

Pasinaon inggih punika mbudidaya panguwasan materi ilmu

pengetahuan. Kathah tokoh ingkang ndefinisiaken perkawis pasinaon,

teges pasinaon punika benten-benten wetara tokoh ingkang setunggal

tumrap tokoh sanesipun. Nanging hakekatipun pasinaon punika.

Definisi perkawis pasinaon wonten ing buku ingkang irah-

irahanipun “Interaksi Belajar Mengajar” dipunjlentrehaken dening

Ngatmini inggih punika “Perubahan tingkah laku/penampilan dengan

Page 37: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

26

serangkaian kegiatan (membaca, mengamati, meniru, mendengar)”

(Ngatmini, 2008 : 20).

Hilgard njlentrehaken ingkang dipuntegesi pasinaon inggih

punika “Proses yang melahirkan atau mengubah suatu kegiatan

melalui jalan latihan” (Hilgard, 2000 : 35).

Lan Azwan Zaim njlentrehaken tegesipun pasinaon inggih

punika “Belajar adalah perubahan yang terjadi di dalam diri

seseorang setelah berakhirnya melakukan aktifitas belajar” (Azwan

Zaim, 2006 : 38)

Saking perkawis definisi pasinaon ing wonten nginggil,

pramila panaliti naggadahi dudutan perkawis pasinaon, inggih punika :

salah satunggaling pambudidaya kangge nguasai kecakapanipun tiyang

supados nglampahi owahan ingkang langkung sae, inggih punika

perkawis saking boten ngertos/boten saged supados ngertos/saged.

b. Ancasipun Pasinaon

Pasinaon inggih punika proses ugi efektifitas ingkang saged

ndadosaken owah-owahanipun tingkah laku (kecakapan seseorang)

perkawis punika gegayutan kaliyan ancasing pasinaon.

Ancasipun pasinaon saged dipunkuwasai menawa tercipta

lingkungan pasinaon ingkang kondusif. Dwija kedah nggadhahi

rencana lan netepaken strategi pasinaon supados ancasing piwulang

saged dipunkuwasai.

Page 38: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

27

Kanthi cara umum, Ancasing pasinaon wonten 3 inggih

punika :

1. Supados pikantuk ilmu pengetahuan

Tegesipun : ancasing pasinaon saged katingal wonten ing

kawasisan nalaripun tiyang.

2. Kangge nanem konsep lan kaprigelan

Penanaman konsep prelu kaprigelan, kayata kaprigelan jasmani

utawa rohani. Kaprigelan jasmani gegandheng kaliyan kaprigelan

fisik, bilih kaprigelan rohani sifate langkung abstrak , gegandeng

penghayatan, kaprigelan mikir ugi kreatifitas kangge ngurusmake

konsep. Kaprigelan saged dipungladhi liwat latihan kamampuan.

3. Kangge bentuk sikap / kepribadian

Pembentukan sikap mental, perilaku lan pribadi siswa gegandeng

kaliyan penanaman nilai.

c. Teori-teori Pasinaon

Wonten ing proses pasinaon punika kathah teori ingkang

badhe dipunparingaken tumrap siswa. Saking pasinaon punika saged

dipunjlentrehaken ing proses piwulangan. Wonten ing panaliten niki,

panaliti badhe nyajiaken pinten-pinten perkawis teori pasinaon, inggih

punika :

1. Teori ilmu jiwa daya; bahwa manusia terdiri atas banyak daya,

daya-daya itu dapat dilatih. Contoh : Daya ingat. Cara

melatihnya dengan menghafal kata. (Ngatmini, 2008 : 24).

Page 39: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

28

2. Teori Ilmu Jawa Gestalt

Belajar merupakan penyesuaian pertama yaitu mendapat respon

yang tepat, penemuan respon yang tepat tergantung kesediaan

objek didik belajar dengan segala panca indera.

3. Teori Pasinaon Asosiasi

Miturut Ngatmini, njlentrehaken “Dasar belajar adalah asosiasi

antara kesan panca indera dengan implus untuk bertindak, dengan

demikian belajar adalah pembentukan hubungan antara stimulus

dan respon, antar aksi dan reaksi”.

Saking prekawis ing inggil punika, dwijanipun dipun tuntut

kangge nyinaoni saking teori pasinaon kasebat inggih punika

wonten sakjroning proses piwulangan. Saking keterangan ing teori

pasinaon punika panaliti saged mbudidayani lan dipunterapaken

wonten ing sakjeroning eksperimen panaliten inggih punika

praktek piwulangan maos aksara jawa ingkang ngginakaken

metode Cooperative Learning (Think Pair Share).

d. Faktor-faktor ingkang ngaribawani pasinaon

Pasinaon inggih punika proses pengubahan tingkah laku siswa

wonten ing proses/kegiatan pasinaon. Kathah faktor ingkang

ngaribawani pasinaon, faktor kasebat dhateng saking dalam lan luar

subjek pasinaon kadosto: faktor intern ingkang nyangkut fisiologis

lan psikologis.

Page 40: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

29

Wonten ing proses piwulangan langkung ngutamakaen

motivasi, saengga faktor ingkang langkung ngaribawani pasinaon

punika faktor intern. Faktor-faktor psikoligis wonten ing pasinaon

inggih punika:

1. Motivasi (keinginan/dorongan)

2. Konsentrasi

3. Reaksi

4. Organisasi

5. Pemahaman

6. Ulangan

Wonten ing saklebeting panyeratan skripsi punika, panaliti

ngathukaken faktor-faktor ingkang saged ngaribawani wonten ing

proses piwulangan, inggih punika wonten 2 faktor :

1. Faktor ingkang asalipun saking njawinipun siswa (Faktor Eksternal)

2. Faktor ingkang asalipun saking lebetipun siswa (Faktor Internal).

Jumbuh kaliyan prekawis ingkang ngaribawani pasinaon Clark

njlentrehaken “Hasil pasinaon siswa wonten ing pawiyatan 70%

dipunngaribawani inggih saking kemampuan siswa, lan 30% saking

lingkungan” (Clark ing Nana Sundjana, 2001 : 39).

Page 41: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

30

BAB III

METODE PANALITEN

A. Papan, Wekdal lan Subjek Panaliten

1. Papan Panaliten

Papan ingkang dipunginakaken wonten ing panaliten punika wonten

ing SMP Al-Islah Plus Ampelgading Jl. Jatirejo KM.1,8 Kebagusan

Ampelgading, Kabupaten Pemalang. Pamilihing papan panggenan

panaliten wonten sesambetanipun kaliyan panaliten ingkang asifat tindakan

kelas.

2. Wekdal Panaliten

Wekdal panaliten kangge PTK ( Penelitian Tindakan Kelas) punika

dipunwiwiti tanggl 12 Juni ngantos 13 Juli 2010 wonten ing semester ganjil

(1) wonten ing taun ajar 2010/2011.

3. Subjek panaliten

Subjek panaliten wonten ing panaliten punika siswa SMP kelas VII

ingkang cacahe siswa wonten 25 siswa, kanthi perangannipun 20 siswa

jaler lan 5 siswa estri.

B. Rancangan Kegiatan

Saben kegiatan mesthi nggadahi rancangan supados pikantuk hasil

ingkang dipunkajengaken, panaliten ugi sami kedah wonten rancangan.

Ancasing rancangan panaliten inggih punika kangge paring tanggel jawab

Page 42: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

31

tumrap sedaya langkah ingkang badhe dipunpundhut. Wonten ing rancangan

kegiatan panaliten badhe ngginaaken pinten-pinten siklus ingkang badhe

dipunwiwiti pra siklus, siklus 1, siklus 2.

Perencanaan

a. Perencanaan ingkang dipunkajengaken wonten panaliten punika

njlentrehaken babagan mindakaken kaprigelan maos aksara jawa kanthi

metode think pair share maring siswa kelas VII SMP Al-Islah Plus

Ampelgading

b. Tindakan wonten ing panaliten punika siswa dipunparingi tugas nggarap

soal-soal wonten ing pra siklus, siklus I dan II, siswa ugi dipunsuwun

ngisi jurnal saksampunipun proses piwulangan parnipurna. Wonten ing

SIKLUS IRefleksi Refleksi

Pengamatan

Perencanaan

SIKLUS II PelaksanaanRefleksi

Pengamatan

Page 43: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

32

tindakan panaliti ugi ngklampai proses piwulangan basa jawa mliginipun

piwulangan maos aksara jawa kanthi nginakaaken metode think pair share

c. Pengamatan ingkang dipunkajengaken wonten panaliten punika

dipunpanggihi bilih kaprigelan maos aksara jawa mboten maremaken

(endek), sakhingga dwija maringi piwulangan maos aksara jawa kanthi

nginakaken metode think pair share. Wonten panaliten punika panaliti

ngamati siswa nalika maos aksara jawa lan nggarap tugas

d. Refleks, saksampunipun pengamatan dipunayahi,bilih piwulangan maos

aksara jawa punika mbetahakaen metode supados ancasing piwulangan

saged kacepeng, salah saktunggale inggih punika nginakaken metode

think pair share.

Tindakan pra siklus

Wonten ing pra siklus panaliti nggadai rancangan inggih punika

ngawontenaken pre test saderengipun proses KBM (Kegiatan Belajar

Mengajar) dipunwiwiti, ancasing rancangan punika kangge ngukur

kemampuan dasar siswa, punapa siswa sampun mangertosi babagan aksara

jawa napa dereng. Dwija paring tugas dhateng siswa nyerat wujud aksara

jawa, pasangan,sandangan lan angka jawa, lajeng siswa diparingi tugas

nggarap pitakonan pra siklus. Wonten ing pra siklus panaliten dereng

nginaaken methode think pair share.

Tindakan siklus 1

1. Rancangan

Page 44: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

33

Wonten ing rancangan, panaliti nemtokaken punapa ingkang

badhe dipunteliti, sinten, kapan lan wonten pundi panaliten punika

dipunlampahi. Panaliti ugi nggadahi strategi kangge klampahi proses

piwulangan, panaliti damel RPP ( Rencana Pelaksanaan Pembelajaran)

kangge diginakaken nalika panaliten dilampahi, wonten ing RPP panaliten

nyusun kegiatan pembelajaran,nemtokaken alat/sumber belajar ingkang

badhe dipunginakaken, lan damel evaluasi pembelajaran. Wonten ing

siklus 1 panaliti badhe nginaaken methode Thik pair share wonten ing

proses piwulangan.

2. Observasi

Panaliti nindaaken rancangan, nglampahi proses piwulangan kanthi

nginakaken methode Thik pair share lan nglampahi langkah kegiatan

pembelajaran ingkang jumbuh kaliyan RPP (Rencana Pelaksanaan

Pembelajaran).

3. Refleksi

Arupi kegiatan kangge nggambali malih punapa ingkang sampun

dipunlampahi, panaliti kedah mangertosi bagian pundi ingkang dereng

dimangertosi dening siswa.

4. Ndandani rancangan

Panaliti kedah ndandani rancangan mawi hasil saking panaliten

mbok menowo wonten ing siklus 1 hasilipun dereng maksimal. Panaliti

kedah ndamel rancangan kangge siklus salajengipun, rancangan kedah

langkung sae supados kasilipun saged maksimal.

Page 45: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

34

Tindakan Siklus 2

1. Rancangan

Rancangan wonten ing siklus 2 punika panaliti kantun ngleresaken

RPP saking siklus sapisan ingkang sampun dipunginakaken, panaliti ugi

nginakaken methode think pair share malih wonten ing piwulangan

ingkang sami inggih punika piwulangan maos aksara jawa.

2. Observasi

Panaliti nidakaken rancangan lan nglampai proses piwulangan

kanthi nginakaken methode think pair share wonten ing proses piwulangan

maos aksara jawa.

3. Refleksi

Wonten ing refleksi punapa methode think pair share saged

merbawani ingkang positif lan saged ndadosaken piwulangan basa jawa

langkung sae napa mboten

4. Ndandani Rancangan

Panaliti badhe maringi penghargaan kangge siswa ingkang

bijinipun sae lan aktif wonten ing proses piwulangan.

C. Istrumen test

Istrumen ingkang dipunginaaken wonten ing panaliten punika

nginaaken methode tes lan non tes. Methode tes punika nginkaaken metode

Page 46: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

35

ingkang dipunginaaken kangge ngempalakeb data lan maringi pitakon-

pitakon dhateng subjek ingkang dipunteliti, tes tertulis dipun tunjukaaken

siswa kelas VII supados panaliti langkung mangertosi paningkatan

kaprigelan maos aksara jawa . Wonten ing metode non tes punika kangge

ndeskripsiake solah hawah siswa sakderengipun lan sesampunipun

dipunparingi piwulangan maos teks aksara jawa, wonten ing non tes panaliti

badhe nginaaken teknik

1. Observasi

Observasi punika kangge ngamati kagiatan siswa nalika proses

piwulangan wonten ing kelas kanthi nginaaken methode think pair share.

2. Wawancara

Panaliti badhe nginaaken teknik wawancara ingkang berstruktur,

panaliti nalika tatap muka kaliyan siswa kangge mangertosi kaprigelan

siswa nalika maos tek aksara jawa

D. Teknik Pengumpulan data

Wonten ing teknik pwngumpulan data panaliti nginaaken teknik

dokumentasi lan observasi

1. Dokumentasi

Panaliti nginaaken methode punika kangge madosi data nama-nama siswa,

biji basa jawa siswa.

2. Observasi

Page 47: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

36

Panaliti nginaaken methode punika kangge ngobservasi piwulangan basa

jawa wonten ing kelas.

E. Teknik Analisi Data

Teknik analisis data wonten ing panaliten punika dipungolongaken

dados kalih :

1. Teknik deskriptif presentatif

Teknik deskriptif presentatif punika dinginalaken kangge

menganalisis data tes maos teks aksara jawa kanthi nginaaken methode

tes inggih punika nalika pra siklus,siklus 1, lan siklus 2. Hasil tes

mangke dipunetang nginaaken deskriptif presentatif kanthi langkah-

langkah ing ngandap punika:

a. Ngempalaken biji ingkang asalipun saking siswa

b. Ngetang biji komulatif saking siswa

c. Ngetang presentatif

Kangge ngetang presentase nginakaken rumus ing ngandap

Na = EN

NxS

Katerangan :

Na : Nilai Ak

EN : Jumlah

N : biji mak

hir

biji satunggal kelas

simal soal tes

x 100 %

Page 48: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

37

S : jumlah siswa satunggal kelas

Hasil etangan kaprigelan maos teks aksara jawa kanthi

nginakaken methode think pair share saben-saben siklus

dipunbandingaken, hasil saking saben-saben siklus punika kangge

maringi gambaran babagan mindhakaken kaprigelan maos teks aksara

jawa kanthi methode think pair share.

2. Teknik Deskriptif kualitatif

Teknik Deskriptif kualitatif diginakaken kangge nganalisis data

kualitatif. Data kualitatif dipunpadosi saking hasil non tes. Hasil data

kualitatif punika kangge mangertosi siswa ingkang taksih kangelan

anggenipun maos teks aksara jawa. Hasil punika kangge nemtokaken

siswa ingkang badhe dipunwawancara, hasil wawancara mangke saged

mangertosi kekiranganipun lan kelangkunganipun methode think pair

share lan mangertosi solah bawahnipun siswa nalika proses piwulangan

kalempahan.

Page 49: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

38

BAB IV

CAK-CAKANING METODE THINK PAIR SHARE

WONTEN ING PIWULANGAN BASA JAWA

KANGGE MINDHAKAKEN KAPRIGELAN MAOS AKSARA JAWA

ING SISWA KELAS VII SMP AL-ISLAH PLUS AMPELGADING

A. Gambaran Umum Panaliten

1. Kondisi SMP Al- Ishlah Plus Ampelgading

SMP Al-Ishlah Plus Ampelgading panggenanipun wonten ing tlatah

desa kebagusan kec.ampelgading kabupaten pemalang,alamatipun wonten

margi ponpes al-ishlah kebagusan. papan panggenanipun mlebet gang

sandhinge sd 1 kebagusan cedhak kaliyan pondok pesantren al-ishlah, SMP

Al-Ishlah punika pawiyatan ingkang enggal kalebet pawiyatan swasta wonten

naunganipun YYP Islah kebagusan - ampelgading

Wonten ing tahun ajar 2010 / 2011 SMP Al-Ishlah Plus Ampelgading

nggadhahi dwija ingkang cacahipun wonten 16 tiyang , cachipun dwijo wanita

wonten 9 lan cachipun dwija kakung wonten 7. sedaya dwija SMP Al-Ishlah

nggadhahi latar belakang pendidikan Sarjana , mliginipun saking perguruan

swasta lan negeri .

Swargi ingkang mandegani SMP Al- Islah dados kepala sekolah

saking tahun 2006-2010 inggih punika

a. Ahmad Dasuki, S.Pd, Tahun 2006-2008

b. Hudy Akyas Samsuri, SE Tahun 2008-2010

Page 50: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

39

Wonten akhir tahun piwulangan 2009 / 2010 SMP Al-Ishlah saget

nglulusaken 100 % siswa kanthi nilai rata-rata piwulangan bahasa Indonesia

85, 73, Matematika 66,54 , Bahasa Inggris 72,90 , IPA 71,34. KKM (Kriteria

Ketuntasan Minimal) Bahasa Jawa ing SMP Al-Islah inggih punika 6,7.

Kurikulum ingkang dipun ginakaken dening SMP Al-Ishlah inggih punika

KTSP ( Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan )

TABEL

Struktur lan Muatan Kurikulum

No Mata PelajaranKelas dan Alokasi waktu

VII VIII IX

1

Pendidikan Agama 2 2 2

1.1 Al Qur’an hadits 2 2 2

1.2 Aqidah Akhlak 2 2 2

1.3 Fiqih 2 2 2

1.4 Bahasa Arab 2 2 2

1.5 SKI / Aswaja 2 2 2

2 Pendidikan Kewarganegaraan 2 2 2

3 Bahasa Indonesia 4 4 4

4 Bahasa Inggris 4 4 4

5 Matematika 4 4 4

6 Ilmu Pengetahuan Alam 4 4 4

7 Ilmu Pengetahuan Sosial 4 4 4

8 Seni Budaya 2 2 2

Page 51: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

40

9 Pendidikan Jasmani, Olah Raga &

Kesehatan

2 2 2

10 Teknologi Informasi dan Komunikasi 2 2 2

11 Muatan Lokal

Bahasa Jawa 2 2 2

2. Kondisi Siswa Kelas VII

Wonten ing tahun ajaran 2010/2011 SMP Al Islah pikantuk siswa kangge

kelas VII wonten 25 siswa, piranganipun 20 siswa jaler lan 5 siswa estri,

mayoritas siswanipun saking pondok Al Islah. Wonten ing piwulangan

kathah siswa ingkang taksih isin lan ajri menawi dipunsuwun majeng

kangge nyampeaken hasil garapan, napa malih siswa estri menawi

dipunsuwun majeng maos utawi nyerat punika angel sanget. Ugi kathah

siswa ingkang rame, nyepeleaken lan boten mirengaken panaliti nalika

njlentrehaken materi. Ing ngandap punika daftar kelas VII wonten ing

SMP Al-Islah Plus Ampelgading.

Daftar Siswa Kelas VII ing SMP Al Islah

NomorNama P/L

Urut Induk

1 A’am Alamudin, BT L

2 Adimas Prabowo L

3 Ahmad Tasropi L

4 Annisa Ainul Amalia P

5 Birul Walidain L

6 Faisal Mahfudz L

Page 52: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

41

7 Fata Zaeninnadzif L

8 Fatahila Sabil L

9 Fatkhul Rizal L

10 Fika Hasbi Muhammad L

11 Harmaliah P

12 Hilmi Adam Putra L

13 Khafid Mansyur L

14 M. Widyatmoko L

15 Miftakhur Rizqi L

16 Nurul Anwar L

17 Putri Utami P

18 Renaldi Syef Rizal L

19 Riski Mubarok L

20 Rizqon Al Khaqiqi L

21 Syahrul Faizin L

22 Tom Romi Albar L

23 Tulus Khaqiqi L

24 Vita Ati Syarifah P

25 Zaenab P

B. Deskripsi Rancangan Panaliten

a. Deskripsi kondisi awal / pra sklus

Adhedasar saking pangamatan ingkang sapisan panaliti panggihi

bilih siswa ingkang aktif wonten ing piwulangan basa Jawi taksih

sekedhik, siswa ingkang nggadhahi kaprigelan maos teks aksara jawi ugi

taksih sekedhik .Kathaipuhn siswa ingkang dereng apal kaliyan aksara

jawa, kedadosan puniko dipunsebabaken dening dwija ingkang taksih

dominan menawi njlentrehaken materi mboten ngginakaken methode lan

Page 53: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

42

siswa namung dados obyek ingkang namung mirengaken punapa ingkang

dipunjlentrehaken dening dwija.

Saking hasil survai lan observasi ingkang panaliti lampahaken

ngginakaken jurnal dipunpanggihi pinten- pinten gagasan kadosta :

1. Siswa ingkang remen nggarap tugas saking dwija kanthi nyonto

kanca sanesipun wonten 60 % lan ingkang nggarap piyambak

wonten 40 %

2. Siswa ingkang aktif majeng nyampekkaken kasil garapan wonten ing

kelas wonten 65% lan ingkang mboten aktif majeng wonten 35 % .

3. Siswa ingkang remen kaliyan piwulangan basa Jawi wonten 50 %

lan ingkang boten remen wonten 50 %.

Saking kasunyatan kondisi awal panaliti ngawontenaken PTK (

Penelitian Tindakan Kelas ) kanthi methode Phink Pair Sare ingkang

dados salah satunggaling cara ingkang saget dipun ginakaken naliko

piwulangan basa Jawi .Panganggening methode TPS punika dadosaken

siswa aktif ,partipsipasi , lan mikir piyambak kanthi ngginakaken

nalaripun siswa , siswa saget ngrespon materi materi ingkang dipun

jlentrehaken dening dwija.

Saking kagiatan ingkang dipunlampahaken wonten ing pra

siklus, saged dikemukaken hasil saking langkah-langkah wonte ing

panaliten kadosta.

Page 54: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

43

1. Rancangan

Wonten pinten-pinten kagiatan ingkang dipunlampahaken wonten

ing rancangan kadosta

1) Damel RPP ingkang dijumbuhaken kaliyan materi ingkang badhe

dipunwucalaken.

2) Damel pitakonan pre test badhe dipunparingaken sakderenge

piwulangan dilampahi.

2. Tindakan

Wonten pinten-pinten babakan ingkang dipanggihi dening panaliti

kadosta

1) Nalika panaliti mlebet kelas wonten siswa ingkang taksih dolanan lan

mlayu-mlayu ing njero kelas.

2) Kathah siswa ingkang rame nalika diparingi tugas nggarap soal pra

siklus.

3) Wonten salah satunggaling siswa jaler ingkang boten nggarap soal

4) Kathah siswa ingkang nyontoh kanca sanesipun

5) Wonten siswa ingkang kirang sopan, lenggahe thingkring ing kursi

6) Wekdal kangge nggarap tugas boten cukup

3. Observasi

Panaliti ngawontenaken observasi/solahbawanipun siswa nalika

proses piwulangan kanthi ngginakaken metode Think Pair Share, supados

panaliti mangertosi kados pundi keaktifanipun siswa nalika nggarap tugas

Page 55: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

44

ingkang dibarengaken. Dene hasil pengamatan aktifitas siwa anggenipun

nggarap tugas saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap punika :

TABEL 1.1

AKTIFITAS SISWA

No Aspek ingkang dipungatosaken F %

1 Mandiri nalika nggarap tugas (boten nyonto kancane) 8 35%

2 Remen nalika nggarap tugas 15 60%

3 Serius nalika nggarap tugas 10 40%

Rata - rata 11 44%

Pedoman kangge mbiji hasil pra siklus

No Kriteria Skor

1 Ketepatan jawaban

a. Soal no 1, saben jawaban sing bener intuk biji 1

b. Soal no 2, saben jawaban sing bener intuk biji 2

c. Soal no 3, saben larik yen bener

intuk biji 3

5

10

15

Jumlah Skor 30

Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut :

Nilai akhir : Perolehan skorJumlah skor maksimum (30)

X 100

Page 56: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

45

Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa nalika

pra siklus wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa maos

aksara jawa.

Daftar Biji Siswa Kelas VII

Wonten Ing Pra Siklus

NomorNama Nilai

Urut Induk1 A’am Alamudin, BT 602 Adimas Prabowo 603 Ahmad Tasropi 434 Annisa Ainul Amalia 405 Birul Walidain 406 Faisal Mahfudz 507 Fata Zaeninnadzif 668 Fatahila Sabil 739 Fatkhul Rizal 7310 Fika Hasbi Muhammad 8311 Harmaliah 2312 Hilmi Adam Putra 3313 Khafid Mansyur 4014 M. Widyatmoko 7015 Miftakhur Rizqi 8016 Nurul Anwar 4017 Putri Utami 4018 Renaldi Syef Rizal 3619 Riski Mubarok 5620 Rizqon Al Khaqiqi 8021 Syahrul Faizin 5022 Tom Romi Albar 3623 Tulus Khaqiqi 4024 Vita Ati Syarifah 6025 Zaenab 70

Jumlah 1229

Page 57: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

46

Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra

siklus :

Biji Cacahing Siswa (F)

10 – 19 -

20 – 29 1

30 – 39 3

40 – 49 7

50 – 59 3

60 – 69 4

70 – 79 4

80 – 89 3

90 - 100 -

Jumlah 25

Data hasil pra siklus saged dipunjlentrehaken ing diagram ngandhap

punika :

Biji Pra Siklus

12

10

8

6

4

sisw

a

m

lah

2

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Biji Siswa

Ju

Page 58: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

47

Saking grafik kasebat saged dipunpundhut dudutan menawi bijinipun

siswa taksih andhap lan kathah siswa ingkang bijinipun kirang saking KKM.

Biji hasil pre test punika dipunbandingaken kaliyan biji hasil siklus

salajengipun, kangge mangertosi punapa wonten peningkatan prestasi nopo

boten. Nalika wonten berarti metode TPS punika wonten pangaribawanipun

tumrap kaprigelan maos aksara jawa.

b. Deskripsi hasil siklus 1

Saking hasil kagiyatan ingkang dipunlampahaken wonten ing siklus 1,

panaliti saged ngaturaken hasil saking langkah-langkah wonten ing panaliten

kadosta:

1. Rancangan

Rancangan wonten ing siklus 1, panaliti nindakaken pinten-pinten

kagiyatan ingkang dipunlampahaken.

1) RPP dijumbuhaken kaliyan materi ingkang badhe dipunwucalaken

2) Damel pitakonan siklus I ingkang badhe dipunparingaken

sesampunipun proses piwulangan dipunlampahi

3) Damel jurnal ingkang badhe dipungarap dening siswa nalika proses

piwulangan ngginakaken metode TPS sampun paripurna.

2. Tindakan

Wonten pinten-pinten babagan ingkang panaliti mrangguli wonten ing

proses piwulangan, kadosta :

1) Kathah siswa ingkang ajrih, nalika dipunsuwun majeng kangge

presentasiake ing ngajeng kelas

Page 59: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

48

2) Nalika siswa diparingi tugas dening dwija, kathah siswa ingkang

taksih nyonto garapan siswa sanesipun

3) Wekdal ingkang dipunginakaken kangge nggarap tugas langkung

saking wekdal ingkang sampun dipun rencanakaken wonten ing

RPP.

4) Kathah siswa ingkang rame nalika panaliti piwulangan.

3. Observasi

Wonten ing ngajeng sampun dipunjlentrehaken kagiatan–kagiatan

ingkang dilampahi dening panaliti. Sampune pra siklus dilampahi, panaliti

kantun nglampahi siklus I. Saking data awal punika saged dipun

ginakaken dados tolak ukur kangge mangertosi perkembanganipun siswa.

Pedoman kangge mbiji hasil siklus I

No Kriteria Skor

1 Ketepatan jawaban

a. Soal no 1, saben jawaban sing bener

entuk biji 1

b. Soal no 2, saben jawaban sing bener

entuk biji 2

c. Soal no 3, saben larik yen bener entuk

biji 3

5

10

15

Jumlah Skor 30

Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut :

Nilai akhir : Perolehan skorJumlah skor maksimum (30)

X 100

Page 60: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

49

Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa

nalika siklus I, wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa

maos aksara jawa.

Daftar Nilai Siswa Kelas VII

Wonten Ing Siklus I

NomorNama Nilai

Urut Induk1 A’am Alamudin, BT 662 Adimas Prabowo 703 Ahmad Tasropi 604 Annisa Ainul Amalia 505 Birul Walidain 666 Faisal Mahfudz 667 Fata Zaeninnadzif 708 Fatahila Sabil 709 Fatkhul Rizal 6610 Fika Hasbi Muhammad 7311 Harmaliah 4012 Hilmi Adam Putra 5013 Khafid Mansyur 6614 M. Widyatmoko 7315 Miftakhur Rizqi 8016 Nurul Anwar 6017 Putri Utami 5018 Renaldi Syef Rizal 6619 Riski Mubarok 7320 Rizqon Al Khaqiqi 7021 Syahrul Faizin 5022 Tom Romi Albar 4623 Tulus Khaqiqi 6024 Vita Ati Syarifah 8025 Zaenab 73

Jumlah 1466

Page 61: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

50

Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra

siklus :

Biji Cacahing Siswa (F)

10 – 19 -

20 – 29 -

30 – 39 -

40 – 49 2

50 – 59 4

60 – 69 9

70 – 79 8

80 – 89 2

90 - 100 -

Jumlah 25

Data hasil siklus I dipunjlentrehaken wonten ing diagram ing

ngandhap punika :

Nilai Siklus I

12

10

8

6

4

sisw

a

um

lah

2

01 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Biji Siswa

J

Page 62: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

51

Saking grafik kasebat, saged dipunpundhut kesimpulan bijinipun

siswa punika sampun lumayan, nanging taksih wonten bijinipun siswa

ingkang taksih kirang saking KKM. Mila saking punika panaliti nglampahi

siklus II supados pikantuk biji ingkang maksimal.

Biji hasil siklus I punika dipunbandingaken kaliyan biji pra siklus,

kangge mangertosi punapa wonten paningkatan prestasi nopo boten.

Menawi wonten berarti metode Think Pair Share wonten

pangaribawanipun tumrap kaprigelan maos aksara jawa.

Panaliti ngawontenaken observasi/Solah bawanipun siswa nalika

proses piwulangan ngginakaken metode Think Pair Share. Supados

panaliti mangertosi kados pundi keaktifanipun siswa nalika nggarap tugas

ingkang diparingaken. Dening kasil Pangamatan aktifitas Siswa

anggenipun nggarap tugas saged dipunpirsani wonten ing tabel ngandhap

punika.

TABEL 1.2

AKTIFITAS SISWA

No Aspek ingkang dipungatosaken F %

1 Mandiri nalika nggarap tugas ( boten nyonto kancane ) 8 35 %

2 Remen nalika nggarap tugas 20 80 %

3 Serius nalika nggarap tugas 12 48 %

Rata - rata 13 54 %

Page 63: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

52

Kajawi saking pangamatan – pangamatan wonten ing inggil,

panaliti ugi nyuwun pendapat saking parasiswa ngginakaken jurnal

babagan proses piwulangan ingkang sampun dipunlampahaken. Kasil

saking jurnal ingkang dipun paringaken siswa saged dipunpirsani wonten

ing tabel ngandhap punika.

TABEL 1.3

Jurnal Siswa Babagan Proses Piwulangan Wonten Ing Siklus I

No Aspek Ingkang dibiji F %

1 Metode Think Pair Share supados

dipunlajengaken

18 72 %

2 Sampun paham kalian materi aksara jawa 15 60 %

3 Remen Ngginakaken metode Think Pair Share 20 80 %

Rata - Rata 17 70 %

4. Refleksi

Wonten ing refleksi dipunmupangataken dening dwija/ panaliti

kangge ngambali maleh punapa ingkang sampun kalangkahan nalika

piwulangan dipuniwiti dumugi piwulangan paripurna. Dwija ugi maringi

kabebasan lan maringi kalodangan pitakon dateng siswa supados

nakenaken babagan piwulangan ingkang dereng jelas.

5.Perbaikan Rencana

Page 64: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

53

Kegiatan pungkasan ingkang dipunlampahi dening panaliti punika

perbaikan rencana. Wonten ing ngriki dipun kajengaken supados saged

ngewah utawi saged ningkataken pemahaman siswa kalian materi ingkang

badhe dipun paringaken. Perbaikan ingkang kedah dipun lampahaken

wonten ing siklus II.

c. Deskripsi Hasil Siklus II

1. Rancangan

Wonten ing rancangan siklus II panaliti lampahaken pinten-pinten

kegiatan kadosta

1) Ngleresaken RPP inkang sampun diginaaken wonten ing siklus I

2) Ndamel pitakonan siklus II ingkang badhe dipun paringaken dateng

siswa bilih proses piwulangan sampun paripurna

2. Tindakan

Wonten pinten-pinten babagan ingkang panaliti pirsani nalika

nglampahi eksperimen wonten ing siklus II kadosta

1) Siswa boten maleh isin lan ajri nalika dipunsuwun majeng kangge

maos wangsulan

2) Nalika siswa diparingi tugas garap siklus II, siswa ingkang nyonto

kanca sanesipun kantun sekedik

3) Wekdal kangge garap pitakonan cekap lan jumbuh kaliyan wekdal

ingkang diserat wonten ing RPP

4) Kegiatan kaping pungkasan panaliti paring penghargaan dhateng siswa.

3. Observasi

Dipunlampahaken siklus 1 rumiyin kangge mbandingaken kaliyan biji

siklus II. Saking data punika saged dipunginakaken dados tolak ukur

kangge mangertosi perkembangan siswa nalika sampun dipunlampahaken

Page 65: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

54

tindakan. Data hasil siklus I dipunjlentrehaken wonten ing diagram

ngandhap punika :

Pedoman kangge mbiji hasil siklus II

No Kriteria Skor

1 Ketepatan jawaban

a. Soal no 1, saben jawaban sing bener entuk biji 1

b. Soal no 2, saben jawaban sing bener entuk biji 2

c. Soal no 3, saben larik yen bener entuk biji 3

5

10

15

Jumlah Skor 30

Penghitungan akhir dalam skla 0 sampai 100 adalah sebagai berikut :

Nilai akhir : Perolehan skorJumlah skor maksimum (30)

Saking pedoman punika, panaliti saged nemtoaken biji siswa

nalika siklus II, wonten ing ngandap punika hasil biji kaprigelan siswa

maos aksara jawa.

Daftar Nilai Siswa Kelas VII

Wonten Ing Siklus II

NomorNama Nilai

Urut Induk1 A’am Alamudin, BT 702 Adimas Prabowo 803 Ahmad Tasropi 704 Annisa Ainul Amalia 765 Birul Walidain 706 Faisal Mahfudz 867 Fata Zaeninnadzif 808 Fatahila Sabil 869 Fatkhul Rizal 76

X 100

Page 66: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

55

10 Fika Hasbi Muhammad 7611 Harmaliah 7612 Hilmi Adam Putra 7313 Khafid Mansyur 7614 M. Widyatmoko 7615 Miftakhur Rizqi 8316 Nurul Anwar 7017 Putri Utami 7018 Renaldi Syef Rizal 7019 Riski Mubarok 7020 Rizqon Al Khaqiqi 7621 Syahrul Faizin 7022 Tom Romi Albar 7623 Tulus Khaqiqi 7324 Vita Ati Syarifah 8025 Zaenab 86

Jumlah 1639

Rekapitulasi biji siswa SMP Al-Islah Plus Ampelgading nalika pra

siklus :

Biji Cacahing Siswa (F)

10 – 19 -

20 – 29 -

30 – 39 -

40 – 49 -

50 – 59 -

60 – 69 -

70 – 79 18

80 – 89 7

90 - 100 -

Jumlah 25

Page 67: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

56

Data Hasil Siklus II, dipunjlentrehaken wonten ing diagram ngandap

punika :

16

14

12

10

8

6

4

sisw

a

m

lah

2

0

Saking grafik kasebat, saged dipunpundhut dudutan bijinipun siswa

sampun sae lan sampun nglampahi KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).

4. Perbaikan Rancangan

Perbaikan rancangan nalika ing siklus I sampun kalampahan inggih punika

1). Panaliti paring motivasi dhateng siswa ingkang pikantuk biji paling

sae kanthi paring hadiah.

2). Panaliti paring penghargaan dhateng siswa.

C. Presentasi Kaprigelan Maos Aksara Jawa

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Biji Siswa

Ju

Page 68: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

57

Presentasi kaprigelan maos aksara jawa dipunjumbuhaken kaliyan rumus!

NA = %100xNxS

EN

1. Biji Pre test

= %10025100

1229x

x

= %1002500

1229x

= 49,16 %

Keterangan :

1229 = jumlah biji satunggal kelas

100 = biji maksimal soal tes

25 = jumlah siswa satunggal kelas

Saged dipunpirsani saking biji pre test kaprigelan siswa maos aksara jawa

takse andap inggih punika 49,16 %.

2. Biji Siklus I

= %10025100

1466x

x

= %1002500

1466x

= 58,72 %

Keterangan :

1466 = Jumlah biji satunggal kelas

100 = biji maksimal soal tes

25 = jumlah siswa satunggal kelas

Saged dipun pirsani saking biji siklus I, kaprigelan siswa maos

aksara jawa saged mindak bilih dipun bandingaken kaliyan biji pre test. Dene

wonten ing siklus I punika saged mindak 9%.

Page 69: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

58

3. Biji Siklus II

= %10025100

1639x

x

= %1002500

1639x

= 65,56 %

Saged dipunpirsani saking biji siklus II, kaprigelan siswa saged mindhak

bilih dipunbandingaken kaliyan biji siklus I wonten ing siklus II punika saged

mindhak 8% lan biji sampun maksimal.

Page 70: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

59

BAB IV

PENUTUP

A. DUDUTAN

Adhedasar panaliten punika saged dipunpundhut dudutan kados mekaten :

1. Hasil saking panaliten wonten ing pra siklus kaprigelan siswa maos aksara

jawa takseh andhap inggih punika 49,16% lan bijinipun siswa katha

ingkang takseh kirang saking KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).

2. Hasil saking panaliten wonten ing siklus I kaprigelan maos aksara jawa

mindak bilih dibandingaken kaliyan biji saking pra siklus ingkang waune

49,16% dados 58,72% (mindak 9%), wonten ing siklus I wonten 15 siswa

ingkang bijine taksih kirang saking KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).

3. Hasil saking panaliten wonten ing siklus II kaprigelan maos aksara jawa

mindak bilih di bandingaken kaliyan biji saking siklus I, ingkang waune

58,72% dados 65,56% (mindak 8%). Won ten ing siklus II biji siswa

sampun nggayuh KKM (Kriteria Ketuntasan Minimal).

4. Siswa langkung remen wonten ing proses piwulangan kanthi

ngginakkaken metode TPS (Think Paire Share) dibanding ngginakaken

metode sanesipun, kasunyatan kasebut kabukti nalika siswa ngisi jurnal

wonten ing jurnal punika kathah siswa ingkang ngisi remen. kaliyan

metode TPS (Think Paire Share) lan nyuwun bilih metode kasebut

dipunginakaken ing proses piwulangan saklajengipun.

Page 71: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

60

5. Kanthi metode TPS (Think Paire Share) kaprigelan siswa maos aksara

jawa saged mindhak. Kahanan mekaten kabukten wonten salebeting kasil

saking panaliten wonten ing siklus I lan siklus II dipunpirsani wonten

mindaking kaprigelan maos aksara jawa.

B. PAMRAYOGI

Kanthi kabuktekaken hasil panaliten mila panaliti mbudidaya atur

pamaryogi kados mekaten :

1. Penyelenggara pasinaon kedah ngawontenaken sarana lan prasarana

ingkang saged mbudidaya proses pasinaon mliginipun wonten piwulangan

basa Jawa, supados ancasing pasinaon saged dicepeng lan pikantuk kasil

ingkang maksimal. Sarana lan prasarana ingkang dipunkajengaken inggih

punika media basa jawa mliginipun media tulisan Aksara jawa. Saben

kelas kedah wonten media kasebut.

2. Penyelenggara Pendidikan saged maringi partimbangan kangge

ngawontenaken ruangan khusus kadosta laboratorium basa ingkang saged

dipunginakaken kangge sinau basa jawa mliginipun sinau maos aksara

jawa.

3. Metode TPS (Think Paire Share) saged dipunginakaken para dwija basa

jawa utawi dening para dwija mata pelajaran sanesipun.

Page 72: FAKULTAS PENDIDIKAN BAHASA DAN SASTRA JAWA · PDF fileNGUDI INDHAKING KEPRIGELAN MAOS AKSARA JAWI ... 5. Menangislah jika ... memberi motivasi kepada siswa-siswi belajar bahasa jawa

KAPUSTAKAAN

Daryanto. 1999. Kawruh Basa Jawa Pepak. Surabaya : Apolo.

Depdikbud. 2003. Pedoman Penulisan Aksara Jawa. Yogyakarta : YayasPustaka Nusantara.

Kunandar. 2009. Penelitian Tindakan Kelas. Jakarta : Rajawali.

Maman Rahman. 1993. Strategi dan Langkah-langkah Penelitian Pendidik

Semarang : IKIP Semarang Press.

Mulyasa. 2009. Kurikulum Tingkat Satuan Pendidikan. Bandung : RemRosdakarya.

Ngatmini. 2008. Interaksi Belajar Mengajar. Semarang.

Oemar H. Malik. 2008. Kurikulum dan Pembelajaran. Jakarta : Bumi Aksara.

Robertus, Akasih. 2007. Optimalisasi Media Pembelajaran. Jakarta : Grasindo

Sugiono. 2006. Statistika Untuk Penelitian, Jawa Barat : Alfabeta.

Suprijono, Agus. 2009. Cooperative Learning. Yogyakarta : Pustaka Pelajar.

Suyitno. 2006. Prigel Maos, Semarang.

Syaiful, Aswan. 2006. Strategi Belajar Mengajar. Jakarta : Rineka Cipta.

Tarigan, Henry Guntur. 1994. Membaca sebagai Sesuatu KeterampilBerbahasa. Bandung : Angkasa.

Trianto. 2007. Model-model Pembelajaran Inovatif Berorientasi KonstrutivisJakarta : Prestasi Pustaka.

Wena, Made. 2009. Strategi Pembelajaran Inovatif Kontemporer. Jakarta : BiAksara.

61

an

an.

aja

an

tik.

ma