Docent dr Slobodan M. Luki Mr Slavica Luki Slavia Luki, dipl. ecc.

UPRAVLJANJE KRIZAMALEKSIKON

Banja Luka, 2009. LEKSIKON POJMOVA IZ OBLASTI UPRAVLJANJA KRIZAMA

Upravljanje krizama - LEKSIKONAutor: Docent dr Slobodan M. Luki Mr Slavica Luki Slavia Luki, dipl. ecc. Recenzenti: Prof. dr Radoslav Seni Docent dr Gordana Vujnovi Gligori Izdava:

Panevropski univerzitet "APEIRON" Banja Luka 1. izdanje, godina 2009. Odgovorno lice izdavaa, DARKO Uremovi Glavni i odgovorni urednik: Mr ALEKSANDRA Vidovi Lektor/korektor: Mr SLAVICA Luki DTP: DUAN Stranati Dizajn korica SINIA Kljaji tampa: "ART-PRINT", Banja Luka, d.o.o., grafika - dizajn - marketing Banja Luka Odgovorno lice tamparije: VLADIMIRA Stijak- Ilisi Tira 500 primjeraka EDICIJA:

Ekonomska biblioteka knj. 61ISBN 978-99955-49-27-5

SADRAJPREDGOVOR A ABC- Analiza Absolute priority rule Acquisition Adaptacija na rad Adaptivne odluke Adaptivni menadment Administracija Afirmativna akcija AFL-CIO Agencija za meunarodni razvoj Agencija za privremenu pomod Agency problem Agilne tehnologije Akcija Akcionari Akcionarsko drutvo Akreditiv Aktiva Aktivne pristalice promjena Aktivni investitori Aktivno ponaanje Aktivno zadravanje rizika Aktivnosti Akt-Landrum-Griffin Akt Norris-LaGuardia Akt o Amerikancima sa invaliditetom (ADA) Akt o diskriminaciji radnika na osnovu starosne dobi iz 1967. Akt o diskriminaciji trudnica (PDA) Akt o graanskim pravima iz 1964, lan VII Akt o graanskim pravima iz 1991. (CRA 1991) Akt o jednakim nadoknadama iz 1963. Akt o pravednim standardima rada Akt iz 1973. Akt o sigurnosti prihoda za lica u penziji (ERISA) Akt o zatiti veterana iz Vijetnamskog rata (1974) Akt o zdravlju i bezbjednosti na radu Akt Taft-Hartley Akumulacija Akvizicija Alatke za procesno modeliranje Alternativni oblici vrednovanja rada Altmanov Zeta model Ameba organizacija American Option Amex Analitike tehnike Analiza obrazovnih potreba

Analiza posla Analiza radnog mjesta Analiza radnog uinka Analiza razmjere Analiza trenda Analiza zadataka Angaovana sredstva Apsolutna likvidnost Arbitraa Asset Backed Securities (ABS) Atribut Automatic Dividend Reinvestment Automatizovano testiranje putem raunara Autonomno saniranje Autputi Autsorsing B Back-end rights plan Banka podataka Bankarska doznaka Bankarski akcept Bankarski korespodent Bankarski rizici Banknota Bankrotirati Barirani ek Basis - upward sistem Baza podataka Baza znanja Bazel I Bazel II Bear Bear hug Benmarking Benmark Benmarking Benmarking Benmarking u okviru procesno orijentisane transformacije preduzeda Beneficije Berza Beta Bezgotovinsko pladanje Big Board Bilans rizinih stavki Bilans stanja Bilans uspjeha Bilans uteda Bipolarna strategija Birokratska organizacija Biti vodedi Blagajniki zapisi Blue Chip

Blue Sky Laws Board out clause Bojkot Bond Bonitet Bolja ideja Break-Even Point Brejnstorming Brendiranje Briga o ljudima Brokerske i dilerske kude Brzina Brzo istraivanje trita Budet Bull Bund Business Business Angels Business Plan Bustup takeover C CAC 40 Call Call in pay Capital Markets Cash Conversion Cycle Cash flow Cash flow LBO Cashmanagement Cash Pooling Change Management Change mrea Chapter 11 Chicago Board Options Exchange Centar odgovornosti Centar procjene individualnih potencijala Centar procjene menad- menta Centar za razvoj i obuku Centar za razvoj u okviru kompanije Centralizacija Centralizovana podjela rada Centralna tendencija Centri odgovornosti Ceremonije Ciklina nezaposlenost Ciljevi Ciljevi obuavanja zaposlenih Ciljevi ocjenjivanja radne uspjenosti Ciljevi organizacije Ciljevi upravljanja nagraivanjem Ciljni menadment Circuit Braeker

Collateral Trust Bonds Common Stock Confirm Conglomerate Consolidated Tape Consulting Controlling Corporate Transactions Coupon Critical success factors (CSF) Crni pojasevi CRO - Chief Restructuring Officer Crotonville Curb Cusip ekanje etiri inicijative etiri osobine vostva etiri osobine organizacije koja ui inioci mijenjanja organizacije inioci okruenja inioci organizacije ista holding kompanija ista projektna organizacija isti rizik lan VII Akta o graanskim pravima iz 1964. D DAX Day Order Dead hand provisions Debt Equity - Swap Debtor in possession Decentralizacija Decentralizovana podjela rada Deficit Deficit platnog bilansa Definisati, mjeriti, analizirati, planirati, potvrditi Definisati, mjeriti, analizirati, poboljavati, kontrolisati Deflacija Delegiranje Delfi metoda Demingov koncept 4 koraka (PDSA) Demokratski stil voenja Departmentalizacija Departmentalizacija na osnovu vremena Departmentalizacija pomodu jednostavnih brojeva Depresija Depresijacija Derivati Devalvacija

Devizni kurs Devizno trite Dezintegracija Dezorganizacija Diferencijacija Dijagnoza Dijagrami zamjene zaposlenih Dijagram u obliku stabla Dinamina provjera kreditne sposobnosti Dioniarsko drutvo Dionika opcija (Stock Option) Direktan napad Direktive federalnih agencija Direktne inostrane investicije Direktni gubitak Direktni trokovi Direktor Disciplinska procedura Disfunkcionalni sukobi Diskrecioni centri Distanca modi Distressed Debt Trading Distribucija Distribucija kapitalne dobiti Diverzifikacija Dividenda Divizija Diviziona organizaciona struktura Divizioni model Dizajniranje organizacije Dizajniranje radnih mjesta Dnevni novac Dobit Dobrovoljne pregovarake stavke Dodatak na platu Dominantna kultura Dominantno poslovno preduzede Dosljednost Dospijede Double-Loop Dow Jones Averages Downsizing efekat Doivotno zaposlenje Doivotno uenje DRIP Drutvena arhitektura Drutvena organizacija rada Drutveno preduzede Drvo odluivanja Dravno preduzede Drutvo preduzede Drutvo kapitala Drutvo sa ogranienom odgovornodu

Dualna (dvostruka) odgovornost Due Diligence analiza Dumping Duration gap E E-evolucija Efekat klona Efekat sinergije Efektiva Efektivnost Efektivnost organizacije Efikasnost Efikasnost organizacije EFQM (Europen Foundation for Quality Management) Egzistencijalna kriza E-Inicijativa Ekonometrija Ekonometrijske metode Ekonominost Ekonomija preduzeda/firme Ekonomija udjela Ekonomika Ekonomika obrazovanja Ekspertna sposobnost preduzeda Ekspertni sistem Ekspert brane Ekspert Ekspertni inkaso Ekspertski dio tvrdog jez- gra Eksternalizacija aktivnosti Eksterni benmarking Eksterni generiki benmarking u okviru procesno orijentisane transformacije preduzeda Eksterni savjetnik Ekstrapolacija Elektronska trgovina E-Logistika E-Metrika Emitent Emocionalna inteligencija Emocionalno brendiranje Empatija EPP sistemi ESOP Estetika Etika Etika naela Etnocentrizam E-uenje Evaluacija od strane saradnika Evaluacija posla Evaluativni intervju Evolucionarni benamarking

Exclusivity period Exempt Securities EXIT Kanali EQA Equity Equity carve out F Fajolizam Faktori proizvodnje Faktori razvoja Faktoring Faktoring klijent Fandrejzing Fantomska dionica FAZ Federalna decentralizacija Fidlerov model vostva Financial distress Finansijska analiza Finansijska kriza Finansijski derivati Finansijska fleksibilnost preduzeda Finansijska funkcija Finansijski izvjetaj Finansijsko optimiranje Finansijski leverid Finansijski rizik Finansijsko restrukturiranje Fiziologija rada Fjuersi Fleksibilna organizacija Fleksibilni plan rada FMECA metoda Fordizam Formalizacija organizacije Formalna organizacija Forvard ugovor Fraktalna organizacija Fraktalno preduzede Friziranje bilansa Front / Back organizacija Forfet Fraktalna fabrika Franizing FT - SE 100 Fundamentalno istraivanje Funkcije u preduzedu Funkcijska decentralizacija Funkcijska organizaciona struktura Funkcionalna decentralizacija Funkcionalna fleksibilnost preduzeda Funkcionalna organizaciona struktura

Funkcionalni benmarking Fundamentalni rizik Funkcionalni sistem menadmenta Funkcionalni stres Fuzija G Gantogrami Ganttov sistem pladanja Gap performance GDP General Mortgage Bond Generalni projekat primarnog dijela ciklusa transformacije preduzeda Generiki benmarking Generinost Geocentrizam Gep-cijena Gilts Glavni poslovni program Glavni projekat primarnog dijela ciklusa transformacije preduzeda Globalizacija Globalizacija finansijskog trita Globalizacija trita Globalni brend Globalni intelektualni kapital Globalni program vostva Globalni umovi Global Sourcing Goodwill Gudvil Gordonova tehnika Gospodar procesa Gotovinska likvidnost Gotovost radnog mjesta Grafika skala za procjenu Grafikon proizvodnje Grejnerov ivotni ciklus organizacije Griggs protiv kompanije Duke Power Grupa podprocesa Grupna norma Grupni intervju Grupni sistem nagraivanja Gubitak Gubitak povjerenja H Haker Halo - efekat Halo greka Hardver Hay metoda Hedge Hedge Clause Hedge Fund

Hederi Heding Heding transakcije sa valutnim fjuersima Heding transakcije sa valutnim svopovima Hedonizam Hendleri Hercbergova teorija dva faktora Hersi-Blanarov situacioni model vostva Heteronomno saniranje Hibridna organizaciona struktura High yield bond Hijerarhija Hijerarhijska organizaciona struktura Hipertekst organizacija Hipoteka Heterarhija Hodogram materijala Holding drutvo Holding preduzede HOME model Horizontalna diferencijacija Horizontalna integracija Horizontalna koordinacija Horizontalna organizacija Horizontalna sloenost preduzeda Horizontalni sukob Hotorn eksperiment Humanizacija rada Hypothecation I Idealno vrijeme kritinog puta procesa Ideje Idejni projekat primarnog dijela ciklusa transformacije preduzeda Identitet organizacije Igranje uloga Image preduzeda Imid organizacije Imitacija Implied Volatility Indirektni ili konsekvencijalni gubitak Individualizam Individualna projektna organizacija Individualni sistem nagraivanja Individualno preduzede Indirektni trokovi Inferiorna sposobnost Industrijska psihologija Inflacija Inflatorni rizik Informacija Informacijska praznina Informaciona pismenost

Informacioni sistem Informacioni sistem ljudskih resursa Informatika tehnologija Informatiki menadment Informatiki sistem ljudskih potencijala Inicijalni reinenjering u okviru procesno orijentisane transformacije preduzeda Inicijator promjene Inovacija Inovacijski kapital Inovativna organizacija Inovativna struktura Inovativne odluke Inovativne promjene Inoviranje Inoviranje znanja In play Inputi Input-output tehnika Insider Institucionalizovanje rizika Integracija Integrisana raznovrsnost Intelektualizovanje rizika Intelektualne sposobnosti Intelektualni kapital Intelektualno vlasnitvo Internet Intranet Institucionalni uslovi Instrumentalizacija Integracija na osnovu podjele asortimana Integracija Inteligencija Intergrupni sukob Interna sposobnost predu- zeda Internalizovanje rizika Interni benmarking Insolvencija Interesne grupe Intragrupni sukob Intrapersonalni sukob Intuitivno odluivanje Intervencije Intervju Invencija Investiciona strategija Investicioni centar Investicioni fond ISHIKAWA dijagram ISO ( Ispitivanje miljenja Ispitivanje plata Ispitivanje stavova

Izlazni intervju Izvjetaj Izvori modi Izvori regrutovanja kandidata Izvrnuta organizacija Izvrni tim procesa J Jaka kultura Jasna kultura Javno preduzede Javno privredno drutvo Javno trgovako drutvo Javnost Jaz odgovornosti Jednaina promjena Jednokratni projekti Jednostavna struktura Jezik Jiu-Jitsu Joint venture Junk bond Juranova trilogija Just in time K Kadrovi Kadrovska funkcija Kadrovski informacioni sistemi Kadrovsko odluivanje Kaizen Kamatni rizik Kanban Kancelarija za programe usaglaavanja federalnih ugovora Kapacitet Kapital Kapitalni rez Karijera Kardinalno vrednovanje rizika Katalog mjera Katastrofa Key-Account-Management Key performance indikators KK (kontrola kvaliteta) Klasa objekata Klasa procesa Klasina teorija organizacije Klasifikovanje poslova Klaster Kljuni proizvodni podpro- cesi Know - how Know - why Koeficijent tekude likvidnosti

Kolateralni menadment Kolektivni ugovor Kolektivno ugovaranje Komanditno drutvo Komanditori Komandovanje Kombinat Kombinovana organizaciona struktura Kombinovani interni i eks- terni benmarking Kombinovani leverid Komisija za jednake uslove zapoljavanja Kompanije u sredini krda Komparativni menadment Kompetitivni benmarking Kompenzacije zaposlenih Kompleksnost Komplementari Komplikovanost Komuniciranje Komunikacija Komunikacija, dvosmjerna Komunikacijska petlja Koncept Due Diligence Koncept 3 faze Koncept 3R Koncern Konflikt Konfliktna akcija Konfliktna situacija Konfrontacija Konglomerat Konglomeratska diverzifikacija Konkurent Konkurenti Konkurentni benmarking Konkurentska prednost Konkurentska superiornost Konkurentsko okruenje Konkurentsko ovladenje Konsolidacija Konsultant Kontingencija Kontroling Kontrola Kontrola gubitka Kontrolisano eksperimentisanje Kontrolisanje Konsignaciono skladite Konstruktivna kriza Kontigentno - situaciono planiranje Konjukturne krize Konzorcijum Kooperacija

Koordinacija Korektivne mjere Korjenita analiza uzroka Korporacija Korporativna kultura Korporativno upravljanje Kreativnost Kreativna ekonomija Kreditne institucije Kreditne unije Kreditni derivati Kreditni menader Kreditni rizik Kreditori Kreni u napad Kritino - presudno za kvalitet Kriza Kriza brane Kriza insolvencije Krizna poslovna situacija Kriza preduzeda Krizni komunikacijski centar Krizni komunikacijski prirunik Krizni kontroling Krizni menadment Kriza stila rukovoenja Krizni tab Krizno komuniciranje Kros (Cross) funkcionalni timovi Kruna (cirkularna) integracija Kulturna empatija Kupac Kupovina preduzeda Kvalitet Kvalitet radnog ivota Kvalitet rezultata procesa L Laissez-faire Lanac zapovjedanja Lean produkcion Leasing zaposlenih Leverage Buy Out (LBO) Leverage Effect Levinov model promjena Lider Lider brane Liderstvo Likvidacija Likvidacioni rizik Likvidan Likvidnost Linija cijene rada

Linijski menader Linijsko ovladenje Linijski sistem menadmenta Linost Lobi Lobiranje Logo Lojalnost Lokaut London Interbank Offered Rate Londonska berza Long hedge Lovac na talente LJ Ljudski potencijal Ljudski kapital Ljudski resursi M Make - or buy Maloney Act M oblik organizacije Maher Majstori crnog pojasa Makroorganizacija Mala grupa Management Buy Out (MBO) Managing by objectivies MBO Marketing ljudskih resursa Market power Markovljeva analiza Maslovljeva teorija motivacije Matovita kompanija Materijalni dio procesno orijentisanog preduzeda Matrica ljudskih potencijala Matrina organizaciona struktura Matrine organizacije upravljanja proizvodnjom Matrini model Meuljudski odnosi Meunarodni menadment ljudskih potencijala Mek Klilendova teorija motivacije Menader Menader portfolija Menader projekta Menaderi orijentisani na bududnost Menaderski tim procesa Menadersko upravljanje Menader za ljudske resurse Menadment Menadment lutanjem okolo Menadment ljudskih resursa Menadment otvorene knjige

Menadment proizvodnje Menadment tehnikom, metodama i alatima Menadment znanja Merger Metoda analize Metoda analize neophodnih osobina izvrilaca Metoda Assessment centar Metoda obaveznog izbora Metoda selekcije Metoda sluaja Metod naizmjeninog rangiranja Metod pradenja neuobia- jenih rezultata Metod poreenja parova Metod prisilne distribucije Metod rangiranja Metod studije sluaja Mezzanine finansiranje Minzbergov model organizacionog dizajna Mini max strategija Misija Misija preduzeda Misionarska struktura Mjehur Mjerenje fluktuacije Mjeovita organizacija MKS - metoda Mobbing Model 5-faza Model Model liderstva put cilj Modeli integracije Modeli odluivanja Model 5P Model 7 S Modularna organizacija Modularnost Mod Mogudnost kupovine akcija Moody protiv kompanije Albermale Paper Moral Moratorium Motiv Motiv postignuda Motivacija Motivacija zaposlenih Motivacioni proces Moving Mrena organizacija MRP-sistem Multipla ekspanzija Multifunkcionalnost tehnologija Multikompanija Multitehnologija

N Nabavka potrebnih resursa Nacionalni odbor za radne odnose Naelo jedinstva nareivanja Naela menadmenta Naela razvrstavanja zadataka Naela organizacije rada Naela ralanjavanja zadataka Naelo departmentalizacije Nadzorni odbor NAGARA - koncept Nagraivanje Najpametniji ljudi na svijetu NASD NASDAQ NASDAQ NM NASDAQ Stock Market National Association of Securities Dealers NASD Nauno - tehnoloka politika Nauka Nedostajuda sposobnost preduzeda Nedostina strategija Neformalna organizacija Neformalne grupe Negativan uticaj Negativni uinci sukoba Nejasna kultura Nejednak tretman Nejednak uticaj Nekonkurentska preduzeda Nekonkurentsko okruenje Nemogudnost oponaanja Nenajavljeni trajk Neopipljiva imovina Neosigurani transferi Neparticipativna kultura Neposlunost Nepotizam Nepovezana (nesrodna) preduzeda Neprijateljsko preuzimanje preduzeda Neprogramirano odluivanje Neprogramirane odluke Neproizvodni procesi Nestabilna okolina Nestabilnost Nestalna projektna organizacija Netting Neuspjena taktika New Age Nezakonite pregovarake stavke Nezakonito otputanje Nikkei 225 Average

Niska (plitka) organizacija Nomenklatura materijala Nominalna vrijednost Norma Normativ Normativ utroka materijala Normativ zaliha materijala Normativna metoda Nosioci sposobnosti Novano trite Nou hau Numerika fleksibilnost preduzeda NYSE O Obavezne pregovarake stavke Obezbjeenje duga Objekti benmarkinga Objektivna mogudnost Objektivna racionalnost Objektivni benmarking Objektivni rizik Oblikovanje organizacione strukture Oblikovanje ponaanja Obogadenje posla Obrazovanje kadrova Obrt Obuka Obuka na radnom mjestu Obveznica Ocjena posla Odgovornost Odjeljenje Odliv mozgova Odluivanje Odluivanje na osnovu prosuivanja Odluivanje na uslovima nesigurnosti Odluivanje u uslovima rizika Odluivanje u uslovima si- gurnosti Odluka Odnosi s javnodu Odravanje proizvoda Ogranieno partnerstvo Okruenje organizacije Okotala preduzeda Oligopoly Opasni postupci Opasnost Opasnosti na radnom mjestu Opcija Operativni rizici Opis posla Opis radnog mjesta

Optimalna veliina preduzeda Optimiranje rizika Optimiranje finansijske strukture Opte partnerstvo Organigram Organizacija Organizacija koja ui Organizacija paukove mree Organizacija preduzeda u obliku pelinjeg sada Organizacija preduzetnitva Organizacija rada Organizacije intenzivne znanjem Organizaciona dinamika Organizaciona forma preduzeda Organizaciona jedinica Organizaciona kultura Organizaciona matrica, mrena organizacija i virtuelne organizacije Organizaciona rupa Organizaciona shema Organizaciona sredstva Organizaciona struktura Organizaciona struktura prema potroaima Organizacione promjene Organizacioni razvoj / razvoj organizacije Organizaciono preklapanje Organizaciono uenje Organizacione vrste Organizacioni darvinizam Organizacioni haos Organizacioni kapital Organizacioni paralelizam Organizaciono ponaanje Organizaciono preklapanje Organizaciono sljepilo Organizator Organska struktura Organski model Ortakluk Osiguranje Osnivaki ulog OTC OTC Bulletin Board Otkazni intervju Otkup preduzeda od strane zaposlenih Otpor prema promjenama Otpor protoku procesa Otpremnina Otputanje Otrovna pilula Otvorena organizacija Otvoren krug Ovladenje Ovladenje obavezne konsultacije

Outsourcing Outsourcing i disagregacija P Pac-Man defense Panika Paradigma Paralelni (uporedni) inenjering Paretov dijagram Paritet Paritet cijene Participacija Participativna kultura Partnersko drutvo Pasiva Pasivne pristalice promjena Pasivni investitori Pasivno zadravanje rizika Patent People Management Percepcijska preduzeda Personalna psihologija Personalno - patrijarhalni sistem menadmenta Personal Change Manage- ment Peterovo naelo Petlja Petofazni model procesa kvaliteta projekta Pet zapovjesti revolucije PIK debt securities Pladanje po komadu ili dijelu posla Plan o podjeli profita Plan o vlasnitvu nad akcijama Plan sa fiksnim beneficijama Plan sa fiksnom stopom doprinosa Plan za raspodjelu dobiti Plan razvoja ljudskih resursa Plan restrukturiranja Planiranje Planiranje karijere Planiranje proizvodnje Plata Platni faktor Poboljanje Podatak Podjela rada Podjeljeno ovladenje Podrka preduzedu Podsticajni plan Pogled spolja unutra Point Poison Pill Pojednostavljenje Policentrizam

Politika jeftinog novca Politika otvorenog trita Pomod u pronalaenju novog posla Pooling Popis kvalifikacija Popis radnih mjesta Popravi, zatvori ili prodaj Poremedaji Portfelj ulagaa Portfolio Posao Posebni rizik Posebno ciljno trite Poslovni leverid Poslovna jedinica Poslovna neophodnost Poslovna organizacija preduzeda Poslovna politika Poslovni plan Poslovni proces Poslovni reinenjering Posredovanje Potencijali efikasnosti Potencijali kriznog diferen- ciranja Pouzdanost Pouzdanost proizvoda Povedanje fleksibilnosti na promjene Povezana drutva Povezana (srodna) preduzeda Povjerenje Povjerilac Povratne informacije sa smjerom navie Pozitivna akcija Prava iz uvedanja vrijednosti dionica Pravila Pravni rizik Pravo na rad Preklapajuda odgovornost Predstavljanje radnog mjesta Preduzede Preduzede visokih tehnologija Preduzetnika dijagnoza Preduzetnike faze Preduzetnika ekonomija Preduzetnika ideja Preduzetnika kriza Preduzetnika kultura Preduzetnika organizacija Preduzetnika praksa Preduzetnike vjetine Preduzetniki menadment Preduzetniki plan Preduzetniki tim

Preduzetniki ugovor Preduzetniko drutvo Preduzetnik Preduzetnitvo Pregovaraka jedinica Pregovaranje s dobrim na- mjerama Prelazni stadijum Premorenost Prepackaged bankruptcy Preporuka Presti Pretpenziono savjetovanje Preuzimanje preduzeda Prevencija gubitka Preventivne mjere Premisa Pribavljanje ljudskih potencijala Prihod Prihodni centri Prilagodljiva kultura Prilagodljivi planovi beneficija Primarna likvidnost Primjenjena istraivanja Principi poslovanja Princip zastupanja Prinudno poravnanje Prinudno poravnanje van steaja Privatizacija Privremeno otputanje Proaktivno ponaanje Procedura Proces Proces inovacije Procesna arhitektura Procesna organizacija Procesna organizaciona struktura Procesni kapital Procesni kontroling Procesni portfolio Procesni prirunici Procesno orijentisana transformacija preduzeda Procesno orijentisani menadment Process - Coaching Process Redesign Procjena radne uspjenosti Prodaja proizvoda Profit Profitna stopa Profiter Profitni centar Program Programirajudi logiki kontrolori (PLCs) Programirano odluivanje

Programsko-matrina struktura Proizvodnost Projekat Projektni kontroling Projektni menadment Projektni procesi Projektni sistem menad- menta Projektni tim Projektno - matrina struktura Projektovanje Projektovanje odravanja opreme Promet portfolija Promjene Pronalaza injenica Propast Provizija R Radikalno inovativne promjene Radionice slabosti ili potencijala Radna etika Radna operacija Radna snaga Radni zadatak Radno mjesto Radoholiar Racionalizacija Racionalno odluivanje Raunarski ljudski interfejsi (CHI) Rahimov model sukoba Ramburs Rani indikatori Raspon komunikacije Raspon kontrole Raspon odgovornosti Rasporeivanje kadrova Ralanjavanje zadataka Razrada Razvijeni oblik funkcionalne organizacione strukture Razvoj empatije Razvoj menadmenta Razvoj proizvoda Razvojna istraivanja Razvrstavanje zadataka Reaktivno ponaanje Racionalizacija Raun dobiti i gubitka Radno mjesto Rebalans budeta ReCap Rekapitalizovanje Recesija Redimenzioniranje Redimenzioniranje preduzeda

Redukcija gubitaka Regeneracija Refokusiranje Refreezing Regrutovanje kadrova Reinenjering Reinenjering ljudskih potencijala Reinenjering poslovnih procesa Reinenjering upravljanja projektima Rekonfigurabilnost Relativna likvidnost Rendita Rentabilnost Reorganizacija Reputacioni rizik Restriktivne dionice Restrukturiranje Revalvacija Review Revitalizacija Revizija Reusmjeravanje Rijetkost resursa Rizik Risk Arbitrage Rizik emitenta Rizik hediranja cijene Rizik informacionih sistema Rizik izloenosti Rizik kamatne stope Riziko kontroling Rizik likvidnosti Rizik na imovinu Rizik odgovornosti Rizik od nedovoljnih prihoda za vrijeme penzije Rizik od prijevremene smrti Rizik od nezaposlenosti Rizik od slabog zdravlja Riziko optimiranje Riziko strategija Rizik suprotne strane Rizik ulaganja Rizikomenadment Rizici preduzeda Rizici vie sile Rijetkost resursa Rjeavanje opasnih situacija Roba Roll up acquisitions Rotacija posla Rukovodilac Rukovoenje Rutinske odluke

S Sadanje stanje organizacije Sale and Lease back Saniranje Samoocjenjivanje Savjeti zaposlenih Savjetodavno ovladenje Savjetodavni tab Scanlonov plan Scenario metoda SEAQ Securities and Exchange Commision SEC Securities Exchange Act of 1934 Security Segmentisanje trita Seksualno uznemiravanje Sektor Selekcija Selekcija kadrova Shark repellent Short hed Simboli organizacione kulture Simulirana ili ulazna obuka Sindikalna ovladenja Sindikalna varka Sindikalni krug Sinergija Sintetizovanje ideja Single Loop Sistem Sistem prijedloga Sistem ranog upozorenja Sistem vrijednosti Sistem upravljanja kvalitetom Sistematizacija radnih mjesta Sistemski pristup Situacioni intervju Situacioni pristup SKK Skuptina Slaba kultura Sloenost organizacije Sluba Small business Smanjenje kompanije Socijalna politika Socijalna psihologija Softver Solventnost Specifikacija posla Specijalizacija Spinn off

Split-off Split-up SPO Spread Srednji i nii menadment Stagflacija Stakeholderi Stalna projektna organizacija Staffing Standard & Poors 500 Standardizacija Standardi radne uspjenosti Standardni oblik funkcionalne organizacione strukture Statina provjera kreditne sposobnosti Statistika kontrola procesa Statusni simboli Statut Steaj Stepen koncentracije ponude Stil rukovoenja Stilovi voenja Stimulacija Stagnacija trita Stock parking Stopa apsentizma St. Petersburg paradoks Strah Strateg Strategija Strategija bijega Strategija 2 stuba Strategija klina Strategija saniranja Strategija upravljanja nagraivanjem Strategija vedeg broja nukleusa Strategijska kriza Strategijski menadment ljudskih potencijala Strategijski rizici Strateke alijanse Strateke odluke Strateki benmarking Strateki menadment ljudskih resursa Stress Testing Struna kvalifikacija bona fide Struktura Strukturiranje faza sprovoenja reinenjeringa Strukturne promjene Stvaranje novih vrijednosti Stvaranje timova Stvarna organizacija Subjekat benmarkinga Subjektivna mogudnost Subjektivni rizik

Subkultura preduzeda Sudski pozivi Sukob Sukob i interakcije Sukob rezultata Sukob uloga Suoi se sa stvarnodu Sustainability Sustainable proizvodnja Sutina sposobnosti Svojevoljni prekid radnog odnosa Svop transakcije SWOT analiza Synergy est sigma est sigma proces irok raspon kontrole kart pekulativni rizik teta trajk podrke trajkovi koji predstavljaju nacionalnu opasnost T Tai-Chi Tajno drutvo Take over Taktike odluke Taktika TAM-metoda TASCAN metoda Tax Shield Taylorizam TBO metoda Tehnika podjela rada Tehnike tete Tehnika Tehnika listinga Tehnika 5S Tehnika prirodnog povezi- vanja ideja Tehnika slobodnog toka asicijacije Tehnika za i protiv Tehnologija Tehnoloki diskontinuitet Tender offer Teorija E Teorija jednakosti Teorija postavljanja ciljeva Teorija O Teorija X Teorija Y

Teorija Z Teorije sadraja motivacije Teorijska dungla menad- menta Teritorijalna organizaciona struktura Terminski novac Terminski rizik The deming prize The european quality award The malcolm baldrige national quality award Teorija trostepene hijerarhije Tihe rezerve Tim Tim procesa Tim za reinenjering Timska organizacija Tipizacija TOJOTA-sistem Tokijska berza Top down postupak T-oblik organizacije Top menadment Transakcioni model Transfer Transfer rizika Transfer rizika putem ugo- vora Transfer tehnologija Transfer znanja Transformacija preduzeda Transformacija rizika Translacioni rizik Transparentnost Tranzicija Treasury Bills Treasury Bonds Treasury Notes Treda strana u sukobu Trener Trgovako drutvo Trgovinski bilans Troak Trokovni centar Trina kriza Trini kapital Trini rizik Trini volumen Trite bika Trite medvjeda Tuneling Turnaround TQM U U oblik organizacije

Uede organizacije Uedi sistemi Uenje i modeliranje u grupama Uenje kroz akciju Uinak Ugovor Ugovor o radu Ugovor o djelu Ugovor o najmu Ujedinjavanje sa poslovnom firmom Ukidanje hijerarhijskih nivoa i smanjenje administrativnih struktura Ukupni prihod Uloga Unapreenje kvaliteta Unfreezing Unifikacija Unitarna organizacija Unit trustovi Unutranje preduzetnitvo Unutranji inioci organi- zacije Uprava Unutranji stupanj isplativosti Uprava za zdravlje i bez- bjednost na radu Upravljaki informacioni sistem Upravljaki kapital Upravljanje Upravljanje ciljevima Upravljanje ekonomsko finansijskim tokovima Upravljanje intelektualnim kapitalom Upravljanje kamatnim rizikom Upravljanje karijerom Upravljanje ljudskim resursima Upravljanje pomodu rezultata Upravljanje postavljanjem ciljeva Upravljanje promjenama Upravljanje rizicima Upravljanje kreditnim rizikom Upravljanje radnom efektivnodu Upravljanje rizikom likvidnosti Upravljanje proizvodnim sistemom Upravljanje sa izuzetkom Upravljanje valutnim rizicima Upravljanje ukupnim kvali- tetom Upravljanje znanjem Upravni odbor Uslovi rizika Uslovni otpust Usmjeravanje zaposlenih Usmjerena diverzifikacija Uzak raspon kontrole V Validnost na osnovu kriterijuma

Validnost na osnovu sadraja Validnost testa Vanberzanski uesniki kapital Veberova teorija birokratije Vedinski udio Velika sposobnost Veliko / malo preduzede Vertikalna diferencijacija Vertikalna integracija prema naprijed Vertikalna integracija prema nazad Vertikalna integracija Vertikalna koordinacija Vertikalna sloenost Vertikalni sukob VIDB-Matrica Vijede izvrnih direktora Virtualna korporacija Virtuelna organizacija Virtualni tehnoloki sistem (VTS) Visoka organizacija Visoka tehnologija Visoko fokusiranje Vitka proizvodnja Vizija Vizualizovanje Vjetina upravljanja Vlasnitvo Vodoravno udruivanje Voa Voenje Vrednovanje poslova rada Vrednovanje rizika Vremenski redosljed obavljanja poslova Vrste organizacione kulture Vrste organizacione strukture preduzeda Vrste sukoba Vrum Jetonov normativni model vostva Vulture (leinar) investicije Z Zadatak Zadovoljavajuda praksa Zagarantovan pravian tretman Zahtjevi rada Zajednika ulaganja Zajednike slube Zajedniki mentalni modeli Zajedniki poduhvat Zajedniko odluivanje Zajedniko trite Zakon velikih brojeva Zaposleni iz matine zemlje Zaposleni iz trede zemlje

Zaposleni stranci Zasidenost trita Zatvoren krug Zatidena klasa Zero efekt Zlatni padobrani Znaaj koncepta etiri znaajnosti vostva Znanje Zuj-grupe argon eljena slika preduzeda ivotni ciklus preduzeda Q QUOTED W Wagnerov akt Wards Cove protiv Antonia Welchov paradoks o vostvu Wheelerov model sukoba White Knight Working Capital Workout Workout Management Workshops intervjui Worst Case Planiranje LITERATURA

PREDGOVOR

Leksikon iz oblasti upravljanja krizama je prvi leksikon ove vrste i iz ove oblasti na naim prostorima. Leksikon obuhvata preko 1500 pojmova iz ire oblasti upravljanja krizama krizni menadment, menadment rizika, reinenjering, menadment ljudskih resursa, menadment novih tehnologija i inovacija, sanacija kao odgovor na krizu preduzea, restrukturiranje kao odgovor na krizu preduzea, projektni menadment, komuniciranje u uslovima krize, upravljanje promjenama, finansijski menadment i drugih oblasti iji se pojmovi najee koriste u ovoj oblasti. Interesovanje naune i strune javnosti za dosljednu obradu kompleksa kriza preduzea naglo je poraslo 70-ih godina prolog vijeka, kada je sa pojavom naftne krize dolo do usporavanja stalnog rasta privrede i ulo u stanje mirovanja ili opadanja privredne aktivnosti. ivimo u vremenu nove ekonomije, novih preduzea i novih tehnologija. Nova ekonomija je ekonomija znanja, digitalna ekonomija, molekularna ekonomija, mrena ekonomija, inovaciona ekonomija, glogalna ekonomija itd. ivotni vijek proizvoda se skrauje, ivotni ciklus preduzea se skrauje, a broj kriza preduzea u svijetu se poveava tako da svake godine stotine hiljada preduzea odu u bankrot. Danas je novo vrijeme koje ima svoje norme i stroge zahtjeve u komuniciranju, ijim se ispunjavanjem svrstavamo u drutva koja uspjeno prate razvoj nauke na svim poljima, a da bi se to postiglo nije dovoljno samo dobro znati jezik, ve je potrebno znati vladati novom terminologijom naeg globalnog svjetsko sela. To znai da nikako ne smijemo zaobii ni jednu priliku za uenje, jer jednostavno ne moemo zaobii ni globalizaciju, ni informatizaciju, ni promjene, ni krize, ni rizike, ni vrhunske standarde kvaliteta, ni sanacije, ni restrukturiranja, ni reinenjering, a leksikon govori o svemu tome. Budunost kojoj idemo u susret, nemonovno namee niz prepreka, neizvjesnosti, dilema i straha. U takvoj budunosti kao jedina konstanta koja e snano dominirati jesu promjene, ali i znanje koje e omoguiti da se nau rijeenja za probleme izazvane promjenama, u suprotnom broj i jaina kriza i uestalost e se poveavati i stalno dovoditi u pitanje uspjenost biznisa, a samim tim i boljeg ivotnog standarda stanovnitva. Autori su se trudili da obuhvate one pojmove i kategorije koji su imanentni za razumjevanje mjesta i uloge upravljanja krizama u otvorenoj privredi. Nastojali smo da se ide dalje od rijenikog i etimolokog znaenja pojmova i kategorija, gdje god je to bilo mogue i potrebno. Zamisao nije bila da se pojmovi i kategorije daju kao u enciklopediji. To bi bio preambiciozan zadataka budui da je u pitanju nova oblast sa kojom se zainteresovani mogu susresti u stranoj literaturi jer domae gotovo i da nema, to je jo jedan ako ne i glavni razlog za pojavu ovog leksikona. Leksikon predstavlja putokaz za sve one koji ele da pomjere granice svojih saznanja, kao i za one koji su u praksi odgovorni za uspjeno voenje poslovanja preduzea. Konkretan izbor pojmova autori su izvrili prema njihovom znaaju, koji imaju za potpunu spoznaju logike i principa upravljanja krizama.

Imajui u vidu navedeno nadamo se da e ovaj izdavaki poduhvat opravdati oekivanja i da e biti koristan prirunik irokom krugu korisnika, studenata dodiplomskog, postdiplomskog kao i doktorskog studija, poslovnih ljudi, menadera i preduzetnika. Posebnu zahvalnost izraavamo recenzentima, uvaenim kolegama dr Radoslavu Seniu, redovnom profesoru Ekonomskog fakulteta Univerziteta u Kragujevcu i dr Bogdani Vujnovi Gligori, docentu Panevropskog univerziteta Apeiron u Banjoj Luci, Sinii Kljajiu na dizajniranju naslovne strane, kao i menadmentu Panevropskog univerziteta Apeiron u Banjoj Luci na iskazanoj spremnosti da ovaj leksikon doe do korisnika. Oekujemo da e ovo izdanje leksikona iz oblasti upravljanje krizama ispuniti oekivanje njegovih autora i ostvariti svoj cilj. Sve dobronamjerne kritike, primjedbe i sugestije su dobrodole na emu e autori biti zahvalni.

Autori

AABC- Analiza - esto koriten postupak analize stanja zaliha na skladitu u uslovima krizepreduzea. Bazira se na spoznaji i saznanju da jedan relativno mali dio nabavljenih vrsta robe (ili sirovina i materijala) reprezentuje glavni/najvaniji dio cjelokupnog stanja zaliha. Shodno tome slijedi klasificiranje vrsta materijala prema njihovom relevantnom ueu u vrijednosti ukupih zaliha A-B i C roba. Ova klasifikacija nije striktno odreena na tri vrste roba. Ona moe imati manje i vie od tri klase. Najea primjena je prilikom izrade i izvrenja projekata, npr. podjela na velike projekte (A), srednje velike projekte (B) i male projekte (C) ili u podruju materijala, npr. materijal koji se najvie koristi (A), manje koriten materijal (B) itd, ili kod segmentiranja trita u grupe kupaca. Na osnovu ovakve analize mogue je utvrditi da npr. samo 5% kupaca doprinose 50% dobiti. ABC analiza (engl. ABC analysis, njem. ABC Analyse) je analitiki instrumentarij zasnovan na Pareto principu. Krajem 19-og vijeka, italijanski ekonomista Vilfredo Pareto uoio je princip: 80% bogatstva nalazi se u rukama 20% populacije. Stoga ova relacija esto nosi naziv pravilo 80/20 ili Pareto princip. Unutranja neravnotea izmeu uzroka i posledica, inputa i outputa, napora i rezultata u odnosu 80/20 predstavlja samo metaforu i simbol. U praksi taj odnos moe biti vei (90/10) ili manji (65/35). ABC analiza, upravo je dobila naziv po tome to izdvaja elemente/inioce u grupe prema odreenim kriterijumima. ABC analiza podrazumijeva svrstavanje kupaca, dobavljaa i aktikala u A, B i C grupu zavisno od njihove relevantnosti, odnosno zavisno od toga koliko prihoda od prodaje donosi odreeni kupac, koliko iznose obaveze prema pojedinom dobavljau i koliko prihoda generie odreeni artikal. Postupak rangiranja proizvoda pomou ABC analize se realizuje u 4 koraka: 1) izraunava se godinja vrijednost (GV) svakog proizvoda i izraava se u procentima, 2) proizvodi se rangiraju prema izraunatim GV, tako da se na prvom mjestu nalazi proizvod sa najveom GV, a na poslednjem proizvod sa najmanjom GV, 3) izraunava se kumulativ GV i 4) vri se klasifikacija proizvoda na sljedei nain: na priblino 80% GV nalaze se proizvodi jedne grupe, koja je oznaena kao grupa A. Ostalih 15% kumulativa GV odgovara proizvodima koji imaju prosjenu vanost. Ovi proizvodi pripadaju drugoj grupi, koja je oznaena kao grupa B. Ostalih 5% kumalitiva GV korespondira proizvodima koji imaju skladinu vrednost, tj. za ove proizvode se ne razvijaju modeli upravljanja.

Klasa A moe po potrebi da varira od vrednosti 80 do 90%, klasa B od 5 do 15%, a klasa C od 5 do 10%. U zavisnosti od tipa materijala koji se dri u skladitu vri se varijacija vrijednosti klasa radi dobijanja optimalnih rezultata. Vano je identifikovati inioce koji imaju najvei uticaj i svrstati ih u klasu A. Da bi se minimizirali trokovi nabavke treba posebnu panju posvetiti proizvodima iz klase A. U uslovima krize preduzea, esto se radi analiza stanja zaliha na skladitu; vri se postupak ABC analize, a kako bi se mogle preduzeti mjere sniavanja trokova, posebno u preduzeima koja imaju irok proizvodni program ili duboku integraciju. Nakon izvrene ABC analize skladita dolazi se do injenice da jedan relativno mali dio nabavljenih vrsta robe (ili sirovina i materijala) reprezentuje glavni/najvaniji dio cjelokupnog stanja zaliha; klasu A dobija relativno mali broj komponenti. Dakle, mali broj komponenti ini ogromni dio vrijednosti skladita. Stoga je potrebno prije svega posebno obratiti panju na te komponente, iz klase A. ABC analizu karakterie jednostavnost, efikasnost i primjenljivost. Najea primjena je prilikom izrade i izvrenja projekata, npr. Podjela na velike projekte (A), srednje velike projekte (B) i male projekte (C). ABC analiza esto se koristi: - u podruju materijala, npr. materijal koji se najvie koristi (A), manje koriten materijal (B) itd, - kod segmentiranja trita u grupe kupaca (na osnovu ovakve analize mogue je utvrditi da npr. samo 5% kupaca doprinose 50% dobiti) - kvalitet (greka, albe, vraanje proizvoda, popravke) - trokovi (vrste trokova, planirani trokovi, gubici) - isporuka (zaliha nekompletnih proizvoda, greke u plaanju, kanjenje u isporuci) - bezbjednost saobraaja (greke, stradanja) - radna snaga (smjena, iskustvo, vjetina) - sredstva (oprema, maine, instrumenti) - sirovine (proizvoa, fabrika, vrsta) - metod rada (uslovi, pripreme, metode). U praksi za Pareto princip moemo navesti mnogo primjera: - 20% proizvoda donosi 80% prometa (koji su to proizvodi?) - 20% kupaca donosi 80% profita (koji su to kupci?) - 80% reklamacija izaziva 20% nedostataka (koji su to nedostaci?) - 20% radnika proizvede 80% dobara (koga treba nagraditi?) - 20% karakteristika proizvoda ine 80% upotrebe istog - 20% asortimana ini 80% zaliha - 20% letaka rezultira sa 80% rezultata kampanje

- 80% profita ostvarenog u jednoj privredi se kreira u 20% najprofitabilnijih djelatnosti, - 80% profita ostvarenog u jednoj djelatnosti ostvari 20% firmi koje se bave tom djelatnou, - 20% stanovnitva raspolae sa 80% bogatstva (naravno ovaj odnos varira, i pogodan je za mjerenje promjena opteg kvaliteta ivota u jednom drutvu), - U V.Britaniji 6% osoba koje konzumiraju kolu popije 60% ukupne prodaje kole, - U SAD-u 10% meunarodnih pozivaoca ostvari 60% ukupnog meunarodnog telefonskog saobraaja, - 10% klijenata banaka ostvari 90% prihoda banke u retail sektoru, - 80% vremena provedenog ispred PC-a, korisnici provedu koristei 20% aplikacija (praktian primjer koji je iskoristio IBM fokusirajui se na razvoj upravo tih aplikacija), - 20% tepiha trpi 80% oteenja (to je jedna amerika kompanija koja se bavila proizvodnjom i prodajom tepiha, iskoristila tako to je poela sa biznisom lizinga tepiha, umjesto prodaje. To je proizvelo optu korist, umjesto bacanja itavog tepiha, mjenjali su se samo oteeni dijelovi), - 80% uea i komunikacije u nastavi dolazi od 20% uenika.

Absolute priority rule redosljed kojim se podmiruju potraivanja prilikom likvidacijekorporacije.

Acquisition kupovina cijele kompanije, ili ostvarivanje kontrole u kompaniji. Adaptacija na rad - Dinamian proces prilagoavanja ovjeka radu, radnoj grupi, radnojorganizaciji i uopte radnoj situaciji. On ima dva aspekta: profesionalni i socio-psiholoki.

Adaptivne odluke Odluke koje se bave problemima a ne zadatkom. Adaptivni menadment Menadmant koji brzo, pravovremeno i adekvatno reaguje napromjene u okruenju organizacije i uopte vrsto povezuje organizaciju sa okruenjem. Administracija Podrazumjeva sve osobe koje u preduzeima - preduzetnikim organizacijama ne rade u funkciji proizvodnje-usluga. Rukovodioci / direktori / menaderi ne spadaju u administraciju. Zaposleni u razvojnim i istraivakim sektorima u preduzeima budui da rade s modelima/projektima, takoe ne spadaju u administraciju.

Afirmativna akcija Aktivnosti i programi koje preduzimaju organizacije kako bi se iskljuilasvaka diskriminacija pri zapoljavanju, napredovanju, plaanju i uopteno na radnom mjestu vezane uz etiku, polnu ili neku drugu pripadnost.

AFL-CIO dobrovoljno udruenje u SAD koje obuhvata oko 100 nacionalnih i internacionalnihsindikata (npr. Sindikat sa ograncima u Kanadi).

Agencija za meunarodni razvoj to je amerika dravna institucija za organizovanjeekonomske i vojne pomoi inostranstvu. Osnovana je 1961.g. Usmjerena je na tri vrste pomoi: davanje zajmova u razvojne svrhe od 5 do 40 godina uz niske kamate (od 0,75% do 5,75%), davanje vojne pomoi, besplatno i davanje vanredne pomoi, motivisano politikim interesima SAD.

Agencija za privremenu pomo poseban oblik agencije za regrutovanje potrebnih ljudi zapreduzea koja obezbjeuju privremenu pomo, odnosno popunu radnih mjesta.

Agency problem sukob interesa izmeu vlasnika firme (akcionara) i njihovih agenata(menadmenta).

Agilne tehnologije su od posebnog znaaja u konceptu primjene RE tehnolokih sistema. Onepredstavljaju moderne tehnologije iji se kapaciteti koriste u razliitim alternativama. Osnovne karakteristike ovih tehnologija su brzina i fleksibilnost koje omoguavaju ispunjenje zahtjeva kupaca po asortimanu proizvoda, kvalitetu i isporuci u pravo vrijeme.

Akcija to je hartija od vrijednosti koja u nominalnom vrijednosnom izrazu predstavlja dio kapitalapreduzea, organizovanog u formi akcionarskog drutva. Vlasnik akcija ima pravo da, srazmjerno odnosu izmeu sopstvenih akcija i ukupnih akcija preduzea uestvuje u odluivanju na skuptini akcionara, u raspodjeli dividende i raspodjeli imovine prilikom likvidiranja akcionarskog drutva. Akcije najee glase na donosioce, a mogu glasiti i na ime. Prve su prenosive bez ogranienja, a prenos akcija koje glase na ime mogu biti vezane najee sa ciljem da se obezbjedi kontrola upravnog odbora nad kapitalom. Akcije su karakteristine za korporativni oblik organizovanja poslovnih subjekata. Akcionarski kapital se dijeli za odreen broj akcija. Akcije glase na nominalnu vrijednost i po takvoj vrijednosti se vri uplata od strane akcionara. Nominalna vrijednost akcije moe da se razlikuje od knjigovodstvene vrijednosti. Knjigovodstvena vrijednost se dobija kada se od nominalne vrijednosti odbije iznos gubitka, dobiti i slino. Akcionalrska drutva mogu emitovati obine ili prioritetne akcije. Obine akcije predstavljaju vlasniki udio u drutvu. One svojim vlasnicima nude neke pogodnosti, kao pravo pree kupovine nove emisije akcija, u sluaju likvidacije, odgovorni su samo u visini uloga, pravo odluivanja o svim vanijim pitanjima koja se tiu drutva, pravo na dividendu. Prioritetne akcije se odnose na isplatu dividende i povrat uloga u sluaju bankrota. Vlasnici prioritetnih akcija nemaju pravo uea u upravljanju, izuzev ako su ugroeni njihovi interesi.

Akcionari to su lica ili institucije koje doprinose formiranju osnovnog kapitala i koji po tom osnovustiu odreena prava i privilegije. To su vlasnici akcija u organizacijama. Akcionarsko drutvo - to je najrasprostranjeniji oblik organizacije privrednih preduzea u savremenom svijetu. Akcionarsko drutvo ili dioniarsko drutvo je privredno drutvo u kojem lanovi (akcionari/dioniari) uestvuju sa svojim ulozima u osnovnom kapitalu podijeljenom na akcije/dionice. Akcionari ne odgovaraju za obaveze drutva.

Akreditiv to je instrument finansiranja, kojim se korisniku ostavlja na raspolaganje odreena sumanovca da njom raspolae za unaprijed utvrenu namjenu ili po slobodnom nahoenju i sopstvenoj inicijativi.

Aktiva to je vrijednost imovine jedne organizacije, koja moe da se razvrsta po funkcionalnomkriterijumu na osnovna ili obrtna sredstva i na neposlovna sredstva koja su ili sredstva za zatitu od rizika (rezervni fond) ili sredstva zajednike potronje (stambeni fond, restorani, objekti kulture, sporta i sl.)

Aktivne pristalice promjena - Nasuprot pasivnim pristalicama aktivne pristalice se ukljuuju upromjene i podravaju ih. Uglavnom struktura tih ljudi je sadrana od intelektualnih i mlaih ljudi koji ne

vide da postojee stanje moe dovesti do poboljanja performansi poslovanja i koji nisu zadovoljni postojeim sopstvenim statusom. Oni ine motornu snagu za uvoenje promjena. Cilj je da se grupa ovih ljudi stalno uveava kako bi se stvorile vrijednosti za kriterijume sprovoenja promjena. Postoje i ljudi koji nisu zainteresovani ni za kakve promjene, a koji se nazivaju neutralcima. Oni su stava da uvoenjem promjena nee se nita znaajno promijeniti niti dobiti. U principu to su zaposleni sa dugim radnim periodom i srednjeg obrazovanja.

Aktivni investitori - Vee anse za preduzetniko saniranje nudi aktivni investitor, koji redovnonastupa sa ciljem da se ukljui u pokuaje saniranja. Ovdje se odvija jedan veoma znaajan postupak sa kriznim preduzeem. Naime, tui kapital se konsenzualno preobraava u sopstveni kako bi se izbjegla ovisnost o stranim (tuim, povjeriocima tueg kapitala) povjeriocima, poveala kvota sopstvenog kapitala i bonitet preduzea ojaao i konano pojeftinilo uzimanje novih kredita. Aktivni investitori se prepoznaju i po tome da zahtjevaju uestvovanje u preduzetnikom rukovoenju cilja saniranja, tako to jedan predstavnik aktivnog investitora ulazi u krug rukovodilaca kao Chief Financial Officer (CFO). Aktivni investitori obino odmah u prvi plan stavljaju kupljena potraivanja (naplauju ih) i dobijaju za njih udio, tj. akcije i to uz pomo prijeteeg potencijala. U drugom koraku se nude dvije opcije ponaanja: oni se dalje nastavljaju ponaati pasivno i pekuliu na budue poveanje vrijednosti akcija ili slijede aktivnu strategiju i preko menadmenta uzimaju uticaj na poslovno odluivanje. Sinonim sa pojmom aktivni investitori je Control Oriented Investitors.

Aktivno ponaanje moe da se definie kao sistem koji izaziva i vodi promjene. Aktivno zadravanje rizika - znai kada je pojedinac svjestan rizika i promiljeno planira da sepridrava svega ili samo odreenih dijelova. Na primjer, automobilista moda poeli da prezume rizik sudara sa malim gubitkom, kupovinom polise autoosiguranja od $250 ili sa veim popustom. Vlasnik kue moe preuzeti rizik od oteenja kue kupovinom polise za vlasnike kua sa znatnim umanjenjem. Poslovna firma moe svjesno preuzeti rizik od sitnih kraa od strane zaposlenih, krae u prodavnici ili prosipanja kvarljive robe. U ovim sluajevima, svjesna odluka je uinjena u preuzimanju cijelog ili samo nekih dijelova rizika.

Aktivnosti su osnovne i nedjeljive jedinice procesa. Akt-Landrum-Griffin zakon iji je glavni cilj bio da zatiti lanove sindikata od moguihnepravednih mjera njihovih sindikata.

Akt Norris-LaGuardia ovaj zakon je oznaio poetak perioda u kome su sindikati u SAD imalisnanu podrku vlade. Ovaj akt je svakom zaposlenom garantovao pravo na kolektivno ugovaranje lieno uplitanja, ogranienja ili pritisaka.

Akt o Amerikancima sa invaliditetom (ADA) ovaj zakon zahtjeva od poslodavaca da urazumnoj mjeri prilagode uslove rada zaposlenima sa invaliditetom. Ovim zakonom je zabranjeno diskriminisati osobe sa invaliditetom.

Akt o diskriminaciji radnika na osnovu starosne dobi iz 1967. ovim zakonomzabranjena je diskriminacija na osnovu starosne dobi, a prije svega su zatieni pojedinci koji imaju vie od 40 godina.

Akt o diskriminaciji trudnica (PDA) dopuna lana VII Akta o graanskim pravima, naosnovu koje je zabranjeno da se trudnoa, poroaj i s njima povezana zdravstvena stanja koriste kao povod za diskriminaciju.

Akt o graanskim pravima iz 1964, lan VII ovim zakonom je poslodavcima zabranjenoda bilo koje lice izlau diskriminaciji u pogledu njegovog zapoljavanja, plate, uslova zaposlenja ili privilegija, a sve to zbog rasne, nacionalne, vjerske ili polne pripadnosti tog pojedinca.

Akt o graanskim pravima iz 1991. (CRA 1991) ovim zakonom je teret dokazivanjaponovo prebaen na poslodavce i predviena je isplata kompenzatorne i krivine odtete.

Akt o jednakim nadoknadama iz 1963. - dopuna akta o pravednim standardima rada, kojimse zahtjeva da ene primaju jednaku nadoknadu kao i mukarci koji obavljaju isti posao.

Akt o pravednim standardima rada Kongres je 1936.g. usvojio ovaj zakon, koji sadriodredbe u vezi s minimalnim linim dohotkom, maksimalnim radnim vremenom, nadoknadama za prekovremeni rad. Zakon je mnogo puta dopunjavan i obuhvata veinu zaposlenih.

Akt iz 1973. o profesionalnoj rehabilitaciji ovaj zakon zahtjeva od odreenihposlodavaca koji imaju federalne ugovore da preduzmu pozitivnu akciju da bi se zaposlile osobe sa invaliditetom.

Akt o sigurnosti prihoda za lica u penziji (ERISA) predsjednik SAD Ford je 1974.g.svojim potpisom uinio ovaj zakon pravosnanim. Na osnovu ovog zakona, radnici stiu pravo na penziju, a njihova steena prava titi vladina agencija Korporacija za garanciju penzionih beneficija.

Akt o zatiti veterana iz Vijetnamskog rata (1974) zakon koji zahtjeva od poslodavacakoji imaju ugovore sa amerikom vladom da preduzmu pozitivnu akciju da bi se zaposlili invalidi veterani.

Akt o zdravlju i bezbjednosti na radu Kongres je 1970.g. usvojio ovaj zakon sa ciljemda u najveoj moguoj mjeri doprinese stvaranju bezbjednog i zdravog radnog okruenja za sve zaposlene mukarce i ene i da sauva ljudske resurse.

Akt Taft-Hartley (Akt o upravljanju radnim odnosima) ovim zakonom zabranjene su nepravedneprakse sindikata prema zaposlenima; u zakonu su utvrena prava koja zaposleni imaju kao lanovi sindikata. Takoe su utvrena prava poslodavaca.

Akumulacija nagomilavanje dijela proizvedene nove vrijednosti u cilju stvaranja sredstava zaproirenu reprodukciju.

Akvizicija moe se definisati kao poslovna aktivnost, kojom jedno lice prikuplja porudbine za rauni u ime drugog lica. Lice za koje se akvizicijom prikupljaju porudbine je principal, a lice koje ih prikuplja je akviziter. Akvizicija oznaava proces spajanja dvije ili vie firmi u jednu. Firma koja vri

akviziciju otkupljuje pravo vlasnitva nad drugom firmom. U postupku akvizicije jedna firma prestaje s poslovanjem.

Alatke za procesno modeliranje - Prema Mlleru[1] izbor pravih alatki modeliranja jeodluujui za proces promjena koje zaposleni sprovode. Glavno pitanje je kako je mogue pravim izborom prevazii razlike izmeu oficijelnih zahtjeva i realnosti pri upotrebi ovakvih alatki za procesnu analizu i procesni dizajn. Opasnost kod projekata promjena sastoji se u tome to zamjena stare, hijerarhijske i totalitaristike organizacije poiva na prastarom sredstvu: instrumentalna racionalnost.[2] U mnogim projektima promjena prijeti opasnost da se mehanistiki stavovi o poslu ponovo poveu sa alatkama modeliranja to vodi udaljavanju od razumijevanja i optimiranja procesa. Kod procesne analize i procesnog dizajna neophodan je taan opis svih aktivnosti i procedura koje ine jedan proces. Ovakvi opisi mogu radnicima dati jasnu i tanu sliku o stvarnim procesima i posluiti kao osnova za naredne diskusije. Nasuprot istoj papirnoj verziji, softverske alatke pruaju mogunost beskonanih varijanti i iterakcija to je posebno prednost kod stvaranja potpuno novih procesa.[3] Ove softverske pakete mogu ak koristiti i oni koji nisu eksperti u kompjuterskoj oblasti. Ako je softver previe komplikovan za korisnika to moe skrenuti proces reorganizaciju sa pravog puta. U jednom naem projektu preduzea koje izrauje elektrane je bilo oigledno ta se moe desiti kada se kod analize i dizajna preduzetnikih procesa zaboravi da se u prvoj liniji prvo urede tokovi ljudskog rada. Preduzee je investiralo oko 1,9 miliona eura u obuku i primjenu jedne interno razvijene alatke modeliranja. U toku dvije godine rukovodioci resursa preduzea su dobili zadatak da izvre analizu svih procesa i da ih modeliraju. Cilj jedne ovakve akcije nije naveden. Na ovaj nain je uz pomo kompleksnog sistema za obradu podataka, proizvedeno mnotvo loih podataka sa kojim niti jedan radnik u preduzeu nije nita mogao zapoeti. Primjena alatki modeliranja je u jednom drugom naem projektu dobila za vrijeme faze analize jednu posebnu samodinamiku. To govori da treba voditi rauna da se izbjegne opasnost da se od ume ne vidi drvee, tj. da alatke moraju biti to jednostavnije, a efektivne. U suprotnom radnici gube motivaciju to ubrzo moe ugroziti cjelokupni projekat.

Alternativni oblici vrednovanja rada Noviji pristupi vrednovanju rada i postavljanjustrukture plata koji umjesto posla kao osnovnom vrednovanju rada i platne strukture uzimaju znanja i vjetine.

Altmanov Zeta model predvianje finansijskih izvjetaja kao metoda finansijske analize sastojise u predvianju finansijskih izvjetaja preduzea, u stabilnim uslovima poslovanja, za period 1, 5 ili 10 godina. Projekcija se radi na temelju pretpostavki potencijalnog dunika ili povjerioca. Naee se sastoji od planiranog cash flow-a i planiranog bilansa stanja i uspjeha. Izraz Z ili Zeta Score sastoji se od pet pokazatelja, koji se mnoe sa koeficijentom, a potom sabiraju. Z=0,012X1+0,014X2+0,033X3+0,006X4+0,01X5

Pri emu je: X1 = tekua aktiva / ukupna aktiva X2 = zadrana dobit / ukupna aktiva X3 = operativna dobit / ukupna aktiva X4 = trina vrijednost trajnog kapitala / knjigovodstvena vrijednost ukupnih dugova X5 = prihod od prodaje / ukupna aktiva Ako je Z>3,0 preduzee posluje veoma dobro i ima blistavu budunost Ako je Z