bhs ind jendela ilmu pengetahuan romiyatun

232

Upload: chitta-eyyen

Post on 18-Jul-2015

232 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Romiyatun, S.Pd. Ismoyo, S.Pd. BAHASA INDONESIAJENDELA ILMU PENGETAHUANKELAS VII SMP/MTs

Pusat PerbukuanDepartemen Pendidikan Nasional Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. iiHak Cipta pada Departemen Pendidikan NasionalDilindungi Undang-Undang Bahasa Indonesia Jendela Ilmu PengetahuanKelas VII SMP/MTs Penulis:Romiyatun, S.Pd. Ismoyo, S.Pd. Ilustrasi, Tata Letak:Ismoyo Perancang Kulit:Tim Ukuran Buku:21 x 28 cm 410 ROMRomiyatun b bahasa Indonesia}ondoIa IImu Iongolaluan : KoIas VII SMI/MTs/OIolRomiyalun, Ismoyo. _ }akarla : Iusal Iorbukuan, Doparlomon Iondidikan NasionaI, 2008.viii, 224..lIm: iIus.,28 cmBibIiografi : hl m 223 - 224 Indoks. ISBN 979 - 462 - 625 -21. Balasa Indonosia-Sludi IongajaranI. }uduI II.Ismoyo Dilorbilkan oIol Iusal Iorbukuan Doparlomon Iondidikan NasionaI Talun 2008Diporbanyak OIol .... Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.iii-#6#5#/$76#0

IujiUyukurkamipanjalkankoladiralAIIalSWT,borkalralmaldankarunia-Nya, Iomorinlal,daIamlaIini,DoparlomonIondidikanNasionaI,padalalun2008,loIalmomboIi lak cipla buku loks poIajaran ini dari ponuIis unluk disobarIuaskan kopada masyarakal moIaIui Si tus Internet (websi te) }aringan Iondidikan NasionaI. BukulokspoIajaraniniloIaldiniIaioIolBadanSlandarNasionaIIondidikandanloIal dilolapkansobagaibukulokspoIajaranyangmomonulisyaralkoIayakanunlukdigunakan daIamprosospomboIajaranmoIaIuiIoraluranMonloriIondidikanNasionaINomor 34Talun 2008. Kamimonyampaikanponglargaanyangsolinggi-lingginyakopadaparaponuIisyang loIalborkonanmongaIilkanlakciplakaryanyakopadaDoparlomonIondidikanNasionaI unluk digunakan socara Iuas oIol para si swa dan guru di soIurul Indonosia. Buku-bukulokspoIajaranyangloIaldiaIilkanlakciplanyakopadaDoparlomon IondidikanNasionaIlorsobul,dapaldiundul(FQYP NQCF),digandakan,dicolak, diaIilmodiakan,alaudifolokopioIolmasyarakal.Namun,unlukponggandaanyangborsifal komorsiaIlargaponjuaIannyalarusmomonulikolonluanyangdilolapkanoIolIomorinlal. DilarapkanbalvabukulokspoIajaraniniakanIobilmudaldiaksossolinggaposorladidik dan pondidik di soIurul Indonosia maupun sokoIal Indonosia yang borada di Iuar nogori dapal momanfaalkan sumbor boIajar ini. Kamiborlarap,somuapilakdapalmondukungkobijakanini.SoIanjulnya,kopadapara si swa kami ucapkan soIamal boIajar dan manfaalkanIal buku ini sobaik-baiknya. Kami monyadaribalvabukuinimasilporIudilingkalkanmulunya.OIolkaronailu,sarandan krilik sangal kami larapkan. }akarla, Jul i2008 KopaIa Iusal IorbukuanBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. iv-#6#2'0)#06#4

IujisyukurdipanjalkankopadaAIIalSvl.yangloIalmoIimpalkanralmaldanlidayal-Nyakopadakami,solinggabukuinidapaldisoIosaikanlopalvaklu.Somogabukuinidapal bormanfaalbagiduniapondidikandiIndonosia.SoIainilu,jugadapalmonjadiibadalbagi kami. Buku Balasa Indonosia }ondoIa IImu Iongolaluan ini, dirancang klusus unluk sisva. Sisva dijadikansubjokpadaprosospomboIajaranbalasaIndonosia.Arlinya,prosospomboIajaran lorfokus pada aklivilas borbalasa sisva yang moIipuli borbagai aspok kolorampiIan borbalasa. DaIamsalukompolonsidasaryangdipoIajari,sisvadiajakunlukmoIakukanborbagai kolorampiIan borbalasa pada konloks lorlonlu.IondokalanCEVKXG NGCTPKPIyangdilorapkandaIambukuinidiIongkapidonganmodoI-modoIpomboIajaranyangborvariasi,solinggasisvalidakmorasabosan.IadasisiIain,sisva juslrumorasalorlanlangunlukmonguasaikompolonsidasardomikompolonsidasaryang disajikan.HaIinilorjadikaronasoboIummomasukimalori,sisvadiboriaporsopsiyang dikailkandonganmaloridanmanfaalkompolonsidasaryangdipoIajaridaIamkolidupan solari-lari, lorulama profosi yang borkailan dongan kompolonsi dasar yang dipoIajari. KoladiranbukuinidilarapkandapalmombanlulugasgurukaronasisvadapalboIajar kapandandimanasaja.SoIainilu,pomboIajaranyangborbasisIingkunganjuga momungkinkan sisva unluk mompoIajari malori dan sokaIigus borinloraksi dongan masyarakal daIam konloks kolorampiIan borbalasa.Mudal-mudalanbukuinidapalbormanfaaldanmomborikonlribusidaIamprosos pondidikandiIndonosia.Kamisadar,masillordapalbanyakkoIomalandaIamponyusunan bukuini.OIolkaronailu,krilikdansaranyangmombangunkamilarapkanunluk monyompurnakan koladiran buku ini. Yogyakarla, 12 Moi 2008, Tim Ionyusun Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.v(6#4+5+ HAIAMAN }UDUI i KATA SAMBUTANiii KATA IINGANTAR iv DAITAR ISIv IINDAHUIUANvii SIMISTIR 1 UNIT 1 IAHIAWAN 1 A. Mondongarkan Borila 3 B. Borcorila9 C. Mombaca Kamus14 D. MonuIis Ianlun20 UNIT 2 IIRISTIWA25 A. Mondongarkan Dongong27 B. Moncorilakan IongaIaman Mongosankan32 C. Moncorilakan KombaIi Corila Anak37 D. MonuIis Buku Harian41 UNIT 3 IARIWISATA45 A. MonuIis KombaIi Borila47 B. Mombaca Copal51 C. MonuIis Sural Iribadi56 UNIT 4 IINGKUNGAN61 A. Monunjukkan RoIovansi Isi Dongong63 B. Monyampaikan KombaIi Iongumuman66 C. Mongomonlari Buku Corila69 D. MonuIis Toks Iongumuman74 UNIT 5 IINDIDIKAN81 A. Borcorila dongan AIal Ioraga83 B. Mombacakan Toks Iorangkal Upacara86 C. MonuIis KombaIi Isi Dongong91 U}I KOMIITINSI SIMISTIR 197 SIMISTIR 2 UNIT 6 IROIISI109 A. MonyimpuIkan Iondapal Narasumbor111 B. Monanggapi Cara Iombacaan Corpon117 C. Mombaca Buku Biografi123 D. Mongubal Toks Wavancara Monjadi Narasi126 Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. viUNIT 7 INDAHNYA IRISTASI135 A. Moncorilakan Tokol IdoIa137 B. Mombaca Indal Iuisi141 C. MonuIis Kroalif Iuisi146 UNIT 8 OIAH RAGA153 A. MonuIis HaI Ionling daIam Wavancara155 B. BorloIopon159 C. Monomukan Gagasan Ulama162 D. MonuIis Momo167 UNIT 9 SINI DAN BUDAYA173 A. Momalami Iombacaan Iuisi175 B. MonjoIaskan Ialar Sualu Corpon dongan RoaIilas SosiaI178 C. Mombaca Buku Corila Anak187 UNIT 10 IKONOMI195 A. MorofIoksikan Isi Iuisi197 B. Mombaca TaboI alau Diagram200 C. MonuIis Iuisi Bordasarkan Iorisliva yang DiaIami204 U}I KOMIITINSI SIMISTIR 2209 GIosarium219 Indoks221 Daflar Gambar222 Daflar Iuslaka223 1 UNIT 1 PAHLAWAN

Tvnv.vn .. 1nvonc.iv ncvc[v c[v vnv.vn.Tcncv. vnv.vn vvvvn cnvvv./v ,vn vinv[.vv vnv.vn.iv[vn [vivn ncn]vvi vnv.vn.vvinvnv .cnvv.n,v .i[v vnv.vn.Tvnv.vn iv nvv. vi.iin, cv .v[v, ivv[ cnvn in[v ]vn]i, cv c[ovn, .inv vnvn vi vvn vn.v, ncnii[i ]i.v vioi.nc vvn nv.ionvi.nc. vvvn[vn [vivn ncnii[in,v. /v [vnv ncnvnvni .cnvnv vnv.vn, i[vivn ccvv [civvn vvvn vni ci[v:^cn,inv[vn i.i civ ,vn vivcnv. ^cn.civ[vn .c.vvv vcnvn vnv, v{v vvn inonv.i cv, c.v vvn nini[ ,vn ncnvi[. ^cncnv[vn nv[nv [vv ccnv vvvn [vnv. .c.vv .cv vvn cv .c.vvi vcnvn [onc[.. ^cnvi. vnvn .c.vvi vcnvn .,vv vnvn.

3uroer: : sWararus||r.cor/.../|rdex.prp?page=3Pul-1 0aroar 1.1 K| lajar 0eWarlara Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ2

PAHLAWANA. Mendengarkan Berita1. Mendengarkan Pembacaan Berita2. Menentukan Pnknk-Pnknk Berita3. MenyimpuIkan Isi Berita4. BerIatih MenyimpuIkan Isi Berita5. Tugas Rumah B. Bercerita 1. Memahami Unsur-Unsur Cerita2. Bagaimana Cara Bercerita3. BerIatih Bercerita daIam KeInmpnk4. Tugas Rumah D. MenuIis Pantun 1.Memahami Karakteristik Pantun2.Jenis-Jenis Pantun3.Cara MenuIis PantunMenuIis Pantun5. Tugas Rumah C. Membaca Kamus Menemukan Kata 5uIit2. Mencari Kata daIam Kamus3.Mencari Makna Kata daIam Kamus4. BerInmba Menemukan Makna 5. Tugas Rumah Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ3

Dongarkan borila yang dibacakan lomanmu!Siapkan aIal luIis unluk moncalal kala kunci! 2CJNCYCP1NKORKCFG+PFQPGUKCIaiIa Mulibal, sisva SMIN 1 Bogor dan AlikaAImira,sisvaSMIITUmmuIQuro Bogor adaIal dua gadis dongan proslasi Iuar biasa. SoIurul bangsa Indonosia palul mong-acungkanjompoIkopadamoroka.Moroka monggondoImodaIiomasdaIamOIimpiado Malomalikaalauyangsocararosmidisobul 1|c1siWiz.r!c|M.i|cm.iics|nicrn.iicn.| Ccmpciiiicn(W|ZM|C.Kojuaraanilu digoIardiIucknov,Indiapada28-31 Oklobor IaIu. DaIamkompolisiini,vakiIIndonosia morailduaomas,saluporak,dansalu porunggudaIamkalogoriindividuaI.SoIain ilu, salu omas pada kalogori lim unluk sisva borumurdibaval14lalun.OIimpiadoini diikulioIol26limdari8nogara,yailu BuIgaria,India,Indonosia,Iran,NopaI, TlaiIand,Taivan,danIiIipina.Moroka lampiIkobabakfinaIsoloIalmoIaIuirondo ponyisilanyangboral.ModaIiporakdan porunggumasing-masingdirailIirslio AlmadSopriadidariSMIIAI-Azlar8 KomangIralamaBokasidanGliffari HaokaInoorTujuanlodariSMIN115 }akarla. Dilongaldukaakibalboncanayang dalangsiIilborganli,proslasiyangmoroka railmorupakanliburanlorsondiri.Moroka adaIal palIavan yang mombuklikan bal-Borila lonlu lidak asing Iagi bagi kaIian. Soliap lari di loIovisiadaborila.KaIianpasliikulmonikmaliboriladi loIovisi.Borilamongladirkanborbagaiinformasi.Infor-masi sangal kila bululkan. Borila di loIovisi disampaikan dongancopal.Moskipunbogilu,pomirsalonlu momalami apa yang disampaikan. Iadaprinsipnya,borilaborisilonlangmasaIal,ko-jadian,alauporisliva.MasaIalyangdiinformasikan daIam borila lorkadang lanya pomborilaluan, lorkadang juga disorlai pomocalan. }ika kamu morasa kosuIilan momalami borila moIaIui loIovisi, ilu karona kamu boIum lorbiasa. Bulul Ialilan yang inlonsif agar dapal momalami isi borila.Kogialan kaIi ini adaIal mondongarkan borila. SoloIal mondongarkan borila, kamu diajak unluk monyimpuIkan isi borila. Apa yang dimaksud dongan kosimpuIan` KosimpuIan adaIal pondapal aklir dari sosualu yang dibaca alau didongar. Ikuli kogialan borikul dongan baik! Gb. 1.2. HoadIiino Novs Molro TV 3uroer: o|uearl|curo.o|gsore.cor/.../relro 3uroer:rllp://l|rarcerar||a.rel 0aroar 1.3Peserla :,=0,& Folo 8ersara, lrd|a 200Z #/GPFGPICTMCP$GTKVC/GPFGPICTMCP2GODCECCP$GTKVCBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ4va Indonosia masil oksis daIam kancal gIo-baI.Darimodia,kilalalubalvakoompal sisva ilu dibina oIol Ridvan Hasan Sapulra. DiaadaIalIrosidonDiroklurKIinik IondidikanMIIAyangjugapombina nasionaIunluk|nicrn.iicn.|M.i|cm.iic.n! ScicnccO|mpic(IMSO)bidangMalomalika. Guruyangsabarmombimbingmuridnya soIamaduabuIansojakAguslusilujuga palIavan yang acap lorIupakan. Aklir-aklirini,kilasoringmondongar kalapalIavandiucapkan.Namunsayang, kalailulidakdiborimaknayangkonkrol. MisaInya, kila sobul guru sobagai palIavan lanpalandajasa.Namun,kosojalloraannya lidaklorIaIudiporlalikansolinggalunlulan anggaranpondidikansobosar20unluk momporbaikikuaIilaspondidikandianggap sobagaiboban.KilajugamonjuIukipara lonaga korja di mancanogara (TKI dan TKW) sobagaipalIavandovisa.Namun, porIakuanlorladapmorokacondorunglidak manusiavi.MaknapalIavanmongaIami dogradasi dan makin Iangka kila lomui sosok ilu dari lari ko lari. KonlribusiyangdiborikanIaiIadan AlikasorlajulaankaummudaIainnyaada-IalvujudkonkrolniIai-niIaikopalIavanan. IalIavanyangsosunggulnyalidakpornal mali.MorokasonanliasaladirdaIamso-gonapaspokkolidupankila.DaIamasrama IISDMSyangkinilorsobardiIimakola, kamiborlokadunlukmonglidupkanlorus jiva kopalIavanan ilu. (|iip.//pps!ms.crg/p.||.u.n-|.ri-ini.|im !cng.n pcnguo.|.n BerIatih Menentukan Pnknk BeritaBorgabungIal dongan lomanmu! Tonlukan pokok borila yang paIing mononjoI daIam soliap paragraf borila di baval ini! Gunakan porlanyaan unluk mononlukan pokok borila! Gunakan saIal salu kala lanya daIam 5 W dan 1 H! 1.IaiIaMulibal,sisvaSMIN1Bogordan Alika AImira, sisva SMIIT UmmuI Quro BogoradaIalduagadisdonganproslasi Iuarbiasa.SoIurulbangsaIndonosiapa-lulmongacungkanjompoIdanmonyam-paikan labik kopada moroka. Kodua gadis manisilubarusajamonggondoImodaIi omasdaIamOIimpiadoMalomalikaalau yang socara rosmi disobul 1|c 1si Wiz.r! c|M.i|cm.iics|nicrn.iicn.|Ccmpciiiicn (WIZMIC)yangdigoIardiIucknov, India pada 28-31 Oklobor IaIu. Unluk monyimpuIkan isi borila, kamu porIu mononlukan pokok-pokok borila. Apa ilu pokok-pokok borila` Iokok-pokok borila moIipuli unsur porlanyaan dongan kala lanya .p.,si.p.,|.p.n,mcng.p.,!im.n.,dano.g.im.n..Unsur-unsurilubiasadisobul5W dan 1H. 5 W morupakan kopondokan dari u|.i (apa), u|c (siapa), u|cn (kapan), u|crc (di mana), dan u| (mongapa), sodangkan 1H adaIal |cu (bagaimana).2GTVCP[CCP : SiapayangmonggondoIomas daIam OIimpiado Malo-malika WIZMIC` 2QMQMDGTKVC:Duagadisyangmonggon-doIomasdaIamOIimpiado MalomalikaWIZMICada-IalIaiIaMulibaldan Alika AImira. 2. Menentukan Pnknk-Pnknk BeritaBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ5 2. DaIamkompolisiini,vakiIIndonosia morailduaomas,saluporak,dansalu porungguunlukkompolisiindividuaI. SaluomasunlukkompolisilimdaIam kompolisiinlornasionaIunluksisva borumurdibaval14lalun.OIimpiado ini diikuli oIol 26 lim dari 8 nogara, yailu BuIgaria,India,Indonosia,Iran,NopaI, TlaiIand,Taivan,danIiIipina.Moroka lampiIkobabakfinaIsoloIalmoIaIui rondoponyisilanyangboral.ModaIi porakdanporunggumasing-masing dirailIirslioAlmadSopriadidariSMII AI-Azlar8KomangIralamaBokasidan Gliffari HaokaInoor Tujuanlo dari SMIN 115 }akarla. 3. Dilongaldukaakibalboncanayang dalangsiIilborganli,proslasiyang morokarailmorupakanliburanlor-sondiri.MorokaadaIalpalIavan unlukmombuklikanbalvaIndonosia masiloksisdaIamkancalgIobaI.Dari modia, kila lalu balva koompal sisva ilu dibinaoIolRidvanHasanSapulra, IrosidonDiroklurKIinikIondidikan MIIAyangjugapombinanasionaIunluk +PVGTPCVKQPCN /CVJGOCVKE CPF 5EKGPEG1N[ORKE(IMSO)bidangMalomalika. Guruyangsabarmombimbingmuridnya soIamaduabuIansojakAguslusilujuga palIavan yang acap lorIupakan. 4 Aklir-aklirini,kilasoringmondongar kalapalIavandiucapkan.Namun sayang,kalailulidakdiborimaknayang konkrol.MisaInya,kilasobulguru sobagaipalIavanlanpalandajasa. Namun,kosojalloraannyalidaklorIaIu diporlalikansolinggalunlulananggaran pondidikansobosar20unlukmom-porbaikikuaIilaspondidikandianggap sobagaiboban.KilajugamonjuIukipara lonagakorjadimancanogara(TKIdan TKW)sobagaipalIavandovisa. Namun,porIakuanlorladapmoroka condorunglidakmanusiavi.Makna palIavanmongaIamidogradasidan makinIangkakilalomuisosokiludari lari ko lari. 2GTVCP[CCP :.............................................. .............................................. .............................................. ..............................................

2QMQMDGTKVC .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. 2GTVCP[CCP :.............................................. .............................................. .............................................. ..............................................

2QMQMDGTKVC .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. 2GTVCP[CCP :.............................................. .............................................. .............................................. ..............................................

2QMQMDGTKVC .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ6

5.KonlribusiyangdiborikanIaiIadan AlikasorlajulaankaummudaIainnya adaIalvujudkonkrolniIai-niIaiko-palIavanan.IalIavanyangsosunggul-nya lidak pornal mali. Moroka sonanliasa ladirdaIamsogonapaspokkolidupan kila.DaIamasramaIISDMSyangkini lorsobardiIimakola,kamiborlokadun-lukmonglidupkanlorusjivako-palIavanan ilu. Irosonlasikan lasiI diskusi kaIian! MinlaIal langgapan koIompok Iain lonlang kolopalan pokok borila yang kaIian lomukan! TuIisIal pokok-pokok borila yang kamu lomukan di buku lugas! Iangkal monyimpuIkan soIanjulnya adaIal monyarikan pokok-pokok borila yang sudal dilomukan. Iorlalikan conlol borikul! Iokok borila 1 adaIal Dua gadis yang monggondoI omas daIam OIimpiado Malomalika WIZMIC adaIal IaiIa Mulibal dan Alika AImira. Sari pokok borila di alas adaIal IaiIa Mulibal dan Alika AImira momporoIol omas daIam OIimpiado Malomalika WIZMIC. Tonlukan sari borila dari pokok-pokok borila Iain yang kaIian lonlukan! IniIal pokok-pokok borila yang aku lomukan. 1. Dua gadis yang monggondoI omas daIam OIimpiado Malomalika WIZMIC adaIal IaiIa Mulibal dan Alika AImira. 2. __________________________________________________________________ 3. __________________________________________________________________ 4. __________________________________________________________________ 5. __________________________________________________________________6. __________________________________________________________________2GTVCP[CCP :.............................................. .............................................. .............................................. ..............................................

2QMQMDGTKVC:.............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. 3. MenyimpuIkan Isi BeritaBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ7RangkaiIal sari borila yang kamu luIis monjadi salu paragraf! Rangkaian sari borila yang kamu bual morupakan sobual kosimpuIan dari borila yang kamu dongar. Iorlalikan conlol borikul! Mudal bukan monyimpuIkan isi borila` Kamu pasli bisa!BiIa masil ragu, kamu dapal moncobanya. Tanyakan kopada lomanmu yang sudal bisa! Sokarang, giIiranmu borIalil monyimpuIkan isi borila. Iakukan dongan lomanmu kogialan borikul ini! 1. BorlilungIal 1 sampai 6! MuIai dari sisva yang duduk di dopan soboIal kanan ko kiri! 2. Sisva yang mondapal angka 1 borgabungIal dongan sisva yang mondapal angka 1! 3. Sisva yang mondapal angka 2 borgabungIal dongan sisva yang mondapal angka 2, dan solorusnya! 4. BokorjaIal daIam koIompok! 5. SimpuIkan isi borila borikul! Gunakan cara yang sudal ada! Dedi U. Handi: PahIawan Bagi Tunanetra Monjadipongajarbagilunanolralidak mudal.ApaIagibiIamaloriyangdiajar-kan borsifal kolorampiIan. DiporIukan kial lorsondiriagardapalborlasiImongajar lunanolra.Iongajarlarusmorasakan monjadisooranglunanolrasoboIummo-nyampaikan malori poIajaran. IluIal pong-akuanDodiU.Handi,soorangpongajar lunanolra di Iokasi poIalilan korja dan ko-lorampiIanporlanian,YayasanIoyanlun WiyalaGuna,Dosa}ambudipa,Ko-camalanCisarua,KabupalonBandung. IadaavaInya,sokilar15lalunsiIam, Dodimorasaposimisdanbingungkolika YayasanWiyalaGunamonompalkan dirinyasobagaipongajariImuporlanian unluk para lunanolra. IaiIa Mulibal dan Alika AImira momporoIol omas daIam OIimpiado Malomalika WIZMIC. ___________________________ sari borila paragraf 2 ______________________________ sari borila paragraf 3 _______________________. _________________________sari borila paragraf 4 __________________. sari borila paragraf 5___________________________________ sari borila paragraf 6___________ 3uroer: WWW.||c|ardy.cor/||c|reWs.asp 0aroar 1.1. %X\XQJ7XQDQHWUD%HUSUHVWDVLVHGDQJ0HPEXND5HNHQLQJGL%DQN5DN\DW,QGRQHVLD3D\DNXPEXK6XPDWHUD%DUDW4. BerIatih MenyimpuIkan Isi BeritaBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ8Iria koIaliran Kuningan, 14 Dosombor 1957ilu,boranggapanbalvaiImupor-lanianlanyabisadiapIikasikanoIolka-IanganmanusianormaI.Namun,anggap-an ilu aklirnya pudar soloIal ia monjaIani profosinyasoIamasalulalun.Dodibaru morasaoplimiskolikamoIilalIangsung muridnyamampumongikulipoIajaran porlanian. MuIai dari malori loorolis, ling-gapraklikdiIapangan.Monurulnya, kunciulamakoborlasiIanmongajarluna-nolrajuslrulorIolakpadapongajarnya. ''Momanglidakadalooriyangmongupas lonlangloknikmonyampaikaniImupor-laniankopadalunanolra.Iobil-Iobil,di nogarakilalanyaYayasanWiyalaGuna yang mombuka poIalilan sosiaI bagi luna-nolra,''paparDodiyangjugakopaIabaIai poIalilan lorsobul.BagaimanaDodimuIaimonorapkan molodopongajarannyaini`Ayaldua anakinimoncobamorasakanmonjadiso-oranglunanolra.Dodimonulupmalanya dongankainsaalmongapIikasikaniImu porlaniannya.Balkan,iasompalsolarian borkobundonganmalalorlulup.IoriIaku DodiiludilorlavakanoIolrokan-rokan-nya.Namun,baginya, comoolan bukanIal kondaIayangborarlidaIammorailcila-cila. Dari kialnya ilu, ia borlasiI monomui-kanmolodomonyampaikanmaloripo-Iajaran kopada lunanolra. Dongan borIalil monjadiorangbula,diabisamomalami kobululandancaramonyampaikaniImu kopada orang bula.HaIyangpaIingulamadaIammon-joIaskaniImukopadaorangbulaadaIal donganbanluanaIalrabaan.''Kolikakila monorangkan cangkuI, lunanolra ilu larus mondongarnyasambiImomogangcang-kuI,''ujarnyakopadaRcpuo|i|.sambiI mompraklikkanpoIapongajarannya.Do-ngan cara moraba barang yang dijoIaskan, lunanolrailuakanmudalmomalami. OIolkaronailu,lidakloranbiIadiruang koIaslompaldirinyamongajarsoIaIudi-ponulidonganaIal-aIalporlanian. SoIurulaIalporlanianyangdigunakan oIolparalunanolraborsifalmanuaI. KosabarandankolokunanDodimongajar lunanolramombualkanlasiI.Kini,15 sisvanyamampumonggarapIalanpor-kobunan,muIaidariponyodiaanbibil,po-nanaman, lingga ponjuaIan lasiI ko pasar.Masing-masinglunanolrayangikul poIalilanlorsobuldiborijalalIalanga-rapansoIuas300molor porsogi.Sominggu porlama,paralunanolramonanambibil sayuran. Komudian, soliap dua lari sokaIi, morokamomanlauporkombanganla-namannyadongancaramoraba.Iorko-bunanilulidakkaIalrapidonganpor-kobunan garapan orang normaI. IasaInya, daIammombualpolakIalankobun,mo-roka monggunakan garis pombalas borupa laIi solingga lidak akan ada sayuran yang dilanamdiIuargarislorsobul.Moloyang dilorapkan pria borvajal lodul ilu adaIal ''komandiriandaIamborkarya''.SoIurul sisvapoIalilandilunlulmandiri,lidak lanyalorbalasdaIamborcocoklanam, lolapi juga daIam kolidupan solari-lari. ''Moroka larus moIakukan kogialan so-lari-larisondiri.Soporli,morapikanka-mar,momasak,moncucipakaian,lingga borkobun,''lulurDodi.SoloIalsalulalun mongikulipoIalilanlorsobul,soorang lunanolramampuborvirausala.Karona ilu,poIalilaniniIobildipriorilaskanmo-nampunglunanolrayangkurangpro-duklif. Karona Iama borbaur dongan luna-nolra,lidakloranbiIaDodisoringmo-nilikkan air mala kolika moIilal lunanolra monjadipongomis.TorIobil jikaiapornal monjadianakdidiknya.IluIalagaknya yangmombualDodimaIasboporgiandan IobilmomiIillinggaIdirumaldinasnya yangboradadikompIokspoIalilansoIuas 5,7 loklar ilu.(sumocr. |iip.//uuu.rcpuo|i|..cc.id) Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ96. TuIisIal lasiI diskusi kaIian soporli daIam laboI borikul! TuIis di buku lugasmu! 2CTCITCH2QMQM$GTKVC 1 2 3 4 5 7. Irosonlasikan lasiI diskusi kaIian di dopan koIas! 8. Diskusikan dongan soIurul sisva javaban yang paIing lopal! 9. MinlaIal bimbingan guru jika diporIukan!

BagaimanakogialanmumonyimpuIkanisiborila`Tonlukamusudalmonguasai donganbaik.Nal,sokarangkilaIanjulkandonganborcorila.Kamupaslisuka mondongarkan corila. Saal sokoIal di laman kanak-kanak biasanya guru monyampaikan sosualudongancorila.MasilingalkankaIian`Tonlumasil.Biasanyaanak-anak monyukai corila. ApaIagi biIa si poncorila borcorila dongan monarik. Bagaimana kogialan borcorila dikalakan monarik` Tonlu saja biIa dicorilakan dongan urul,suaramonarik,goraklubulmonarikdanmimikyangmonarik.KapanlaI-laIilu dikalakan monarik` Nal,kogialankilakaIiiniadaIalborcorila.KaIianakandipanduunlukmoIakukan loknik borcorila yang dapal monarik porlalian. Ayo, ikuli kogialan ini dongan baik. DongarkanIalboriladiloIovisi!SiIakanpiIil.KRWVCP SCTV,4GRQTVCUG Trans TV, dan Iain-Iain! Siapkan korlas dan ponsiI! TuIisIal pokok-pokok borila yang kamu dongar! SimpuIkan isi borila yang kamu dongar! TuIis di buku lugas! IorIilalkan dan minlaIal saran dari gurumu di sokoIal osok lari! 6WICU4WOCJ$$GTEGTKVCBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ10 SoboIumborcorila,kilalarusmomalamiisicorila.CaranyaadaIaldonganmoma-lami unsur-unsur daIam corila. Unsur-unsur corila moIipuli, lokol, porvalakan lokol, Ialar, aIur, dan amanal yang ingin disampaikan. Tokol adaIal poIaku daIam corila. Tokol daIam corila lordiri alas lokol prolagonis danlokolanlagonis.TokolprolagonisadaIallokolulamadaIamsobualcorilafiksi alaurokaan.BiasanyalokolprolagonismonyampaikanniIai-niIai,pandangan-pandangan,alaularapan-larapanyangsosuaidonganpombaca.Tokolanlagonis adaIallokolyangmorupakanpononlanglokolulama.Tokolanlagonisbiasanya monyobabkan konfIik alau kologangan pada lokol prolagonis. BordasarkanporvalakannyalokolcoriladapaldibodakankodaIamlokolsodor-lanadanlokolbuIal(kompIoks).TokolsodorlanalanyamomiIikisalusifal-valak lorlonlusaja.TokolkompIoksmomiIikiborbagaikomungkinansikapdanlindakan,ia juga soring momborikan kojulan. IalaradaIallompal,vaklu,danIingkungansosiaIlorjadinyaporislivadaIam corila.AIur(pIol)adaIalporisliva-porislivacorilayangmompunyaiponokananpada adanyalubungansobabakibal.AmanaladaIalsosualulaIponlingdanbaikyang borlubungan dongan moraI yang ingin disampaikan ponuIis moIaIui corila. BacaIal corila anak di baval ini! Tonlukan unsur-unsur corila anak lorsobul! PetuaIangan GuIiver DaluIukaIa, dinogaraInggrisadaso-orang doklor muda bornama GuIivor. Ia so-nangborIayarkonogarayangsangaljaul. Iadasualusaal,kolikaiaborIayar,dalang anginlopanyangsangaldalsyal.Somua orangyangnaikkapaIlorsobullorIompar koIaul.GuIivorlorusboronangdianlara ombakyangborguIung-guIung.Aklirnya, ia lordampar di sobual panlai. Kolika ia mombuka malanya, lubulnya loIaldiikaldonganlaIikociIdanbanyak prajuril-prajurilkociIyang mombavalom-bakmongoIiIinginya."}anganborgorak! IilalIalkoadaanmu!""HaiIaki-Iakirak-sasa,siapakalkausobonarnya`""Namaku GuIivor,kapaIyangakunaikilonggoIam dan aku lordampar di sini.""BaikIal,kauakankamibavako islana."Komudian,prajuril-prajurilkociI mongangkaldanmonaikkanGuIivorko alaskondaraanraksasayangdilarikkuda-kuda kociI. SoloIallibadiislanadanlaIi-laIiyang mongikalnyadiIopaskan,GuIivormoncori-lakankojadianyangmonimpadiridanka-paInyakopadaraja."BaikIal,kauboIol linggaIdisiniasaIkauborkoIakuanbaik dan sopan", kala sang Raja. SoloIal ilu, raja monyurulpoIayanunlukmonyiapkanli-danganunlukGuIivor."Sobagairasalor-mal, saya ingin momborikan ladial kopada Baginda,"kalaGuIivorsambiImongoIuar-kan sobual pisloI dan moncoba monombak-kannya.Door,Door!!Orang-orangdikola lorsobullorkojuldanborIarianmondongar suarapisloIGuIivor."Hm..moriamyang lobal," kala Raja.Koosokanlarinya, GuIivor borjaIanbor-koIiIingkolasoloIaldiizinkanoIolRaja. GuIivormorasasodangborjaIandianlara godung-godungyangbagaikanmainan. 1. Memahami Unsur-Unsur CeritaBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ11GuIivorsomakinakrabdonganponduduk-pondudukdiIingkunganislana.GuIivor momborikankonang-konanganborupaso-bual jam kopada moroka. Sualulari,Rajadalangdonganpulri-nya unluk borunding. Raja morasa bingung karonarajanogorilolanggainginmonikal donganpulrinya.Tolapi,pulrinyalidak monginginkannya. Namun, jika porminlaan lorsobul diloIak, raja nogori soborang mong-ancamakandalangmonyorang."BaikIal, akuakanborusalamonoIong,Tuanku." GuIivorminladisodiakanlaIi-laIiyangdi-borikaiIpadaujungnya.Kolikaiaporgiko poIabulan, kapaI-kapaI musul sudal borja-jar di longal Iaul. GuIivor porgi ko aral ka-paI ilu. Tiba-liba ia disorang dongan panal-panal kociI yang lidak lorasa di badan Gu-Iivor.Ialanyamonulupmalanyadongan langanagarpanal-panalilulidakmongo-naimalanya.GuIivormonarikkapaI-kapaI musulkopoIabulan."HidupGuIivor!", "Hobal! GuIivor sangal kual." Aklirnya raja nogorilolanggamomolonmaafdan borjanjilidakakanborporangIagi.Rajailu juga borjanji akan monjaIin porsalabalan.Isoklarinya,GuIivormonomukanpo-raluyangsudalrusakdanlanyullor-ombang-ambing ombak. "KaIau kondisi po-raluinibaik,akumungkinbisaborlomu dongankapaIIaulyangakanpuIangko Inggris.Ionduduknogoriilumombanlu GuIivormomporbaikiporalu.Borkalusala dankorjasamayangbaik,daIamsokojap poraluilusudalbaguskombaIi."Torima kasilbanyakalasbanluankaIiansomua." TibaIallarikopuIanganGuIivor.Iadibo-kaIimakanandanjugasapi-sapiyangdi-naikkankoporalu."Baginda,sayaloIal moropolkansoIamalinggaIdisinidaIam vakluyangIama,maafkanjikasaya banyak kosaIalan." "Hali-laliIalGuIivordansoIamal jaIan."SoloIaldianlarRajadansogonap ponduduknogori,poraluGuIivorborang-kalmonujuIaulan."Boborapalariko-mudian,dariaraldopanporalu,GuIivor moIilalkapaIIaulbosar.Iasogoramo-IambaikanlangannyadaniapundiloIong oIolkapaIilu.KoboluIansokaIi,lornyala kapaIiluakanpuIangkoInggris."Syukur-Ial,aklirnyaakubisapuIangkoInggris," ucapGuIivordaIamlali.Orang-orangdi kapaImorasakagumdananoldongan corilaGuIivor,danmoIilalsapikociIyang dibava oIolnya.rllp://WWW.dorgerg1001ra|ar.o|ogspol.cor/ dar WWW.e-srarlscroo|.cor

1. Siapa saja lokol daIam corila anak di alas`2. Bagaimana valak masing-masing lokol daIam corila anak di alas` 3. Dari mana GuIivor borasaI` 4. Apa yang lorjadi kolika GuIivor borada di longal Iaul` 5. Mongapa raja kobingungan dan mongajak GuIivor unluk borunding` 6. Bagaimana pondapalmu mongonai valak GuIivor` 7. TuIiskan porisliva dari avaI sampai aklirnya GuIivor borlomu kapaI yang akan puIang ko Inggris! }avabIal porlanyaan-porlanyaan di baval ini! Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ12 Borcoriladidopanorangbanyakilumudal.KaIianlanyaporIumomupukrasa porcayadiri.}ikasudalmomiIikirasaporcayadiri,makasomuaakanlorasamudal. Sudalkalrasaporcayadirimulumbul`Bagus.KaIianlarusporcayadiri.SoIainrasa porcaya diri, korunlulan corila, oIal suara, inlonasi dan IafaI lopal, gorak lubul monarik alau sosuai corila sorla mimik yang sosuai isi corila juga diporIukan.

C$CICKOCPCUGJCTWUP[CUWCTCMKVC!

D$CICKOCPCUGJCTWUP[CMKVCOGODCYCVWDWJMKVC!

E$CICKOCPCUGJCTWUP[CYCLCJMKVC!

Sobual corila momiIiki lokoldansogonapporvalakan.Agarmonarik, suaraanlarlokoldapalkaIianbodakan.SoIainilu,VGORQyailucopalalau Iambalponulurancorilalarusdialursosuaidinamikaomosicorila. TorkadangIambal,kalaporkalaalaucopaldankiancopaldaIamsalu larikannapas.}ikalompopombacaancoriladariavaIsampaiaklirsama, maka corila lidak monarik. VoIumodannadasuara(inlonasi)disosuaikandongansiluasicorila. Kadang linggi, kadang rondal, koras alau Iiril. Iongucapan kala domi kala joIas.IoIafaIanyangjoIassangaldiporIukanunlukkoindalancorila. IomonggaIankaIimal(joda)jugalaruslopal.Kapankilaborlonlisojonak dan kapan kila borlonli cukup Iama larus dialur. Iorlama, porcaya diri. Kodua, bordiri dongan logak namun lidak kaku. Koliga, Iakukan konlak mala dongan pondongar socara borganlian. Koompal,monggorakkanlubulsosuaiiramacorila.}ikakamu monglayali isi corila, gorakan lubul akan mongaIir dongan sondirinya. KoIima, lindariIal gorakan yang lidak porIu. Iksprosi sangal diporIukan saal borcorila. Iksprosi larus sosuai dongan siluasi corila, misaInya sodil, gombira, kocova, maral, dan Iain-Iain. Unluk mongoIaloksprosi,kamubisaborIalildidopancormin.AlaujikaporIu boroksprosi di dopan loman. %CTC$GTEGTKVCBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ13 1. BorkoIompokIal dongan 4 orang lomanmu! 2. BorganlianIal borcorila! }ika salu sisva borcorila, liga yang Iain moniIai! 3. TuIisIal poniIaianmu daIam laboI borikul! TuIis di buku lugas!4. IiIilIal salu loman daIam koIompok yang borcorila dongan sangal baik! 5. Ajukan lomanmu daIam Iomba borcorila anlarkoIompok! 6. IiIil liga poncorila lorbaik! BoriIal moroka ponglargaan monarik! 7. NiIai ponampiIan lomanmu dongan laboI poniIaian borikul! Nama SisvaVoIumo 10 - 20 IafaI 15 - 20 Inlonasi 15 - 20 Gosluro 10 - 20 Mimik 10 - 20 Kolorangan Sinla151718151580 Sinla borcorila dongan bagus dari voIumo, IafaI, inlonasi, goslurodan mimik. ..................... ..................... ..................... poniIaian disosuaikan dongan lasiI borcorila loman IorgiIal ko porpuslakaan! CariIal boborapa corila anak! BacaIal dan piIil salu corila yang paIing monarik! Ialami corila lorsobul! BorcorilaIal di dopan orang luamu! MinlaIal moroka monanggapi ponampiIanmu dongan mongisi laboI poniIaian borikul! VoIumo 10 - 20 IafaI 15 - 20 Inlonasi 15 - 20 Gosluro 10 - 20 Mimik 10 - 20 Kolorangan BavaIal laboI poniIaian dari orang luamu ko sokoIal! MinlaIal sarangurumu bordasarkan laboI poniIaian orang luamu! 3. BerIatih Bercerita daIam KeInmpnk4. Tugas RumahBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ14 Dimanakilalarusmoncariarlikala-kalasuIil`Ya,dikamus.Bagaimanacara moncarinya`ApakaldonganmombacasoIurulisikamus`Tidak.Cukupdongan mombacamomindai.ArlinyamombacasocarasokiIasunlukmoncarikalayang dibululkan. }ika sudal monomukan kala yang diinginkan, momalami kala lorsobul. KogialankaIiiniadaIalmombacakamus.MombacakamusdiIakukandongan mombacamomindai.SoIainkamus,mombacamomindaibiasadiIakukanunluk mombaca acara loIovisi, angka-angka slalislik, dan jadvaI porjaIanan. Ayo, ikuli kogialan ini dongan baik.

BacaIal loks borikul dongan cormal!Tandai kala-kala suIil monurul kamu! /GPIGPCPI*CTK2CJNCYCPIorisliva10NovomborboravaIdari kodalangan lonlara Inggris ko }akarla dan Surabaya.Kodalanganmorokaborlujuan unlukmoIuculilonlara}opang,mom-bobaskanlavanandarilonlara}opang, sorlamomuIangkanlonlara}opangko nogaranya. SoIain ilu, lonlara Inggris juga mompunyaimisiunlukmongombaIikan IndonosiakoBoIanda.RakyalIndonosia punmonjadimaral.IadalaI,saalilu, Indonosiasudalmordoka.Komaralan rakyalIndonosiasomakinborlambalko-likabondoraBoIandadikibarkandialas HoloI Yamalo. IorlompuranlonlaraInggrisdongan rakyalIndonosiamomuncakkolika Brigadir }ondoraI MaIIaby vafal di modan porang. Saal ilu,Brigadir}ondoraI MaIIaby yangborlugassobagaipimpinanlonlara Inggris unluk }ava Timur diganlikan oIol Mayor}ondoraIMansorgl.DaIamkopo-mimpinanlonlaraInggrisyangbaruini, Mayor}ondoraIMansorglmomborikan uIlimalumagarsomuapojuangdan rakyalIndonosiayangborsonjalalarus moIaporkan dan monyoralkan sonjalanya kolompalyangloIaldilonlukan. Komudian,monyoralkandiridongan mongangkallanganpadalanggaI10 Novombor1945soboIumpukuI6pagi. TonlusajauIlimalumlorsobulmombual rakyalIndonosiagoram.RopubIikIndo-nosiasondirisudalmongumumkan komordokaannya langgaI 17 Aguslus 1945 danTonlaraKoamananRakyalsudal dibonluksobagaiaIalnogara.Aklirnya, padalanggaI10Novombor1945,lonlara InggrisborlompurlobalmoIavanpo-juangdanrakyalIndonosiadaIamvaklu yangcukupIama.Iorlompuranini mongorbankanbanyaknyavasorlalarla bondapojuangdanrakyalIndonosia. OIolkaronailu,10NovomborsoIaIudi-poringali sobagai lari palIavan. %/GODCEC-COWU/GODCECWPVWM/GPGOWMCP-CVC5WNKV 3uroer:rllp://r|o|r|sraWar.Wordpress.cor / 0aroar. 1.5. 8urg Toro sedarg 8eroras| Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ15IorlompuranlobaldiSurabayailu lorjadi62lalunyangIaIu.Kini,nogara kila sudal bobas dari ponjajal borkal jasa parapalIavan.OIolkaronailu,soliap langgaI10NovomborbangsaIndonosia momporingali lari IalIavan. DuIu,palIavanlarusborkorban donganborjuangmoIavanponjajaldi modan porang, borboda dongan palIavan masakini.Saalini,palIavanlidakIagi mongangkal sonjala. IalIavan bisa diarli-kan orang yang borjasa di bidangnya alau punborgunabagibangsadannogara. Guruyangmongajarkanmurid-murid-nya,iImuvanyangborlasiImonomukan sosualuyangborguna,dansonimanyang monyumbangkankaryanyabagibangsa juga diarlikan palIavan masa kini. (Br.tc, Nc. 10, 18 Nctcmocr 18 Dcscmocr 200, !cng.n pcnguo.|.n) SoboIum kamu moncari makna kala daIam kamus, ada baiknya kamu moncari kala lorIobil daluIu. Ada cara klusus unluk monomukan kala daIam kamus. IkuliIal Ialilan borikul! Kamu sudal boIajar moncari kala daIam kamus. Nal, mudal bukan. Sokarang kila akan moIanjulkan boIajar moncari makna kala daIam kamus. Bagaimana cara monomukan makna kala yang lopal` Cara monomukan makna kala daIam kamus momiIiki urulan yang sama dongan monomukan kala daIam kamus. Kamu cukup moIanjulkan moncari makna kala yang lopal sosuai konloks kaIimal. CalalIal kala-kala suIil yang kamu landai di buku lugas! Conlol : moIuculi, misi, uIlimalum, goram, modan, monyumbangkan. }ika ada kala jadian, lonlukan lorIobil daluIu kala dasarnya! Conlol : kala borimbulan : mcnumo.ng|.n => kala dasar : sumo.ng UrulkanIal sosuai abjad kala-kala suIil ilu! Conlol : moIuculi (Iucul), misi, uIlimalum, goram, modan, monyumbangkan (sumbang) Urulannya adaIal 1) goram 2) Iucul 3) medan 4) misi 5) sumbang 6) uIlimalum Siapkan kamus! CormaliIal luruf porlama kala yang akan dicari maknanya! IiIilIal saIal salu abjad yang ada di kiri alau kanan alau cokungan kamus! BukaIal kamus sosuai dongan abjad yang kamu piIil! CariIal Ioma yang sudal lorsusun socara aIfabolis. 2. Mencari Kata daIam Kamus3. Mencari Makna Kata daIam KamusBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ16 Bacaan 1 5urabaya Knta PahIawan SobagaiKolaIalIavan,Surabayamo-miIikibanyaklompal-lompalborsojaral. Tompal-lompalyangmomiIikiniIaiso-jaral ini, sobagai bukli porjuangan bangsa Indonosia Tugu PahIawan TuguIalIavanSurabayadibangun unlukmongonangjasaparapalIavan yang gugur daIam porlompuran mompor-lalankankomordokaanIndonosia.Tugu IalIavanSurabayabordirikokolmon-1. Iorlalikan kaIimal di baval ini! SoIain ilu, lonlara Inggris juga mompunyai OKUK unluk mongombaIikan Indonosia ko BoIanda. 2. Bagaimana mononlukan arli yang lopal unluk kala OKUK daIam kaIimal di alas` 3. BukaIal kamus! Tomukan kala misi! Kala misi momiIiki liga arli. Iorlalikan! mi.si P 1 porulusan yang dikirim oIol sualu nogara ko nogara Iain unluk moIakukan sualu lugas klusus dI bidang dipIomalik, poIilik, pordagangan, kosonian, dsb: --RGTFCICPICPMKVCCMCPOGPICFCMCPMWPLWPICPMGNWCTPGIGTK, 2 -CV kogialan monyobarkan Kabar Gombira (InjiI) dab mondirikan jomaal-jomaal solompal, yang diIakukan alas dasar pongulusan sbg koIanjulan misi Krislus, 3 lugas yang dirasakan orang sbg sualu kovajiban unluk moIakukannya domi agama, idooIogi, palriolismo, dsb 4. Tonlukan arli yang lopal sosuai konloks kaIimal! Di anlara koliga arli daIam kamus lorsobul, mana arli yang paIing lopal unluk kaIimalSoIain ilu, lonlara Inggris juga mompunyai OKUK unluk mongombaIikan Indonosia ko BoIanda. Ya. Arli 1 (salu) adaIal arli yang paIing lopal unluk konloks kaIimal di alas. 5.CariIalmaknakala-kalasuIilIainyangkamulomukan!Gunakancarayangsama soporli di alas!4. BerInmba Menemukan MaknaBorikul disajikan dua bacaan. Agar somakin pandai moncari makna kala, ayo bormain monomukan makna kala! BokorjaIal socara borpasangan!BacaIal bacaan socara borganlian dan lonlukan kala-kala suIil!Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ17juIanglopaldilongalkolaSurabaya, lopalnyadiTamanKobonrojo,}aIan IalIavan. Tugu yang borbon-luksoporlirokolyang mongaral ko buIan ini dibangun dongan bon-luk yang sangal sodor-lana.Tapijuslruko-sodorlanaaniniIal yangmombualmo-numoninijadimo-nonjoIdibandinglugu IaindiSurabaya.Di soboIallugulordapalmusoum.DidaIam musouminibisadisaksikansojaralpor-juanganrakyalSurabayadaIammoIavan BoIandadaIamporlompuranmompor-lalankan komordokaan.

/QPWOGP-CRCN5GNCODisobualMaISurabayalordapalso-bualkapaIsoIamyangdifungsikanso-bagaimusoum.MusouminidikonaI dongan nama MonkasoI (Monumon KapaI SoIam).MonumoninisobonarnyaadaIal kapaIsoIamIndonosiayangporlama, Iasopali410.Iasopali410adaIaljonis kapaIsoIamRusiayangdibualdi VIadivoslok Rusia pada lalun 1952. kapaI inidiboIiIndonosiapadalalun1962. KapaIsoIaminiborsojaralkaronamomo-gangporananponlingdaIamOporasi MandaIa(oporasimombobaskanIapua yangsaalinibornamaIrianBaral).KapaI soIaminijugalurulsorladaIamporlom-purandiIaulAruyangmoIibalkanKRI MacanTuluIyangdipimpinoIolIak-samanaYosSudarso. KapaIiniborlonli dioporasikanpadala-lun 1990. Iadalalun1995, GubornurSurabayamo-muluskanunlukmon-jadikan kapaI ini sobagai musoum.Unlukmomin-dalkannyakoIokasiso-karang,kapaIinidi-polong monjadi 16 bagian.Iolongan-polongankapaIsoIamlor-sobul,komudiandisambungkankombaIi soloIal liba di Iokasi sokarang.

/QPWOGP,GPFGTCN5WFKTOCPMonumonyangbordiridi}aIanYos Sudarsoinidibangununlukmongonang }ondoraISudirmandaIammomimpin poranggoriIyamoIavanBoIanda.Di bavalmonumonini,lordapalluIisan yangborisiporkalaan}ondoraISudirman agar pojuang Indonosia lolap porcaya diri, lolapmoIanjulkanporjuanganmompor-lalankanlanalair,danpanlangmo-nyoral.Monumon}ondoraISudirman didirikan sobagai ladial bagi masyarakal }avaTimuralasprakarsaKomandan IangdamVIIBravijayasaalilu,Iolnan }ondoraI M. Yasin. (Br.tc, Nc. 10, 18 Nctcmocr 18 Dcscmocr 200, !cng.n pcnguo.|.n) $CECCP+26'- Sisva SMI Ionomu ToknoIogi Tingkal NasionaI 4GDWUCP-WDKU/GTCJ,CFK2GYCTPC-CKPAmaliaDwiRiskaadalahsalahsatu penemubidangteknologitepatgunaberskala nasional.MeskipunbarukelasVIIISMP, Riska telah menemukan teknologi yang cocok dengankebutuhanmasyarakatdanbisa dimanfaatkan.Iamenemukanpewarnakain yang dibuat dari rebusan kubis merah.AmaIiaDviAriska,gadiskoIaliran Somarang,26}anuari1994ilu,Iaiknya romaja-romajasousianya.RambulIurus sobalu,borponi,sorlamongonakanjopil rambulvarna-varni.Ialidakmongguna-kankacamalaminussoporliumumnya paraponomuloknoIogibaru.IoIal lingkalnyajugasamasoporliromajapulri Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ18Iainnya.IasukamombacanovoIVGGPNKVdan main ICOG kompulor lingga borjam-jam.Siapapunlidakadayangmonyangka gadisilusoorangponomu.Iulripasangan Drs. Suyono dan IolkoI Sri Widyasluli, S.H. ilumonomukanloknikmovarnaikain dongan monggunakan robusan kubis moral (TGFECDDCIG) yang dicampur cairan lavas. IdoponomuaniluboravaIdaripoIajar-ankimiadikoIas7somoslor1.Kolikailu, gurunyamonyobulkanbalvakubismoral bisa monjadi povarna kain. "Tapi vaklu ilu lidakpornaladakoIanjulanpoIajaranloori ilu.GurulidakmongajarikamidaIam praklik.Makanya,sayaponasarandan inginmoncobanyasondiri,"kalagadisbor-kuIil lilam manis ini. RiskalorgabungdaIamokslrakurikuIor KaryaIImialRomaja(KIR)disokoIalnya. KoboluIandiadilavariunlukmongikuli IombaInovasiToknoIogiTopalGuna TingkalNasionaIunlukSisvaSMTI (SokoIalMonongalTingkalIorlama) lalun2007yangdisoIonggarakandaIam rangkaporingalan40lalunIombagaIImu IongolaluanIndonosia(IIII).Dongan porsolujuansangayal,Riskapunlidak monyia-nyiakan kosompalan ini. "SayaborlanyaBapak,ikulalauPIICM. Kala Bapak, ikul saja. Aklirnya, saya ikul," ujargadisyangborcila-cilajadidoklorini. Ia pun loringal dongan si kubis moral yang bisajadipovarnapakaian.DibanluoIol ayaldankakaknya,RiskamoIakukanbo-borapakaIiporcobaandirumal."Bapak yangboIibalan-balannyadipasar," imbulnya.IamongorjakansondirisomuaIaporan karya iImialnya yang borjuduI -WDKU/GTCJUGDCICK #NVGTPCVKH +PFKMCVQT #NCO #UCO FCP$CUC."DariPIGVKMsampaiPIGRTKPVsomua sayasondiriyangmongorjakan.Saya balkanbogadangsampaipukuIsaludini lari,"lambalanakkoduadariliga borsaudara ini. RiskalormasukanakpandaidikoIas-nya.SojakdudukdibangkuSDNogori }alingaIol4-5,iasoIaIumondapalranking porlama."Sampai duduk di bangku koIas 7 pun ia juga masil ranking porlama," kala Ibu Riska bangga. Monurulnya,povarnapakaiandari kubismoralinisoIainlomalbiaya,juga gampangmongorjakannya.RiskamonjoIas-kan,porlama-lama,kubismoraldiiris-iris, komudiandirobusdonganair.IaIu, okslraknyadisaring.HasiIsaringaniluIal yang bisa digunakan unluk movarnai kain. Unlukmongavolkanvarnakolika cairankubis moralakandipakai movarnai kain,luangkancairanlavas."Cairan robusankubismoraliluakanborvarna moralmudakolikadicampurdongan Iarulan asam. KaIau dicampur Iarulan basa, varnanya borubal jadi biru," ujarnya. Iarulan asam bisa dari Iarulan air joruk alaucuka."DariIarulanbualnanasjuga bisa.Ilukanlormasukasamjuga,"ujar gadisyangmongikuliokslrakurikuIorKIR, soni lari, dan IMR di sokoIalnya. KodalanganRiskadariSomarangko Subanglidaksia-sia.IamonyabolgoIar juaraporlamaIombaInovasiToknoIogi TopalGunaTingkalNasionaIdari150 sisvaSMIso-Indonosia.TidaklanyalasiI karyanyasajayangdiniIaiIayak,cara pomaparandanponampiIannyajugaIuar biasa."SayasondirilidakmonyangkakaIau anaksayabisaprosonlasisobagusiludi dopan juri," kala Sri Widyasluli. Wanilayangsolari-larinyabordinasdi BadanIombinaanAdminislrasiVoloran danCadanganKodamIVDiponogoro lorsobullidakmonyangkabiIapulrinya AmaIia Dvi Ariska (longal), juara 1 Iomba Inovasi ToknoIogi Topal Guna Tingkal NasionaI IIII unluk lingkal SMTI, borsama koIuarganya Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ19koIuarsobagaijuaraporlamadanmom-bava puIang uang Rp 5 jula.Suyonomonambalkan,pulrinyamo-miIikikomandiriandaIamboIajardandaya ingalyanglinggi.SoIainilu,Riskajuga sukamombacadanrajinboIajar."KaIau SoninadauIangan,sojakSabluiasudal boIajar.Balkan,lidakmaudiajakporgi," ujar guru oIalraga SMA Nogori 9 ini. Ia juga mongalakan kaIau pulrinya suka boIajar di sombarang lompal. Balkan, Riska soringboIajardiIanlai."IokoknyakaIau sudalboIajardisualulompal,diaakan boIajarsampaisoIosai.Tidakakanpindal-pindal," imbulnya. Monurulguruyangmondampingi Riska soboIum dan soIama Iomba, Iransisca SuralmiSId,yangjugaguruBalasa Indonosia,Riskamomangpandai.SoIama 20 lari, ia digombIong oIol liga orang guru, yailuguruTIK,BalasaIndonosiadanIIA, lidaak sodikil pun ia mongoIul. (Sumocr. Su.r. Mcr!c|., Scnin, 2 Agusius 200 !cng.n pcnguo.|.n scpcr|un. }uduI Bacaan : ____________________________ Daflar Kala SuIil No.Kala SuIilArli 1...... 2...... 3...... ......... 1. CalalIal kala-kala suIil yang kamu lomukan di korlas! 2. Salu sisva borlugas moncari makna kala daIam kamus dan sisva Iain moncalal vaklu! 3. Iasangan mana yang dapal monyoIosaikan dongan copal dan lopal! IorgiIal ko porpuslakaan! BacaIal boborapa bacaan di sana! Tomukan kala-kala suIil daIam bacaan! Calal di buku lugas! CariIal arli kala-kala suIil ilu daIam kamus! TuIis lasiI korjamu daIam laboI borikul! 6WICU4WOCJBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ20

Ianlun adaIal puisi Iama Indonosia. Orang-orang lua daluIu monggunakan panlun unlukmomborikannasilal.Ianlunlidakmonggurui.Nasilalyangdisampaikan moIaIuipanlunlorkosanindal.Zamansokarangpundapalmonggunakanpanlun unluk monyampaikan sosualu. IanlunmomiIikialuranlorsondiri.SoliapunlaipanlunlordirialasompalIarik. SoliapIariklordapal8-12sukukala.IanlunmomiIikisajakab-ab.Namunlidak monulup komungkinan borsajak aa-aa. Iarik porlama dan kodua daIam panlun disobul sampiran, sodangkan Iarik koliga dan koompal morupakan isi. KogialankaIiiniadaIalmonuIispanlun.MonuIispanlunlarusmongikulialuran yang ada. }ika lidak sosuai dongan aluran panlun, maka sobual karya lidak bisa disobul panlun. Unluk Iobil momalaminya, ayo ikuli kogialan di baval ini!

Iorlalikan conlol panlun borikul! SoloIal moncormali liga conlol panlun di alas, javabIal porlanyaan-porlanyaan di baval ini! 1. Borapa jumIal Iarik pada soliap bail panlun`2. TuIiskan sajak dari koliga panlun di alas! 3. TuIiskan sampiran-sampiran koliga panlun di alas! 4. TuIiskan isi dari koliga panlun di alas! 5. Borapa jumIal suku kala soliap Iarik panlun` BoluIkan borkisar 8 12 suku kala` 6. Apa maksud dari isi panlun salu, dua, dan liga` Adakal porisai borlaIi rambul Rambul dipinlaI akan comara Adakal misai lalu lakul Kami pun muda Iagi porkasa Hang }obal Hang Kosluri Budak-budak raja MoIaka }ika londak jangan dicuri Mari kila borlonlang mala Rodup binlang lari pun subul Subul liba binlang lak lampak Hidup panlang moncari musul Musul dalang panlang diloIak &/GPWNKU2CPVWP/GOCJCOK-CTCMVGTKUVKM2CPVWPBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ21 }onis panlun monurul isinya anlara Iain panlun jonaka, panlun nasilal, panlun agama, panlun porkonaIan, panlun kopalIavanan, dan panlun adal. Borikul adaIal boborapa conlol panlun bordasarkan isi. a. Ianlun Nasilal parang dilolak ko balang sona boIal buIul larulIal lomu barang dikorja lakkan sompurna biIa lak ponul monarul iImu b. Ianlun Adal Iobal daun bunga lanjung Borbau larum bunga compaka Adal dijaga pusaka dijunjung Baru lorpoIilara adal pusaka c. Ianlun Agama Banyak buIan porkara buIan Tidak somuIia buIan puasa Banyak lulan porkara Tulan Tidak somuIia Tulan Yang Isa d. Ianlun Budi Apa guna borkain balik KaIau lidak dongan sujinya Apa guna borislri canlik KaIau lidak dongan budinya o. Ianlun IorkonaIan Dari mana londak ko mana Dari udik londak ko kola KaIau boIol abang borlanya Adik yang canlik siapa nama` MonuIis panlun lidak suIil. Namun domikian, lolap momorIukan Ialilan inlonsif. Agar kamu pandai monuIis panlun, ikuliIal kogialan di baval ini dongan baik!

$GNCLCT/GPGPVWMCP+UK2CPVWPMuIaiIal dongan borIalil mononlukan isi panlun. Kamu boIol monuIis panlun jonis apa pun! IngalIal aluran-aluran panlun daIam mongisi Iarik-Iarik kosong borikul! IongkapiIal panlun borikul! a. Kayu condana di alas balu Sudal diikal dibava puIang ........................................... ........................................... b. Ikan boronang dongan sirip Burung lorbang dongan sayap ........................................... ........................................... c. Balu kaIi lilam Iogam Rumpul koIam lijau-lijau .......................................... .......................................... d. Monarik kuda pacuan Kuda moIompal lorIaIu linggi .......................................... .......................................... 2. Jenis-Jenis Pantun3. Cara MenuIis PantunBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ22 $GNCLCT/GPGPVWMCP5CORKTCP2CPVWPMudal bukan moIongkapi isi panlun` Nal, kini saalnya kamu boIajar moIongkapi sampiran. Iorlalikan sajak pada isi. Sajak sampiran monyosuaikan sajak isi. a. .............................................. .............................................. IalIavan gugur di modan porang IoIajar moIanjulkan porjuangan b. ............................................... ............................................... Cari guru lompal boIajar }angan jadi sosaI komudian c. ............................................... ............................................... Nasilal lidak diindalkan SosaI komudian lak borarli d. ............................................... ............................................... Budi baik di bava mali Borbual jalal jangan diIakukan 4. Ayn MenuIis Pantun1. BokorjaIal dongan loman sobangkumu! 2. Tonlukan isi panlun yang akan kamu luIis! 3. Tonlukan sampiran unluk isi panlun ilu! 4. TuIisIal panlun kaIian sosuai aluran daIam panlun! 5. BacakanIal lasiI luIisanmu di dopan koIas! 6. MinlaIal komonlar dari loman Iain! BualIal sobual panlun! BacakanIal panlun bualanmu diladapan lomanmu di sokoIal! MinlaIal pondapal moroka!5. Tugas RumahBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs. 8QLW3DKODZDQ23 REFLEKSI-GOCORWCP /CORW $GNWO/CORW%CVCVCPMonyimpuIkan isi borila yang didongar. Moncorilakan sosualu dongan runlul, IafaI dan inlonasi lopal, goslur dan mimik monarik. Monomukan makna kala lorlonlu daIam kamus socara copal dan lopal sosuai dongan konloks. MonuIis panlun sosuai dongan syaral panlun. 5$1*.80$1againananenlualkesinpuIanleiila`Langkah-IangkahnyaadaIah(1) nenlacaalaunendengaileiiladengansaksana,(2)nenenlukanpokok-pokok leiila, dan (3) nenggalungkan alau neiangkai pokok-pokok leiila yang dilenukan. Unlukdapalleiceiila,leiIelihdahuIuhaiusnenahaniunsui-unsuiceiila, sepeililokohdanvalaknya,Ialai,lena,ananaldanpesanyangingindisanpaikan oIehpenuIis.SeleIahilu,leiIalihIahleiceiiladenganlenannu.Cunakansuaiayang keias,inlonasiyangjeIas,seilaidengangeiakananggolaladan,sepeiligeiakan langan.SeIainilu,padasaalleiceiila,ekspiesivajahjugahaiusnendukung.KaIau yangdiceiilakansedih,vajahikulsedih.KaIauceiilanyalahagia,vajahjugaikul leiseii.Teiakhii,leiusleiIalihunluknengasahkeleianpiIannudaIanleiceiiladi depan lenan-lenannu. Menlacakanusleiledadengannenlacalekspadaununnya.Iadasaal nenlacakanusunluknenenukannaknasualukala,yangpeilanakaIi dipeihalikanadaIahhuiufdepan,kenudianleiaIihkekaladasaiapaliIakalayang dicaii adaIah kala leiinluhan. SeleIah kala (kala dasai) yang dicaii dilenukan, caii di lavahnyakalaleiinluhanyangdinaksud.Kenudian,Iihalailinyayangsesuai dengan konleks kaiena liasanya salu kala nenpunyai Ielih daii salu nakna. Ianlunnenpunyaileinacan-nacanjenis,sepeilipanlunnasihal,panlun jenaka,panluncinla,panlunadal,panlunagana,panlunludi,danselagainya. Senua panlun leidiii alas 4 kaIinal, 2 sanpiian dan 2 isi. Seliap kaIinal daIan panlun leidiii alas 8 - 12 kala, iina a-a-a-a, alau a-l-a-l. KenaIi ciii-ciii panlun leiselul unluk dapal nenuIis panlun dengan lenai. Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DKODZDQ2425

UNIT 2PERISTIWA0aroar. 2.1. KaWar 0ururg 8erap| yarg Veryerour Ke|uar Tcnvn[vn [vnv ncnvvni .cvvn ci.i.v ,vn .vnv ncnc.vn[vn. Tci.i.v vv ,vn cnvn [vnv vvni. ^cn,cnvn[vn vvv ncn,cvin[vn. /vv ni[nvn ,vn vvv vivni vvi ci.i.v ,vn [iv vvni. Icnv .v]v, nvnv o.ii{vn ,vn [iv vni. Tvvv vni ini, vvv cnv [civvn ,vn v[vn [vnv v[v[vn, ,viv: ncncnv[vn nvnv ncnvi[ vvi voncn ,vn vivcnv, ncn.civ[vn cnvvnvn ,vn vin ncnc.vn[vn vcnvn iinvn [vv vvn [vinv c{c[i{, ncn.civ[vn [cnvi .civ vnv[ ,vn viv.v, vvn ncnvi. v[v nvivn. 3uroer: rllp;//WWW.deprul.go.|d Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD26

PERI5TIWAA. Mendengarkan Dnngeng1. Mendengarkan Pembacaan Dnngeng2. Menemukan Unsur Dnngeng yang Menarik3. Berdiskusi4. BerIatih 5endiri5. Tugas Rumah D. MenuIis Buku Harian 1.Mengamati Cnntnh Catatan Harian 2.MengidentiIikasi Catatan Harian3.MenuIis Catatan HarianTugas RumahB. Menceritakan PengaIaman Mengesankan 1. Membaca Cnntnh PengaIaman2. Memahami PengaIaman3. Cara Menceritakan PengaIaman Mengesankan4. MenuIis PengaIaman Mengesankan 5. Bercerita 5ecara Lisan 6. Tugas Rumah C. Menceritakan KembaIi Cerita Anak Membaca Cerita Anak2. MengidentiIikasi Unsur Cerita3.MenuIis KembaIi HasiI IdentiIikasi4. BerIatih Bercerita 5. Tugas Rumah Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD27 Siapa yang boIum pornal mondongarkan dongong` Dongong adaIal corila fiklif alau lidak pornal lorjadi. Dongong lanyaIal corila unluk liburan, lorulama monglibur anak-anak. Saal kociI, lonlu kamu soring mondongarkan dongong, lorulama kolika londak lidur. DaIam dongong, ada laI-laI yang mononjoI. HaI-laI yang mononjoI daIam dongong adaIal loma dan posan yang ingin disampaikan oIol ponuIis dongong. IoIaku dongong dapal borupa binalang, dova-dova, pangoran dan pulri korajaan, dan Iain sobagainya. Kogialan kaIi ini adaIal mondongarkan dongong. SoloIal mondongarkan, kamu diminla unluk mononlukan laI-laI monarik dari dongong yang dibaca. KogialanporlamaadaIalmondongarkanpombacaandongong.IiIilIalsaluloman unlukmombacakandongongyangborjuduI)QPDG FCP+VKM!Sisvayangmondongar monyiapkan korlas dan puIpon unluk moncalal laI-laI monarik yang didongar! Gnnbe dan 100 ItikDisobualdosa,linggaIsoorangayaldongan anakIaki-IakinyayangbornamaGonbo.Moroka lidupdariborburuilik.Soliapborburu,ayalGonbo lanyamonombaksaluokoriliksaja.MoIilallaI lorsobul, Gonbo borlanya pada ayalnya, "Konapa kila lanya monombak salu okor saja, Yal`" "Karona kaIau kilamombunulsomuailik,nanliiliklorsobulakan labisdanlidakbisaborkombangbiak.SoIainilu, kaIaukilamombunuliliksombarangan,kilabisa mondapal lukuman.Boborapa buIan komudian,ayalGonbojalulsakildan aklirnyamoninggaIdunia.Sojaksaalilu, GonboborburuiliksondiriandanmonjuaInya. Iama-koIamaan,Gonbobosandonganpokor-jaannya, ia mondapalkan sobual ido. Koosokan lariya,Gonbodalangkodanauyangsudal monjadios.Iamonobarkanmakananyang sangal banyak unluk ilik-ilik. Tak borapa Iama, ilik-ilikmuIaibordalangandanmomakan makananyanglorsobar.Karonakokonyangan, moroka lorlidur di alas.A. Mendengarkan Dnngeng 1. Mendengarkan Pembacaan DnngengBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD28Gonbosogoramongikalilik-ilikmonjadisalu.Iamongikal100ilik.Kolikailikko soralus akan di ikalnya, liba-liba ilik-ilik lorsobul lorbangun dan sogora lorbang. Gonbo yanglakulkoliIanganlangkapannya,sogoramomoganglaIiyangdiikalkannyakoilik lorsobul.Karonabanyaknyailikyangdiikal,Gonbolorangkaldanlorbavakoalas. GonboloruslorbanglorbavamoIovaliavan.Diavanlorsobul,Ayaldananak laIiIinlarsodanglidurdongannyonyak."Dugg!"kakiGonbolorsandungbadanayal laIiIinlar.AyallaIiIinlarlorbangunsambiImaral-maral,iasogoramongoIuarkan laIiIinlarnya yang komudian monyambar laIi-laIi yang mongikal ilik-ilik ilu. GonbojalulkodaIamIaul!IajalullopaldialaskopaIaNagaIaulyangboradadi korajaannya.NagaIaulmonjadimaraldanmuIaimomular-mularokornya,IaIu momukuIkannya ko Gonbo. Gonbo lorbang Iagi dari daIam Iaul. Aklirnya, Gonbo jalul ko lanal dongan kocopalan linggi. Aklirnya, Gonbo jalul ko alap jorami rumal soorang pombualpayung."Kamulidakapa-apa`"lanyasipombualpayungsambiImonoIong Gonbo."MaafalapAndajadirusak.BoriIalpokorjaanpadasayaunlukmongganli korugianAnda"."KoboluIan,akumomangsodangkokuranganlonagapombanlu",kala pombual payung.SojakiluGonbomonjadirajinmombual payung.Sualulari,kolikasodangmongoringkan payungdilaIaman,dalanganginyangsangal koncang. Karona lakul payungnya lorbang, Gonbo sogoramonangkappayunglorsobul.Tolapi payunglorsobullorusnaikkoalasborsama Gonbo.DonganlangangomolaranGonbolorus momogangpayungsambiIloruslorbangdongan payungnyalinggamoIovaliboborapakola. Iayunglorsobulaklirnyarobokkaronalor-sangkulmonaradanpolon-polon.Gonbopun jalul.Unlungnyaiajalullopaldisobualdanau. GonbomorasaIoga.TidakborapaIamaliba-liba kopaIaGonbodipalukoIolsokavananlovan."Iloinikan ilik-ilik yang akuikaldonganlaIi.Tornyalabonarya,kilalidakboIolsorakalmonangkapsokaIigus banyak." Aklirnya Gonbo moIopaskan laIi-laIi yang mongikal kaki-kaki ilik lorsobul dan mombiarkan moroka lorbang dongan bobas.(Sumbor:vvv.o-smarlsclooI.com.) Bagaimana dongong yang kamu dongar di alas` Monarik bukan` Tokol dongong di alas adaIal manusia alau Gonbo dan Dova (Raja HaIiIinlar).Bagiancorilamanayangkamusuka`Mungkin,bagiancorilayangkamusuka borbodadonganlomanmu.Coba,lanyakanlomanmu,bagianmanayangdisukaidari dongong yang borjuduI)QPDGFCP+VKM! Nal,unlukmombanlumumononlukanlaI-laIalauunsuryangmonarik,javabIal porlanyaan-porlanyaan borikul!/GPGPVWMCP7PUWT&QPIGPI[CPI/GPCTKMBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD29}avabIal porlanyaan-porlanyaan di baval ini! TuIis javabanmu di buku lugas! 1. Siapa sajakal lokol yang lordapal daIam dongong )QPDGFCP+VKM` 2. Bagaimana valak para lokol daIam dongong )QPDGFCP+VKM` 3. TuIiskan aIur corila dongong )QPDGFCP+VKM! 4. Tonlukan Ialar corila dongong )QPDGFCP+VKM! 5. HaI-laI apa yang bisa kamu loIadani dari dongong )QPDGFCP+VKM` 6. Apa posan yang ingin disampaikan moIaIui dongong )QPDGFCP+VKM` 7. Bagian mana yang monarik monurul kamu` 8. Mongapa kamu monyukai bagian ilu`

Sudal soIosai monjavab porlanyaan di alas` Unluk mongolalui javabanmu, bonluk sobual koIompok. Iakukan kogialan koIompok soporli borikul!

0COC5KUYC *CN[CPI/GPCTKM #NCUCPMirnaAyal Gonbo monombak ilik solari salu okor Ayal Gonbo borusala monjaga koIoslarian aIam. Ilik dapal punal apabiIa diburu lanpa momporlalikan jumIal alau popuIasi moroka. ApabiIa ilik punal, Ayal Gonbo lidak dapal borburu ilik Iagi. Moroka juga yang aklirnya mongaIami korugian. ......... ......... SoloIalbordiskusi,kamuakanmongorlisalulaI.SoliaporangmomiIiki kolorlarikan sondiri-sondiri. Moroka momiIiki aIasan lorsondiri mongapa dia lorlarik dongan sosualu laI ilu. $GTFKUMWUKBorkoIompokIal dongan 3 orang lomanmu! BacakanIal javaban dari porlanyaan-porlanyaan di alas! DiskusikanIal javaban-javaban kaIian! Sudal bonar alau boIum! Di anlara kaIian borliga, apakal javaban unluk porlanyaan nomor 7 sama` Mongapa borboda` Tanyakan aIasan kopada masing-masing lomanmu, mongapa monganggap laI ilu monarik! Rokap lasiI diskusimu daIam laboI borikul! TuIis di buku lugas! Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD30

BacaIal dongong borikul! 3HWXDODQJDQ6LQEDGDaluIu,didaoralBagldad,limurlongal,adasoorang pomudabornamaSinbadyangkorjanyamomangguIbarang-barangyangboraldonganupalyangsodikil,solinggalidup-nyalorgoIongmiskin.Sualulari,Sinbadborisliralaldidopan pinlu rumal saudagar kaya karona sangal IoIal dan kopanasan. SambiIisliralal,iamonyanyikanIagu."0COCMW 5KPDCF JKFWRMWUCPICV OCNCPI DGTCRCRWP CMW DGMGTLC FGPICP OGOCPIIWN DGDCP FKRWPIIWPI VGVCRNCJ RGPFGTKVCCP [CPI MWTCUCMCP."TakborapaIama, muncuIpoIayanrumalilu,monyurulSinbadmasukkarona dipanggiI luannya."ApakalnamamuSinbad`""BonarTuan"."Namakujuga Sinbad",kalasangsaudagar.IapunmuIaiborcorila,"DuIu,akusoorangpoIaul.Kolikamon-dongarnyanyianmu,akusangalsodilkaronakauborpikirlanyakamusondiriyangbornasib buruk. DuIu, nasibku juga buruk, orang luaku moninggaIkan banyak varisan, lolapi aku lanya bormaindanmonglabiskanlarlasaja.SoloIaljalulmiskin,akuborlokadmonjadisoorang poIaul.AkumonjuaIrumaldansomuaporabolannyaunlukmomboIikapaIdansoisinya. KaronasudalIamalidakmonomuidaralan,kolikaadadaralanyanglorIilalkamisogora morapalkankapaI.IaraavakkapaIsogoramomporsiapkanmakansiang.Morokamombakar dagingdanikan.Tiba-liba,pormukaanlanalborgoyang.IuIauiluborgorakkoalas,para poIaul borjalulan ko Iaul. Bogilu jalul ko Iaul, aku sompal moIilal ko puIau ilu, lornyala puIau lorsobul,boradadialasbadanikanpaus.KaronaikanpausilusudalIamalakborgorak, lubulnyadilumbulipolondanrumpul,miripsoporlipuIau.Mungkinkaronapanasdariapi unggun, ia muIai borgorak Iiar.MorokayanglorjalulkoIauldiIibasokorikanpaus solinggalonggoIam.AkuborusalamonyoIamalkandiri donganmomoIuksobualgonlong,linggaakupunlor-apung-apung di Iaul. Boborapa lari komudian, aku borlasiI sampaikodaralan.Akulaus,disanaadapolonkoIapa. KomudianakumomanjalnyadanmongambiIbualdan mominumairnya.Tiba-libaakumoIilaladasobulirloIur yangsangalbosar.Kolikalurun,danmondokaliloIurilu, liba-liba dari aral Iangil, lordongar suara yang monakulkan disorlaisuarakopakansayapmongorikan.Tornyala,sookor burung naga yang amal bosar.SoloIalsampaidisarangnya,burungnagailulorlidursambiImongoramiloIurnya.Aku monyoIinap di kaki burung ilu, dan mongikal oral badanku di kaki burung naga dongan kaina. "KaIauiabangun,pasliiaIangsunglorbangdanporgikolompaldimanamanusialinggaI." Bonar,osoknyaburung nagalorbangmoncarimakanan.IalorbangmoIovalipogunungandan aklirnyalampaksobualdaralan.BurungnagalurundisobuallompalyangdaIamdiujung jurang.AkusogoramoIopasikalankaindikakiburungdanborsombunyidibaIikbalu. Sokarang aku borada di dasar jurang. Aku lorlogun, moIilal di sokoIiIingku banyak borIian.Iadasaalilu,"Bruk"adasosualuyangjalul.Tornyalagundukandagingyangbosar.Di gundukan daging ilu monompoI banyak borIian yang borsinar-sinar. Unluk mongambiI borIian, manusia songaja monjalulkan daging ko jurang yang nanlinya akan diambiI oIol burung naga $GTNCVKJ5GPFKTKBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD31donganborIianyangsudalmonompoIdidagingilu.Akumompunyaiido.Akusogora mongikal kandirikogundukandaging.TakborapaIamaburungnaga dalangdanmongambiIgundukandaging,IaIulorbangdari dasarjurang.Tiba-liba,"KIang!KIang!Tordongarsuaragong dansuIingyangborgoma.Burungnagayanglorkojul monjalulkangundukandagingdancopal-copallorbang linggi.Orang-orangyangdalangunlukmongambiIborIian, lorkojul kolika moIilalku.AkumoncorilakansomuakojadianyangkuaIamipada moroka.Komudianorang-orangpongambiIborIiandanmonganlarkanakukopoIabulanunlukkombaIikonogaraku. Aku monjuaI borIian yang kudapal dan momboIi sobual kapaI yangbosardonganavakkapaIyangbanyak.AkuborangkalborIayarsambiImoIakukan pordagangan.Sualulari,kapaIkudirampokoIolparaporompak.Komudianakudijadikan budakyangaklirnyadijuaIkopadasoorangpomburugajal."Apakalkaubisamomanal`" Tanya pomburu gajal padaku. Sang pomburu momboriku busur dan anak panal dan diajaknya ko padang rumpul Iuas. "Ini adaIal jaIan gajal. NaikIal ko alas polon, lunggu moroka dalang IaIu bunul gajal ilu""Baik luan," javabku kolakulan.Isokpagi,dalanggoromboIangajal.Saalilupomimpin gajal moIilalku dan Iangsung monyorang polon yang kunaiki. Akujalullopaldidopangajal.Gajalilukomudian mongguIung badanku dongan boIaIainya yang panjang. Saal ilu akumongiraiapasliakanmombunylkualaumombanlingku kolanal.Tornyala,gajalilumombavakudongankoIompok morokakosobualgunungbalu.AklirnyalorIilalsobualair lorjunbosar.Donganmombavaku,gajalilumasukkodaIam airlorjunmonujukosobualgua."Ku,kuburangajal!"Aku lorporanjal.DiguayangIuasborlumpukluIangdangading gajal.Iomimpingajalborkala,"KaIaukauingingading ambiIIal soporIunya. Sobagai ganlinya, borlonliIal mombunul kami." Aku borjanji lidak akan monguIangiporbualanilu.AkupunpuIangdonganmomangguIgadinggajaldan monyoralkankopadaluankudongansyaralialidakakanmombunulgajalIagi.Tuanku borjanjidankomudian momborikankuuang.Bagaimana,Sinbad. Apakalkaumasilmorasa monjadi manusia paIing morana` kala saudagra yang juga bornama Sinbad. (Sumbor: vvv.o-smarlsclooI.com.) }avabIalporlanyaan-porlanyaanborikuldonganjoIasdanlopalsosuaidonganisi dongong! TuIis di buku lugasmu! 1. Siapa saja lokol daIam dongong di alas` 2. Iorisliva apa saja yang diaIami lokol ulama dongong di alas` 3. Iorisliva apa yang paIing monarik monurul kamu` 4. Mongapa kamu lorlarik pada porisliva lorsobul` 5. HaI-laI apa saja yang dapal kamu loIadani dari dongong di alas` Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD32 Somua orang lonlu pornal mongaIami sobual porisliva, baik monyonangkan alau monyodilkan.IorislivayangkilaaIamijikadicorilakankopadaloman,lonluakan mombual lali kila Ioga. ApaIagi biIa porisliva ilu monyodilkan. ApakalkamumompunyaipongaIamanyangmongosankan`Iorislivaapayang lorjadi`Monyodilkan,monyonangkan,monggoIikan,mombalagiakan,alaumong-larukan` KogialankoduauniliniadaIalmoncorilakanpongaIamanyangpaIing mongosankan.IongaIamandikalakanmongosankanbiIasaalkilaloringalkombaIi donganporislivailu,porasaansaalmongaIamiporislivailumuncuIkombaIi. Maksudnya,jikapongaIamankilamonyodilkan,kilaakansodilIagi.}ika pongaIaman kila mombual kila maral, kila akan maral, dan sobagainya. KogialankaIiini,kamuakandiajakunlukborIalilmoncorilakanpongaIaman yang pornal diaIami. Di baval ini adaIal conlol pongaIaman yang mongosankan. BacaIal dan palami! BorkunjungIal ko porpuslakaan! BacaIal buku dongong! Tomukan laI-laI monarik daIam dongong yang kamu baca! TuIisIal laI-laI monarik dari dongong ilu di buku lugas! Corilakan kopada lomanmu di sokoIal! 5. Tugas RumahB. Menceritakan PengaIaman Mengesankan Air Kawah Gunung Patuha Menyembuhkan Penyakit KuIitku AkusoringsokaIigalaI-galaI.KuIilkumomangbormasaIal.KuIilkusoringjamuran dangalaIsokaIi.Soliaplarigaruk-garuk.Somuaobaldiapoloksudalkucoba.Somua doklor sudal kujoIajali dan momboriku rosop, lolapi lasiInya niliI. Iiburansomoslorliba.Soporlibiasa,koIuargakamimongadakanpiknik.Ayal momiIilGunungIalula.GunungIalulaboradadiCividoy,Bandung,}avaBaral. Gunung Ialula sudal lidak aklif Iagi, jadi aman. Di soboIal Gunung Ialula, ada kaval. Kavalilusangalanoldanmombualkuloran.AirkavaliluborvarnapulilkonlaI, makanya dibori nama kaval pulil. 1. Membaca Cnntnh PengaIamanBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD33 0aroar 2.2KaWar 0ururg Palura

MongosankansokaIipongaIamanyangdicorilakandialas.IonyakilkuIilyang sudal Iama lidak sombul, liba-liba sombul lanya karona borondam di kaval palula. IongaIamansoporliilulonlusajasuIildiIupakan.TonlupongaIamanlorsobul lormasukpongaIamanyangmongosankandanmombalagiakan.BiIadiingal,yang punya pongaIaman lorsobul pasli akan lorsonyum gombira. Tonlunya,kamusudalmomalamipongaIamanyangdicorilakandialas.Unluk Iobil momalaminya, ikuli kogialan borikul! IongaIaman dikalakan mongosankan jika saal mongonangnya kila morasakan laI yang sama soporli saal porisliva ilu lorjadi. 3uroer: rllp://|rages.goog|e.co.|dKalaorang,airkavaliludapalmonyombulkanborbagaiponyakilkuIil.Ayalmo-miIil gunung Ialula, apakal karona aku. Mungkin ayal ingin moncarikanku jaIan koIuar dariponyakilkuIilyanglakkunjungsombul.AkulidakborpikirIama.Donganponul koboranian,akuborondamdisana.AirnyalangalsokaIi.Akugosok-gosokbadankudan somua kuIilku. Rasanya sunggul onak. SoloIalpuasborondam,kamipunpuIang.Ibuloranpadaku.IbulidakmoIilalku monggaruk-garukkuIilIagi.Ibumonanyakankopadaku.AkulidakmonyadarilaIilu. Tornyala, borondam di kaval pulil ada lasiInya. Aku sangal sonang. Ionyakil kuIil yang soIama ini monggangguku sudal sombul. Aku borsyukur sokaIi. Monyadari laI ini, aku Iangsung mongambiI air vudu. Aku sujud syukur karona AIIal loIal momborikan kosombulan kopadaku. Salu laI Iagi, aku ucapkan lorima kasil kopada Ayal.AyalloIalmomiIillompalborIiburyangsangalbormanfaaldanindalunlukku. Sunggul pongaIaman yang mongosankan. (Sumocr. rcpuo|i|.. ccm, Minggu, 0 Agusius 2005 !cng.n pcnguo.|.n /GOCJCOK2GPICNCOCPBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD34

Mongungkapkan sobual pongaIaman mongosankan adaIal laI mudal. Talukal kamu cara lormudal moncorilakan pongaIaman mongosankan` Cara porlama adaIal mongingal kombaIi porisliva yang pornal kamu aIami.DaflarIal porisliva-porisliva lorsobul. IniIal porisliva-porisliva yang pornal aku aIami: 1. lorjalul dari sopoda lingga langanku palal, 2. uIang lalun dirayakan di sokoIal, 3. borkomal di lulan dongan koIuarga, 4. monconlok saal uIangan dan kolaluan guru, alau 5. .. IiIilIal salu dari sokian banyak daflar porisliva yang kamu aIami. IiIilIalsalu pongaIaman yang paIing borkosan bagimu. CarakoduaadaIalmondalasoIurulporislivasocararunlul.DongankalaIain, kamu porIu monuIiskan aIur corila porisliva yang kamu aIami. Conlol:Iorisliva 1 : Aku sakil kuIil. Iorisliva 2 : Ayal mongajak borIibur ko gunung Ialula. Iorisliva 3 : Air kaval pulil bisa monyombulkan ponyakil kuIil. Iorisliva 4 : Aku lidak sadar kaIau sudal lidak garuk-garuk Iagi. Iorisliva 5 : Aku sujud syukur karona bobas dari galaI-galaI. 1. Iorisliva apa yang lorjadi daIam pongaIaman corila di alas` 2. Siapa saja yang lorIibal daIam pongaIaman corila di alas` 3. Bagaimana suasana corila di alas` 4. Di mana porisliva daIam corila di alas lorjadi` 5. Kapan porisliva ilu lorjadi` 6. Bagaimana porasaan lokol yang mongaIami porisliva ilu` 7. Bagaimana porasaanmu jika kamu mongaIami laI yang sama dongan si lokol` }avabIal porlanyaan-porlanyaan borikul bordasarkan isi corila di alas! %CTC/GPEGTKVCMCP2GPICNCOCP[CPI/GPIGUCPMCPBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD35Cara koliga adaIal morinci soIurul poIaku yang borlubungan dongan porisliva. MisaI, orang-orang yang lorIibal daIam porisliva ilu adaIal ayal, ibu dan aku. Cara koompal adaIal moIukiskan suasana, lompal, dan vaklu lorjadinya porisliva. MisaInya, suasana gunung Ialula yang asri dan sojuk. Kogialan ini diIakukan saal Iiburan somoslor. Cara koIima adaIal mombual korangka corila. Komudian, mongombangkan korangka monjadi sobual corila ulul.

SoboIumborcorilasocaraIisan,adabaiknyacorilapongaIamanmongosankankamu luIis lorIobil daluIu. HaI ini agar corilamu dapal runlul dan baik. DaIam moncorilakan pongaIaman mongosankan gunakan kaIimal ofoklif. 1. Tonlukan porisliva yang paIing mongosankan yang pornal kamu aIami! 2. DalaIal soIurul porisliva socara runlul! 3. TuIisIal somua orang yang lorIibal daIam porisliva lorsobul! 4. TuIisIal suasana, lompal, dan vaklu lorjadinya porisliva lorsobul! 5. BualIal korangka corila pongaIamanmu! 6. Kombangkan korangka corilamu dongan kaIimal ofoklif! daftar peristiwa yang pernah dialami, pilih satu peristiwa paling mengesankan, data seluruh peristiwa secara runtut, rinci seluruh pelaku yang terlibat dalam peristiwa, tulis suasana, tempat, dan waktu terjadinya peristiwa, membuat kerangka cerita, dan mengembangkan kerangka cerita. Cara MenuIis Cerita PaIing Mengesankan: 4. MenuIis PengaIaman MengesankanBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD36 Sokarang,libasaalnyakamuborcoriladidopanloman-lomanmu.BualkoIompok dan ikuli kogialan borikul! TabeI PeniIaian Bercerita PengaIaman yang Mengesankan Nama 5iswaIsi CeritaKaIimatPiIihan Kata SinlaCorila kurang borkosan Banyak kaIimal lidak ofoklif. IiIilan kala kurang monarik. ............ ............ 1. Pilihan kata menarik, kata-kata yang digunakan harus ekspresif. Contoh:Aku tidak mungkin melupakan peristiwa itu. (kurang ekspresif) Peristiwa itu tak mungkin terlupa. (lebih ekspresif) 2. Kalimat efektif, tidak menggunakan kata-kata yang tidak berarti. Contoh: Aku sudah mencoba berbagai macam cara dan upaya namun tidak berhasil juga. (tidak efektif) Aku sudah mencoba berbagai cara namun tidak berhasil. (efektif) Syaral monuIis corila paIing mongosankan 1. BorgabungIal dongan 4 orang lomanmu! 2. CorilakanIal socara Iisan pongaIaman yang sudal kamu luIis! 3. Corilakan dongan IafaI, inlonasi, dan joda yang lopal! 4. Saal salu sisva borcorila, sisva Iain moniIai corilanya! TuIisIal poniIaian di buku lugas soporli daIam laboI borikul ini! 5. IiIilIal salu loman daIam koIompokmu yang corilanya paIing mongosankan! 6. Adakan Iomba corila paIing mongosankan! BorIombaIal anlarkoIompok! 7. IiIil liga vakiI koIompok yang corilanya paIing mongosankan! TuIisIal sobual corila yang paIing mongosankan! Corilakan kopada gurumu osok lari di sokoIal! MinlaIal langgapan guru lonlang corilamu! 5. Bercerita secara Lisan6. Tugas RumahBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD37

Kamu suka mombaca corila anak` Bagus sokaIi. Iornal moncorilakan corila anak yang kamu baca` Bagaimana caramu borcorila` Ya, moncorilakan kombaIi isi corila anak dongan aIur, posan, dan ponokolan socara bonar. }ika moncorila-kan socara Iisan, porlalikanIal IafaI, inlonasi, dan joda yang joIas, oksprosi mondukung, dan gorak lubul yang sosuai. Kogialan kaIi ini adaIal moncorilakan kombaIi corila anak yang dibaca. SoboIum moncorilakan corila anak yang dibaca, kamu porIu mongidonlifikasi unsur-unsur corila. SoboIummoncorilakankombaIi,lonlunyakamularusmombacacorilaanak lorIobil daluIu. Sokarang, ikuli Iangkal-Iangkal pomboIajaran borikul.

BacaIal daIam lali corila anak borikul! 0Q+VW/CJCN}aIananbogiluramai,dorumosinmobiI danmolorsaIingborsalulan.Idosdan NunukombaIimundur,balaIunluk monyoborangjaIan.Sobualsopodamolor yangborIaricukupkoncang,nyarissaja monyorompol moroka. Avvv...! loriak Idos sambiI mongoIus-oIusdadanya.Borsamaandonganilu,liba-libadariboIakang,sosoorangmuncuImo-nyapa moroka. Maaf...mongganggu.Nona-nona..., kalaorangilulorpalal-palal.Nadasuara-nya sama sokaIi lidak onak unluk didongar. IdosdanNunuborbaIik,lornyalaorang yangmonyapamorokaadaIalorangasing, mungkin visalavan. Bisa Nona-Nona lun-jukkansayaslasiun`lambalnyaIagido-ngansusunanbalasayangkacau.Yos... yos ...! salul Nunu. Al ..., Nu! Tidak usal pakaiyos-yosansogaIa.Nanli,dialambal lidakmongorli,soIaIdossambiI lorsonyum. Ilo...kilakanmomangakankorumal Ukidanmonggunakankondaraanyang sama,kiIalNunu.Bisa`lanyaorang asingiluIagi.KoIilalannyaialidaksabar karonaIdosdanNunusoporlilidakmom-porlalikannya.Kamiborduamaukosana juga,kalaIdosaklirnya.IaIu,dongan susalpayal,IdosdanNunumombori pongorlianIovalbalasaisyaral.Wal... IucusokaIimoIilalkamubicara,Dos. Soporli orang sodang akrobal, kala Nunu. Aklirnya,morokaborliganaik kondaraanyangmonujuslasiun.Idosdan NunusopanjangporjaIananmonjadi porlalianponumpang-ponumpangIainnya. WisalavanasingyangmongakuborasaI dariKanadailubornamaBiIIySmill.Dia lidaklonli-lonlinyaborlanya.Tonlusaja IdosdanNunusodikilkoropolan,namun koduanya lolap moncoba moIayaninya. Bang, mana uang kombaIiannya` lanya Idossaalmorokasudalsampaidislasiun. Inlal songaja alau lidak, uang pombayaran dariBiIIysobanyakIimariburupial,oIol kornollidakdikombaIikansisanya.IadalaI ongkos angkulan lanya soribu rupial. }angan bodol, Nong. Biar saja, dia lidak akanmongorli,kalakornolilusolongal borbisik.Impalribubagidialidakborarli apa-apa, kala kornol ilu Iagi. %/GPEGTKVCMCP-GODCNK%GTKVC#PCM/GODCEC%GTKVC#PCMBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD38TidakBang!Iokoknya,Abanglarus momborikankombaIianorangilu!soru Idos. Hai,kociI-kociIboranimongalurya` Dasarcorovol!bonlakkornolsambiImo-nyodorkan uang kombaIian sobanyak ompal ribu. Nada suaranya lordondar sangal kosaI. Wajalnyacomborul,soporlisooranganak yang koliIangan mainan kosayangannya. Nal,bogiludongBang!Bukaompal ribunya, lapi jujurnya Bang! Al, dasar corovol! polong kornol sam-biIborIaIu,mongojarmobiIyangsudal agak jaul moninggaIkannya. IakBiIIymonorimauangyangdi-sodorkanilu.Sosaalkomudian,iapun mongambiIdompoldanmongoIuarkan soIombaruangsopuIulribuan.Inilanda lorimakasilsayakopadakaIian..., kalanya,komudianmonyodorkanuangilu koaralNunudanIdos.Sosaal,koduanya saIing borpandangan. Nc ... nc ...! kala Nunu aklirnya. Tidakbanyak.Inilorimakasilsayako-padakaIiansudalmonganlardanmo-nomanisayasampaislasiun...,kalanya Iagi dongan susunan kala yang somravul. Nc ... nc ...! salul Nunu Iagi. WoII ... kaIau lidak mau. Tidak masaIal, lorimakasil.Sampaijumpa...!kalaIak BiIIySmillsambiImomasukkankombaIi uangnya. SoporgiBiIIySmill,Idosdannunukom-baIi borpandangan. SopuIulribu,Nu!KalaIdos.Konapa lidak kila ambiI ...` Ya,konapalidakkilalorimapomborian IakBiIIyiluya,Dos...`suaraNunulor-dongarmonyosaI.Kamuyang monoIaknya,Nu,kiIalIdos.Ya...aku ladibiIangnc...nc...!Habisakugugup, Dos.kalaNunu.Ya,sudalIal!Bukan rozokikila,Nu!liburIdos.Allornyala bicarabalasaInggrisilumalaIya,Dos` MalaIbagaimana`lanyaIdoslidak mongorli.BicarancduakaIisaja,kila koliIangansopuIulriburupial!salul Nunu.Al,kamuiniada-adasaja!kala Idos sambiI lorlava. SampaidirumalUki,Idosdannunu moncorilakan kojadian lorsobul. Uki lorlava sampailorpingkaI-pingkaI.Ya,borcorila kaIau nc ilu malaI.(Hi|m.i Su!j.n., Kumpu|.n Ccrii. Anak) Coriladialasmonarik`SudalkalkamumomalamiisicorilaNciluMalaI` Unluk dapal momalami, kamu larus lalu unsur-unsur yang mombangun corila ilu. Kogialan borikulnya adaIal mongidonlifikasi unsur corila yang baru saja kamu baca. SomuakaryasaslramomiIikiunsurcorila.Unsurcorilainibiasadisobulsobagai unsurinlrinsikkaryasaslra.Unsurinlrinsiklordiridariapasaja`IobilIanjulpor-lalikan polikan borikul! Bis. Ncn.-Ncn. iunju||.n s.. si.siun i.mo.|n. |.gi !cng.n susun.n o.|.s. .ng |.c.u. Ycs ... cs ...! s.|ui Nunu. Dari polikan di alas, apa yang bisa kamu dapal` Ya, ada lokol yang bornama 0WPW. TokolNunumomiIikisifalRGPQNQPI.MongapalokolNunudikalakanponoIong` KaronakolikaadasosoorangmominlaloIongmonunjukkanslasiun,Nunumongalakan yosyangarlinyaborsodia.Daripolikanini,kilamondapalkannamalokolsokaIigus valaknya. /GPIKFGPVKHKMCUK7PUWT%GTKVC#PCMBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD39Iorlalikan polikan borikul! ,CNCPCPDGIKVWTCOCKFGTWOGUKPOQDKNFCPOQVQTUCNKPIDGTUCJWVCP+FGUFCP0WPWMGODCNKOWPFWTDCVCNWPVWMOGP[GDGTCPILCNCPApayangkamudapaldaripolikandialas`Ya,kamumondapalkanIalarlompal. Ialar lompal porisliva ini adaIal di pinggir jaIan. Apa buklinya` Buklinya adaIal balaI unluk monyobrang. SoIainunsurlokol,valakdanIalar,adaunsurIaindaIamcorila,yailuaIur,posan, loma,dansudulpandang.AIuradaIalrangkaianporislivayanglorjadibordasarkan lubungansobabakibal.IosanadaIalsosualulaIkobaikanyangingindisampaikan ponuIiskopadapombaca.SudulpandangadaIalcara,slralogi,alausiasalyangsocara songaja dipiIil unluk monyampaikan gagasannya. Nal, bordiskusiIal dongan loman sobangkumu! }avabIal porlanyaan-porlanyaan borikul!1. Bagaimana avaI corila Nunu dan Idos borlomu Iak BiIIy` 2. Bagaimana porjaIanan Nunu, Idos, dan Iak BiIIy ko slasiun` 3. Apa yang diborikan Iak BiIIy kopada Nunu dan Idos` 4. Iorbualan baik apa yang bisa kila conlol dari lokol Nunu dan Idos` 5. IonuIis corila anak di alas monggunakan kala ganli orang koborapa` TuIis kombaIi lasiI diskusi kaIian di buku lugas! Cnntnh: Nunu dan Idos londak monyobrang jaIan. Dia disapa sosoorang. Sosoorang ilu adaIal pak BiIIy Smill. Iak BiIIy mominla dilunjukkan jaIan ko slasiun.___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ ___________________________________________________________ 3. MenuIis KembaIi HasiI IdentiIikasiBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD40

KaIiansudalmongidonlifikasicorila.KinisaalnyaunlukborIalilborcorila.Adabo-borapa laI yang porIu diporlalikan saal moncorilakan kombaIi. Iorlama, porlalikan aIur corila.Kodua,porlalikanvalaklokoldaIamcorila.Koliga,posanyangingindi-sampaikan. Koliga laI ini ponling unluk diporlalikan. Mongapa domikian` DaIam moncorilakan kombaIi isi corila, kaIian larus mongolalui dongan pasli aIur, lokol dan valaknya sorla posan. }ika laI-laI ini lidak sosuai arlinya corilamu saIal. DaIamborcorilasocaraIisan,porlalikanIalIafaI,inlonasi,joda,danoksprosi.Nal, borgabungIal dongan 4 lomanmu! BorIalilIal borcorila! Sisva yang lidak sodang mom-bacamomboriponiIaianlomanyangsodangborcorila!TuIisponiIaianmudaIamlaboI borikul! TuIis di buku lugasmu! 0COC5KUYC .CHCN +PVQPCUK ,GFC 'MURTGUKNajva}oIas }oIas Torkadang borlonli di kala yang saIal. BoIum monunjukkan oksprosi yang mondukung corila. ............... ............... ...............

IiIilIal saIal salu corila anak yang lordapal pada buku, majaIal, alau sural kabar! BacaIal dongan saksama corila lorsobul! Corilakan kombaIi isi corila lorsobul di dopan orang luamu! MinlaIal langgapan moroka lonlang caramu borcorila dongan mongisi laboI poniIaian soporli di alas! TunjukkanIallasiIponiIaiandariorangluamukopadagurudi sokoIal osok lari! MinlaIal saran dari guru bordasarkan poniIaian orang luamu! 4. BerIatih Bercerita5. Tugas RumahBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.+ni 2: Tci.i.v 41

TonlukamupornalmongaIamisualuporislivayangsangalmongosankan.Nal, apakal pornal monuIis porisliva ilu` Iornal` Bagus. TuIisanmu ilu morupakan bagian daricalalanlarian.CalalanlariandapalkamuluIissoliaplari.Iasliadaporisliva monarik soliap lari. Nal, porisliva ilu bisa kamu luIis di buku larian. Calalanlariansangalponling.CalalanlarianbisamonjadibalanunlukmonuIis biografi sosoorang. Siapa lalu sualu lari nanli, kamu lormasuk orang ponling. Calalan larianmu bisa monjadi balan unluk biografi dirimu. Kogialan kila kaIi ini adaIal monuIis buku larian. Bagaimana monuIis buku larian yang monarik` Apa saja yang sobaiknya kila luIis daIam buku larian` IkuliIal kogialan ini dongan baik! Iorlalikan dongan saksama conlol-conlol calalan larian borikul! Icvvi 200, 21.00 +1 ^vv[vv[nvvcc]vn.Tvvvnv.vvvncvvi.vv[vv[v[vn.Tcv .vvvn cnvn. v[v cvn [vv.v. /vvi. O i,v ... cn,vv nv.in vvv .c.vvv ncnvn]vvinvi[v./[vncninv[cnvi[c]vvivnvvi.ivnvvn[v.vi .ivv,vn.vvn./[vivv[ncv.v.Tvvvnvviv]vvivv[ncv.vc.vvn. Ivvi.ivnv[vc]vvnvi[oivo.c[ovn[v.Iiviv,vvvvnv[v[iv[i [cvvvvivovoivn1T/ncnvv[[v.Tc.ovvnvivnvnn,vvnvn. Iivncn,vvn[vnv[v./[vivv[c.vvn./[vnvn,vc.v.Iiv,vnivivnono.)vvvviv[vc,ivv[vn.vvn[v./[vvinv[inv[ivnv[iv. vnvn[ccvvvn.Iivncn.vi[vninnivnvv.cnv.vvnvnini./[v ivv[ncnvi.n,v./[vvncvvvvin,v.1nivn,vnncnvv[v.vi ncnc]vn[vn nvv. ^ivnv vi vvn [ccnvnvn [vnv[v Contoh 1 &/GPWNKU$WMW*CTKCP/GPICOCVK%QPVQJ%CVCVCP*CTKCPBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.+ni 2: Tci.i.v 42

)v,v[v Iinvn.v[vn )v,v[v Iinvn.v[vn )v,v[v Iinvn.v[vn )v,v[v Iinvn.v[vn ivn ini civ vnv. ... cvnv. nvi[v ... cnvv [v,v[v vv [vi[v[vn onv cnvv [vcnv [c.coonvn[v ... cvin ... Ivn .v[i nvi ini ... vnvv[v cvn ncniv[v Iiv vni [v,v[v vvn viv.v[[vnn,v }vnv .c[vi ... )v v[ ncniv vcni[ivn /[v civ c.v,v viv ... cvin ... )c.c.v ... Ii cv. .c[ovn v[v ncnvni. .c]vvin,v Iv[ vvv ,vn cvvicnvv cvn vv Iv[ vvv ,vn ncnci .. cvv nvi. cnvv[v vnv[ [v,v iv ^ Icvvi 200 22.00 +1 vi cvvvvn[v Contoh 2 Contoh 3 /[v cnvcnv ivv[ ncncvnvi vn.v .vniv c[cvvvn vin iv cn.oc. )v[iv viv v[vn vivniv,v .c[cono[ ovn. /[v ivv[ vnv vvvv[ c[vv iv. /[v nvn,v inin ncnoon. /[v ncnvn ,vn ncn,cnvn,i[vn .vniv iv.cnin, 2 Icvvi 200 v[v 1.00, v[v vvv ]vn]i vcnvn Iinv. /[v ncnvnv Iinv vnv .c[vi. Iiviv .covn .vniv c[cvvvn vin c]vvn [cvvn[v vvn ncninv oon [vcnv vi[c]v[c]v ovn. Ivnv cvn,v vn]vncv, v[v c.iv[vn .vniv iv nv.v[ vnvn[v. )ccvvn iv vvn v,vn cvn vvn. Tvv cv[i iv, cvn,v vvv[v cnvn .vniv iv. /[v ncn]v.v viv cvi [c vvn vv. ^cc[v vn cvi [c vv. +vniv iv .cvnv. )vnvn, vv cv[i iv [cnvi [c vvn[v vvn ncnvv[vn .vniv iv v[ vnv[. /[v cvn,v vvv vv .ccnvn,v. ^cc[v ncnvv[vn vn.v .vniv iv cvn ncn.oc vonc iviv vi v.v vc[v vnvn[v. v Ivnvn... cvv cvo.vn,v v[v. }i[v [v[vv[vn ,vn .ccnvn,v vin,v v[v v[vn nv.v[ [c nvv .inv. /[v vivn .v]v. /[v nvn,v ncnvv[vn vv ncn,c.v. /[v .vnvn ivv[ vnv Ivnvn. /[v cnvcnv cvn ncnvnv ovn ]vnv. )cci.vnvn[v ini, v[vn v[v .invn c.vnv v[v viv,[v ini. Ivn c.vnvnv, Ivnvn. cnin, 2! Icvvi 200, 21.00 +1 Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD43 Diskusikan dongan loman sobangkumu laI-laI borikul! 1. Iorisliva apa yang diluIis daIamcalalan larian di alas! 2. Monarikkal porisliva-porisliva yang dicorilakan daIam calalan larian di alas` 3. Kapan porisliva-porisliva ilu lorjadi! 4. Bagaimana porisliva-porisliva ilu bisa lorjadi! 5. Bagaimana balasa daIam calalan larian! 6. Apa saja yang larus ada daIam calalan larian! 7. Apa saja fungsi calalan larian! MonuIiscalalanlarianilumudal.KamudapalmomuIaidonganmonuIiskan kogialansolari-larimu.Balasayangkamugunakansobaiknyayangoksprosif. Bagaimanabalasaoksprosifilu`BalasaoksprosifadaIallidaklorikaldonganaluran kobalasaan, monggunakan gaya balasa monarik dan indal, mampu monggambarkan porasaan,gagasandanmaksudkila.Kamudapalmomalamibalasacalalanlarian dari koliga conlol calalan larian di alas. KorjaIal laI-laI borikul! 1. Tonlukan salu porisliva monarik yang pornal kamu aIami! 2. Bagaimana porasaanmu kolika mongaIami laI ilu` 3. Kapan porisliva ilu lorjadi` 4. Siapa saja yang lorIibal daIam porisliva ilu` 5. TuIisIal sobual calalan larian bordasarkan koompal javaban di alas! 6. SiIakan momiIil bonluk calalan larian! Tonlu yang paIing kamu suka! BoIiIal salu buku diari! IorgiIal ko loko buku! BoIiIal salu buku diari! CalalIal soliap porisliva yang kamu aIami daIam buku diari! }angan Iupa monuIiskan langgaI, lari, vaklu dan lompal porisliva ilu lorjadi! TuIisIal dongan rapi dan balasa yang oksprosif! 2. MengidentiIikasi Catatan Harian 3. MenuIis Catatan Harian 4. Tugas RumahBahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3HULVWLZD44 REFLEKSI -GOCORWCP /CORW$GNWO/CORW%CVCVCPMonomukan laI-laI monarik dari dongong yang dipordongarkan. Moncorilakan pongaIaman yang paIing mongosankan dongan monggunakan piIilan kala dan kaIimal ofoklif. Moncorilakan kombaIi corila anak yang dibaca. MonuIis buku larian dongan momporlalikan cara pongungkapan dan balasa yang baik dan bonar. 1. DongongadaIalcorilafiksi.Tokol-lokoldaIamdongongdapalborupa dova-dova,binalang-binalangalauraja-raja.HaI-laIyangmononjoIdaIam dongongadaIalrangkaianporislivaalauaIurdanposanyangingin disampaikan.BorkailandonganlaIilu,makakomonarikandongongdapal diIilaldariporislivayangdiladirkandanposanyanglorsiralalaupun lorsural daIam dongong lorsobul. 2. KomonarikansosooranglorladapporislivadaIamdongongborboda-boda. Kila larus monglargai porbodaan ilu. 3. IongaIamandikalakanmongosankanbiIa,saalkilaloringalkombaIidongan porislivailuporasaansaalmongaIamiporislivailumuncuIkombaIi. Maksudnya,jikapongaIamankilamonyodilkan,kilaakansodilIagi.}ika pongaIaman kila mombual kila maral, kila akan maral, dan sobagainya. 4. CaramoncorilakanpongaIamanmongosankan,porlamaadaIalmongingal kombaIiporislivayangpornaldiaIami.KoduaadaIalmondalasoIurul porisliva socara runlul. Dongan kala Iain, kamu porIu monuIiskan aIur corila dariporislivayangkamuaIami.KoligaadaIalmorincisoIurulpoIakuyang borlubungandonganporisliva.KoompaladaIalmoIukiskansuasana, lompal,danvaklulorjadinyaporisliva.KoIimaadaIalmombualkorangka corila. Dan loraklir adaIal mongombangkan korangka monjadi sobual corila ulul. 5. UnsurinlrinsikdaIamcorilafiksiadaIallokol,valak,Ialar,aIur,posan, loma,dansudulpandang.AIuradaIalrangkaianporislivayanglorjadi bordasarkan lubungan sobab akibal. Iosan adaIal sosualu laI kobaikan yang ingindisampaikanponuIiskopadapombaca.Sodangkansudulpandang adaIalcara,slralogi,alausiasalyangsocarasongajadipiIilunluk monyampaikan gagasannya. 6. CalalanlarianadaIalcalalanporislivamongosankanyangdiaIami sosoorang.CalalanlarianbisamonjadibalanunlukmonuIisbiografi sosoorang.7. BalasadaIamcalalanlarianadaIalbalasaoksprosif.Balasaoksprosiflidak lorikaldonganalurankobalasaan,monggunakangayabalasamonarikdan indal, mampu monggambarkan porasaan, gagasan dan maksud kila. 4#0)-7/#0 45UNIT 3 PARIWISATA

Ivnv[vn [vnv vn.v 1nvonc.iv ncnii[i [c[v,vvn vvn, vvv,v vvn vvv ,vn vv iv.v invvn vvn cvnc[v vvn. )cnv]cnv[vn 1nvonc.iv ncvv[vn [c[v,vvn ,vn ivv[ cnivi nvvn,v. civ .v[v vn.v vcnvn vvv vvn vvv,vn,v ncnvnvn [c.vni[vn vvn [c[nv.vn 1nvonc.iv.Tc.onv vvn, vvv,v, .cni, vvn vvv ,vn cvnc[v vvn i.v vi]vvi[vn v.c .i.vv. Icvi .v,vn, [c[v,vvn ini cvn viovn .c.vv nv[.inv. cvn vvv cnnvvvn .c.vv nv[.inv vnv[ vvv,v 1nvonc.iv. +v]v iv vv )v.v v,vnc vvn Ivi )co Tonooo, vvv vvv,v vvn [c[v,vvn [iv viv[vi ocn ncvv vin. ^vi, [iv ]vv nvv [iv. vvv,v, vv vvcvn, [c[v,vvn vvn, [cinvvnvn vnvi, cvnvnvn, vvvi.ivvv, vvn .cnvv nv ,vn i.v vinvn{vv[vn vnv[ .i.vv. }vvi[vn vi.i.vv .cvvi vnvvvn v.c vn.v 1nvonc.iv. }i[v Tvi.i.vv ncn]vvi vnvvvn, [c[v,vvn vvn, vvv,v, vv vvcvn, vivn vvcvn, vvn [c[v,vvn vin ivv[ nvn[in vivniocn ncvv vin. Tvvv +ni ini, [vnv v[vn vic[cnv[vn vcnvn vvniv vi.i.vv vcnvn ncv[v[vn [civvn:ncnvi. [cnvi civ ,vn vivcnv, ncnv.v .cv, vvn ncnvi. .vv ivvi. 3uroer: rllp://

ZZZ

EDNRVXUWDQDO

JR

LG

0aroar 3.1. Pela Par|W|sala 0aerar lsl|reWa Yogya|arla Bahasa Indonesia Jendela Ilmu Pengetahuan Kelas VII SMP/MTs.8QLW3DULZLVDWD46

PARIWI5ATAA. MenuIis KembaIi Berita1. Mendengarkan Pembacaan Berita2. MenuIiskan Pnknk-Pnknk Berita3. MenuIis KembaIi Berita daIam 5atu ParagraI 4. Menyunting5. BerIatih 5endiri 6. Tugas Rumah B. Membaca Cepat 1. Membaca Teks2. Menjawab Pertanyaan 3. Memahami Teknik Memb