bab iii biografi abu da - digilib.uinsby.ac.iddigilib.uinsby.ac.id/2797/6/bab 3.pdf · 1 34 bab iii...
TRANSCRIPT
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
34
BAB III
BIOGRAFI ABU > DA >WUD DAN DATA HADIS TENTANG PEMBERIAN
NAMA YANG BAIK
A. Biografi Abu > Da>wud
Nama lengkap Abu > Da>wud adalah Sulaiman Ibn al-Ash‟as Ibn Ishaq Ibn
Basyir Ibn Shidad Ibn Amr al-Azdi al-Sijistani. Ia lahir di Sajistan suatu kota di
Basrah 202 H.1
Sejak kecil Abu > Da>wud sudah mencintai ilmu dan para ulama‟ guna menimba
ilmunya. Sebelum usia dewasa, ia telah mempersiapkan dirinya untk mengadakan
uperlawatan ke berbagai negeri, seperti Khurasan, Irak, Hijaz, Sham dan Mesir untuk
waktu yang cukup lama. Dalam perjalanannya itu ia bertemu dengan sejumlah
ulama‟, dan dari mereka ia meriwayatkan hadis. Sewaktu ia berada di Baghdad ia
mengajarkan hadis dan fikih kepada para penduduk di Baghdad dan kitab Sunan Abu
Dawud sendiri sebagai pegangan. Selanjutnya atas permintaan gubenur di Bashrah,
yang berharap kota tersebut menjadi kiblat bagi ulama‟ dan pelajar hadis, maka
menetaplah Abu > Da>wud di kota tersebut.2
Ulama‟ yang menjadi guru Imam Abu > Da>wud banyak jumlahnya. Di antara
guru-gurunya yang paling terkemuka adalah Ahmad Ibn Hambal, Abdullah Ibn
Raja‟, Abu al-Walid al-Thayalisi, dan lain-lain. Sebagian gurunya ada pula yang
1Zainul Arifin, Studi Kitab Hadis (Surabaya: al-Muna, 2010), 113.
2Ibid.
34
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
35
menjadi guru Imam al-Bukhari dan Muslim, seperti Ahmad Bin Hambal, Usman Bin
Talhah dan Qutaibah Ibn Sa‟id.3
Di antara ulama‟ yang mengambil hadis-hadisnya antara lain putranya sendiri
Abdullah, al-Nasa‟i, al-Tirmidhi, Abu Awanah, Ali Ibn Abd al-Salamah, dan Ahmad
Ibn Muhammad Ibn Harun.4
1. Guru dan Murid-muridnya
Banyak sekali ulama‟ besar hadis yang dijadikan guru oleh Abu Dawud.
Hampir di setiap negeri ia mempunyai guru. Berikut ini daftar sebagian gurunya:5
1. Ahmad bin Hanbal
2. Qutaibah bin Sa‟id ats-Tsaqafi
3. Usman bin Muhammad bin Abi Syaibah
4. Abdullah bin Maslamah
5. Musaddad bin Musarhad al-Asadi
6. Muslim bin Ibrahim
7. Musa bin Ismail at-Tamimi
8. Muhammad bin Auf bin Yad at-Tamimi
9. Muhammad bin Basyar bin usman
3Fatchur Rahman, Ikhtisar Musthalahul Hadis (Bandung: Al-Ma‟arif, 1974), 380.
4Ibid.
5Dzulmani, Mengenal Kitab-Kitab Hadis (Yogyakarta: Pustaka Insan Madani, 2008), 103.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
36
Sebagai ulama besar, suatu kewajaran jika murid yang menuntut ilmu
kepada Abu Dawud begitu banyak. Berikut ini sebagian nama murid-muridnya:6
1. Muhammad bin Isa at-Tirmiz}i
2. An-Nasa’i
3. Abdullah bin Sulaiman bin al-Asy’as Ahmad bin Muhammad bin Harun
al-Khalal
4. Ali bin Husein bin al-abid
5. Muhammad bin Mukhallid
6. Ahmad bin Salman an-Najjad
Kegiatan mengajarkan hadis Rasullah tersebut dijalani oleh Abu> Da>ud
dengan istiqamah. Setiap hari, Abu> Da>ud menghabiskan waktunya untuk
mengajarkan hadis. Basrah yang dulunya gelap gulita, menjadi terang benderang
dengan cahaya ilmu. Semua itu berkat Jasa Abu> Da>ud.
2. Karya-Karyanya
Sebelum menghadap Tuhannya, Abu > Da>ud telah menulis sejumlah karya
bermutu yang banyak dijadikan referensi oleh umat Islam. “Gajah mati meninggalkan
gading, Harimau mati meninggalkan belang, dan menusia mati meninggalkan karya.”
Pepatah ini berlaku bagi Abu > Da>ud. Dia tidak ingin meninggalkan dunia tanpa
mewariskan sesuatu yang bernilai bagi umat Islam. Berikut ini sebagian karya-
karyanya:
6Dzulmani, Mengenal Kitab-Kitab Hadis ...,107.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
37
1. Al-Murasi >l
2. Masai>l al-Ima>m Ahmad
3. An-Nasi>kh Wa al-Mansukh
4. Risalah fi Wasf Kitab as-Sunan
5. Az-Zuhd
6. Dala>il al-Nubuwwah
7. Al-Ba’as Wa an-Nusyu>r
8. Ibtida>’ al-Wahyu
9. Akhbar al-Khawa>rij.7
Disamping itu masih banyak lagi karya lainnya yang tidak bisa kami
sebutkan disini secara keseluruhan. Dari gugusan karyanya, yang paling masyhur dan
melambungkan namanya adalah Sunan Abu > Da>wud.8
B. Karakteristik Kitab Sunan Abu> Dawu>d
Kitab Sunan Abi Dawud merupakan hasil seleksi Abu Dawud atas 500.000
hadis yang pernah diterimanya. Diproses selama + 35 tahun dan pada tahapan akhir
diuji kualitasnya oleh Imam Ahmad bin Hanbal. Dari hasil penyeleksian, Abu Dawud
memasukkan dalam kitab Sunannya 4.800 inti hadis.9
7Ibnu Ahmad „Alimi, Tokoh dan Ulama Hadis ( Jakarta: Mashun, 2008), 209.
8Dzulmani, Mengenal Kitab-Kitab Hadis..., 107.
9Abu Syuhbah, Kutubus Sittah…, 78.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
38
1. Metode dan Sistematika Sunan Abu > Da>wud
Abu > Da>wud dalam kitab sunannya tidak hanya mencantumkan hadis-hadis
sahih, namun ia memasukkan hadis sahih, hasan dan da‟if yang tidak terlalu lemah
dan hadis yang tidak disepakati oleh para ulama untuk ditinggalkan.
Hadis-hadis yang sangat lemah diterangkan kelemahannya dan hadis yang
tidak diberi penjelasan bernilai sahih10
sehingga hadis ini dapat dengan mudah
diketahui kualitas hadis-hadisnya.11
Cara yang diterima Abu > Da>wud dalam menulis kitabnya, dapat diketahui
dari suratnya yang ia kirimkan kepada penduduk Makkah atas pertanyaan yang
diajukan mengenai kitab sunannya. Inti dari surat tersebut adalah Abu Dawud
mendengar dan menulis hadis 500.000 dan diseleksi menjadi 4.800 hadis. Ia
membagi kitab sunannya menjadi beberapa kitab, dan tiap-tiap kitab dibagi
menjadi beberapa bab. Sistematikanya adalah sebagai berikut:
1. Kitab Taharah yang berisi 159 bab.
2. Kitab al-Salat berisi 251 bab.
3. Salat al-Istisqa‟ berisi 11 bab.
4. Salat al-Safar berisi 20 bab.
5. al-Tatawwu‟ berisi 27 bab.
6. Shahr Ramadan berisi 10 bab.
10
Arifin, Memahami Kitab Hadis…, 115. 11
Ma‟shum Zein, Ilmu Memahami Hadis Nabi, Cara Praktis Menguasai Ulumul Hadits dan
Mustholah Hadis (Yogyakarta: Pustaka Pesantren, 2014), 235.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
39
7. al-Sujud berisi 8 bab.
8. al-Witr berisi 32 bab.
9. al-Zakat berisi 46 bab.
10. al-Luqatah berisi 20 bab.
11. al-Manasik berisi 96 bab.
12. al-Nikah berisi 49 bab.
13. al-Talak berisi 50 bab.
14. al-Saum berisi 81 bab.
15. al-Jihad berisi 170 bab.
16. Ijab al-Adlahi berisi 25 bab.
17. al-Wasaya berisi 17 bab.
18. al-Faraid berisi 18 bab.
19. al-Kharaj wa al-Imarat wa al-Fa‟i berisi 41 bab.
20. al-Janaiz berisi 80 bab.
21. al-Aiman wa al-Nadhur berisi 25 bab.
22. al-Buyu‟ berisi 90 bab.
23.al-Aqliyah berisi 31 bab.
24. al-Ilm berisi 13 bab.
25. al-Ashribah berisi 22 bab.
26. al-At‟imah berisi 54 bab.
27. al-Tibb berisi 24 bab.
28. al-Itq berisi 15 bab.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
40
29. al-Huruf berisi 39 bab.
30. al-Hamam berisi 2 bab.
31. al-Libas berisi 45 bab.
32. al-Tarajal berisi 21 bab.
33. al-Khatm berisi 8 bab.
34. al-Fitan berisi 7 bab.
35. al-Mahdi berisi 12 bab.
36. al-Malahim berisi 18 bab.
37. al-Hudud berisi 38 bab.
38. al-Diyah berisi 28 bab.
39. al-Sunnah berisi 29 bab.
40. al-Adab berisi 169 bab.12
2. Pandangan dan Kritik terhadap Sunan Abu > Da>wud
Banyak penilaian ulama‟ yang ditujukan kepada Sunan Abu Dawud seperti
yang dikutip oleh Muhammad Abu Shubbah:
1. Imam Abu Hamid al-Ghazali berkata bahwa Bahwa Sunan Abu Dawud
sudah cukup bagi para mujtahid untuk mengetahui hadis hukum.
2. Menurut Musthafa Azami bahwa Sunan Abu Dawud merupakan salah
satu dari kitab pokok yang dipegangi oleh para ulama‟ serta merupakan
kitab terlengkap dalam bidang hadis-hadis hukum. Maka cukuplah kitab
tersebut dibuat pegangan oleh para mujtahid.
12
Arifin, Memahami Kitab Hadis…, 115-116.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
41
3. Al-Hafiz Abu Sulaiman berkata bahwa kitab sunan Abu Dawud adalah
kitab yang baik dalam segi fikihnya dan semua orang menerimanya
dengan baik.
4. Al-Khattabi berkata ketahuilah kitab Sunan Abu > Dawu>d adalah sebuah
kitab mulia mengenai hadis-hadis hukum yang belum pernah suatu kitab
disusun sepertinya. Para ulama menerima dengan baik kitab sunan
tersebut.13
Selain keunggulan yang dimiliki, kitab sunan Abu Dawud juga mempunyai
kelemahan, kelemahan pada kitab ini adalah adanya pembatasan diri pada hadis-hadis
hukum sehingga menjadikan hadis ini tidak lengkap. Artinya sejumlah hadis-hadis
selain hukum tidak termasuk dalam kitab ini.14
C. Data Hadis tentang Pemberian Nama yang Baik
Sebagaimana yang telah dikemukakan di pendahuluan, bahwa penelitian ini
terkait dengan hadis tentang pemberiana nama yang baik dengan mengambil satu
hadis yang diriwayatkan oleh Abu Dawud, sebagai berikut:
15
Ibrahim bin Ziyad berkata, Abbad bin Abbad mengabarkan kepada kami dari
Ubaidillah dari Nafi‟ Dari Ibnu Umar berkata, Rasulullah saw. bersabda: “Nama-
nama yang paling dicintai Allah Azza wa Jalla adalah Abdullah dan Abdurrahman.”
13
Dzulmaini, Mengenal Kiab-Kitab hadis..., 111. 14
Arifin, Studi Kitab Hadis …, 117. 15
Abi> Dawud Sulaima>n bin al-Ash'at al-Sajasta>ni> al-Azdi>, Sunan Abu Dawud, juz 4, (Beirut:
Dar al Fikr, tt), 2108.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
42
Setelah melakukan kegiatan Takhrij al-Hadith dengan menggunakan
Maktabah Shamilah dengan kata kunci hadis tersebut diatas bersumber
dari:
1. Sunan Abu > Da>wud, kitab al-A>dab no. Hadis 4949
a. Hadis riwayat Abu > Da>ud, kitab al-A>dab, bab fii taghbi al-asma’
16
2. Sunan al-Tirmidhi>, kitab al-A>dab no. Hadis 2842
a. Hadis riwayat al-Tirmidhi >, kitab al-A>dab, bab maa yustah}abbu min al-asma’
17
3. Sunan Ibnu Ma>jah, kitab as-Shodaqoh no. Hadis 3728
a. Hadis riwayat Ibnu Ma >jah, kitab as-Shodaqoh, bab maa yustah}abbu min al-
asma’
18
16
Ibid 17
Abi> „Isa Muhammad bin Saurah, Sunan al-Tirmidhi> , Juz IV (Lebanon: Dar al-Fikri1994),
280. 18
Abi> ‘Abdillah Muhammad bin Yazid al-Qazwani>, Sunan Ibnu Ma>jah (Beirut Libanon:
Darul Faikri, 2004), 410.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
43
4. Sunan ad-Darimi >, kitab al-Isti>dhan no. Hadis 2695
a. Hadis riwayat ad-Da>rimi>, kitab al-Isti>dhan, bab maa yustah}abbu min al-asma’
19
D. Skema Sanad
1. Skema sanad dari jalur Abu > Da>wud
19
Imam al-Kabir ‘Abdullah bin ‘Abdurrahman bin Fadhal bin Bahram Ibnu Abdussamad at-
Taimi as-Samarqandi ad-Da>rimi>, Sunan al-Da>rimi>, Juz 2(Riyadh: Da>r al-Mughny, 2000),
294.
م. صالب
w. 74 H عبذ اهلل بي عوز
w. 171 H افع هولي
w. 24 H عبذ اهلل
w. 180 H عباد بي عباد
w. 218 H ابزاهن بي ساد
L. 202 H ابو داود
حذثا
حذثا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
44
Nama Periwayat Urutan Periwayat Urutan Sanad
„Abdullah bin Umar Periwayat I Sanad V
Nafi‟ maula Periwayat II Sanad IV
„Ubaidillah bin „Amr Periwayat III Sanad III
„Aba>d bin „Aba>d Periwayat IV Sanad II
Ibrahi>m bin Ziyad Periwayat V Sanad I
Abu> Dau>d Periwayat VI Mukhorrij al-hadith
2. Skema sanad dari jalur Sunan al-Tirmidhi
w. 74 H عبذ اهلل بي عوز
w. 171 H افع هولي
w. 132 H عبذ اهلل بي عثواى
- .w عل بي صالح
w. 191 H هعوز بي سلواى
w. 240 H عبذ الزحوي
م. صالب
w. 279 H التزهذى
حذثا
حذثا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
45
Nama Periwayat Urutan Periwayat Urutan Sanad
„Abdullah bin Umar Periwayat I Sanad VI
Nafi‟ maula Periwayat II Sanad V
„Abdullah bin „Utsma>n Periwayat III Sanad IV
„Ali > bin S}a>lih Periwayat IV Sanad III
Mu‟ammar bin Sulaima>n Periwayat V Sanad II
„Abd ar-Rohman Periwayat VI Sanad I
Al-Tirmidhi > Periwayat VII Mukhorij al-Hadith
3. Skema sanad dari jalur Sunan Ibnu Ma>jah
م. صالب
w. 74 H عبذ اهلل بي عوز
w. 171 H افع هولي
w. 213 H خالذ بي هخلذ
w.24 العوز عبذ اهلل بي عوز
H
w. 235 H ابو بكز
ابي هاجة
حذثا
حذثا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
46
Nama Periwayat Urutan Periwayat Urutan Sanad
„Abdullah bin Umar Periwayat I Sanad V
Nafi‟ maula Periwayat II Sanad IV
Abdullah bin „Umar al-„Umari> Periwayat III Sanad III
Kho>lid bin Makhlad Periwayat IV Sanad II
Abu Bakar Periwayat V Sanad I
Ibnu Ma>jah Periwayat VI Mukhorij al-Hadith
4. Skema sanad dari jalur Sunan ad-Darimi >
م. صالب
w. 74 H عبذ اهلل بي عوز
w. 171 H افع هولي
الذاره
w. 223 Hهحوذ بي كثز
حذثا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
47
Table Urutan Perawi
Nama Periwayat Urutan Periwayat Urutan Sanad
„Abdullah bin Umar Periwayat I Sanad III
Nafi‟ maula Periwayat II Sanad II
Muhammad bin Kathi >r Periwayat III Sanad I
Ad-Darimi> Periwayat IV Mukhorij al-Hadith
E. Rincian Sanad
Urutan nama periwayat hadis riwayat Abu> Da>wud di atas adalah:
1) ‘Abdullah bin ‘Umar bin al-Khot}ob al-Qurashi al-Adawi
2) Nafi’ maula Abdullah bin ‘Umar bin al-Khot}ob
3) Ubaidillah bin ‘Amr bin Hafs bin ‘Asim bin ‘Amir
4) ‘Abad bin ‘Abad bin Habib bin al-Muhallabi
5) Ibrahim bin Ziyadal-Baghdadi
Mengingat biografi Abu> Da>wud selaku mukharrij al-hadi >th sudah dipaparkan
diatas, maka penyajiannya mulai dari perawi sebelum Abu> Da>wud, yaitu:
1. „Abdullah bin „Umar
Nama : ‘Abdullah bin ‘Umar bin al-Khattab al-Qurashi>
al-Adawi.
Guru : Rasulullah SAW
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
48
Murid : Adam bin ‘Al, Ismail bin Abd ar-Rahman, Anas
bin Si>ri>n, Abu Abd Bazzar, Sulaiman bin Yassa>r,
Abd bin Dinar, A>mir bin Sa’id, Nafi’maula,
Muslim bin Abi Maryam, Musa bin Talhah bin
‘Ubaidillah.
Lahir :-
Wafat : Tahun 74 H
Kritik Sanad : Menurut Hafsah bahwa sesungguhnya beliau
adalah Rijal S}a>lih20
Lambang periwayatan : عي
Beliau mendapat hadis langsung dari Rasulullah dengan menggunakan
lambang periwayatan قال memungkinkan adanya pertemuan antara „Abdullah dengan
Rasulullah dengan alasan terjadi proses antara guru dan murid. Dengan demikian,
dapat dibuktikan bahwa antara „Abdullah dan Rasulullah SAW adanya pertemuan
dan diperkirakan bahwa mereka hidup sezaman. Hal ini berarti bahwa sanad antara
„Abdullah dan Rasulullah adalah bersambung.
2. Nafi‟
Nama : Nafi‟ Maula Abdullah bin „Umar bin al-Khattab
al-Qurashi > al-‘Adawi> Abu Abdullah al-Madani>.
20
Syiha>b al-Di>n Ahmad bin ‘Ali> bin Hajar al-Asqala>ni, Tahdzi>b al-Tahdzi>b, Juz 4 (Beirut:
Da>r al-Fikr, 1995. 356.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
49
Guru : Ibrahim bin Abdullah bin Hunain, Ibrahim bin
Abdullah bin Ma’bad bin ‘Abbas, Mughiroh bin
Ha}kim as}-S}an’ani, ‘Amma>r bin Abi ‘Amma>r, Abi
Sa’id al-Khudri>, Qasim bin Muhammad bin Abi
Bakr as}-S}idi>q, ‘Abdullah bin Umar.21
Murid : I>ban bin S}alih, I}ban bin T}ariq, Ibrahim bin Sa’id
al Madani>, Ibrahim bin Abd Rahman, Usamah
bin Zaid an-Laithi>, Ismail bin Ibra>hi>m bin
‘Uqbah, Ayyub bin Musa al-Qurashi>, ‘Ubaidillah
bin ‘Amr al-‘Umari
Lahir :-
Wafat : 171 H
Kritik Sanad : Menurut Ibnu Sa’id beliau adalah thiqah
Menurut al-‘Ijli> beliau adalah thiqah
Menurut an-Nasa’I beliau adalah thiqah
Lambang periwayatan : عي
3. „Ubaidillah
Nama :‘Ubaidillah bin ‘Amr bin Hafs} bin ‘As}im bin
‘Amr bin al-Khattab al-Qurashi al-‘Adawi al-
‘Umari.
21
Ibid., 357.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
50
Guru : Ibrahim bin Muhammad bin Salim bin Abi an-
Nazr, Humaid at-Tuwail, Suhail bin S}alih, ‘As}im
bin ‘Ubaidillah, Yazid bin Rumain, Qasim bin
Muhammad, Kuraib Maula ibn ‘Abbas, Nafi’
Maula ibn ‘Umar, ‘Amr bin Shu’aib.22
Murid : Ismai>l bin Ayyas, Ismail bin Zakariya, Jarir bin
Abd al-Hamid, Junadah bin Salam, Hammad bin
Salamah, H}afs} bin Ghiyath, Kholid bin al-Harith,
‘Abbad bin ‘Abbad.
Lahir :-
Wafat : 245 H
Kritik Sanad : ‘Abd bin Ahmad bin Hanbal: thiqah
Abu Zur’ah: thiqah
An- Nasa’i: thiqah t}abtun
Lambang periwayatan : عن
4. „Abbad
Nama : „Abba>d bin ‘abba>d bin Habib bin al-Muhallabi.23
22
Jama>luddin Abi> al-Hajjaj Yu>suf al-Mizzi>, Tahdhi>b al-Kamal fi asma>’ al-Rija>l, Juz 19
(Beirut: Da>r al-Fikr, 1994), 124-129. 23
al-Mizzi Tahdhi>b al-Kamal Juz 14…, 128.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
51
Guru : Ja‟far bin az-Zubair, Hisham bin „urwah, Yunus
bin Kha>bab, Muhammad bin Amr bin ‘Alqamah,
az-Zubair al-Khirriti, ‘Abdullah bin ‘Amr,
‘Ubaidillah bin ‘Amr.
Murid : Ibrahim bin Ziyad, Ahmad bin Muhammad bin
Hanbal, Ahmad bin Muni>’, Sulaiman bin H}arb,
Musa bin Ismai>l, Yahya bin Yahya al-Naisaburi.24
Lahir : -
Wafat : 180 H
Kritik Sanad : Menurut „Abbas: thiqah
Menurut Muhammad bin Sa‟id: thiqah
Menurut „Abdurrahman: S}adu>q
Menurut Muhammad bin Jabir: thiqah
Lambang periwayatan : عن
5. Ibrahim bin Ziyad
Nama : Ibrahim bin Ziyad al-Baghdadi>.25
24
Ibid., 130. 25
al-Mizzi Tahdhi>b al-Kamal Juz 2…, 85.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
52
Guru : Isma’i>l bin Zakariya, Hamma>d bin Ziyad,
‘Abbad bin ‘abbad al-Muhallabi>,Husaim bin
Bashi>r, Yahya bin Sa’id al-Umawi, Ahya bin
‘Abd Salam as-S}amad bin Abd al-Wari>th. Sa’id
al-Qattan, ‘Abd Rahman bin Mahdi>, ‘Abd
Salam as-S}amad bin Abd al-Wari>th.
Murid : Muslim , Abu> Da>wud, Ibrahim bin Sa’id al-
Jauhari, Ahmad bin Bashi>r al-Marthadi, Ahmad
bin Muhammad, Ahmad bin Hasan ibn Abd al-
Jabbar as}-S}ufi>, ‘Abdullah bin Ahmad bin
Hanbal
Lahir : -
Wafat : tahun 218 H.
Kritik Sanad : Menurut ‘Abd al-Kholiq bin Mansu>r: thiqah
Menurut Abu H}atim; thiqah
Menurut al-Nasa’i: thiqah26
Lambang periwayatan : عن
26
Ibid., 87.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
53
Urutan nama periwayat hadis riwayat al-Tirmidhi> di atas adalah:
1) „Abdullah bin „Umar
Nama : ‘Abdullah bin ‘Umar bin al-Khattab al-Qurashi>
al-Adawi.
Guru : Rasulullah SAW
Murid : Adam bin ‘Al, Ismail bin Abd ar-Rahman, Anas
bin Si>ri>n, Abu Abd Bazzar, Sulaiman bin Yassa>r,
Abd bin Dinar, A>mir bin Sa’id, Nafi’Maula,
Muslim bin Abi Maryam, Musa bin Talhah bin
‘Ubaidillah.
Lahir : -
Wafat : Tahun 74 H
Kritik Sanad : Menurut Hafsah beliau adalah Rijal S}alih
Lambang periwayatan : عي
Nafi‟
Nama : Nafi‟ Maula Abdullah bin „Umar bin al-Khattab
al-Qurashi > al-‘Adawi> Abu Abdullah al-Madani>.
Guru : Ibrahim bin Abdullah bin Hunain, Ibrahim bin
Abdullah bin Ma’bad bin ‘Abbas, Mughiroh bin
Ha}kim as}-S}an’ani, ‘Amma>r bin Abi ‘Amma>r, Abi
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
54
Sa’id al-Khudri>, Qasim bin Muhammad bin Abi
Bakr as}-S}idi>q, ‘Abdullah bin Umar.27
Murid : I>ban bin S}alih, I}ban bin T}ariq, Ibrahim bin Sa’id
al Madani>, Ibrahim bin Abd Rahman, Usamah
bin Zaid an-Laithi>, Ismail bin Ibra>hi>m bin
‘Uqbah, Ayyub bin Musa al-Qurashi>, ‘Abdullah
bin ‘Utsman
Lahir : -
Wafat : 171 H
Kritik Sanad : Menurut Muhammad bi Sa’id, al-Ijli ibn Qirash,
dan Nasa’i bahwa Nafi’ adalah yang thiqah
Lambang periwayatan : عي
„Abdullah
Nama : ‘Abdullah bin ‘Utsman
Guru : Isma>il bin ‘Ubaid, Sa’id bin Jubair, Sa’i>d bin
Abi> Rashid, Nafi’maula ibn Umar, ‘Abdurrahman
bin Sabit}, Yu>nus bin Khobbab, Qasim bin
‘Abdurrahman, ‘Ali> bin al-Azdi>, ‘Uthman bin
27
al-Asqalani, Tahdzi>b al-Tahdzi>b, Juz 10…, 368.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
55
Jubair, Mujahid bin Jabbar, ‘Atho’ bin abi
Rabbah28
Murid :Isma>’il bin ‘Ulayyah, jarir bin ‘Abd al-Hamid,
H}ammad bin Salamah, Zuhair bin
Muawiyah,’Abdullah bin Idris, Bashir bin
Mufaddhol, Muammar bin Rashid, ‘Ali > bin S}alih,
‘Ali> bin ‘As}im, Yahya bin Sulaim, Qasim bin
Yahya, ‘abd al-Malik bin Juraij,
Lahir : -
Wafat : 132 H
Kritik Sanad : Menurut al-‘ijli> beliau adalah thiqah
Menurut Abu H}atim beliau adalah S}alih al-
Hadi>th
Menurut al-Nasa’i beliau adalah thiqah
Lambang periwayatan : عي
2) ‘Ali>
Nama : „Ali > bin S}alih al-Maki>.
Guru : ‘Abdullah bin ‘Utsma>n bin Khoshim, ‘Amr bin
Di>nar, ‘Ubaidillah bin Umar, ‘Ubaidillah bin
Umar, Yu>nus bin Yazi>d, al-a’mash ibn Juraij.29
28
Ibid., 369.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
56
Murid : Mu’ammar bin Sulaima>n ar-Roqi>, ath-Thauri>,
Mu’tamar bin Sulaiman, Sa’id bin Sa>lim, Nu’man
bin Abdus salam, Ibra>hi>m bin Yahya bin Abi
Ya’qub al-‘Adawi>.
Lahir : -
Wafat : -
Kritik Sanad : Menurut Ibn H}ibban : thiqah
Lambang periwayatan : عي
3) Mu‟ammar
Nama :Mu‟ammar bin Sulaima >n an-Nakho’i>, Abu>
‘Abdullah ar-Raqi>.30
Guru : Isma>’il bin Abi Kho>lid, H}ujaj bin Urt}oh, Zaid
bin H}ayyan ar-Roqi>, ‘Abdullah Bashir al-Ku>fi,
‘Ali> bin S}alih al-Maki>, ‘Abdus salam.
Murid : Abu> ‘Ubaid al-Qa>sim bin sala>m, Abu Ja’far an-
Nafi>li>, Da>ud bin Rashi>d, Ayyub bin Muhammad
al-Waza>n, H}akam bin Musa. ‘Abdurrahman bin
al-Aswad, ‘Ali bin H}ajar, ‘Ali bin Maimu>n,
Muhammad bin as}-S}abah al-Jarjara>i, Abu Sa>’id,
Sa’dan bin Nas}r. 29
al-Asqala>ni, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Juz 7…, 284. 30
Ibid juz 10., 224.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
57
Lahir : -
Wafat : 191 H
Kritik Sanad : Menurut Ibn Mu’in thiqah
Menurut Abi> Da>ud thiqah
Lambang periwayatan : حذثا
4) „Abdurrahman
Nama :’Abd al-Rahman bin al-Aswad bin al-Ma’mun.31
Guru : ‘Ubaidah bin H}ami>d, Muhammd bin Rabi’ah al-
Kula>bi, Mu’ammar bin Sulaima>n, ‘Umar bin
Ayyub
Murid :al-Tirmidhi >, Nasa’i, Isha>q bin Ibra>hi>m bin
Muhammad bin Sa’id al-Naisaburi> al-Qatabani>.
Lahir : -
Wafat : 240 H
Kritik Sanad :-
Lambang periwayatan : حذثا
Urutan nama periwayat hadis riwayat Ibnu Ma>jah di atas adalah:
1) „Abdullah bin „Umar
Nama : ‘Abdullah bin ‘Umar bin al-Khattab al-Qurashi>
al-Adawi.
31
al-Asqala>ni, Tahdhi>b al-Tahdhi>b, Juz 6…, 127.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
58
Guru : Rasulullah SAW
Murid :Adam bin ‘Al, Ismail bin Abd ar-Rahman, Anas
bin Si>ri>n, Abu Abd Bazzar, Sulaiman bin Yassa>r,
Abd bin Dinar, A>mir bin Sa’id, Nafi’Maula,
Muslim bin Abi Maryam, Musa bin Talhah bin
‘Ubaidillah.
Lahir : -
Wafat : Tahun 74 H
Kritik Sanad : Menurut Hafsah beliau adalah Rijal S}alih
Lambang periwayatan : عي
2) Nafi‟
Nama : Nafi‟ Maula Abdullah bin „Umar bin al-Khattab
al-Qurashi > al-‘Adawi> Abu Abdullah al-Madani>.
Guru : Ibrahim bin Abdullah bin Hunain, Ibrahim bin
Abdullah bin Ma’bad bin ‘Abbas, Mughiroh bin
Ha}kim as}-S}an’ani, ‘Amma>r bin Abi ‘Amma>r, Abi
Sa’id al-Khudri>, Qasim bin Muhammad bin Abi
Bakr as}-S}idi>q, ‘Abdullah bin Umar.
Murid : I>ban bin S}alih, I}ban bin T}ariq, Ibrahim bin Sa’id
al Madani>, Ibrahim bin Abd Rahman, Usamah
bin Zaid an-Laithi>, Ismail bin Ibra>hi>m bin
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
59
‘Uqbah, Ayyub bin Musa al-Qurashi>, ‘Ubaidillah
bin ‘Umar al-‘Umari>
Lahir : -
Wafat : 171 H
Kritik Sanad : Menurut Muhammad bi Sa’id, al-Ijli ibn Qirash,
dan Nasa’i bahwa Nafi’ adalah yang thiqah
Lambang periwayatan : عي
3) „Umari
Nama :‘Ubaidillah bin ‘Amr bin Hafs} bin ‘As}im bin
‘Amr bin al-Khattab al-Qurashi al-‘Adawi al-
‘Umari.
Guru : Ibrahim bin Muhammad bin Salim bin Abi an-
Nazr, Humaid at-Tuwail, Suhail bin S}alih, ‘As}im
bin ‘Ubaidillah, Yazid bin Rumain, Qasim bin
Muhammad, Kuraib Maula ibn ‘Abbas, Nafi’
Maula ibn ‘Umar, ‘Amr bin Shu’aib.
Murid : Ismai>l bin Ayyas, Ismail bin Zakariya, Jarir bin
Abd al-Hamid, Junadah bin Salam, Hammad bin
Salamah, H}afs} bin Ghiyath, Kholid bin al-Harith,
Kholid bin Makhlad.
Lahir :-
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
60
Wafat : 245 H
Kritik Sanad : ‘Abd bin Ahmad bin Hanbal: thiqah
Abu Zur’ah: thiqah
An- Nasa’i: thiqah thabtun
Lambang periwayatan : حدثنا
4) Kho>lid bin Makhlad
Nama : Kho>lid bin Makhlad al-Qat }ani>.32
Guru : Sulaima>n bin Bila>l, ‘Ubadillah bin ‘Umar al-
‘Umari, Muhammad bin Ja’far bin Abi Kathir,
Ma>lik, ‘Abdurrahman bin Abi al-Mawa>l, Isha>q
bin H}azim al-Madani>, Musa bin Ya’qub, ‘Ali> bin
S}alih bin H}ayyi, Rabi’ bin Mundzir.
Murid : al-Bukhori>, Muslim, Abu> Da>ud, Abi Kuraib,
Qasim bin Zakariyya>, Abu Bakar bin Abi
Shaibah, Ahmah bin ‘Uthma>n bin H}akim al-Audi >,
S}alih bin Muhammad bin Yahya bin Sa’id al-
Qata>n, ‘Ali> bin ‘Uthma>n, Sufyan bin Waki’,
Ibra>hi>m bin ‘Abdurrahman bin Mahdi, Ahmad bin
Yusuf as-Salami>, Muawiyah bin S}alih.
Lahir : -
32
al-Asqalani, Tahdzi>b al-Tahdzi>b, Juz 6…, 127.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
61
Wafat : 213 H
Kritik Sanad
: Menurut ‘al-‘Ajali> thiqah
Menurut S}alih bin Muhammad thiqah fii al-
Hadith
Menurut ‘Uthma>n bin Abi Shaibah beliau
adalah thiqah S}uduq
Menurut Ibnu Hibban beliau adalah thiqah
Lambang periwayatan : حذثا
5) Abu Bakar
Nama :‘Abdullah bin Muhammad bin Ibra>hi>m bin
‘Uthma>n bin Khowasti> al-‘Absi>, Maulahum, Abi>
Bakr bin Abi Shaibah
Guru :Ahmad bin abd al-Malik, Ahmad bin Isha>q,
Ahmad bin ‘Abdullah bin Yu>nus, Jari>r bin abd
al-H}amid, Ja’far bin ‘Awwan, H}a>tim bin Isma>’il,
H}usain bin ‘Ali>, H}usain bin Muhammad, Zaid bin
al-Hubbab, Sufyan bin ‘Uqwah, Sa’id bin
Sulaiman, Kholid bin Makhlad
Murid : Al-Bukhori>, Muslim, Abu> Da>wud, Ibnu Ma>jah,
Ibnrahim bin Ish}aq, Abu ya’la Ahmad bin ‘Ali>,
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
62
Ahmad bin Yahya, ‘Ubaidillah bin al-Ghonam,
‘Abdan bin Muhammad, S}alih bin Muhammad33
Lahir : -
Wafat : 235 H
Kritik Sanad :Menurut ’Abdullah bin Ahmad bin Hanbal beliau
adalah S}uduq
Menurut al-‘ijli> beliau adalah thiqah dan H}afidh
al Hadi>th
Lambang periwayatan : حذثا
Urutan nama periwayat hadis riwayat ad-Darimi> atas adalah:
1) „Abdullah bin „Umar
Nama : ‘Abdullah bin ‘Umar bin al-Khattab al-Qurashi>
al-Adawi.
Guru : Rasulullah SAW
Murid : Adam bin ‘Al, Ismail bin Abd ar-Rahman, Anas
bin Si>ri>n, Abu Abd Bazzar, Sulaiman bin Yassa>r,
Abd bin Dinar, A>mir bin Sa’id, Nafi’, Muslim bin
Abi Maryam, Musa bin Talhah bin ‘Ubaidillah.
Lahir : -
Wafat : Tahun 74 H
33
Ibid juz 8., 483.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
63
Kritik Sanad : Menurut Hafsah beliau adalah Rijal S}alih
Lambang periwayatan :’An
2) Nafi‟
Nama : Nafi‟ Maula Abdullah bin „Umar bin al-Khattab
al-Qurashi > al-‘Adawi> Abu Abdullah al-Madani>.
Guru : Ibrahim bin Abdullah bin Hunain, Ibrahim bin
Abdullah bin Ma’bad bin ‘Abbas, Mughiroh bin
Ha}kim as}-S}an’ani, ‘Amma>r bin Abi ‘Amma>r, Abi
Sa’id al-Khudri>, Qasim bin Muhammad bin Abi
Bakr as}-S}idi>q, ‘Abdullah bin Umar.
Murid : I>ban bin S}alih, I}ban bin T}ariq, Ibrahim bin Sa’id
al Madani>, Ibrahim bin Abd Rahman, Usamah
bin Zaid an-Laithi>, Ismail bin Ibra>hi>m bin
‘Uqbah, Ayyub bin Musa al-Qurashi>,
Muhammad bin Kathi>r
Lahir : -
Wafat : Tahun 171 H
Kritik Sanad : Menurut Muhammad bi Sa’id, al-Ijli ibn Qirash,
dan Nasa’i bahwa Nafi’ adalah yang thiqah
Lambang periwayatan : عي
3) Muhammad bin Kathi>r
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
64
Nama : Muhammad bin Kathi>r al-‘Abdi> , Abu abdillah
al-Bas}ri>34
Guru :Nafi’, Ibra>hi>m, Isra>il, Ja’far bin Sulaiman,
waghoiruhum
Murid : al-Bukhori>, Abu> Da>wud, al-Da>rimi>
Lahir :-
Wafat :Tahun 223 H
Kritik Sanad :Menurut Ahmad bin Hanbal beliau adalah thiqah
Lambang periwayatan : حذثا
F. I’tibar
I‟tibar adalah menyertakan sanad-sanad yang lain untuk suatu hadis tertentu,
supaya dapat diketahui ada tidaknya periwayat lain untuk sanad hadis tersebut.
Setelah dilakukan pengumpulan hadis melalui teknik takhrij al-hadith, maka untuk
penelusuran persambungan sanad hadis perlu dilakukan i‟tibar. Tahapan i‟tibar ini
merupakan salah satu tahapan dalam penelitian hadis yang diteliti sehingga dapat
diketahui syahid dan mutabi’ dari keseluruhan sanad.35
Syahid adalah periwayat yang berstatus sebagai pendukung dari perawi lain
yang berstatus sahabat Nabi, sementara mutabi‟ berarti perawi yang berkedudukan
sebagai pendukung perawi lain selain sahabat.36
Berikut skema gabungannya:
34al-Asqala>ni, Tahdhi>b al-Tahdzi>b, Juz 9…, 361. 35
Muhid dkk, Metodologi Penelitian Hadis (Surabaya: IAIN Sunan Ampel Press, 2013),
111. 36
Ibid.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
65
Skema Seluruh Sanad
w. 24 H عبذ اهلل w. 132 H عبذ اهلل
H
م.الب ص
w. 74 H عبذ اهلل بي عوز
w. 171 H افع هولي ابي عوز
w. 223 H
w. 213 H خالذ بي هخالذ
H w180 H
w. 218 H
w. 235 H
w. 191 H
w. 240 H
حذثا
حذثا
حذثا
حذثا
حذثا
حذثا
حذثا
حذثا
حذثا
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
66
Dari skema di atas dapat dijelaskan bahwa hadis dengan matan sesuai dengan
yang disebutkan di atas tidak mempunyai sya>hid, tetapi dalam periwayatan Abu >
Da>wud, ibn Ma>jah, at-Tirmidzi>, dan ad-Da>rimi> mempunyai muta >bi’.
Setelah dilakukan penelitian, diketahui bahwa sanad hadis tentang pemberian
nama yang baik dari semua jalur yang dijadikan objek penelitian memakai Tahammul
قال , حدثنا, عن hadis yang menggunakan tahammul seperti itu mempunyai metodologi
khusus antara lain sebagai berikut:
1. Lambang periwayatan قال dipergunakan dalam menggunakan metode al-
Mudzakarah artinya murid mendengar bacaan guru dalam konteks mudzakarah
bukan dalam kontek menyampaikan periwayatan yang tentunya sudah siap kedua
belah pihak.
2. Lambang periwayatan digunakan dalam metode as-Sama’ artinya حدثنا/حدثني
seorang murid mendengarkan penyampaian hadis dari seorang guru secara
langsung.37
3.Lambang periwayatan عن. Hadis yang diriwayatkan menggunakan kata ‘an disebut
hadis mu’an’anah. Menurut jumhur ulama dapat diterima asal para
periwayatannya tidak mudallis (menyimpan cacat) dan dimungkinkan ada
pertemuan dengan gurunya.38
37
Nawer Yuslem, Ulumul Hadis (Ciputat: Mutiara Sumber Widya, 2001), 352. 38
Abdul Majid Khon, Ulum al-Hadits (Jakarta: Amzah, 2008), 100-101.
digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id digilib.uinsby.ac.id
67
Jadi, hadis tersebut sudah memenuhi kriteria s}ahih, muttas}il (bersambung),
karena perawi-perawinya thiqah, tidak janggal (syadz) dan tidak cacat (illat) serta
diperkuat adanya tawabi‟.