4 pelayanan keswa di rs

Upload: waldian-ismail

Post on 25-Feb-2018

230 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    1/51

    PELAYANANPELAYANAN

    KESEHATAN JIWAKESEHATAN JIWA

    DI RSUDI RSU(CONSULTANT LIAISON MENTAL HEALTH(CONSULTANT LIAISON MENTAL HEALTH

    NURSING)NURSING)

    Prof.Prof.Dr Budi Anna Keliat, Mapp.ScDr Budi Anna Keliat, Mapp.Sc

    Disampaikan pada KONAS 6 KeperawatanDisampaikan pada KONAS 6 Keperawatan

    JiwaJiwa

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    2/51

    1. MASALAH1. MASALAHKESEHATAN JIWAKESEHATAN JIWA

    NASIONALNASIONAL

    (National mental health(National mental health

    problem)problem)

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    3/51

    MASALAH KESEHATAN JIWAMASALAH KESEHATAN JIWA

    NASIONALNASIONAL

    National mental healthNational mental healthproblemproblem

    $%asil &iset Kese#atan Dasar 00'($%asil &iset Kese#atan Dasar 00'(

    Gangguan Jiwa !ra" #Gangguan Jiwa !ra" #

    $.%& '$.%& '

    1. DKI Ja(ar"a1. DKI Ja(ar"a # ).$* '# ).$* '

    ). NAD). NAD # 1.+, '# 1.+, '

    *. SUMAR*. SUMAR # 1.&- '# 1.&- '

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    4/51

    MASALAH KESEHATAN JIWAMASALAH KESEHATAN JIWA

    NASIONALNASIONAL

    M!n"a /!a"/ 0ro!2M!n"a /!a"/ 0ro!2$%asil &iset Kese#atan Dasar 00'($%asil &iset Kese#atan Dasar 00'(

    Gangguan 2!n"a !2o3ionaGangguan 2!n"a !2o3iona

    ## 11

    ''1. JAWA ARAT1. JAWA ARAT ## )$.$ ')$.$ '

    ). GORONTALO). GORONTALO ## 1&., '1&., '

    *. SULTENG*. SULTENG ## 1&.$ '1&.$ '

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    5/51

    MASALAH KESEHATAN JIWAMASALAH KESEHATAN JIWA

    NASIONALNASIONAL

    $%asil &iset Kese#atan Dasar 00'($%asil &iset Kese#atan Dasar 00'(

    S!/a" 4iwaS!/a" 4iwa ##++.5%'++.5%'

    62!n"a7 /!a"/7862!n"a7 /!a"/78

    M!n"a !2o3ionaM!n"a !2o3iona ## 11.&$ '11.&$ '62!n"a !2o3iona 0ro!2862!n"a !2o3iona 0ro!28

    Gangguan 4iwaGangguan 4iwa ## $.%&$.%&

    ''

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    6/51

    MASALAH KESEHATAN JIWAMASALAH KESEHATAN JIWA

    INDONESIAINDONESIA

    $%asil &iset Kese#atan Dasar 00'($%asil &iset Kese#atan Dasar 00'(

    S!/a" 4iwaS!/a" 4iwa ##++.5%'++.5%'

    62!n"a7 /!a"/7862!n"a7 /!a"/78

    M!n"a !2o3ionaM!n"a !2o3iona ## 11.&$ '11.&$ '

    62!n"a !2o3iona 0ro!2862!n"a !2o3iona 0ro!28

    Gangguan 4iwaGangguan 4iwa ## $.%&$.%&

    ''

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    7/51

    TARGET PELAYANANTARGET PELAYANAN

    GANGGUAN JIWA ERATGANGGUAN JIWA ERATJ)M*A% +ND)D)KJ)M*A% +ND)D)K 0 0

    J)/AJ)/A

    J)M*A% +ND)D)K DASAJ)M*A% +ND)D)K DASA

    '0 2 0 J/ 3 1' J)/A O&AN4'0 2 0 J/ 3 1' J)/A O&AN4

    S/5MAS5 44 J5A B&A/S/5MAS5 44 J5A B&A/ 0.6 2 1' J/ 3 70.000 O&AN40.6 2 1' J/ 3 70.000 O&AN4

    S/5MAS5 +O/NS5 KONOM5 84S/5MAS5 +O/NS5 KONOM5 84

    %5*AN4%5*AN4 +AS5N 70 r! 2 19t &+ $)M&(+AS5N 70 r! 2 19t &+ $)M&( 3 703 70

    MM

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    8/51

    TARGET PELAYANANTARGET PELAYANAN

    GANGGUAN MENTALGANGGUAN MENTAL

    EMOSIONALEMOSIONALJ)M*A% +ND)D)KJ)M*A% +ND)D)K 0 0J)/AJ)/A

    J)M*A% +ND)D)K DASAJ)M*A% +ND)D)K DASA

    '0 2 0 J/ 3 1' J)/A O&AN4'0 2 0 J/ 3 1' J)/A O&AN4

    S/5MAS5 MN/A* MOS5ONA*S/5MAS5 MN/A* MOS5ONA* 11.6 2 1' J/ 3 0.< J)/A O&AN411.6 2 1' J/ 3 0.< J)/A O&AN4

    PELAYANAN

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    9/51

    GANGGUAN MENTALGANGGUAN MENTAL

    EMOSIONALEMOSIONAL

    KUALITAS HIDUP TERGANGGUKUALITAS HIDUP TERGANGGUKUALITAS KERJA TERGANGGUKUALITAS KERJA TERGANGGU

    PRODUKTI=ITAS TERGANGGUPRODUKTI=ITAS TERGANGGU

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    10/51

    TARGET KESEHATAN JIWATARGET KESEHATAN JIWA

    1. SEHAT JIWA TETAP SEHAT1. SEHAT JIWA TETAP SEHAT

    ). RISIKO GANGGUAN JIWA JADI). RISIKO GANGGUAN JIWA JADISEHAT JIWASEHAT JIWA

    *. GANGGUAN JIWA JADI*. GANGGUAN JIWA JADI

    MANDIRI DAN PRODUKTI=MANDIRI DAN PRODUKTI=

    INDONESIA SEHAT JIWAINDONESIA SEHAT JIWA

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    11/51

    KOMPETENSIKOMPETENSI

    MAMPU MERAWAT PASIENMAMPU MERAWAT PASIEN

    GANGGUAN JIWAGANGGUAN JIWA

    MAMPU MERAWAT PASIENMAMPU MERAWAT PASIEN

    GANGGUAN MENTAL EMOSIONALGANGGUAN MENTAL EMOSIONAL

    6RISIKO GANGGUAN JIWA86RISIKO GANGGUAN JIWA8

    MAMPU MERAWAT PASIEN SEHATMAMPU MERAWAT PASIEN SEHAT

    JIWAJIWA

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    12/51

    PENYAKIT JIWA#PENYAKIT JIWA#!an 7ang !3ar!an 7ang !3ar

    Penyakit jantung dan pembuluh darah

    Diabetes

    Keganasan

    Penyakit pencernaan

    Gangguan jiwa dan

    syaraf

    Penyakit tidak menular lain

    Kecelakaan

    Penyakit Menular lain

    Kondisi ibu

    Malaria

    Penyakit pada masa anak

    Tuberkulosisi

    Penyakit Diare

    Kondisi perinatal

    HI!"ID#

    Infeksi pernafasan

    Penyakit pernafasan

    Kekurangan gi$i

    Gangguan indras

    Penyakit sistem genitourinariaPenyakit otot dan tulang

    Kelainan konital

    Source: WHR 2002Beban Penyakit yang diukur dengan Disability Adjusted Life Years(DALYs)

    1% '

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    13/51

    GANGGUAN JIWA DANGANGGUAN JIWA DAN

    PERILAKUPERILAKU

    6WHO>)$$186WHO>)$$18

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    14/51

    K!2i3(inan

    Gangguan =i3i(

    Gangguan 4iwa

    K!(!ra3an :anTrau2a

    Bunu# DiriAlk=#=lDepresi

    +en>ala#?unaan @atMasala# perkem!an?an anak dan rema9a

    +/SD

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    15/51WHO, 200,

    %%&'(&'( T)*T)*

    %% +,(+,(HipertensiHipertensi

    %% -.(-.( /pilepsi/pilepsi

    % to% to -0(-0( #troke#troke

    %% --(--( KankerKanker

    %% &&(&&( HI!"ID#HI!"ID#

    %% +1(+1( DiabetesDiabetes

    %% ++(++( Infark jantungInfark jantung

    P!"#AL"$%&

    %% 0.(0.( PopulasiPopulasi2mum2mum

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    16/51

    ). HOLISTI

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    17/51

    K!0!rawa"an K!3!/a"an JiwaK!0!rawa"an K!3!/a"an Jiwa(mental health nursing)(mental health nursing)

    K=mpre#ensiK=mpre#ensi

    %=listik%=listik /erus-menerus/erus-menerus

    +aripurna+aripurna

    =kus pada=kus pada Se#at 9iwaSe#at 9iwa &isik=&isik= 4an??uan4an??uan

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    18/51

    Bi=l=?isBi=l=?is +sik=l=?is+sik=l=?is

    S=sialS=sial

    KulturalKultural SpiritualSpiritual

    YAN KEP HOLISTIK

    (holistic o care)

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    19/51

    PHY%&OLO'&AL P%YHOLO'&AL

    %O&OLO'&AL %P&!&*AL

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    20/51

    lient

    +aily

    'r-u.

    -unity

    L&"$ %Y%"/

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    21/51

    %A& P"!&LA*%A&

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    22/51

    SAKITSAKIT

    P!rn7a"aan 0a3i!n "!n"ang ganguanP!rn7a"aan 0a3i!n "!n"ang ganguan

    fung3ifung3i

    C =i3i(=i3i(

    C E2o3iE2o3i

    C In"!!("uaIn"!!("ua

    C So3iaSo3ia

    C P!r(!2anganP!r(!2angan

    C S0iri"uaS0iri"ua

    Yang

    undur 1terganggu

    dibanding

    sebelunya

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    23/51

    PERILAKU SAKITPERILAKU SAKIT

    P!ria(u 0a3i!n 7g 3a(i" #P!ria(u 0a3i!n 7g 3a(i" #C Pan"auan "!r/a:a0 :irin7aPan"auan "!r/a:a0 :irin7a

    C In"!r0r!"a3i "an:a :an g!4aaIn"!r0r!"a3i "an:a :an g!4aa

    C Tin:a(an "!r/a:a0 3a(i"Tin:a(an "!r/a:a0 3a(i"

    C P!nggunaan P!a7anan K!3!/a"anP!nggunaan P!a7anan K!3!/a"an

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    24/51

    P"!&LA*

    %A&

    &nternal Perse.si ter3ada. gejala%ifat .enyakit Akut1r-nik

    "ksternal Praktik Pelayanan ese3atan%-sial, .sik-s-sial, ek-n-i, budaya

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    25/51

    KEUTUHANKEUTUHAN

    PSIKOSOSIALPSIKOSOSIAL

    u:a7au:a7a

    S"r!3 ? A:a0"a3iS"r!3 ? A:a0"a3i

    Kon3!0 DiriKon3!0 Diri

    K!/ianganK!/iangan

    S0iri"uaS0iri"ua

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    26/51

    lient

    *ni4ue

    5ultural

    being

    ulture

    "t3ni5ity!eligi-n

    %.a5e

    ie

    Bi-l-gi5al

    #ariati-ns

    "n6ir-nental

    -ntr-l

    -uni5ati-n

    %-5ialOrgani7a8

    ti-n

    "B**HA$ P%&O%O%&AL

    9B*DAYA:

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    27/51

    "B**HA$ P%&O%O%&AL

    9%!"%% ADAPA%&:

    %tress-r ;;; Penyebab /asala3

    %tress ;;; /asala3

    -.ing ;;; *.aya

    Ada.tasi ;;; Hasil

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    28/51

    S!f>E3"!!2 6Harga Diri8S!f>E3"!!2 6Harga Diri8

    o:7 I2ag! 6I:!a 6I:!a 6

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    29/51

    KONSEP DIRI

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    30/51

    D!nia 62!nging(ari8D!nia 62!nging(ari8

    Ang!r 62ara/8Ang!r 62ara/8

    argaining 6"awar>argaining 6"awar>

    2!nawar82!nawar8D!0r!33ion 6:!0r!3i8D!0r!33ion 6:!0r!3i8

    A@@!0"an@! 62!n!ri2a8A@@!0"an@! 62!n!ri2a8

    "B**HA$ P%&O%O%&AL

    9"H&LA$'A$:

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    31/51

    Lo9!Lo9!

    Tru3"Tru3"Ho0!Ho0!

    =orgi9!n!33=orgi9!n!33M!aningM!aning

    "B**HA$ P%&O%O%&AL

    9%P&!&*AL:

    NURSING PRO

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    32/51

    NURSING PRO

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    33/51

    *.

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    34/51

    PENGGUNAAN ISTILAHPENGGUNAAN ISTILAH

    4N&A* %OS+5/A* +S8:%5A/&5:4N&A* %OS+5/A* +S8:%5A/&5:+S8:%OSO:5A* MD5S5N+S8:%OSO:5A* MD5S5N

    *5A5SON +S8:%5A/&5:*5A5SON +S8:%5A/&5:

    MN/A* %A*/% *5ASONMN/A* %A*/% *5ASON

    LIAISON NURSINGLIAISON NURSING

    LIAISON MENTAL HEALTH NURSINGLIAISON MENTAL HEALTH NURSING

    :ONS)*/AN/ *5A5SON +S8:%5A/&5::ONS)*/AN/ *5A5SON +S8:%5A/&5:

    PSY

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    35/51

    KEUTUHAN

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    36/51

    =i9! Ma4or3 in liin?5ndiidualit> in liin?

    $&=per, *=?an F /ierne>s, 000($&=per, *=?an F /ierne>s, 000(

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    37/51

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    38/51

    PERAN

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    39/51

    LINTAS PROGRAM

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    40/51

    LINTAS SEKTOR

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    41/51

    LINTAS PROGRAM

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    42/51

    PENERAPANPENERAPAN

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    43/51

    TERAPI GENERALISTERAPI GENERALISPSIKOSOSIALPSIKOSOSIAL

    6aan

    TERAPI SPESIALISTERAPI SPESIALIS

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    44/51

    TERAPI SPESIALISTERAPI SPESIALIS

    KEPERAWATAN JIWAKEPERAWATAN JIWA

    6

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    45/51

    HASIL YANGHASIL YANG

    DIHARAPKANDIHARAPKANKO+5N4 /&%ADA+ +&)BA%ANKO+5N4 /&%ADA+ +&)BA%AN

    K%5D)+ANK%5D)+AN

    &*AKSAS5GMANAJMN S/&S&*AKSAS5GMANAJMN S/&S

    B&+5K5& +OS5/5B&+5K5& +OS5/5

    +&OB*M SO*;5N4+&OB*M SO*;5N4

    +&OD)K/55/AS+&OD)K/55/AS

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    46/51

    KEPERAWATAN#KEPERAWATAN#

    ASPEK PSIKOSOSIALASPEK PSIKOSOSIAL+AS5N %MOD5A*5S5S $&S+AS5N %MOD5A*5S5S $&S

    atmawati(atmawati( Masala# %ar?a Diri &enda# dan DepresiMasala# %ar?a Diri &enda# dan Depresi

    /erapi keperawatan :=?niti /#erap>/erapi keperawatan :=?niti /#erap>

    K*)A&4A +AS5N S/&OK $&S :M(K*)A&4A +AS5N S/&OK $&S :M( Masala# Be!an, AnsietasMasala# Be!an, Ansietas

    /erapi keperawatan +sik=edukasi/erapi keperawatan +sik=edukasi+AS5N 4AN44)AN 5S5K $&S)+AS5N 4AN44)AN 5S5K $&S)

    S=r=n?(S=r=n?(

    Masala# AnsietasMasala# Ansietas

    L l P t & Ti !

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    47/51

    Level Perawatan & Tina!an

    Perawatan diri Indi3idu dan KeluargaPerawatan diri Indi3idu dan Keluarga

    4ormal dan Informal di Komunitan diluar sektor4ormal dan Informal di Komunitan diluar sektor

    KesehatanKesehatan

    Pelayanan Keswa di PuskesmasPelayanan Keswa di Puskesmas

    Tim Kesehatan 5iwa diTim Kesehatan 5iwa di6Kabupaten!Kota76Kabupaten!Kota7

    8umah sakit8umah sakitjiwaljiwal

    Keswa di 8#2Keswa di 8#2

    00

    ++

    --

    &&

    99

    ''

    !enda3!enda3

    !enda3!enda3

    inggiinggi

    inggiinggi

    ualitas Pelayanan yang dibutu3kanualitas Pelayanan yang dibutu3kan

    BiayaBiaya+rekuensi+rekuensi

    kebutu3ankebutu3an

    (Keliat, 1997; Maramis A, 2005; adapted from van Ommeren, 2005)

    MPKP

    PICU

    CLMHN

    AC CMHNIC CMHN

    BC CMHN

    DSSJ

    KKJ

    SHG

    UKSJ

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    48/51

    #=le S>stem :are#=le S>stem :are

    :#r=nic Disease Mana?ement *eels = Supp=rt:#r=nic Disease Mana?ement *eels = Supp=rt

    Case

    Manaement

    !isease!isease

    ManaementManaement

    "#pported "elf Care"#pported "elf Care

    $evel %

    &i'l Comple Mem*ers

    $evel 2

    &i' +is Mem*ers

    $evel 1 -70./0

    C'roni Care

    Manaement

    op#lation 3ide revention

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    49/51

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    50/51

    BB&A+A &&NS5BB&A+A &&NS5

    %arris=n, A., F %ant, :. $006(. Mental #elt# care pr nurses%arris=n, A., F %ant, :. $006(. Mental #elt# care pr nurses

    Appl>in? mental #ealt# skill in t#e ?eneral #=spitalAppl>in? mental #ealt# skill in t#e ?eneral #=spital

    DirBin8anKeswa. $007(. Drat pela>anan kese#atan 9iwa di &S).DirBin8anKeswa. $007(. Drat pela>anan kese#atan 9iwa di &S).

    /idak dipu!likan/idak dipu!likan

    &=!ert, D. $1""'(. *iais=n mental #ealt# nursin? =ri?in, deHniti=n&=!ert, D. $1""'(. *iais=n mental #ealt# nursin? =ri?in, deHniti=n

    and pr=spects.and pr=spects.Journal of Advanced Nursing,Journal of Advanced Nursing,, 101-107, 101-107 &e?el, S. F Daies, J. $1""(. /#e uture = mental #ealt# nurses in&e?el, S. F Daies, J. $1""(. /#e uture = mental #ealt# nurses in

    liais=n ps>c#iatric.liais=n ps>c#iatric. British Journal in Nursing,British Journal in Nursing,N=l , N= 17N=l , N= 17

    S#arr=ck, J.F %appell, B. $00(. /#e ps>c#iatric c=nsultati=n-S#arr=ck, J.F %appell, B. $00(. /#e ps>c#iatric c=nsultati=n-

    liais=n nurse /#riin? in ?eneral #=spital settin?.liais=n nurse /#riin? in ?eneral #=spital settin?. InternationalInternational

    Journal of Mental Health Nursing,Journal of Mental Health Nursing,11, -

  • 7/25/2019 4 Pelayanan Keswa Di Rs

    51/51

    //

    ##

    aa

    nn

    kk88

    ==

    uu

    TERIMA KASIH