14/11/2011 - opi lipi · ketersediaan lahan pertanian dan air ... alih fungsi kompetisi lahan...
TRANSCRIPT
14/11/2011
1
KETERSEDIAAN L AHAN P ERTANIAN DAN AIR UNTUK MENC APAI KEDAUL ATAN PANG AN
KEMENTERIAN PERTANIAN
O l e hG atot I r ianto
Direktur Jenderal Prasarana dan Sarana Pertanian
PENDUDUKKONSUMSI
ALIH FUNGSI
KOMPETISI LAHAN KEDAULATAN
PANGAN
KOMPETISI ALOKASI
AIR
AIRLAHANKetersediaan LahanPenyebaran Sawah di IndonesiaDaya Dukung Lahan
Neraca AirDaya Dukung Air
NERACA LAHAN DAN AIR
DAYA DUKUNG LAHAN & AIR JAWA+BALI
NERACA LAHAN DAN AIR
KETERSEDIAAN AIR DAN LAHAN PULAU JAWA
KONTRIBUSI PRODUKSI PANGAN FAKTA
Jawa Pemasok 60% Produksi Pangan
Nasional
• Luas Lahan sawah sebesar 40 % dari luas lahan sawah Nasional
• 65% Penduduk Indonesia tinggaldi Pulau Jawa
• Luas daratan Pulau Jawa hanya7% dari luas daratan Indonesia
• Ketersediaan Air hanya 4,5% Potensi air tawar Indonesia
PENUTUP
• Defisit air dan laju alih fungsi lahan di Jawa dan Bali sudahterjadi sejak 2010 tanpa solusi, sehingga pasokan pangansemakin tinggi ketidakpastiannya, karena kontribusi Jawa danBali terhadap produksi padi nasional sangat besar (60%)
• Kedaulatan pangan semakin rapuh apabila tidak ada cara caraluar biasa yang mampu menghentikan secara permanendistruksi sistemik dan masif atas lahan dan air
• Harus ada Grand Design tentang pembangunan infrastrukturdi Jawa dan Luar Jawa agar tidak kontra produktiF
14/11/2011
2
7
TERIMA KASIH
PERTUMBUHAN PENDUDUK & KONSUMSI BERAS
PERTUMBUHAN PENDUDUK & KONSUMSI BERAS KEBUTUHAN LAHAN & KETERSEDIAAN BAKU SAWAH
PENYEBARAN SAWAH DI INDONESIA
LuasLuas SawahSawah didi Indonesia: 8.061.787 HaIndonesia: 8.061.787 Ha
LajuLaju konversikonversi sawahsawah didi Indonesia: 110.000 Ha/Indonesia: 110.000 Ha/thth
KOMPETISI PEMANFAATAN AIR
Irigasi/Pertanian(74,11%)
Domestik
Perkotaan
Industri
DMI (11,34 %)
Pemeliharaan sungai(11,54 %)
Tambak danPeternakan (3.02 %)
14/11/2011
3
KETERSEDIAAN AIR (TETAP)
PERMINTAAN AIR=
Kebutuhan MDI meningkat akibatpeningkatan penduduk
Alokasi kebutuhan air irigasimenurun
Kelangkaan dumber dayairigasi
KOMPETISI PENGGUNAAN LAHAN
DIPENGARUHI OLEH LAND RENT DAN JUMLAH
PENDUDUK =
LAND RENT LAHAN PERTANIAN LEBIH LAND RENT LAHAN PERTANIAN LEBIH RENDAH DIBANDINGAN DENGAN LAHAN
UNTUK INDUSTRI DAN PERUMAHAN
PENYEROBOTAN LAHAN PERTANIAN LEBIH CEPAT DILAKUKAN
Kelangkaan Sumber DayaLAHAN
KETERSEDIAAN DAN KEBUTUHAN AIRKONDISI JARINGAN IRIGASI
Kewenangan Pusat Kewenangan Provinsi
Kondisi Baik
Kondisi Rusak Berat
Kondisi Rusak Ringan
Kondisi Rusak Sedang
Keterangan :
Kondisi tersebut termasuk kondisi jaringan utama (primer dan sekunder) serta jaringan tersier
Kewenangan Kab/Kota
KERUSAKAN DAS
SUMBAR (6.727 Ha)DI Batang Anai
JAMBI (5.819 Ha)DI Sei Siulak Deras
SUMSEL (4.924 Ha)DI Air Lakitan
JABAR (5.313 Ha)DI Leuwigoong
KALBAR(1.660 Ha) DI Merowi
NTT (5.471 Ha)-DI Mbay-DI Bena-DI Wae Racang-DI Prambuuni-DI Tidas
GORONTALO (6.890 Ha)-DI Paguyaman Kanan-DI Paguyaman Kiri
SULTRA(6.963 Ha)-DI Oko – oko-DI Benua Aporo-DI Kambara-DI Alosika
MALUT (5.003 Ha)-DI Kobe-DI Toliwang SP. IV-DI Aha-DI Patlean-DI Goal
MALUKU13.773 HaD.I. Way ApuD.I. Way Geren KananD.I. Way Meten D.I. Way LattaD.I. Way Perang D.I. Way Pure D.I. Way Lo Bawah D.I. Way Pamali
PAPUA BARAT (13.026 Ha)-DI Klamalu-DI Malawili-DI Malawele-DI Mariyai-DI Mariyat-DI Makbusun-DI Makotyamsa-DI Sisipan-DI Majaran-DI Majener-DI Matawolot-DI Modan I (Walal)-DI Modan II (Malaus)-DI Waigo-DI Kalobo-D.I. Waijan D.I. Bima Jaya D.I. Bomberay
TOTAL : 118.721 Ha
RIAU (1.000 Ha)DI Okak
NTB (10.159 Ha)-DI Pengga Gebong-DI Jurang Sate
KALTENG (8.342 Ha)-DI Karau-DI Montallat-DI Tandrahean-DI Tanjung Harapan-DI Tampa-DI Sekata Juri-DI Sekata Tempa
KALSEL (5.472 Ha)DI Amandit
KALTIM (13.260 Ha)-DI Tanabang-DI Kaubun-DI Pesap-DI Muara Bangun-DI Beriwit
Status: 19 Januari 2011
BENGKULU (4.919 Ha)DI Muko-muko Kanan
Luas Areal Irigasi Yang Masih Memerlukan Pembangunan Tersier
14/11/2011
4
SUMUT (2.000 ha)DI Bt. Angkola
SUMBAR (7.027 ha)1. DI Bt. Anai: 6.727 ha2. DI Bt. Sinamar: 300 ha
RIAU (1.000 ha)DI Okak
JABAR (2.300 ha)DI Leuwigoong
NTT (5.471 ha)1. DI Mbay: 1.638 ha2. DI Bena: 1.982 ha3. DI Wae Racang: 104 ha4. DI Prambuuni: 300 ha5. DI Tidas: 500 ha
SULUT (9.419 ha)1. DI Nuangan: 750 ha2. DI Otam: 300 ha3. DI Torosik: 300 ha4. DI Nunuk: 110 ha5. DI Lolak: 2.040 ha6. DI Sangkub: 3.600 ha7. DI Sita & Tombolika:
1.076 ha8. DI Buyat: 769 ha9. DI Bantane: 186 ha10. DI Lalue: 138 ha11. DI Bowombaru: 150 ha
GORONTALO (3.124 ha)1. DI Paguyaman Ka.: 4.176 ha2. DI Paguyaman Ki.: 2.704 ha
SULTRA (5.003 ha)1. DI Oko-Oko: 625 ha2. DI Benua Aporo: 2.320 ha3. DI Kambara: 1.563 ha4. DI Alosika: 495 ha5. DI Wawotobi: 1.730 ha
SULBAR (550 ha)DI Tommo
MALUT (1.703 ha)1. DI Kobe: 400 ha2. DI Toliwang SP IV: 250 ha3. DI Aha: 450 ha4. DI Patlean: 303 ha5. DI Goal: 300 ha
MALUKU (9.528 ha)1. DI Way Apu: 3.650 ha2. DI Way Geren Kanan: 2.067 ha3. DI Way Meten: 1.400 ha4. DI Way Latta: 931 ha5. DI Way Perang: 130 ha6. DI Way Pure: 150 ha7. DI Way Pamali: 1.200 ha
PAPUA (11.630 ha)1. DI Kalibumi: 6.400 ha2. DI Lereh 2.200 ha3. DI Yahukimo: 3.030 ha
TOTAL : 143.244 Ha
SUMSEL (16.000 ha)1. DI Air Lakitan: 7.000 ha2. DI Komering: 9.000 ha
JAMBI (2.100 ha)DI Sei Siulak Deras
NTB (12.210 HA)1. DI Pengga Gebong: 5.259 ha2. DI Jurang Sate: 4.900 ha3. DI Batu Bulan: 621 ha4. DI Mamak-Kakiang: 1.430 ha
BENGKULU (2.500 ha)DI Muko-muko Kanan
KALBAR (600 ha)DI Merowi
KALTENG (2.908 ha)1. DI Karau: 1.000 ha2. DI Montallat: 200 ha3. DI Tandrahean: 100 ha4. DI Tanjung Harapan: 300 ha5. DI Tampa: 500 ha6. DI Sekata Juri: 400 ha7. DI Hurung Bunut: 500 ha
KALSEL (11.972 ha)1. DI Telaga Langsat: 1.000 ha2. DI Pitap: 2.400 ha3. DI Tapin: 1.000 ha4. DI Batang Alai: 1.000 ha
KALTIM (13.260 ha)1. DI Tanabang: 1.500 ha2. DI Kaubun: 3.160 ha3. DI Pesap: 1.500 h4. DI Muara Bangun: 3.500 ha5. DI Beriwit: 3.600 ha
SULTENG (2.450 ha)DI Karaopa
PAPUA BARAT (15.924 ha)1. DI Klamalu: 688 ha2. DI Malawili: 718 ha3. DI Malawele: 800 ha4. DI Mariyai: 1.497 ha5. DI Mariyat: 1.500 ha6. DI Makbusun: 1.435 ha7. DI Makotyamsa: 750 ha8. DI Sisipan: 300 ha9. DI Majanaran: 1.235 ha10. DI Majener: 1.275 ha11. DI Matawolot: 1.140 ha12. DI Modan I (Walal): 532 ha13. DI Modan II (Walaus):
1.283 ha14. DI Waigo: 500 ha15. DI Kalobo: 200 ha16. DI Waijan: 718 ha17. DI Bima Jaya: 131 ha18. DI Bomberay: 1.222 ha
Status: 6 Februari 2011
LUAS AREAL IRIGASI YANG MASIH MEMERLUKAN PENCETAKAN SAWAH