tina warsih, 2017 naskah drama “manusa jero botol...

Tina Warsih, 2017 NASKAH DRAMA “MANUSA JERO BOTOL” SADURAN ROSYID É. ABBY (ULIKAN STRUKTURAL JEUNG PSIKOLOGI SASTRA) Universitas Pendidikan Indonesia | repository.upi.edu | perpustakaan.upi.edu

210

210

Tabél 4.2 Latar dina Naskah Drama “Manusa Jero Botol”

No Kode Tipe latar Data Interpétasi

Wkt Tmpt Sos

1. K1/2 Kamar hiji mojang Tempat kajadian (kamar Dora)

2. K1/2 Tempat matuhna Asép Golér

Tempat kajadian

3. K4/3 Di lawang panto kamar Lawang panto kamar Dora

4. K18/5 Di juru rohangan, di luhureun meja leutik

Tempat botol-botol

disimpen

5. 60/7 Ka dieu Ka tempat Mamih cicing (di ruang TV)

6. K74/10 Ka luar ti éta kamar Ka dapur atawa pakarangan tukang

7. K76/11 Leos ka tempat pot kembang

Deukeut jandéla kamar

Dora

8. 201/17 Geuwat bawa kaluar! Ka tempat pamiceunan (wadah runtah)

9. K163/26 Ka tempat kélénéng lonceng

Di jero kamar Dora

10. K167/26 Di luar kareungeu seah hujan

Di luar imah

11. K170/27 Di hiji tempat anu buni Tempat paragi nyumput

12. K200/31 Kana ranjang Tempat paragi saré

13. 455/38 Di ieu imah Imah Mamih

14. 9/3 Kirang-langkung sajam. Waktu anu geus disorang ku kardi

15. 21/4 Baréto Waktu anu geus disorang

16. 21/4 Ayeuna Waktu lumangsungna kajadian

17. 39/5 Saumur-umur Waktu anu geus dialaman

18. 109/10 Mangtaun-taun Waktu anu geus kaalaman

19. 134/12 Poé ka sakitu, minggu ka sakitu, bulan ka sakitu,

malah taun ka sakitu

Lilana waktu anu geus

disorang

20. 207/18 Geus méh burit Waktu lumangsungna kajadian

21. 256/21 Saban waktu Waktu anu mindeng dialaman

22. 308/25 Saban peuting Waktu anu mindeng dialaman

23. 366/29 Peuting ieu Waktu lumangsungna kajadian

24. 461/36 Baréto (waktu indung Dora rumaja)

Waktu anu geus

disorang

25. K1/2 Randa beunghar Kaayaan indung Dora (Mamih)


211

211

26. K1/2 Pamajikan jutawan manten

Kaayaan indung Dora

(Mamih)

27. 5/3 Nembean janten pelayan Pakasaban Mardi

28. 26/4 Kantos janten panyajak Pakasaban Mardi anu pernah dilakukeun

29. 26/4 Janten carponis Pakasaban anu kungsi dilakukeun Mardi

30. 51/6 Atletis, jadi kiper Profesi botol koleksi Dora

31. 53/6 Abdi seni Salah sahiji profesi botol koleksi Dora

32. 454/35 Mahasiswa filsafat semester ahir

Profesi Mardi anu

sabenerna

Contona: a) Kode 60/2

b) Kode K1/2

Katerangan:

60: nomor urut dialog

K1: nomor urut kramagung (narasi)

2: kaca

Tina 32 latar anu kapanggih dina naskah drama “Manusa Jero Botol”, kabagi kana

tilu kelmpok:

a) Latar waktu aya 11 (34,4%)

b) Latar tempat aya 13 (40,6%)

c) Latar sosial aya 8 (25%)

Tina data anu kapanggih, bisa dicindekkeun yén latar atawa settting naskah drama

“Manusa Jero Botol” téh pang lobana diwangun ku latar sosial.


212

212

Tabél 4.3 Gaya Basa

No Gaya basa Dialog

/narasi

kaca Eusi dialog/narasi

1 2 3 4

1 Ngaumpamakéun

(Simile)

D24 4 Kasedih jeung kabagja téh sobat dalit anu

siliherengan, silihpusuhan

D53 6 Ibing jeung musik téh lir ibarat sobat dalit,

sajiwa dina dua awak

D109 10 Ieu imah teu béda ti pangbuian

D123 11 Éta kembang téh bisa diibaratkeun diri kuring

sorangan

D124 11 Ambisi téh lir ibarat cai laut, mingkin seueur

diinum, manusa nu nginumna jadi mingkin

halabhab. Sedengkeun napsu lir ibarat karéta

kudu kancana, tapi uteuk nu tetep

ngendalikeunana

D175 15 Tong boro dongkap k adieu réréncangan téh,

dalah nelepon ge kawas nu narah

D203 17 Kembang ge da manusa, Dora, perlu sorot

panonpoé

D225 21 Néng Dora mingkin kakungkung,

kakungkung lir ibarat di jero pangbuian

D255 21 Kitu deui urusan jiwa, urusan batin, kacida

sangsarana. Leuwih miskin, leuwih sangsara

batan Andar-Andar

D284 23 Musuh manusa anu pangbahayana di dunya

téh taya deui iwal ti kasieun jeung rasa

bingbang. Sedengkeun sobat nu angdalit-

dalitna jeung manusa taya deui iwal ti kawani

jeung kayakinan anu pangger

D308 25 Malah saban waktu Dora nyelendep kaluar ti

kamarna anu ku dirina diibaratkeun Alactras,

Nusakambangan, Pulau Buru, atawa Kebon

Waru


213

213

K188 29 Ahirna duanana silirangkul geugeut naker

bangun nu embung pisah deui

D396 31 Ieu péstol mangrupa konci pikeun

ngaleupaskeun borgol anu salila ieu

ngawatesan gerak Dora

D435 34 Tong boro manusa, dalah sato ge lamun

anakna leungit mah sarua wé bakal

hariwangeun

D446 34 Sanés malah ngalarang bari teras ngerem

dirina di kamar anu sumpeg, dugi ka sapertos

manusa jero botol

D448 35 Ibu, lamun tos waktosna Ibu ngantunkeun,

naha Néng Dora ogé kedah nyarengan Ibu ka

alam kubur?

D481 37 Mending dikurung di imah tinimbang

kukuluyuran peuting-peuting siga palacur

D482 37 Mending jadi palacur batan salilana dipanjara

di ieu imah

D487 38 Lantaran si Mardi geus ngarobah kalakuan

hidep jadi siga sato

D516 40 Dora anu salila ieu ngibaratkeun manusa jero

botol, geus waktuna hirup kalawan normal

2. Rarahulan

(hiperbola)

D19 4 Mamih nu sok cérewéd baé nitah maca,

cenah supaya uteuk teu beak digorogotan ku

rinyuh.

D22 4 Mun seug ninggang ka diri Mardi mah,

meureun bagjana gé liwat saking.

D38 5 Malah mah di jamin Néng Dora bakal remuk

manah.

D53 6 Hanjakal, kuring mah can kungsi

meunangkeun sobat dalit anu hakiki, iwal ti

barang-barang paéh kaasup angina jeung

hawa.

D109 10 Éta pisan nu karasa ku kuring mangtaun-taun

téh. Kuring kakungkung di imah sorangan.

D109 10 Kanyaah Mamih nu kaleuleuwihi, kacida

ngingetna kana diri.

D125 11 Kitu deui napsu, sagala rupa napsu geus

kapendem da teu nyaho arah tujuan pikeun

nungtun karéta kancana.


214

214

D129 12 … sumebar sumarambah dina jiwa, tepi ka

kuring ngarasa aya di awang-awang

D134 12 … pikeun ngabudalkeun eusining haténa anu

geus lila naker kakeungkeum tur

diheungheum ku sorangan

D171 15 Terang henteu, Dora? terang, henteu? dunya

téh kejem! Gangas! Hidep kudu ngarti

D171 15 Di luar téh kacida bahayana keur hidep mah.

Mun Mamih tepi ka leungiteun hidep, jeung

saha deui atuh Mamih hirup di alam dunya?

D173 15 Teu kasawang, naha Mamih bisa hirup lamun

hidep ninggalkeun?

D175 15 Sieun janten parawan kolot wéh Dora mah

D176 15 Dora, pameget mah dimana-mana gé jahat.

Reréana ngan saukur ngumbar-ngumbar

napsu tinimbang cinta. Prinsip maranéhna,

kaom istri mah kabéh gé resep dibohongan.

Nya ku éta prinsip, réa pameget nu pindah-

pindah pasangan, mindeng gunta ganti istri

D204 18 Enya, siga kuring. Dikerem baé mah lila-lila

bakal buruk. Jadi bangké!

D232 19 Awak ngan tiasa ngalungsar, amparan

kakebul jalan jeung batu-batu keusik,

saawak-awak ngan dIbulen ku leutak,

dihateupan méga di awang-awang

D225 21 Néng Dora memang beurat beunghar dina

urusan harta, tapi urusan gaul mah kacida

miskinna

D273 22 Hayang kaluar ti ieu pangbuian

D339 27 Mugi-mugi pun anak mendakan tempat

ngiuhan. Sakeclak ogé ulah dugi ka aya cai

anu maseuhan awakna.

D355 28 Muhun, Mamih, panutan

D363 28 mending maot batan di kungkung baé mah.

D364 28 Kanyaah Mamih ka hidep téh éstu kanyaah

anu sajati, anu moal aya wates wangenna

D365 28 Waktu Dora geus wani ngalesotkeun diri tina

rasa kakungkungna

D366 29 Ku cara kitu, uing bisa ngabéayaan sakabéh

pamajikan uing anu réana teu kabilang


215

215

D388 30 … asal bisa bébas tina pangungkung Mamih.

Dora rido masrahkeun naon baé asal Koboy

teu weléh aya di deukeut Dora.

D389 30 “sangsikeun bulan samorot, sangsikeun

srangenge dinamis cahayaan. Tapi tong

sangsikeun cinta kuring.”

D390 30 Anjeun déwa panutan ati, kuring moal rék

cangcaya kana cinta anjeun

D400 31 Geus tong loba miceunan waktu

D403 31 Ah, geus bosen ngalamun baé. Unggal detik

gé Dora mah teu weléh ngalamun

D413 32 Boa capéeun geus diajar sapoé jeput

D443 34 Kami geus teu sudi nénjo beungeut manéh

anu pikarujiteun!

D446 34 ngabudalkeun sadaya kereteg haténa

D461 36 Mun nénjo Ibu-Ibu keur ngasuh budak dina

karéta dorong, haté asa kaléntab, tayohna

timburu naker

D493 38 Jig, geura indit ayeuna kénéh! Tong nincak-

nincak deui ieu imah! Najis Mamih mah!

D504 39 Kuring mungguh teu nyaho, naha kudu

ngarasa kaduhung atawa kudu bungah pédah

geus bisa bébas tina karangkéng

D518 40 Leuwih hadé manggih pati batan hirup kudu

kakungkung

3. Kadalon

(pleonasme)

K1 2 Tapi panggung tempat Asgol bray caang.

K3 3 Bari leungeunna nu dua nanaggeuy baki

dieusi botol jeung gelas inuman.

D6 3 Naha bet henteu ngetrok panto heula atuh?

D40 5 Rupi pan sakitu geulisna, geulisna taya

tanding

D98 9 Malah unggal ningal istri nu herang

mencrang, ieu biwir téh sok tara diwengku…

D223 19 Kawasna jiwa téh keur karasukan ku sétan

D236 20 Tangtayungan diri abdi sadaya tina hujan

jeung angina lilimbungan

K138 21 Reup lampu Asgol poék, bray lampu

panggung caang

K150 25 Teu lila kareungeu sora Bibi hareupeun

panto kamar Dora


216

216

K159 25 Ngagoak ceurik

D335 26 Rek teu ceurik kumaha, Bibi, anak hiji-hijina

ceungceuman ati minggat kitu baé

K167 26 Gebrét baé di luar kareungeu séah hujan nu

ngagebrét tarik naker

D338 26 Diluar ngagebrét hujan, Ibu

D347 27 Néng Dora nérékél kana tangkal, Ibu, nuju ka

dieukeun.

K170 27 Mamih jeung Bibi nyumput di hiji tempat anu

buni

K171 27 Dora kaget, olohok mata simeuteun

D364 28 Hidep kudu bisa ngajenan perjoangan hiji

indung dina ngaping ngajaring, dina ngatik

ngadidik, jeung ngahirup huripan nu jadi

anak

K185 29 … kalacat baé Koboy kana jandéla, sup ka

jero kamar Dora.

D446 34 Cenah dirina ngaraos kakungkung di ieu

bumi anu sakitu agreng tur sakitu sigrongna

K261 40 Kitu deui botol-botol anu tinggarantung di

luhur…

4. Silib (alégori)

D21 4 Ah bareto we kungsi ngarasakeun bagja téh.

Da ayeuna mah teu kitu, Mardi. Nu ngarana

bagja téh ayeuna mah ngan saukur kecap anu

henteu napel dina rasa.

D35 5 Kuring gé hayang pisan ngasaan kumaha

rasana tunggara alatan cinta téh. Kawas nu

sok dicaritakeun ku Sulastri, batur SMA

D94 9 Oh namawi téh naros ka botol

D212 11 (KA NU LALAJO) lila-lila getih jelema

geura

D126 11 Ku naon Néng Dora langkung milih botol

jadi batur pikeun cacarita? Padahal pan

bonéka langkung ngagaduhan wujud pikeun

dijadikeun batur ngobrol manan botol?

D130 12 Resep nya Néng Dora mah. Ku Ibu teu weléh

diaping dijaring, ka mana-mana teu weléh

ditalingakeun. Barang naon baé nu

dipikahoyong teu weléh sayagi

D140 13 Ongkoh titah ngomong naon baé. Da jeung


217

217

enyna kitu, Dora téh geulis. Kuring gé jadi

bogoh

D158 14 Naha sih bet tega ngurung Dora di ieu

kamar? Naha bet téga ngantep Dora teu

kantos ningali alam karaméan?

D175 15 Dugi ka iraha Mamih ngantep Dora kieu baé

téh, mih? Dora gé hyong sapertos nu sanés,

gaduh panutan, nikah, teras gaduh rundayan.

D200 17 Ulah, Mamih. éta ceungceuman Dora!

D209 18 Nya atuh ari kitu mah. Ongkoh hayang

ningali raraméan

D212 18 Éta mahluk nu aya di lebet kurung téh, rék

dinamian naon, mangga teu langkung.

Lumayan kanggo koléksi sobat dalit néng

Dora.

D222 19 Néng Dora, salami Mardi aya di dieu,

katingalna Ibu téh getol pisan ibadah. Tapi

néng Dora mah asa teu katingal sapertos

anjeunna, geuning.

D255 21 … najan katénjona hirupna ngan saukur keur

néang dahareun wungkul, bari teu miduli

kaayaan nagara keur ciweuh

D349 27 Geuning dunya téh lega nya, Mih. Panyangka

Dora mah, dunya téh mung salega-legana

bumi urang ieu.

D363 28 Sok wé teras tampiling, Mih. Ku naon bet

henteu teras?! Atawa sakalian wé paténi.

D363 28 Mih, naha Mamih teu tiasa ngarampa batin

Dora?!

D369 29 Ih tong suudon, Néng Dora. pan wanoh ka

pameget gé nembe ka saurang.

D400 31 Pan ayeuna urang hirup di alam dunya gé

pinuh ku kakonyolan-kakonyolan.

D404 31 Geus tong loba mikir deui, Dora.

D453 35 Tong boro jalma biasa siga manéh, sarjana gé

ayeuna mah hésé néangan gawé! Dina ayana

gé kudu baé maké duit pangleueur

D514 40 … kapan anjeun teu kungsi diajarkeun

kumaha carana natangga. Wayahna, kudu

kudu dipigawé ku sorangan


218

218

5. Mijalma

(personifikasi)

D134 12 Enya, pan éta botol-botol téh bisa ngusir rasa

sepina, bisa nyieuhkeun kasimpé haténa.

D295 24 … tapi anjeun bakal terus-terusan dikukuntit

rasa salah.

D406 31 Piraku Saumur-umur dibaturan ku botol-

botol.

D500 39 Tapi pélor nu aya di jero péstol, bakal nguir

mami ogé supaya nyingkah ti ieu alam dunya.

6. Lalandian

(métafora)

D447 34 Bibi, geuwat sina indit ieu mangkeluk kurang

ajar téh.

D451 35 Jalma sinting. Geuwat geura usir ti dieu,

Bibi!

D483 37 Dasar anak palacur

D484 37 Lamun Dora anak palacur, hartina Mamih

palacurna

D491 38 Dasar anak kuntilanak! Geus wani-wani

ngalawan nya ayeuna mah!

D492 38 Lamun Dora anak kuntilanak, Mamih anu

kuntilanakna!

D503 39 Dasar anak iblis! Anak iblis! Anak iblis!

7. Raguman

tunggalan (pars

pro toto)

D1 2 Uing rék saré deui, rék nyampeur deui

impian-impian anu can kasampeur

8. Ngasor (litoses) D130 12 Sedengkeun Mardi? Sabalikna! Sagala rupi

nu dipikahoyong mung sadia dina ciciptaan

wungkul.

9. Babasa jeung

paribasa

D150 13 Nanaonan, sih?! Kalah merebutkeun balung

tanpa eusi

D175 15 Sieun janten parawan kolot

D137 27 Dora kaget, olohok mata simeuteun

D364 28 Ngaping ngajaring

D364 28 Ngatik ngadidik

D364 28 Ngahirup huripan

D437 34 Tenang-tenang podol sero

10. Basa Asing D1 2 Gagasan dumasar tina réalita

K3 3 Latihan béladiri (bisa karate, boxer, taé kwon

do, kung fu,atawa silat

K3 3 Dora mingkin agresif

D22 4 Henteu cekap kanggo mapaés kabagjaan dina

kolbu Néng Dora


219

219

D26 4 Sok tara dikintunkeun ka suratkabar

D38 5 Papacangan wé jeung playboy

D43 6 Manehna sok méré inspirasi-inspirasi

D49 6 Da maraké label ngaran

D116 10 Astagfirulloh al’adziem

K69 10 Dora make kaos/T-Shirt singlét

D126 12 Tapi éta botol-botol téh saban waktu bisa

ngahudang fantasi jeung imajinasi

K15 12 Kasampak Dora anu make papakéan sénsual

K17 14 Rap dipaké deui jilbabna

K17 14 Direumbeuy ku kekecapan séjénna kalawan

improvisatoris

D155 15 Kabita ku diskonna

D266 19 Masya Allah. Sing yakin, Néng Dora

D298 24 Pukul sabaraha ayeuna?

D365 28 … jeung hiji lalaki oportunis

D471 37 Hallo, Mih. I love you, Mih.

DOKUMENTASI PAGELARAN DRAMA “MANUSA JERO BOTOL”

SADURAN ROSYID É. ABBY


220

220

Adegan mardi nanyakeun botol-botol anu aya di kamar Dora

Dok. Téater Awal

Adegan botol-botol datang ka kamar Dora

(tokoh botol digambarkeun salaku botol hayalan dora)

Dok. Téater Awal

Adegan botol-botol datang ka kamar Dora

(tokoh botol digambarkeun salaku botol hayalan dora)

Dok. Téater Awal


221

221

Adegan tokoh Agol

Dok. Téater

Awal

Adegan tokoh koboy

Dok. Téater Awal


221

221

Adegan tokoh Andar-Andar jeung Asgol

Dok. Téater Awal

Adegan Dora maténi Mamih

Dok. Téater Awal


222

222

Adegan ahir waktu Dora geus maténi Mamih jeung Bibi

Dok. Téater Awal


223

223

RIWAYAT HIDUP

Wasta pun Tina Wiarsih. Nénéhna Tina. Gumelar ka

alam dunya dina poé Rebo, ping 29 Juni 1994, putra

bungsu tina tilu sadulur, buah trésna ti Bapa Anung

Sudana sareng Ibu Osih. Kuring dumuk di Bandung, anu

pernahna di Jl. Karang Tineung Dalam no. 45, rt. 06/05

kelurahan Cipedes, Kecamatan Sukajadi Kota Bandung.

Mimiti nyuprih élmu di SD Negeri Sukajadi IX, nuluykeun ka SMP Negeri 12

Bandung ti taun 2007-2010. Aktif di extrakurikuler Teater atawa Kabarét di SMP

sarta jadi pupuhu éntragan 16. Sabada lulus SMP, kuring nuluykeun sakola ka SMA

Negeri 15 Bandung. Di SMA kuring teu kungsi miluan éxtrakurikulér.

Sabada lulus ti SMA, kuring nuluykeun ka paguron luhur. Teu disangka-sangka

kuring katarima di UPI Departemen Pendidikan Bahasa Daérah ngaliwatan jalur

SNMPTN sarta lulus jalur Bidikmisi. Salila jadi mahasiswa UPI loba pisan

pangalaman jeung pangaweruh anu dicangking, malihan mimiti asup ka Departemén

Pendidikan Bahasa Daérah kuring meunang dulur anyar nya éta entragan 2013,

ngaliwatan pengkaderan di Mitra Sunda 2013 “Jatnika Wiwaha Percéka”. Salian ti

éta, lantaran ti anggalna kuring resep pisan kana organisasi, kuring antukna ilubiung

dina kagiatan anu disebut SAMBADA.

Réa pisan pangalaman jeung pangaweruh nu geus dicangking salila kuring

nyuprih élmu di UPI, mugia hasilna bisa ditépakeun tur bisa méré mangpaat keur

balaréa. Buah tina diajar nya éta élmu pangaweruh jeung pangalaman, muga kuring

mampuh ngamalkeun dina enggoning ngahontal cita-cita nya éta pikeun mulang

tarima kanu jadi indung jeung bapa. Aamiin.


224

224

tina warsih, 2017 naskah drama “manusa jero botol...

Documents