siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun...

22
Oleh: Siswandono Siswandono Bagian Bagian Kimia Kimia Farmasi FF Unair Farmasi FF Unair

Upload: lenhi

Post on 30-Apr-2018

216 views

Category:

Documents


1 download

TRANSCRIPT

Page 1: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Oleh:

SiswandonoSiswandono

BagianBagian KimiaKimia Farmasi FF UnairFarmasi FF Unair

Page 2: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HORMON KORTEKS ADRENALISHORMON KORTEKS ADRENALIS

Hormon Adrenokortikoido H. Mineralokortikoido H. Glukokortikoid

Hormon Seks/Kelamino H. Androgeno H. Estrogeno H. Progestin

Page 3: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Hormon Mineralokortikoid

FungsiFungsi ::memeliharamemelihara fungsifungsi normal normal ginjalginjal, , dengandenganmengaturmengatur pemasukanpemasukan ion Na ion Na dandan pengepenge--luaranluaran ion K ion K menjagamenjaga keseimbangankeseimbanganelektrolitelektrolit. .

DiDi KlinikKlinik ::UntukUntuk terapiterapi penyakitpenyakit AddisonAddison..

ContohContoh : : AldosteronAldosteron, , deoksikortikosterondeoksikortikosteron dandan fludrofludro--kortisonkortison. .

Page 4: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Hormon Glukokortikoid

Fungsi KlinikUntukUntuk pengobatanpengobatan ::

kelainankelainan padapada jaringanjaringan kolagenkolagen, , rematikrematik, , kelainankelainan hematologishematologis (leukemia),(leukemia),penyakitpenyakit karenakarena alergialergi asmaasma, , dermatologisdermatologis, , dandananaphylaxis shockanaphylaxis shock,,penyakitpenyakit Addison, Addison, sembabsembab : : otakotak, , hiperkalsemiahiperkalsemia dandan miasteniamiasteniagravisgravis.PengobatanPengobatan jangkajangka panjangpanjang :: penghentianpenghentian obatobatharusharus secarasecara bertahapbertahap, , untukuntuk mencegahmencegah gejalagejalawidrawalwidrawal..

Page 5: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Mekanisme KerjaGLUKOKORTIKOID

NSAID Cairan ekstra sel

Membran sel

Sitoplasma

Reseptor

Lipomodulin

Asam arakidonat (terikat)

Asam arakidonat (bebas)

fosfolipase A2

Siklooksigenase Tromboksan

ProstaglandinPGE2, PGI2

Radikal oksigen

Lipoksigenase

Leukotren

LTB4

SRS A

(penghambatan)

(penghambatan)

(Sintesisprotein)

Page 6: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Struktur Hormon Steroid

Struktur umum :HO

C=O

C18

C19

CH2OH

O

1

2

3

4

5

6

7

89

10

11

12

13

1415

16

17

20

21

A B

C D

C = O

O

CHO

C H3

CH2OHOH

Aldosteron(bentuk semiasetal)

Deoksikortikosteron Fludrokortison

C = O

O

C H3

C H3

CH2OH

C = O

O

C H3

C H3

CH2OH

OH

F

HO

Mineralo Kortikoid

Page 7: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

1117

C H3

C H3

C = O

O

OHR

CH2OH

11 17

6

12

C H3

C H3

C = O

O

OHR1

CH2OH

R2

Triamsinolon

ParametasonIsomer 16-α : DeksametasonIsomer 16-β : Betametason

6

11C H3

C H3

C = O

O

OHHO

CH2OH

F

CH3

C H3

C H3

C = O

O

HO

CH2OH

O

F

O CCH3

CH3916

9

1716

C H3

C H3

C = O

O

OHHO

CH2OH

CH3

F

C H3

C H3

C = O

O

OHHO

CH2OH

OH

F

9

Halsinodid

R2

OH HOH CH3

: Prednisolon: Metilprednisolon

R1

= O H : Prednison

16

16

OH : Hidrokortison

R

: Kortison= O

Fluosinolon

1716

6

C H3

C H3

C = O

O

OHHO

CH2OH

OH

F

F

9

Triamsinolon asetonid

C H3

C H3

C = O

O

OHO

CH2OH

O

F

CCH3

CH39

Page 8: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Hormon steroid RetensiNatrium

Antiradang per oral

Antiradang setempat

Dosis eki-valen (mg)

1. MineralokortikoidAldosteron11-Deoksikortikosteron9-α-Fludrokortison

2. GlukokortikoidMasa kerja pendek (8-12 jam)

KortisonHidrokortison

Masa kerja moderat (12-36 jam)

PrednisonPrednisolon

6-α-Metilprednisolon

6-α-Fluoroprednisolon

ParametasonTriamsinolonTriamsinolon asetonid

Fluosinolon

Masa kerja lama (36-72 jam)

DeksametasonBetametason

3000100125

0,2010

05-40

0,8 0,8 0 251 1 1 20

0,60,6

0

00

0

0

00

3,545

15

10

5-

04

5

7-

1-5

5-10040-100

55

4

1,5

244

-

3035

10-355-100

0,750,60

--

2

0,2

0

1

Fluokortolon 0 -5 5

Aktivitas Aktivitas Relatif Relatif

Hormon Hormon KortikosteroidKortikosteroid

Page 9: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

EfekEfek substituensubstituenpadapada aktivitasaktivitas

HormonHormon

KortikosteroidKortikosteroid

Gugus fungsional

Penumpukan glikogen

Aktivitasantiradang

Aktivitasantirematik

Efek terhadap Na di urin @

6α -F

21-CH 3

16 β-CH 3

16 α -CH 3

6α -CH 3

2α -CH 3

12 α -Cl

12 α -F

9α -Br

9α -Cl

9α -F

21-F

21-OH

17 α -OH

16 α -OH

1-Dehidro

6-Dehidro

10

* * *

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

*

* *

*

*

1,9

7-10 4,9 +++

3-5 3

++0,4

6-8

4

0,5-0,7

3-6

2-3

0,4-0,5

1-2

4-7

2 2

25

4

0,1-0,2 0,3 ----

-

++

--

0,3

1.3

1,6

0,9

3-4 3-4

*

1-4

1-2

*

0,9

2,8

---

++

+

-

*

*

*

*

+

++

Keterangan : @ : - = retensi, + = ekskresi * : tidak ada data

Page 10: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HORMON SEKSHORMON SEKS

HormonHormon AndrogenAndrogen

PenggunaanPenggunaan ::- untuk pengobatan ketidakcukupan hormon

pada laki-laki (hipogonadisme, hipopitui-tarisme), impotensi, osteoporosis, dan tumor payudara;

- anabolik steroid untuk meningkatkan per-tumbuhan anak-anak;

- untuk pengobatan anemia dan dismenorhu;- menghambat laktasi dan pengobatan frigi-

ditas pada wanita.

Page 11: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HSA HSA TurunanTurunan TestosteronTestosteron

Testosteron propionat

Testosteron enantat

O C CH2CH3

O

O C (CH2)4CH3

O

CH3

CH3

O

R

R NAMA DOSIS (I.M.)

400 mg/bulan

25 mg/2 hari

Struktur umum :CH3

CH3

O

R1

R2

3

17

R1 (17α) R2 (17β) Nama obat

H OH

OH H

OH

OH

Testosteron

Epitestosteron

Metiltestosteron

EtiltestosteronCH3

CH2CH3

ug Eq. (IU) i.m.

15

400

25-30

70-100

Page 12: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

911

CH3

CH3

O

CH3HO

F

OH

Fluoksimesteron Mesterolon Metandrostenolon

CH3

CH3

O

OH

CH3CH3

CH3

O

CH3

OH

CH3

CH3

O

CH3

HO-HC

OH

Oksimetolon Stanozolol

CH3

CH3 CH3

OH

NHN

CH3

CH3 CH3

OH

OHN

Danazol

CH3

O

OH CH3 CH3

OH

Nandrolon Etilestrenol

CH 3 COH

O

CH

CH3

Tibolon

10

5

(Adr : Ana = 1 : 3) (Adr : Ana = 1 : 3)

(Adr : Ana = 1 : 5)(Adr : Ana = 1 : 2,5) (Efek Adr. lemah)

(Efek Adr. lemah)

(Efek Adr. 5-10 x Testosteron) (Efek Adr. 3-5 x Testosteron)(Efek Adr. 0,2 x Testosteron)

Page 13: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HormonHormon EstrogenEstrogen

PenggunaanPenggunaan KlinikKlinik, , untukuntuk terapiterapi ::• ketidaknormalan sistem reproduksi wanita,• karsinoma tertentu, seperti tumor prostat dan

payudara, • untuk kontrasepsi oral, dikombinasi hormon

progestin,• dismenorhu, amenorhu, endometriosis, mens-

truasi yang tidak normal, • mengontrol sindrom sesudah menopause.

Page 14: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

a. Estrogen steroid1)1) Estrogen Estrogen alamialami. . ContohContoh : : estradiolestradiol, , estriolestriol dandan

estronestron..2)2) Estrogen Estrogen teresterifikasiteresterifikasi. . ContohContoh : : estradiolestradiol

benzoatbenzoat, , dipropionatdipropionat, , valeratvalerat, , sipionatsipionat dandanestradiolestradiol enantatenantat..

3)3) Estrogen Estrogen terkonjugasiterkonjugasi. . ContohContoh : : senyawasenyawaestrogen estrogen terkonjugasiterkonjugasi alamialami ((PremarinPremarin).).

4)4) TurunanTurunan semisintetiksemisintetik. . ContohContoh : : asamasam doisinolatdoisinolat, , etinilestradioletinilestradiol, , mestranolmestranol dandan kuinestrolkuinestrol..

b. Estrogen non steroid (Estrogen sin-tetik)Contoh : benzestrol, dienestrol, dietilstilbestrol, heksestrol, klorotrianisen dan metalenestril.

Page 15: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HSA HSA HormonHormon Estrogen SteroidEstrogen Steroid

CH 3R

HO

R

OH

= O

: D-Homoestradiol (Aktivitas < Estradiol)

: D-Homoestron (Aktivitas < Estron)

HO

R1R2CH 3

A B

C D1

3

10

6

16

17

7

11

2

R1 R2

OH H

= O H

OH OH

Nama Aktivitas

1

2

617 β -Estradiol

Estron

Estriol

CH 3

HO

OCH3

HO

COOH

CH2CH3KOH

Estron Asam doisinolat (aktivitas >)

D

Page 16: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Struktur umum :

R1 R2

O

O

O O

H H

H

H

Estradiol

3-(2-Tetrahidropiranil)-estradiol

17-(2-Tetrahidropiranil)-estradiol

3,17-bis-(2-Tetrahidropiranil)-estradiol

O-R2CH3

R1-O

Nama obat Aktivitasestrogenik

1

12

15

< 1

CH3

OH

RO

C CH

R

H

CH 3

: Etinilestradiol (p.oral +) 15-20 x > Estradiol : Mestranol masa kerja lebih panjang

: Kuinestrol masa kerja 1 bulan

Page 17: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HSA H. Estrogen HSA H. Estrogen nonsteroidnonsteroid

CH3

OH

HO

Estradiol trans-Dietilstilbestrol cys-Dietilstilbestrol

HO

OH

HO

OH

HO

OH

reduksi

meso-Heksestrol treo-Heksestrol

HO

OH

Page 18: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HSA HSA TurunanTurunan DietilstilbestrolDietilstilbestrolR3

R4

R2

R1

Struktur umum :

R1 R2 R3 R4 Dosis ekivalen (ug)

OH

OH

OHOH

OHOH

OHOH

OHOH

OHOH

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5

C2H5 C2H5

NH3

C3H7 C3H7

C3H7

Br

OCH3

CH3

CH3

CH3

CH3

H H

0,3

0,5

20

1-10

10-100

2,5

100

1000 (tidak aktif)

1000 (tidak aktif)

Page 19: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

Hormon Progestin

Progestin digunakan untuk pengobatan :• pada keadaan ketidakcukupan progeste-

ron, seperti amenorhu, dismenorhu, perdarahan uterus, dan endometriosis,

• pengobatan ketidaksuburan (infertilitas), • kanker endometrium,• kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal

maupun kombinasi dengan hormonestrogen.

Page 20: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

a. Turunan Progesteron1) Progestin ) Progestin alamialami dandan esternyaesternya, , contohcontoh : : propro--

gesterongesteron dandan hidroksiprogesteronkaproathidroksiprogesteronkaproat..2) 2) TurunanTurunan progesteronprogesteron, , contohcontoh : : klormadinonklormadinon

asetatasetat, , didrogesterondidrogesteron, , medroksiprogesteronmedroksiprogesteronasetatasetat dandan megestrolmegestrol asetatasetat..

3) 3) TurunanTurunan 1919--norprogesteron, norprogesteron, contohcontoh : : amadiamadi--non non asetatasetat dandan nomegestrolnomegestrol asetatasetat.

b. Turunan Testosteron1) ) TurunanTurunan testosterontestosteron, , contohcontoh : : dimetisterondimetisteron

dandan etisteronetisteron..2) 2) TurunanTurunan 1919--nortestosteron, nortestosteron, contohcontoh : : alilesaliles--

trenoltrenol, , etinodioletinodiol diasetatdiasetat, , levolevo--norgestrelnorgestrel, , linestrenollinestrenol, , noretindronnoretindron, , noretinodrelnoretinodrel, , norgestrelnorgestrel dandan kuingestanolkuingestanol asetatasetat..

Page 21: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HSA HSA Turunan ProgesteronTurunan Progesteron

CH 3

CH 3C = O

O

CH3

Progesteron 19-Norprogesteron

17α-Hidroksiprogesteron kaproat

19

CH 3C = O

O

CH3

CH3

CH3C = O

O

CH3

O C C5H11

O17

p.oral t 1/2 = 5'akt. i.m. 12 x p. oral

akt. i.m. 8 x Progesteron

Medroksiprogesteron asetat

6

17CH3

CH 3C = O

O

CH3

O C CH3

O

CH3

Masa kerja panjang Masa kerja panjang

CH 3

CH 3

C=O

O

R1

R2

CH3

: Didrogesteron (memelihara kehamilan): Megestrol (aktivitas >)

: Klormadinon (aktivitas >)OH

OHH

R2

Cl

CH 3

H

R117

1

2

34

5 67

Page 22: Siswandono - yustikaforict.files.wordpress.com · •kontrasepsi oral, dalam bentuk tunggal maupun kombinasi dengan hormon estrogen. a. Turunan Progesteron 1) Progestin alami dan

HSA Turunan Testosteron

C CH

C C CH 3

H

R 2

H

R 1

H

CH 3

Testosteron (p.oral -)

Etisteron (p. oral + 15 x Prog.) p.par. 1/3 x Prog.)

Dimetisteron (p.oral 12 x Etist.)

CH 3

CH 3

OH

O

R2

R1

19

6

Noretindron(akt. 5-10 x Etist.)

Noretinodrel(akt. 1/10 x Noretindron)

Norgestrel(akt. 24-40 x Etist.)

CH 3

OH

O

C CH C H 2OH

O

C CH

CH 3

C15 = C 16 Gestoden

C9 = C 10

C11 = C 12 Gestrinon

910

1112

1516

CH 3

OH

O

C CH

(aktivitas < ; untuk Tx Endometriosis)

CH 3

O

C

O

C CH3

O

CH3CO

CH

Etinodiol diasetat

C CH

CH2CH=CH2

CH 3

OH

R

R

Linestrenol

Alilestrenol(untuk memelihara kehamilan)

(aktivitas >)

3

4 5 5

10