optimisasi manajemen pengelolaan limbah cair rumah sakit sebagai upaya peningkatan level higienitas...
TRANSCRIPT
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
1/9
OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA
PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS RUMAH SAKIT DAN LINGKUNGAN Mirah Rejeki1 , Ari
Pr!a"#ari$ , Dar%a"&$ 1 PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj, J)* Ka'%a" 1 N* +,
K'&arj, P'rrej, -.$1$ Te)/* 0$- +.$.23 $ J'r'4a" Ma"aje%e" R'%ah Saki&,
Pr5ra% I)%' Ke4eha&a" Ma4(araka&, Sek)ah Pa46a4arja"a UGM
%irah*rejeki75%ai)*6% A!4&rak R'%ah 4aki& %er'/aka" 8a4i)i&a4 /'!)ik (a"5%e%!erika" )a(a"a" ke4eha&a" !a5i %a4(araka&* Pa#a 4i4i )ai" r'%ah 4aki& j'5a
%e%!erika" ke%'"5ki"a" re4ik &i%!')"(a /e"(aki& %e)a)'i /r4e4 /e"')ara"
/e"(aki& #ari )i%!ah 6air (a"5 #iha4i)ka" )eh ak&i9&a4 /era4i"a) r'%ah 4aki&*
Li%!ah 6air r'%ah 4aki& #a/a& %e%!erika" #a%/ak "e5a&i8 kare"a !e!era/a
4e!a!, #ia"&ara"(a: 8a4i)i&a4 94ik /e"5e))aa" (a"5 k'ra"5 %e%a#ai, /r4e#'r
/e"5e))aa" (a"5 !e)'% &er!ak'ka", 4er&a ke4a#ara" (a"5 %a4ih re"#ah #ari
/e&'5a4 %e#i4, /a4ie" #a" %a4(araka& 4eki&ar"(a* Di!'&'hka" '/a(a k%/rehe"4i8
'"&'k %e"5'ra"5i #a%/ak "e5a&i8 )i%!ah 6air &er'&a%a )i%!ah %e#i4 %e)a)'i
/er!aika" /e"5e))aa" /&i%a) )i%!ah %e#i4* K%/4i4i #a" karak&eri4&ik )i%!ah
6air r'%ah 4aki& 6'k'/ 4/e4i9k #a" kare"a"(a #i/er)'ka" /e"5e))aa" (a"5 4/e4i9k
!er!a4i4 k%/4i4i #a" karak&eri4&ik )i%!ah &er4e!'&* Ba5i r'%ah 4aki& (a"5 &e)ah
%e%i)iki I"4&a)a4i Pe"5)ah Li%!ah Cair ;IPLC
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
2/9
!a"(ak"(a j'%)ah 4ara"a /e)a(a"a" ke4eha&a", !er&a%!ah /')a )i%!ah (a"5
#iha4i)ka" #a" /a#a 5i)ira""(a re4ik /e"6e%ara" &erha#a/ )i"5k'"5a" aka"
4e%aki" %e"i"5ka&* B'ka" &i#ak %'"5ki", ke4eha&a" %a4(araka& #a/a& %e"5a)a%i
/e"'r'"a" 4e!a5ai #a%/ak #ari /e"6e%ara" aki!a& #ari !a"(ak"(a )i%!ah* Da)a%
'/a(a %i"i%i4a4i #a%/ak )i%!ah r'%ah 4aki& 4er&a '"&'k %e"6i/&aka" )i"5k'"5a"
(a"5 4eha& #a" "(a%a", /e%eri"&ah &e)ah %e"5'/a(aka" /e"5e"#a)ia"/e"6e%ara" )i"5k'"5a" #e"5a" %eaji!ka" 4e&ia/ 4ara"a /e)a(a"a" ke4eha&a"
%e"(e#iaka" 8a4i)i&a4 /e"5)aha" )i%!ah (a"5 4e4'ai 4&a"#ar #a" %e%e"'hi !ak'
%'&' ;DEPKES RI, $003
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
3/9
4a)ah 4a&' !aha" a"a)i4i4* S&'#i !a"#i"5 ke r'%ah 4aki& )ai" (a"5 kirakira 4e&ara
4e!a5ai '/a(a /a&k 'ji ;!e"6h%arki"5< j'5a #i)ak'ka" 4e)ai" #a&a 6))e6&i"5
%e)a)'i i" #e/&h i"&er@ie* Dari #a&a (a"5 #i/er)eh !aik #ari i"&er"a) PKU %a'/'"
r'%ah 4aki& ek4&er"a), 4er&a !er!a4i4 #e4kri/4i !e"6h%arki"5, #i)ak'ka" a"a)i4i4
'"&'k %e"5'4')ka" %#e) /e"5e))aa" IPLC (a"5 /a)i"5 /&i%a)* M#e) a"a)i4i4
(a"5 #i5'"aka" a#a)ah S=OT (a"5 %e"5ha4i)ka" rek%e"#a4i /e%!e"aha"%a"aje%e" /e"5e))aa" 4e!a5ai a)&er"a&i8 4e!e)'% #i)ak'ka" /era"6a"5a" #a"
/e%!e"aha" 94ik IPLC* U/a(a &er4e!'& #ihara/ka" #a/a& %e"5/&i%a)ka" IPLC
#a)a% /e"5e))aa" )i%!ah 6air (a"5 %e%e"'hi 4&a"#ar !ak' %'&' #i&e"5ah
ke&er!a&a4a" )aha" #a" #a"a* Pe"5)aha" Li%!ah Cair R'%ah Saki& Li%!ah 6air
r'%ah 4aki& a#a)ah 4e)'r'h air !'a"5a" (a"5 !era4a) #ari ha4i) /r4e4 ke5ia&a"
4ara"a /e)a(a"a" ke4eha&a" (a"5 %e)i/'&i: air )i%!ah #%e4&ik ;air !'a"5a" ka%ar
%a"#i, #a/'r, air !eka4 /e"6'6ia" /akaia"
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
4/9
a"aer!ik #a" aer!ik* Pr4e4 !i)5i4 aer!ik !ia4a"(a #i5'"aka" '"&'k
/e"5)aha" )i%!ah 6air #e"5a" !e!a" BOD (a"5 &i#ak &er)a)' !e4ar, 4e#a"5ka"
/r4e4 !i)5i4 a"aer!ik #i5'"aka" '"&'k /e"5)aha" air )i%!ah #e"5a" !e!a"
BOD (a"5 4a"5a& &i"55i* Da)a% /er4/ek&i8 /r4e4, /e"5)aha" air )i%!ah 4e6ara
!i)5i4 #a/a& #i!a5i %e"ja#i &i5a (ak"i /r4e4 !i)5i4 #e"5a" !iaka" &er4'4/e"4i
;4'4/e"#e# 6')&'re
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
5/9
%e%i)iki k"#i4i #e%5ra94 (a"5 4a%a (ai&' &er)e&ak #i#aerah /erk&aa" #e"5a"
)'a4 )aha" &er!a&a4 kare"a !er!a&a4a" )a"54'"5 #e"5a" /er'%aha" /a#a&
/e"#'#'k, 4er&a %e%i)iki /e"e&a/a" ke)a4 (a"5 4a%a, (ai&' ke)a4 CD #a" ))4
akre#i&a4i - /e)a(a"a" #a4ar* Me)a)'i 4&'#i !a"#i"5 i"i #ihara/ka" aka" #i/er)eh
&e%'a" (a"5 #a/a& #ija#ika" a6'a" )eh PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj 4e!e)'%
%e)ak'ka" a"a)i4a 4e)a"j'&"(a, 4ehi"55a #a/a& %e"ja#i !aha" /er&i%!a"5a" #a)a%%e%'&'4ka" 4&ra&e5i (a"5 /a)i"5 &e/a&, (a"5 aka" #i/er5'"aka" '"&'k i"4&a)a4i
/e"5e))aa" )i%!ah 6air* Se&e)ah #i#a/a&ka" ha4i) 4&'#i !a"#i"5 #a" #i)ak'ka"
a"a)i4a /e"#ah')'a", aka" #i&i"#ak)a"j'&i #e"5a" a"a)i4a S=OT '"&'k #i/er)eh
rek%e"#a4i /e"5e))aa" IPLC (a"5 /a)i"5 /&i%a) /a#a PKU M'ha%%a#i(ah
K'&arj* A"a)i4i4 #a" Rek%e"#a4i Pe"5e))aa" Li%!ah Cair R'%ah Saki& Sa)ah
4a&' &aha/a" (a"5 #i)ak'ka" #a)a% 4&'#i i"i a#a)ah %e)ak4a"aka" 4&'#i !a"#i"5
&erha#a/ &i5a r'%ah 4aki&, (ai&': RSIA Ai4(i(ah P'rrej, RS Pa)a"5 Bir' #a" RS
Pa"&i =a)'(* A)a4a" /e%i)iha" ke&i5a r'%ah 4aki& &er4e!'& a#a)ah 4ej'%)ah
ke4a%aa" k"#i4i #e"5a" PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj* A4/eka4/ek (a"5 #ia%a&i
#a" #i#k'%e"&a4ika" %e)i/'&i: K"#i4i '%'% r'%ah 4aki&, ke!era#aa" #a"
4/e4i9ka4i IPLC, k'a)i&a4 ha4i) IPLC, 4'%!er #a(a %a"'4ia /e"5e))a IPLC, !ia(a
/e"5e))aa" IPLC, #k'%e"&a4i #a" /e)a/ra" /e"5e))aa" IPLC, #a" ke"#a)a #a"
#'k'"5a" %a"aje%e" #a)a% /e"5e))aa" IPLC* A)a4a" /e%i)iha" a4/eka4/ek
&er4e!'& a#a)ah !aha 4e6ara '%'% a4/eka4/ek &er4e!'& %er'/aka"
/er&i%!a"5a" %e"#a4ar #a)a% /e%!a"5'"a", /era"6a"5a" ')a"5 #a" /e"5e))aa"
IPLC* S&'#i !a"#i"5 (a"5 %e"5a%!i) 8k'4 /a#a 4ej'%)ah a4/ek &er4e!'&
4e)a"j'&"(a aka" %e"55'"aka" ha4i)ha4i)"(a '"&'k ke/er)'a" a"a)i4i4 #a"
k"4&r'k4i rek%e"#a4i /era"6a"5a" ')a"5 a&a' Si%/4i'% Na4i"a) RAPI III
$01. T UMS ISSN 1.1$3+1$ S21 /e"5e))aa" IPLC /a#a PKU M'ha%%a#i(ah
K'&arj* A#a/'" ha4i) 4&'#i !a"#i"5 4e6ara '%'% #i4a%/aika" /a#a 4ej'%)ah
&a!e) !erik'&* Ta!e) 1* K"#i4i U%'% R'%ah Saki& &ah'" $012 Ke&era"5a" RSIA
Ai4(i(ah RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i =a)'( Iji" Te&a/ RS RS RS Pe"e&a/a" Ke)a4 C C C
Akre#i&a4i - /e)a(a"a" #a4ar - /e)a(a"a" #a4ar - /e)a(a"a" #a4ar J'%)ah Te%/a&
Ti#'r .0 TT 112 TT .- TT De%5ra94 P'4a& K&a P'4a& K&a P'4a& K&a Ta!e) $*
I"4&a)a4i Pe"5)aha" Li%!ah Cair Ke&era"5a" RSIA Ai4(i(ah RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i
=a)'( I"4&a)a4i Pe"5)aha" Li%!ah Cair A#a A#a A#a Tah'" Pe%!'a&a" IPLC $00-
$01$ $00 Iji" IPLC A#a Da)a% Pr4e4 A#a Si4&e% (a"5 Di/er5'"aka" ;&i#ak #i i4i<
RBC Aera&r L'a4 Laha" IPLC ;&i#ak #i i4i< . -*$ %$ $ . %$ A)a4a" Pe%i)iha"
Si4&e% IPLC Da"a Ke6i) Ter!a&a4 Lka4i Le!ih M'rah Ta!e) 2* K'a)i&a4 Ha4i) I"4&a)a4i
Pe"5)aha" Li%!ah Cair Ke&era"5a" RSIA Ai4(i(ah RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i =a)'(
Ha4i) IPLC ;&i#ak #i i4i< ;&i#ak #i i4i< Se4'ai S&a"#ar# K'a)i&a4 Li%!ah Akhir
Me%e"'hi S(ara& ;&i#ak #i i4i< Se4'ai S&a"#ar# Ta!e) .* S'%!er Da(a Ma"'4ia
I"4&a)a4i Pe"5)aha" Li%!ah Cair Ke&era"5a" RSIA Ai4(i(ah RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i
=a)'( J'%)ah SDM 2 ra"5 2 ra"5 $ ra"5 La&ar Be)aka"5 Pe"#i#ika" SMA, SMP
SMA SMA Pe)a&iha" (a"5 Di!erika" Ti#ak A#a Be)'% Per"ah Ti#ak A#a Ta!e) -*
Bia(a I"4&a)a4i Pe"5)aha" Li%!ah Cair R'%ah Saki& &ah'" $012 #a)a% R'/iah
Ke&era"5a" RSIA Ai4(i(ah RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i =a)'( Bia(a Pe%!'a&a" IPLC -
j'&a ;&i#ak #ii4i< 10 j'&a A"55ara" Peraa&a" IPLC /er B')a" ;&i#ak #ii4i< 100*000
-00*000 Ta!e) +* Dk'%e"&a4i ? La/ra" I"4&a)a4i Pe"5)aha" Li%!ah Cair
Ke&era"5a" RSIA Ai4(i(ah RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i =a)'( Dk'%e"&a4i IPLC A#a
A#a A#a La/ra" K'a)i&a4 Berka)a Ti#ak 1 &ah'" 2 B')a" Ta!e) * Ke"#a)a ?
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
6/9
D'k'"5a" Ma"aje%e" I"4&a)a4i Pe"5)aha" Li%!ah Cair Ke&era"5a" RSIA Ai4(i(ah
RS Pa)a"5 Bir' RS Pa"&i =a)'( Ke"#a)a ? Ke)e%aha" IPLC Ti#ak a#a &'&'/ Ba',
4'%!a&a" 4a%/ah SDM kh'4'4 !e)'% a#a D'k'"5a" Ma"aje%e" ;Ti#ak #ii4i<
P4i&i/ Me"#'k'"5 &a/i k'ra"5 /erha&ia" Dari ha4i) 4&'#i !a"#i"5 #i a&a4, #a/a&
#i5a)i 4ej'%)ah #a&a #a" i"8r%a4i (a"5 #a/a& #ija#ika" /er&i%!a"5a" '"&'k
%e%'&'4ka" 4&ra&e5i /e"5)aha" )i%!ah 6air /a#a PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj* Ter#a/a& !e!era/a ha) (a"5 #a/a& #i5ari4!aahi /a#a ha4i) /e"e)i&ia" #i a&a4 #a)a%
%ere"6a"aka" /e%!'a&a" IPLC, #ia"&ara"(a a#a)ah j'%)ah /a4ie" !er#a4arka"
re"6a"a j'%)ah &e%/a& &i#'r, !e4ar"(a a"55ara" (a"5 #i4e#iaka", )'a4 )aha" (a"5
&er4e#ia, /ere"6a"aa" 4'%!er #a(a %a"'4ia, !e4ar"(a a"55ara"
/eraa&a"/era4i"a), #a" (a"5 /a)i"5 '&a%a a#a)ah #'k'"5a" #ari /ihak
%a"aje%e" r'%ah 4aki&* Pa#a 4aa& i"i, PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj &e)ah
%e)ak'ka" /e"5e))aa" )i%!ah 6air %e"55'"aka" 4e!'ah '"i& IPLC #e"5a"
%e%/er5'"aka" &ek"ik !iaka" &er4'4/e"4i, (ai&' /r4e4 )'%/'r ak&i8 4&a"#ar (a"5
#i4(ara&ka" )eh #i"a4 ke4eha&a" )i"5k'"5a"* Me4ki/'" &e)ah %e%e"'hi 4&a"#ar
#i"a4 ke4eha&a" )i"5k'"5a", %a"aje%e" PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj %a4ih !e)'%
/'a4 #e"5a" k'a)i&a4 ha4i) #ari IPLC (a"5 4aa& i"i #i%a"8aa&ka"* Dari 4&'#i !a"#i"5
(a"5 #i)ak'ka" ke/a#a !e!era/a r'%ah 4aki&, #a/a& #ii#e"&i9ka4ika" !aha PKU
M'ha%%a#i(ah K'&arj /er)' %e"5e%!a"5ka" i"4&a)a4i /e"5)aha" )i%!ah
4eja)a" #e"5a" /e"5e%!a"5a" /a#a a4/ek )ai""(a* Pa#a %a4a (a"5 aka" #a&a"5,
PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj #ihara/ka" 4ejajar #e"5a" r'%ah 4aki& )ai" &e%/a&
4&'#i !a"#i"5 #i)ak4a"aka", #ari 4i4i /e"5e))aa" )i%!ah 6air* Se!e)'% 4&ra&e5i
/e"5)aha" )i%!ah 6air #i/i)ih, /er)' #i)ak'ka" a"a)i4a &erha#a/ 4&ra&e5i (a"5 &e/a&
;Sa("e e&*a), $00+
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
7/9
%e"5e))a IPLC PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj &e)ah a#a 4e!e)'%"(a, &e&a/i %a4ih
'"#er'&i)iFe, kare"a IPLC (a"5 #i/er5'"aka" %a4ih 4e#erha"a, i@* Kerja4a%a
#e"5a" /ihak 4/"4r '"&'k 4eka)i5'4 %e"5a#aka" /e)a&iha" &erha#a/ SDM
/e"5e))a IPLC, @* I"4&a)a4i /e"5)aha" )i%!ah 6air (a"5 &e/a& #a" #e"5a"
/e"5e))aa" (a"5 !aik aka" #a/a& %e"ja#i a6'a" !a5i i"#'4&ri r'%ah 4aki&
#i4eki&ar"(a* !* A"6a%a" i* Pr4e4 /eriji"a" r'%ah 4aki& aka" &erha%!a& jika PKUM'ha%%a#i(ah K'&arj !e)'% %e%i)iki IPLC (a"5 %e%e"'hi 4&a"#ar, ii* PKU
M'ha%%a#i(ah K'&arj aka" %e"5a)a%i ke4')i&a" #a)a% %e%e"'hi 4&a"#ar
/e"e&a/a" ke)a4, jika &i#ak %e%i)iki IPLC (a"5 %e%a#ai, iii* PKU M'ha%%a#i(ah
K'&arj aka" %e"5a)a%i ke4')i&a" #a)a% %e%e"'hi akre#i&a4i r'%ah 4aki&, jika
ha4i) akhir IPLC %a4ih &i#ak 4e4'ai #e"5a" !ak' %'&', i@* PKU M'ha%%a#i(ah
K'&arj aka" %e"#a/a& &e5'ra" #ari #i"a4 ke4eha&a" )i"5k'"5a" jika IPLC &i#ak
4e4'ai #e"5a" 4&a"#ar 4e4'ai /erke%!a"5a" r'%ah 4aki&, @* Pa4ie" #a" %a4(araka&
aka" &er5a"55' jika ha4i) akhir IPLC %e%/'"(ai k'a)i&a4 (a"5 re"#ah* La"5kah
4e)a"j'&"(a, #a&a (a"5 &e)ah &erk'%/') &er4e!'& #ia&a4 #a/a& #ia"a)i4a #e"5a"
&a!e) %a&rik4 IAS ;I"&er"a) ak&r S&ra&e5ik< #a" EAS ;Ek4&er"a) ak&r S&ra&e5ik<
4e!a5ai !erik'&: Ta!e) * Ta!e) Ma&rik4 IAS ;i"&er"a) ak&r S&ra&e5ik< NO AKTOR
STRATEGIS INTERNAL BOBOT RATING SKOR Kek'a&a" ;S&re"5&h< 1 Te)ah %e%i)iki
IPLC 0,10 1 0,10 $ IPLC !er8'"54i 4e6ara ak&i8 0,10 2 0,20 2 IPLC 4e4'ai 4&a"#ar 0,10
$ 0,$0 . Kar(aa" %e"(a#ari /e"&i"5"(a IPLC 0,0- 1 0,0- - Ma"aje%e"
%e"#'k'"5 IPLC 0,$0 . 0,0 Ke)e%aha" ;=eak"e44e4< 1 IPLC !e)'% %e%e"'hi
4&a"#ar '"&'k RS 0,0- 2 0,1- $ SDM !e)'% &er)a&ih 0,10 2 0,20 2 Ma(ri&a4 SDM
ha"(a )')'4a" SMA 0,1- . 0,+0 . De4ai" IPLC %i"i%a)i4 0,0- $ 0,10 - IPLC
!er%a4a)ah 0,1- 2 0,.- J'%)ah Se)i4ih 0,1- Si%/4i'% Na4i"a) RAPI III $01. T
UMS ISSN 1.1$3+1$ S22 Ta!e) 3* Ta!e) Ma&rik4 EAS ;Ek4&er"a) ak&r S&ra&e5ik<
NO AKTOR STRATEGIS EKSTERNAL BOBOT RATING SKOR Pe)'a"5 ;O//r&'"i&(< 1
A#a"(a /ihak ke&i5a ;4/"4r< 0,$0 2 0,+0 $ Pe%!'a&a" IPLC !ar' (a"5 )e!ih 4e4'ai
0,10 $ 0,$0 2 Perekr'&a" SDM ah)i 0,1- 2 0,.- . Kerja4a%a /e)a&iha" kar(aa" 0,10
1 0,10 - Me"ja#i IPLC a6'a" 0,0- 1 0,0- A"6a%a" ;Threa#< 1 Ti#ak %e"#a/a&ka"
iji" r'%ah 4aki& 0,10 $ 0,$0 $ Ti#ak %e"#a/a&ka" /e"e&a/a" ke)a4 0,10 $ 0,$0 2
Ti#ak ))4 akre#i&a4i 0,10 $ 0,$0 . Te5'ra" #ari #i"a4 &erkai& 0,0- 1 0,0- -
Ma4(araka& &er5a"55' 0,0- 1 0,0- J'%)ah Se)i4ih 0,0 Se)a"j'&"(a #a/a& #i&e"&'ka"
k%/"e" "i)ai #a" ( '"&'k %e"e"&'ka" /4i4i k'a#ra" ha4i) a"a)i4a S=OT, (a"5
#a/a& #i5'"aka" '"&'k %e"e"&'ka" 4&ra&e5i (a"5 #a/a& #ia%!i) )eh %a"aje%e"
PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj* Ber#a4arka" %a&rik4 IAS #ia&a4, #i/er)eh "i)ai ,
(a"5 !era4a) #ari 4e)i4ih &&a) kek'a&a"ke)e%aha" 1,.- 1,+0 0,1- (a"5
!er"i)ai "e5a&i/* Ber#a4arka" %a&rik4 EAS, #i/er)eh "i)ai (, (a"5 !era4a) #ari
4e)i4ih &&a) /e)'a"5a"6a%a" 1,.0 0,0 0,0 (a"5 !er"i)ai /4i&i/* Ga%!ar 1*
Dia5ra% A"a)i4a S=OT ;S'%!er: *6'r6)ke4%a4*r#/re44*6%, $01.< Dari
ha4i) 4kri"5 a"a)i4a S=OT, k)i"ik raa& i"a/ PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj !era#a
/a#a k'a#ra" III, (a"5 %e"a"#aka" !aha k"#i4i #a" /e"5e))aa" IPLC /a#a
/4i4i )e%ah "a%'" !er/e)'a"5* Rek%e"#a4i (a"5 #a/a& #i!erika" a#a)ah
%e"5'!ah 4&ra&e5i, (ai&' %e"5'!ah 4&ra&e5i /e"5e))aa" IPLC #e"5a" (a"5 )e!ih
4e4'ai* Ha) i"i kare"a 4&ra&e5i /e"5e))aa" 4e!e)'%"(a #ikhaa&irka" 4')i& '"&'k
%e"a"5ka/ /e)'a"5 (a"5 a#a 4eka)i5'4 4')i& '"&'k %e%/er!aiki ki"erja i"4&a)a4i
4e6ara ke4e)'r'ha"* Be!era/a )a"5kah i"@a&i8 #a/a& #irek%e"#a4ika" #a)a%
'/a(a %e"5/&i%a)ka" ki"erja IPLC /a#a PKU M'ha%%a#i(ah K'&arj, (ai&': 1*
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
8/9
Pe"5'a&a" S'%!er Da(a Ma"'4ia ;SDM< /e"5e))a IPLC #e"5a" %e)ak'ka"
rekr'&%e" 4&a8 (a"5 !erk%/e&e" a&a' %e"5iri%ka" 4&a8 '"&'k %e"5ik'&i /e)a&iha"
/e"5e))aa" IPLC ;Se#jar, $00.
-
8/18/2019 OPTIMISASI MANAJEMEN PENGELOLAAN LIMBAH CAIR RUMAH SAKIT SEBAGAI UPAYA PENINGKATAN LEVEL HIGIENITAS …
9/9
Da% ek4kre&a: Pa&ka" '"&'k /er)i"#'"5a" ke4eha&a" %a4(araka&* Ba"#'"5, ITB,
Iria"&i S, ;$00.