mapagpasanggiri sekar 2012 sekaranyar...mibanda melodi-dasar jeung pola/motif galindeng sarta...

2
OSeTasa O$abtu 4 5 20 21 ORabu.K'l1Jli~OJlJinat 67 .8 9 10 11 22 23 2425 26 12 13 14 27 .. <!!J... 2930 31 O$ep OQktONov ODes OMel • .JlJn OJul QAgs Mapag Pasanggiri Sekar Anyar 2012 SEKARANYAR Rambatan Tembang Cianjuran ~ r nu gung-clo, aeh clo-gung siga kuring keur budak, gelarna Sekar yar meh sarua jeung lahima Jabang Tutuka alias Gatotgaca nu ti barang brol geus nyanghareupan rupa- rupa masalah. Geura bae orok teh tali ari-arina teu teurak diteukteuk ku pakarang naon bae. Pakarang Arjuna nu maratih kalah rom- pang, kaasup kuku Pancanaka bapana mlley. Atuh matak susah sarerea, da orok teh guwang-gawing mamawa bali. Ahima Arjuna sina tatapa di gunung neneda pitu- lung para dewa, Paneda nu gentur tatapa teh didangu ku Hyang Otipati, lajeng ngutus kabayan dewa, Batara Narada, pikeun masrah- keun tumbak Konta nu sarangkana alus pisan ka Arjuna keur neukteuk tali ari-ari jabang bayi. Dasar pipanjangeun lalakon, kabayan dewa teh salah mikeun, lain ka AIjuna sokna tapi ka Karna nu rarayna sarimbag Arjuna sarua kasepna, Atuh jadi riributan antara Arjuna jeung Kama, tarung bari silih betot parebut pakarang. Hasilna? Kama nu meunang pakarangna ngabelesat lumpat ninggalkeun Arjuna nu hareugeueun nyenyekel sarangka Konta. Tapi teu mubadir, sarangkana oge bisa dipake neukteuk tali ari-ari, malah terus ambles kana jero bujal orok teu bisa dicabut deui. Catur ki dalang, "Kersaning kang domampara, isuk jaganing geto, senjata Konta Adipati Karna bakal balik maning dening warangkane mapag pati Raden Gatotgaca.' Teu lila sanggeus rengse neukteuk tali ari-ari, Kabayan Dewa jol sumping nyan- dak dawuh Batara Guru nambut orok pikeun diatik di Jonggring Salaka, padu- mukan para dewa. Sihoreng nu disebut "diatik" taya lian sina nyoba kasakten para dewa, Tapi para dewa taya nu metu ngayonan orok beureum. Dewa Indra ngajengkang dijeblag. Dewa Bayu ngu- dupruk tikusruk ditalapung. Dewa Agni nandang wiwirang lantaran seuneu nga- bela-bela pikeun ngahebos orok ditiup ku 38 Ku HD. Bastaman jabang bayi malik ka anjeunna ngaduruk seep anggoanana Atuh para dewa teh sami kaisinan unjukan ka Batara Guru teu wasa ngayonan orok. Antukna Narada ku e- Batara Guru dipiwarang ngabalangkeun orok kana Kawah Candradimuka nu ngagolak panas taya bandingna, Tapi barang gebrus orok teh lain ajur, tapi kalah ngageubra genah asa disimbutan ku simbut haneut. Malah teu lila orok teh ngajanggelek jadi Gatotgaca, satria gagah perkasa, pahlawan Indraprahasta, alum- nus Universitas Candradimuka nu nyangking ijasah asli, urat kawat kulit beusi, tulangna waja malela, Socana tina kaca atra ka mana-mana, pangdangu parat ka madhab papat. Superman atawa Robocop ayeuna mah. Sekar Anyar ge gelama teu beda ti Gatotgaca mawa bahan pirieuteun. Memeh nyampiung dina PTSC Damas 2009 geus nimbulkeun padungdengan ngeunaan kawengku henteuna Sekar Anyar kana Cianjuran. Der polemik na media masa. Puncakna padungdengan, sarengsena PTSC, kaluar protes kana teh- nis panyalagaraan pasanggiri jeung aya pernyataan kaabotan Sekar Anyar disa- tatakeun jeung Cianjuran. Antukna lem- baga Pasanggiri Tembang Sunda Cian- juran (PTSC) dibubarkeun ku Pangurus Damas Puseur. lronisna, harita teh masih dina suasana suka bungah ngareuah-reuah 50 taun gelama PTSC Damas di lingkungan budaya Sunda. Teu beda ti pasangan sala- ki & bojo nu kakara kamari sukuran "Kawin Ernas" ari ayeuna ngadadak pipi- sahan. Atuh jadi guyur salelembur aya aki jeung nini tatalakan teu mirosea pa- nyaram baraya tur teu nimbang kapenti- ngan rundayan ka hareup. Mutuh tambah rarne, Mangle jeung koran-koran Ban- dung euyeub ku tulisan ngeunaan masalah Sekar Anyar vs Sekar Lawas. Malah bejana aya anggota kelompok anu pro jeung nu anti Sekar Anyar meh silih pecat, kaasup komposerna beak pada Kllplng Humas Unpad 2012 nyarekan. Para panembang milu kaba- rerang. Tapi pacengkadan antar seniman mah masing sakumaha emcsionalna oge biasana tara lila, Manjing babasan lir "motahna samudra dina...gelas" sok gan- cang alakur deui silih hampura silih kanyahokeun lantaran disimpay solidari- tas sasama insan seni. Buktina, sanggeus dua taun gunjlang-ganjling situasina lila- . lilaleler. Sekar Anyar katitenan beuki loba nu mikaresep utamana ti para nonoman. Malah salila eta geus kaluar tilu album: "Sekar Anyar: Katresnan kana Cianjuran" (rekaman Album Emas 50 tahun PTSC Damas 2009), "Regas - Lungkawing Lamping" (Dasentra - Unpad 2011)jeung "Patelak Rasa Laras Waas" (Studio Rekam STSI Bandung 2011). Atuh ayana Pasanggiri Sekar Anyar bulan Juni 2012 estu ngantebkeun eksistensina, Naon atuh Sekar Anyar teh? Sekar Anyar nu matak geunjleung teh sabenema mah "saukur" wanda anyar nu ngindung sinambung tur masih ka- wengku ku Cianjuran, tapi mibanda motif galindeng jeung wanda husus nu beda ti wanda-wanda nu geus nyampak: papan- tunan, jejemplangan, dedegungan, raran- cagan jeung kakawen, Struktur pidangan lagu-laguna sarua jeung Cianjuran, dimimitian ku lagu mamaos diteruskeun kana panambah. Kitu deui waditrana standar Cianjuran: kacapi, rincik, suling jeung rebab. Sarua deuih endahna dina harti miban- da kaendahan -sewang-sewangan, Sana- jan aya motif galindeng jeung dongkari anyar, Sekar Anyar tetep make rupa-rupa dongkari nu aya dina mamaos sanajan teu reunceum kawas dina Cianjuran. Paniatan nu nyiptana taya lian milu ngeuyeuban, mekarkeun jeung ngawa- nohkeun kreasi anyar nu rada beda ti wanda lagu-lagu Cianjuran. Naon atuh bedana? Sekar Anyar salaku wanda kreasi anyar Mangle No. 2380

Upload: others

Post on 03-Dec-2020

11 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: MapagPasanggiri Sekar 2012 SEKARANYAR...mibanda melodi-dasar jeung pola/motif galindeng sarta pirigan husus nu matak "pangling" sabab teu nyampak dina mamaos Cianjuran. Salian ti eta

OSeTasa O$abtu4 520 21

ORabu.K'l1Jli~OJlJinat67 .8 9 10 11

22 23 2425 2612 13 14

27 ..<!!J... 2930 31

O$ep OQktONov ODesOMel • .JlJn OJul QAgs

Mapag Pasanggiri Sekar Anyar 2012

SEKARANYARRambatan Tembang Cianjuran

~

r nu gung-clo, aeh clo-gung sigakuring keur budak, gelarna Sekar

yar meh sarua jeung lahimaJabang Tutuka alias Gatotgaca nu tibarang brol geus nyanghareupan rupa-rupa masalah.Geura bae orok teh tali ari-arina teu

teurak diteukteuk ku pakarang naon bae.Pakarang Arjuna nu maratih kalah rom-pang, kaasup kuku Pancanaka bapanamlley. Atuh matak susah sarerea, da orokteh guwang-gawing mamawa bali. AhimaArjuna sina tatapa di gunung neneda pitu-lung para dewa,Paneda nu gentur tatapa teh didangu

ku Hyang Otipati, lajeng ngutus kabayandewa, Batara Narada, pikeun masrah-keun tumbak Konta nu sarangkana aluspisan ka Arjuna keur neukteuk tali ari-arijabang bayi. Dasar pipanjangeun lalakon,kabayan dewa teh salah mikeun, lain kaAIjuna sokna tapi ka Karna nu raraynasarimbag Arjuna sarua kasepna, Atuh jadiriributan antara Arjuna jeung Kama,tarung bari silih betot parebut pakarang.Hasilna? Kama nu meunang pakarangnangabelesat lumpat ninggalkeun Arjuna nuhareugeueun nyenyekel sarangka Konta.Tapi teu mubadir, sarangkana oge bisa

dipake neukteuk tali ari-ari, malah terusambles kana jero bujal orok teu bisadicabut deui. Catur ki dalang, "Kersaningkang domampara, isuk jaganing geto,senjata Konta Adipati Karna bakal balikmaning dening warangkane mapag patiRaden Gatotgaca.'Teu lila sanggeus rengse neukteuk tali

ari-ari, Kabayan Dewa jol sumping nyan-dak dawuh Batara Guru nambut orokpikeun diatik di Jonggring Salaka, padu-mukan para dewa. Sihoreng nu disebut"diatik" taya lian sina nyoba kasaktenpara dewa, Tapi para dewa taya nu metungayonan orok beureum. Dewa Indrangajengkang dijeblag. Dewa Bayu ngu-dupruk tikusruk ditalapung. Dewa Agninandang wiwirang lantaran seuneu nga-bela-bela pikeun ngahebos orok ditiup ku

38

Ku HD. Bastamanjabang bayi malik ka anjeunna ngadurukseep anggoanana Atuh para dewa tehsami kaisinan unjukan ka Batara Guru teuwasa ngayonan orok. Antukna Narada ku e-Batara Guru dipiwarang ngabalangkeunorok kana Kawah Candradimuka nungagolak panas taya bandingna, Tapibarang gebrus orok teh lain ajur, tapikalah ngageubra genah asa disimbutan kusimbut haneut. Malah teu lila orok tehngajanggelek jadi Gatotgaca, satria gagahperkasa, pahlawan Indraprahasta, alum-nus Universitas Candradimuka nunyangking ijasah asli, urat kawat kulitbeusi, tulangna waja malela, Socana tinakaca atra ka mana-mana, pangdanguparat ka madhab papat. Superman atawaRobocop ayeuna mah.Sekar Anyar ge gelama teu beda ti

Gatotgaca mawa bahan pirieuteun.Memeh nyampiung dina PTSC Damas2009 geus nimbulkeun padungdenganngeunaan kawengku henteuna SekarAnyar kana Cianjuran. Der polemik namedia masa. Puncakna padungdengan,sarengsena PTSC, kaluar protes kana teh-nis panyalagaraan pasanggiri jeung ayapernyataan kaabotan Sekar Anyar disa-tatakeun jeung Cianjuran. Antukna lem-baga Pasanggiri Tembang Sunda Cian-juran (PTSC) dibubarkeun ku PangurusDamas Puseur.lronisna, harita teh masih dina suasana

suka bungah ngareuah-reuah 50 taungelama PTSC Damas di lingkunganbudaya Sunda. Teu beda ti pasangan sala-ki & bojo nu kakara kamari sukuran"Kawin Ernas" ari ayeuna ngadadak pipi-sahan. Atuh jadi guyur salelembur aya akijeung nini tatalakan teu mirosea pa-nyaram baraya tur teu nimbang kapenti-ngan rundayan ka hareup. Mutuh tambahrarne, Mangle jeung koran-koran Ban-dung euyeub ku tulisan ngeunaanmasalah Sekar Anyar vs Sekar Lawas.Malah bejana aya anggota kelompok anupro jeung nu anti Sekar Anyar meh silihpecat, kaasup komposerna beak pada

Kllplng Humas Unpad 2012

nyarekan. Para panembang milu kaba-rerang.Tapi pacengkadan antar seniman mah

masing sakumaha emcsionalna ogebiasana tara lila, Manjing babasan lir"motahna samudra dina ...gelas" sok gan-cang alakur deui silih hampura silihkanyahokeun lantaran disimpay solidari-tas sasama insan seni. Buktina, sanggeusdua taun gunjlang-ganjling situasina lila-

. lila leler. Sekar Anyar katitenan beuki lobanu mikaresep utamana ti para nonoman.Malah salila eta geus kaluar tilu album:"Sekar Anyar: Katresnan kana Cianjuran"(rekaman Album Emas 50 tahun PTSCDamas 2009), "Regas - LungkawingLamping" (Dasentra - Unpad 2011)jeung"Patelak Rasa Laras Waas" (StudioRekam STSI Bandung 2011).Atuh ayanaPasanggiri Sekar Anyar bulan Juni 2012estu ngantebkeun eksistensina,

Naon atuh Sekar Anyar teh?Sekar Anyar nu matak geunjleung teh

sabenema mah "saukur" wanda anyar nungindung sinambung tur masih ka-wengku ku Cianjuran, tapi mibanda motifgalindeng jeung wanda husus nu beda tiwanda-wanda nu geus nyampak: papan-tunan, jejemplangan, dedegungan, raran-cagan jeung kakawen, Struktur pidanganlagu-laguna sarua jeung Cianjuran,dimimitian ku lagu mamaos diteruskeunkana panambah. Kitu deui waditranastandar Cianjuran: kacapi, rincik, sulingjeung rebab.Sarua deuih endahna dina harti miban-

da kaendahan -sewang-sewangan, Sana-jan aya motif galindeng jeung dongkarianyar, Sekar Anyar tetep make rupa-rupadongkari nu aya dina mamaos sanajan teureunceum kawas dina Cianjuran.Paniatan nu nyiptana taya lian milu

ngeuyeuban, mekarkeun jeung ngawa-nohkeun kreasi anyar nu rada beda tiwanda lagu-lagu Cianjuran. Naon atuhbedana?Sekar Anyar salaku wanda kreasi anyar

Mangle No. 2380

Page 2: MapagPasanggiri Sekar 2012 SEKARANYAR...mibanda melodi-dasar jeung pola/motif galindeng sarta pirigan husus nu matak "pangling" sabab teu nyampak dina mamaos Cianjuran. Salian ti eta

mibanda melodi-dasar jeung pola/motifgalindeng sarta pirigan husus nu matak"pangling" sabab teu nyampak din amamaos Cianjuran. Salian ti eta rum-pakana lain dangding atawa sisindir-an/wawangsalan siga dina Cianjuran, tapisajak bebas nu ngaguar pangalaman galu-ra batin manusa kiwari. "Existential expe-riences" legegna mah. Upamana bae: ngu-niangnajiwa kaom wanita enggoning nga-hontal karya jeung nanjeurkeun harga diri(Srikandi Kiwari) , cinta lemah cai(Mustika Katulistiwa), napakuran diri(Nyawang Tangtungan), nyaksi agungjeung asihna Pangeran bari sadar diri tehloba ingkarna (Amanah), kabengbat kupangbibita jeung karempan mapag ahirhirup (Wegah, Gupay Samoja), maluruhjati diri (Sang Kuring), konflik batin nunimbulkeun bangbaluh hate (Padung-dengan - Patelak Rasa). Da ari endahnaasih jeung panineungan manjang("Sagara - Katresna;"Laras Waas"), pasi-ni teu ngajadi (SilihAsih), asih nu disidem(Nganteng) jeung kasono nu nyosok jero(Lara Kangen - Kula Kelingan) mangrupaconto-conto tema abadi nu pangdipiresepdina Cianjuran.

Saterusna dina Sekar Anyar lagu/rumpaka mamaos jeung panambahna di-simpay pageuh ku tema rumpaka jeungmotiflagu nu sajalan tur sinambung. Bedajeung Cianjuran nu rumpaka mamaosjeung panambahna disimpay ku iramajeung nada, lain ku tema rumpaka.Contona bae lagu "Kalindih" nyambungkana panambah "Ilang" nu temana saruanyaeta hanjakal ngumbar kahayang nu teumerenah. Kitu deui "Bentang Kuring"kawas nu dipatok (kudu) nyambung kanalagu panambah "Ukur· Cirnata" nungebrehkeun rasa hariwang jeungnalangsa,

Ngajiwaan laguSajak/rumpaka Sekar Anyar nu miban-

da tema, ma'na jeung eusi merelolongkrang ka panembang pikeun ngaji-waan lagu numutkeun interpretasisewang-sewangan, Beda pisan ti rumpakacangkang sisindiran nu sering panem-bangna oge teu terangeun eusina. Contona"Bungbulang dina kelewih, pacar serehkaanginan ..." apan eusina mah "dunun-gan teu geura mulih, bilih terehkauninga ..." moal henteu aya patalinajeung bibit panyerewedan. Eusina mahmatak isin nembangkeunana.

Ngajiwaan lagu kacida pentingna,malah sok disebut 'roh'-na seni galindeng.Teu gampang sabab kudu dibarengan kupenghayatan nu jero dumasar lemesnarasa bari dirojong ku pangalaman nga-galindeng. Sakumaha mulusna sora,luhutna tehnik jeung wirahmana pirigan,

Mangle No. 2380

ari haleuangna teu dijiwaan mah karasanaalusna teh ukur ku ceuli lahir, moal bisanamper dina rasa pangjerona, jajauheunmatak reumbay cimata mah. Aya dalildina seni galindeng, kieu: "Panembangpamohalan bisa nepikeunjeung nepakeunendahna lagu ka nu ngabandungan munpanembang sorangan teu ngajiwaan lagunu digalindengkeunana". Kaistirnewaanhiji panembang taya sanes tiasangebrehkeun kaendahan lagu nu diji-waanana dugi ka karaos ku nu ngada-rangukeun. Aya diva tembang nyarios-keun pangalamanana waktos minton dimancanagara nyaksian ku anjeun teusaeutik audience urang asing nu reumbaycisoca ngabandungan mamaos nu samasakali teu ngartoseun rumpaka basana,Rasiahna? Aya dina ngebrehkeun endah-na galindeng nu jero dijiwaanana.

Pikeun conto urang tala'ah tema jeungeusi rumpaka "Lam Kangen - KulaKelinqan" jeung "Suwung - Nuunqsi",lagu-lagu nu di antawisna dianggo dinaPasanggiri Sekar Anyar 2012.

Lara Kangen - Kula Kelinqan (Rum-paka: Dian Hendrayana; Lagu: Ubun RKubarsah).

Dina "Iara Kanqen - Kula Kelinqan"nu rumpakana luyu pisan jeung estetikalaguna digambarkeun kurnaha marojeng-ja hate hiii mojang nahan kasono, lieukbeuheung sosonggeteun nganti-ngantibuah hate nu balayar can mulang-mulang,Kasonona tambah nyosok jero basangalantung sisi basisir neuteup endahnalayung ngempur mulas angkasa parat kalebah tepungna tungtung langit jeungbeungeut laut. Kebek ku kasono, ngageuri-na ge "...lawas teuing sira miang, laratemen kula kangen ... duh Mas Mirah kuteu geura-geura mulih ..." harewosnadumareuda.

Suwung - Nyungsi ( Rumpaka: DianHendrayana; Lagu: Ubun R Kubarsah)."Suwung" (mamaos) jeung "Nyungsi"(panambah) temananyambung nyaetanyoreang perjalanan hirup nu geus jauhkaliwat jeung nyawang jalan hirup so-rangeun. Ibarat reureuh sakeudeung ditengah perjalanan ka puncak gunung, retka tukang tembong lamping lungkawingnu geus disorang, ret ka hareup nga-dingding tanjakan tarahal sorangeun. Rekmulang kapalang, rek miang honcewangbiheung nepi biheung moal. Situasi "pointof no return" nu matak marojengja, daekteu daek kudu disorang pikeun ngahontaludagan hirup.

Tema nu dipedar teh estu tapsiran pri-badi sim kuring nu tiasa jadi teu luyusareng terna nu dimaksad ku penciptasajakna. Sanaos kitu maksad mah ngernu-tan kumaha pentingna ngajiwaan lagu

salaku roh-na seni galindeng. Saparantoskauninga tema rumpakana, panembangtiasa ngira-ngira kurnaha ngajiwaananabari nyaluyukeun tehnik galindeng sarengdinamika laguna,

RAMBATAN: Wanda anyar TembangCianjuran

Soal Sekar Anyar teu kaasup kanawanda "papanderan" (Papantunan,Jejemplangan, Dedegungan, Rarancagan)lantaran aya pola galindeng nu bedati nugeus nyampak, apan ayeuna mah geusboga ngaran wanda sorangan nyaeta'Rambatan'. Ku kituna Rarnbatan tehmangrupa wanda anyar Cianjuran sagi-gireun wanda-wanda nu geus nyampak.Sdrk. Dian Hendrayana nu mimitingawanohkeun istilahna teh dina MangleNo. 2291. Urang antosan bae uleman tianjeunna dina hajat "ngabubur beureum,ngabubur bodas" minangka pangantebngaran "Rambatan",

Di lembur kuring mah mun merengaran budak bari teu hajat buburbeureurn bubur bodas nu mere ngaran,aeh budakna .. sok cacingeun. Tina kecap"rambat" atawa "ngarambat" cenah asalnateh nu netelakeun Cianjuran henteu statis,tapi terus mekar ti waktu ka waktu luyujeung pameredih jarnan nu diresponsacara estetik ku para komposer kreatifEta pisan adiluhungna Cianjuran tehnyaeta ngailhaman jeung jadi panginditankarya-karya cipta dina wandajeung genreanyar saperti Type Baru (Barmara),Katem (Nano), Sekar Anyar jeungTembang Bandungan (Ubun). Ku kitunaSekar Anyar sakedahna dibageakeunkalayan someah tur jembar manah dinararaga ngabeungharan khazanah senigalindeng Sunda tradisi. Malah kupinarengNa mah teu mustahil SekarAnyar dina hiji waktos tiasa mandirisalaku genre anyar di lingkunganTembang Sunda, sanes sakadar wanda,

Salajengna, uparni aya kasapukan kalin-tang saena uparni "Rambatan" saterasnadianggo istilah pikeun wanda anyar dinaCianjuran sagedengeun wanda-wanda"papanderan" sareng kakawen nu tosnyampak. Urang sami manahan sing telebtur ihlas sangkan lungsur langsar teu.matak pajauh huma. Pamungkas, SekarAnyar kudu terus nanjeur nepi bener-bener "jadi Gatotgaca". Tong daek rugi,sabab "SPP"na leuwih mahal batan beaya50 pamilon program doktor di UNPAD,UPI, !TB, tn, USU, UNAlRjeung UGMdihijikeun, nyaeta bubarna lembaga PTSCDarnas nu geus lumangsung satengahabad tur geus ngahasilkeun pirang-pirangkampiun mamaos. Sok ah padungdung!

Ciputat, 21 April eoio

39