Kanyaah indung

Salapan bulan lilana urang dijero beuteungnaPeurih karasana, beurat jeung cape kacida Taya nubisa ngarasa kanyerina Jeung nyawa taruhanana

Dua taun lilana indung nyususan urang Ngabimbing urang Yen bisa jadi jela bageur tur bener Sangkan ulah jadi jalma goring

Ngeclakna cai panon Lamun urang bangor Ngeclakna cai kesang Capena ngurus urang

Saha nu bisa ngabales kanyaah indungKanyeri indung Kacapena indung

Jeung cai panonna

SATIA

Teu Sangka manéhna seueur nu cintaKorban harta jeung nyawaNgan ukur hayang meruhkeun galihnaNu saurna taya bandingannana           

Ditilik tilik manéhna téh geulis pisan            Putri nu turun ti kayangan            Rumasa kuring gé hayang miboga            Ngadadak ngagedur rasa cinta

Hanjakal aya nu teu raosBatur mah mawa antingBatur mah mawa cingcinKuring ngan mawa hui sajingjing

            Tapi kuring teu rék suda            Alim manéhna kuciwa            Da kuring boga modal nu istimewa            Nyaéta niat rék satia salamina

JANTE ARKIDAM

Panonna beureum siki sagaLengeunna seukeut lalancip gobang

Niplasan badan palapah gedangArkidam, Jante Arkidam

Di pangaduanndi kalangan ronggengNgan hiji jagoan

Arkidam, Jante Arkidam

Ti peuting angkeb ku mendungJante raja alam petang

Matek aji panarawanganManjing ka liang sasoroting sinar

Jaruji beusi pakgade milang ku ramona

Ngagisik hayang sidikJante mencrong mantri pulisi:

"Ki Mantri, tindakan andika lelewa bikangngabokong jalma keur tibra!"

Arkidam ditalikung leungeun duaSorot matana ngentab seuneuan

Samemeh beak poe kahijiJante minggat nitih cahya

Kalauar ti panjara

Samemeh cuntuk peuting kahijiMantri pulisi nyungseb di dasar walungan

Teu nyawaan

PANGBALIKAN

Iuh, iuh gunung kuring

angin ulin dina embun-embunansawaktu-waktu kuring kudu nepungan

dumeh hirup halabhab cintadi maranehna nya ayana

Aya sababna kuring tibelataya sababna kuring pegattapi nu ahir lain kaabadian

kakasih dina hate ngawih deui

Iuh,iuh gunung kuringnyata, nyata tanda-tanda

ngabalungbung jalan hirupnepi ka nyawa rek asup

ka maranehna kuring rek balikka maranehna kuring rek pamit

(1) BUDAK PAHATU LALISDua budak pahatu lalis

adi lanceuk awéwé lalakikasarung di leuweung ganggong

adina ceurik ngalengismana jalan geusan balik.Budak lalaki ngala kupa

leungeunna parigel metik

buah kupa dialungkeundipulungan ku adina.

Tina rungkun buni kacidaluar-léor oray sanca

gep ngegél awak adinanu keur anteng murak kupa.

Jrut turun budak lalakiana rét ka sakuriling

Si Nyai ka mana geuningreuwas kacida teuing.

Manuk Cukrik disada semu nalangsa“Cukrik, cukrik turih ku pucuk eurih”

pucuk eurih bakal matihSi Nyai bakal kapanggih.

Geberan ku hihid ainghihid aing kabuyutan

mawa bayu kahuripan.“Geber-geber hihid aing

hihid aing kabuyutantitinggal nini awaking”.

Usik ngulisik raga tangtunganparipurna hirup warasku saktina rasa asih.

(2) BUDAK SAKTIBudak leutik bisa ngapung

jangjangna kulit salapishiberna di langit peuting

ludeung ngambah jomantaradisadana tingkoréak

karesepna bubuahannu amis semu kareueut

Budak leutik bisa ngapungbudak nu kacida saktinu kitu naon ngarana?

(3) NINI ANTÉHDi langit bulan nembongancahayana hurung ngempurngadamaran alam dunya.Di bulan Nini keur anteng

ngentrung ninun kaén poléngawak Nini mani bongkok

balas terus baé ninunmeureun geus rebuan taun.

Di bulan Nini bumetahdibaturan Candramawat

buluna nu tilu warnawatekna matak diasih.

(4) SAMAGAHABulan di langit ngaleungit

meureun disumputkeun nagabumi alam poék mongkléng.

barudak récét di buruansorana patembalan

Samagaha! Samagaha!Aya kahariwang

dina haté séwang-séwangan

bulan sirna.Ting berebet barudak ka pipir imah

tutunggulan dina lisungrampak narakol kohkol

ngusir naga sina nyingkirnaga nyingkahbulan ngempur

bumi alam caang deui.

(5) SAKADANG MONYÉT MALING CABÉSakadang kuya jeung Sakadang monyét

suka bungah maling cabécabé beureum matak uruy

lada haneut kana beuteung.Seuhah lata-lata, seuhah lata-lata

cabé beureum cabe ladacabé arasak kacida.

Keur jongjon datang Pa TaniSakadang monyét ngabecir

sieun katéwak Pa Tani.Kuya geuwat gancang nyumput

di tempat nu rada bunitapi katénjoeun mantén.Pa Tani bungah kacidadaging kuya rek diolah

lumayan keur deungeun sangu.

Sakadang kuya katéwakdipangku dibawa balik

dikurung tukangeun imah.Ngalongok Sakadang monyét

suka bungah ngahiliancenah bakal dikawinkeun

ka anakna Bapa Tani.Isukna datang Pa Tani

suka bungah muru kandangnyorén bedog meunang ngasah.

Pa Tani ambek kacidanu aya di jero kurung

bangké Sakadang monyét.Monyét morongkol dicekeldibalangkeun ka nu bala

monyét cengkat ngaréngkénékngabecir lumpatna tarik.

(6) PAPARAHUANManintin manuk Manintin

paparahuan reujeung Tunggeuparahuna cangkang bonténg

bonténg suri anu gedé.Soloyong angkleung-angkleungan

kakawihan suka bungah“Tin, tin, Manintin

gengngng!”Katembong ku Caladi Kundang

ngageleber hiberteup enteup na parahu

nu tiluan kakawihan“Tin, tin, Manintin

toroktok, tokgengngng!”

Kapanggih ku anak Monyétclak tumpak parahu

nu opatan kakawihan

“Tin, tin, Manintintoroktok, tok

nguuukgengngng!”

Kitu jeung kitudisarada patémbalan

suka bungah kakawihanméméh surup sarangéngé.

(7) SILIH TULUNGANNyiruan dina pancuran

titeuleum méh baé paéhTitiran nenjo Nyiruan

kanyaah mapaés haté.Geuwat metik dangdaunan

diragragkeun kana caingarayap éta Nyiruan

teu tulus nemahan pati.Titiran ku paninggaran

diintip-intip dipanahNyiruan mulang tarima

nyeureud bitis paninggaran.Paninggaran ngagurubugteu tulus manah Titiran

geus lésot kabéh bangbaluhlantaran silih tulungan.

(8) BUDAK BUNCIRSi Buncir naheunkeun bubu

pareng meunang anggay-anggaydiwadahan kana batok.

Hayam macok anggay-anggaySi Buncir boga paméntahayam nu jadi gantina.

Hayamna katinggang haluatuh paéh saharita

halu nu jadi gantina.Haluna katincak mundingsabab potong ménta gantiSi Buncir dakwa ka hakimmunding milikna Si Buncir.

Mundingna katinggang limuspaéh ménta digantianku Ki Tani diturutkeun

buah limus matak uruy.Demi Nyi Putri ningalikacida pisan palaynalimus dipesék dituang

séép ngan tinggal pelokna.Nyi Putri jadi gantina

Buncir teras salin rupajangkung pohara kasépna

katelahna Gandarasa.

(9) BUDAK HIDEUNGBudak hideung goréng rupa

buuk ngarambueuk rintitku indung pulung diasihlantaran ku daékanana.Teu saeutik nu ngahina

pasrah narimakeun nasibkanikmatan tanpa tepi

permata nu pangmahalna.Si hideung muka buntelan

horéng eusina teh waluhdibantingkeun kana batu

bray beulah hérang ngagenyas.Janggélék hiji nagara

budak hideung salin rupasatria gagah perkasa

Danuwarsa katelahna.

(10) CINGCIRIPITNgariung di pakalangan

waspada ngantelkeun curukcuruk inggis kacapit

kacapit ku dampal leungeundampal leungeun dikeupeulkeun

“jék-jék nong”nu kacapit tunggu lawang.

(11) NGADU PANGGALPrung tarung di pakalangan

nu jadi kawih pamuka:“Tung-tung-brung

kali tanjungbarangbang kali parangpangpadakutik padasemprung”.Breng panggal diparuihkeun

muih dina jero kalangbeletak papada panggal

panggal ngacleng ngagolépakpanggal muih pangleletna

punjul ngajadi raja.

(12) TITINGGI ULA-ALIKarémbong meulit na cangkéng

tungtungna pada nyekelan

antay-antayan leumpangnaniru-niru titinggi

majuna ongko-ongkoanbulat-beulit, arula-arileunguriling kukurilingan

hulu ngudag-ngudag buntutsina néangan nu leungit.

Nu dimaksud geus kapanggihbuntut kudu jadi huluari hulu jadi beuheungkitu jeung kitu tuluyna

sagala-gala walatrataya nu paheula-heula.

(13) LANGLAYANGANLanglayangan kumalayangngalayang di méga malang

paheula-heula jeung heulangsukan-sukan sukahayang.Mipir langit nyorang méga

nyawang anggang di buanaamparan handapeunanatanah éndah alam Sunda.

(14) SURUNG MUNDINGSurung munding, surung munding

kaulinan budak lalakingutamakeun kakuatan

nu maén pahareup-hareuppakuat-kuat tanaga.

Surung munding, surung mundingnu lalajo suka bungah

ngariung bari ngarawih:“géré tong-géré tong

nu éléh dipotonggéré tong-géré tongnu éléh dipotong”.

Géré tong-géré tongparancah méméh lumampah

ngagéré haté lalakiludeung teuneung

rahayu jaya waluya.

(15) CAANG BULANBaheula nu dipigandrungcaang bulan opat welas

ngabungbang pinuh kabungahgalumbira gogonjakan

bari kakarawihanlaguna lagu bulan tok;“Bulan tok, bulan tok,bulanna sagede batok,

didudut disantok,aya ucing keur anakan”.

Meungpeung bulan ngagantengarulin masing aranteng

nganteur kahayang nu manteng.

(16) PACICI-CICI PUTRIDampal leungeun nu katuhu

nu kénca oge nya kituditangkubkeun ka palupuhdisodorkeun keur ngariung

ditunjukan bari imutditetel-tetel ku curuk

kawihna lagu nu matuhdikawihkeun ku lulugu:

“Pacici-cici putri

térélék kembang celempungada nona ada tuan

kalau mau kembang apa?”

“Hayang kembang Kamuning!”“Hoyah, ari balik nungtun munding!”

Nu ngariung surak kabéhgogonjakan suka bungah.

(17) ULIN DI WALUNGANNgabring arindit

arulin ka walungan seja ngojayjleng gejebur, jleng gejeburngarojay patengah-tengahngalangkarak babalapan

papalidan ka hilirkeunpalila-lila teuleumna

icikibung peperangansilih simbeuh silih cemplang.

TUKEURAN IEU SAJAKTukeuran ieu sajak

Ku salambar simbut atawa samak saheulayHeug rungkupkeun ka barudak nu teu kaburu heuay

Pating golepak dina trotoarTukeuran ieu sajak ku beas wuluh atawa heucak

Heug sidkahkeun kanu haropakAnu marangkuk di saung atawa di kolong sasak

Tukeuran ieu sajakKu sababaraha siki pelor

Heug tembakkeun kana genggerong koruptor manipulator

Sina enya kalojorTukeuran ieu sajak

Ku beubeutian tina kalbu anu ridoKeur nyebor anu balangsak

(Lamun teu kitu sasaak)(Yus Rusyana, Ciliwung, 19 Juli 1966)

WASIAT KONGLOMERATLamun Apih paeh

pangbungkuskeun ku salambar boehladang ngeleketek

tina rupa-rupa proyekLamun Apih nemahan pati

pangmesenkeun padung jatiladang ngumpulkeun komisi

jeung rupa-rupa korupsiKontrak-kontrak nucan diteken

Jeung SPK-SPK nu can dilaksanakeunawurkeun luhureun paesanna tetengger heug tulisan

parantos mulang ka kalanggenganApih, konglomerat tuladan

(Taufik Faturahman, 1992, Galura No.38)PANGBALIKAN

Iuh, iuh gunung kuringangin ulin dina embun-embunan

sawaktu-waktu kuring kudu nepungandumeh hirup halabhab cinta

di maranehna nya ayanaAya sababna kuring tibelataya sababna kuring pegattapi nu ahir lain kaabadian

kakasih dina hate ngawih deuiIuh,iuh gunung kuring

nyata, nyata tanda-tandangabalungbung jalan hirup

nepi ka nyawa rek asupka maranehna kuring rek balikka maranehna kuring rek pamit

(Wahyu Wibisana, Ciawang ,28-7-56, tina Kanjutkundang)

LEUWIsora nu tinggerendeng

teu weleh sahengdi leuwi aing

laut nu tan istirahteu weleh motah

di leuwi aingdi leuwi aing

sagala teu weleh betahsagala teu weleh motah

(Abdullah Mustappa, Tina Mangle No.217)LALAKON I

Mangsa budak resep ulinngarucu bulan

mangsa rumaja resep wanojangumbar asmara

nincak sawawa narik jangkarngambah sagara

geus kolot mah kari tapakurisuk sore ngitung

umur!(Hadi AKS, Tina Galura No.39)

LAGU HIRUPUnggal poe unggal lengkah

nataan tanggal dina kalenderangger aya nu diarep-arep

ari umur melesat henteu kajeueungDina beja dina carita

teu weleh aya nu miheulaanwarna-warni kajadian. Teu kapireng

da puguh katalimbeng rusiahDina sakeclak cimata. Aya kasedih

nu teu kedal. Dina kongkolakkahirupan. Aya nu miang

teu mulang deui(Eddy D. Iskandar, 1992)

BONGAN KITUBongan kitu disebutna, puguh mega

dipapay di awang-awang: cek aing anginbongan kitu karasana, nyerina raheut

tatamba ka saban tabib: cek aing ngimpibongan kitu digambarna, geulis kabina-binaditepungan unggal wayah: cek aing werejit

bongan kitu pandena, nyarita soranganditataan di rs jiwa: cek aing eling

bongan kitu ayana, beda jeung nu liandiguliksek dina kamus: cek aing ibadah

bongan kitu itunganana: Gusti(Juniarso Ridwan, 1992)

PADUNGDUNG DANGDUT“Hidup! Hidup! Hidup!” cek peureup mani baruleud

ngahaja nonjokkanangin nu keur tibra lebah liliuh caringin. Angin teh

tibuburanjat nyusulmanuk nu ti heula ngagarapak tina dahan kana dahan.

Barengongangin jeung manuk mireungeuh mangpirang peureup

tinggorowoknyentakan beurang bayeungyang. Beurang tembong

rerenjagan tuluykabur sakur pangacianana. “Hidup aing! Hidup aing!

Hidup aing!”

cek peureup beuki tararik bari tembong aya seuneu ngabebela tina

sela-sela ramo. Ngadegdeg angin jeung manuk nenjo beurang beuki

soak gogobrot juuh kesangan. Keur kitu, panonpoe ngagilerkeun

cahayana nyorot peureup nu ngabring ti peuntas ditu “Aing ge hidup!

Aing ge hidup! Aing ge hidup!” cek peureup nu karek cunduk sarta

teu tata teu titi ujug-ujug ngajorag nu keur sesentak. Ger campuh

peureup jeung peureup nu sarua pada-pada sareuneuan ngabebela

Peureup diadu jeung peureup deui. Tinggorowok. Tingjarekok sora nu

patonjok-tonjok. Angin mabal. Manuk mabur. Beurang geheng. Getih

peureup boborot nyiram sampalan. Kacaturkeun tengah peuting,

disaksian imut bulan, dua peureup nu baradag sasalaman handapeun

tangkal caringin. Nu itu nyiwit ceuli saeutik. Nu ieu bet ngeleketek.

(Godi Suwarna, Kotakidul, 92, Galura No.16)URANG SUN...DA BAGEUR :D

@suikodenim