Download - Git
Traktus Gastrointestinal Traktus Gastrointestinal (GIT)(GIT)
(Saluran Pencernaan (Saluran Pencernaan Makanan)Makanan)
Radiologi GIT:
1. Orofaring, laringofaring, Esofagus
2. Lambung, Duodenum, Pankreas
3. Yeyunum, Ileum (Usus Halus)
4. Kolon (Usus Besar)
5. Kandung Empedu & Saluran Empedu (Traktus
Billiaris)
6. Keadaan Akut Abdomen
Tujuan:
Mengetahui gambaran radiologi normal GIT
Kelainan Radiologi GIT
Indikasi dan jenis Pemeriksaan Radiologi
1.Orofaring, Laringofaring, Esofagus
A.Orofaring
Salivari Gland (Kel. Air Ludah)
Kel. Parotis
Kel. Sublingual
Kel. Submandibula:
------Pem. Radiologi dis : Sialografi
kontras urografin masuk mel buccal dan sublingual
nilai: sumbatan atau pelebaran.
Kelainan:
1. Batu (calculi) obstruksi
2. Fistula
3. Radang kronik obstruktif batu striktur
non obstruktif sialodenitis, parotitis
4. Tumor: Intrinsik dan ekstrinsik jinak dan ganas
infasif destruktif duktus dan kel acini.
A. Laringofaring
1. Foto polos AP dan LAT
Nilai: Keadaan faring normal
Kalsifikasi
Pendorongan asbes atau tumor
Destruksi Tulang
2. Foto Kontras: Faringografi atau Laringografi
AP dan LAT
3. Scanning kel. Tiroid
Kelainan Laringofaring:
1. Kongenital: diverticula faringeal additional shadows
2. Radang dan Inflamasi: faringitis kronis dan
retrofaringeal abses laring terdorong ke depan
3. Tumor: filling defect: Jinak ddg rata, batas
tegas
Ganas irreguler
Keluhannya ggn menelan dan disfagia
4. Corpus alienum: anak defect dalam bay-an udara
(sol)
C. Esofagus
Merupakan pita muskuler yang menghubungkan
faring dengan lambung.
Terdiri atas 4 bagian:
1. Servical esofagus
2. Thoraxis esofagus
3. Hiatal esofagus
4. Abdominal esofagus
Pemeriksaan Esofagus:
1. Foto polos: AP dan LAT ddg menebal dis:
Pleuroesophageal
2. Foto kontras (esofagogram) ba-meal, 1:1
(dionosil 1-2 cc)
tidak berbahaya untuk paru-paru pd
fistula trakheosofageal
foto posisi AP, LAT, oblik kanan dan kiri
Ada 2 fase esofagogram:
a. fase pengisian (full filling) indentasi, filling
defect, additional shadows, penyempitan
normal atau kelainan
b. fase pengosongan mukosa
Kelainan Esofagus:
A. Kongenital (bawaan)
1. Atresia esofagus, ada 6 tipe
2. Stenosis esofagus
3. Divertikel esofagus bifurkatio trachea
4. Double esofagus
5. Kongenital shortened esofagus
B. Peradangan/Inflamasi
Esofagitis Ro: lumen sempit/luas setempat,
mukosa irreguler, kaku, peristaltic-/. Bila sempit hebat
dilatasi proksimal regurgitasi mkn Pneumonia.
C. Tumor Esofagus
Jinak: Polip, lipoma, myoma, hemangioma
Ganas: (karsioma) papillary, ulcerating,
infiltrating
T. Jinak T. Ganas
Filling defect : + +
Batas : rata/tegas irreguler/tdk
tegas
Peristaltik : normal
spastik/kaku
Obstruksi : +/- +/-
Tergantung tgtg tp cepat
obts
Napkin
ring/apple core
D. Gangguan Neuromuskuler
1. Simple Spasme lumen sempit peristaltik
2. Riple Esofagus (cork screw/esofagus curling)
3. Fusiform Achalasia (mouse tail) tipe sigmoid &
4. Chalasia tonus otot distal esofagus
5. Kelainan sebab lain: varices, ulkus esofagus,
hernia esofagus
2. Lambung, Duodenum, Pankreas
Lambung dan Duodenum (MD)
Persiapan pemeriksaan:
1. Puasa 6 jam
2. Makanan bubur kecap 2 hari sblm pem
3. Garam inggris
4. Dulcolax supp
5. Clisma bila perlu
6. Anti spasmodik
Anatomi
Lambung N: huruf J
Duodenum: bulbus (segitiga)
Loop duodenum loop
papilla vateri muara duktus billiaris
Posisi dan kontur lambung tergantung pada:
1. Habitus Pasien
2. Umur
3. posisi pasien/gaya gravitasi
4. Emosi
5. Isi dari lambung
Tonus Lambung: ada 3 tipe
a. Eutonic/orthotonic pylorus = tinggi dg incisura
angularis
b. Hipotonic pylorus lebih tinggi dr incisura angularis
c. Hipertonic pylorus lebih rendah dr incisura
Peristaltik Lambung: N 2- 5 gelombang
jika > hiperperistaltik
wkt pengosongan 4 jam pd anak, 8 jam utk dws
Mukosa Lambung: Lipatan mukosa (rugae)
Fundus tdk beraturan
Corpus parallel
Anthrum tdk rata
Bulbus dan pylorus konvergen
Rugae : hilang setempat Ca
mengkerut radier Ulkus
kasar berkelok-kelo Hipertropik gastritis
ada flek barium bentuk spot/bintang Ca,
Ulkus
Kelainan Lambung dan Duodenum
1. Kelainan instrinsik lambung
a. Kongenital : hipertropik pylorus obstruksi, duodenal
atresia
b. Radang: gastritis: atropik dan hipertropik
c. Tumor : Jinak; adenoma, fibroma, polip
Ganas; enchepaloid ca, ulcerating
ca, Infiltrating ca
d. Ulkus: Ulkus ventrikuli jinak dan ganas jika
bersama dengan ulkus deodenum ulkus
peptikum
e. Lain-lain: Prolap pylorus, Volvulus
2. Kelainan entrinsik lambung
Penekanan oleh organ sekitarnya lien, ginjal
Perubahan letak lambung
Organoaxial rotation
Hernia diafragmatika
A. Kelainan Kongenital
1. Hipertropic pyloric obstruction foto supine one
bubble, erect one fluid level Barium: String
sign app
Udara N pada neonatus: 2 jam usus halus
3-6 jam kolon
24 jam rektum
2. Atresia Duodeni post bulbus foto supine,
double bubble, erect double fluid level
B. Radang – Inflamasi
1. Gastritis g. Atropikan, g. Hipertropikan pem
Barium, hipersekresi ada 3 lapisan: udara, cr
lambung, zat kontras. G. Atropikan: lbg kecil
(tubuler), bald (botak) fundus, rugae halus, bulbus
mudah terisi. G. Hipertropikan: rugae kasar> 1 cm
2. Varices ventrikuli multiple polipoid, bubbles soap
3. Hipertropi glandula Brunner
4. Keganasan/limfosarkoma
5. Bayangan, udara, gas, dr bezoar/makanan
C. Tumor Lambung
Jinak: leimyoma Barium, filling defect, batas
tegas,rata, bulat konvek 75% di
pylorus, 20% di corpus, 5% fundus
Ganas: ada 3 tipe, Fungating (oncephaloid, polipoid, cauliflower)
22%
Ba: filling defect besar, irreguler, ke arah lumen, mukosa kasar.
Ulcerating 28%
Ba: filling defect, irreguler, ulkus didalamnya
Infiltrating 13%, sisanya undifferentiated
Ex: Napkin ring, Hour Glass Stomach,
Diffuse Seirrhous Ca.
D. Ulkus Ventrikulli
Pem Ba: double kontras Niche
Ada 3 stadium: Akut, Sub Akut, Kronik.
Akut: (hemorhagik erotio), multiple, mm – 2,5 cm,
sering di pylorus, ulkus dangkal, oedem sekitarnya,
sembuh dalam 2-3 mgg
Sub Akut:: transisi akut – kronik, sdkt, single, oedem, lap.
Muskularis kena
Kronik: Paling sering, single.
Tanda-tanda ulkus aktif, pinggir tebal (oedem), halo sign.
Tenang, sicatrik, mukosa radierkonvergen
Sifat-sifat ulkus lambung:
1. Tunggal/single
2. Lokasi sering di c. Minor
3. Ukuran bervariasi sp 2,5 cm (giant ulcer)
4. Bentuk: excavatio, globuler, duri (spikula, rose thorn)
5. Dasar: lebar/sempit dan bisa sp lap-an muskularis
Kelainan Duodenum
1. Prolapsus Pylorus prolaps mukosa anthrum,
mobilitas mukosa , ok motilitas muskularis .
Pem Ba: spt jamur (unambrella sign)
2. Volvulus lambung organoaxial & mesenteroaxial.
Kelainan Duodenum
Duodenum: Bulbus duodeni, loop duodeni papilla
vateri, d. Pars transversum, d. Pars
ascendens.
1. Kongenital atresia duodeni
2. Radang duodenitis
3. Ulkus Duodeni beberapa perubahan bentuk dari
duodenum akibat ulkus:
1. Canal branch (batu karang)
2. Pine tree
3. Incisura deformity
4. Trefoil deformity (clove leaf deformity)
5. Distorsi canalis pylorus
6. Retraksi bulbus
7. Bulbus kecil stenosis dilatasi dasar bulbus
(prestenosis divertikulum)
8. Ascessory Pocket ak, ulkus perforasi
4. Zollinger Ellison Syndrom ulkus peptikum recurrent
hipersekresi lambung
5. Hiperplasi glandula Brunner hipeplasi limfoid di
duodenum Ro: multiple filling defect (cabble stone).
Pankreas
Tdd: caput, corpus, cauda
Kelainan pankreas
1. Pankreatitis brush sign, poppelsign
parstransversum kronik bintik kalsifikasi
setinggi VL1-2 kecil mulberry
2. Tumor caput pankreas Ro: brush sign
impresi bulbus duodeni, double contour
duodeni, capital C loop sign, capita E sign.
3. Annular Pankreas Ro: Indentasi aspek
lateral loop duodenum
4. Ectopic Pankreas dalam Lambung
3. Yeyunum, Ileum (Usus Halus):
Anatomi: Panjang; 20 kaki
: yeyunum: 2,5 cm, ileum: 1,75 cm
Gambaran mukosa N gambar
Gambaran mukosa yeyunum pada foto kontras gambar
Gerakan peristaltik: fase kontraksi, fase relax, fase pendulum
Distribusi udara yang normal di abdomen
N: udara hanya ada di daerah: fundus lambung, bulbus duodenum, kolon.
N: udara di usus halus hanya ada pada: anak kecil, orang tua > 60 thn dan jumlah tidak terlalu banyak
Waktu pengosongan usus halus (transit time) dws: 1,5-6 jam, anak-anak 9 jam
Pemeriksaan usus halus:
1. Foto polos/plain foto (tanpa kontras)
Atas: diafragma, bwh: syimphisis pubis, lateral:ddg
perut lateral kanan dan kiri.
2. Follow Through (FT)(Darm pasase)
Kontras Barium: air= 1: 1-3, 200-300 cc kmd foto
setiap ½-1 jam sp caecum
Tujuan: Mengetahui kelainan intrinsik usus halus dan
ekstrinsik dekat dan sekitar usus halus.
Indikasi Pemeriksaan FT:
1. Anemia yg tidak diketahui etiologinya
2. Diare menetap/persistent
3. Abdominal pain
4. Teraba massa di abdomen
5. Bila banyak gas dan cairan di usus halus
6. Bila terdapat pe protein yang berlebihan
7. Tanda-tanda malabsorpsi
Kontraindikasi Pem FT
1. Obstruksi usus
2. Perforasi
3. Ileus Paralitik
4. Peritonitis
5. Inflamasi akut saluran cerna
Kelainan pada Yeyunum:
1. Obstruksi usus ak: Ileus
2. Inflamasi kronik/granulomatosa
Crohn Desease
Tuberculosa colon
3. Tumor
4. Blind loop syndroma
5. Divertikel
6. Gangguan vaskuler (vaskuler disorder)
7. Penyakit collagen
8. Kelainan endoktrin (zollinger Ellison Desease)
9. Parasit
a. Crohn’s Desease
Klinis: Obstruksi Usus, Anemia (occult blood dlm feces)
malabsorpsi syndrome
Gambaran Ro:
Akut: ddg usus menebal, lumen normal, mukosa
(cabble stone app)
Kronik: fibrosis, kaku, plica mukosa hilang (hose pipe
app), skip area, string sign.
b. Adhesi: perlengketan usus di sekitar
c. Fistula: uclerasi perforasi pd Abses peritoneal
Fistula entero-enteral, blind loop
syndrome
d. Tubelculosa colon: sulit dibedakan dg crohn
desease
Ileoileal
primer di paru
e. Tumor:
Jinak: leiomyoma, adenoma
Ro filling defect, batas tegas, rata, obstruksi usus
Ganas: Carsinoid, adeno ca
Ro soliter, short, anuler, batas jelas, lumen sempit,
irreguler, lipatan mukosa hilang, kaku,
dilatasi, segmen proksimal,
kalsifikasi (psamoma)
4. Kolon (Usus Besar)
Anatomi: ttd:
Caecum: btk sacculer, 7 cm, appdx pada ddg
dorsomedial
c. ascendens, pjg 20 cm, 2/3 caecum,
retroperitoneal s/d flexura
hepatica, berbatas dg: ant
gallbladder, post:
ginjal kanan dan segmen kedua
duodenum, caput pankreas.
c. transversum, intraperitoneal, pjg 40-50 cm, sisi
superior berbatas dg gaster, hepar,
gallbladder,lien.
c. descendens, retroperitoneal, pjg 20-30 cm
c. sigmoid, pjg 40 cm, dalam c, dauglass
rectum, mengikuti lengkung,sacrum dan cocygeus, pjg
11-15cm, 1/3 rektum di intrapertoneal.
panjang: 150 cm, dinding tebal: 1,5-3 cm
Pemeriksaan Kolon:
Barium Inloop = Barium enema
Bahan: Barium sulfat: 1:3-6, sebanyak 1-2 l, melalui anus,
tingginya 1 meter
Syarat-syarat barium:
Granula halus
Tidak toksik
Suhu kontras = suhu tubuh
Suspensi dapat tercampur rata
Persiapan prinsip kolon harus bersih, udara sedikit
Tujuan: diagnostik dan terapi
Indikasi:
1. Kel kongenital hirschprung desease
2. Infalmasi kronik
3. Tumor abdomen
4. Obstruksi kolon: Invaginasi, Volvulus, Divertikel Polips, Ileus obstruksi
5. General cek-up
Kontra indikasi
1. Ileus paralitik
2. Perforasi usus/lambung
3. Ileus obstruksi
4. Pertonitis
5. Infeksi Akut
Kelainan Kolon
1. Kongenital
a. atresia ani/ani//perforata inverted foto, wagenstein foto tebal jarak sumbatan,
b. megakolon kongenital, ttd: aganglionik, mekanik, psikogenik.
c. Aganglionik(hirschprung desease) anak-anak, ganglion (feriferal neuron) parasympatis pd fleksus mukosa usus yg sempit rektosigmoid junction.
2. Inflamasi kolon = colitis
1. Colitis non spesifik c. Ulcerative, crihn desease,
c. Ischemic
2. Colitis spesifik c. Granulomatosa
Gambaran Radiologis
C. ulcerativa: mukosa irreguler, haustra mendatar, ulkus terbatas/diffus, lumen mengecil, poliposis ulcer (frond like).
Crohn Desease: ulkus dalam sp t. Muskularis, skip area, mukosa (mamilation, cabble stone, rose thorn), stricture.
C. Ischemic: ggn vaskularisasi kolon, usia 60-70 thn, striktur bentuk thumprinting, mukosa spt sawtooth, haustra hilang, kolon pendek.
C. Tuberculosa: hiperplasi lumen sempit, filling defect (stierlingg sign) daerah caecum tdk terisi kontras indentasi, rata (smooth), jagger finger print (nodul).
Tumor kolon:
Jinak,adenoma, polip, villuspapilloma, peutz jagger
syndrome (hamartoma).
Polip: filling defect, bulat, bertangkai
pedunculated), tdk b ertangkai (sessil), batas
tegas, DD/Divertikel
Polip ganas: > 1 cm, pinggir basal irreguler, tdk
merata ditutupi barium, ddg kaku, mukosa terputus.
Ganas, ttd: tipe fungating, polipoid, anular.
Filling defect, batas irreguler, bentuk beraneka
ragam.
Invaginasi:
Usus proksimal masuk ke lumen distal
Tipe: enteric, enterocolik, colik
Gambaran klinis:
Anak-anak, skt perut mendadak, muntah, pendarahan peranum, traba massa di sekitar pusat.
Gambaran radiologis:
Barium enema sblm 8 jam jika > nekrosis usus perforasi
Tujuan: Diagnostik dan terapi
Foto folos: udara >> di proksimal
Massa di daerah kanan
Barium enema: Cupping di ujung bawah
Coiled Spring
5. Kandung Empedu & Saluran Empedu (Traktus
Billiaris)
Anatomi: Buah pear, pjg 5-6 cm, lebar 3-4 cm, kapasitas
20-50 ml
Bagian: fundus, corvus, infundibulum
Duktus Cysticus : 0,3 cm, pjg 3-3,7 cm
D. Hepatikus : 0,6 cm, pjg 2,5-3 cm
D. Choledocus : 0,6-1 cm, pjg 7,5 cm
Pemeriksaan Radiologis:
1. Foto polos (Plain Foto)
2. Cholesistografi oral fs hepar dan ginjal baik
3. Duodenografi
4. Perkutaneus cholangiografi
5. Direk cholangiografi
6. Rektal cholesistografi
Gambaran radiologik normal kandung empedu:
1. Densitas tinggi
2. Ukuran dasara 6x 4 cm, vol: 25-50 ml
3. Fungsi sekresi 30 menit 50 % dr semula
4. Kontour rata/licin, reguler
5. Diameter d. Choledokus 1 cm
6. Bentuk bervariasi
Gambaran Radiologis Kelainan Kandung Empedu
(KE)
1. Non visualisasi KE Cholesistitis (abst cepat)
Batu abst pd d.cystikus
2. Konsentrasi kurang dlm KE cholesistitis, batu empedu yang kurang jelas
3. Filling defect batu, udara overlap, polyp
4. Double kontour cholesistitis kronis, adenomatosi
5. Segmentasi KE Cholelitiasis, adenomatosis
6. Bayangan translucent dr filling defect kecil dlm kontras cholesistitis
7. KE di sebelah kiri kongenital, perbesaran hepar lobus kanan
Kelainan Kandung Empedu
Kongenital di kiri
Double Gallblader
Kista D. Choledocus 4 tipe
Cholithi (Gallstone) ttd; pigmen empedu, chlesterol,
garam calsium, bentuk: facet, ring dot,
multiple pnectiform opacity
Gambaran Radiologis Kelainan Saluran Empedu
1. Ca Ampula pateri concaf, irreguler, peak
2. Batu D. Choledocus pjg, dilatasi, ujung
jepitan kepiting, defect bulat
3. Ca. Caput Pankreas memendek, dilatasi,
ujung distal cut-off, peak atau rata
4. Pankreatitis kronis rat tail, pjg, dilatasi,
ujung sempit, irreguler
5. Ca. Primer d. Biliaris pendek, ujung distal
cut-off atau peak
6. Keadaan Akut Abdomen
Foto polos Abdomen dan Left Lateral Dekubitus (LLD) atau ½ duduk.
Yang perlu diperhatikan:
Prepritoneal fat
Garis psoas
Kontour ginjal
Distribusi udara usus
Pelebaran/tidak ada udara usus Hearing bone ada/tidak Haustra hilang/tidak Air fluid level step ladder app/- sama tinggi Sub diafragmatic air
Infeksi Akut Organ Abdomen
1. Perforasi saluran cerna Thypus abd, Ulkus
perforasi
2. Peritonitis
3. Ileus Obstruksi, paralitik
4. Inviginasi, Volvulus
5. Trauma tumpul Abdomen
Metoda Pemeriksaan
Foto cyto Abdomen (2 posisi)
1. Posisi tegak /1/2 duduk
Udara bebas, Air fluid level
2. Posisi Supine/telentang
Cr ektra luminer antara 2 usus
3. PosisiLeft Lateral Dekubitus (LLD)
Udara bebas minimal. Air fluid ;evel pd
posisi tegak tdk terlihat
1. Perforasi
ok ulkus ventrikuli, thypus abd udara lumen
usus rongga peritoneum (Pneumoperitoneum)
N: Pd kasus-kasus bedah Pneumoperitoneum
Artificial 2-4 mg pasca bedah
Gambaran radiologis
Pneumoperitoneum di ant diafragma & hepar
di ant diafragma kiri dan
kanan lambung
dinding lateral abdomen
dg hepar
2. Ileus
Intestinal stasis/disfungsion
tdd: Mekanikal Obstruksi
1. Simple Obstruction; tumor dan invaginasi
2. Extrinsik Obstruction; Adhesi, inflamasi,
tumor ekstrinsik
3. Strangulasi Incarserata
Gambaran Radiologis
Ileus Obstruksi:
Pelebaran atau dilatasi usus proksimal
timbunan udara distal kosong
Udara rektum tidak ada
Multile Fluid Level (Step Leader App)
Permukaan cairan dalam lumen tidak sama rata
Valvula onniventes (Hearing Bone App)
Penimbunan cairan ekstra luminer
Udara Lambung sdkt/tidak ada
Ileus Paralitik
ok gangguan peristaltik bukan sumbatan
pada; peritonitis, trauma abdomen dan thorax,
sepsis, perdarahan, infeksi peritoneum
Gambaran Radiologis Semua usus distensi termasuk lambung dan
rektosigmoid Air Fluid Level panjang-panjang sama tinggi satu
sama lain Semua usus terisi udara sp rektum Preperitoneal fat hilang Dinding usus tebal ok oedema, tebal antara
dinding usus 1 cm bila lebih berarti ada cr atau exudat
Pergerakan diafragma berkurang
DD/Meteorismus tidak ada air fluid level, hanya
pelebaran/distensi usus
3. Perdarahan/Infiltrat dan Abces di Peritoneum
Lokasi:
Subdiafagmatik kanan dan kiri
Subhepatik dan Intrahepatik
Daerah preperitoneal fat
Daerah psoas line
Cavum dauglasi
Supra simpisis
Perisigmoidal
Pericaecal