buku paradaton

25
Diatei tupa ma hatahonon hubani Tuhan Naibata, halani idop ni uhur Ni boi do buku "Adat Ni Simalungun" sand terbit. Nahatahon sonai halani pardongni buku on aima marhitei basil seminar/kesepahaman adat Simalungun na iadongkon tanggal 9 s/d 10 Agustus i aula RS Horas Insani Pematang Siantar. Pesertani seminar/kesepahaman Adat ni Simalungun bahatni 34 halak na tardiri humbani pra.tisi-praktisini adat Simalungun bani lingkungan ni/ tempat tinggal ni bei (tertulis i toruh). Halani buei do sibahason, ihentuk peserta seminar do team perumus na laho menyempurnahon haganup hasilni seminar/kesepahaman adat Simalungun on. Semi nar/kesepahaman Adat Simalungun ibuka/ihadiri Prof.Dr.ir. Bungaran Saragih M.Ec, Menteri Pertanian Republik Indonesia, Prof.Dr. R. Bintan S.H. Peserta seminar sangat menyadari porter tumang janah podas namin icetak buku a.dat on, janah anggo boi iusahahon panitia ma danani humbani hasornan Simalungun ase boi icetakltarcetak janah ibagihon hubani warga Simalungun melalui gereja GKPS, IKEIS (Ikatan Keluarga Islam Simalungun), Pasingkat (Parsadaan Simalungun Katolik), pakon tumpuan-tumpuan Simalungun, aima na martujuan ase dong panduan hubani pelaksanaan horja adat. Halani penugasan peserta seminar berusaha do panitia seminar mangindo bantuan hubani hasomanta ase boi terbit buku adatta on aima humbani-: Drs. Kimmer Damanik Direktur Keuangan PTPN IV Bah Jarnbi DR. Cosmas Batubara, mantan Menteri Perumahan Rakyat pakon Menteri • Tenaga Kerja Republik Indonesia - Jakarta. Drs. H. Maknur Sinaga Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. Ir. Batara Girsang MM, Kepala Dinas Perkebunan Prop Sumut - Medan. Dr. Robert Valentino T, Pimpinan BT/BS Bima Medan - Medan Jan Toguh Damanik, S.Sos Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara- Medan. Japormart Saragih Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. )>- Darman Saragih, S.H. Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. Marlon Purba, SmHk Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. Drs. H. Lio Djamariah Damanik Ketua PMS DKI Jakarta - Jakarta Dr. Darwan M. Purba Sp.M Jakarta Eye Center - Jakarta St. Marthin Sinaga P.T.Hutarih Jaya - Jakarta )=-- St. Marsiaman Saragih SH - Jakarta >- Drs. Petronius Saragih, SH.M.Sc - Jakarta ›- Brigjen TNI (Purn) T.S. Marjans Saragih - Jakarta Dr. J. Boas Saragih Sp.PD. - Jakarta Sy. Junimart Girsang SH Pengacara - Jakarta DR. Drs. Djabanten Damanik - Mantan Bupati Simalungun - Pem. Siantar DR. Ir. Tungkot Sipayung - Jakarta Ir. Piden Titus Purba - PT. Kajian Logam Jakarta - Jakarta )=- St. Drs. Darma Purba Siboro - Jakarta ›- St. Janwarel Sumbayak - Jakarta St. J.F. Simarmata B.Sc Direktur PT. Sinar Jaya Sari JI. Dr. Saharjo Keselamatan 172 Jakarta eis

Upload: roy-purba

Post on 02-Aug-2015

817 views

Category:

Documents


48 download

DESCRIPTION

Buku adat ni Simalungun. Anggo boi iedit lobei.

TRANSCRIPT

Page 1: Buku Paradaton

Diatei tupa ma hatahonon hubani Tuhan Naibata, halani idop ni uhur Ni boi do buku "Adat

Ni Simalungun" sand terbit. Nahatahon sonai halani pardongni buku on aima marhitei basil

seminar/kesepahaman adat Simalungun na iadongkon tanggal 9 s/d 10 Agustus i aula RS Horas Insani

Pematang Siantar. Pesertani seminar/kesepahaman Adat ni Simalungun bahatni 34 halak na tardiri

humbani pra.tisi-praktisini adat Simalungun bani lingkungan ni/ tempat tinggal ni bei (tertulis i

toruh).

Halani buei do sibahason, ihentuk peserta seminar do team perumus na laho

menyempurnahon haganup hasilni seminar/kesepahaman adat Simalungun on. Semi nar/kesepahaman

Adat Simalungun ibuka/ihadiri Prof.Dr.ir. Bungaran Saragih M.Ec , Men te r i Pe r t an ian Repub l ik

Indones i a , P ro f .Dr . R . B in tan S .H . Peserta seminar sangat menyadari porter tumang janah

podas namin icetak buku a.dat on, janah anggo boi iusahahon panit ia ma danani humbani

hasornan Simalungun ase boi icetakltarcetak janah ibagihon hubani warga Simalungun melalui

gereja GKPS, IKEIS (Ikatan Keluarga Islam Simalungun), Pasingkat (Parsadaan Simalungun

Katolik), pakon tumpuan-tumpuan Simalungun, aima na martujuan ase dong panduan hubani

pelaksanaan horja adat.

Halani penugasan peserta seminar berusaha do panitia seminar mangindo bantuan hubani

hasomanta ase boi terbit buku adatta on aima humbani-:

Drs. Kimmer Damanik Direktur Keuangan PTPN IV Bah Jarnbi

DR. Cosmas Batubara, mantan Menteri Perumahan Rakyat pakon Menteri

• Tenaga Kerja Republik Indonesia - Jakarta.

Drs. H. Maknur Sinaga Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. Ir. Batara Girsang MM, Kepala Dinas Perkebunan Prop Sumut - Medan. Dr. Robert Valentino T, Pimpinan BT/BS Bima Medan - Medan Jan Toguh Damanik, S.Sos Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara- Medan. Japormart Saragih Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan.

)>- Darman Saragih, S.H. Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. Marlon Purba, SmHk Anggota DPRD Prop. Sumatera Utara - Medan. Drs. H. Lio Djamariah Damanik Ketua PMS DKI Jakarta - Jakarta Dr. Darwan M. Purba Sp.M Jakarta Eye Center - Jakarta

St. Marthin Sinaga P.T.Hutarih Jaya - Jakarta)=-- St. Marsiaman Saragih SH - Jakarta>- Drs. Petronius Saragih, SH.M.Sc - Jakarta›- Brigjen TNI (Purn) T.S. Marjans Saragih - Jakarta

Dr. J. Boas Saragih Sp.PD. - JakartaSy. Junimart Girsang SH Pengacara - JakartaDR. Drs. Djabanten Damanik - Mantan Bupati Simalungun - Pem. Siantar DR. Ir. Tungkot Sipayung - JakartaIr. Piden Titus Purba - PT. Kajian Logam Jakarta - Jakarta

)=- St. Drs. Darma Purba Siboro - Jakarta›- St. Janwarel Sumbayak - Jakarta

St. J.F. Simarmata B.Sc Direktur PT. Sinar Jaya SariJI. Dr. Saharjo Keselamatan 172 JakartaBarisaman Saragih S. Direktur CV. Sinar Data Budi Rekanan Kodam I BB ii. Madiosantoso 131 MedanDrs. Indomen Saragih MBA - Jakarta

›- Ferdinan D. Purba, Ak,MM - JakartaSulaiman Sinaga - Anggota DPRD Kota Pematang SiantarDr. Marwahal Sinaga Sp.O.G. Direktur R.S.0 P. Siantar

Andar Sando Sinaga S.Sos.M.M. C.V. Andar Kreatif P. Siantar

Na patugah do homa i jon mengenai buku on aima :

I. Isini buku on bahatdo nabandingkon/ibuat humbani buku :I. Refleksi Habonaron do Bona dalam adat Budaya Simalungun na isusun St. Drs. Japiten

Sumbayak, tahun 2001.2. Adat Simalungun, na isusunni Jaumbang Garingging pakon Palar Girsang tahun 1975.

3. Adat Perkawinan Simalungun, na isusun M.D. Purba Letkol Purn, 1985.

4. Ragam Ranggi ni Horja Adat Simalungun na isusun ni St. Djaidin Girsang tahun 1995.

II. Cetakan na parlobei (I) on lang ope sempurna betul, tapi domma marpala-pala peserta seminar/perumus naha ase boi lobih dear, halani ai dengan hati tarbuka

do panitia seminar melalui Presidium Partuha Maujana Simalungun (PMS)

eis-1

Page 2: Buku Paradaton

menerima perbaikan-perbaikan ase boi holi bani cetakan berikut lebih sempurna.

III. Isadari peserta seminar do dong do otik-otik perbedaan ni pardalanni adat Simalungun bard

tiap-tiap huta/kecamatan i Simalungun, halani ai lang !alto manghapuskon parbedaan-parbedaan na

otik-otik ai, tapi ase adong panduan terutama ma ai bani generasi penerus Simalungun na adong

i perkotaan sonai homa bani na marianan na berbatasan pakon adat budaya na legan.

IV. Halani halak Simalungun lang sada ugama halani ai dalankon hita ma adat Simalungun (na

isurat bani bukunta on) na lang hertentangan pakon ugama ma ianut hita.

V. Bani buku on isadari peserta seminardo adong perbedaan cara manurathon hata hata, tapi makna

ni ma na porlu ipahami hita (penulisan tang menjadi pembahasan bani buku on).

Sonai ma hata parlobei on na surathon janah sal andoharma marhitei na dob adong bukunta

on, na iadongkon ni Presidium Partuha Maujana Simalungun (PMS) boi halak Simalungun lambin

marhasadaon, anjaha Sirnalungtm selaku sada penganut budaya i Negara Kesatuan Republik Indonesia boi

lestari.

Pematang Siantar, Desember 2002

An Panitia/Peserta/Perumus Seminar Kesepahainan Adat Simalungun

Kata Sambutan Ketua Umum Presidium Partuha Maujana Simalungun

Sadalan humbani haputusanni Harungguan Bolon PMS V na iadongkon bani ahun 2000 i Pematangsiantar aima; ase ibaen/iterbitkon Presidium PMS ma sada iuku adat ni Simalungun. Iputuskon Harungguan Bolon ai, halani kenyataan bani iamangadongkon horja adat halak Simalungun, terutama ma ai na marianan i )erkotaan, sonai homa bani ianan na berbatasan/ na marsada pakon hasoman )enganut budaya na legan, gati ma dong keluhan, sonaha do hita Simalungun on )ani na laho mangadongkon horja adat Simalungun. Mase fang adong buku adat ii Simalungun na lebih haku na isusun ni Partuha Maujana Simalungun?

Dong do namin piga-piga buku na dob terbit pasai adat Simalungun na isusun ni perorangan, tapi dong pandapot, na masa i huluan do ai, atap na masa i kehen do ai, pakon na legan.Marhitei ai ma Ketua Umum Presidium PMS mangindohon hasirsiron ni Saudara Drs. Salmon Sinaga selaku Ketua Presidium PMS/Penanggungjawab Harian SMU Plus PMS laho mamikkirhon sonaha do ase adong buku adat ni Simalungun na lobih lengkap na isusun pakon iterbitkon Presidium PMS.Domu hujin ibentuk ma panitia janah iadongkon ma Seminar/Kesepahaman Adat ni Simalungun bani tanggal 9-10 Agustus 2002 i aula RS Horas Pematangsiantar na ihadiri oleh praktisi-praktisi adat Simalungun bani iananni Jadi saud ma terbit bukutta on.Napindo hubanta ganup :

1. Bukutta on isini lape sempurna botul, halani ai sirsir do Presidium PMS manjalo masukan-masukan laho mambaen lebih sempurna bani cetakan na mangihut.

2. Dalankon hita ma adat Simalungun, na isurat bani bukutta on sesuai bani agama na ianut hita.

3. Andohar marhitei na dob terbit buku adatta on boi lambin•marhasadaon pakon lambin taridah budaya adat Simalungun.

Tarimakasih ma homa na padas hubani Panitia, Peserta/Perumus Seminar pakon hasoman na mambere bantuan moril age materil ase boi saud terbit bukutta on. Horasma hita ganup.

Pematangsiantar, Desember 2002 Ketua U esidium PMS

Page 3: Buku Paradaton

DR,Med. r. Pon o Girsang Sp.B (k), MHA,MBA

DAFTAR ISI

Kata Pengantar dari Penyusun....................................

Kata Sambutan dari Ketua Umum Presidium P M S....

Daftar isi.........................................................................

PALSAFAH BUDAYA SIMALUNGUN...........................

MORGA-MORGA NI SIMALUNGUN............................

PARTUTURAN NI HALM( SIMALUNGUN...................

A. Tutur Manorus..................................................................................

B. Tutur holmouan (kelompok).............................................................

C. Tutur na tipak....................................................................................

MANRAJAHON ANAK BORU JABU ............................

A. Adat pakon aturan manrajahkon anakborujabu ....................

B. Tugasni anakborujabu.......................................................................

ADAT LAHO MARHAJABUAN (PERKAWINAN) ..... _ ........

A. Parpadanan ni namaposo..................................................................

B. Mambere golomon ..........................................................................

C. Pajabu parsahapan............................................................................

D. Manggong (pudun saut) ..................................................................

E. Mangalop boru................................................................................

F. Acara pesta........................................................................................

G. Pardas ni boru i rumah ni paranak.....................................................

H. Manaruhkon indahan sioppat borngin.

1. Pau lak limbas.

J. Patandanghon hu rumali ni Tulang.

K. Pajaehon niombah.

VI. LNDAHAN PARHORASAN – PAABINGHON DAK-DANAKBANI OMPUNGNI.

VII. ADATNI NAMARLUA-LUA (KAWIN LARI)

VIII. MAMBERE NAMALUM

A. Mambere namalum pakon mambere tungkot.

B. Mangugei namalum

IX. PARTIBALNI/PARDALANNI GORI/JAMBAR.

A. Horja Banggal.

B. Panjahaini Gori.

X. TURPANI PANGANAN BANGGAL/PINATUNGGUNG

XL BATURNI SI OPAT/DUA NAHEI MANGGOLUH

XII. P A TUREI /ATURNI NAMALUM.

Page 4: Buku Paradaton

XIII. TOMBUAN.

XIV. NA NIGORAN PINAHAN ADAT

XV. TERTIB ACARA TRADISIONAL/MARTONGGO/RIAH RAJA.

XVI. HATORANGAN PASAL HORJA-HORJA ADAT NA LEGAN...

XVII. SIBIJAK GORAN.

XVIII. GORAN-GORANN1 DEMBAN.

XIX. ADAT MAMBORUHON

XX...........................................................................................................PATAMPEI SIHILAP.66..........................................................................................................XXI. MAMASUKI RUMAH BARU.70..........................................................................................................XXII. HATORANGAN SIPANGANON ADAT PAKON RUDANG.75..........................................................................................................XXIII,. MOU76

XXIV. BILANGAN ADAT, GORAN ARLARI78

XXV. PASAL MARUJUNG GOLUH.80

A. Matei MatualMatalpok81

B. Matei Sari Matua.84

C. Matei Sayur Matua.

90

XXVI. ADAT PAHATA GONRANG BANI HORJA SAYUR MATUA. ..

92

XXVII...........................................................................................................MANGONGKAL HOLI.94..........................................................................................................XXVIII. PANUTUP.95

96..........................................................................................................LAWMAN :1...........................................................................................................Umpasa, Umpama Simalungun pakon panggunaanni97II...........................................................................................................Mamakei Perangkat Adat bani Pesta/Pakeian Lengkap104III...........................................................................................................Photo pakon hatoranganni Tombuan

Page 5: Buku Paradaton

IV. Photo Sipanganon Adat Atur Manggoluh pakon gori

I. FALSAFAH BUDAYA SIMALUNGUN

Budaya terdiri dari adat istiadat, bahasa, pnl. Berdasar hasil seminar budaya Simalungun itotapkon bahasa budaya Simalungun i dasari Habonaron Do Bona = Kebenaran adalah pan kat, 'anah domma i bahen jadi motto lambang kabupaten Simalungun. Sonai pakon "Sa angambei manoktok hitei" = Bersama-sama membangun jembatan atau bergotong royong/bahu-membahu untuk membangun. Domma itotapkon jadi motto lambang Kota Pematangsiantar.

Falsapah budaya Simalungun tercermin pada falsapah Adat Simalungun yaitu Tolu Sahundulan, Lima saodoran.

Tolu Sahundulan = Tiga pada satu tempat aima:

1. Sanina2. Tondong 3, Boni

Semboyan Tolu Sahundulan : Sanina pangalopan Riah, Tondong pangalopan podah, Boni pangalopan gogoh. Marsanina ningon pakkei, manat. Martondong ningon hormat, sombah. Marboru ningon elek, pandei.

Bani na manjalo pakon na padalan adat Simalungun dong do na isobut Suhi Ni Ampang, Ampang aima na berasal humbani kulit kambing. Suhi ni ampang barn na manjalo pakon

padalan adat Simalungun dong 4 (opat) aima :

I. Na manjalo sebagai Tondong (Sipanganon/Bolini Boru/Ciori):

1. Suhut ( Orang tua)2. Sanina ( Bapa Tua)

3. Tondong4. Anak 130ru Jabu

L Suhut2. Saniana ( Bapa Tua)

3. Niombah dalahi na dob Marhajabuan (Nasikaha)

4.Anak Boru tabu

Falsapah adat Tolu Sahundulan aido na gabe panrippunan ni tutur Bani

Simalungun,halani haganupan tutur i Simalungun pangibulanni tarbagi 3(tolu) bagian

banggal aima :

1. Sibiak sanina. 2. Sibiak tondong 3. Sibiak boru

Somal do igoran sitolu sahundulan, simbolni aima : Bonang manalu atap bani saputangan pinolang-polang. Ase anggo bani horja adat ningon sadalanan do na tolu on ase tipak horja in. Sanina pangalopan riah,tondong pangalopan podah,boru pangalopan gogoh.

Bani na marsanina ningon manat do diri, anggo dong sada masalah na marsalisih pandapot urah do manrutta, ai mintor urah do tarluar : "Ai aha deba na marsigarami panggilinganni bei do".

Bani tondong hoimat, dong do hata sapari makkatahon, Naibata na niidah do anggo tondong. Rado melus suansuanan diri anggo nagorani tondong diri, tenger pe sambubu na

Page 6: Buku Paradaton

pinupus ni tondong do.

Bani born ningon elek I pandei do, ai born do basikah ni jabu diri. Ningon pandei diri

mangeleksi baik mahitei sahap appa pambaen.

"Asarni hatinong-nong i babouni tapian, aria° mamasu-

masu ma tondong sai tambah ma pansarian".

iBani Simalunou -1 halani pangkei janah lugs do marpamili, Tolu

sahundulan, ikembangkon do jadi lima na isabut lima saodaran airna:1. Suhut

2. Tondong

3. Boru

4. Tondong ni tondong

5. Anak born mintori (born ni boru)

II. MORGA-MORGA NI SIMALUNGUN

Purba : Tambak, Pakpak, Girsang, Tambun Saribu, Sidadolog, Dasuha, Sigumonrong, Siboro, Sidagambir, Tanjung, Silangit, Tondang, Manorsa, Tuah, Sihala, Ampa haganup morga na masuk hubani morga Purba na manjalo pakon manghagoluhkon adat Simalungun.

Saragih : Garingging, Sumbayak, Sidauruk, Turnip, Simarmata, Sitio, Dajawak, Sitanggang, Munthe, Simanihuruk, Sidasalak, Sijabat, Ampa haganup morga na masuk hubani morga Saragih na manjalo pakon manghagoluhkon adat Simalungun.

Damanik : Rappogos, Ambarita, Tomok, Gurning, Cholia, Sarasan, Usang, Malayu (Malau), Limbong, Ampa haganup morga na masuk hubani morga

Damanik na manjalo pakon manghagoluhkon adat Simalungun.

Sinaga : Bonor, Appuratus, Uruk, Sidasuhut, Sidallogan, Simandalahi, Simanjorang, Simaibang, Sidahapittu, Porti,

Dadihoyong Hataran, Dadihoyong Sinabodat, Ampa haganup rnorga na masuk hubani morga Sinaga na manjalo pakon rnanghagoluhkon adat Simalungun.

Anggo sapari oppat dassa rnarga na baggal i Simalungun,tapi sonari dong lo piga-piga

morga na dob manjalo pakon manghagoluhkon / maradat limalu.ngun, aima: Sipayung,

Sitopu, Lingga, Haloho, Sinurat p,n

Tiap-tiap morga tarhagi atap na piga -piga use.

Misalni : Saragih Sumbay-ak, aima:

Rurnahtongah, Parhuluan, Rayabayu, Pardalantapian, Pamajuhi.

Hasil seminar Simalungun thn 1964 isobut, halak Simalungun ai ma namatkHAP Sirnalungun. Sonari boi iperjelas, "Ilakk Simalungun airna• na .nqnjalo .pakon makkagoluhkon budaya Sinuifiin- gun bani pargoluhoni.

HI. PARTUTURAN NI HALAK SIIVIALUNGUN

Anggo batta Simalungun, tutur do patugahkaon pardohor atap pardaoh ni partaliarmi

pardiha-diahon (kekeluargaan). Napatugah ma ijon sonaha ragam ni partuturan ai :

A. 'T. UTITR. MANOR US (TUTUR LANGSUNG).

Page 7: Buku Paradaton

Ase urah arusanta patibaihon tutur ai, dirinta (personta) sandiri ma nabahen parbikkatni padalan

tutur :

L Ompung = Orangtua ni bapa atap inang diri, sanina ni bapa ni

bapa/inang Sapanganonk.on rii oppung atappe

parihanni oppung

2. Bapa/Amang Simada niombah bandiri (bapa kandung). adong do

homa na manggoran Apa.

ce, 3. Inang = Simada niombah bandiri (Ibu kandung)

4. Abang = Sikahanan partubuh ni hanbendiri

5. Anggi = Sianggian partubuh ni hanbendiri

6. Botou San ma dii tapi naboru ia

7. Amboru = Botou ni bapa did atappe botou sanina ni bapa diri

8. atap botou paribanni bapa did atap botou ni makkela

9. Anggo naboru did, maramboru do did bani inang ni halahoan did atap

amboru ni halahoan did atap simatua ni na margaweihon did.

10. M a k k e l a B a p a h a l a h o a n n i a m b o r u d i d a t a p s a n i n a

p a r i b a m d

11. bapa, simatua ni botou banua did atap suami ni amboru din.

12. Tulang Botou ni in.ang diri, orangtua/bapani binuat did.

0. Anturang • Binuatni tulang, binuatni sanina ni tulang na sahaturunan sidea, inangni besan.

1 1 . Parumaen • Binuatni anak diri, binuatni anakni sanina marparumaen do homa amboru did bani binuat did

age makkela Marparmaen do homa did bani

bore ni botoni binuat

12, Nasibesan Binuatni botouni binuat diri, binuatni botouni

saninani binuat Anggo naboru diri marbesan

do bani na mambuat botouni binuatni halahoan diri.

Halaman 8, 9, 10 not yet

Page 8: Buku Paradaton

niombah ni, isarani anggo tubuh anakni sikahanan atap dalahi porini, i baen goranni si Goldo. Pang Goldo ma bapa, nan - Goldo ma panggorani bani inang.

1 . M a r - b a y a T u t u r n i d a b o r u h u b a n i n a d o s g a n j a n g n i , atappe sa umur bandiri,atappe si posonan hun bendiri.

'arnbahan :

Anggo manungkun niombahni diri : Pigama niombahmu, atap pigama bodakmu, atap pigama kakimu, atap piga ma pupusmu.

Anggo manungkun tutur diri : Aha do ge morgamu, panogolan ni isel morga aha ma ham, morga aha na manubuhkon ham / ai ma ase dong uppasa : "Lobel nitoktok bakkar, rigapan ni pardalan-dalan.

Lobel nasungkun marga, ase nabotoh partuturan"

IV. MANRAJAHON ANAK BORU JABU (ABJ)

Ilimbagahon do anak boru jabu. tungkot bai na landit rigapan bai na golap na jadi basikah i tongah jabu diri. Napatorang ma sonaha do parbikkatni, sonaha homani tanggung-jawab ni i tongah-tongah ni holmouan ni na marhade-hade.

Parbikkatni :

Isedo sidea anak born na jadi sirajahononkon/ Anjaha sonaha do adatni sipatupaon ni tondong laho manrajahon anak boru jabu ni ?.

Na margoran anak born itongah jabunta ai ma :

Mangkela diri, dos ma ai pakon niombah ni dalahi, agepe lang mangulaki (panogolan ni bapa diri).

Anggo marsura-sura diri sihol pajonamkon atappe manrajahon anak boru jabu ningon sitodohon ma sahalak humbani ginopparni makkela diri, tinubuhkonni amboru diri. Porini lang dong itubuhkon amboru ai anak dalahi aipe ase manirpang hubnai niombah dalahi ginoppar ni sanina ni amboru diri.

Anggo born abingan seng ongga masa ai, legan ma anggo "na buei so piga" do diha-dihani. Sonai homa do age hubani anak born mintori

Page 9: Buku Paradaton

na soboi do ai raj ahonkon jadi anak born jabu diri.

A. ADAT PAKON ATURAN MANRAJAHON ANAK BORU JABU.

Bani sada panorang iontang tondong ma haganupan anak boruni ase girah roh hu jabuni. Iontang ma homa tutur sanina pakon tondongni. Lang pala jojor ontangon, sukkupma wakil-wakil ni tondong pakon sanina. Porlu dingaton, anggo hundulanni sagala anak bornningoni talaga do (hampit labah).Pasirsironni suhut bolon ma : sada dayok sabungan na niholati + sada

yok boru-boru na niloppah; dua lambar hiou "ragi panel" atap hiou tapak tur, sada hiou surf-surf (hadang-hadangan) ampa sada bulang,pisou

parhobas.

Dob honsi ranggi parhundul, manurduk demban tangan-tangan ma. halak inang humbani bagian hasuhuton. Parlobeima ai bani boru na laho -ajahononkon ai pe ase bani na legan riris dapotan. Saloseihonsi ai marsahap a inang humbani hasuhuton sonon :

"Domma nongkan itangkap nasibesan demban sayurnami ai,sai sayur 2 hita tapang martondong maranakboru, horas torkis 'Jiang mahua-mahua impak Naibata, sonai age amboru ni dakdanak on", siap namarsahap siluluna ;urdukkon inang dayok na dob binatur, naniholatan bani besan, naniloppahmi inang nalaho sirajahononkon ai. pakon indahan dua bal-bahul natni saputangan pinolang-polang.

Irik hujai ibuat ma hiou lanjar i sabeihon (ingat ningon han siamun

ni ilaho sihiouan ai do baru mangayaki hu sambilou) ihadangkon ma surf-surf uu abarani happit siamun. Sonai homa bani rid margawei mintor ibulangi ma ,ajujunglcon ma boras tenger, parlobei bani bapa baru bani inang ink ihatahon "Onma boras tenger sai tengerma paruhuran, daohma bala,susur ma tuah umpalc Naibata songon hata ni uppasa :

"Asarni hatinong-nong, ibuttuni tapian

Anggo mamasu masu ma tondong, tarnbah ma pansarian"

ik ma isampakhon boras lanjar i horaskon tolu hali : mulak ma inang hu Iluan marsahap ma suhut bolon sonon :

"Naima tongon, hubani mangkela ni dak-danak on, sonai ampa bani mboru ni dakdanakon. I bagas siang ni ari on naranggi do huppulanta i jabuon, ita na martondong maranakboru; siang ma tongon paruhuran humpulma tuah ppa rajohi batta na martondong maranak boru. Domma nongkon isurduki

hesammr dernhan saur hai nasiam sonai age hai horukku hallanup, ronsi hiou nami

manang,kut nasiam na dua pakon amhoru ni dak-danak on. lsurdukkon homa do sipanganon

hai nasiam. dearma pangan nasiam ulang maralangalangan. la hatani in haganupan bani

mangkela ni dak-danak on ondo : la basikah tongah-tongah ni jabuon sonai age bona

andar rumah on, panorang on ma ijonamkon hanami. Mangkela ni dak-danak on ma si patorsa on ganupan na jadi ihut-ihutan ni sidea boru hun rumah on.

Malo anjaha bijak ma mangkela ni dak-danak on mardabu-dabu maradopkon hanami tondongmu, sonai age hubani nasiam namarsaninal pariban, pandei ma ham makkurtuk sidea, porsaya do au : "Maporiie udan, ma-raja pe bah, marombus logou sibukkar hasowor pantang ni anak

Page 10: Buku Paradaton

boru jabungku manundalhon arihan, nasiam do tukkot bai nalandit, rigapan bai na golap, sihoris na lobih sitambai na hurang, na gogoh mamorsak na bijak manjujung. A§e horasma makkela ni dak-danak on sonai age amborimi ipasupasu Naibate.

Salosei manluar pe suhut bolon ase baru mangan, dob konsi mangan i pukkah ma parsahapan use.

Paima marsahap anak boru jabu na nirajahon dob-dob ma ipasir-sir demban marpinggan satangga. (Aturni tonggor ket demban) anjaha anggo on maningon marbatu demban do,ase ulang demban habang.

Mamotting ma inang (Ipagippos parhiouni) bikkat ma sidea nadua manurdukkon bani bapa pakon bani inang. (Porlu dingaton ningon tipak do parhundul anggo dopak tondong, mangunsarpei atap pe hundul sombah) irik i luarhon :

"Marpuran ma nasiam tulangni dak-danak on, sonai age anturang ni dak-danak on, is hata ni apuran nami on, sonon do : Songgot tumang do uhur nami i bagas partumpuanta on, sai songgotma tongon roh parsaulian, tapang

Asiam tondong narni wrist tondong ni tondongku i luluan, sonai homa hanami

marsanina baris hundul bani rumah na marsangap martuah on. hatabuhan anak hatabuhan

ni boru, bosur mangan anjaha sakkot homa hiou bosik )sik, hiou panrajahon bannami jadi

anak boru jabu, sonai homa podah pakon tsu-pasu nasiam tondong, andohar ma tongon jujung

ma ai bani sambubu idang bani abara;

"Asar ni poldong-poldong ma isogopi balang sahua,, sai horasma

nasiam tondong, ,,;;

anakboruni pe ulang mahua-mahua"

Porini pe lang marisi dembannami on, na marbatu ma nuan pardingatan isiam tondong : "Parbajut parimpusuan, pardurung na masosot, sitampin malumat, na bijak marorot na sora lupa pardingat. Durung do hanami - )ru, tadukan do nasiam tondong".

Naige, ibahen bahat do hanami na marpariban ijon sihol do uhur hu anukkun atak na

ihadearhon sidea do parsahapan ai ganup lang tarsibar pasi agas suhul huondoskon on bani na

marsanina !"

Marbalos sanina Pariban : "Marulu do bah, marbona sakkalan, sintong ) panrajahon ni

tondong-ai, lang siugaran be tali na dob niakkup, porsaya ma im abang, nara do hanami

paganjang tangan mu maradopkon tondong to on. Ham ma ihut-ihutan nami, naige lang sonai

do nitta ganup, anggo sonai do obkon hita ma rombang, horas tolu hali."

Dob honsi ai ipindo suhut ope podah hunbani sanina sonai age tondong inggom-gom ni

partumpuan ai ase itutup.

mina : Parhorasan parsaulian ma tongon banta ganupan tumpakon ni Tuhanta Naibata,

domma bosur hita mangan sir-sir marloppah, sai napardagingkon ma bani

angkula ,marsahala ma bani bohitta,

R K I N )marsangap ma nas iam na mambere horaP E AWNA tubuhma na madear gantih ni ai

bani nasiam.' 'Ase bagot namarhaltou ma hatubuan ni hare-h.

Horas ma namangankon, horas homa ma na man,. Sal siaji hopong-hopongma tubuh italun Siarang,

Page 11: Buku Paradaton

Gok ma omei i hobon gok homa pinahan i harang". Pitta pitta ma sori mandapotIn nctpinars'itta ,sai in ma dapot."Sal bagot na mamboboru ma agatan ni parpokkalan, horasma nasiam boru, horas homa ma panogolan".

Tondong : Domma nokkan ipajong-jong basikah partunggul ni jabu on gabe anak boru mintorikku i tongah jabungku. Sada ma riah nansiam : Marsiamin-aminan ma nasiam songon hulappah ni galuh, marsitukkol - tukkolan songon suhat i roboyon, rombang marsidungdungan songon sanggar i biding dalan". Manuppak ma Naibata sai ibere ma hajorgiton i tongah jabu nasiam, daoh ma banggor-banggar roh ma na jagar, :

"Luppat hambing bajar hu talun Nagaraja, sai soluk ma na

jagar

lintun ma zoraha susur ma tuah,

Sal siganda sigandua ma pusuk ni podom-podom, na sada gabe

dua na tolu gabe manggolom, pasu-pasu parsaulian i tongah jabu

na martuah on.

Horas ma banta ganupan.

TUGAS NI ANAl< BORU JABU IIU BANI TONDONG

. Martanggung jawab penuh do anak boru jabu bani tondong ni hani sagala horja adat, habadoron ni tondong, habodoron ni anak horu jabu do horna.

Sisuruhon ni tondong bani horja adat

3. Na manongahi parsalisihan ni na marsanina bani tondong

4. Sipangatur sagala born

5. Marsadia do mananggung harugian olat ni gogohni

Halani borat do tanggung jawab ai tarlobih ma sedo na mangulaki boru tondong anak boru na ni rajahon on, ningon pandei do hita manbuat uhumi, songon podah ni oppungta parlobei sonon : "Boru Sibulang-bulangan na ringgas bai uhur."

Sanina pangalopan riah, tondong pangalopan podah, born pangalopan gogoh.

V. ADAT LAHO MARHAJABUAN (PERKAWINAN)

"I pokkah bulu balakkei, sigeini bagot pull ; Pinukkah ni

Page 12: Buku Paradaton

oppungta na parlobei,

ihutonkonni parpudi. (Namadear)

Bani aturan pakon adat na tinaktakkonni na i lobei ta, na sinurat bani surat tombaga holing naso boi lupa na porlu dingaton.

Ase urah arusan ta nabaen do songon sada tiruan ni parkawinan ni sada dalahi goranni si Adam marga Girsang pakon tunanganni si Bunga born S inaga.

Mungkah humbani marpadan-padan nari ronsi das hubani pajaehon na patorang do ijon na porlu-porlu sidalanonkon ai ma :

a. Parpadanan ni namaposo

b. Mambere golomon

c. Pajabu parsahapan

d. Manggong (pudun saut)

e. Mamboan indahan paralop (mangalop boru)

f. Manaruhkon indahan siopat bomgin

g. Paulak limbas

Pa-jaehon

A. PARPADANAN NI NAMAPOSOBani na sahali laho ma si Adam bani sada huta, botangansi pajumpah ma panonggorni pakon sada anak boru. Deb honsi martutur anjaha songon na ipar alo-alohon do parsahapan. mahotop ma sidea pajuppah.

Ibuat si Adam ma siholangni sada puang-puang na dob mabalu.

Umbuk ma parsahapan na pinadas ni siholang, marjanji ma sidea padalan ;oloman tanda hata na tongon.

3ipatupaon mangihutkon adat nahinan, ai ma :

Pihak dalahi : Sutting ni inang atappe golang barang tintin, bajut (lupaklupak) parpuranan, sada pisou badik (pisou suhul gading) sada gotong (gotong ni bapani).

Pihak naboru : San lambar hiou na tinonun sandiri,anjaha gati ma homa sonari on tittin ma gattih ni.

B. MAMBERE COWMAN.

Anggo domma marsiakuan sidea pasal banggal ni partadingan ni laho ma si Adam mangayaki anak born jabu ni, jojorma ipatugah padan ni ronsi das bani golomon pinindo ni born.

Si Bunga pe melapor ma is bani anak boru jabu ni laho patugahkon ai. Dob honsi umbuk riab ni anak born jabu, si Adam pakon namatoras ni ipaikkat ma barang-barang na baen golomon ai.

Bani panorang pakon ianan na tinontuhon (asalma ulang i rumah ni si Bunga) mardomu ma sidea na lima. Si Adam pakon anak bore jabu ni si Bunga pakon anak bore jabu ampa siholang.

I paherbang ma gotong i bagas ma golomon, isurduk hon anak born jabu ni si Adam ma bani born on parlobei demban sayur dob konsi ai golomon lanjar isahapkon ma :

"Alma da botou, ijon hu padas do bamu ugasni atturang appa tulang, tanda jotih ni padan nasiam na ra do ham hape mangkaholongi ambia on.I ba,,as on do homa sada pisou badik. sai ulang he done padan na simbei hanj on

Page 13: Buku Paradaton

hu atas.-

Dob honsi ijalo sinaboru golomon ai, isurduk hon ma homa demban ni rap pakon hiou sorpih (lang isabingkon) irik ma homa ihatahon :

"On ma hioumu botou tanda tongon ni uhur hu bamu".

Sanggah panorang on ma i buhul ari pajabu parsahapan. Porlu do dingaton ni puv-puang, dob honsi manjalo golomon ibatasi ma pargaulanni samah namaposo, sonai age dalahi

Catatan :

1. Bani panorang sonari on, atap pe lang tarpabagit-bagit be songon turpa ni golomom sapari halani ngalutma buaton bahan ni deba, tapi sai na ulang ma lang na bean hapilinan ni tanda tongon ni parpadanan anjaha na itatang ni namatua. Anggo domma matua ban-ban, matua ma baluhur; anggo domma matua badan matua ma pakon uhur.

2. Sonari on dong do tarjadi halani porluni panorang pakon inganan padaohdaoh dob umbuk riah ni namapaso laho marhajabuan ipatugah si dalahi hubani namatoras ni sonai homa si naboru ipatugah bani namatoras ni. Mintor roh do langsung orang tua ni si dalahi hu rumah ni orang tua ni si naboru (iboan siluahni; roti / buah). Bani panorang ai ma ipatugah riah ni niombah na dob dong maksud ni laho marhajabuan. Lanjar ijai ma homa marsielekon pasal partadingan, pesta pakon panorang pajabu parsahapan pakon paralop.

PAJABU PARSAHApAN

I ra-hira tolu ari nari laho pajabu parsahapan, tugasni pihak paranak :

Anak boru jabu (tangga) pakon si Adam laho hu rumah ni anak boru jabu ni si Bunga mamboan indahan pangkombari (dayok na masak sada ,atur manggoluh) tujuan ni :

Mangindo podoh, aha ma gatni na porlu sipatupaon laho boanon hu rumah ni tondong, ampa mangelekhon ase ibobai anjaha iajari marsahap bani tondong ai.

Pasirsirhon siboanon tombuan lengkap pakon isi ni, demban gulei pan rampahi (tambahan).11alani humbahat do naroh mangihutkon parsahapan, pinahan siopat nahei do ibahen panrappahi.

3. Manghatahon odoran/rombongan aima: bapa tua, anak boru jabu , anak boru sanina, sanina,si jujung tombuan.

4. Mamboan sipanganon tugah-tugah bani tulang pamupus ni si Adam, patugahkon na adong parsahapan ni si Adam bani boru na legan. Na dihut hujai; si Adam, orang tua pakon anak boru jabu Somalni mambere duit, bona boli do tulang on hina otik ni pakon mangkatahon : "Bore ni si.......... ai, doskon borukku do ai, anggo lang sompat hanami hujai ningon roh do hanima hu jon tapang ase hu boruhon."(sibobanon Dayok binatur)

Tugasni pihak parboru (Manjalo paranak) :

Pasirsirhon dua dayokldekke sayur lompah ni paranak pakon, demban

Patugahkon bani hade-hade ase roh bani panorang ai : Tulang pamupus ni si Bunga, bapa tua, sanina, anak boru jabu , anak boru sanina,anak boru mintori. oppung, simbalog rumah. pangituai ni huta. pangurus ni ugama.

Page 14: Buku Paradaton

3. Somalni martomu samon do das paranak hu jabu ni parboru mamboban:

Tombuan marappang-apang (tonggor keterangan ni tombuan)

Bagot sahadingan (na madamol daini) i rudang-rudang i.

Gulei panrampahi.

Demban pakon isi ni appa bulung tinapak tutup ni demban ai.

Daskonsi si paranak dohor hon alaman ni parboru, hosei ma anak boru jabu ni parboru :

1. Mangatur parhundul ni hasuhuton pakon na legan

2. Das honsi paranak i lambung labah, ialo-alo anak boru jabuni parboru lanjar itakkap ma na binoan ni sidea ai lanjar marsisalaman , dob ai ipahundul hampit talaga.

3. Dob hundul bei, manurduk demban ma inang ni si Adam(wakilni; demban tangan-tangan hu luluan jojor bani parboru , ihasoniani anal boru jabu ni parboru sambil patugahkon sonaha tutur ni si Bunga ban: na sinurdukan demban ai, na margoran demban horas-horas/dembar dob roh/das i rumah.

4. Salosei ai, manurduk demban ma use inang humbani sanina n hasuhuton bani na roh ihasomani anak boru jabu ni si Adam sambi patugahkon partuturan ni si Adam bani na sinurdukan ai, aima demban sisei. (demban tangan-tangan).

Salosei na marpuran marsahap ma anak boru sanina/sanina jabun parboru hubani anak boru jabu ni parboru ase isukkun paranak/na roh aha d( maksud ni demban horas-horas na dob isurdukkon sidea hu banta

)j. B : Sisei mula ni hata, sungkun mula ni uhum, hundul hita bani rumah na marsangap martuah on, hatubuhan ni anak-hatubuhan ni boru. Na manunkun ma au nuan bani nassiam na roh on/paranak. Aha do gatni maksud tujuan nasiam na roh on ? Roh nasiam hun siou na madaoh marodoran na ganjang, sir-sir mamboban si panganon?

)alosi Abj ni paranak .

bj A : Nasiam tondong nami i rumah on ia haroroh nami hu rumah on aima barita malas ni uhur marhiteihon dong parsahapan na madear laho marsihaholongan, laho marhajabuan niombah ni tondong nami si Adam pakon boruni nasiam tondong ni tondong nami hun rumah on. Domma dos riah ni sidea na laho marsihaholongan i bagas sada rumah tangga. Halani ai ipatugah sidea ase roh hanami hu rumah on laho marsungkun hubani nasiam,naha ma sibahenon nami ase laud sayur sura-surani sidea laho marsihaholongan ibagas parrumah tanggaon.

bjB : Nassiam tondong nami domma rap itangar hita barita malas uhur do haroroh ni sidea aima marhiteihon na dob dong parsahapan na madear laho marhajabuan parmaen nami/anggi nami born nassiam tondong nami pakon anak ni sidea na roh on.

B : Dearma tongon, naige husungkun lobei nansiam na roh on halani buei do boru nami na marsanina i rumah on/buei do hiou na sangkoti rumah on, pakon ise do/ise do na manuruh nansiam roh hu rumah on.

kbj A Sittabi tondong ni tondong nami, anggo na marsuruh hanami rob hu rumah on aima na laho parumaen nami si Bunga, boru nansiam hun rumah on.

B Dearma tongon, anggo sonai i sungkun amboru ni dak-danak onma parmaenni/boru nami si Bunga atap na tongon do ai.

Page 15: Buku Paradaton

Abj B I dilo namboruni ma si Bunga janah i sungkun ma si Bunga pasal sonaha tongon parsahapan ni pakon pengakuanni hu bani si Adam. Dob ai i dilo ma homa si Adam lanjar isungkun bahasa nasintongsintong ma sidea laho marsihaholongan marhajabuan. Halani domma marsiundukan sidea lanjar torus i padas Abj B ma homa hu bani tondong haganup.

Abs B : Domma torang ibotoh hita, ia partumpuan to on aima na mangindo podah, manungkun utang do sidea na roh on (Pajabu Parahapan). Halani domma panorang mangan demi kesehatan dear nini uhur mangan ma hita lobei.

NB : Anggo Tape panorang mangan, itoruskon parsahapan

-Mangondoskon Tombuan/ l I t langan.

1. Isurdukhon paranak ma (Hasuhuton) tombuan pakon pangiringni hubani tondong hu luluan.Dobkonsi ijalo suhut tombuan ai pakon pangiring ni, isuruh anak boru jabu ni si Bunga ma paranak manrung-rung tombuan ai (dear ibatur irukkub bani bulung tinapak) na ibagas tombuan bani bapa, nasada nari bani inang isurdukkon.

2. Anak boru jabu ni si Bunga hosei ma mangurus panganan, isuruh suhut ma homa manurduk panganan bani hasuhuton paranak 1 dayok, na sada nari bani boru ni paranak, lanjar ipaturei gulei panrampahi nokkan ase ibagi. Halani pinahan si opat nahei na margori do iboban sidea atur manggoluh iondoskon janah hanjai ma ibuat panganan ni tondong pamupus pakon bani bapa tua (panganan pinatunggung) ampa bani piga-piga nari na patut.

3. Sanggah mangan pihak paranak mansirai hata gabe-gabe , hata ni sipanganon aima : ma tondong nami :

na hirong tambulni bagot pull,

soninpe dong turpa ni sipanganon

sonin ma napauli-uli" . Riang-riang bulung

motung, rap-rap bulung hompaya, hinariah

hinabosur,

asal rap hita tartawa.dst.

Salosei mangan mardalan ma apuran dob mangan, boi do tangan-tangan boi homa demban I bagas pinggan songon gantih ni bajut. Sidearan demban i bagas piring marbatu hina otik ni, isurdukhon Abj ni paranak hu bani : (Pitah sada piring /lang pala pasang)

a. Hasuhuton parboru/na marsanina.

b. Tondong haganup

c. Boru haganup

rsahapan adat.

Lpu mangan ipadear ma parhundul ase marsahap, dob-dob ma sir-sir inggan demban Sungkun-sungkun,/Pamungkah marsahap ma anak boru u ni si Bunga, sonon ma nini :

j. B "Nasiam tondong nami ganup, domma salosei hita mangan, domma homa marpuran ,mangindo podah ma au bani nasiam aha ma gakni si horjahonon ku !

: Doma hita marpuran ganup. Anggo domma, surdukkon nasiarnma Demban Panungkunan. Nai ge ise do hita sijalo

Page 16: Buku Paradaton

demban panungkunan ai marsisuno.kunan ma hita i lulluan on.

Jawab : On do anak boru saninanta ia ma si jalo ai.

Ajb. A "Isurdukkon sambil marsahap : "Onma tulang demban na nilangkahan ni isap sinuruk ni gajah, na margoran Demban Panungkunan, manungkun anjaha mangindo podah hu bamu naha ma gakni podah mu bannami sisahapkonon bani tondong jabuon

Abs. B : Sisei mungkah ni hata, sungkun mulani uhum, sibotoh adat sibotoh uhum do nasiam, mungkah ni humbani parroh nasiam ronsi partibalni turpa ni sipanganon na sinurdukkon ni nasiam hu luluan on. Hujalo ma demban nasiam on, naige manungkun ma au bani nasiam, na tiba andar do nasiam na roh on ? Anggo na tiba andar do domma ibahaen nasiam bani anak boru jabu on Demban Hombar-hombar ? Seng pag ope hanami mangan demban nasiam anggo lang idembani nasiam anak bon' jabu. Ai ia do tungkot bai na landit rigapan bani na golap, sihoris na lobih sitambahi na hurang bani horja adat i rumah on.

Abj. B : Domma roh sidea hu rumah nami tolu ari na salpu tulang, mamboban sipanganon sambil manungkun podah bannami, hansi au pe sipodahan dope. NB : Anggo lape ijon ma ipadas paranak Demban Hombar-hombar hubani ABJ B.

Abs. B Anggo sonai , domma ibahen nasiam demban panungkunan, naihoma Demban Hombar-hombar,

"boras san nangging ma,..=.-:.ezzelricx.sarosaareva..d.

boras sang golom;8.zeassatzalarmantmwommi,........

anggo dong na lading15974earozmeas....-,,a

ulang iolom-olom",

ase patorus nasiarnma luarhon na siam parrombani hata ni demban

nasiam ai.

Bp.tua A/Abs.A Iludul hita bani rumah na martuah on. hatubuhan ni anak hatubuhan ni boru bani apei tiar, sai tiar ma panonggor tiar ma paruhuran. Ulang songon sibik-bik untei mangindahi na ibagasni, dear ma gakni na patugah, patar songon indahan i balanga, torang songon arian, rondang songon bulan : Tarima kasih parlobei hatahonon bani Tuhan Naibata, i patuduh anak nami ondo dalan pasangkanhon partuturan hu rumah on.

Piga-piga bintang na salpu, mardalani do anak nami si Adam hu huta aasiam botangansi pajumpah panonggor ni ambia on pakon parumaen nami Ian jabu on. Martutur sidea ibonai sahap na madear. Ipudini ai use irahut sidea )arsahapan lanjar ipabastuhon sidea bani makelani pakon bani abang han rumah )n(A.bj ni parboru). Putus riah ni sidea, ase roh hanami hu rumah on padaskon

bani nasiam tondong nami.

Hinsab langkah manjul-jul uhur, ase girah ipoddoahi nasiam hanami )ani adat pakon uhum laho mangalop hiou na bayu na sangkot i jabu na narsangap martuah on.

Abs. B : Naima tongon, banggal anak sipaunjukon, godang boru sipalaho on. Seng gendo na lepak nasiam, ai buei do hiou na sangkot bannarni na marsanina na hundul i luluan on.

kbj. A Santabi bani tondong nami, anggo na marsuruh hanami

Page 17: Buku Paradaton

robhu jabu on aima boru ni torrdong nami na margoran si Bunga.

kbj. B Tongon do tulang binotoh ku do sidea roh anjaha na sinuruh

ni si Bunga do.

Bp.tua [3 Anggo sonai, ase na bogei bolkah duo hanima ma akkora ai, ai songon na hurang sanniris do ase gok sabalanga anggo lang nisungkun ia.NB. Bani Simalungun, ipadua hali do hata na tongon, ai do ase iulaki.

Husungkun ma ho borukku : "Dong do tongon marsirahutan padan mu pakon sidea na roh on ? Sedo na pinaksa-paksa ni sidea ho inang ? Torang ma patugah.

Bunga Tongon ni uhurhu do bapa tua, sedo na pinaksa au, baimangkela pe domma hu patugah na baruon.

Abs. B Nini akkora on, binotoh ni makkelani do, tongon do ai

lawei ?

Abj. B Tongan do tulang,anggo lang palobei humbakku ijama pag sidea roh hu rumah on, au do si jaga andar si sisip partoguh.

Abs. B Naima tongon sambat hita ma parsahapan on : "Nasiam

na roh on, roh nasiam pajabu parsahapan, ase girah tampei parsahapan hu ulpuk ma bani nasiam ; songon hata ni na matua parlobei :

Ipongkah buluh balangkei, sigei ni bagot

pull ;

na pinungkah ni parlobei ihutonkon ni

parpudi.

Hutangar do kabarni marlimbuah do na sinuan nasiam. manggar-gar do na pinahan anggo sonai, tagang nasiam ma :

1. Omas sabantei

2. Horbou saparmahanan

3. Partadingan Rp.10.000.000.-

4. Omei sa luangan.

.tua AlAbs.A Dear tondong nami, songon hinatahon ni urnpasa : "Banta dokkei gajah, barita magor-agor balanga lang isian. Sonai pe tondong nami anggo omas na sabantei ai, dong ma ai, hapilinanni ma lobei iakuhon hanami. Horbou na saparmahanan ai pamboli ni tali ni ma lobeina bere, duit partadingan ai Rp. 4.000.000,- ma lobei . ujung sombah

nami. Omei na satuangan ai halani an

parudan sonari boras sakaling ma lobei parlobeini.

b s . B Na ima da l awe i , n ingon rombang mars idung-dungan do songon sanggar i biding dalan : songon hata ni urnpasa ma :Asok-asok mandurung, dohor parlakkitangan; Asok-asok maruhur

dohor dalan parsirangan. Hupadohor malah tagang nasiam ma : "Duit

Rp.

Page 18: Buku Paradaton

8.000.000,- partadingan, horbou baggal sada panjuhutini, boras 10 kaleng; lain tulang-tulang, bapa tua, anak boru jabu , pakon demban panruttukkini.

.tua AJAbs.A Uhur nami pe nian tondong narni, songon hinatahon mu ai do, tapi borit do tangan manggijikkon naso adong, sedo gogoh jikkat padaoh dung-dung. Parbajut parimpusuan do nasiam tondong, na bijak manganju bani gelleng/boru :

"Dohor parlangkitangan, dohoran paransuguhan; dohor pe parsirangan, dohoran do pardomuan". Ujung sombah nami ma pakon na dob ibagas tonggo nami

ma bani tondong nami : tekan gas ma hanami songon hata sonarion.

1. Partadingan.............. Rp. 6.000.000,-

2. Si opat nahei borat 100 kg sangkibul.

3. Suhi ni appang isombahi hanami pe tapi anggo panruttukini masuk bani partadingan ma ipa rup.

Catatan : Ase ulang ponggol i tongah parsahapan, jalan keluarni marhusip ma si Adam bani si Bunga ase ia manluar bani tondong, ulang songon na manangkih palia gunung mulak singgan gutulni, (ai ma porluni sanggah na mambere golomon dob-dob iikat janji).

Bunga : Marsahap ma ia (sambil manurdukon demban banibapatua) sonon :

"Domma hira-hira hu botoh parbagas pardulmitni, pardong pakon na lang bani sidea bapa tua, balosi nasiamma pangindoanni sidea ai".

Seng dear uhur nasiam anggo martakkop martunggalisang au das konsi i rumah ku manggalari utang-utang."

B. tua B Anggo domrna sona i iha tahon akkora on , ba los i h i ta ma hata ni sidea ai, malungun holi uhurni angkora on malangkah hu jabuni, itoruskon ma parsahapan.

NB. VERSI NA LEBIH S1NGKAT. Dob salosei magan.

Songon na dob dong isobut i lobei,halani padaoh-daoh ianan niombah sonai age orang tua, janah domma dear parsahapan ni namaposo na laho marsihaholongan/marhajabuan sidea,dob ai sinaboru patugahkon bani orang tuani sonai age si dalahi patugahkon bani orang tuani. Bani sada panorang

Sd image 20

Page 19: Buku Paradaton
Page 20: Buku Paradaton